23-6-2011
De jeugd van tegenwoordig
Alphen aan den Rijn 22 juni 2011| Aletta Smits
Agenda • Wie zijn pubers? • Wat gebeurt er met pubers? – Ervaringen – Wetenschap
• Hoe kunnen ‘wij’ er mee omgaan? – Dilemma: aansluiten of hard zijn?
1
23-6-2011
Wie zijn pubers?
En wie zijn wij?
Kiezen voor het leven? • In de puberteit worden dingen voor altijd vastgelegd en • In de puberteit hoeft niets definitief beslist
2
23-6-2011
Wie zei dit? Onze jeugd heeft tegenwoordig een sterke hang naar luxe, heeft slechte manieren, minachting voor het gezag en geen eerbied voor ouderen. Ze geven de voorkeur aan kletspraatjes in plaats van training – jonge mensen … spreken hun ouders tegen…en tiranniseren hun leraren. Socrates (ca. 470-399 BC)
3
23-6-2011
Begeleiding van pubers tijdens opleiding • Wat kom je tegen? / Waar hebben zij last van? / Waar heb jij last van? • • • • • • •
Keuze is vol overgave en altijd NU: Tegenslagje is drama School/keuzes/volwassen leven ‘stoort’ Hoe dring je tot ze door? Waarom volgen ze je ijzeren logica niet? Waarom hebben ze niet dezelfde zorgen als jij? Waarom helpt straffen niet?
Puber/Adolescent maakt vier dingen mee • Lichamelijke en seksuele ontwikkeling (puberontwikkeling) • Doorontwikkeling van hersenschors (complexe vaardigheden; cognitieve ontwikkeling) • Doorontwikkeling van de identiteit • Sociaal-emotionele ontwikkeling (inzicht in jezelf en anderen)
4
23-6-2011
Lichamelijke en seksuele ontwikkeling
Vandaag
Gisteren
Lichamelijke en seksuele ontwikkeling Two and a half men
5
23-6-2011
Melatoninehuishouding niet op orde
Doorontwikkeling van cortex
6
23-6-2011
Ontwikkeling van de identiteit
EXACTITUDES Ari Versluis / Ellie Uyttenbroek
Sociaal-emotionele ontwikkeling • Respect, man! • Ik word nooit zoals jij • Groots en meeslepend wil ik leven • “Het is niet geheel zeker dat ik onsterfelijk ben” (Hans van Mierlo)
7
23-6-2011
Wat zie je? Wat ziet een puber?
Vijf revoluties:
Mens is niet het middelpunt
Mens is chemisch proces
Mens is product van evolutie
Mens is wordt bepaald door erfelijkheid/ scheppen wordt mensenwerk
Mens is niet rationeel
8
23-6-2011
Opbouw van de hersen 1) We delen met amfibieen en reptielen: hersenstam en kleine hersenen 2) Ganglia en limbisch systeem: fundament van het gevoelsleven – amygdala, hypothalamus, insula 3) Cortex
De prefrontale cortex gebruik je voor… • • • • • • •
Impulsontrole Beoordelingsvermogen Abstracte redeneringen Probleemoplossing Planning Sociaal gedrag Geheugen
9
23-6-2011
De cortex groeit als laatste… Achterhoofdskwab: visuele informatie en motoriek Parietele kwab: informatie via zintuigen Temporale kwab: gehoor, taalfuncties, verbaal geheugen Frontaalkwab
Bewijs van motoriek en lef
10
23-6-2011
Witte stof (myeline): Verbinding tussen de hersencellen
Door gebrek aan cortex en verbindingen: • Last van hun limbisch systeem: gevoelsleven • Hypothalamus: vechten, vluchten, paren, eten, slapen • Amygdala: onbewuste emoties • Hippocampus: helpt herinneringen opslaan, maar alleen als ze interessant zijn/context relevant is! • Insula: kicks en spanning
11
23-6-2011
Vier keer
• Minder probleemoplossend vermogen • Moeite met overzicht houden puberbrein & van Sark 2009: 31) • Slechtere (Nelis concentratie • Ratio en emotie afwisselend overwicht
Resultaat
Veroorzaakt door
Geen helikopterview
Minder (efficiente) verbindingen tussen de hersendelen
Ratio op achterstand Heftige emoties
Frontaalkwab in ontwikkeling
Kicks
Stijgende hormoonspiegel (thalamus/hypothalamus/insula)
Amygdala meer de overhand
Vier keer puberbrein (Nelis & van Sark 2009: 31) Resultaat
Veroorzaakt door
Geen helikopterview
Minder (efficiente) verbindingen tussen de hersendelen
Ratio op Frontaalkwab in ontwikkeling achterstand minder vermogen tot abstraheren Heftige emoties Amygdala meer de overhand moeite met keuzes maken moeite met plannen en anticiperen Kicks Stijgende hormoonspiegel moeite met prioriteiten stellen (thalamus/hypothalamus/insula)
12
23-6-2011
Vier keer puberbrein (Nelis & van Sark 2009: 31) Resultaat
Veroorzaakt door • emoties minder onder controle
• negatieve sneller de overhand Geen Minderemoties (efficiente) verbindingen metde lezen van helikopterview • moeite tussen hersendelen
Ratio op achterstand Heftige emoties Kicks
gezichtsexpressies • minder inlevingsvermogen
Frontaalkwab in ontwikkeling Amygdala meer de overhand Stijgende hormoonspiegel (thalamus/hypothalamus/insula)
Vier keer puberbrein (Nelis & van Sark 2009: 31) Resultaat
Veroorzaakt door
Geen helikopterview
Minder (efficiente) verbindingen tussen de hersendelen
• enorme stemmingswisselingen roekeloosheidin ontwikkeling Ratio op • verhoogdeFrontaalkwab • lagere impulscontrole achterstand • minder relativeringsvermogen Heftige emoties Amygdala meer de overhand
Kicks
Stijgende hormoonspiegel (thalamus/hypothalamus/insula)
13
23-6-2011
Stukje wandelen? Zwemmen met haaien?
