DE KAARS VAN TARKOVSKI

ETC. # 13JAARGANG - NAJAAR 2012

Ja, ik Theater heb het volbracht. en heeft als thema: van de Toekomst. en heeft als thema: Theater v Zo sterft ander,gasthoofdredactie vanLucifer Lucifer # 8 / 2009 stonddeonder Ger Groot # 8 /en 2009 stond onder die zijn broer kon zijn. heeft als thema: Slechteriken; de vele gezichten vanheeft het kwaad in hetSlechteriken; als thema: DE KAARS VAN TARKOVSKI Laten we zeggen: in vrede. theater theater De Albert Verwey-lezing van 25 oktober 2012 door toneelschrijver Willem Jan Otten De manhet koopt een kaars, THEATER SCHRIFT LUCIFER THEATER SCHRIFT LUCIFER Lucifer # 10 / 2010, jubileumnummer, stond onder Lucifer # 10 / 2010, het jubile en een aansteker, en reist - contactgegevens en informatie - contactgegevens engasthoofdredactie informatie van Annemie Vanackere en heeft als thema ‘Waar ‘t van Annemi gasthoofdredactie naar hetinspirerende vermaarde zwavelbad. De kaars van Tarkovski gras groener is’: over buitenlandse theaterpraktijken. gras groener is’: over inspirere Het iskan droog gevallen, man belooft een ander kan bereikt worden De redactie vanEen Theater Schrift Lucifer op het De redactie van Theater Schrift bereikt worden op hetvan RobLucifer Lucifer # 12Lucifer / 2011, onder gasthoofdredactie Riemen, # 12 / 2011, onder gas precies als voorzegd, die zoals alle mannen mailadres: mailadres: oprichter en directeur van het Nexus Instituut, heeftoprichter als thema: en directeur van het op de bodem verkalkt een fiets. ons vlak ‘Laatste zijn broer had kunnen zijn [email protected] [email protected] ‘Laatste werken; wat vertellen kunstenaars voor hunwerken; dood?’ wat vertellen Er staat een bries. om een kaars op te steken. Tot drie maal toe mislukt in eenSchrift kerk, maar buiten, De website vanNiet Theater Lucifer is ontworpen De en website vormgegeven van Theater Schrift OP DE PISTELucifer is ontworpen en vormgegeven OP DE PISTE de tocht, het is nog niet eenvoudig op de bodem van een zwavelbad door Cecile Brommer. door Cecile Brommer.- Een telkens wisselende Lucifer correspondent - Een telkens wisselende Lucif om tegen een bries in van over een vermaard kuuroord. Alle opmerkingen inhoud en vormgeving van de Alle site opmerkingen graag via over inhoud en vormgeving van de site graag via een kaarsje brandend Brand een kaars en loop bovenstaand mailadres. bovenstaand mailadres. De redactie van Theater Schrift Lucifer plaatst De redactie van Theater Schrif over de hele lengte te dragen over de bodem van het bad theaterpersoonlijkheden op de denkpiste. Zij kunnentheaterpersoonlijkheden naar eigen keuze op de van een drooggevallen zwavelbad. en breng de vlam naar de THEATER SCHRIFT LUCIFER bestaat uit:overzij. THEATER SCHRIFT LUCIFER bestaat uit: hoogte of juist onder de mensen hun ofwel op eenzame gedachten ofwel op eenzame hoogte of j Niet eenvoudig en ridicuul, Vraag niet waarom daar. over de wereldmensen met ons delen. Correspondenten berichten demet ons delen. over devanuit wereld wijzen naar hun voorhoofd. Er is geen plek op aarde LUCIFERS DENKPISTE LUCIFERS DENKPISTEopenbare denkruimte over de wereld, zichzelf en het theater. U bent openbare denkruimte over de Het is daarom zo moeilijk minder aangewezen - vlammende analyses, vurige essays, brandende kritieken, hete analyses, - vlammende brandende kritieken, hete vanvurige harte essays, uitgenodigd zich hiervoor kandidaat te stellen. van harte uitgenodigd zich hie omdat je gaandeweg zult weten de inlossing van een belofte schotschriften voor en ander denkwerk over theater nu - schotschriften en ander denkwerk over theater nu wat jou aan de overzij wacht – dan een drooggevallen zwavelbad, Praktisch Praktisch antwoord krijg je daar maar liefst maar dan: elke plek wordt heilig, Op elk gewenst moment kan op Lucifers Denkpiste een Op bijdrage elk gewenst moment kan op Lucifers Denkpiste een bijdrage Theater Schrift Lucifer kan gratis online worden gelezen en geprint. Theater Schrift Lucifer kan gra op is dit alles alles wat er is. als er een belofte wordt ingelost. worden geplaatst. De Denkpiste biedt ruimte voor hartstochtelijke worden geplaatst. DeOok Denkpiste biedt ruimte voor hartstochtelijke kunt u een nummer integraal en/of per artikel via Acrobat Ook kunt u een nummer integr (Uit: De vlek, Willem Jan Otten) Vraag evenmin waarom een kaars, argumentatie, langzame gedachten en tijdloze inzichten, over elk langzame argumentatie, gedachten en tijdloze inzichten, elk Reader downloaden en indien gewenstover uitprinten. OpReader aanvraag kan de en indien downloaden een vlam, een overzij. denkbaar onderwerp dat het (inter)nationale theaterveld betreft. denkbaar onderwerpredactie dat het (inter)nationale theaterveld betreft. een printversie (tegen kostprijs) toezenden. redactie een printversie (tege I Het gaat om de vraag, Wie een (voorstel) tot een bijdrage heeft, is van harte dit tot een bijdrage heeft, is van harte uitgenodigd dit Wieuitgenodigd een (voorstel) die op nog een vraag al antwoord is. kenbaar te maken via [email protected]. kenbaar te maken viaContact Contact [email protected]. zijn kunstenaars die een menigte werken scheppen – Shakespeare, Een keer per jaar worden de artikelen uit de Denkpiste gebundeld. Een keer per jaar worden de artikelen uit de Denkpiste gebundeld. Alle correspondentie kan verzonden worden naar Alle correspondentie kan verzo Couperus, Vestdijk. Het is alsof zij per werk aan een oeuvre beginnen. Maar de man doet het niet. [email protected]. [email protected] Er zijn er die één werk maken – Vergilius zijn Aeneis, Ovidius zijn Hij weet terdege THEATER SCHRIFT LUCIFER THEATER SCHRIFT LUCIFER Metamorfoses, Cervantes zijn Quijote, Joyce zijn Ulysses. We weten dat deze dat hij iets niet doet - internettijdschrift over theater internettijdschrift over theater Feiten Feiten schrijvers méér hebben geschreven, maar we stellen ze voor als tovenaars en toch doet hij het niet. Theater Schrift Lucifer is een gratis internettijdschrift over theater. Theater Schrift Lucifer rond één vuur en één pot waar ze één drank in bereiden. 13 1 is een Dan vraagt de ander, Theater Schriftdie Lucifer is een over theater. Theater Schrift Lucifer is een theater. In Lucifer staan kritieken, beschouwingen en toneelteksten. In Luciferhoe staan kritieken, bes Engratis er zijninternettijdschrift er die per werk hun over laatste handeling verrichten, stervende is, gratis internettijdschrift In Lucifer staanheb kritieken, beschouwingen en toneelteksten. Elk In Lucifer staan kritieken, beschouwingen en toneelteksten. Elk Lucifer verschijnt twee keer per jaar en is gratis te bezoeken en Lucifer verschijnt twee keer p jong ze ook zijn. Samuel Beckett is één van dezulken, waar ook T.S. Eliot je het gedaan, najaar verschijnt een themanummer, telkens onder een andere najaar verschijnt een themanummer, telkens onder een andere te downloaden op www.theaterschriftlucifer.nl. Het tijdschrift te downloaden op www.theate toe rekenen valt, en op filosofisch gebied: Wittgenstein, en Dostojevski, en dat van de kaars, gasthoofdredacteur. gasthoofdredacteur. ligt in ons Kees Ouwens. Al tijdens hun leven zoals werd ligt de of in taalgebied print in een aantal theaterbibliotheken, hetlezer TINprint ende de in in een aantal thea het zwavelbad, de overzij. toeschouwer door hen per werk in een posthume positie gemanoeuvreerd, bibliotheken van de grotere kunstvakopleidingen. Op aanvraag bij de de grotere ku bibliotheken van En de man zegt ja. alsofonder je steeds weerprintversie hun testament Lucifer # 5 / 2007 stond onder gasthoofdredactie vanLucifer Chris Keulemans # 5 / 2007 stond gasthoofdredactie vanopende. Chris Keulemans redactie kan een tegen kostprijs worden toegezonden. redactie kan een printversie te


