De jeugd van…
VLAARDINGEN
2009
Inhoudsopgave Inhoudsopgave ........................................................................................................................................ 1 Samenvatting........................................................................................................................................... 2 1 Inleiding ............................................................................................................................................ 6 1.1. De jeugd van…Vlaardingen (DJV)................................................................................................ 6 1.2. Bronnen......................................................................................................................................... 7 1.3. Leeswijzer ..................................................................................................................................... 8 1.4. Sociaal Economische Status (SES).............................................................................................. 9 2 Demografie..................................................................................................................................... 10 2.1. Leeftijd, geslacht en herkomst .................................................................................................... 10 2.2. Prognose..................................................................................................................................... 13 2.3. Gezinssituatie....................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3 Gezondheid, opvoeding en bescherming....................................................................................... 15 3.1. Lichamelijk en geestelijk welbevinden ........................................................................................ 15 3.1.1. Ervaren gezondheid ............................................................................................................. 15 3.1.2. Emotionele problemen ......................................................................................................... 17 3.2. Jeugdgezondheidszorg en jeugdhulpverlening .......................................................................... 18 3.2.1. Bereik preventieve gezondheidszorg ................................................................................... 19 3.2.2. Gebruik jeugdhulpverlening ................................................................................................. 20 4 Opvang, onderwijs, werk en inkomen ............................................................................................ 24 4.1. Gebruik opvangvoorzieningen .................................................................................................... 24 4.1.1. Voorschoolse voorzieningen ................................................................................................ 24 4.1.2. Voor- en naschoolse opvang ............................................................................................... 26 4.2. Onderwijs .................................................................................................................................... 27 4.2.1. Schoolverzuim...................................................................................................................... 27 4.2.2. Opleidingsniveau.................................................................................................................. 28 4.3. Werk............................................................................................................................................ 29 4.3.1. Werksituatie.......................................................................................................................... 29 4.3.2. Bijstandsuitkeringen ............................................................................................................. 29 5 Leefstijl en vrije tijd ......................................................................................................................... 31 5.1. Gewichtstatus en Voeding .......................................................................................................... 31 5.1.1. Overgewicht en Obesitas ..................................................................................................... 31 5.1.2. Voeding ................................................................................................................................ 34 5.2. Lichaamsbeweging en vrije tijd................................................................................................... 38 5.2.1. Lichaamsbeweging............................................................................................................... 38 5.2.2. Sporten in georganiseerd verband....................................................................................... 40 5.2.3. Vrijetijdsbesteding ................................................................................................................ 41 5.3. Leefstijl ........................................................................................................................................ 40 5.3.1. Alcoholgebruik...................................................................................................................... 40 5.3.2. Roken ................................................................................................................................... 41 5.3.3 Druggebruik.......................................................................................................................... 45 5.3.4. Seksualiteit ........................................................................................................................... 46 6 Veiligheid ........................................................................................................................................ 48 6.1. Criminaliteit ................................................................................................................................. 48 6.2. Ongevallen .................................................................................................................................. 48 6.3. Slachtofferschap ......................................................................................................................... 51 6.4. Huiselijk geweld .......................................................................................................................... 50 7 Wonen in Vlaardingen .................................................................................................................... 51 7.1. Leefomgeving ............................................................................................................................. 51 7.2. Veiligheid van de leefomgeving .................................................................................................. 54 Conclusies ............................................................................................................................................. 59 Aanbevelingen ....................................................................................................................................... 59 Literatuurlijst .......................................................................................................................................... 61 Bijlage ........................................................................................................................................................
1
Samenvatting DEMOGRAFIE Bevolkingsopbouw Ongeveer een kwart van de Vlaardingse bevolking is tussen de 0 en 23 jaar. De wijk met het grootste percentage jongeren is het Centrum; bijna 1 op de 5 bewoners daar is jonger dan 23 jaar. De meeste 0-4 jarigen wonen in het Centrum. In de Oostwijk wonen de meeste 5-12 jarigen. Het grootste percentage 13-18 jarigen woont in Holy Noord en de meeste 19-23 jarigen wonen in Holy Zuid. Drie op de vier inwoners van Vlaardingen is autochtoon. Binnen de allochtone groep wonen er relatief veel mensen van Turkse herkomst in Vlaardingen. Volgens de prognose zal de bevolking van Vlaardingen eerst nog iets krimpen, om daarna (vanaf 2010) weer te groeien. Gezinssituatie Van de 18-23 jarigen in Vlaardingen is 5% alleenstaand. Onder hen zijn meer meisjes dan jongens. De meeste alleenstaande jeugdigen zijn autochtoon en woonachtig in Vlaardingen ambacht. GEZONDHEID, OPVOEDING EN BESCHERMING Ervaren gezondheid In Vlaardingen ervaart gemiddeld 9 op de 10 jongeren zijn/haar gezondheid als (meer dan) goed. Ouders van peuters en kleuters zijn in vergelijking met de overige leeftijdsgroepen het meest positief over de gezondheid van hun kind. Vlaardingse 12-18 jarige meisjes ervaren hun gezondheid minder vaak als goed in vergelijking met jongens van deze leeftijd. Allochtone 10-12 jarigen en 18-22 jarigen zijn het minst vaak positief over hun gezondheid in vergelijking met hun autochtone leeftijdsgenoten. De 12-22 jarigen woonachtig in Vlaardingen Ambacht beoordelen hun gezondheid ook minder goed in vergelijking met de jongeren in de andere Vlaardingse wijken. Emotionele problemen Tijdens de peuterleeftijd geeft 15% van de ouders aan dat hun kind snel huilt of vaak van streek is. Allochtone ouders geven dit beduidend vaker aan dan autochtone ouders. Een neerslachtig of verdrietige indruk komt volgens ouders in geringe mate voor. Ouders van kleuters geven relatief vaak aan dat meisjes voor veel dingen bang zijn. Bij jongens op die leeftijd springt zenuwachtig zijn in nieuwe situaties eruit. Bij ongeveer 1 op de 6 jeugdigen van 10-12 jaar is sprake van een hoge score op sombere gevoelens, bij meer meisjes dan jongens. Van de 12-18 jarigen is bij bijna 15% sprake van een hoge score op emotionele problemen. Ook hier rapporteren meisjes dit vaker dan jongens. In deze leeftijdsgroep scoren jongeren uit Vlaardingen Ambacht ook hoger op emotionele problemen in vergelijking tot de jongeren in de overige wijken. Vergeleken met landelijke cijfers hebben Vlaardingse 12-18 jarigen ongeveer evenveel last van psychosociale problemen. Bereik preventieve gezondheidszorg In 2008 werden bijna alle 0-4 jarigen (99,4%) bereikt door het consultatiebureau. In vergelijking met de overige Vlaardingse wijken is het bereik in Holy Noord het grootst. Gebruik jeugdhulpverlening In de periode 2007-2009 werden 99 kinderen besproken in de Vlaardingse Zorgadviesteams (ZAT). In de ZAT’s in Vlaardingen Ambacht en Holy werden de meeste kinderen besproken. De meeste meldingen komen vanuit Vlaardingse basisscholen. In 2008 zijn 184 jongeren aangemeld bij Bureau Jeugdzorg (BJZ) en werden er 415 indicatiebesluiten afgegeven. In beide gevallen werden meer jongens dan meisjes geregistreerd, waarbij het hoogste percentage nieuwe aanmeldingen en indicatiebesluiten jongeren in de leeftijdsgroep 12-18 jaar betrof. De meeste jongeren die geregistreerd zijn bij BJZ zijn woonachtig in de Westwijk. In 2007/2008 maakte ongeveer 5% van de jongeren (4-23 jaar) in Vlaardingen gebruik van hulpverlening bij de Riagg, meer jongens dan meisjes. De meeste jongeren waren tussen de 12 en 19 jaar oud. Ongeveer tweederde van de jongeren was autochtoon.
2
Er zijn 58 jongeren die gebruik hebben gemaakt van Bouman GGZ. Zij zijn tussen de 14 en 22 jaar oud en kwamen met name voor softdruggebruik terecht bij Bouman. Jongeren woonachtig in het Centrum en de Westwijk maken het meest gebruik van zorg bij Bouman. OPVANG, ONDERWIJS, WERK EN INKOMEN Gebruik opvangvoorzieningen In 2008 maakte 32% van de 2-4 jarigen gebruik van een peuterspeelzaal van de SKV (Stichting Kinderopvang Vlaardingen). Meer autochtone dan allochtone peuters en 0-4 jarigen woonachtig in het Centrum en de Westwijk maakten hier gebruik van. Van de 0-4 jarigen bezocht 29% de hele dagopvang van de SKV. In het Centrum en Vlaardingen Ambacht wordt het meest gebruik gemaakt van hele dagopvang. De buitenschoolse opvang wordt door 39% van de 4-13 jarigen bezocht. De meeste kinderen komen uit Holy Noord. Onderwijs Van de jongeren tot 23 jaar volgt meer dan de helft (55%) primair onderwijs en 42% zit op het Voortgezet Onderwijs. Een klein deel volgt speciaal basis- of voortgezet onderwijs. In het schooljaar 2008/2009 zijn er 244 meldingen van verzuim gemaakt, waarbij 69 keer een procesverbaal is opgemaakt. Relatief verzuim (verzuim les- of praktijktijd zonder geldige reden) kwam het meest voor. Verzuim kwam meer voor bij allochtone dan autochtone leerlingen. Bijna tweederde van de 18-23 jarigen heeft in 2008 een Midden2 (havo, vwo, mbo) opleiding als hoogst voltooide opleiding. In deze leeftijdsgroep heeft 67% van de jongeren een startkwalificatie. Werk Van de onderzochte groep 18-22 jarigen had 54,2% werk. Autochtone en allochtone jongeren hebben ongeveer even vaak een baan. In 2007 kregen 50 Vlaardingse jongeren tussen de 19 en 22 jaar een uitkering. Meer meisjes dan jongens (3 op de 4) en ook meer autochtone jongeren (bijna 2 op de 3) kregen een uitkering. In de Westwijk werd het grootste aantal uitkeringen uitgekeerd. In 2008 is het aantal uitkeringen gedaald naar 33. Iets meer dan de helft betrof meisjes. Ongeveer evenveel autochtone als allochtone jongeren kregen een uitkering. In vergelijking met de overige wijken werden in het Centrum de meeste uitkeringen afgegeven. LEEFSTIJL EN VRIJE TIJD Overgewicht en obesitas Van de Vlaardingse 5-22 jarigen heeft gemiddeld 16% overgewicht. De 10-12 jarigen hebben in vergelijking met de andere leeftijdsgroepen het hoogste percentage overgewicht. Turkse jongeren op het voortgezet onderwijs hebben beduidend vaker overgewicht in vergelijking met autochtone jongeren. Van de Vlaardingse 5-22 jarigen heeft 3% obesitas. Procentueel rapporteren de 18-22 jarigen het vaakst obesitas. In de leeftijdsgroep 12-18 zien we dat jongeren woonachtig in Vlaardingen Ambacht vaker obesitas hebben in vergelijking met jongeren in de andere Vlaardingse wijken. Marokkaanse en Turkse jongeren in voorgenoemde leeftijdsgroep hebben vaker obesitas dan hun autochtone leeftijdsgenoten. Voeding Gemiddeld wordt er door ruim 91% van de 0-19 jarigen vijf dagen per week of meer ontbeten. Meisjes op het voortgezet onderwijs ontbijten beduidend minder regelmatig dan jongens op die leeftijd. Allochtone peuters, kleuters en 10-12 jarigen ontbijten ook minder vaak vijf dagen of meer per week in vergelijking met de andere leeftijdsgroepen. Op het voortgezet onderwijs wordt, in vergelijking met autochtone jongeren, minder regelmatig ontbeten door Antilliaanse/Arubaanse en Turkse jongeren. Van de 12-18 jarigen ontbijten jongeren in de Westwijk het minst vaak vijf dagen of meer per week. Jongeren in Holy Noord ontbijten juist het vaakst regelmatig vergeleken met de andere Vlaardingse wijken. Lichaamsbeweging Van de 12-18 jarigen voldoet 27,7% aan de richtlijn voor bewegen. Bij de 18-22 jarigen voldoet 70,9% daaraan. Er zijn meer jongens dan meisjes die voldoen aan de richtlijn voor bewegen.
3
Turkse 18-22 jarigen voldoen iets vaker aan de richtlijn voor bewegen dan hun autochtone leeftijdsgenoten. In Vlaardingen zijn meer jongeren die voldoen aan de bewegingsnorm, dan landelijk. Sporten in georganiseerd verband Gemiddeld sporten in Vlaardingen bijna 2 op de 3 jongeren (5-19 jaar) minstens twee keer per week buiten schooltijd bij een sportclub of vereniging. Vlaardingse kleuters doen het minst vaak aan sport buiten schooltijd en jongeren op het voortgezet onderwijs sporten daarentegen het vaakst twee op meer keer per week bij een sportclub of –vereniging. In deze leeftijdsgroep sporten meisjes wel minder vaak dan jongens. De 12-18 jarige jongeren in de Westwijk doen minder vaak aan sport buiten schooltijd vergeleken met de jeugdigen uit de andere wijken. In vergelijking met autochtone jeugdigen lijken allochtone jeugdigen minder frequent aan sport te doen buiten school. Vrije tijdsbesteding Meer dan de helft van de peuters kijkt meer dan één uur televisie per dag. In vergelijking met autochtone jeugdigen kijken allochtone 10-18 jarigen meer dan twee uur per dag televisie of zitten achter de computer. Jongeren op het voortgezet onderwijs kijken in vergelijking met de andere leeftijdsgroepen relatief vaak meer dan twee uur per dag televisie of zitten achter de computer. Alcoholgebruik Van de 12-18 jarigen heeft 42% in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek minimaal één keer alcohol gedronken. Van de jongeren uit deze leeftijdsgroep heeft een kwart de laatste keer vijf of meer glazen gedronken. In vergelijking met jongeren woonachtig in de overige Vlaardingse wijken drinken 12-18 jarigen in Holy Zuid vaker alcohol en hebben zij de laatste keer ook meer dan vijf glazen gedronken. Turkse jeugdigen drinken minder vaak en minder wat betreft hoeveelheid in vergelijking met autochtone leeftijdsgenoten. Onder 18-22 jarigen zijn er beduidend meer mannen dan vrouwen die excessief drinken. In deze leeftijdsgroep zijn jongeren uit de Oostwijk vaker excessieve drinkers dan de jongeren uit de andere Vlaardingse wijken. Als er wordt gekeken naar het recente alcohol gebruik, dan blijkt dat Vlaardingse jongeren minder vaak te drinken dan landelijk. Roken Van de leerlingen op de basisschool (10-12 jaar) heeft 5% wel eens gerookt, meer jongens dan meisjes hebben dit wel eens gedaan. Van de 12-18 jarigen geeft 9% aan dagelijks te roken. Van de 18-22 jarigen rookt 33% wel eens. Vergeleken met de landelijke cijfers (12-16 jaar) is te zien dat het percentage rokende jongeren in Vlaardingen iets hoger ligt dan landelijk. Druggebruik Door 6,7% van de 12-18 jarigen is in de vier weken voor het onderzoek sofdrugs gebruikt. Uit die leeftijdsgroep hebben vier jongeren harddrugs gebruikt. Vlaardingse jongeren blijven met hun softdruggebruik onder de landelijke cijfers. Seksualiteit Van de 12-18 jarigen heeft 13,9% wel eens geslachtsgemeenschap gehad. Van de jongeren die aangeeft wel eens met iemand naar bed te zijn geweest geeft 59,3% aan niet altijd een condoom te hebben gebruikt. Meisjes geven aan vaker onveilig te vrijen dan jongens. VEILIGHEID Criminaliteit In 2008 werden 13 kinderen (leeftijd <13 jaar) doorverwezen naar Halt voor een Stop-reactie. Van de jongeren in de leeftijd van 12-18 jaar werden 84 doorverwezen naar Halt voor een Halt-procedure. In beide gevallen ging het met name om jongens uit de Westwijk. Delicten die in 2008 het meest gerapporteerd werden bij Halt waren diefstal en baldadigheid. Uit gegevens van de politie blijkt verder dat de meest voorkomende delicten waarmee Vlaardingse 023 jarigen in aanraking met de politie zijn gekomen mishandeling, overlast, verkeersdelicten en vernieling waren.
4
Ongevallen Ongeveer 1 op de 10 ouders van peuters rapporteert dat er zes maanden voorafgaand aan het onderzoek een ongeval bij hun kind heeft plaatsgevonden. Zij geven daarbij aan dat ongevallen in en rondom het huis het meest voorkomen. Slachtofferschap Eén op de zes ouders van kleuters geeft aan dat hun kind gepest wordt. Een kwart van de 10-12 jarigen geeft aan dat ze gepest worden. Ongeveer 1 op de 7 leerlingen op het voortgezet onderwijs rapporteren gepest te worden. Gegevens van de politie (2008) laten zien dat er 151 slachtoffers van geweldsdelicten zijn geregistreerd. Onder de slachtoffers waren meer jongens dan meisjes. De meeste geweldsdelicten betroffen mishandeling. Beduidend meer meisjes dan jongens werden slachtoffer van een zedendelict. Huiselijk geweld In 2008 waren er in totaal 43 jongeren tussen de 0 en 23 jaar slachtoffer van huiselijk geweld; er werden iets meer jongens dan meisjes geregistreerd. In de Westwijk zijn de meeste slachtoffers van huiselijk geweld geregistreerd. WONEN IN VLAARDINGEN Leefomgeving De meerderheid van de ouders van peuters en kleuters vindt dat er voldoende mogelijkheden zijn voor hun kind om buiten te spelen. Meer autochtone dan allochtone ouders vinden dit. Aan de 10-12 jarigen is gevraagd hoe ze de buurt waarin ze wonen waarderen; 88,8% vindt de buurt waarin ze wonen leuk. Van de 18-22 jarigen geeft bijna 9 op de 10 de woonomgeving een voldoende. De meerderheid (91,3%) van de 18-22 jarigen geeft ook de woning waarin ze wonen een voldoende. Allochtone jongeren en jongeren woonachtig in de Westwijk geven het minst vaak een voldoende voor zowel hun woonomgeving als de woning zelf. Ongeveer 2 op de 3 jongeren in voorgenoemde leeftijdsgroep vindt dat er voldoende groen is in de buurt waarin ze wonen. In vergelijking met de andere wijken geven jongeren uit de Westwijk en Holy Zuid het vaakst en jongeren uit Vlaardingen Ambacht het minst vaak een voldoende. Veel jongeren (87,9%) vindt het belangrijk dat er groen is in de buurt waarin ze wonen. Meer 18-22 jarige meisjes dan jongens vinden dit. Veiligheid van de leefomgeving Van de 12-18 jarigen voelt de helft zich wel eens onveilig. Van de 18-22 jarigen voelt 1 op de 3 zich overdag/’s avonds wel eens onveilig. Van deze laatste leeftijdsgroep voelen meisjes zich vaker onveilig dan jongens.
5
1 Inleiding 1.1. De jeugd van… Vlaardingen (DJV) In 2006 is het rapport ‘Leef- en Gezondheidssituatie Vlaardingse Jeugd 0-23 jaar’ verschenen. Dit was het eerste rapport uit een reeks en uit een proces dat heeft geleid tot een brede Vlaardingse monitoring van de jeugd, zoals die hier gepresenteerd wordt. Naar aanleiding van het eerste rapport, dat met name over de gezondheid van de Vlaardingse jeugd ging, is de GGD Rotterdam-Rijnmond op verzoek van de gemeente gestart met de voorbereidingen voor De jeugd van... Vlaardingen (DJV). De GGD heeft onderzocht welke informatiebehoefte er binnen de gemeente is (‘welke informatie wil de gemeente opnemen in de jeugdmonitor?’) en of deze informatie aanwezig is (binnen de GGD en extern). Als uitgangspunt is namelijk geformuleerd dat ‘De Jeugd van…’ zo veel mogelijk zal putten uit bestaande gegevens en registraties. In samenwerking met de beleidsmedewerkers van de gemeente Vlaardingen zijn er hoofdpunten geformuleerd, namelijk: Gezondheid en Welzijn; Fysieke omgeving en Sociale omgeving. Bij elk hoofdpunt zijn uitgangspunten bepaald. Van Gezondheid en Welzijn is bijvoorbeeld lichamelijk en geestelijk welbevinden een uitgangspunt. Bij elk uitgangspunt horen vaak meerdere indicatoren, zoals positief ervaren gezondheid en gewichtstatus (lengte en gewicht meting). Elke indicator heeft minimaal één uitkomst, zoals bijvoorbeeld het percentage jeugdigen dat zijn gezondheid goed tot zeer goed beoordeelt. Naast de hoofdpunten en uitgangspunten zijn ook de leeftijdsgroepen voor de JMV vastgesteld: 0-4 jaar; 4-12 jaar; 12-18 jaar en 18- 23 jaar. De definitieve lijst met hoofdpunten, uitgangspunten, indicatoren en uitkomsten is opgenomen in het rapport ‘Operationalisatie van de indicatoren voor de Jeugdmonitor Vlaardingen’. De meeste hoofd-, uitgangspunten en indicatoren komen bij alle leeftijdsgroepen voor, alleen de uitkomsten kunnen verschillen voor de leeftijdsgroepen. Na de gesprekken met de beleidsmedewerkers van de gemeente Vlaardingen is er een rondgang gedaan bij diverse instanties en organisaties om te inventariseren of de gewenste uitkomsten uit het operationalisatie rapport, ook daadwerkelijk verzameld kunnen worden. Instanties die benaderd zijn, zijn onder andere Bureau Halt, Bureau jeugdzorg, Riagg, Politie en Bouman GGZ. Indien de instanties de gewenste informatie registreerden, was de vraag of de gegevens geleverd konden worden. In 2007 is het eerste rapport De Jeugd van…Vlaardingen uitgebracht, waarin al de verzamelde gegevens en uitkomsten zijn uitgewerkt per indicator. In dit voorliggende rapport, De Jeugd van... Vlaardingen 2009, zijn gegevens verzameld over een zo recent mogelijke periode (2007-2008 en/of 2008-2009) en zijn (zoveel mogelijk) gepresenteerd per leeftijdsgroep, geslacht, wijk en etnische herkomst. Om een vergelijking te kunnen maken met de landelijke situatie, worden in dit rapport, waar mogelijk, ook de landelijke cijfers gerapporteerd. Er zijn echter niet van alle indicatoren (vergelijkbare) landelijke gegevens beschikbaar. De gegevens van Vlaardingen zijn zoveel mogelijk uitgesplitst op wijkniveau. Vlaardingen bestaat uit acht wijken (zie figuur 1). De wijk Broekpolder is een recreatiegebied. De wijk Vettenoordse Polder is een bedrijventerrein. Op verzoek van de gemeente Vlaardingen zijn deze twee wijken niet apart gerapporteerd; ze zijn samengevoegd met respectievelijk de Westwijk en het Centrum.