14
23-6-2011
Begeleiding van pubers tijdens opleiding • Wat kom je tegen? / Waar hebben zij last van? / Waar heb jij last van? • • • • • • •
Keuze is vol overgave en altijd NU: Tegenslagje is drama School/keuzes/volwassen leven ‘stoort’ Hoe dring je tot ze door? Waarom volgen ze je ijzeren logica niet? Waarom hebben ze niet dezelfde zorgen als jij? Waarom helpt straffen niet?
15
23-6-2011
Voorspeller van studiesucces: uitgesteld verlangen
Reëel beroepsbeeld mogelijk?
16
23-6-2011
Uit “Weten wat je Wilt” VMBO-lln • zijn onvoldoende op de hoogte van wat er mogelijk is • hebben een onvolledig beroepsbeeld • weten niet in welk beroep ze het beste tot hun recht komen • kunnen weinig met de nadruk op schriftelijke en verbale overdracht van informatie – ze willen graag ervaringen • willen meer informatie over beroepsbeelden, baankansen, carrieremogelijkheden en salaris
Onderwijs • Steunen met structuur – betekent niet: niet meer zelf plannen • Aansluiten bij hun context – betrek emoties bij ratio • Begrip voor ‘echte’ pijn • Beloningsstructuur ipv strafstructuur • Slapen en wakker zijn: vroeg is heel vroeg • Toon de empathie die ze zelf niet altijd kunnen tonen • Ze zijn aan het leren, en wat ze leren is belangrijk, alleen niet altijd wat jij op het rooster had staan • Lange termijn is lastig te overzien: be prepared to fight
17
23-6-2011
U bent een prefrontale cortex!
Selectie uit referenties • • • • • • • • • • •
Crone, E. 2009. Het puberende brein: Over de ontwikkeling van de hersenen in de unieke periode van de adolescentie. Amsterdam: Bert Bakker. Nelis, H & Y. van Sark. 2009. Puberbrein binnenstebuiten: wat beweegt jongeren van 10 tot 25 jaar? Utrecht: Kosmos Uitgevers Paap, M. 2004. Het kiezen van een MBO-opleiding. PvdA. 2008. Concept-voorstellen verbetering VMBO. Tbv. PvdA congres 24 november 2008. Smits, A. 2007. Checlist Studierendement. Leiden: Universiteit Leiden Traineepool 10. 2008. Weten wat je wilt. Amsterdam: Gemeente Amsterdam Van der Boom, E., R. van der Aa & G. de Bruin. 2009. Goed voorbeeld doet goed volgen. Rotterdam: Ecorys. Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Ministerie van OC&W. Van Grinsven, V & E. Elphick. 2008. Aansluiting vmbo mbo: een gedeelde zorg. Utrecht: Adviesgroep MBO Van Reijendam, W. “Het studeert niet makkelijk met 30.000 euro schuld”. In: Mbo Magazine, december 2008. Elk, R. van, Steeg, M. van der & Webbink, D. (2009). The effect of early tracking on participation in higher education. Den Haag: Centraal Planbureau. Kemenade, J. van. (2008). Een voorwerp van aanhoudende zorglijkheid. Rede bij zijn afscheid als hoogleraar bij de Open Universiteit. Congresmap Lustrumcongres Ruud de Moor Centrum.
18
23-6-2011
Aletta Smits –
[email protected] De Loef Training en Advies Communicatietrainingen Lezingen Workshops Onderwijsontwikkeltrajecten Docentprofessionalisering en coaching Andere lezingen van De Loef? Zie www.deloeftraining.nl/studiedag/ en klik op Bekijk de lijst
Andere lezingen van De Loef?
Zie www.deloeftraining.nl/studiedag/ en klik op Bekijk de lijst
19
