De invloed van nieuwe media op het ontstaan van politieke schandalen

BA-Onderzoekswerkstuk Nieuwe Media

De invloed van nieuwe media op het ontstaan van politieke schandalen De rol van ‘visibility’ bij het Abu Ghraib schandaal en de oorlog in Irak

Universiteit van Amsterdam

Naam:

Bram Nijhof

Studentnummer:

0519979

E-mailadres:

[email protected]

Opleiding:

Media en cultuur (variant Nieuwe Media en digitale cultuur)

Datum:

5 juni 2007

Begeleider:

Dr. R. Rogers

De invloed van nieuwe media op het ontstaan van politieke schandalen

Bram Nijhof

Inhoudsopgave Samenvatting........................................................................................................................................3 Trefwoorden ........................................................................................................................................3 Inleiding ................................................................................................................................................4 1. Het Abu Ghraib schandaal: Sontag’s, Zizek’s en Grusin’s visies.............................................6 1.1. Sontag: Abu Ghraib en de entertainment cultuur ..............................................................6 1.2. Zizek: Rumfsfeld’s ‘unknown knowns’ en de onderzijde van de Amerikaanse cultuur ...........................................................................................................................................................8 1.3. Grusin: ‘Affect, Mediality, and Abu Ghraib’.......................................................................9 2. Thompson: ‘The new visibility’...................................................................................................12 2.1. Visibility ..................................................................................................................................12 2.2. De rol van nieuwe media......................................................................................................13 2.3. Thompson’s ‘interaction theory’ .........................................................................................14 2.4. Privé wordt publiek...............................................................................................................16 2.5. Controle ..................................................................................................................................17 3. Castells: ‘Communication, Power and Counter-power in the Network Society’ ................19 4. Case study: THE WAR TAPES .......................................................................................................21 4.1. The War Tapes.......................................................................................................................21 4.2. Citizen journalism..................................................................................................................22 Conclusie ............................................................................................................................................25 Bibliografie .........................................................................................................................................27

2


Bram Nijhof

Samenvatting Het Abu Ghraib schandaal uit 2004 werd gekenmerkt door het feit dat het schandaal naar buiten kwam met behulp van nieuwe media. Volgens John B. Thompson nemen dit soort politieke schandalen alleen maar toe. Hoe dragen nieuwe media bij aan deze toename? Nieuwe media hebben het mogelijk gemaakt meer onzichtbare gebeurtenissen zichtbaar te maken: de ‘visibility’ is vergroot. Bovendien hebben amateurs door nieuwe media dezelfde middelen tot hun beschikking om te publiceren zoals de massamedia dat kunnen. Daardoor kunnen zij optreden als ‘citizen journalists’ die een actieve rol spelen bij het journalistieke productieproces. Politici kunnen informatie moeilijker onder controle houden door dergelijke tegenmachten. Echter, het Abu Ghraib schandaal liet zien niet iedereen journalist hoeft te zijn om een schandaal naar buiten te krijgen. Ook onbedoeld kunnen onzichtbare gebeurtenissen uit de privésfeer zichtbaar in de openbaarheid verschijnen. Men kan via nieuwe media technieken een alternatieve realiteit laten zien, die de ware aard van politici blootgeven.

Trefwoorden Nieuwe media, politieke schandalen, Abu Ghraib, visibility, citizen journalism, counter-power