Althans – dat is de wijze waarop ik ben aangesproken door de maker die gedurende deze lezing mijn gids zal zijn door het doolhof dat is opgetrokken rond het antwoord op de vraag die elke beetje Verwey-lezinggever geacht wordt te stellen: waarom is er literatuur, waarom is er kunst – en niet veeleer nuttige kennis en wasmachine-handleidingen. THEATER SCHRIFT LUCIFER De maker in kwestie is Andrej- Tarkovski, auteur van zeven - contactgegevens en informatie testamentaire films. Een testament is de schaamteloze poging van een levende om over dood heen te springen schaamteloos, omdat op dit het De redactie vande Theater Schrift Lucifer–kan bereikt worden springen alleen mogelijk is door zich zelf als gestorvene voor te stellen. mailadres:

[email protected] II

De website van Theater Schrift Lucifer is ontworpen en vormgegeven Waarom is er Brommer. literatuur, poëzie, kunst.. Zo heb ik de vererende uitnodiging door Cecile van de Universiteit van Leiden om een semester gastschrijver te zijn Alle opmerkingen over inhoud en vormgeving van de site graag via dus opgevat: als een mogelijkheid om hardop en ten overstaan van en in bovenstaand mailadres. samenspraak met studenten deze vraag te stellen. En ik wist dat het stellen van de vraag me de gelegenheid zou bieden om iets te zeggen over het THEATER SCHRIFT LUCIFER bestaat uit: vreemde lot dat de religieuze verbeelding ten deel is gevallen. Zo formuleert de dichter Wreslaw Milosz het in The witness of poetry. The strange fate of LUCIFERS DENKPISTE the religious imagination. - vlammende vurige essays, Grote, analyses, wapperende woorden, wijdbrandende als het pak kritieken, van een hete schotschriften en ander denkwerk over theater nu vogelverschrikker. Toen u mij, bij monde van professor Goedegebuure, belde of ik Op elk gewenst wilde moment Lucifers Denkpiste eenkleine bijdrage uw gastschrijver zijn,kan wasop ik overigens in Pienza, een stad op worden geplaatst. De Denkpiste biedt ruimte voor hartstochtelijke een Toscaanse heuvel. Het was de week voor Palmpasen, een vroeg koud argumentatie, langzame gedachten en tijdloze inzichten, over elk voorjaar, anderhalf jaar geleden. denkbaar onderwerp dat het vanuit (inter)nationale theaterveld betreft. Mijn dagelijkse tochten het stadje hadden een doel: ik wilde Wie een (voorstel) tot een bijdrage heeft, is van harte uitgenodigd dit lokaties bezoeken van de film Nostalghia van Andrej Tarkovski. kenbaarRaar te maken [email protected]. project,via temeer daar mijn reisgenote Tarkovski beschouwt Een keer per jaar worden de de nooit Denkpiste gebundeld. als één van de bewijzen dat manartikelen en vrouw uit elkaar ten volle zullen begrijpen. Zij is, weet ik, niet de enige die door een agressieve vorm van THEATER SCHRIFT LUCIFER na ongeveer een kwartier Tarkovski. Als ik mijn verveling worden besprongen -vertoog internettijdschrift overaan theater goeddeels ophang sequenties uit een film van Tarkovski, dan realiseer ik me terdege dat u een van de vele weglopers uit de bioscoop waar Theater Lucifer hij draait Schrift zou kunnen zijn.is een gratis internettijdschrift over theater. In staan kritieken, en toneelteksten. Elk Lucifer Te gispen bent u niet.beschouwingen Het werk van Tarkovski drijft een mysterieuze najaar verschijnt een onder een andere eigenschap van kunst opthemanummer, de spits: zij laat telkens de toeschouwer, de lezer, de gasthoofdredacteur. museumbezoeker, de luisteraar vrij om zich al dan niet te onderwerpen aan haar wetten. Zij bindt mensen aan zich zonder macht, dwang, wapens. Zij loopt het# risico volstrekt te zijn. Lucifer 5 / 2007 stondonovertuigend onder gasthoofdredactie van Chris Keulemans

en heeft als thema: Theater van de Toekomst. Mij heeft# mijn vrouw,stond nu ikonder er overgasthoofdredactie nadenk, overigens nooit deelgenoot Lucifer 8 / 2009 van Ger Groot en gemaakt van een kunstwerk dat mij agressief verveelde. Toch hebben heeft als thema: Slechteriken; de vele gezichten van het kwaadwe in de het Toscaanse dagtochten naar de lokaties samen gemaakt. Het was zelfs haar theater initiatief#om water te gaan zwemmen Lucifer 10 in / hetzelfde 2010, hetzwavelige jubileumnummer, stond onder als dat wat door de film stroomt, in het Bagno Vignoni.en heeft als thema ‘Waar ‘t gasthoofdredactie vankuuroord Annemie Vanackere Het was wonderlijk om haar te zien zwemmentheaterpraktijken. in het water van een gras groener is’: over inspirerende buitenlandse kunstwerk dat haar agressief heeft verveeld. Het kan zijn een huwelijk Lucifer # 12 / 2011, onder gasthoofdredactie van Robdat Riemen, zelf ook een kunstvorm is. oprichter en directeur van het Nexus Instituut, heeft als thema: dat zo iswat danvertellen kleurt dit kunstenaars mijn poging om met deze lezing ‘LaatsteAls werken; ons vlak voor huntedood?’ begrijpen waarom er kunst is. En misschien steek ik deze lezing ook wel af om haar alsnog te winnen voor Tarkovski. OP DE PISTE - Een telkens wisselende Lucifer correspondent De film gaat over een naar het Westen geëmigreerde Russische musicus, Gortsjakov. Hij wordt door twee dingen verteerd: door het verlangen naar De redactie van Theater Schrift Lucifer plaatst geloof, en door heimwee. Bij de titel van de film, Nostalghia, moeten we theaterpersoonlijkheden op de denkpiste. Zij kunnen naar eigen keuze ons niet iets prettig melancholisch voorstellen, maar iets proto-Russisch ofwel op eenzame hoogte of juist onder de mensen hun gedachten en wurgends. Het gaat om wat Vasalis noemde: de pijn afgesneden te zijn. over demeer wereld Correspondenten vanuit En niet hier.met Om ons zijn delen. lijden en zijn afwezigheid berichten enigszins vorm te de openbare denkruimte over de wereld, zichzelf en het theater. U bent kunnen geven reist de hoofdpersoon door Toscane, op zoek naar Rusland. Ja, van harte uitgenodigd zich hiervoor kandidaat te stellen. Grotsjakov zoekt in Toscane, tegen beter weten in, naar verbinding, met zijn grondslag, met zijn in den beginne. Praktisch Langzaamaan beseffen we dat we, zoals vaker bij Tarkovski, een Theater Schrift LuciferHet kanisgratis online worden geprint. levenseinde meemaken. een soort wedren tegengelezen de tijd,en langs ongeveer Ook kunt u een nummer integraal en/of per artikel via Acrobat de lijn die de Nar voor Koning Lear trekt: ‘je bent dom geweest, oompje, je Reader enje indien gewenst uitprinten. Op aanvraag de bent ouddownloaden geworden voor wijs was’. De film is een poging om aan te kan komen, redactie een printversie (tegen kostprijs) toezenden. terwijl de bestemming nergens elders kan zijn dan binnen, zielinwaarts, daar waar het hart akelig verdord is. ContactEn ik zocht dus op mijn beurt naar de plekken waar Tarkovski zijn Alle correspondentie verzonden worden hoofdpersoon heen had kan gedirigeerd, in 1982, toennaar hij zelf uit zijn land [email protected]. geweken was, toen nog de Sovjet Unie. Tijdens een project als dit moet je, heb ik door schade en schande Feiten geleerd, je niet in de eerste plaats afvragen waarom je het doet. Net als Theater Schrift Lucifer internettijdschrift theater. wanneer de eerste regels is vaneen eengratis gedicht zich aandienen, ofover de opening van In staan beschouwingen toneelteksten. eenLucifer verhaal. Maarkritieken, achteraf begrijp ik dat ik zo en naarstig Tarkovski ben gaan Lucifer twee keer perrouw jaarwas, en is gratis tehet bezoeken en dan nareizenverschijnt omdat ik nog volop in de ook al was alweer meer anderhalf jaar dáárvoor, dat mijn vader was gestorven. te downloaden op www.theaterschriftlucifer.nl. Het tijdschrift In de in gedichten die in die tijd opborrelden ging het, ligt in print een aantal theaterbibliotheken, zoals hetniet TINvoor en het de eerst in mijn werk, over missen.kunstvakopleidingen. Ze zijn een boek geworden: Gerichtebij de bibliotheken van de grotere Op aanvraag gedichten.kan Alleeen gedichten zijn gericht een afwezige; probeerde hem, redactie printversie tegen tot kostprijs wordeniktoegezonden.