6
Figuur 1: De wijken van Vlaardingen in kaart
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Centrum Westwijk Vettenoordse Polder Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Broekpolder
(3131) (3132) (3133) (3134) (3135) (3136) (3137) (3138)
Deze jeugdmonitor heeft tot doel: 1. inzicht te bieden in de staat van de jeugd: hoe gaat het op verschillende gebieden?; 2. invulling te geven aan jeugdparticipatie: weten wat er speelt; 3. het ondersteunen van het jeugdbeleid. Het rapport van De Jeugd van...Vlaardingen wordt uitgebracht in een cyclus van twee jaar. Naar aanleiding van dit rapport kan er gekeken worden welke gegevens ontbreken en op welke terreinen nader onderzoek nodig is. Naast het rapport van De Jeugd van…Vlaardingen verschijnt eens in de vier jaar het Gemeenterapport Vlaardingen. Hierin zijn gegevens opgenomen over jeugd van 0-18 jaar, die door de GGD Rotterdam-Rijnmond zijn verzameld met de Jeugdmonitor Rijnmond vragenlijsten. Het rapport De Jeugd van…Vlaardingen geeft naast de gegevens uit de Jeugdmonitor Rijnmond vragenlijsten op een breder scala informatie over de Vlaardingse jeugd en is daarmee een aanvulling op het reguliere Gemeenterapport Vlaardingen.
1.2. Bronnen Voor het verzamelen van de gegevens voor De Jeugd van...Vlaardingen is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van gegevens die bij de diverse externe instanties geregistreerd worden. Bij het opvragen van deze gegevens is gevraagd naar de meest recente cijfers. Over het algemeen waren dit cijfers over 2008 en/of 2009. Daarnaast is er ook gebruik gemaakt van de gegevens die door de GGD verzameld zijn door middel van de vragenlijst die gebruikt wordt tijdens het preventief gezondheidsonderzoek in groep 2 en 7, de gegevens uit de vragenlijst die is afgenomen op scholen voor het Voortgezet Onderwijs en tenslotte de gegevens uit de Gezondheidsenquête 2008. De vragenlijsten die tijdens het preventief gezondheidsonderzoek gebruikt worden, bevatten voor ieder leeftijdsmoment (groep 2 en 7 van het basisonderwijs en eerste of derdeklassers van het voortgezet onderwijs) specifieke onderwerpen die van toepassing zijn op deze leeftijd. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van landelijk gevalideerde instrumenten. Sommige instrumenten zijn niet voor iedere leeftijdsgroep geschikt. Doordat de wijze waarop onderwerpen per leeftijdsmoment worden gemeten kan verschillen, kunnen de resultaten van de verschillende leeftijdsgroepen niet altijd onderling vergeleken worden.
7
1.3. Leeswijzer Het rapport is als volgt opgebouwd: hoofdstuk 2 gaat in op de demografie. Hoofdstuk 3 beschrijft de resultaten van de verschillende factoren rondom gezondheid, opvoeding en bescherming. Hoofdstuk 4 geeft de resultaten van de verschillende indicatoren voor opvang, onderwijs, werk en inkomen. Vervolgens gaat hoofdstuk 5 in op leefstijl en vrije tijd. In hoofdstuk 6 worden veiligheidsfactoren besproken. Het wonen in Vlaardingen komt tenslotte in hoofdstuk 7 aan de orde. •
In principe wordt per leeftijdsgroep voor ieder onderdeel getoetst op geslachts-, wijk- en herkomstverschillen. Of een statistische toets kan worden uitgevoerd is afhankelijk van de aantallen antwoorden per antwoordcategorie. Waar deze aantallen te klein waren kon de toets niet worden uitgevoerd.
•
Vlaardingse cijfers zijn niet altijd op dezelfde manier verzameld als de cijfers voor Nederland totaal. Bovendien zijn landelijke referentiegegevens niet altijd beschikbaar over dezelfde leeftijdsgroepen als de Vlaardingse cijfers. De verschillen tussen de Vlaardingse cijfers en de Nederlandse cijfers zijn daarom niet altijd getoetst op significantie.
•
Cijfers over de Vlaardingse jeugd zijn ook niet altijd op dezelfde manier verzameld. Er kan sprake zijn van een andere vraagstelling, een andere informatiebron (zelfrapportage, rapportage door ouders) of een andere procedure. De cijfers van de verschillende leeftijdsgroepen worden wel naast elkaar in één tabel gepresenteerd, maar zijn onderling niet getoetst op significantie. De vergelijking tussen de verschillende leeftijdsgroepen zal in dit rapport dan ook niet gemaakt worden.
•
De cijfers die aangeleverd zijn door externe instanties, zijn niet allemaal getoetst op significante verschillen naar geslacht, wijk en herkomst. Dit komt doordat deze gegevens soms in ‘kant en klare’ tabellen zijn geleverd, waar geen statistische analyses op uit te voeren zijn met het programma SPSS (Statistical Package for the Social Sciences).
•
De indicatoren en uitkomsten uit het operationalisatie rapport zijn zo goed mogelijk gevolgd bij het opstellen van dit rapport. Echter, af en toe was het nodig kleine veranderingen in de indicatoren of uitkomsten door te voeren, omdat de informatie niet op de gewenste manier werd verzameld. Andere gegevens bleken toch niet geleverd te kunnen worden of er is voor gekozen aantallen te rapporteren in plaats van percentages.
•
Het rapport gaat over het algemeen over jongeren die in Vlaardingen woonachtig zijn. Dit om gegevens te kunnen weergeven op wijkniveau. Waar dit niet het geval is, wordt dit aangegeven.
•
Voor de leeftijdsgroep 0 t/m 4 jaar komen gegevens uit vragenlijsten die door ouders zijn ingevuld bij een bezoek aan het Consultatiebureau.
•
Voor de leeftijdsgroep 5/6 komen gegevens uit de vragenlijsten die onderdeel vormen van het preventieve gezondheidsonderzoek groep 2 (PGO2). De informatie van ouders zijn in dit rapport opgenomen. Voor de leeftijdsgroep 10-12 jaar komen gegevens uit de vragenlijsten die onderdeel vormen van het preventieve gezondheidsonderzoek groep 7 (PGO7). De informatie die leerlingen hebben gegeven (zelfrapportage) is in dit rapport opgenomen.
•
Voor de leeftijdsgroep 12 t/m 18 jaar komen gegevens uit de vragenlijsten die zijn ingevuld door eerste- of derdeklassers van het voortgezet onderwijs (VO1/VO3).
•
Voor de leeftijdsgroep 18 t/m 22 jarigen komen gegevens uit de Gezondheidsenquête 2008. Vanwege de kleine aantallen is voor uitsplitsing naar herkomst in de meeste gevallen gekozen voor de verdeling autochtoon/allochtoon.
•
Als gevolg van tussentijdse afronding tellen de percentages niet altijd precies op tot 100%.
8
1.4. Sociaal Economische Status (SES) De SES-score geeft de sociaal economische status van een wijk weer zoals berekend door het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) op basis van vier variabelen (gemiddeld inkomen; percentage huishoudens met een laag inkomen; percentage inwoners zonder betaalde baan; en percentage huishoudens met gemiddeld een lage opleiding). De SES-score wordt vervolgens opgedeeld in drie groepen; laag, midden en hoog. In eerste instantie was het de bedoeling om per indicator een uitsplitsing naar SES-score te maken. Uit de gegevens van het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat de wijken in Vlaardingen in de laagste en middelste klasse vallen. De splitsing naar SES-score wordt daarom in het rapport niet gemaakt. In tabel 1.1 is te zien welke wijken een lage SES-score hebben en welke wijken in de middencategorie vallen qua SES-score. Deze indeling dient als achtergrondinformatie bij het lezen van de rest van het rapport. Tabel 1. Wijkindeling naar SES score Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord
SES indeling Laag Midden Midden Laag Laag Midden
Bron: Sociaal Cultureel Planbureau, 2006.
Over het algemeen hebben het noorden van Nederland en de stedelijke gebieden (o.a. Vlaardingen) een lagere SES-score dan de rest van Nederland. Verder hebben juist de gebieden rond de steden een hogere SES-score (Volksgezondheid Toekomst Verkenning, 2008).
9
2 Demografie In dit hoofdstuk wordt op statistische wijze de Vlaardingse jeugd beschreven. Allereerst wordt de verdeling naar geslacht, leeftijd en herkomst gerapporteerd. Vervolgens wordt er een prognose voor de Vlaardingse bevolking gepresenteerd.
2.1. Leeftijd, geslacht en herkomst Kernboodschap • 26% van de Vlaardingse bevolking is tussen de 0 en 23 jaar. • Het grootst aantal jongeren tussen 0-23 jaar is woonachtig in het centrum van Vlaardingen. • De Westwijk is een relatief ‘jonge’ wijk. • 77% van de 0-24 jarigen is autochtoon. Op 1 januari 2009 telde de gemeente Vlaardingen 70.443 inwoners, waarvan 26% in de leeftijd 0-23 jaar (tabel 2). Deze leeftijdsgroep bestaat uit iets meer jongens dan meisjes (51,3% versus 48,6%). Tabel 2. Aantal en aandeel inwoners Vlaardingen
Aantal Totaal 1 Percentage Jongens Aantal 2 Percentage Meisjes Aantal 2 Percentage
0-4 3572 5 1864 52 1708 48
5-12 5988 9 3096 52 2892 48
13-18 4918 7 2559 52 2359 48
Leeftijd 19-23 0-23 4007 18485 6 26 2005 9524 50 52 2002 8961 50 48
23+ 51958 74 24768 48 27190 52
totaal 70443 100 34292 49 36151 51
1
Percentage van de totale Vlaardingse bevolking Percentage van het leeftijdstotaal Bron: afdeling Burgerzaken, gemeente Vlaardingen, cijfers per 1-1-2009 Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, bevolkingscijfers 2009 2
Het is lastig om een uitspraak te doen over de verdeling van de Vlaardingse inwoners ten opzichte van de Nederlandse bevolking omdat het CBS een andere indeling in leeftijdsgroepen hanteert. In de bijlage zijn wel cijfers over de Nederlandse bevolking opgenomen. Ondanks de ongelijke verdeling in de leeftijdscategorieën kan met voorzichtigheid gezegd worden dat de verdeling nagenoeg gelijk is.
Tabel 3. Leeftijdsopbouw Vlaardingse wijken
Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord 1
Aantal 1 Percentage Aantal 1 Percentage Aantal 1 Percentage Aantal 1 Percentage Aantal 1 Percentage Aantal 1 Percentage
0-22 3675 23 3380 27 1767 26 3484 29 1936 20 3410 26
Leeftijd 23+ 12172 77 9168 73 4912 74 8424 71 7927 80 10187 74
Totaal 15874 100 12548 100 6679 100 11908 100 9863 100 13597 100
Percentage van wijktotaal. Bron: afdeling Burgerzaken, gemeente Vlaardingen, cijfers per 1-1-2009.
10
In figuur 2 is de leeftijdsopbouw van de 0-23 jarigen in Vlaardingen op wijkniveau weergegeven. De wijk met het grootste percentage peuters is de Westwijk (23%). In de Oostwijk wonen de meeste 5-12 jarigen. In Holy Noord is het grootst aantal 13-18 jarigen woonachtig en in Holy Zuid wonen de meeste 19-23 jarigen. Figuur 2 Aandeel 0-23 jarigen per leeftijdsgroep per wijk
40 35
% van wijktotaal
30 25
0-4 jaar 5-12 jaar
20
13-18 jaar 19-23 jaar
15 10 5 0 Centrum
Westwijk
Oostwijk
Vlaardingen Ambacht
Holy Zuid
Holy Noord
Bron: afdeling Burgerzaken, gemeente Vlaardingen, cijfers per 1-1-2009
11
Herkomst De etnische herkomst van de kinderen is bepaald aan de hand van de definitie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS, 1999). Volgens deze definitie wordt een persoon tot allochtoon gerekend als tenminste één ouder in het buitenland is geboren. In tabel 3 wordt een verdeling naar etniciteit weergegeven naar leeftijd. Iets meer dan driekwart van de inwoners van Vlaardingen is autochtoon (beide ouders in Nederland geboren). Kijkend naar de allochtone groep wonen er relatief veel mensen van Turkse herkomst in Vlaardingen (6%).
Tabel 3. Verdeling inwoners Vlaardingen etnische herkomst naar leeftijd Leeftijd * 0-24 25+ Totaal 12768 41190 53958 Aantal Autochtoon 1 66 81 77 Percentage 1989 2554 4543 Aantal Turks 1 10 5 6 Percentage 749 795 1544 Marokkaans Aantal 1 4 2 2 Percentage 624 721 1345 Aantal Antilliaans 1 3 1 2 Percentage 535 822 1357 Aantal Surinaams 1 3 2 2 Percentage 2628 5068 7696 Aantal Overig 1 14 10 11 Percentage *
Leeftijdsverdeling is anders t.o.v. voorgaande tabellen, omdat gegevens overgenomen zijn uit een bestaand kerncijferrapport van de gemeente Vlaardingen. 1 Percentage van het totaal aantal 0-24 jarigen (N=19293) en totaal aantal 25+ (N=51150) in Vlaardingen; In totaalkolom als percentage van de totale bevolking Vlaardingen (N=70443). Bron: afdeling Burgerzaken, gemeente Vlaardingen, Kerncijfers 2008, gegevens per 1-1-2009
12
2.2. Prognose Kernboodschap • De Vlaardingse bevolking zal eerst nog iets krimpen. Vanaf 2010 zal de bevolking weer gaan groeien. Op basis van de geplande woningbouw en het verloop in leeftijden is er een prognose gemaakt voor de bevolking van Vlaardingen, die de meest waarschijnlijke toekomstige ontwikkeling beschrijft. Het beeld wat daaruit naar voren komt, is dat de bevolking van Vlaardingen in de jaren 2008/2009 eerst iets zal krimpen, om vervolgens vanaf 2010 weer te groeien. De verwachting is dat er in 2015 ongeveer 18.852 jongeren van 0-22 jaar zullen zijn (zie figuur 3). Figuur 3 Prognose van de bevolkingsgroei van Vlaardingen voor de 0-22 jarigen t/m 2015
8000 7000 6000
Aantal
5000
0-3 jr 4-11 jr
4000
12-17 jr 18-22 jr
3000 2000 1000
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
0
Bron: afdeling Burgerzaken, gemeente Vlaardingen cijfers 2009
2.3. Gezinssituatie Kernboodschap • Van de 18-23 jarigen is 4% alleenstaand. Het merendeel is autochtoon. • Er zijn meer alleenstaande meisjes dan jongens. Alleenstaande jongeren Onderzocht is wat in Vlaardingen het percentage alleenstaande jongeren is. Hieronder worden degenen verstaan die zelfstandig een eigen huishouding voeren en die in een afzonderlijke woning wonen, zonder dat er medebewoners zijn. In 2009 zijn er in Vlaardingen 228 jongeren, allemaal tussen de 18 en 23 jaar oud, die op zichzelf wonen (zie tabel 4). Dit komt neer op ongeveer 5% van de 18-23 jarigen in Vlaardingen. Onder hen zijn meer meisjes dan jongens. De meeste jeugdigen zijn autochtoon en wonen in Vlaardingen Ambacht.
13
Tabel 4. Aantal 18-23 jarigen dat niet in gezinsverband woont Aantal Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Turks Marokkaans Antilliaans/ Arubaans Surinaams Overig
228 101 127 68 15 20 72 41 12 156 6 9 4 13 40
Bron: afdeling Burgerzaken, gemeente Vlaardingen, peildatum december 2009
Gezinnen in bijstand Er is ook gekeken naar de omstandigheden waarin een kind opgroeit. Uit registratie blijkt dat 662 kinderen opgroeiden in een gezin waarvan tenminste 1 van de ouders op enig moment in 2008 een bijstandsuitkering heeft ontvangen. De meesten daarvan wonen in de Westwijk (zie tabel 5). De percentages zijn berekend op basis van de demografiecijfers (de percentages konden niet berekend worden voor de herkomstcijfers, vanwege een verschil in herkomstbepaling). Tabel 5. Aantal kinderen, dat opgroeit in een gezin met een bijstandsuitkering in 2008. VLAARDINGEN Onderwerp Aantal Percentage* Totaal 662 4 Jongens 343 4 Meisjes 272 3 Niet geregistreerd 47 <1 Leeftijd 0-4 154 4 5-12 271 5 13-18 176 4 19-23 72 2 Wijk Centrum 123 3 Westwijk 186 6 Oostwijk 70 4 Vlaardingen Ambacht 87 2 Holy Zuid 115 6 Holy Noord 78 2 1 Herkomst Autochtoon 218 x Turks 84 x Marokkaans 57 x Antilliaans/ Arubaans 98 x Suriname 37 x Overig 146 x *
Percentage berekend op basis van de demografiecijfers. Herkomst = het land van herkomst van de ouder die de bijstand heeft ontvangen. x = percentage niet te berekenen 1
14
3 Gezondheid, opvoeding en bescherming Het is belangrijk dat jongeren goed in hun vel zitten. Of je jezelf goed voelt speelt daarbij een belangrijke rol. In dit hoofdstuk wordt allereerst ingegaan op het lichamelijk en geestelijk welbevinden van de Vlaardingse jeugd. Hoe ervaren jongeren hun eigen gezondheid en in hoeverre is er sprake van emotionele problemen? Daarnaast worden gegevens gerapporteerd over organisaties van de jeugdgezondheidszorg en jeugdhulpverlening waar Vlaardingse kinderen en jongeren gebruik van kunnen maken.
3.1. Lichamelijk en geestelijk welbevinden 3.1.1. Ervaren gezondheid Kernboodschap • Gemiddeld ervaart de meerderheid (91,9%) van de Vlaardingse 0-23 jarigen hun gezondheid als goed. • Ouders van peuters en kleuters zijn het meest positief over de gezondheid van hun kind in vergelijking met de overige leeftijdsgroepen (96,6% en 95,7%). • Vlaardingse 12-18 jarige meisjes ervaren hun gezondheid minder vaak als goed in vergelijking met jongens op die leeftijd. • De 12-22 jarigen woonachtig in Vlaardingen Ambacht beoordelen hun gezondheid minder goed dan jongeren in de andere wijken. • In vergelijking met landelijke cijfers beoordelen Vlaardingse 0-18 jarigen hun gezondheid minder goed. Ervaren gezondheid, ook wel subjectieve gezondheid of gezondheidsbeleving, geeft het oordeel weer over de eigen gezondheid. Ervaren gezondheid is een samenvattende gezondheidsmaat van alle gezondheidsaspecten die relevant zijn voor een persoon (RIVM). Peuters en kleuters In beide leeftijdsgroepen is een algemene vraag over ervaren gezondheid gesteld. Bij peuters en kleuters is deze vraag door ouders beantwoord. Volgens ouders heeft 96,6% van de 0-4 jarigen een goede gezondheid. Bij kleuters is dit percentage 95,7% (zie tabel 6). Voor beide leeftijdsgroepen zijn er geen verschillen gevonden tussen jongens en meisjes, naar wijk of naar herkomst. 10-12 jarigen In tabel 5 is te zien dat de meerderheid van de Vlaardingse 10-12 jarigen zijn/haar gezondheid als goed tot zeer goed ervaart (87,8%). Er is geen verschil naar geslacht of op wijkniveau gevonden. Wel zijn allochtone jongeren minder positief over hun gezondheid dan autochtone leeftijdsgenoten (82,0% versus 90,8%). 12-18 jarigen De meerderheid van de jongeren in deze leeftijdsgroep beoordeelt zijn/haar gezondheid als (heel) goed (86,8%). De Vlaardingse meisjes van 12-18 jaar beoordelen hun gezondheid iets minder vaak als goed in vergelijking met jongens (84,5% versus 88,8%). Jongeren woonachtig in het Centrum beoordelen hun gezondheid vaker als goed dan jongeren in de overige Vlaardingse wijken. Jongeren uit Vlaardingen Ambacht zijn het minst positief over hun gezondheid in vergelijking met jongeren uit de andere wijken, maar het percentage is wel nog steeds hoog. Surinaamse en Antilliaanse/Arubaanse 12-18 jarigen geven het minst vaak aan een (heel) goede gezondheid te ervaren, waarbij Surinaamse jongeren minder positief zijn over hun gezondheid in vergelijking met autochtone jongeren. Marokkaanse jongeren van deze leeftijd zijn het meest positief over hun gezondheid (94,7%).