3


Bram Nijhof

Inleiding Eind april 2004 stonden de media vol met foto’s van Irakese gevangenen die gemarteld waren in de Abu Ghraib gevangenis in Baghdad, Irak. Het waren de Amerikaanse soldaten die de gevangenen martelden en zij waren zelf de makers van de foto’s. De foto’s zijn gemaakt met een digitale camera. Uiteindelijk zijn de foto’s naar buiten gesmokkeld en op internet gezet. Daarna was het onvermijdelijk dat de foto’s verspreid zouden worden. Het werd een van de belangrijkste schandalen van de regering Bush die wordt geassocieerd met de oorlog in Irak.1 Het Abu Ghraib schandaal is één van de schandalen waarbij nieuwe mediatechnieken een grote rol hebben gespeeld. John B. Thompson geeft in zijn artikel The new visibility2 verschillende redenen waarom dit soort politieke schandalen in de jaren zijn toegenomen. De belangrijkste reden voor het ontstaan van nieuwe schandalen is dat er meer zichtbaar (visible) is. In het geval van het Abu Ghraib schandaal werden verborgen praktijken (onzichtbaar) ineens zichtbaar in het publieke domein. Eén van de oorzaken van deze toename aan ‘visibility’ is het ontstaan van nieuwe communicatiemiddelen en surveillancetechnieken. Aan het einde van de 20e eeuw en aan het begin van de 21e eeuw zijn er nieuwe communicatiemiddelen ontstaan, zoals het internet, digitale foto- en videocamera’s en mobiele telefoons. Dit zijn communicatiemiddelen die gemeen hebben dat ze digitaal zijn. Wat is de rol van deze nieuwe digitale communicatiemiddelen met betrekking tot het ontstaan van politieke schandalen? Of anders gezegd: “Hoe dragen nieuwe media bij aan een toename aan politieke schandalen?” Bij het Abu Ghraib schandaal waren het de soldaten zelf die de foto’s hadden gemaakt. De techniek heeft ervoor gezorgd dat zij gemakkelijk de foto’s konden nemen. Er is een ‘sharing’ cultuur ontstaan: men deelt steeds meer met elkaar, ook privé gebeurtenissen.3 In hoofdstuk 1 wordt een overzicht gegeven van de discussies die er zijn geweest omtrent het Abu Ghraib schandaal. De auteurs Susan Sontag, Slavoj Zizek en Richard Grusin belichten het schandaal vanuit verschillende invalshoeken. Sontag beschrijft o.a. de ‘sharing’ cultuur en legt een verband tussen het Abu Ghraib schandaal en de entertainment industrie. Volgens haar is het schandaal een uitwerking van de alsmaar toenemende verheerlijking van geweld in entertainment

1

Thompson 2005: 31.

2

Thompson 2005.

3

Sontag 2004.

4


Bram Nijhof

producten.4 Zizek schetst een beeld van de onderzijde van de Amerikaanse cultuur, waaraan de Irakese gevangenen blootgesteld werden. Verder legt hij uit dat de martelpraktijken zich wel degelijk bevonden in het onderbewustzijn van de regering Bush. Nieuwe media hebben het onderbewuste bewust gemaakt.5 Grusin stelt zich de vraag: “Wat is er zo shockerend aan de foto’s?” Volgens hem ligt de fysieke schok vooral in het medium zelf. Hij noemt dit ‘mediality’. Media zijn een machtig middel en hebben namelijk invloed op het affect.6 In hoofdstuk 2 gaat Thompson dieper in op het begrip ‘visibility’. Hij legt uit dat nieuwe communicatie media de ‘visibility’ laten toenemen. Zichtbaarheid is niet meer afhankelijk van tijden ruimtestructuur. Privézaken verschijnen in de publieke sfeer en voor politici wordt het steeds moeilijker om controle te houden over deze informatie.7 Manuel Castells voegt in hoofdstuk 3 toe dat de politici te maken krijgen met een ‘counter-power’, een tegenbeweging. Nieuwe communicatiemiddelen zorgen voor horizontale netwerken. De burger kan daardoor zelf publiceren, net zoals de massamedia dat kunnen. Daardoor kunnen zij een tegenmacht creëren tegen de gevestigde regering.8 Alle theorie wordt tenslotte in hoofdstuk 4 toegepast op een case-study: de documentaire THE WAR TAPES (USA: Deborah Scranton, 2006). Dit is een film die zich afspeelt in de Irak oorlog. Al het beeldmateriaal is afkomstig van de soldaten zelf. Ze hebben zelf gefilmd met digitale videocamera’s. De film laat zien dat de soldaten als ‘citizen journalists’9 optreden: zij spelen een actieve rol bij het maken van een journalistieke productie. Aangezien zij op plaatsen kunnen komen waar de conventionele journalist geen toegang tot heeft, is het mogelijk meer ‘visibility’ te laten zien. Bovendien kunnen zij een alternatieve blik geven op de heersende politiek.10

4

Sontag 2004.