14 1


door mij tot hem te richten, en te spreken alsof hij mij kon horen, aanwezig te stellen. III THEATER SCHRIFT LUCIFER Mijn vader was een musicus, een fluitist. Zij kunst was adem. Hij was, zoals - contactgegevens en informatie dat heet, een ongelovige – maar als hij aan het graf van een gestorven vriend op zijnvan ramshoorn dezelfde 12e eeuwse melodie, De redactie Theaterspeelde Schrift– altijd Lucifer kan bereikt worden op het Rosa das Rosas, een Maria-lied -, werd hij niet alleen door de nabestaanden mailadres: gehoord. Ook voor hen gold: of zij geloofden of niet, er was op dat moment [email protected] nóg iemand die de ijle, verwaaiende en tegelijkertijd malse, ronde tonen hoorde. De website van Theater Schrift Lucifer is ontworpen en vormgegeven Hij richtte zich. Achter onze oren was een laatste oor. Als ik aan door Cecile Brommer. mijn vader denk, als fluitspeler aan het open graf, dan begrijp ik niet wat hij Alle opmerkingen over inhoud en vormgeving van de site graag via precies bedoelde met zijn ongeloof. bovenstaand mailadres. Hij geloofde, zei hij, niet in na de dood. Toch sprak hij na zijn hartoperatie, bij komend uit zijn langdurig comateuze doezels, in termen THEATER SCHRIFT LUCIFER bestaat uit: van ‘drijven’ en ‘ergens heen’. Soms was hij heel precies over de richting waar hij, als in een open bootje zonder zeil of motor, dreef: daarheen, LUCIFERS DENKPISTE zei hij, met een klein gebaar van zijn rechterhand, naar de sluizen aan -devlammende analyses, essays, brandende kritieken, hete overkant, alsof datgenevurige waar hij over dreef een IJsselmeer was. Hij schotschriften en ander denkwerk over theater nu beschreef een doezeldroom, dat was duidelijk, en toen hij het bleek te overleven, sprak hij nooit meer over zijn drijfpartij. Soms vroeg ik er naar. Op elk gewenst moment Lucifers Denkpiste een bijdrage Hij sprak slecht, zijn spraakkan wasop tijdens de coma-periode beschadigd, worden geplaatst. De Denkpiste biedt ruimte voor hartstochtelijke maar hij kon me duidelijk maken dat hij zich het drijven kon herinneren argumentatie, langzame gedachten en half tijdloze inzichten, over als een droom die hij nooit meer had. Een jaar later, toen hij metelk mij denkbaar onderwerp dat het (inter)nationale theaterveld betreft. als chauffeur een autorit maakte naar Harlingen waar een vriend van hem Wie een reden (voorstel) totde een bijdrageen heeft, van harte uitgenodigd dit woonde, we over Afsluitdijk, bij deissluizen van Koornwerderzand kenbaar via [email protected]. onderbraktehijmaken het gesprek en zei, weer met dat kleine handgebaar, kijk, daar Een keer per jaar worden de artikelen de Denkpiste gebundeld. heb je ze. Op een of andere manier wist ik uit precies wat hij bedoelde, ik zei: Je bedoelt de sluizen. Hij knikte. Daar dreef ik, dat heb ik je toch verteld. THEATER LUCIFER DitSCHRIFT zijn zaken waarvan, net als van het notoire ‘licht aan het einde -van internettijdschrift over theater de tunnel’, vast en zeker een keurige neurotransmitterverklaring gegeven kan worden, - waarmee dan al even keurig het grote gevaar is Theater is een een Hiernamaals, gratis internettijdschrift bezworenSchrift van eenLucifer geloof in dat primitiefsteover van theater. alle In Lucifer staan kritieken, beschouwingen en toneelteksten. Elk primitiviteiten. najaar verschijnt En toch - alseen mijnthemanummer, vader inmiddelstelkens nergensonder is, daneen ligt andere nergens aan de gasthoofdredacteur. overzijde waarvan de Poolse dichter Wreslaw Milosz in zijn gedicht Over het gebed zei dat ook als zij, die overzij, niet zou bestaan, ‘wij, net zo, die brug zouden gaan aarde’. Lucifer # 5 /boven 2007de stond onder gasthoofdredactie van Chris Keulemans