15
18-22 jarigen Van de 18-22 jarigen beoordeelt ook het merendeel (92,7%) zijn/haar gezondheid als (zeer)goed of uitstekend. Verschillen tussen jongens en meisjes zijn niet gevonden. Ook in deze leeftijdsgroep beoordelen jongeren woonachtig in Vlaardingen Ambacht hun gezondheid minder goed in vergelijking met de andere wijken. In tabel 5 is te zien dat allochtone jongeren het minst vaak positief oordelen over hun gezondheid in vergelijking met autochtone leeftijdsgenoten ( 85,2% versus 95,1%). Tabel 5. Percentage jongeren met een positief ervaren gezondheid* Vlaardingen Leeftijd 0-4 5/6 10/12 12-18 18-22 Totaal 96,6 95,7 87,8 86,7 92,7 Jongens 98,1 95,2 87,9 88,8 95,8 1 Meisjes 94,9 95,4 87,8 84,5 89,6 Wijk 2 Centrum 94,3 96,2 86,5 92,1 91,9 Westwijk 95,1 96,2 88,6 85,0 96,3 Oostwijk 93,3 98,1 88,5 81,4 98,1 2 2 Vlaardingen Ambacht 99,9 93,0 90,7 81,3 84,0 Holy Zuid 99,9 97,4 79,3 86,0 94,8 Holy Noord 99,9 94,1 88,5 91,0 95,4 Herkomst Autochtoon 98,3 96,2 90,8 88,3 95,1 3 Surinaams 66,7 Antilliaans/Arubaans 71,4 Marokkaans 94,7 Turks 85,0 3 3 Allochtoon 94,2 93,9 82,0 85,2
0-12 94,8 94,4 95,3
Nederland Leeftijd 12-18 18-25 90,0 88,7 90,7 89,2 89,2 88,2
* Positief ervaren gezondheid: goed (0-4); goed/heel goed (4-18) ;goed, heel goed of uitstekend (18-22). 1 Significant verschil tussen jongens en meisjes 2 Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde 3 Verschil met autochtone leeftijdsgenoten significant - Onvoldoende/geen gegevens beschikbaar of te kleine aantallen om uit te splitsen Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond Bron: Nederlandse cijfers: Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen, cijfers 2008.
Landelijke cijfers en trends In tabel 5 zijn landelijke referentiecijfers opgenomen. Deze cijfers laten zien dat ongeveer 95% van de ouders van 0-11 jarigen de gezondheid van hun kind als (zeer) goed ervaart (CBS Statline, 2008). In ditzelfde onderzoek is gevonden dat 90% van de 12-18 jarigen en 88,7% van de 18-25 jarigen zijn gezondheid als goed tot zeer goed ervaart. Vergeleken met deze landelijke cijfers ervaren Vlaardingse 10-12 jarigen en Vlaardingse leerlingen op het voortgezet onderwijs hun gezondheid minder vaak als (heel) goed. Vanwege het verschil in samenstelling van de leeftijdsgroepen met landelijk kunnen de cijfers niet worden vergeleken. In vergelijking met het DJV rapport uit 2007 is de positief ervaren gezondheid voor leerlingen op het voortgezet onderwijs en de jongvolwassenen nagenoeg gelijk gebleven.
16
3.1.2. Emotionele problemen Kernboodschap • 15% van de peuters huilt volgens ouders snel of is vaak van streek; een neerslachtige/verdrietige indrukt komt in geringe mate voor (3%). • Allochtone ouders van peuters rapporteren in vergelijking met autochtone ouders beduidend vaker dat hun kind vaak huilt of van streek is. • Bij 16% van de 10-12 jarigen is sprake van een hoge score op sombere gevoelens; bij meer meisjes dan jongens is dit het geval. • Van de 12-18 jarigen is er bij 14,7% sprake van een hoge score op emotionele problemen; ook hier rapporteren meisjes dit vaker dan jongens. • 12-18 jarigen woonachtig in Vlaardingen Ambacht rapporteren emotionele problemen vaker in vergelijking met de overige jongeren in Vlaardingen.
Gezond psychisch functioneren is belangrijk, want kinderen en jongeren voelen zich gelukkiger wanneer zij psychisch gezond zijn. Gezond psychisch functioneren leidt onder meer tot minder schooluitval, criminaliteit, verslaving, geweld, zwerfgedrag en psychisch lijden (Schrijvers & Schoenmakers, 2008). Emotionele problemen zijn problemen die te maken hebben met de beleving van de eigen emoties. Een kind zit ‘niet goed in zijn vel’ en ervaart vaak ook moeilijkheden in de relaties met anderen (Blokland, Prinsen & Wijngaarden, 2003). Bij elke leeftijdsgroep is met andere vragenlijsten informatie verzameld over emotionele problemen bij jeugdigen. Bij de jongste twee leeftijdsgroepen (0-4 en 5/6 jarigen) zijn vragenlijsten gebruikt die zijn ingevuld door de ouders, terwijl het bij de oudere groepen om zelfrapportage gaat. De leeftijdsgroepen kunnen daardoor onderling niet vergeleken worden. Van de 18-22 jarigen zijn geen recente cijfers bekend. Peuters Aan de ouders van peuters zijn vragen voorgelegd over de mate waarin hun kind ‘van streek is’, ‘snel huilt’ en een ‘neerslachtige, verdrietige indruk maakt’. In tabel 6 is te zien dat 15,2% van de ouders aangeeft dat hun kind vaak/bijna altijd van streek is of snel huilt. In vergelijking met autochtone ouders rapporteren allochtone ouders dit beduidend vaker. Iets meer dan 3,3% van de peuters maakt volgens hun ouders vaak/bijna altijd een neerslachtige, verdrietige indruk. Er is geen verschil tussen jongens en meisjes of naar herkomst gevonden. Vanwege de kleine aantallen is er geen verdeling op wijkniveau te maken. Kleuters Aan de ouders van Vlaardingse 5/6 jarigen is een vijftal vragen gesteld over de mate waarin emotionele problemen aanwezig zijn: SDQ emotionele problemen. Dit is een subschaal afkomstig uit de Strengths and Difficulties Questionaire (Widenfelt, 2003; Goodman, 2001). Deze schaal geeft op basis van een vijftal aspecten (hoofdpijn, piekeren, ongelukkig zijn, zenuwachtig zijn en voor dingen bang zijn) een totaalscore om te bepalen of er sprake is van een ongunstige score. Voor kleuters kan er echter geen ongunstige score worden berekend; er zijn nog onvoldoende onderzoeksresultaten bekend die aangeven of de schaal betrouwbaar is voor deze leeftijdsgroep en met welk afkappunt bepaald kan worden dat er sprake is van emotionele problematiek Wat betreft de vijf aspecten komt naar voren dat bij jongens ‘zenuwachtig in nieuwe situaties’ eruit springt. Meisjes scoren volgens ouders het hoogst op ‘voor veel dingen bang’. 10-12 jarigen 2 Aan de leerlingen in groep 7 zijn negen vragen gesteld over het voorkomen van sombere gevoelens . Wanneer minstens vier van de negen vragen negatief beantwoord worden is er sprake van een hoge score op depressieve gevoelens. Bij meer meisjes (21,4%) dan jongens (11,4%) is sprake van een hoge score op depressieve gevoelens (voor de totale groep 16%). Er zijn geen verschillen gevonden op wijkniveau of naar herkomst (zie tabel 6).
17
12-18 jarigen Aan de 12-18 jarigen zijn ook vragen gesteld over de mate waarin emotionele problemen aanwezig 1 zijn. Dit is gemeten met de SDQ subschaal emotionele problemen . In de leeftijdsgroep 12-18 jaar rapporteren meisjes vaker emotionele problemen dan jongens (23,8% versus 7,5%). Dit verschil is significant. Zoals in tabel 6 te zien is worden, in vergelijking met de andere wijken, emotionele problemen het vaakst gerapporteerd door jeugdigen woonachtig in Vlaardingen Ambacht. Landelijke cijfers en trends Uit landelijke gegevens van het Centraal Bureau voor Statistiek is bekend dat ongeveer 15% van de 12–18 jarigen in 2008 aangaf ooit last te hebben gehad van depressieve en/of angstklachten. Het voorkomen van deze klachten verschilt tussen jongens en meisjes (8% versus 20%). Vergeleken met deze landelijke cijfers hebben Vlaardingse 12-18 jarigen ongeveer evenveel last van psychosociale problemen. Wel zijn er landelijk andere meetinstrumenten gebruikt, wat een vergelijking lastig maakt. In vergelijking met het DJV rapport in 2007 is bij de 10-12 jarigen een stijging waar te nemen als het gaat om het hebben van sombere gevoelens (11,6% in 2007). Op het voortgezet onderwijs rapporteren jongens in 2009 minder emotionele problemen in vergelijking met 2007 (11,8%). Bij meisjes is het percentage hoog en gelijk gebleven met cijfers uit het vorige rapport. Tabel 6. Percentage jongeren met emotionele problemen Leeftijd
Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Allochtoon
0-4* 15,2/ 3,3 17,1/ 4,5 13,1/ 2,0
10-12 16,0 11,4 1 21,4
12-18 14,7 6,5 1 23,7
-
17,0 18,1 10,9 14,1 24,1 13,0
12,9 13,1 8,6 2 21,5 12,9 15,2
7,4 / 1,7 3 26,7 / 5,7
14,6 18,5
15,1 13,8
* Emotionele problemen 0-4 jarigen gevraagd naar: 1) ‘vaak/bijna altijd van streek, snel huilen’ / ‘vaak/bijna altijd een neerslachtige, verdrietige indruk’. Significant verschil tussen jongens en meisjes 2 Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde 3 Verschil met autochtone leeftijdgenoten is significant - Onvoldoende/geen gegevens beschikbaar of te kleine aantallen om uit te splitsen Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond 1
1 2
Subschaal emotionele problemen afkomstig uit de Strengths and Difficulties Questionnaire (van Widenfelt, 2003; Goodman, 2001); www.sdqinfo.com Gemeten met de Korte Depressie Vragenlijst voor Kinderen (KDVK), de Wit 1987
18
3.2. Jeugdgezondheidszorg en jeugdhulpverlening 3.2.1. Bereik preventieve gezondheidszorg Kernboodschap • In 2008 werd 99,4% van de Vlaardingse 0-4 jarigen bereikt door het consultatiebureau. • In de wijk Holy Noord is het bereik het grootst. Er is gekeken naar het bereik van het consultatiebureau (Careyn) in 2008. In Vlaardingen wordt 99,4% van de kinderen door Careyn bereikt (zie tabel 7). In Holy Noord is het bereik het grootst; daar wordt 99,8% van de 0-4 jarigen gezien. Het bereik lijkt in vergelijking met 2007 (98%) te zijn gestegen. Tabel 7. Aantal/percentage kinderen uit Vlaardingen dat bereikt wordt door Careyn Aantal Percentage Totaal 3724 99,4 Jongens 1946 99,4 Meisjes 1776 99,4 Leeftijd 0 729 99,5 1 729 99,6 2 788 99,1 3 717 99,5 4 759 99,5 Wijk Centrum 881 99,3 Westwijk 852 98,8 Oostwijk 381 99,7 Vlaardingen Ambacht 706 99,8 Holy Zuid 342 99,1 Holy Noord 562 99,8 Bron: Careyn, cijfers over 2008
19
3.2.2. Gebruik jeugdhulpverlening Kernboodschap • In 2007-2008 werden 49 kinderen in de Vlaardingse Zorgadvies teams (ZAT) besproken; in 2008-2009 waren dit 50 kinderen. • Meldingen bij de ZAT’s komen voornamelijk vanuit Vlaardingse basisscholen. • In 2008 waren er bij Bureau Jeugdzorg 184 nieuwe aanmeldingen en werden er 415 indicatiebesluiten afgegeven. Meer jongens dan meisjes werden geregistreerd. • Bij de Riagg werden in 2007/2008 780 jeugdigen in de leeftijd van 4-23 jaar gezien, meer jongens dan meisjes. • Bijna de helft (48,6%) van de jongeren die behandeld werden bij de Riagg waren in de leeftijd 12-18 jaar. • 58 jongeren (14-22 jaar) maken gebruik van Bouman GGZ; meer jongens dan meisjes. • Jeugdigen komen met name voor softdruggebruik terecht bij Bouman GGZ. • Het merendeel van de jongeren die gebruik maken van de jeugdhulpverlening in Vlaardingen is autochtoon
Zorg Advies Team Vlaardingen (ZAT) Het zorgadviesteam 0-12 (ZAT) is een multidisciplinair overleg ten behoeve van kinderen in de leeftijd van 0-12 jaar met psychosociale problemen en hun ouders. Aan dit overleg nemen naast vertegenwoordigers van basisscholen en voorschoolse voorzieningen ook functionarissen van externe voorzieningen deel. In de gemeente Vlaardingen hebben gedurende de schooljaren 2007-2009 gemiddeld 4 ZAT teams per maand gedraaid. In de meeste gevallen geeft het ZAT consultatie/advies of verwijst het door naar andere hulpverleningsinstellingen. Daarnaast voorziet het ZAT ook in zorgcoördinatie, ondersteuning van ouders en kind en ondersteunt het de interne zorgstructuur. In tabel 8 is het aantal kinderen weergegeven dat besproken is in de ZAT teams, uitgesplitst naar leeftijd en wijk. In de periode 2007-2009 zijn er in totaal 99 kinderen besproken in de ZAT’s. In de teams in Vlaardingen Ambacht en Holy zijn de meeste kinderen besproken. Tabel 8. Aantal kinderen besproken in de Vlaardingse ZAT-teams.
Leeftijd 0-12 Wijk ZAT-team Centrum Westwijk Vlaardingen Ambacht Holy
Aantal 2007-2008
Aantal 2008-2009
49
50
11 13 16 9
6 11 13 20
Bron: Zorgadviesteam Vlaardingen, 2007-2009
De aard van de problematiek van de kinderen die besproken worden is uiteenlopend. Volgens de coördinator van de ZAT teams Vlaardingen gaat het in de meeste gevallen om gedragsproblemen op school en emotionele problemen bij het kind. Ook worden (vermoedens van) verwaarlozing en mishandeling relatief vaak gemeld. Verder kan het om psychiatrische problematiek gaan, maar ook om bijvoorbeeld schoolverzuim. Er zijn verschillende organisaties die kinderen melden voor bespreking in de ZAT teams. Verreweg de meeste meldingen komen vanuit de Vlaardingse basisscholen. Maar ook Ouder en Kind Zorg en Sociaal Maatschappelijk Werk zijn belangrijke melders. In vergelijking met 2006 (DJV rapport, 2007) zijn in de periode 2007-2009 meer kinderen in de ZATteams besproken. In het jaar 2006 ging het alleen al om 60 kinderen.
20
Bureau Jeugdzorg Bureau Jeugdzorg (BJZ) Stadsregio Rotterdam is er voor iedereen die advies of hulp nodig heeft: kinderen en jongeren tot 18 jaar, ouders en andere betrokkenen. Bureau Jeugdzorg helpt om vast te stellen welke zorg nodig is en verwijst door naar deze hulp, bijvoorbeeld (school)maatschappelijk werk of opvoedingsondersteuning. Het bureau geeft een indicatiebesluit af als er zwaardere zorg nodig is. Een indicatiebesluit heeft een geldigheid van maximaal 1 jaar. Niet alleen nieuwe klanten krijgen een indicatiebesluit, maar ook al bekende klanten kunnen een (volgend) indicatiebesluit krijgen (vanwege onvoldoende resultaat of behoefte aan andere hulp). Jeugdzorg biedt vrijwillige hulpverlening en hulp die de rechter kan opleggen (www.bureaujeugdzorg.info). In tabel 9 is voor 2008 het aantal nieuwe aanmeldingen en het aantal afgegeven indicatiebesluiten weergegeven. De percentages zijn gerelateerd aan de demografiecijfers Vlaardingen. In totaal is er van 184 jeugdigen een nieuwe aanmelding geregistreerd. Voor 415 jongeren is er een indicatiebesluit afgegeven. In beide gevallen werden meer jongens dan meisjes geregistreerd. De meeste jongeren kwamen uit de leeftijdsgroep 12-18 jaar. Verder is te zien dat de meeste jongeren afkomstig zijn uit de Westwijk. Bureau Jeugdzorg heeft ook aanvullende gegevens verstrekt over de jongeren uit tabel 9. Van de Vlaardingse jeugdigen waren 18 jongeren reeds bekend bij de jeugdreclassering. Dit waren met name jongens. Verder is er bij 56 jongeren een onder toezicht stelling (OTS) uitgevoerd. Het betrof hier iets meer jongens dan meisjes. Er zijn drie jongeren die een voogdijmaatregel gekregen hebben. In vergelijking met 2006 zijn er in 2008 minder nieuwe aanmeldingen geregistreerd (N=192 versus N=184). Het aantal afgegeven indicatiebesluiten ligt in 2008 wel hoger dan in 2006 (N=285).
Tabel 9. Aantal aanmeldingen en indicatiebesluiten BJZ Vlaardingen Nieuwe aanmeldingen* Afgegeven indicatiebesluiten 1 1 Aantal Percentage Aantal Percentage Geslacht Totaal 184 1,0 415 2,2 Jongen 107 1,1 238 2,5 Meisje 77 0,9 177 1,9 2 Leeftijd 0-6 40 70 6-12 53 139 12-18 88 195 18+ 3 11 Wijk Centrum 32 0,8 73 1,9 Westwijk 46 1,3 100 2,8 Oostwijk 16 0,9 54 2,9 Vlaardingen Ambacht 30 0,8 71 1,9 Holy Zuid 29 1,4 61 2,9 Holy Noord 31 0,9 56 1,6 * Aanmelding betreft vrijwillige cliënten waarmee een eerste bureaudienstcontact heeft plaatsgevonden. 1 Percentages op basis van demografiecijfers Vlaardingse 0-23 jarigen 2 Bureau Jeugdzorg hanteert een afwijkende leeftijdsindeling t.o.v. de vraagstelling - Onvoldoende/geen gegevens beschikbaar of te kleine aantallen om uit te splitsen Bron: Bureau Jeugdzorg Stadsregio Rotterdam, cijfers 2008.
21
Riagg De Riagg is een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Er worden mensen met psychische problemen en psychiatrische aandoeningen behandeld en begeleid. Riagg Rijnmond heeft onder meer een behandellocatie in Vlaardingen (www.riagg-rnw.nl). In 2007 en 2008 zijn er door de Riagg in Vlaardingen 780 kinderen in de leeftijd van 4-23 jaar gezien (ongeveer 5% van de Vlaardingse 4-23 jarigen). In tabel 10 is te zien dat er meer jongens dan meisjes zijn behandeld. Het grootste aandeel jongeren dat werd behandeld is te vinden in de groep 12-18 jarigen (48,6%). De meeste jongeren die gebruik maken van de Riagg wonen in het centrum van Vlaardingen (26,8%) en zijn autochtoon (68,8%). De aantallen waren te klein om een uitsplitsing naar etniciteit te kunnen maken. Daarom is gekozen voor een indeling autochtoon/allochtoon. In de leeftijdcategorie 4-12 jarigen zijn er significant minder allochtone jongeren die gebruik maken van de hulpverlening bij de Riagg. Overige verschillen zijn niet aangetoond of de aantallen waren te klein om te kunnen toetsen. Tabel 10. Percentage jongeren dat gebruik heeft gemaakt van de Riagg Rijnmond, locatie Vlaardingen Percentage zorggebruik Leeftijd 4-12 12-18 18-23 Totaal Totaal 27,6 48,6 23,8 100 Jongens 31,5 52,1 16,5 61,5 1 Meisjes 21,3 43,0 35,7 38,5 Wijk Centrum 8,2 12,7 5,9 26,8 Westwijk 4,2 8,2 3,1 15,5 Oostwijk 4,5 5,9 3,7 14,1 Vlaardingen Ambacht 4,5 6,4 3,3 14,2 Holy Zuid 2,8 6,2 3,5 12,5 Holy Noord 3,3 9,2 4,4 16,9 Herkomst 2 Autochtoon 17,1 35,0 16,8 68,8 2 Allochtoon 10,5 13,6 7,1 31,2 * Percentage van het totale aantal jongeren (4-23 jaar) dat gebruik heeft gemaakt van Riagg locatie Vlaardingen. 1
Significant verschil tussen jongens en meisjes Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde Bron: Riagg Rijnmond, cijfers 2007/2008
2
Bouman GGZ Bouman Geestelijke Gezondheidszorg verleent zorg aan mensen die lijden aan verslavingsziekten of andere psychische ziekten. Naast behandeling van mensen met een verslavingsprobleem, richt men zich ook op het voorkomen van schade door drugsgebruik of overmatig alcoholgebruik. Jongeren vormen hierbij een heel belangrijke doelgroep (www.boumanhuis.nl). In tabel 11 is het aantal Vlaardingse jeugdigen gerapporteerd dat vanaf september 2004 zorg heeft ontvangen van Bouman naar soort gebruik (registratie loopt tot eind 2008). Het gaat om 58 jongeren. Uit gegevens van Bouman blijkt dat een deel (40%) van de jongeren nog wel staat ingeschreven. De jongeren die zorg hebben ontvangen van Bouman, hadden op het moment van inschrijving een leeftijd tussen de 14 en 22 jaar. De meesten daarvan (88%) waren tussen de 18-23 jaar. Meer jongens dan meisjes maakten gebruik van zorg bij Bouman GGZ. In tabel 11 is verder te zien dat de meeste jongeren voor sofdrugsgebruik (cannabis) bij Bouman terecht komen. Op wijkniveau en naar herkomst is geen uitsplitsing gemaakt naar soort gebruik. Door de kleine aantallen per groep zouden gegevens herleidbaar kunnen zijn naar personen. In de tabel is wel te zien dat in jeugdigen woonachtig in het Centrum en de Westwijk het meest gebruik maken van zorg bij Bouman.