5

Zizek 2004.

6

Grusin 2007.

7

Thompson 2005.

8

Castells 2007.

9

Beyerstein 2006.

10

The war tapes press notes 2006.

5


Bram Nijhof

1. Het Abu Ghraib schandaal: Sontag’s, Zizek’s en Grusin’s visies Sontag, Zizek en Grusin hebben hun blik geworpen op het Abu Ghraib schandaal. Vanuit verschillende invalshoeken laten zij zien welke rol nieuwe media hebben gespeeld in het ontstaan van het schandaal. Sontag gaat dieper in op de ‘sharing’ cultuur en de invloed van de entertainmentindustrie op het Abu Ghraib schandaal. Zizek schetst een beeld van de onderzijde van de Amerikaanse cultuur en hoe het schandaal voor de regering Bush bekend, maar publiek geheim was. Tenslotte gaat Grusin dieper in op het medium zelf: de ‘mediality’, de invloed die het medium heeft op het affect.

1.1. Sontag: Abu Ghraib en de entertainment cultuur

Susan Sontag beschrijft dat foto’s een machtig middel zijn om te bepalen wat mensen van gebeurtenissen en conflicten onthouden. Zo zal de oorlog in Irak grotendeels geassocieerd worden met het Abu Ghraib schandaal.11 De martelingen die hebben plaatsgevonden in de Abu Ghraib gevangenis zijn gefotografeerd door soldaten. Vervolgens zijn de beelden buiten de gevangenis in het openbaar verschenen. Hierbij is duidelijk geworden dat het journalistieke landschap veranderd is. In plaats van fotojournalisten werden de soldaten zelf fotografen. De journalistiek gebruikte geen officiële bronnen meer, maar amateurbeelden waren voldoende om een schandaal boven water te krijgen. Met de komst van nieuwe media werd het mogelijk om de foto’s te circuleren en door te sturen. Deze circulatie is kenmerkend voor één van de karakteristieken van het nieuwe aan nieuwe media: “sharing”. Dit is ook wat er met de foto’s is gebeurd. Bovendien werden de foto’s als Trofeeën gezien.12 President Bush was eerder geschokt door de foto’s zelf. Sontag stelt: “ The administration’s initials response was to say that the president was shocked and disgusted by the photographs – as if the fault or horror lay in the images, not in what they depict.”13

11

Sontag 2004.

12

Ibidem.

13

Ibidem.

6


Bram Nijhof

Hij was eerder geschokt door het feit dat de foto’s gemaakt waren, in plaats van wat de foto’s afbeeldden. Het lijkt erop dat hij eerder spijt heeft dat het schandaal naar buiten is gekomen, dan dat hij spijt had van wat er heeft plaatsgevonden. De foto’s maakten alles ‘echt’. Daarvoor waren de verhalen over Abu Ghraib slechts woorden die de regering van Bush konden bestrijden. Grusin voegt hieraan toe dat visuele beelden meer impact hebben dan woorden. De foto’s als bewijsmateriaal konden niet meer genegeerd worden: “Photographs, unlike printed texts, are by their nature public, visible, out in the open. Once they have been released, what they depict can't be ignored.”14 Bush wilde de toegang tot deze foto’s zoveel mogelijk tegenhouden om zijn eigen regering en politiek te beschermen.15 De kans dat dit soort foto’s naar buiten komen wordt steeds meer vergroot. Bij het Abu Ghraib schandaal waren het immers de soldaten zelf die de foto’s hebben gemaakt. Mensen maken foto’s van zichzelf en anderen. Sontag beschrijft het als volgt: “ There is more and more recording of what people do, by themselves. At least or especially in America, Andy Warhol's ideal of filming real events in real time -- life isn't edited, why should its record be edited? -- has become a norm for countless Webcasts, in which people record their day, each in his or her own reality show. Here I am -- waking and yawning and stretching, brushing my teeth, making breakfast, getting the kids off to school. People record all aspects of their lives, store them in computer files and send the files around.”16 Dit voorbeeld laat zien dat niet alleen publieke zaken worden opgenomen, maar ook dingen die in de privé-sfeer gebeuren. Sontag maakt in haar artikel ook een link met de mainstream media. In Amerika wordt geweld verheerlijkt. Het wordt gezien als entertainment, fun. Voorbeelden zijn te vinden in de gameindustrie en in hollywoodfilms. Waar vroeger een taboe op heerste, wordt nu genormaliseerd.17 De Amerikanen zijn gewend om oorlogen, moorden, misdaad, verkrachtingen en martelingen te zien in de bioscopen en op televisie. Bovendien nemen zij in computergames zelf de regie om mensen af te slachten. Sontag vraagt zich af waar dit alles zal eindigen. 14