brug bedoelt hij:van hetde gebed. en heeftMet alsdie thema: Theater Toekomst. regel vanonder het gedicht is feilloos: ‘Je vraagt me: hoe bidden Lucifer De # 8eerste / 2009 stond gasthoofdredactie van Ger Groot en tot iemand die niet is’. heeft als thema: Slechteriken; de vele gezichten van het kwaad in het theaterJa. Dat is steeds maar de vraag. Merk op dat Milosz in zijn gedicht, in zijn hele#oeuvre welbeschouwd, niet zegt dat God is.onder Hij waagt zich wijselijk Lucifer 10 / 2010, het jubileumnummer, stond niet op ontologisch terrein, op het wijsgerig gebied waar als het thema bestaan‘Waar der ‘t gasthoofdredactie van Annemie Vanackere en heeft dingen wordt bepaald. Hij houdt zich verre van godsbewijzen. In hetzelfde gras groener is’: over inspirerende buitenlandse theaterpraktijken. gedicht merkt op dat tijdens het bidden het werkwoord ‘zijn’ een zin Lucifer # 12 /hij 2011, onder gasthoofdredactie van Rob Riemen, onthult die nauwelijks werd vermoed. oprichter en directeur van het Nexus Instituut, heeft als thema: Finkers kreeg eenskunstenaars van Pauw, ofons van vlak Witteman, te horen: ‘LaatsteHerman werken; wat vertellen voor hun dood?’ maar je weet toch dat het Hiernamaals een verzinsel is? Finkers antwoordde: maar dat is de Veertigste van Mozart ook. Verzonnen. Toch bestaat zij. Finkers OP DE PISTE heeft van deze kwestie een song gemaakt die hem in één klap tot de meest - Een telkens wisselende Lucifer correspondent vooraanstaande theoloog van Twente heeft gemaakt. ‘Dat soms iets niet verzonnen is, dat neemt men zomaar aan’. De redactie van Theater Schrift Lucifer plaatst Ook al denkt de wereld in haar inquisitoriale, Wittemanse theaterpersoonlijkheden op de denkpiste. Zij kunnen naar eigen keuze schamperheid de religie en in het bijzonder het bidden bij het groot vuil der ofwel op eenzame hoogte of juist onder de mensen hun gedachten achterhaalde geloofspraktijken gezet te hebben: mensen verliezen mensen, over de wereld met delen. Correspondenten berichtenhardop vanuitinde en moeten rouwen; zeons richten zich, dromend, handenwringend, openbare denkruimte over de wereld, zichzelf en het theater. U bent zich zelf pratend, of juist: stuurs zwijgend, tot de afwezige, en stellen hem van harte uitgenodigd zich hiervoor kandidaat te stellen. of haar aanwezig. Dit willen ze kunnen, ze doen het alsof hun leven er van afhangt. Dus willen ze weten: hoe? En tot wie je te wenden als je geschoolde Praktisch verstand je doet weten dat er niemand is? Theater Schrift Lucifer kan gratis online worden gelezen en geprint. Ook kunt u een nummer integraal en/of per artikel via Acrobat IV Reader downloaden en indien gewenst uitprinten. Op aanvraag kan de redactie een printversie (tegen God is onbestaanbaar verklaard, enkostprijs) vervolgenstoezenden. is Zijn dood de oorzaak geworden van een ongrijpbare, alomtegenwoordige depressie die alle trekken Contact heeft van een rouw. Historici proberen het begin van deze ontwikkeling te Alle correspondentie kan verzonden worden traceren. Bijvoorbeeld tijdens de Reformatie, dienaar in de 16e eeuw het Vagevuur [email protected]. afschafte, waardoor er in Noord-Europa een verbod kwam te rusten op de voorstelling van het hiernamaals als een plek waar gestorvenen nog door onze Feiten gebeden en opgestoken kaarsjes konden worden geholpen bij de loutering, Theater Lucifer is een gratis internettijdschrift over theater. hun tochtSchrift na de dood. In kritieken, en toneelteksten. Lucifer Hetstaan vreemde lot van beschouwingen de religieuze verbeelding is, in de moderniteit, Lucifer verschijnt tweegeweest, keer perde jaar en is gratisafschaffing te bezoeken en vooral een beeldenstorm systematische van religieuze te downloaden opde www.theaterschriftlucifer.nl. Het mechanische tijdschrift voorstellingen – en vervanging daarvan door ontzielde onvoorstelbaarheden, zoals de Schepping in Zeven Dagen de big ligt in print in een aantal theaterbibliotheken, zoals door het TIN enbang, de of de Apokalyps door hetgrotere uitdovenkunstvakopleidingen. van de zon. bibliotheken van de Op aanvraag bij de mogen/kunnen nemen aanworden rituelentoegezonden. die doden redactieNiet kanmeer een deel printversie tegen kostprijs