22
Tabel 11. Aantal kinderen dat gebruik maakt van Bouman naar soort gebruik Soort gebruik
Totaal Jongens Meisjes Leeftijd 12-17 18-23 Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Etniciteit Autochtoon Allochtoon
Alcohol 4 4 0
Cannabis 19 13 6
Cocaïne 5 5 0
Gokken 3 3 0
Heroïne 1 1 0
Onbekend 26 20 6
Totaal 58 46 6
0 4
3 16
0 5
0 3
0 1
4 22
7 51 15 13 7 6 11 6 45 13
Bron: Bouman GGZ, cijfers vanaf september 2004-2008
23
4 Opvang, onderwijs, werk en inkomen In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de onderwijs-, werk- en inkomenssituatie van de Vlaardingse jeugd. Allereerst wordt het gebruik van (vroeg)schoolse opvangvoorzieningen beschreven. Vervolgens wordt ingegaan op de onderwijssituatie van de Vlaardingse jeugd, onder meer het aantal schoolgaande jongeren, welke opleidingen er gevolgd worden en de mate van verzuim. Tenslotte wordt de werksituatie van de jeugdigen beschreven.
4.1. Gebruik opvangvoorzieningen 4.1.1. Voorschoolse voorzieningen Kernboodschap • In 2008 maakte 32% van de 2-4 jarigen gebruik van een SKV-peuterspeelzaal. Het merendeel was autochtoon. • Van de 0-4 jarigen bezocht 29% de hele dagopvang. • Peuters uit de Westwijk gaan het vaakst naar de peuterspeelzaal. • 0-4 jarigen woonachtig in het Centrum en Vlaardingen Ambacht maken het meest gebruik van de hele dagopvang De Stichting Kinderopvang Vlaardingen (SKV) is niet de enige aanbieder van voorschoolse voorzieningen en van voor- en naschoolse opvang, maar wel de enige aanbieder door wie gegevens geleverd zijn. De SKV biedt voor de verschillende leeftijdsgroepen onder andere: - hele dagopvang (voor kinderen van 0 tot 4 jaar); - peuterspeelzalen (voor kinderen van 2 tot 4 jaar); - buitenschoolse opvang (voor kinderen van 4 tot 13 jaar). Sinds september 2007 zijn alle peuterspeelzalen van de SKV ‘VVE speelzalen’. VVE staat voor ‘vooren vroegschoolse educatie’. Hiermee worden de maatregelen bedoeld die worden ingezet om onderwijsachterstanden te verminderen (www.Vlaardingen.nl). In totaal is in 2008 door 3076 jeugdigen in Vlaardingen gebruik gemaakt van voorzieningen van de SKV; 971 2-4 jarigen hebben gebruik gemaakt van de peuterspeelzalen, 898 0-4 jarigen hebben gebruik gemaakt van de hele dagopvang en 1207 4-13 jarigen van de buitenschoolse opvang. In tabel 12 is het aantal en percentage kinderen weergegeven dat in 2008 gebruik heeft gemaakt van de peuterspeelzalen van de SKV. Hierin is een verdeling naar geslacht, wijk en herkomst gemaakt. Bij herkomst is in veel gevallen ‘niet bekend’ geregistreerd en de aantallen zijn te klein om te rapporteren naar etnische groep. Daarom is gekozen voor een indeling autochtoon/allochtoon. Gegevens zijn verstrekt op postcode en hebben daarmee betrekking op kinderen die gebruik maken van voorschoolse opvang en woonachtig zijn in de verschillende Vlaardingse wijken In tabel 12 is te zien dat in 2008 ongeveer een derde van de 2-4 jarigen (32%) gebruik maakte van de peuterspeelzalen. Op 1 januari 2007 maakten 655 kinderen hiervan gebruik (DJV rapport, 2007). Van meer dan de helft van de gebruikers is de etniciteit niet geregistreerd; meer autochtone dan allochtone 2-4 jarigen lijken gebruik te maken van de peuterspeelzaal. Het grootste deel jeugdigen dat gebruik maakt van de peuterspeelzalen is woonachtig in de Westwijk en het Centrum.
24
Tabel 12. Aantal kinderen dat gebruik maakt van de peuterspeelzaal Leeftijd 2-4 jaar 1 Aantal Percentage Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Allochtoon Niet bekend 1
971 515 456
100 53,1 46,9
239 247 93 147 90 155
24,6 25,4 9,6 15,1 9,3 16,0
380 27 564
39,1 2,8 58,1
Percentage van totaal gebruik peuterspeelzaal (N=971) Bron: Stichting Kinderopvang Vlaardingen (SKV), cijfers 2008
Het aantal kinderen dat gebruik maakt van de hele dagopvang bij de SKV is weergegeven in tabel 13. In 2008 maakten 898 0-4 jarigen (29%) gebruik van de hele dagopvang. Op 1 januari 2007 was dit aantal 683 (DJV rapport, 2007). Door kinderen uit het Centrum en Vlaardingen Ambacht wordt het meest gebruik gemaakt van de hele dagopvang. De herkomst van de kinderen wordt niet geregistreerd. Tabel 13. Aantal kinderen dat gebruik maakt van de hele dagopvang Leeftijd 0-4 jaar 1 Aantal Percentage Totaal 898 100 Jongens 462 51,4 Meisjes 436 48,6 Wijk Centrum 197 21,9 Westwijk 142 15,8 Oostwijk 117 13,0 Vlaardingen Ambacht 196 21,8 Holy Zuid 65 7,2 Holy Noord 181 20,2 1
Percentage van totaal gebruik hele dagopvang (N=898) Bron: Stichting Kinderopvang Vlaardingen (SKV), cijfers 2008
25
4.1.2. Voor- en naschoolse opvang Kernboodschap • Door 39% van de jeugdigen wordt gebruik gemaakt van de buitenschoolse opvang. • De meeste jeugdigen komen uit Holy Noord. In 2008 maakten 1207 kinderen van 4 tot 13 jaar (39%) gebruik van de buitenschoolse opvang van de SKV (zie tabel 14). Op 1 januari 2007 ging het om 739 kinderen (DJV rapport, 2007). Ook van deze kinderen wordt de herkomst niet geregistreerd. In Holy Noord wordt het meest gebruik gemaakt van de buitenschoolse opvang. Tabel 14. Aantal kinderen dat gebruik maakt van buitenschoolse opvang Leeftijd: 4-13 jaar 1 Aantal Percentage Totaal 1207 100 Jongens 647 53,6 Meisjes 560 46,3 Wijk Centrum 211 17,5 Westwijk 183 15,2 Oostwijk 170 14,1 Vlaardingen Ambacht 251 20,8 Holy Zuid 111 9,2 Holy Noord 281 23,3 1
Percentage van totaal buitenschoolse opvang (N=1207) Bron: Stichting Kinderopvang Vlaardingen (SKV), cijfers 2008
26
4.2. Onderwijs 4.2.1. Schoolverzuim Kernboodschap • In het schooljaar 2008/2009 zijn er 244 meldingen van verzuim gemaakt. • Er is 69 keer is er een proces-verbaal opgemaakt vanwege verzuim. • Relatief verzuim kwam het meeste voor. Wanneer kinderen spijbelen wordt het risico van voortijdige schooluitval groter. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor jongeren, onder meer voor hun toekomstige positie op de arbeidsmarkt (Verslag leerplicht 2006-2009, gemeente Vlaardingen). Verzuim is daarbij ook strafbaar. Bij kinderen vanaf 12 jaar kan de leerplichtambtenaar een proces-verbaal opmaken tegen de leerling en/of de ouders. Belangrijk daarbij is de reden van het verzuim. Er zijn drie soorten verzuim te onderscheiden: - Relatief verzuim. Er is sprake van relatief verzuim als een leerplichtige jongere wel op een school staat ingeschreven, maar zonder geldige reden les- of praktijktijd verzuimt. Volgens de Leerplichtwet zijn scholen alleen verplicht om de gemeente die gevallen te melden waar het verzuim tenminste 3 dagen heeft geduurd, of tenminste 1/8 deel van het aantal uren les- of praktijktijd in vier opeenvolgende weken. - Luxe verzuim. Dit treedt op als een leerling zonder toestemming tijdens de schoolperiode met vakantie gaat of niet tijdig na een vakantie op school terugkeert. - Absoluut verzuim. Er is sprake van absoluut verzuim, als de leerplichtige niet staat ingeschreven bij een onderwijs instelling, terwijl zij niet zijn vrijgesteld van deze verplichting (www.minocw.nl). Volgens de gegevens van de Gemeente Vlaardingen werden in het schooljaar 2008/2009 in Vlaardingen 244 meldingen van verzuim gemaakt (zie tabel 15). Hierbij werd niet gespecificeerd welke leeftijd de kinderen hadden op wie deze verzuimmeldingen van toepassing waren. Relatief verzuim kwam het meeste voor. Bij meer allochtone jeugdigen is een melding van verzuim gemaakt. In 2008/2009 is 69 keer een proces-verbaal opgemaakt. In vergelijking met gegevens uit het schooljaar 2006-2007 zijn er in 2008-2009 minder meldingen van verzuim gemaakt (N=253 versus N=244). Tabel 15. Aantal meldingen van verzuim naar verzuimsoort Soort verzuim Luxe verzuim Relatief verzuim Absoluut verzuim Totaal 30 208 6 1 Herkomst Autochtoon 1 98 3 Allochtoon 29 110 3
Totaal 244 102 142
1
Herkomst op basis van etniciteit uit de Gemeentelijke Basis Administratie. Bron: Verslag leerplicht 2006-2009, gemeente Vlaardingen
27
4.2.3. Opleidingsniveau Kernboodschap • De meeste 18-23 jarigen hebben op het moment van onderzoek een Midden2 (Havo, Vwo, Mbo) opleiding als hoogst voltooide opleiding. • Een groot deel (67%) van de 18-23 jarigen heeft een startkwalificatie. Aan 18-22 jarigen is gevraagd naar de hoogst voltooide opleiding. De opleidingsniveaus zijn in te delen in vier klassen: - Laag (Lager Onderwijs); - Midden 1 (Mavo, Lbo, Vmbo); - Midden 2 (Havo, Vwo, Mbo); - Hoog (Hbo, WO). De resultaten staan in tabel 16. De meeste jongeren (62%) hebben op het moment van onderzoek een Midden 2 opleiding als hoogst voltooide opleiding. De groep die een opleiding van Hoog niveau heeft voltooid is het kleinst. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat 22-jarigen vaak nog bezig zijn met hun HBO of WO opleiding. Vanwege de kleine aantallen is er geen uitsplitsing te maken naar etniciteit. Wel is te zien dat in vergelijking meer allochtone jongeren een Midden 2 en opleiding Hoog als hoogst voltooide opleiding hebben gerapporteerd. Met een startkwalificatie kunnen leerlingen geschoold werk doen op de arbeidsmarkt. Een Vmbodiploma geeft toegang tot het Mbo, maar is géén startkwalificatie. Een diploma Havo, Vwo of Mbo (vanaf niveau 2) is wél een startkwalificatie. Van de ondervraagde 18-22 jarigen heeft 67% een startkwalificatie (er vanuit gaande dat de meeste Mbo-ers minimaal niveau 2 hebben afgerond). Landelijke cijfers (CBS, 2008) laten zien dat 48% van de 15-25 jarigen in Nederland over een startkwalificatie beschikt. Voorgenoemde percentages geven een indicatie over de situatie Vlaardingen ten opzichte van landelijk. Een goede vergelijking is helaas niet mogelijk vanwege het verschil in leeftijdsgroepen. Tabel 16. Percentage 18-23 jarigen naar opleidingsniveau in vier klassen
Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Allochtoon 1
Laag 9,1 10,1 8,0
Niveau Midden 1 Midden 2 24,1 62,0 27,5 58,5 20,7 65,6
Hoog 4,8 3,9 5,7
13,2 6,0 5,8 12,7 3,8 7,7
22,9 28,4 21,2 29,7 21,2 20,5
62,3 61,8 67,3 52,6 65,7 66,3
1,6 3,8 5,8 4,9 9,3 5,5
8,9 9,8
25,8 19,1
61,0 64,8
4,3 6,3
Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde Verschil met autochtone leeftijdsgenoten significant Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond
2
28
4.3. Werk 4.3.1. Werksituatie Kernboodschap • Van de 18-22 jarigen geeft 54,2% aan werk te hebben. • Autochtone jongeren van 18-22 hebben ongeveer even vaak een baan dan autochtone jongeren. Aan de 18-22 jarigen zijn ook vragen gesteld over hun arbeidsdeelname (tabel 17). Meer dan 50% van de jongeren heeft werk. In 2006 was dit percentage lager, namelijk 43,4% (DJV rapport, 2007). Jongens hebben vaker werk dan meisjes in deze leeftijdsgroep. Jongeren in Holy-Zuid rapporteren het minst vaak werk te hebben in vergelijking met de andere wijken in Vlaardingen. Er is geen verschil gevonden in het hebben van een baan tussen autochtone en allochtone jongeren. Ook zijn er nog vragen gesteld over werkloosheid. Deze aantallen zijn echter te minimaal om te rapporteren in de tabel. Tabel 17. Percentage arbeidsdeelname* onder 18-22 jarigen Arbeidsdeelname Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Allochtoon
54,2 62,8 1 45,7 63,6 66,0 63,5 43,0 2 39,2 51,4 54,3 54,0
* Arbeidsdeelname= het hebben van een betaalde werkkring 1 Significant verschil tussen jongens en meisjes 2 Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond
4.3.2. Bijstandsuitkeringen Kernboodschap • In 2007 kregen 62 Vlaardingse jongeren tussen de 19 en 23 jaar op enig moment een bijstandsuitkering. In 2008 is dit aantal gedaald naar 33 jongeren. • Het merendeel van de jongeren met een uitkering bestaat uit meisjes. • In de Westwijk (2007) en Centrum (2008) werd het grootste aantal bijstandsuitkeringen uitgekeerd. De (algemene) bijstand is in Nederland de inkomensondersteuning en ondersteuning bij het vinden van werk voor 'wie niet zelf in zijn bestaan kan voorzien' en voor wie geen aanspraak kan maken op andere voorzieningen. De bijstand wordt geregeld door de Wet Werk en Bijstand (WWB). In 2007 waren er in Vlaardingen 62 jongeren tussen de 19 en 22 jaar die op enig moment een bijstandsuitkering ontvingen. In 2008 is dit aantal gedaald naar 33. Dit komt neer op resp. 1,5% versus 0,8% van alle 19-23 jarigen in Vlaardingen. De meeste jongeren met een uitkering zijn meisjes. Herkomst wordt wel geregistreerd, maar aantallen zijn te klein om te rapporteren naar etnische groep. Wel is er een uitsplitsing gemaakt naar autochtoon/allochtoon. In tabel 18 is te zien dat allochtone jongeren iets minder vaak een uitkering ontvangen in vergelijking met autochtone jongeren.
29
Verder is te zien dat in 2007 het aantal bijstandsuitkeringen het hoogst was in de Westwijk en dit in 2008 is verschoven naar het Centrum. Tabel 18. Aantal jongeren 19-22 jarigen met een WWB-uitkering Aantal 2007 2008 Totaal 62 33 Jongens 16 14 Meisjes 46 19 Wijk Centrum 15 10 Westwijk 22 8 Oostwijk 8 2 Vlaardingen Ambacht 10 4 Holy Zuid 4 9 Holy Noord 3 0 1 Herkomst Autochtoon 38 17 2 2 Allochtoon 21 16 1
Herkomstgegevens uit eigen registratie gemeente Vlaardingen Verschil met autochtone leeftijdsgenoten significant Bron: Gemeente Vlaardingen, cijfers 2007 en 2008 2
30
5 Leefstijl en vrije tijd Iemand persoonlijke stijl van leven wordt ook wel ‘leefstijl’ genoemd (Van Dale, 1995). In dit hoofdstuk worden leefstijlgedragingen besproken die van invloed zijn op de gezondheid, zoals (ernstig) overgewicht, voeding, beweging, roken, alcoholgebruik, druggebruik en seksueel gedrag.
5.1. Gewichtstatus en voeding 5.1.1. Overgewicht en Obesitas Kernboodschap overgewicht • Gemiddeld heeft 16% van de Vlaardingse 5-22 jarigen overgewicht. • Turkse jongeren op het voortgezet onderwijs hebben vaker overgewicht dan autochtone leeftijdsgenoten. • In vergelijking met landelijk hebben Vlaardingse jongens (alle leeftijden) en 10-11 jarige meisjes vaker overgewicht dan landelijk. Kernboodschap obesitas • Gemiddeld heeft 3% van de Vlaardingse 5-22 jarigen obesitas. • In de leeftijdsgroep 18-22 jaar wordt obesitas het meest gerapporteerd • In vergelijking met de overige wijken wonen in Vlaardingen Ambacht de meeste 12-18 jarigen met obesitas. • Marokkaanse en Turkse jongeren op het voortgezet onderwijs hebben vaker obesitas dan hun autochtone leeftijdsgenoten • In vergelijking met landelijk zijn percentages obesitas in Vlaardingen vergelijkbaar of lager.
Overgewicht en obesitas (ernstige vorm van overgewicht) vormen een toenemend gezondheidsprobleem onder de jeugd in Nederland en wereldwijd (Bulk-Bunschoten et al., 2005). Overgewicht of obesitas bij kinderen wordt vastgesteld op basis van lichaamslengte, lichaamsgewicht, leeftijd en geslacht (Hirasing et al., 2001). Door het gewicht (in kilogram) te delen door het kwadraat van de lengte (in meters), wordt de Body Mass Index (BMI) bepaald. De BMI is een algemeen aanvaarde maat voor het bepalen van onder- en overgewicht. Omdat kinderen nog groeien, varieert de afkapwaarde voor overgewicht en obesitas afhankelijk van het geslacht en de leeftijd van de kinderen (Cole et al., 2000). Het percentage Vlaardingse jongeren met overgewicht of obesitas is, behalve voor de peuters, per leeftijdsgroep, weergegeven in tabel 24. De 12-22 jarigen hebben hun lengte en gewicht zelf gerapporteerd, bij de overige leeftijdsgroepen zijn lengte en gewicht gemeten. Gemiddeld heeft ongeveer 16% van de Vlaardingse jongeren van 5 tot 23 jaar overgewicht. Ongeveer 3% van die leeftijdsgroep heeft obesitas. 5-6 jarigen Van de vijf en zesjarigen heeft gemiddeld 11% overgewicht en bij 2% is er sprake van obesitas (zie tabel 19). Er zijn geen verschillen gevonden tussen jongens en meisjes. Door de kleine aantallen is er geen uitsplitsing te maken op wijkniveau en naar etnische herkomst. 10-12 jarigen In deze leeftijdsgroep heeft iets meer dan één op de vijf kinderen (21,6%) overgewicht. Bij 2,2% van de kinderen is sprake van obesitas. De aantallen in deze leeftijdsgroep zijn klein, met name als het gaat om de kinderen met ernstig overgewicht. Er zijn geen verschillen gevonden naar geslacht, wijk en herkomst. 12-18 jarigen In tabel 19 is te zien dat 14,6% van de jongeren in deze leeftijdsgroep overgewicht rapporteert. In de Westwijk wordt overgewicht het meest gerapporteerd. Kijkend naar etniciteit rapporteren Turkse en Marokkaanse jongeren vaker overgewicht in vergelijking met autochtone jongeren.