Grusin 2007.

15 Sontag 16

Ibidem.

17

Ibidem.

2004.

7


Bram Nijhof

1.2. Zizek: Rumfsfeld’s ‘unknown knowns’ en de onderzijde van de Amerikaanse cultuur

Slavoj Zizek werpt in zijn analyse op het Abu Ghraib schandaal een blik op de Amerikaanse cultuur, en wel de onderzijde van deze cultuur. Volgens hem werden de Iraakse gevangenen geïnitieerd in de Amerikaanse cultuur: “...They got a taste of the culture's obscene underside that forms the necessary supplement to the public values of personal dignitiy, democracy and freedom”18 schrijft Zizek. In de gevangenis golden de wetten van de onderzijde van de Amerikaanse cultuur. Deze onderzijde behoort volgens Zizek ook tot hun waarden. Het is vergelijkbaar met een ontgroening voor een studentenvereniging. Wil een student toegang krijgen tot de vereniging, dan moet deze eerst door de modder kruipen, vieze dingen eten, nachten lang niet slapen, voor schut staan etc. In de Abu Ghraib gevangenis was marteling een vorm van ontgroening. Zizek vergelijkt de Abu Ghraib gevangenen met de door de filosoof Giorgio Agamben genoemde term homo sacer, gevangenen die zich in een ruimte “tussen de twee doden” begeven. Ze zijn legaal dood, terwijl ze biologisch nog in leven zijn. Dit betekent dat de Amerikaanse autoriteiten alles met hen kunnen doen. Vervolgens geeft Zizek een kritiek op Rumsfeld die ontkent dat hij afwist van de Abu Ghraib praktijken. Rumsfeld filosofeerde in maart 2003: “ ...There are known unkowns, That is to say, there are things that we know we don't know. There are also known unknowns. That is so say, there are things that we know we don't know. But there are also unkown knowns. There are things we don't know we don't know.”19 Eén term was hij volgens Zizek vergeten: het domein van de “unknown knowns”. Hieronder vallen de gruweldaden in de Abu Ghraib gevangenis. Het zijn volgens Zizek “...the things that we don't know that we know...”20 Zo werkt ook het Freudiaanse onderbewustzijn: “...knowledge which doesn't know itself”21, een quote van Lacan. De regering deed alsof ze niets van de

18Zizek

2004.

19Ibidem. 20Ibidem. 21Ibidem.

8


Bram Nijhof

martelingen wisten, aangezien het publiek geheim was. Dankzij de digitale techniek is er informatie uit dit onderbewustzijn verschoven naar het bewustzijn. 22