15 1


aanwezig stellen, ons zelf het grote, even uitzinnige als intieme ritueel van de eucharistische Presentia Realis ontzeggen, die de dood van God overwint door Hem als voedsel uit te reiken, heeft een enorm vacuüm getrokken, dat is opgevuld met steeds onweerlegbaarder, wetenschappelijk onomstotelijker, niet-God-bewijzen. zijn in het luchtledig van een taboe komen te leven. THEATER SCHRIFT We LUCIFER toch – het weggerationaliseerde, wetenschappelijk -Encontactgegevens en informatie getaboeiseerde, uittentreure weerlegde bidden wringt zich als een paling een weg door de ondergrondse riviertjes van Schrift het bewustzijn. De redactie van Theater Lucifer kan bereikt worden op het

mailadres: Tarkovski was in zijn tijd – de jaren zestig en zeventig van de door en door [email protected] gerationaliseerde en schijnbaar ontkerkelijkte Sovjet Unie - één van de zeer zeldzame kunstenaars die het vacuüm getrokken door Godsenverdwijning heeft De website van Theater Schrift Lucifer is ontworpen vormgegeven begrepen als een grondeloos verdriet. Denk aan de drie mannen van zijn door Cecile Brommer. vijfde film, Stalker, die na een lange tocht door een Zone op de drempel Alle opmerkingen over inhoud en vormgeving van de site graag via staan van de beloofde kamer waar, als je hem binnen gaat, je diepste wens bovenstaand mailadres. zal worden vervuld. Bestaat die kamer? Geloven ze hier werkelijk in? Ze hebben oprecht geveinsd dat hij bestond – zozeer zelfs, dat één van de drie THEATER SCHRIFT LUCIFER bestaat uit: mannen, de wetenschapper, van plan is om een kernbom in de kamer te werpen, om hem voor eens en voor altijd uit te wissen, te deleten zouden LUCIFERS DENKPISTE we tegenwoordig zeggen. Het is voor de mensheid beter om niet geknecht te -worden vlammende vurige essays, kritieken, hete door deanalyses, hoop die het bestaan van brandende de kamer biedt. schotschriften en ander denkwerk over theater nu Maar nu? Wat betekent het dat de mannen geen-van drieën de kamer betreden, - alsof hij bestaat…- en dat je, deze drempelscène als filmkijker Op elk gewenstvervuld moment kanmet, op Lucifers Denkpiste een bijdrage aanschouwend, wordt ik kom steeds op hetzelfde woord uit, worden geplaatst. De Denkpiste biedt ruimte voor hartstochtelijke een verdriet, of zelfs: een sensatie van rouw? We durven niet, we kunnen argumentatie, langzame gedachten tijdloze het diepst verlangde niet, we maken onsenkleiner daninzichten, we zijn. over elk denkbaar onderwerp dat het (inter)nationale theaterveld ‘Het probleem is: ik geloof mijn ongeloof niet’, zegt de betreft. verteller van Wie een (voorstel) totThe eenend bijdrage heeft, is van harte uitgenodigd dit Graham Greenes roman of the affair. kenbaar te maken via [email protected]. Een keernaar per Tarkovski jaar worden de artikelen uitvan de mijn Denkpiste gebundeld. De tocht was een voortzetting verdwaasde en soms verbaasde vaderrouw met andere middelen; ik wilde kennelijk met THEATER SCHRIFT de LUCIFER Tarkovski verkeren, vadergodmisser, de meesterlijke beeldenverteller die -film internettijdschrift over –theater na film de afwezigheid juist ook- tijdens zijn leven en zijn magistraal herinnerde kindertijd - van de vaderfiguur bezweert. Theater Schrift Lucifer is een gratis internettijdschrift over theater. In Lucifer V staan kritieken, beschouwingen en toneelteksten. Elk najaar verschijnt een themanummer, telkens onder een andere gasthoofdredacteur. De naamgever van deze illustere lezingenrij, Albert Verwey, heeft gezegd: ‘dichter is hij, die op iedere leeftijd weer kind kan zijn’. Daar hebben we dus over, alsonder we hetgasthoofdredactie over Tarkovski en zijn almaar Lucifer # 5het / 2007 stond vanobsessieve, Chris Keulemans