31
Iets meer dan 2% van de 12-18 jarigen rapporteert obesitas. In vergelijking met de overige Vlaardingse wijken wordt in Vlaardingen Ambacht vaker obesitas gerapporteerd. Ook hier geldt dat Turkse en Marokkaanse jongeren vaker obesitas rapporteren dan autochtone leeftijdsgenoten. 18-22 jarigen Gemiddeld rapporteert 16% van de jongeren overgewicht (zie tabel 19). Er zijn geen significante verschillen gevonden wat betreft geslacht of etniciteit. Iets meer dan 4% van de jongeren rapporteert obesitas. Vanwege het te kleine totaal aantal met obesitas zijn er geen analyses op wijkniveau mogelijk. Meer allochtone jongeren rapporteren obesitas, dit verschil is echter niet significant. Tabel 19. Percentage jongeren met overgewicht of obesitas. Overgewicht Leeftijd
Obesitas Leeftijd
5-6
10-12
12-18
18-22
5-6
10-12
12-18
18-22
11,0 13,9 8,1
21,6 28,9 13,6
14,6 15,9 13,1
16,0 18,3 13,7
2,0 2,5 1,6
2,2 2,3 2,1
2,2 1,7 2,8
4,4 4,0 4,8
Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord
-
22,4 30,0 16,2 14,3 5,0
9,4 18,4 16,9 13,7 15,5 15,2
21,3 23,5 17,3 9,1 15,9 11,0
-
-
2,3 2,6 1,5 4,61 1,3
-
Herkomst Autochtoon Surinaams Turks Marokkaans Antilliaans/Arubaans Kaapverdiaans Allochtoon
-
15,7 35,7
13,8 8,3 22,22 11,12 21,4 -
14,7 21,6
-
2,3 1,8
1,2 5,62 11,12 7,1 -
3,4 8,2 8,2
Totaal Jongens Meisjes Wijk
1
Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde Verschil met autochtone leeftijdsgenoten significant - Onvoldoende/geen gegevens beschikbaar of te kleine aantallen om uit te splitsen Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond 2
32
In figuur 4 zijn de totaalpercentages van jongeren met overgewicht of obesitas per leeftijdsgroep weergegeven in een grafiek. Figuur 4 Percentage jeugdigen (5-23 jaar) met overgewicht/obesitas per leeftijdsgroep
25
20
15 Overgewicht Obesitas 10
5
0 5-6 jr
10-12 jr
12-18 jr
18-23 jr
Landelijke cijfers en trends In tabel 20 zijn de landelijke percentages van jeugdigen met overgewicht en obesitas weergegeven naar geslacht. In vergelijking met landelijke cijfers hebben Vlaardingse 5-6 jarige jongens vaker overgewicht dan landelijk. Voor de meisjes in deze leeftijdsgroep wordt zowel minder overgewicht als obesitas gerapporteerd in vergelijking met landelijke cijfers. Vlaardingse groep 7 leerlingen hebben beduidend meer overgewicht dan leeftijdsgenoten in de rest van Nederland. De mate van obesitas is in deze leeftijdsgroep iets lager dan landelijk. Vlaardingse 12-18 jarige jongens rapporteren vaker overgewicht en minder vaak obesitas in vergelijking met landelijke cijfers. De 12-18 jarige meisjes rapporteren in vergelijkbare mate overgewicht en iets minder obesitas in vergelijking met landelijk. Wel moet opgemerkt worden dat de landelijke referentiegroep voor het voortgezet onderwijs niet helemaal vergelijkbaar is vanwege de verschillen in leeftijd. In vergelijking met gegevens uit het vorige DJV rapport is de mate van overgewicht op het voortgezet onderwijs en bij de oudere jeugd nagenoeg gelijk gebleven. Voor de 10-12 jarigen is geen vergelijking mogelijk vanwege verschillen in de onderzoekspopulatie.
Tabel 20. Landelijke percentages jongeren met overgewicht of obesitas Overgewicht Obesitas Jongens Meisjes Jongens Meisjes Kleuters 8 11 3 4 Groep 7 (10-11 jaar) 12 15 3 3 VO1 (12-13 jaar) 13 13 3 3 VO3 (15-16 jaar) 13 14 4 4 Bron landelijke cijfers voor kleuters, groep 7 en Voortgezet Onderwijs: Hurk van den, et al. (2006).
33
5.1.2. Voeding - ontbijten Kernboodschap • Gemiddeld wordt er door 91% van de jongeren tussen de 0 en 19 jaar vijf dagen per week of meer ontbeten. • Allochtone peuters, kleuters en 10-12 jarigen ontbijten minder vaak vijf dagen of meer per week dan autochtone leeftijdsgenoten. • In vergelijking met jongens ontbijten meisjes op het voortgezet onderwijs minder vaak regelmatig in vergelijking met jongens.
Ontbijten is belangrijk om een gezond gewicht te behouden. Wie niet ontbijt, compenseert dat vaak later op de dag met snoep en snacks (www.voedingscentrum.nl). Aan de verschillende leeftijdsgroepen, behalve aan peuters en de 18-22 jarigen, is gevraagd hoe vaak per week ze ontbijten. Gekeken is naar het percentage dat ‘vijf dagen of meer per week’ ontbijt (zie tabel 26). Gemiddeld wordt er door 91% van de jongeren tussen de 5 en 18 jaar vijf keer per week of meer ontbeten. Peuters en kleuters Van de Vlaardingse peuters ontbijt de meerderheid (96,7%) door de week elke dag. Er zijn geen verschillen gevonden naar geslacht, wijk of herkomst (zie tabel 21). In de tabel is te zien dat de meeste 5-6 jarigen in Vlaardingen vijf of meer dagen per week ontbijten (94,1%). Er zijn geen verschillen gevonden naar geslacht of wijk. Wel ontbijten minder allochtone kleuters in vergelijking met autochtone kleuters vijf dagen of meer per week. 10-11 jarigen In deze leeftijdsgroep ontbijt 92,2% van de kinderen vijf of meer dagen per week (geen verschillen tussen jongens en meisjes en wijk). Allochtone 10-12 jarigen ontbijten minder vaak dan autochtone leeftijdsgenoten (82,3% versus 96,5%). 12-18 jarigen Een groot aantal jongeren op het voortgezet onderwijs ontbijt minstens vijf dagen per week (81,2%). Meisjes ontbijten het minst vaak vijf dagen per week. In de Westwijk ontbijten jongeren minder regelmatig en in Holy Noord juist vaker in vergelijking met jongeren in de andere Vlaardingse wijken. Turkse en Antilliaans/Arubaanse jongeren ontbijten beduidend minder regelmatig in vergelijking met autochtone leeftijdsgenoten. Landelijke cijfers en trends In tabel 21 zijn voor ontbijten landelijke referentiecijfers opgenomen. Vlaardingse basisschool kinderen ontbijten vaker dan landelijk. Ook Vlaardingse jongens en meisjes op het voortgezet onderwijs ontbijten vaker dan hun leeftijdsgenoten in de rest van het land (leeftijd: 12-16 jaar). Deze verschillen zijn niet getoetst, omdat de leeftijdscategorieën niet geheel overeenkomen. In vergelijking met het DJV rapport 2007 zijn jeugdigen op het basisonderwijs en voortgezet onderwijs meer gaan ontbijten.
34
Tabel 21. Percentage dat vijf dagen per week of meer ontbijt VLAARDINGEN Leeftijd 0-4 5/6 10-12 12-18 Totaal 96,7 94,1 92,2 81,2 Jongens 96,4 94,2 92,9 84,2 1 Meisjes 97,0 94,0 91,5 78,2 Wijk Centrum 98,1 94,4 85,5 85,0 2 Westwijk 96,7 95,4 91,7 68,0 Oostwijk 99,9 94,3 91,5 82,6 Vlaardingen Ambacht 97,2 93,1 95,6 80,6 Holy Zuid 90,0 94,9 88,6 83,9 2 Holy Noord 99,9 96,1 98,4 86,7 Herkomst Autochtoon 97,8 96,6 96,5 86,1 3 3 3 Allochtoon 87,4 86,9 82,3 3 Turks 60,0 Marokkaans 75,0 3 Antilliaans/ Arubaans 50,0 Surinaams 83,3
NEDERLAND Schoolsoort BaO VO 4 89,3 76,0 89,5 79,6 1 89,0 72,2
1
Significant verschil tussen jongens en meisjes. Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde 3 Verschil met autochtone leeftijdsgenoten significant 4 Verschil tussen basisonderwijs en voortgezet onderwijs significant - Onvoldoende/geen gegevens beschikbaar of te kleine aantallen om uit te splitsen Bron gegevens: GGD Rotterdam-Rijnmond. Bron landelijke gegevens: Trimbos-instituut, Dorsselaer, van et al., 2007 2
5.1.3. Voeding – groente en fruit Kernboodschap • Gemiddeld wordt er door 91% van de jongeren tussen de 0 en 19 jaar vijf dagen per week of meer ontbeten. • Allochtone peuters, kleuters en 10-12 jarigen ontbijten minder vaak vijf dagen of meer per week dan autochtone leeftijdsgenoten. • In vergelijking met jongens ontbijten meisjes op het voortgezet onderwijs minder vaak regelmatig in vergelijking met jongens. Het voedingscentrum adviseert tot negen jaar elke dag 50 tot 150 gram groente en anderhalf stuk fruit te eten. Vanaf negen jaar is het advies 150 tot 200 gram groente en twee stuks fruit. De fruitconsumptie is bekeken aan de hand van deze richtlijn, waarbij één stuk fruit vervangen mag worden door een glas sinaasappel- of grapefruitsap. Bij de groenteconsumptie is gekeken of er elke dag groente wordt gegeten. Het dagelijks eten van groenten neemt af met de leeftijd. Waar nog bijna de helft van de peuters elke dag groente eet is dit percentage bij kleuters, leerlingen in groep 7 en het voortgezet onderwijs afgenomen naar minder dan een derde. Er zijn minder autochtone kinderen en jongeren die dagelijks groente eten.
35
Tabel 22. Percentage dat elke dag groente eet VLAARDINGEN Leeftijd 0-4 5/6 10-12 Totaal 48,9 28,6 28,4 Jongens 49,0 26,2 24,6 Meisjes 48,9 31,0 32,4 Wijk Centrum 54,9 23,5 24,4 Westwijk 43,8 33,3 25,9 Oostwijk 26,7 28,8 32,8 Vlaardingen Ambacht 57,6 27,1 32,5 Holy Zuid 52,9 28,9 28,6 Holy Noord 46,2 32,7 24,6 Herkomst Autochtoon 47,0 25,2 24,8 Allochtoon 52,7 35,0 35,3
12-18 28,6 26,6 30,7 23,9 21,1 34,8 31,7 25,0 34,8 29,3 26,7
Bron gegevens: GGD Rotterdam-Rijnmond.
In onderstaande tabel is te zien dat het eten van fruit afneemt met de leeftijd. Bijna de helft van de ‘ peuters eet fruit volgens de norm. Op het voortgezet onderwijs is dit ongeveer één op de vijf leerlingen. Peuters en kleuters in Holy Zuid lijken het minst vaak fruit volgens de norm te eten. Bij verschillen in etnische herkomst valt over het algemeen op dat er minder autochtone dan allochtone jeugdigen zijn die fruit volgens de norm eten. 1
Tabel 23. Percentage dat fruit eet volgens de norm VLAARDINGEN Leeftijd 0-4 5/6 10-12 Totaal 49,7 28,8 26,0 Jongens 53,9 31,6 20,0 Meisjes 45,1 28,8 32,6 Wijk Centrum 54,9 20,2 26,9 Westwijk 53,1 33,0 30,1 Oostwijk 40,0 25,9 18,6 Vlaardingen Ambacht 41,2 36,7 28,1 Holy Zuid 35,3 16,2 25,7 Holy Noord 59,3 30,2 21,7 Herkomst Autochtoon 42,3 21,4 18,6 Allochtoon 67,3 42,9 41,3 1
12-18 22,0 20,7 23,3 18,8 19,0 22,1 21,0 22,8 26,8 22,6 20,1
Peuters en kleuters (5/6 jaar) anderhalf stuk per dag, vanaf groep 7 (10-12 jaar) twee stuks per dag. Bij alle leeftijdsgroepen mag 1 stuk fruit vervangen worden door een glas sinaasappelsap- of grapefruitsap Bron gegevens: GGD Rotterdam-Rijnmond.
Landelijke cijfers en trends Een uitkomst van de ‘Ga voor gezond-test’ van het NIGZ (www.gavoorgezond.nl) is dat de helft van de kinderen uit groep 1 t/m 3 elke dag groente en fruit eet. Uit het HBSC-onderzoek (Van Dorsselaer et al., 2007) komt naar voren dat 37% van groep 8 leerlingen en 29% van de leerlingen op het voortgezet onderwijs elke dag fruit eten. Met betrekking tot het eten van groente komt uit dit onderzoek dat 44% van de groep 8 leerlingen elke dag groente eet. Op het voortgezet onderwijs is dit 41 procent. Een vergelijking met cijfers uit het vorige DJV rapport (2007) is niet mogelijk, omdat er toen niet over fruitconsumptie is gerapporteerd.
36
5.1.4. Voeding – gezoete dranken Een hoge inname van frisdrank of andere gezoete dranken hangt samen met overgewicht, omdat dranken met suiker ervoor zorgen dat er snel teveel calorieën binnenkomen. Verder levert frisdrank geen belangrijke voedingsstoffen, zoals vitaminen en mineralen. Daarom vindt het Voedingscentrum dranken die geen calorieën bevatten, zoals water en thee zonder suiker en light frisdrank, de beste keus. Light dranken moeten door jeugdigen echter met mate worden genuttigd. Van de peuters krijgt meer dan een kwart (28,8%) meer dan twee glazen frisdrank per dag. In groep 2 geldt dit voor bijna de helft van de kleuters. Over het algemeen zijn er meer jongens dan meisjes die meer dan twee glazen fris per dag drinken. Kijkend naar de verschillen in etnische herkomst zien we dat meer autochtone dan allochtone jeugdigen meer dan twee glazen fris per dag drinken. 1
Tabel 23. Percentage dat meer dan twee glazen frisdrank per dag drinkt VLAARDINGEN Leeftijd 0-4 5/6 10-12 12-18 Totaal 28,8 41,3 34,0 35,1 Jongens 34,7 39,1 40,3 43,0 Meisjes 22,2 43,3 27,4 26,6 Wijk Centrum 37,3 39,4 33,7 39,1 Westwijk 22,9 45,2 37,0 37,3 Oostwijk 40,0 41,5 28,8 42,9 Vlaardingen Ambacht 27,3 40,5 30,4 33,3 Holy Zuid 17,6 39,5 38,9 30,4 Holy Noord 25,9 39,6 37,7 31,3 Herkomst Autochtoon 30,4 45,9 34,7 37,7 Allochtoon 25,5 32,5 32,2 28,3 1
Frisdrank of andere gezoete dranken Bron gegevens: GGD Rotterdam-Rijnmond.
37
5.1.5. Voeding – tussendoortjes In relatief veel tussendoortjes (zoals snacks, koek, snoep en gebak) zitten niet veel voedingsstoffen, zoals vitaminen en mineralen. Veel van deze producten zorgen al snel voor extra calorieën omdat ze vaak veel vet en/of toegevoegde suikers bevatten. Daarom adviseert het Voedingscentrum per dag niet meer dan drie à vier keer iets tussendoor te eten en daarbij te kiezen voor ‘gezonde’ tussendoortjes. Van de peuters krijgt bijna drie procent en van de kleuters zo’n vijf procent elke dag meer dan drie tussendoortjes. In groep 7 is dit bijna vier procent. Op het voortgezet onderwijs is niet gevraagd naar het eten van tussendoortjes. Opvallend is dat bijna één op de tien kleuters van allochtone herkomst meer dan drie tussendoortjes per dag krijgt.
Tabel 24. Percentage dat meer dan drie tussendoortjes per dag eet VLAARDINGEN Leeftijd 0-4 5/6 10-12 Totaal 2,6 4,9 3,5 Jongens 1,0 4,2 3,8 Meisjes 4,4 5,6 3,1 Wijk Centrum 2,0 6,6 4,7 Westwijk 1,9 3,7 Oostwijk 5,2 Vlaardingen Ambacht 2,9 7,7 4,4 Holy Zuid 5,9 2,6 Holy Noord 7,4 5,7 Herkomst Autochtoon 2,9 2,5 2,8 Allochtoon 1,8 9,1 5,4 - Onvoldoende/geen gegevens beschikbaar of te kleine aantallen om uit te splitsen Bron gegevens: GGD Rotterdam-Rijnmond.
5.2. Lichaamsbeweging 5.2.1. Lichaamsbeweging Kernboodschap • Van de 12-18 jarigen voldoet 27,7% aan de richtlijn voor bewegen. Bij 18-22 jarigen voldoet 70,9% daaraan. • In beide leeftijdsgroepen voldoen meer jongens dan meisjes aan de richtlijn voor bewegen. • Turkse 12-18 jarigen voldoen vaker aan de richtlijn voor bewegen dan hun autochtone leeftijdsgenoten. • In Vlaardingen zijn meer jongeren die voldoen aan de bewegingsnorm dan landelijk.
Matig intensieve lichamelijke activiteit, zoals buiten spelen, fietsen of stevig wandelen, heeft een gunstig effect op de gezondheid, mits deze regelmatig wordt verricht. Het kan het risico verlagen op het ontstaan van ziekten. Intensieve lichamelijke activiteit, zoals sporten bij een sportclub of vereniging, bevordert bovendien de conditie van hart en longen. De Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor jeugdigen ligt op één uur matig intensieve lichamelijke activiteit per dag. Voor volwassenen (vanaf 18 jaar) geldt ‘een half uur matig intensieve lichamelijke activiteit op tenminste vijf en bij voorkeur alle dagen van de week’.
38
Peuters en kleuters Aan de ouders van peuters en kleuters is gevraagd hoeveel dagen per week hun kind buiten speelt. Van de peuters speelt bijna de helft (49%) vijf of meer dagen per week buiten. Er zijn geen verschillen gevonden naar geslacht, wijk en herkomst. Van de kleuters speelt maar ongeveer een kwart minstens vijf dagen per week buiten (geen verschil tussen jongens en meisjes). In vergelijking met autochtone leeftijdsgenoten spelen allochtone kleuters minder vaak minstens vijf dagen per week buiten (resp. 28,1% en 17,8%). 10-12 jarigen In tabel 22 is te zien dat van de 10-12 jarigen 40,8% vijf of meer dagen per week buiten speelt. Er zijn geen verschillen tussen jongens en meisjes, tussen de verschillend wijken in Vlaardingen of naar herkomst. 12-18 jarigen Meer dan een kwart (27,7%) van de jongeren tussen de 12 en 18 jaar voldoet aan de richtlijn voor bewegen (zie tabel 22). Er zijn meer jongens dan meisjes die voldoen aan de richtlijn voor bewegen voor de jeugd (32,3% versus 22,8%). In vergelijking met autochtone jongeren voldoen Turkse jongeren vaker aan de richtlijn voor gezond bewegen. 18-22 jarigen In deze leeftijdsgroep voldoet de meerderheid van de jongeren (70,9%) aan de richtlijn voor bewegen. Ook hier zijn er meer jongens dan meisjes die voldoen aan de richtlijn voor bewegen (78% versus 64%). In tabel 22 is te zien dat allochtone jongeren minder vaak aan de richtlijnen voor bewegen voldoen in vergelijking met autochtone leeftijdsgenoten (55,8% vs. 75,9%). Tabel 22. Percentage dat voldoet aan de richtlijn voor bewegen Leeftijd Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Allochtoon Turks Marokkaans Antilliaans/Arubaans Surinaams 1
0-4 49,0 45,5 53,1
5/6 24,6 22,6 26,6
10-12 40,8 44,6 36,6
12-18 27,7 32,3 1 22,8
18-22 70,9 78,0 1 64,0
50,9 47,5 30,8 60,0 30,0 56,0
23,1 20,8 25,5 30,2 10,8 33,3
40,2 41,4 37,0 38,9 29,6 52,8
30,4 24,4 28,6 31,7 26,7 25,3
77,4 57,7 73,6 72,2 68,9 70,2
51,7 44,8 -
28,1 2 17,8 -
40,0 42,1 -
26,7 2 28,8 30,3 42,9 33,3
75,9 2 55,8 -
Significant verschil tussen jongens en meisjes Verschil met autochtone leeftijdsgenoten significant - Onvoldoende/geen gegevens beschikbaar of te kleine aantallen om uit te splitsen Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond 2
Landelijke cijfers en trends Door het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) wordt aangegeven dat 60% van de driejarigen en 67% van de 5-12 jarigen (bijna) iedere dag buiten speelt. De percentages die in Vlaardingen worden gevonden voor peuters, kleuters en kinderen in groep 7 die minimaal vijf dagen per week buiten spelen lijken lager te liggen dan de landelijke cijfers (zie tabel 22). Echter door het gebruik van andere instrumenten en leeftijdsgroepen is een goede vergelijking niet mogelijk. Voor de oudere leeftijdsgroepen laten landelijke cijfers zien dat ongeveer 26% van de 12-18 jarigen voldoet aan de bewegingsnorm, terwijl onder de 18-24 jarigen bijna 50% hieraan voldoet (CBS, 2008). Onder de 12-17 jarigen voldoen jongens vaker dan meisjes aan de bewegingsnorm (30% versus 22%). Onder de 18-24 jarigen is het totaalpercentage dat voldoet aan de bewegingsnorm een stuk
39
hoger in vergelijking met de 12-18 jarigen, namelijk 59%; mannen en vrouwen voldoen ongeveer even vaak aan de norm (62% versus 57%). Vergeleken met de landelijke cijfers ligt het percentage jongeren dat aan de bewegingsnorm voldoet in Vlaardingen hoger. Ook hier verschilt de indeling naar leeftijdsgroepen, waardoor verschillen niet getoetst kunnen worden. In vergelijking met het vorige DJV rapport (2007) is het percentage jongeren op het voortgezet onderwijs dat voldoet aan de richtlijn voor bewegen toegenomen. Voor de oudere jeugd (18-22) is een goede vergelijking niet mogelijk vanwege een verschil in vraagstelling ten opzichte van het vorige rapport.