1.3. Grusin: ‘Affect, Mediality, and Abu Ghraib’23

Richard Grusin werpt een psychologische blik op de Abu Ghraib foto's. Waar de meeste artikelen ingaan op het ideologische aspect van de foto's als representaties van onrechtvaardigheid, gaat Grusin in op de affectieve, lichamelijke reactie op de foto's. Hij stelt zichzelf de vraag: “wat is er zo shockerend aan deze foto’s?” De affectieve elementen van de interactie met onze dagelijkse media technologieën staan daarbij centraal. Het gaat er bij hem niet om wat de foto’s voorstellen, maar het gaat om de foto’s zelf en de reacties van de VS en het Westen daarop. De schok van de Abu Ghraib foto’s ligt dus niet alleen in de inhoud van de foto’s, maar vooral met wat ze met ons doen in het gebruik van media.24 De fysieke schok van de Abu Ghraib foto’s ligt voornamelijk in de ‘mediality’ van de foto’s zelf. Dit is de manier waarop de foto's worden gemaakt, opgeslagen en verspreid via digitale technieken. Niet alleen de martelingen waren ingrijpend, voornamelijk het feit dat de foto's via dezelfde alledaagse media praktijken aan ons tevoorschijn kwamen. De foto's zijn met precies dezelfde digitale technieken gemaakt waar men foto's maakt van vakanties, feestjes, baby's, huisdieren, etc. De schok bij de Abu Ghraib foto's komt eerst en pas later herkennen we waar we gechoqueerd van zijn geraakt. 25 Grusin verduidelijkt het effect met een praktijkvoorbeeld: democraat Richard Durbin, 'Assistant Minority Leader' van de senaat van de VS, bekijkt de foto's met zijn collega's. Hij krijgt een ziek gevoel bij het aanschouwen van de foto's: “This sick feeling is produced by the act of viewing the photographs, irrespective of their content, or perhaps more accurately inseparable from, but independent of, the acts depicted in them.”26 Onafhankelijk van de inhoud kreeg hij het misselijke gevoel. Dit kwam vooral doordat hij daar met zijn collega's van de Senaat naar de honderden afbeeldingen stond te kijken. Deze afbeeldingen hadden onder andere omstandigheden foto's van hun kinderen, vakanties, bruiloften en andere bijzondere

22 Zizek

2004.

23 Grusin 24

Ibidem..

25

Ibidem.

26

Ibidem.

2007.

9


Bram Nijhof

gebeurtenissen kunnen zijn. Grusin wil hiermee laten zien dat de affectieve intensiteit van de foto's zeer sterk is als media praktijk.27 Zizek zag de foto's vooral als bewijsmateriaal, maar hij schonk daarbij geen aandacht aan de 'mediality' van de foto's. Grusin had kritiek op hem: “What this perspective, and these reports, fail to see is the way in which the photographs do not simply report or testify..., but are themselves specific, distinct media events with their own political and social consequences.”28 Het medium zelf, de foto's, heeft zelf al gevolgen. Zizek gaf een voorbeeld van Donald Rumsfeld over de “unkown knowns”. Volgens Grusin zijn de “unknown knows” niet alleen in ons eigen onderbewustzijn aanwezig, maar ook in onze mediapraktijken waar wij ons niet bewust van zijn. Hij noemt dit het onderbewustzijn van de media. Katherine Hayles heeft het begrip technological unconscious” van Nigel Thrift omgebogen in “technological nonconsious”. De menselijke cognitie speelt zich namelijk steeds meer af in intelligente machines. Bovendien reageren mensen er ook op: hun gedrag wordt er op aangepast.29 Grusin legt ook een verband tussen mediality en macht. Volgens hem functioneren de media praktijken in ons “technolgical nonconscious” als een vorm van “governmentality”, een term van Michel Foucault. Media praktijken zijn volgens hem machtige technieken die door de overheid gebruikt worden om het land te besturen. Volgens Grusin speelt het “affect” een belangrijke rol in de mediality om macht, controle en discipline te verwerven. “The legitimisation of political power, of state power, no longer goes through the reason of state and the correct application of governmental judgement. Is goes through affective channels.30 Macht wordt niet meer verkregen door de rede of het verstand, maar door in te spelen op het affect.31 Om het begrip 'affect' te verduidelijken gebruikt Grusin een theorie van Brian Massumi die een onderscheid maakt tussen affect en emotie. Volgens hem is emotie een expressie van het affect, dat eerst door het lichaam wordt gevoeld en pas later wordt herkend als een emotionele toestand. Volgens Grusin werkt dit net zo bij de Abu Ghraib foto's: “...the affective force or physical shock of the photos is heightened by the mediality of the photos themselves.”32 Vervolgens zegt hij: “We experience the shock and afterwards recognize what it is that had

27

Grusin 2007.

28

Ibidem.