naarheeft het houten huis van zijn kindertijd terugkerende geheugenkunst hebben: en als thema: Theater van de Toekomst. over poëzie. beschikt eengasthoofdredactie schijnbaar onuitputtelijk vermogen Lucifer # 8 /Hij 2009 stondover onder van Ger Groot om en zich zelf integraal te herinneren, en om als het ware van binnen uit, vanuit hethet heeft als thema: Slechteriken; de vele gezichten van het kwaad in lichaam van zich zelf als kind te ervaren en daar kunst van te maken. Verwey theater maakt onderscheid tussen begrijpen’ van de onder wereld, en ‘innerlijk Lucifer # 10 / 2010, het ‘uiterlijk jubileumnummer, stond voortbrengen’. Dat laatste is de gave van de dichter, hij deelt van binnen uit‘t gasthoofdredactie van Annemie Vanackere en heeft als thema ‘Waar in het creatieve, voortplantende proces van de schepping, en sluit zijn lezers gras groener is’: over inspirerende buitenlandse theaterpraktijken. aan op zijn scheppende bewegingen. van Rob Riemen, Lucifer # 12innerlijke, / 2011, onder gasthoofdredactie oprichter en directeur van het Nexus Instituut, heeft als thema: Tarkovski werken; is typisch wat een telg van echtscheiding die, ‘Laatste vertellen kunstenaars– een ons getroebleerde vlak voor hunzoon dood?’ eenmaal volwassen, zich zelf als een leemte opvoert waar de vadergestalte, om Kellendonk te parafraseren, mooi in zou passen. De vaderqueeste is, in de OP DE PISTE naoorlogse epoche van de vaderzwakke samenleving, ook altijd een erkenning - Een telkens wisselende Lucifer correspondent van de vader die je zelf niet bent. Tarkovski had zijn zestienjarige zoon Andrej in de Sovjet Unie achter gelaten – hij was, werkend aan Nostalghia, De redactie van Theater Schrift Lucifer plaatst zelf de afwezige die zijn, scheidende, zich aan het gezin onttrekkende, vader theaterpersoonlijkheden op de denkpiste. Zij kunnen naar eigen keuze altijd was geweest. En hij komt met zijn personage in Nostalghia weer in ofwel op eenzame hoogte of juist onder de mensen hun gedachten Rusland aan. over de wereld met ons delen. Correspondenten berichten vanuit de openbare VI denkruimte over de wereld, zichzelf en het theater. U bent van harte uitgenodigd zich hiervoor kandidaat te stellen. Zou deze lezing op internet gepubliceerd worden, dan moet ik aan wat Praktisch ik verteld heb een spoiler alert vooraf laten gaan: pas op, het slot van Theater Schrift gratis online worden gelezen geprint. Nostalghia wordt Lucifer verklapt.kan Nee, de hoofdpersoon hervindt zijn en vaderland niet, Ook kunt u een nummer integraal en/of per artikel via Acrobat ja, hij sterft op vreemde bodem, in een leeggelopen zwavelbad, en ach, die Reader downloaden tot en zijn indien gewenst uitprinten. Op aanvraag kan de bodem transformeert Ithaka, zijn moedertje Rusland, zijn nergens dat redactie een printversie (tegen kostprijs) toezenden. ergens is. En in de scène vóór deze afloop komt de hoofdpersoon de absurde, ridicule belofte na die hij aan een godsdienstwaanzinnige zelfmoordenaar Contact heeft gedaan. Alle correspondentie verzonden worden naar Met die belofte kan is deze lezing begonnen. [email protected]. De hoofdpersoon draagt een flakkerend kaarsje door een bries over de bodem van een leeggelopen zwavelbad. Vraag me niet Feiten waarom zwavelbad, waarom kaarsje. Het is beloofd, en je beseft dat Theateralles Schrift Lucifervan is een gratis internettijdschrift nu afhangt het nakomen van de belofte. over theater. In Lucifer beschouwingen en toneelteksten. Zo staan zit het kritieken, leven in elkaar – het moet volbracht. Lucifer En verschijnt tweeje keer jaarniet en meer is gratis de film vraagt hierper al lang om te hetbezoeken personage en uiterlijk te begrijpen downloaden op om www.theaterschriftlucifer.nl. tijdschrift - maar van binnen uit het winderige Het traject met het kaarsje af te in leggen de theaterbibliotheken, overzijde. Het is een merkwaardig ritualistische ligt in print een naar aantal zoals het TIN en de gebeurtenis. Ofschoon wij elk afzonderlijk in het geheelOp nooit wie danbij ookde bibliotheken van de grotere kunstvakopleidingen. aanvraag beloofd hebben omprintversie in Bagno Vignone kaarsjeworden te branden, is het toch alsof redactie kan een tegeneen kostprijs toegezonden.