5.2.2. Sporten in georganiseerd verband Kernboodschap • Gemiddeld sport 61% van de 5-19 jarigen minstens twee keer per week buiten schooltijd bij een sportclub of –vereniging. • Kleuters sporten het minst vaak buiten schooltijd. • Jongeren op het voortgezet onderwijs sporten het vaakst twee keer per week of meer buiten schooltijd; wel sporten meisjes in deze leeftijd minder vaak dan jongens. • De 12-18 jarigen in de Westwijk doen minder aan sport buiten school dan jongeren in de rest van Vlaardingen. • Allochtone kinderen en jeugdigen lijken minder vaak te sporten buiten schooltijd in vergelijking met autochtone leeftijdsgenoten. Kleuters Aan de ouders van de Vlaardingse 5/6 jarigen is gevraagd hoeveel dagen per week hun kind buiten schooltijd aan sport doet bij een sportclub of –vereniging. Bijna de helft (50,2%) van de kinderen doet regelmatig (minstens twee keer per week) aan sport buiten schooltijd. Er zijn geen verschillen gevonden tussen jongens en meisjes of tussen de wijken. Wel sporten in vergelijking met autochtone leeftijdsgenoten minder allochtone kleuters buiten schooltijd (zie tabel 28). 10-12 jarigen Van de Vlaardingse 10-12 jarigen beoefent 66,3% regelmatig sport buiten schooltijd bij een sportclub of –vereniging. Meer jongens dan meisjes doen dit (zie tabel 23). Op wijkniveau zijn er geen verschillen gevonden. In vergelijking met autochtone kinderen sporten minder allochtone kinderen bij een sportclub (69,2% vs. 60,4%). 12-18 jarigen Aan jongeren is gevraagd of zij regelmatig aan sport doen buiten school. In tabel 23 is te zien dat bijna 70% dit doet. Er zijn significant minder meisjes van deze leeftijd die regelmatig aan sport doen buiten school dan jongens (55,8% vs. 77,4%). In de Westwijk beoefen jongeren het minst sport buiten school en in Holy Noord sporten jongeren juist het meest buiten schooltijd in vergelijking met de rest van Vlaardingen. Turkse jongeren beoefenen significant minder sport ten opzichte van hun autochtone leeftijdsgenoten.
40
Tabel 23. Percentage dat regelmatig* sport beoefent buiten schooltijd (bij een sportschool of –club) Leeftijd 5/6 10-12 12-18 Totaal 50,2 66,3 67,1 Jongens 54,4 72,4 77,4 1 1 Meisjes 46,4 59,3 55,8 Wijk Centrum 56,1 68,6 65,9 2 Westwijk 42,3 57,8 53,4 Oostwijk 51,9 70,0 70,6 Vlaardingen Ambacht 52,3 73,7 67,2 Holy Zuid 35,9 58,6 65,6 2 Holy Noord 58,5 68,5 77,9 Herkomst Autochtoon 56,6 69,2 72,1 3 3 Allochtoon 37,2 60,4 3 Turks 47,3 Marokkaans 55,0 Antilliaans/ Arubaans 46,2 Surinaams 58,3 * Regelmatig sport beoefenen= minstens twee keer per week buiten schooltijd sporten 1
Significant verschil tussen jongens met meisjes Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde 3 Verschil met autochtone leeftijdsgenoten significant - Onvoldoende/geen gegevens beschikbaar of te kleine aantallen om uit te splitsen Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond 2
Landelijke cijfers en trends Uit onderzoek van het SCP blijkt dat 77% van de 8-12 jarigen lid is van een sportclub of –vereniging. Vlaardingse jongeren lijken minder vaak lid te zijn van een sportclub dan landelijk. Landelijke cijfers zijn, vanwege de verschillen in leeftijdsgroepen,echter niet goed te vergelijken met de Vlaardingse cijfers. Wat betreft de jongeren op het voortgezet onderwijs laat de HBSC-studie zien dat landelijk 67% lid is van een sportclub. Het percentage in Vlaardingen komt wat betreft de leeftijdsgroep overeen met de landelijke cijfers. In vergelijking met het DJV rapport (2007) is het percentage jongeren dat sport beoefent buiten schooltijd iets afgenomen (71% in groep 7; 72% op VO, 2006).
5.2.3. Vrijetijdsbesteding Kernboodschap • Meer dan helft van de peuters (58,7%) kijkt meer dan één uur per dag televisie. • In vergelijking met autochtone jeugdigen kijken meer allochtone 10-18 jarigen meer dan twee uur per dag televisie of zitten achter de computer. • In vergelijking met de overige leeftijdsgroepen kijken 12-18 jarigen relatief veel televisie of zitten achter de computer. In deze paragraaf worden de uren beschreven die besteed worden aan passieve vrijetijdsbesteding, zoals tv kijken en computeren. Geadviseerd wordt het tv kijken/computeren onder de zes jaar te beperken tot niet langer dan een uur en boven de zes jaar niet langer dan twee uur per dag. Peuters en kleuters Van de 0-4 jarigen kijkt meer dan de helft (58,7%) meer dan één uur per dag televisie. Er zijn in deze leeftijdsgroep geen verschillen gevonden naar geslacht, wijk of herkomst. Iets minder dan de helft van de kleuters (45,7%) kijkt meer dan twee uur per dag televisie of zit meer dan twee uur per dag achter de computer. Meer jongens dan meisjes doen dit. In de wijk Holy Noord kijken of zitten kleuters het minst vaak meer dan twee uur per dag achter de televisie of de computer, in vergelijking met kleuters in de rest van Vlaardingen. Ten opzichte van autochtone kleuters kijken
41
meer allochtone kinderen meer dan twee uur per dag televisie of zitten achter de computer (resp. 36,4% en 62,3%). 10-12 jarigen In tabel 24 is te zien dat 65,9% van de 10-12 jarigen meer dan twee uur per dag televisie kijkt of achter de computer zit (geen verschil tussen jongens en meisjes of op wijkniveau). In vergelijking met autochtone jongeren zijn er meer allochtone jongeren die meer dan twee uur per dag televisie kijken of achter de computer zitten. 12-18 jarigen In vergelijking met de overige leeftijdsgroepen kijken 12-18 jarigen relatief veel televisie of zitten achter de computer (82%). Meer allochtone dan autochtone jongeren kijken meer dan twee uur televisie of zitten meer dan twee uur per dag achter de computer. Landelijke cijfers en trends Voor televisie kijken en computergedrag zijn er nauwelijks landelijke referentiegegevens bekend. Cijfers op landelijke niveau hebben meestal betrekking op het aantal uur dat per dag besteed wordt aan inactieve activiteiten. Een vergelijking met de Vlaardingse cijfers is daarom niet mogelijk. In het vorige DJV rapport (2007) is niet gerapporteerd over televisie kijken of computeren door de Vlaardingse jeugd. Een vergelijking is daarom niet mogelijk. Tabel 24. Percentage jeugdigen dat per dag veel televisie kijkt of achter de computer zit* Leeftijd 0-4 5/6 10-12 12-18 Totaal 58,7 45,7 65,9 82,0 Jongens 58,6 52,7 63,6 83,3 1 Meisjes 58,8 39,0 68,4 80,6 Wijk Centrum 64,2 45,8 67,9 77,9 Westwijk 55,9 57,3 68,2 84,3 Oostwijk 64,3 50,9 61,0 82,4 Vlaardingen Ambacht 47,2 40,3 61,7 82,4 Holy Zuid 61,9 56,4 75,7 84,4 2 Holy Noord 60,0 20,8 63,9 81,9 Herkomst Autochtoon 58,0 36,4 60,6 80,0 3 3 3 Allochtoon 59,1 62,3 67,0 87,7 *
Peuters:een uur of meer per dag; overige leeftijdsgroepen meer dan 2 uur per dag Significant verschil tussen jongens met meisjes 2 Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde 3 Verschil met autochtone leeftijdsgenoten significant Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond 1
42
5.3. Leefstijl 5.3.1. Alcoholgebruik Kernboodschap • 42% van de Vlaardingse 12-18 jarigen heeft in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek minimaal 1 keer alcohol gedronken. Ongeveer een kwart van de jongeren heeft de laatste keer vijf of meer glazen gedronken • 12-18 jarigen in Holy Zuid drinken vaker alcohol en hebben de laatste keer ook meer dan vijf glazen gedronken, in vergelijking met de rest van de Vlaardingse jongeren • Turkse 12-18 jarigen drinken minder vaak dan hun autochtone leeftijdsgenoten. Ook drinken zij minder vaak 5 glazen of meer. • Er zijn meer 18-22 jarige jongens dan meisjes die excessief alcohol drinken. Jongeren verdragen alcohol slechter dan volwassenen, omdat ze nog in de groei zijn, minder wegen en kleiner zijn. Bovendien blijkt uit veel onderzoeken dat vroeg beginnen met drinken de kans op alcoholproblemen op latere leeftijd verhoogt (www.alcoholinfo.nl). Uit onderzoek blijkt bovendien dat overmatig alcoholgebruik onder tieners de hersenen schaadt, met als gevolg daarvan leer- en geheugenproblemen (www.alcoholpreventie.nl). 12-18 jarigen Van de Vlaardingse jongeren heeft 42% in de vier weken voor het onderzoek alcohol gedronken (zie tabel 25). In de Westwijk zijn het minst aantal jongeren dat minimaal 1 keer alcohol heeft gedronken in de afgelopen vier weken. In Holy Zuid wonen juist meer jongeren die dat hebben gedaan in vergelijking met de overige jongeren in Vlaardingen. Turkse jongeren hebben minder vaak alcohol gedronken ten opzichte van hun autochtone leeftijdsgenoten. Ongeveer een kwart (25,3%) van de 12-18 jarigen heeft de laatste keer 5 of meer glazen alcohol gedronken. De laatste keer dat er alcohol werd gedronken, dronken jongeren uit Vlaardingen Ambacht minder vaak 5 glazen of meer dan jongeren uit de overige wijken en dronken jongeren uit Holy Zuid juist vaker 5 glazen of meer. Turkse jongeren drinken minder vaak 5 glazen of meer in vergelijking met de autochtone jongeren in Vlaardingen. 18-22 jaar Het percentage zware drinkers (mannen minimaal één keer per week zes of meer glazen; vrouwen minimaal één keer per week vier of meer glazen) onder 18-22 jarigen is 18,9%. Er zijn beduidend meer jongens dan meisjes die gecategoriseerd kunnen worden als zware drinkers (30,2% vs. 7,6%). Tegenover de rest van Vlaardingen zijn in de Oostwijk de meeste zware drinkers woonachtig. Landelijke cijfers en trends Het actuele alcoholgebruik (afgelopen 4 weken of laatste maand gedronken) van de 12-18 jarige Vlaardingse jongeren is te vergelijken met landelijke cijfers. Vlaardingse jongeren blijken minder vaak te drinken dan landelijk. Volgens cijfers van het CBS (2008) kan bijna een kwart (23,5%) van de 18-25 jarigen gekenmerkt worden als zware drinker. Meer mannen dan vrouwen zijn zware drinkers. Ook onder de Vlaardingse 18-22 jarigen zijn er meer mannen dan vrouwen die zware drinkers zijn. Vanwege het verschil in leeftijdscategorieën kunnen cijfers niet getoetst worden. Een vergelijking met cijfers uit 2006 (DJV rapport, 2007) is niet mogelijk vanwege een verschil in onderzoeksgroep.
43
Tabel 25. Alcoholgebruik onder jongeren VLAARDINGEN Afgelopen Laatste Zware 4 weken keer 5 of drinkers* gedronken meer % glazen
NEDERLAND Laatste maand gedronken
Leeftijd 12-18 Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Allochtoon Turks Marokkaans Antilliaans/ Arubaans Surinaams
Leeftijd
42,0 40,3 43,9
25,3 23,2 27,4
18-22 18,9 30,2 1 7,6
44,9 2 31,2 46,4 35,5 2 52,2 46,2
21,7 21,9 28,6 2 18,9 2 36,3 28,8
20,4 11,7 2 32,1 21,4 15,2 14,1
48,5 3 12,7 42,9 33,3
28,7 3 6,3 35,7 25,0
20,0 16,4 -
VO 48,9 51,6 46,2
18-25 23,5 37,0 11,7
55,6 3 21,8 -
* Zware drinkers: mannen minimaal één keer per week zes of meer glazen; vrouwen minimaal één keer per week vier of meer glazen 1 Significant verschil tussen jongens en meisjes 2 Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde 3 Significant verschil met autochtone leeftijdsgenoten - Onvoldoende/geen gegevens beschikbaar of te kleine aantallen om uit te splitsen Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond Bron landelijke gegevens: Trimbos-instituut, Dorsselaer, van et al., 2007 Bron landelijke gegevens: Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen, cijfers 2008
5.3.2. Roken Kernboodschap • Vijf procent van de 10-12 jarigen heeft wel eens gerookt. • Van de 12-18 jarigen rookt 9% dagelijks. • Van de 18-22 jarigen rookt 33% wel eens. • Vergeleken met landelijke cijfers is het percentage jongeren dat rookt in Vlaardingen hoger. Roken geeft een verhoogde kans op het ontstaan van onder andere longkanker, hart- en vaatziekten en chronische luchtwegenaandoeningen. Dit zijn geen aandoeningen die al veel bij de jeugd voorkomen. Toch is het juist bij jongeren van belang om inzicht te krijgen in het rookgedrag, omdat blijkt dat veruit de meeste volwassen rokers al in hun jeugd met roken beginnen (Monshouwer, 2008). 10-12 jarigen Aan de leerlingen in groep 7 is gevraagd of zij roken of wel eens gerookt hebben. Vijf procent van de 10-12 jarigen heeft wel eens gerookt; meer jongens dan meisjes geven dit aan (7,8% versus 3,0%). In deze leeftijdsgroep komt dagelijks roken bijna niet voor (<1%). Omdat het om kleine aantallen gaat en geen uitsplitsing te maken is naar wijk en herkomst zijn cijfers niet opgenomen in tabel 26. 12-18 jarigen Onder de jongeren op het voortgezet onderwijs geeft 9% aan dagelijks te roken (zie tabel 26). Er zijn geen verschillen gevonden tussen jongens en meisjes of naar herkomst.
44
18-22 jarigen Van de 18-22 jarigen antwoordt 33% bevestigend op de vraag ‘rookt u (wel eens)?’. Er zijn geen verschillen gevonden tussen jongens en meisjes en de verschillende wijken. Vanwege de aantallen kon er alleen een uitsplitsing naar autochtone en allochtone jongeren worden gemaakt. Er zijn hierbij geen significante verschillen gevonden (zie tabel 26). Landelijke cijfers en trends Vergeleken met de landelijke cijfers van 12-16 jarigen op het Voortgezet Onderwijs is te zien dat het percentage rokende jongeren (12-18 jaar) in Vlaardingen iets hoger ligt dan landelijk (tabel 26). Uit onderzoek van Stivoro blijkt dat van de Nederlandse jeugd van 10 t/m 19 jaar in 2009 40% wel eens heeft gerookt, 21% de afgelopen 4 weken heeft gerookt en 14% dagelijks rookt. In vergelijking met gegevens uit het vorige DJV rapport (2007) zijn de percentages gelijk gebleven.
Tabel 26. Percentage jongeren dat rookt. VLAARDINGEN Dagelijks Rookt wel roken eens 12-18 jaar 18-22 jaar Totaal 9,0 33,0 Jongens 9,7 34,8 Meisjes 8,3 31,3 Wijk Centrum 12,4 38,1 Westwijk 10,2 29,0 Oostwijk 8,6 39,6 Vlaardingen Ambacht 4,9 29,2 Holy Zuid 8,8 31,5 Holy Noord 9,1 30,5 Herkomst Autochtoon 8,9 31,2 Allochtoon 39,4 Turks 6,4 Antilliaans/ Arubaans 7,1 Surinaams 8,3 -
NEDERLAND Dagelijks roken VO 8,3 7,1 9,8
8,4 7,2 -
- Onvoldoende/geen gegevens beschikbaar of te kleine aantallen om uit te splitsen Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond Bron landelijke cijfers: Trimbos-instituut, Dorsselaer, van et al., 2007 Bron landelijke cijfers: Stivoro, factsheet roken, 2009
5.3.3. Druggebruik Kernboodschap • Door 6,7% van de 12-18 jarigen is in de vier weken voor het onderzoek sofdrugs gebruikt. • In deze leeftijdsgroep hebben 4 jongeren harddrugs gebruikt. Relatief veel jongeren zijn geneigd om met drugs te experimenteren. Redenen kunnen zijn: nieuwsgierigheid, stoer gedrag, behoefte aan sociale acceptatie of psychische problemen. Cannabisproducten, zoals wiet, hasj en marihuana worden softdrugs genoemd en hebben geen sterk verslavende werking. Het risico van afhankelijkheid neemt wel toe bij langdurig frequent gebruik. Mogelijke gevolgen van cannabisgebruik zijn vermindering van het reactie- en concentratievermogen en het korte termijn geheugen (Trimbos-instituut, 2008) . Bovendien komen bij het roken van cannabis kankerverwekkende stoffen in het lichaam terecht, wat schadelijk is voor de longen (www.rivm.nl). 12-18 jarigen Van de 12-18 jarigen heeft 6,7% in de vier weken voor het onderzoek softdrugs gebruikt (tabel 27). Voor softdruggebruik zijn geen verschillen aangetoond tussen jongens en meisjes, tussen de wijken of
45
tussen de autochtone en allochtone jongeren (of de aantallen waren te klein om een betrouwbaar beeld te kunnen geven). In deze leeftijdsgroep wordt harddrugsgebruik nauwelijks gerapporteerd, slechts door 4 jongeren (<1%) wordt aangeven dat ze in de vier weken voor het onderzoek harddrugs hebben gebruikt. Landelijke cijfers en trends Het softdruggebruik van de Vlaardingse 12-18 jarigen kan vergeleken worden met de landelijke VO groep (12-16 jaar). In tabel 27 is te zien dat de Vlaardingse jongeren met hun softdruggebruik onder de landelijke cijfers blijven. In het landelijk onderzoek geeft twee procent van de VO scholieren aan de afgelopen maanden harddrugs te hebben gebruikt, tegenover minder dan 1% van de Vlaardingse jongeren. In vergelijking met het vorige DJV rapport (2007) lijkt het softdrugsgebruik onder jongeren iets te zijn toegenomen. Tabel 27. Percentage jongeren dat softdrugs (marihuana, hasj of wiet) heeft gebruikt. VLAARDINGEN NEDERLAND Onderwerp Leeftijd Schoolsoort 12-18 VO Totaal 6,7 7,0 Jongens 8,2 8,4 Meisjes 4,8 5,6 Wijk Centrum 6,5 Westwijk 7,1 Oostwijk 8,6 Vlaardingen Ambacht 4,3 Holy Zuid 10,9 Holy Noord 5,5 Herkomst Autochtoon 7,2 7,0 Allochtoon 5,4 5,8 Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond Bron landelijke cijfers: Trimbos-instituut, Dorsselaer, van et al., 2007
5.3.4. Seksualiteit Kernboodschap • 13,9% van de 12-18 jarigen heeft wel eens geslachtsgemeenschap gehad. • 31,9% van de jongeren uit deze leeftijdsgroep geeft aan niet altijd een condoom tijdens geslachtsgemeenschap te gebruiken; meer meisjes dan jongens rapporteren dit. Hoewel seksueel gedrag zowel positieve als negatieve gezondheidseffecten kent, is er vooral veel bekend over de negatieve effecten van (ontwikkelingen in) het seksuele gedrag. Het gaat dan met name over onveilig vrijen. Van onveilig vrijen is sprake als men onbeschermde geslachtsgemeenschap heeft met seksueel ervaren personen en/of met personen die drugs spuiten. Dergelijk risicogedrag kan bijvoorbeeld leiden tot seksueel overdraagbare aandoeningen, SOA (Nationaal Kompas Volksgezondheid, RIVM). 12-18 jarigen Van de 12-18 jarigen heeft 13,9% wel eens geslachtsgemeenschap gehad (tabel 28). Er zijn geen verschillen aangetoond tussen jongens en meisjes, tussen de wijken of voor herkomst. Het Vlaardingse percentage ligt onder het landelijke cijfer (12-16 jarigen) op het voortgezet onderwijs (15,1%). Uit de gegevens van de Rutgers Nisso Groep blijkt dat van de 12-14 jarigen 7% wel eens geslachtsgemeenschap heeft gehad en van de 15-17 jarigen 42% daar ervaring mee heeft. Gemiddeld vindt de eerste keer geslachtsgemeenschap plaats met 16,7 jaar.