29

Ibidem.

30

Ibidem.

31

Ibidem.

32

Ibidem.

10


Bram Nijhof

shocked us.”33 We raken al geschokt voordat we herkennen wat de inhoud van de foto's is. Dit schok zit in de “mediality” zelf.34 Grusin haalt Benjamin aan om te laten zien dat media kunnen functioneren om mensen te trainen om met dit soort vreselijke dingen om te gaan. Het heeft daardoor een functie van ‘premediation’. Door de toekomst weer te geven via de media is de burger voorbereid op de echte realiteit. Aangezien de schok al heeft plaatsgevonden, is de burger ertegen opgewassen als het echt plaatsvindt. De schok wordt opgeslagen in een mediageheugen in plaats van een mensengeheugen. De media fungeren als het menselijke onderbewustzijn waarin trauma’s worden opgeslagen. Dit onderbewustzijn is de door Zizek beschreven “unknown known's” of Hayles “technological unconscious”. Volgens Grusin is deze manier van het gebruik maken van de media dezelfde als dat mensen foto´s maken van hun vakanties, verjaardagen en bijzondere gelegenheden. Traumatische- en shockerende beelden worden op dezelfde manier gemedieerd.35

33

Grusin 2007.

34

Ibidem.

35

Ibidem.

11


Bram Nijhof

2. Thompson: ‘The new visibility’36 2.1. Visibility

Thompson geeft verschillende oorzaken aan waardoor de “unknown knowns” steeds meer boven water komen. Hij stelt zich de vraag : “Waarom nemen dit soort schandalen steeds verder toe?” Hij legt uit dat verborgen activiteiten plotseling in het openbaar verschijnen: onzichtbaar wordt zichtbaar. De martelingen in de Abu Ghraib gevangenis zijn hierbij uit de onzichtbaarheid verrezen.37 De grootste oorzaak van de toename aan schandalen is volgens Thompson te danken aan de toename aan 'visibility'. 'Visibility' is het zichtbare dat gezien kan worden; het onzichtbare datgene dat niet zichtbaar is. In het tijdperk voor het ontstaan van de communicatiemiddelen was zichtbaarheid gekoppeld aan de fysieke tijden ruimtestructuur. Nieuwe vormen van communicatie media hebben ervoor gezorgd dat we zonder deze structuur met anderen kunnen communiceren. Zichtbaarheid is losgeraakt van de eigenschappen van tijd en ruimte.38 Met de komst van elektronische media kon, in tegenstelling tot de geprinte media, content verspreid worden over lange afstand zonder vertraging. De ontwikkeling van deze technieken heeft een weg vrijgemaakt om onzichtbare gebeurtenissen, achter gesloten deuren, zichtbaar te maken.39 Thompson geeft een aantal verklaringen voor de toename van het aantal schandalen. Volgens hem is het niet zozeer de vermindering van de morele standaarden van de leiders, maar de toename waarin de leiders zichtbaar zijn.40 De relatie tussen ‘visibility’ en politieke machtsverhoudingen verandert voortdurend. De leiders zijn zichtbaar zoals ze zichtbaar zijn voor iemand die een intieme persoonlijke band met hen heeft.41 Het panopticon van Foucault, waarin vele mensen door een paar mensen gezien kunnen worden, kan ook omgedraaid worden in een synopticon. De machthebbers zijn via de media zichtbaar voor de grote menigte.42 Aangezien politieke leiders steeds meer in beeld komen, zijn ze ook kwetsbaarder. Met behulp van PR

36 Thompson

2005.

37

Ibidem: 31.

38

Ibidem: 35.

39

Ibidem: 37.

40

Ibidem: 43.

41

Ibidem: 38.

42

Ibidem: 40-41.