16 1


de heimweeënde Rus onze afspraak nakomt. Hij durft dat waar wij (hoe religieus we ook denken te zijn) voor terugdeinzen: te geloven, op de knieën gaan. VII THEATER SCHRIFT LUCIFER - contactgegevens en informatie Zo was ik op mijn naïeve, toeristische manier Tarkovski’s testament aan het openen het verzoek gastschrijver te worden mij bereikte. De redactie vantoen Theater SchriftomLucifer kan bereikt worden op het En ik wist terwijl ik even de boot afhield om hard to get te spelen dat ik mailadres: deze gelegenheid aan zou grijpen – om, in de vorm van colleges en van deze [email protected] lezing-, al gastschrijvend een traject af te leggen dat eindigt waar Tarkovski met Nostalghia eindigt: in de ruïne van een kathedraal ten westen van Siena De website van Theater Schriftramen, Lucifer is ontworpen enkruistochten, vormgegeven – een kerk zonder dak en zonder gebouwd tijdens de door Cecilelater Brommer. en eeuwen door de gelovigen verlaten. De San Galgano heet hij, en Alle opmerkingen over inhoud na en de vormgeving vanhij, dehet sitekaarsje graag naar via de Tarkovski laat zijn hoofdpersoon, scène waarin bovenstaand mailadres. overzijde lopend, sterft, in deze kerk zitten. Dit is des hoofdpersoons Ithaka. En ook: zijn Hiernamaals. THEATER SCHRIFT LUCIFER bestaat uit: Laat ik zo precies mogelijk beschrijven wat je ziet tijdens deze slotsequentie. We zijn nu immers nergens. LUCIFERS WeDENKPISTE zien de hoofdpersoon, hij zit achterover leunend in het gras, en de camera langzaam achterwaarts kruipt waardoor we steeds meer -terwijl vlammende analyses, vurige essays, brandende kritieken, hete omgeving te zienen krijgen, de manover zichtheater op het Russische platteland te schotschriften anderblijkt denkwerk nu bevinden, dat we eerder tijdens kinderherinnerscènes gezien hebben, en achter wordtmoment de proto-Russische datsja zichtbaar, houten huis van Op elk hem gewenst kan op Lucifers Denkpistehet een bijdrage zijn jeugd, dat waar De hij gedurende filmruimte het meest naar heeft verlangd. worden geplaatst. Denkpiste de biedt voor hartstochtelijke De datsja is de bron waaruit het verlangen ontspringt naar…de Steeds argumentatie, langzame gedachten en tijdloze inzichten,datsja. over elk meer krijgen we te zien van het groene glooiende landschap, net zo lang denkbaar onderwerp dat het (inter)nationale theaterveld betreft. tot we ontdekken dat hoofdpersoon, datsja en landschap zich integraal Wie een (voorstel) tot een bijdrage heeft, is van harte uitgenodigd dit tussen de reusachtige, hemelhoge muren van een kathedraal bevinden, een kenbaar te maken via [email protected]. Gothische, Europese kathedraal die, terwijl de camera gestaag achterwaarts Een keer per jaar worden de artikelen uit de Denkpiste gebundeld. rijdt, dakloos blijk te zijn…en op dat moment begint het te sneeuwen, schijnbaar binnen, maar zoals altijd bij de sacrosancte droomplekken van THEATER SCHRIFT LUCIFER Tarkovski weet je niet of binnen niet ook buiten is, of buiten binnen. - internettijdschrift over theatervroeg ‘Waar ben je als je denkt’, Hanna Arendt, en ook al weet je dat er geen antwoord is op die raadselvraag, omdat je nooit zult zijn waar Theater is een over een anderSchrift denkt, Lucifer en zij niet waargratis jij, - internettijdschrift Tarkovski verplaatst je aantheater. het eind In beschouwingen toneelteksten. Elkhet vanLucifer zijn filmstaan naar kritieken, waar we zijn als we niet hieren zijn. Dat is bij uitstek najaar verschijnt een een themanummer, onder een andere genie van de filmkunst, bezoek aan detelkens bioscoop is eigenlijk altijd gehoor gasthoofdredacteur. geven aan de uitnodiging om een Zone binnen te gaan, om uit je realiteit te stappen en een andere in te duiken, om uit ‘dat wat je uiterlijk begrijpt’ te treden en binnenstond uit ‘het innerlijk voortbrengen’ mee maken. Lucifer # van 5 / 2007 onder gasthoofdredactie vante Chris Keulemans