46
Tabel 28. Percentage dat geslachtsgemeenschap heeft gehad VLAARDINGEN NEDERLAND Leeftijd 12-18 VO Totaal 13,9 15,1 Jongens 15,1 16,3 Meisjes 12,5 14,0 Wijk Centrum 11,5 Westwijk 15,1 Oostwijk 18,6 Vlaardingen Ambacht 9,8 Holy Zuid 19,6 Holy Noord 13,3 Herkomst Autochtoon 15,2 14,2 Allochtoon 10,2 16,3 Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond Bron landelijke cijfers: Trimbos-instituut, Dorsselaer, van et al., 2007
Ook over onveilig vrijen zijn gegevens verzameld onder de 12-18 jarigen die hebben aangegeven wel eens geslachtsgemeenschap te hebben gehad (zie tabel 29). Iets minder dan een derde (31,9%) van de jeugdigen gebruikte tijdens de geslachtsgemeenschap niet altijd een condoom. Van de meisjes geeft 38,1% aan niet altijd een condoom gebruikt tijdens geslachtsgemeenschap. Dit percentage is hoger dan het percentage jongens dat aangeeft niet altijd een condoom te gebruiken (27,3%). Overige verschillen zijn niet aangetoond (of de aantallen waren te klein om een betrouwbaar beeld te geven). Tabel 29. Percentage dat niet altijd condooms gebruikte tijdens geslachtsgemeenschap Leeftijd 12-18 Totaal 31,9 Jongens 27,3 Meisjes 38,1 Herkomst Autochtoon 30,5 Allochtoon 40,1 Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond
Landelijke cijfers en trends Nederlandse cijfers over dit onderwerp zijn op een andere manier verzameld; bij de Nederlandse cijfers is gekeken naar het percentage dat tijdens de (laatste keer) geslachtsgemeenschap een voorbehoedsmiddel heeft gebruikt; een groot deel van de jongeren (88%) op het Voortgezet Onderwijs geeft aan een voorbehoedsmiddel te gebruiken tijdens de geslachtsgemeenschap. Het condoom wordt bij de eerste keer het meest gebruikt: door 82% van de jongeren, gevolgd door de pil (49%). Omdat de vraagstelling op landelijk niveau verschillend is, kunnen Vlaardingse gegevens niet vergeleken worden met de landelijke cijfers. Ook de cijfers uit het vorige DJV rapport (2007) zijn niet vergelijkbaar met de meest recente gegevens in Vlaardingen vanwege een verschil in onderzoeksgroep.
47
6 Veiligheid 6.1. Criminaliteit Kernboodschap • In 2008 werden 13 kinderen (leeftijd <13 jaar) doorverwezen naar Halt voor een Stop-reactie. • 84 jongeren van 12-18 jaar werden doorverwezen naar Halt voor een Halt-procedure. • Verwijzing voor een Stop-reactie/ Haltprocedure betrof met name jongens uit de Westwijk. • In 2008 werden diefstal en baldadigheid het meest gerapporteerd bij Halt. • Delicten waarvoor Vlaardingse jongeren in aanraking kwamen met de politie zijn, mishandeling, overlast, verkeersdelicten en vernieling. Bureau Halt Halt is een samenwerking van het ministerie van Justitie, gemeenten en de politie. Halt levert een bijdrage aan criminaliteitsbestrijding en -preventie bij jongeren tot 18 jaar. Hierin werkt Halt samen met maatschappelijke organisaties en ketenpartners. Stop-reactie De Stop-reactie is een aanbod dat Bureau Halt kan doen aan ouders van kinderen tot 12 jaar, die zich schuldig hebben gemaakt aan een licht strafbaar feit. Het aanbod bestaat veelal uit een gesprek met ouders en kind, een leeropdracht voor het kind en het aanbieden van excuses aan de benadeelde. Het kind leert wat het verkeerd heeft gedaan, hoe je in dergelijke situaties ook andere keuzes kan maken en krijgt de kans zijn fout te herstellen (www.halt.nl). Het is niet mogelijk om binnen een jaar weer een Halt-procedure te krijgen. In 2008 zijn in Vlaardingen 13 kinderen door de politie doorverwezen naar Halt voor een Stop-reactie; 3 meisjes (23%) en 10 jongens (77%). De meeste jongeren die een Halt-procedure kregen, kwamen uit de Westwijk (zie tabel 30). Uit landelijke cijfers blijkt dat ongeveer 90% van de Stop-reacties jongens betreft (Halt, jaarbericht 2008). In 2006 werden 16 jongeren doorverwezen voor een Stopreactie (DJV rapport, 2007). Halt-procedure Jongeren van 12 tot 18 jaar, die door de politie zijn aangehouden voor bijvoorbeeld vernieling, (winkel)diefstal of overlast met vuurwerk kunnen de keus krijgen: naar Justitie of naar Halt. Via een Halt-procedure kunnen jongeren rechtzetten wat zij fout hebben gedaan, zonder dat zij in aanraking komen met Justitie (www.Halt.nl). In 2008 zijn er in Vlaardingen 84 jongeren door de politie doorverwezen naar Halt voor een Haltprocedure; 19 meisjes (23%) en 65 jongens (77%). De meeste jongeren die een Halt-procedure kregen, kwamen uit de Westwijk (zie tabel 30). In 2006 (DJV rapport, 2007) zijn er meer jongeren voor een Halt-procedure doorverwezen (N=103). Uit cijfers van Halt (Halt, jaarbericht 2008) blijkt dat landelijk meer jongens dan meisjes voor een Haltafdoening worden verwezen. In 2008 was het landelijke percentage jongens met een Halt-procedure 75% (versus 25% meisjes).
48
Tabel 30. Aandeel jeugdigen dat is doorverwezen naar Halt voor een Stop-reactie of Haltprocedure. Leeftijd Stoppers 121 Aantal Percentage 13 <1 10 <1 3 <1
Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord
1 4 3 1 2 2
1
Halt 12-18 1 Aantal Percentage 84 2 65 3 19 1
<1 <1 <1 <1 <1 <1
17 21 6 15 5 20
Totaal tot 18 jaar 1 Aantal Percentage 97 1 75 1 22 <1
2 3 1 2 1 2
18 25 9 16 7 22
<1 1 1 1 <1 1
Percentages gebaseerd op de demografiecijfers gemeente Vlaardingen. Bron: gegevens Halt Rotterdam-Rijnmond, cijfers 2008.
Van de jongeren die zijn doorverwezen naar Halt voor een Halt-procedure, is ook gekeken naar de delicten waarvoor zij in aanraking kwamen met de politie. De meeste jongeren worden verwezen naar Halt vanwege vuurwerk, diefstal of baldadigheid. In tabel 31 is te zien dat in 2008 delicten op het gebied van diefstal en baldadigheid het meest gerapporteerd werden. Tabel 31. Aantal 12-18 jarigen dat is doorverwezen naar Halt, naar delicttype Delicttype Baldadigheid*
Brandstichting
Diefstal*
Openlijke geweldpleging (goederen)
Schuldheling*
Vernieling / Graffiti
Vuurwerk
Overig*
Totaal
Totaal
16
9
25
7
1
7
12
7
84
*Baldadigheid= baldadigheid en straatschenderij. *Diefstal= Diefstal, diefstal in vereniging en poging tot diefstal. *Schuldheling = het kopen of verkopen van spullen waarvan je niet zeker weet dat de spullen gestolen zijn, maar waarvan je dit wel had kunnen/moeten vermoeden (art. 417bis Wetboek van Strafrecht). *Overig= wet wapens en munitie; overtreding alcohol/ softdrugs; overtreding milieu; valse naam opgeven/gebruiken. Bron: gegevens Halt Rotterdam-Rijnmond, cijfers 2008.
Het landelijke beeld is grotendeels hetzelfde. Uit landelijke cijfers komt naar voren dat driekwart van de jongens voor vuurwerkdelicten, vermogensdelicten (o.a. diefstal) of vernieling naar een Halt-bureau wordt verwezen voor een Halt-procedure. Het percentage meisjes is het hoogst bij de vermogensdelicten zoals winkeldiefstal, een typisch meisjesdelict volgens Halt (Halt, jaarbericht 2008). Gegevens politie Met behulp van gegevens van de politie Rotterdam-Rijnmond kan er ook meer algemeen bekeken worden met welke delicten Vlaardingse jeugdigen in aanraking komen (tabel 32). Het totaalbeeld laat zien dat mishandeling, overlast, verkeersdelicten en vernieling het vaakst voorkomen onder de 0-23 jarigen in Vlaardingen. Ook diefstal en burengerucht wordt vaak gerapporteerd. Het meest gepleegde delict in de leeftijdsgroep 0-12 jarigen is mishandeling. Onder 5-12 jarigen komt vernieling en bedreiging ook vaak voor. Bij de 13-18 jarigen zien we voor het grootste deel delicten die met overlast te maken hebben, maar ook vernieling en mishandeling komen vaak voor. Jongeren in de leeftijd van 19-23 jaar komen het vaakst in aanraking met de politie als het gaat om overlast, maar ook vanwege verkeersdelicten. Ongeveer 20% van de jongeren die in 2008 in aanraking is gekomen met de politie in verband met een strafbaar feit, was woonachtig in het Centrum van Vlaardingen (zie tabel 32).
49
Tabel 32. Aantal jeugdigen dat in aanraking is gekomen met de politie in verband met een strafbaar feit naar delicttype Soort delict Bedreiging
Brandstichting
Diefstal
Burengerucht
Milieu
Mishandeling
Overlast
Verkeer
Vernieling
Zedendelicten
Drank & drugs
Wapenhandel
Moord /doodslag
geweld
Overig
Totaal
Totaal Leeftijd 0-4 5-12 13-18 19-23 Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Onbekend
113
35
143
136
81
304
715
251
207
53
65
30
15
109
129
2386
12 32 47 22
0 1 27 7
2 3 98 40
20 21 45 50
5 7 30 39
33 57 121 93
1 16 551 147
0 6 111 134
0 29 128 50
1 14 30 8
0 0 86 42
0 4 20 6
1 2 4 8
0 1 88 20
1 0 23 42
76 193 1409 708
20 33 10
1 0 11
44 23 12
23 41 1
16 8 12
91 69 35
108 69 51
52 26 71
45 53 8
19 10 4
17 6 7
5 3 2
12 0 2
20 24 21
28 26 17
501 391 264
21
3
20
36
23
35
70
19
28
6
13
4
0
10
24
312
15 10 4
4 2 14
19 15 10
18 17 0
11 5 6
36 17 21
107 199 111
14 14 55
11 36 26
3 5 6
4 2 16
12 0 4
1 0 0
8 15 11
13 8 13
276 345 297
Bron: Politie Rotterdam-Rijnmond, cijfers 2008.
Landelijk zijn er over dit onderwerp vrijwel alleen percentages bekend. De Vlaardingse aantallen uit tabel 32 zijn lastig om te zetten in percentages. Een vergelijking tussen de Vlaardingse cijfers en landelijke cijfers is dan ook niet te maken. In vergelijking met gegevens uit het vorige DJV rapport (2007) zijn er minder delicten geregistreerd. In 2006 ging het om 2601geregistreerde delicten.
50
6.2. Ongevallen Kernboodschap • Ongeveer één op de tien ouders van de 0-4 jarigen rapporteert dat er 6 maanden voor het onderzoek een ongeval bij hun kind heeft plaatsgevonden. • Ongevallen rondom het huis komen het meest voor. Aan de ouders van peuters is gevraagd of zijn in de 6 maanden voor het onderzoek een ongeval bij hun kind hebben meegemaakt. Ongeveer één op de tien (9,4%) ouders geeft aan dat zij dit hebben meegemaakt (zie tabel 33). Ook is aan ouders van peuters gevraagd om welk soort ongevallen het dan ging. Ouders rapporteren dat de meeste ongevallen in en rondom het huis plaatsvinden (9,5%). Verbranding wordt door 3,6% van de ouders genoemd. Bijna 3% van de ouders rapporteert ongevallen in het verkeer of gevallen van vergiftiging. Ongevallen als gevolg van geweld wordt door 2,1% van de ouders gemeld. Verdrinking wordt tot slot door 1,6% van de ouders gerapporteerd. Vanwege een verschil in vraagstelling is er geen vergelijking mogelijk ten opzichte van het vorige DJV rapport (2007) en naar landelijk. Tabel 33. Percentage dat in de maanden voor het onderzoek een ongeval heeft meegemaakt Leeftijd Onderwerp 0-4 Totaal 9,4 Jongens 7,9 Meisjes 11,0 Herkomst Autochtoon 9,5 Allochtoon 7,4 Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond
6.3. Slachtofferschap Kernboodschap • Ongeveer één op de zes ouders van kleuters geeft aan dat hun kind gepest wordt. • Een kwart van de 10-12 jarigen geeft aan wel eens gepest te worden. • In 2008 waren er 151 (geregistreerde) slachtoffers van geweldsdelicten. Meer jongens dan meisjes waren slachtoffer. • De meeste geweldsdelicten betroffen mishandeling. • Meer meisjes dan jongens zijn slachtoffer van een zedendelict. Er zijn veel vormen van slachtofferschap. Eén vorm daarvan is gepest worden. Pesten uit zich in het herhaald psychisch en/of fysiek mishandelen van personen die zichzelf niet makkelijk kunnen verdedigen. De relatie tussen dader en slachtoffer is er één van ongelijkheid. Wanneer kinderen gepest worden heeft dit een negatieve invloed op de sociale en emotionele ontwikkeling. De gevolgen van pesten kunnen onder andere zijn: buikpijn, hoofdpijn, slaapproblemen en depressieve klachten (Trimbos-instituut). Kleuters Aan de ouders van 5/6 jarigen is gevraagd of ze van mening zijn dat hun kind gepest wordt. In tabel 34 is te zien dat 16,4% van de ouders het daarmee eens is. Door ouders in de Westwijk en allochtone ouders wordt dat het meest aangegeven. Significante verschillen zijn echter niet gevonden. 10-12 jarigen Ongeveer een kwart van de 10-12 jarigen geeft wel eens aan gepest te worden. In 2006 was dit percentage iets lager (21,6%, DJV rapport 2007). Er zijn geen verschillen gevonden tussen jongens en meisjes, op wijkniveau of naar herkomst.
51
12-18 jarigen Aan jongeren op het voortgezet onderwijs is gevraagd hoe vaak ze in de afgelopen drie maanden voorafgaand aan het onderzoek zijn gepest op school; 14,4% geeft aan gepest te zijn. Er zijn geen verschillen gevonden naar geslacht en wijk. In vergelijking met autochtone jongeren geven Turkse jongeren het minst vaak aan gepest te zijn op school. Tabel 34. Percentage dat aangeeft gepest te worden VLAARDINGEN Leeftijd 5/6 10-12 12-18 Totaal 16,4 25,4 14,4 Jongens 15,6 22,3 14,6 Meisjes 17,1 28,6 13,9 Wijk Centrum 13,1 21,6 17,3 Westwijk 21,8 23,7 12,6 Oostwijk 13,0 25,9 21,4 Vlaardingen Ambacht 18,8 35,5 12,5 Holy Zuid 15,0 20,7 10,9 Holy Noord 11,1 22,6 13,9 Herkomst Autochtoon 10,8 26,6 15,4 Allochtoon 27,5 23,1 Marokkaans 15,0 Antilliaans/ Arubaans 21,4 1 Turks 6,3
NEDERLAND Schoolsoort BaO VO 2 11,4 7,1 12,3 8,1 10,5 6,0
1
Significant verschil met autochtone leeftijdsgenoten Significant verschil tussen basisonderwijs en voortgezet onderwijs - Onvoldoende/geen gegevens beschikbaar of te kleine aantallen om uit te splitsen Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond Bron landelijke cijfers: Trimbos-instituut, Dorsselaer, van et al., 2007
2
52
In landelijk onderzoek werd jongeren gevraagd in of ze ‘minstens 2 keer per maand gepest zijn’ (zie tabel 34). Aan jongeren in Vlaardingen is daarentegen gevraagd of ze gepest zijn in de afgelopen maand. Omdat de vraagstelling afwijkt zijn Vlaardingse cijfers moeilijk te vergelijken met landelijke gegevens. In bovenstaande tabel is te zien dat er een significant verschil is tussen de basisschool en het voortgezet onderwijs. Met enige voorzichtigheid kan worden gezegd dat, in vergelijking met de landelijke cijfers, Vlaardingse kinderen meer worden gepest op de basisschool en minder op het voortgezet onderwijs. Gegevens politie Uit gegevens van de politie Rotterdam-Rijnmond blijkt dat in Vlaardingen in 2008 151 jongeren tussen de 0 en 23 jaar (geregistreerd) slachtoffer zijn geweest van (seksuele) geweldsdelicten. Meer jongens dan meisjes waren slachtoffer van één van deze delicten. In de leeftijdsgroep 13-18 zijn de meeste jongeren (60%) slachtoffer geworden van delicten. In 2008 ging het in de meeste gevallen (41%) om mishandeling. Ongeveer een kwart van de jeugdigen werd slachtoffer van bedreiging. In tabel 35 is te zien dat meer meisjes dan jongens slachtoffer van een zedendelict zijn geweest. Meer jongens dan meisjes werden mishandeld, bedreigd of zijn het slachtoffer geworden van openlijke geweldpleging. Jeugdigen woonachtig in het centrum van Vlaardingen zijn vaker slachtoffer van delicten. Verschillen zijn niet getoetst. Bovendien is het mogelijk dat er in de verstrekte gegevens jongeren dubbel vermeld zijn. Tabel 35. Aantal jongeren dat in 2008 slachtoffer is geweest van een zedendelict, mishandeling bedreiging, moord/doodslag of openlijk geweld. Soort delict Zeden Mishandeling Bedreiging Moord/doodslag Openlijk Totaal geweld Totaal 17 62 37 6 29 151 Jongens 3 39 23 3 23 91 Meisjes 14 23 14 3 6 60 Leeftijd 0-4 0 2 0 0 0 2 5-12 5 7 1 1 1 15 13-18 11 33 22 2 23 91 19-23 1 20 14 3 5 43 Wijk Centrum 6 21 9 3 5 44 Westwijk 5 16 7 1 4 33 Oostwijk 1 5 7 0 6 19 Vlaardingen Ambacht 3 11 7 1 6 28 Holy Zuid 2 8 5 1 5 21 Holy Noord 0 1 2 0 3 6 Bron: Politie Rotterdam-Rijnmond, cijfers 2008
53
6.4. Huiselijk geweld Kernboodschap • In 2008 waren in totaal 43 jongeren tussen de 0 en 23 jaar slachtoffer van huiselijk geweld • Meer jongens dan meisjes werden geregistreerd • In de Westwijk zijn de meeste slachtoffers van huiselijk geweld geregistreerd Geweld in de privésfeer is de omvangrijkste geweldsvorm in onze samenleving. Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke- of familiekring van het slachtoffer wordt gepleegd. Hieronder vallen lichamelijke en seksuele geweldpleging, belaging en bedreiging (al dan niet door middel van, of gepaard gaand met, beschadiging van goederen in en om het huis). Huiselijk geweld komt voor in alle sociaal economische klassen en binnen alle culturen in de Nederlandse samenleving (www.huiselijkgeweld.nl). Door de politie wordt het aantal jeugdigen, in Vlaardingen, dat slachtoffer is geweest van huiselijk geweld geregistreerd. In 2008 waren er in totaal 43 jongeren tussen de 0 en 23 jaar slachtoffer van huiselijk geweld. Iets meer jongens dan meisjes waren slachtoffer (53% versus 47%) en de meeste slachtoffers komen uit de leeftijdsgroep 13-18 jaar (zie tabel 36). In de Westwijk zijn de meeste jongeren slachtoffer. Tabel 36. Aantal jeugdigen dat in 2008 slachtoffer is geweest van huiselijk geweld. Leeftijd 0-4 5-12 13-18 19-23 Totaal Totaal 7 7 24 5 43 Jongens 4 3 13 3 23 Meisjes 3 4 11 2 20 Wijk Centrum 2 2 7 0 11 Westwijk 5 2 7 3 17 Vlaardingen Ambacht 0 2 3 0 5 Holy Zuid 0 1 2 1 4 Holy Noord 0 0 5 1 6 Bron: Politie Rotterdam-Rijnmond, cijfers 2008
Ook het aantal verdachten van huiselijk geweld wordt door de politie geregistreerd. De cijfers van 2008 zijn te minimaal om te rapporteren in een tabel. In 2008 werden er in Vlaardingen in totaal 4 jeugdigen verdacht van huiselijk geweld; allen waren mannen in de leeftijd van 13-18 jaar.