12


Bram Nijhof

consultants en communicatie experts proberen zij zich zo goed mogelijk te presenteren. De politieke aanpassing aan de media wordt ook wel medialogica genoemd.43 Thompson noemt drie oorzaken voor de toename in politieke schandalen: ● Er zijn nieuwe communicatietechnieken en manieren van surveillance; 44 ● Journalistiek is een professie geworden. Journalistiek ging op zoek naar verborgen geheimen. Dit wordt ook wel onderzoeks- of onthullingsjournalistiek genoemd;45 ● De politieke cultuur is veranderd. In de complexere wereld wordt de geloofwaardigheid en het vertrouwen van politieke leiders belangrijker. Het karakter van de politicus begint een rol te spelen. Het politieke schandaal is een geloofwaardigheidstest voor de politici.46 Bovendien wordt het privéleven van een politicus in een bredere betekenis geplaatst: hun gedrag vertelt over de integriteit, geloofwaardigheid en rechtvaardigheid van de persoon.47 Het tegenhouden van schandalen wordt steeds moeilijker. Met de komst van het internet is het moeilijker dan ooit om de stroom aan informatie te beheersen.48 En aangezien er steeds meer mediaorganisaties komen die onafhankelijk zijn van de staatsmacht, kan de staat dit steeds minder goed onder controle houden.49

2.2. De rol van nieuwe media

Thompson bespreekt oude en nieuwe media om de toename aan politieke schandalen te analyseren. Deze paper diept de rol van nieuwe media uit en om de invloed te onderzoeken. Daarom is het eerste punt van Thompson's oorzaken de belangrijkste: “Er zijn nieuwe communicatietechnieken en manieren van surveillance.” Deze spelen een rol bij de toename aan ‘visibility’. 50

43 Thompson

2005: 41-42.

44

Ibidem: 44.

45

Ibidem: 44-45.

46

Ibidem: 45-46.

47

Ibidem: 47.

48

Ibidem: 38.

49

Ibidem: 48.

50

Ibidem: 44.

13


Bram Nijhof

Wat is er zo bijzonder aan het Abu Ghraib schandaal? Waarom is dit schandaal anders dan voorgaande schandalen? Vanuit verschillende prespectieven is hierop antwoord gegeven door de eerder behandelde auteurs. ‘Visibility’ werd vergroot mede door de komst van nieuwe media. Sontag stelde dat de foto's door de komst van nieuwe media door amateurs gemaakt konden worden en vervolgens gaan rondcirculeren. Niet de professional maakte de foto’s. De foto’s kwamen terecht in de “sharing culture”. Zij liet zien dat ook privégebeurtenissen openbaar gepubliceerd werden.51 Zizek gaf een eigen invulling aan het begrip 'visibility'. Het onzichtbare, 'the invisible', werd geïllustreerd met de “ruimte tussen twee doden”. Hierin bestonden de soldaten legaal niet meer terwijl ze biologisch nog leefden. Deze ruimte zou niemand kunnen zien, totdat ook deze ruimte 'visible' werd doormiddel van de Abu Ghraib foto's.52 Thompson omschrijft het als volgt: “...the invisible had been made visible for all to see, even though the viewers were far removed from the closed corridors and prison cells in which these disturbing events had transpired.”53 De homo sacer54 kwam ineens in de publieke sfeer terecht.

2.3. Thompson’s ‘interaction theory’

Volgens Thompson is de toename aan ‘visibility’ onafscheidelijk met de toename aan communicatiemiddelen. Deze middelen hebben namelijk een verandering gebracht in de sociale interactie. Hij duidt dit aan met de term ‘interaction theory’. Binnen dit model passen drie vormen van interactie: ‘face-to-face interaction’, ‘mediated interaction’ en ‘mediated quasiinteraction’.55 Ten eerste is de ‘Face-to-face interaction’ de fysieke interactie tussen personen met als kenmerk dat het een dialogisch karakter heeft. Een bekend voorbeeld hiervan is het gesprek. Ten tweede hebben de communicatie media een nieuwe vorm toegevoegd: de ‘mediated interaction’. Hierbij vindt er ook communicatie plaats, maar verschillen ruimte en tijd van elkaar. We kunnen met mensen communiceren die op een andere plek zijn en we kunnen de boodschap op een ander moment ontvangen. Bekende voorbeelden die al langer bestaan, zijn de brief en het

51Sontag 52Zizek

2004.

2004.

53Thompson 54Zizek

2005: 31.