VIII en heeft als thema: Theater van de Toekomst. Lucifer # 8 / 2009 stond onder gasthoofdredactie van Ger Groot en Waarom waarom kunst –de uiteindelijk is het antwoord een kwestie heeft alsliteratuur, thema: Slechteriken; vele gezichten van het kwaad in het van wijzen. Daarom, lees maar, kijk maar, en wees tot de verbinding, de theater aansluiting bereid – jij het bentjubileumnummer, het zelf die de betekenis Lucifer # 10 / 2010, stond schept, onder het maaksel kijkt je aan als een ikoon en ziet jeVanackere ziel. gasthoofdredactie van Annemie en heeft als thema ‘Waar ‘t gras groener is’: over inspirerende buitenlandse theaterpraktijken. IX Lucifer # 12 / 2011, onder gasthoofdredactie van Rob Riemen, oprichter en directeur van het Nexus Instituut, heeft als thema: Nostalghia’s finale shot een single-tracker, dat ons wil zeggen: wehun krijgen in ‘Laatste werken; wat isvertellen kunstenaars vlak voor dood?’ één enkele, langzaam naar achteren trekkende, steeds wijder wordende camerabeweging alles te zien wat Tarkovski kwijt wil. Het gaat hem om de OP DE PISTE beweging, de langzame onthulling van het totaal: de hoofdpersoon blijkt voor - Een telkens wisselende Lucifer correspondent zijn datsja te liggen en die datsja blijkt in een Russisch landschap te liggen en dat landschap blijkt in het schip van een kerk te liggen en die kerk blijkt De redactie van Theater Schrift Lucifer plaatst een ruïne te zijn. En dan blijkt het te sneeuwen, uit de hoge Italiaanse – of theaterpersoonlijkheden op de denkpiste. Zij kunnen naar eigen keuze moeten we nu zeggen: Russische, hemel. De sneeuw valt recht naar beneden ofwel op eenzame hoogte of juist onder de mensen hun gedachten op het gras dat tussen de pilaren groeit, en valt, bij wie niet weg is gelopen over de wereld met ons delen. Correspondenten berichten vanuit de in het eerste kwartier, het hart in, van buiten naar binnen, zielinwaarts, en openbare overinnerlijk de wereld, zichzelf en het theater. U bent maakt van denkruimte kijken schouwen, voortbrengen.. van harte uitgenodigd zich hiervoor kandidaat te stellen.

Praktisch Theater Schrift Lucifer kan gratis online worden gelezen en geprint. Ook kunt u een nummer integraal en/of per artikel via Acrobat Reader downloaden en indien gewenst uitprinten. Op aanvraag kan de redactie een printversie (tegen kostprijs) toezenden. Contact Alle correspondentie kan verzonden worden naar [email protected]. Feiten Theater Schrift Lucifer is een gratis internettijdschrift over theater. In Lucifer staan kritieken, beschouwingen en toneelteksten. Lucifer verschijnt twee keer per jaar en is gratis te bezoeken en te downloaden op www.theaterschriftlucifer.nl. Het tijdschrift ligt in print in een aantal theaterbibliotheken, zoals het TIN en de bibliotheken van de grotere kunstvakopleidingen. Op aanvraag bij de redactie kan een printversie tegen kostprijs worden toegezonden.

17 1

DE KAARS VAN TARKOVSKI

Recommend Documents