54
7 Wonen in Vlaardingen 7.1. Leefomgeving Kernboodschap • De meerderheid van de ouders van peuters en kleuters vindt dat er voldoende buitenspeelmogelijkheden zijn voor hun kind. Meer autochtone dan allochtone ouders vinden dit. • Veel 10-12 jarigen vinden de buurt waarin ze wonen leuk. • Van de 18-22 jarigen geeft de meerderheid zijn/haar woonomgeving (89,1%) en de eigen woning (91,3%) een voldoende. Allochtone jongeren en jeugdigen uit de Westwijk geven het minst vaak een voldoende. • Ongeveer tweederde van de Vlaardingse 18-22 jarigen vindt dat er voldoende groen in de buurt is. Diverse factoren zijn van invloed op onze gezondheid. Een van deze factoren is onze leefomgeving. Hieronder vallen diverse sociale omgevingsfactoren (sociaal economische status en buurtbeleving bijvoorbeeld) en fysieke omgevingsfactoren, zoals het aantal woningen in de buurt en veiligheid. Peuters en kleuters Aan ouders van peuters en kleuters is gevraagd of zij vinden dat er voor hun kind voldoende mogelijkheden zijn om buiten te spelen in de buurt waarin zij wonen. Van de ouders van peuters vindt 86% dat er voldoende mogelijkheden zijn om buiten te spelen. Veel ouders (85,1%) van Vlaardingse kleuters zijn van mening dat er voor hun kind voldoende ruimte is om de buiten te spelen in de buurt. Ouders woonachtig in het centrum vinden dit in vergelijking met de overige wijken in Vlaardingen het minst vaak. Ouders van allochtone kleuters vinden dit in vergelijking met ouders van autochtone kleuters ook het minst vaak (zie tabel 37). 10-12 jarigen Aan kinderen in groep 7 is gevraagd zij de buurt waarin zij wonen leuk vinden en of er genoeg te doen is. De meerderheid van de jongeren (88,8%) geeft aan de buurt leuk te vinden waarin ze wonen. Tussen jongens en meisjes zijn er geen verschillen gevonden. Ook op wijkniveau en naar herkomst zien we geen verschil. Tabel 37. Percentage dat tevreden is over de buurt waarin men woont* Leeftijd Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Allochtoon
0-4 86,4 91,1 1 81,1
5/6 85,1 84,9 85,3
10-12 88,8 91,2 86,2
74,5 91,7 80,0 93,9 82,4 96,3
68,2 88,8 86,8 90,8 79,5 98,1
2
90,8 85,7 92,6 84,4 85,2 96,3
89,7 3 77,8
88,2 3 78,0
90,3 85,4
* Peuters en kleuters: tevredenheid over buitenspeelmogelijkheden voor kind; 10-12 jarigen: ‘hoe leuk vind je de buurt waarin je woont?’ Significant verschil tussen jongens en meisjes 2 Significant verschil met het Vlaardingse gemiddeld 3 Verschil met autochtone leeftijdsgenoten significant Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond 1
55
18-22 jarigen Aan Vlaardingse jongeren in de leeftijd van 18 tot 22 jaar is gevraagd een rapportcijfer te geven voor de tevredenheid met hun woonomgeving. De meerderheid (89,1%) geeft zijn/haar woonomgeving een voldoende. Jongeren in de Westwijk zijn het minst positief over hun woonomgeving in vergelijking met de jongeren woonachtig in de andere wijken van Vlaardingen. Allochtone jongeren geven in vergelijking met hun autochtone leeftijdsgenoten een minder vaak een voldoende cijfer voor hun woonomgeving. Tabel 38. Percentage dat zijn/haar woonomgeving een voldoende geeft
Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Allochtoon 1
Leeftijd 18-22 89,1 91,7 86,5 87,6 1 75,9 92,5 95,7 87,8 91,8 91,6 2 82,3
Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde. Verschil met autochtone leeftijdsgenoten significant. Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond
2
Verder is aan de 18-22 jarigen gevraagd een rapportcijfer te geven over hun woning. In tabel 39 is het percentage jongeren weergegeven dat zijn/haar woning met een voldoende beoordeelt. De meeste (91,3%) jongeren geven hun woning een voldoende cijfer. Ook hier is te zien dat jongeren woonachtig in de Westwijk minder vaak een voldoende geven in vergelijking met jongeren in de overige Vlaardingse wijken. Ook allochtone jongeren beoordelen hun woning, in vergelijking met autochtone leeftijdsgenoten, minder vaak met een voldoende. Tabel 39. Percentage dat zijn/haar woning een voldoende geeft
Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Allochtoon 1
Leeftijd 18-22 91,3 92,8 89,8 92,7 1 79,7 94,2 93,6 87,9 95,4 94,1 2 82,5
Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde. Verschil met autochtone leeftijdsgenoten significant. Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond
2
56
In het vorige rapport zijn er cijfers opgenomen over de mate waarin jongeren vinden dat hun buurt vooruit- of achteruit is gegaan. Deze vraag is niet meer gesteld aan jongeren en cijfers kunnen om die reden in dit rapport niet geactualiseerd en gerapporteerd worden. Ditzelfde geldt voor de vraag over verhuizen. Uit het rapport ‘Starters op de Vlaardingse woningmarkt’ (Companen, 2007) blijkt dat 50 tot 60% van de Vlaardingse starters (personen die voor het eerst zelfstandig gaan wonen) in Vlaardingen wil blijven wonen. Starters die willen vertrekken, geven als reden studie, werk of persoonlijke omstandigheden aan. Starters die al vertrokken zijn, noemen daarvoor een reden die samenhangt met het ontbreken van passend woningaanbod in Vlaardingen. Aan 18-22 jarigen zijn ook vragen gesteld over de beoordeling van het groen in de wijk. In tabel 40 is het percentage jongeren weergegeven dat het groen in de buurt een voldoende geeft en in tabel 41 het percentage jongeren dat groen in de buurt belangrijk vindt. In onderstaande tabel is te zien dat 65,4% van de 18-22 jarigen het groen in zijn/haar buurt voldoende vindt. Jeugdigen uit de Westwijk geven, in vergelijking met de overige wijken, aan dat ze tevreden zijn met de groenvoorzieningen. Jongeren uit Vlaardingen Ambacht geven het minst vaak aan het groen in hun buurt voldoende te vinden. Naar herkomst zijn er geen verschillen gevonden. Tabel 40. Percentage dat het groen in de buurt een voldoende geeft Leeftijd Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Allochtoon 1
18-23 65,4 67,3 63,6 66,1 1 82,8 56,6 1 51,7 1 78,8 63,8 66,5 63,3
Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond
Veel 18-22 jarigen (87,9%) vinden groen in de buurt belangrijk (tabel 41). Meer meisjes dan jongens vinden dit. Jeugdigen woonachtig in Holy Zuid geven het vaakst aan groen belangrijk te vinden. Tabel 41. Percentage dat het groen in de buurt belangrijk vindt Leeftijd Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Allochtoon 1
18-23 87,9 83,9 1 91,9 92,8 80,4 88,7 82,1 2 96,6 87,1 89,1 83,3
Significant verschil tussen jongens en meisjes Significant verschil met het Vlaardingse gemiddelde. Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond
2
57
7.2. Veiligheid van de leefomgeving Kernboodschap • Van de 10-12 jarigen voelt de helft zich wel eens onveilig. • Ongeveer een derde (29,8%) van de 18-22 jarigen geeft aan zich wel eens onveilig te voelen • Er zijn meer 18-22 jarige meisjes die zich onveilig voelen. De inrichting van de wijk heeft in belangrijke mate invloed op de gezondheid en het gezondheidsgedrag van de inwoners, bijvoorbeeld op het gebied van de sociale en fysieke veiligheid (www.rivm.nl). 10-12 jarigen Aan kinderen in groep 7 is gevraagd of ze zich wel eens onveilig voelen. De helft van de 10-12 jarigen voelt zich soms of (heel) vaak onveilig. Er is geen verschil tussen jongens en meisjes, naar wijk of herkomst gevonden (zie tabel 42). 18-22 jarigen Ongeveer een derde van de 18-22 jarigen geeft aan zich wel eens onveilig te voelen (overdag en/of ’s nachts). Er zijn wel meer meisjes die zich onveilig voelen, dan jongens (42,9% versus 15,8%). Er zijn geen verschillen gevonden tussen de wijken of naar herkomst (zie tabel 42). Vanwege een verschil in vraagstelling ten opzichte van het vorige rapport (DJV, 2007) zijn gegevens niet vergelijkbaar. Tabel 42. Percentage 18-22 jarigen dat zich wel eens onveilig voelt Leeftijd Totaal Jongens Meisjes Wijk Centrum Westwijk Oostwijk Vlaardingen Ambacht Holy Zuid Holy Noord Herkomst Autochtoon Allochtoon 1
10-12 50,0 47,0 53,3
18-22 29,8 15,8 1 42,9
50,0 54,9 50,0 51,9 35,7 43,1
27,3 38,3 27,5 36,4 28,9 23,2
50,2 50,0
29,1 31,5
Significant verschil tussen jongens en meisjes Bron: GGD Rotterdam-Rijnmond
58
Conclusies Een algemene conclusie is dat het met het overgrote deel van de kinderen en jongeren in Vlaardingen goed gaat. Zo ervaart negen van de tien jongeren zijn/haar gezondheid als (zeer) goed. Toch is er op een aantal gezondheidsaspecten meer vooruitgang te boeken. Jongeren uit Vlaardingen Ambacht scoren op een aantal onderwerpen ongunstiger dan jongeren uit andere wijken. In voorgenoemde wijk wonen relatief veel jongeren niet in gezinsverband en zijn daarmee alleenstaand. Jongeren uit deze wijk ervaren hun gezondheid ook iets minder positief. De 12-18 jarigen in deze wijk hebben ook beduidend meer last van emotionele problemen in vergelijking met de jongeren in de andere Vlaardingse wijken. Ook zijn er meer pubers met obesitas. Positieve punten zijn dat jongeren in deze wijk frequent ontbijten en voldoende bewegen. Wat betreft de jeugdhulpverlening zien we dat relatief veel kinderen die besproken worden in de zorgadvies teams uit Vlaardingen Ambacht komen en er bij Bureau Jeugdzorg voor een groot deel van de kinderen uit deze wijk geïndiceerde zorg is geregistreerd. Samen met de jongeren woonachtig in Holy Zuid is in Vlaardingen Ambacht de arbeidsdeelname onder de 18-22 jarigen het laagst. Jongeren uit Vlaardingen Ambacht lijken wel graag te wonen in hun buurt en ook beoordelen zij hun woning met een voldoende. Ook in de Westwijk zien we verbetermogelijkheden. Relatief veel jeugdigen komen terecht bij instanties voor jeugdhulpverlening. Zo komen veel jongeren terecht bij Bureau Jeugdzorg en ontvangen geïndiceerde zorg. Dit geldt ook voor zorg bij Bouman GGZ. Ook zien we veel registraties bij Halt. Samen met jongeren uit Centrum komt een aanzienlijk deel van de jeugdigen in aanraking met politie. Het aantal jongeren met een bijstandsuitkering is in deze wijk ook hoog. Daarnaast is er bij de verschillende leeftijdsgroepen sprake van overgewicht en ontbijten pubers in de Westwijk ook minder frequent. Verder sporten jongeren minder vaak buiten schooltijd en vertonen zij relatief veel inactief gedrag (televisie kijken/ computeren). Wel zien we bij jongeren in de Westwijk minder alcoholgebruik in vergelijking met jongeren uit de overige wijken. Westwijkse jongeren zijn daarnaast ook positief over de buurt waarin ze wonen, echter niet over de woningen. Jongeren uit de Westwijk voelen zich in vergelijking met de ander wijken wel het meest onveilig in hun buurt. In het Centrum wonen relatief veel 0-23 jarigen. Uit registraties van Bureau Jeugdzorg, Riagg en Bouman GGZ zien we dat relatief veel jongeren uit het Centrum gebruik maken van zorg bij voorgenoemde organisaties. Minder gunstig is ook dat een groot deel van de 0-18 jarigen te weinig beweegt. De relatief hoge percentages overgewicht en obesitas, zoals ook in de andere wijken, zijn daaraan gerelateerd. Andere punten zijn het verbeteren van de tevredenheid over de woonomgeving en groenvoorzieningen in de wijk. Een wijk waar het heel goed mee gaat is Holy Noord. We zien weinig emotionele problemen bij de jeugdigen en het aandeel jongeren dat terecht komt bij jeugdhulpverleningsinstanties is in vergelijking met de overige wijken een stuk lager. Ook jongeren in de Oostwijk doen het goed wat betreft ervaren gezondheid en ook zij hebben minder last van emotionele problemen. In beide wijken is het percentage jeugdigen met overgewicht of obesitas vrij laag. Jongeren in deze wijken ontbijten ook goed. Ook is het aantal jongeren dat dagelijks rookt of drugs gebruikt laag. Beide wijken hebben het hoogste aandeel jongeren met een hoge opleiding. Jongeren in deze wijken zijn over het algemeen tevreden over hun woonomgeving, de woning waarin ze wonen en het groen in de buurt. Er zijn weinig onveiligheidsgevoelens ten aanzien van de buurt. Opvallend in Holy Noord is dat de arbeidsdeelname vrij laag is, maar dat heeft mogelijk te maken met het feit dat er veel jeugdigen woonachtig zijn, jonger dan 18 jaar. Wat verder opvalt in de Oostwijk is het hoge percentage excessieve drinkers (18-22 jaar). In de wijk Holy Zuid en de Oostwijk wonen het minst aantal 0-23 jarigen in vergelijking met de overige wijken. Onder de oudere jongeren in Holy Zuid zien we veel afgeronde hoge opleidingen. Opvallend is dat de arbeidsdeelname wel vrij laag is en relatief veel jongeren een WWB-uitkering ontvangen. Wat betreft leefstijl zien we dat met name kleuters erg weinig bewegen. Daarnaast is het aandeel jeugdigen dat bij een sportclub sport ook aanzienlijker lager dan in de andere wijken. Het alcohol- en druggebruik onder de 12-18 jarigen is ook relatief hoog. Positieve aspecten zijn dat het minst aantal jongeren uit Holy Zuid in aanraking is geweest met politie vanwege strafbare feiten. Ook hebben jongeren het minst vaak onveilige gevoelens jegens de wijk of buurt waarin ze wonen.
59
Een verdere algemene conclusie is dat allochtone jongeren over het algemeen minder gezond zijn dan autochtone jongeren. Zo zijn allochtone 10-12 en 18-22 jarigen minder positief over hun gezondheid in vergelijking met autochtone jeugdigen. Weinig allochtone peuters maken gebruik van een peuterspeelzaal. Qua leefstijl blijkt dat Turkse en Marokkaanse pubers beduidend vaker overgewicht en obesitas hebben dan autochtone pubers. Verder is het zo dat allochtone jongeren minder frequent ontbijten en buiten schooltijd sporten (bij een sportclub) in vergelijking met autochtone leeftijdsgenoten. Ook kijken 5-18 jarige allochtonen meer televisie of zitten zij achter de computeren. Tenslotte zijn allochtone jongeren ook minder positief over hun leefomgeving dan autochtonen. Positief punt is dat ongeveer evenveel allochtone als autochtone 18-22 jarige jongeren hebben aangeven werk te hebben. Ook hebben significant minder allochtonen een bijstandsuitkering. Minder allochtone jongeren en voornamelijk autochtone jongeren maken gebruik van de jeugdhulpverlening.
Aanbevelingen •
Er zijn veel verschillen te zien op wijkniveau. Jongeren uit Vlaardingen Ambacht en de Westwijk scoren op een aantal onderwerpen minder goed in vergelijking met de jongeren in de overige wijken. Door per wijk een inventarisatie te maken van verbeterpunten kan er met een wijkplan extra aandacht besteed worden aan de gezondheidsaspecten die zorg behoeven.
•
Allochtone jongeren zijn nog steeds minder gezond dan autochtone jongeren, ondanks het feit dat het toch vooral de autochtone jongeren zijn die gebruik maken van de jeugdhulpverlening. Naast interventies om de gezondheid en leefstijl van allochtonen te verbeteren (bijvoorbeeld bevorderen van sportclublidmaatschap), zou er ook gerichte voorlichting aan allochtonen gegeven kunnen worden om hen beter bekend te maken met zorginstellingen en de toegang daartoe.
•
Overgewicht en obesitas is een nog steeds groeiend probleem. Relatief veel jongeren kampen met (ernstig) overgewicht en dat begint al op jonge leeftijd. (Ernstig) overgewicht is ongezond en brengt een groot aantal gezondheidsrisico’s met zich mee, zowel op fysiek als psychosociaal gebied. Het is belangrijk om overgewicht vroegtijdig te onderkennen en middels het inzetten van laagdrempelige interventies overgewicht aan te pakken. Meer aandacht voor voeding en beweging is reeds een speerpunt in Vlaardingen. Hierbij is het bereiken van allochtone ouders/kinderen een belangrijk aspect om verder rekening mee te houden.
•
Andere aandachtspunten kunnen zijn: - Jongeren in de jeugdhulpverlening (welke factoren hangen hiermee samen?) - Verhogen van de arbeidsdeelname onder de jeugd.
60
Literatuurlijst Bareman, R.F., de Waart, F.G. (2006). Leef- en Gezondheidssituatie Vlaardingse Jeugd van 0 tot 23 jaar. GGD Nieuwe Waterweg Noord, afdeling Welzijn, Vlaardingen. Bulk-Bunschoten, A.M.W., Renders, C.M., et al. (2005). Overbruggingsplan voor kinderen met overgewicht. Methode voor individuele primaire en secundaire preventie in de jeugdgezondheidszorg. Amsterdam: VUMC. Cole, T.J., Bellizzi, M.C., et al. (2000). Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey. BMJ 320 (7244): 1240-3. Dorsselaer, S. van, Zeijl, E., Eeckhout, S. van den, Bogt T. ter, Vollebergh. W. (2007). HBSC 2005 Gezondheid en welzijn van jongeren in Nederland. Utrecht: Trimbos-instituut. Eysink P.E.D, Fiolet D. (2008). Sociaaleconomische status. In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Toolkit Regionale VTV. RIVM, Bilthoven. Halt Nederland (2008). Jaarbericht 2008, feiten en cijfers. Breda: Koninklijke Broese & Peereboom. Hirasing, R.A., Fredriks, A.M., et al. (2001). [Increased prevalence of overweight and obesity in Dutch children, and the detection of overweight and obesity using international criteria and new reference diagrams] Toegenomen prevalentie van overgewicht en obesitas bij Nederlandse kinderen en signalering daarvan aan de hand van internationale normen en nieuwe referentiediagrammen. Ned Tijdschr Geneeskd 145(27): 1303-8. Hurk, K.P. van den et al. (2006). Prevalentie van overgewicht en obesitas bij jeugdigen van 4-15 jaar in de periode 2002-2004. Leiden: TNO. Monshouwer, K., Verdurmen, J., Dorsselaer, S. van, Smit, E., Gorter, A., & Vollenbergh, W. (2007). Jeugd en riskant gedrag 2007. kerngegevens uit het peilstationsonderzoek scholieren. Roken, drinken, drugsgebruik en gokken onder scholieren vanaf tien jaar. Utrecht: Trimbos-instituut, 2008. Schrijvers, C.T.M. & Schoenmaker, C.G. (2008). Spelen met gezondheid: Leefstijl en psychische gezondheid van de Nederlandse jeugd. Bilthoven: RIVM. Taskforce Starters (2007). Starters op de Vlaardingse woningmarkt. Probleemanalyse en voorstellen voor maatregelen. Projectnummer 622.74, Companen, Arnhem. Van den Berg- de Ruiter, R. (2006). Operationalisatie van de indicatoren voor de Jeugdmonitor Vlaardingen. GGD Nieuwe Waterweg Noord, Vlaardingen. Van den Berg- de Ruiter, A.E., Schrotenboer, J. (2006). Deel III Gezondheidsprofiel Regio Nieuwe Waterweg Noord, 2005-2008: Jong; dus gezond!? Gezondheidssituatie van de Jeugd (2004-2006). Regio Nieuwe Waterweg Noord. GGD Nieuwe Waterweg Noord, Vlaardingen. Trimbos-instituut. Riskant alcohol- en drugsgebruik in het uitgaanscircuit. Feiten, cijfers en trends. Utrecht: Trimbos-instituut, 2008.
61
Geraadpleegde websites www.alcoholinfo.nl www.alcoholpreventie.nl www.bureaujeugdzorg.info www.boumanhuis.nl www.cbs.nl www.halt.nl www.huiselijkgeweld.nl www.jeugdengezin.nl www.jeugdmonitorrotterdam.nl www.leerplicht.net www.minocw.nl www.nisb.nl www.riagg-rnw.nl www.rivm.nl www.scp.nl www.sdqinfo.com www.skv.nl www.statline.cbs.nl www.stivoro.nl www.vlaardingen.nl www.voedingscentrum.nl
62
Bijlage 1 Onderzoeksgegevens van de GGD gebruikt voor dit rapport. Leeftijdsgroep
Gegevens
Informatiebron
Onderzoeksjaar
0-4 jaar
JMR vragenlijst 0-4
Ouders
2009
5/6 jaar
Ouders
2008-2009
Zelfrapportage
2008-2009
12-18 jaar
JMR Preventief Gezondheidsonderzoek groep 2 (PGO2) JMR Preventief Gezondheidsonderzoek groep 7 (PGO7) JMR vragenlijst VO1 en VO3
Zelfrapportage
2007-2008
18-22 jaar
Gezondheidsenquête (GHE)
Zelfrapportage
2008
10-12 jaar
2 Samenstelling Nederlandse bevolking 0-5 Totaal Jongens Meisjes 1
Aantal 1 Percentage Aantal 2 Percentage Aantal 2 Percentage
5-10
931 556 1 010 634 6
6
476 672 516 996 51
51
454 884 493 638 49
49
10-15
Leeftijd 15-20 20-25
980 868 1 010 527 6
6
501 973 516 252 51
51
478 895 494 275 49
49
996 859 26 504 317
0-25
25+
totaal
4930444 11555343 16485787 30 70 100 2516210
5640186
8156396
51
51
49
49
492 542
2414234
49
49
5915157 51
8329391 51
Percentage van de totale Vlaardingse bevolking Percentage van het leeftijdstotaal Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek Voorburg/Heerlen, bevolkingscijfers 2009
2
63