2004.

55 Thomspon

2005: 32-33.

14


Bram Nijhof

telefoongesprek. Men kan op afstand communiceren middels de techniek. Ten derde noemt Thompson de ‘mediated quasi-interaction’. Voorbeelden die hij noemt zijn: “…books, newspapers, radio and television programmes, films, videos, etc.”56 Het verschil met “mediated interaction” is dat ze “open-ended” zijn, ofwel dat ze niet voor een specifiek iemand zijn gemaakt. Ze zijn beschikbaar voor degene die het wil ontvangen. Bovendien hebben ze een monologisch karakter, het is een éénrichtingsverkeer.57 De Abu-Ghraib foto’s passen binnen de laatste vorm van interactie: de ‘mediated quasiinteraction’. De foto’s waren namelijk “open-ended”, ze zijn namelijk genomen en verspreid via het internet. Ze waren niet bedoeld voor een specifiek persoon: ze waren beschikbaar voor iedereen met een internetverbinding in het door Grusin beschreven “technological nonconscious”.58 Op het internet waren ze namelijk beschikbaar. Degene die de foto’s wilde zien, kon ze opzoeken en bekijken; degene die niet geïnteresseerd was, hoefde ze ook niet te zien. Bovendien, de foto’s hadden een monologisch karakter: de ontvanger kon niet met de gevangenis corresponderen. Wat de bovenstaande vormen van interaction met elkaar gemeen hebben, is dat de ‘visibility’ is toegenomen. Fysiek contact is niet meer nodig om ‘visible’ te zijn. Dankzij de communicatie media is er meer zichtbaar wat eerder tot de onzichtbaarheid behoorde. Met de komst van nieuwe media technieken zoals digitale camera’s, mobiele telefoons met foto- en videofuncties en diverse internetsites waarop foto’s en video’s gedeeld kunnen worden, is er meer zichtbaar geworden. Aangezien ‘mediated quasi-interaction’ geen dialogisch karakter heeft, is het mogelijk om iemand anders te zien zonder dat de persoon het weet: “Individuals can be seen by many viewers without themselves being able to see these viewers, while the viewers are able to see distant others without being seen by them.”59 Foucault heeft het ‘Panopticon’ model beschreven, waarbij veel mensen zichtbaar zijn voor een paar mensen. Op die manier werd er macht verkregen. Volgens Thompson is er eerder het omgekeerde aan de hand, namelijk het door Mathiesen bedachte ‘synopticon’. Hierbij zijn een paar mensen zichtbaar voor een grote groep mensen. Haggerty en Ericson haalden een voorbeeld van Meyrowitz naar voren: “New media, particularly television, allow the general public to scrutinize their leaders as never before.”60 Thompson geeft een vergelijkbare beschrijving in 56 Thompson 57

Ibidem: 32-33.

58 Grusin

2007.

59 Thompson 60

2005: 32-33.

2005: 35.

Haggerty, Kevin D., Richard V. Ericson 2000: 618.

15


Bram Nijhof

andere woorden: “…thanks to the media, it is primarily those who exercise power, rather than those over whom power is exercised, who are subjected to a new kind of visibility.”61 Politieke schandalen nemen volgens Thomspon vooral toe vanwege de toename aan ‘visibility’. Door de nieuwe technieken zijn politieke leiders, zoals boven beschreven, meer zichtbaar voor anderen. Was eerder alleen het fysieke ‘face-to-face’ contact mogelijk om een leider te zien, nu zijn ze ook zichtbaar doormiddel van nieuwe mediatechnieken.62 Men kan hun leiders meer in detail bestuderen en dat maakt ze, zoals Thompson dat noemt, fragiel. Waarom? Hij zegt: “Whetether they like It or not, political leaders today are more visible to more people and more closely scrutinized than they ever were in the past; and at the same time, they are more exposed to the risk that their actions and utterances, and the actions and utterances of others, may be disclosed in ways that conflict with the images they wish to project.”63 In het geval van het Abu Ghraib schandaal waren het vooral de acties van anderen die in conflict kwamen met het beeld dat de regering Bush wilde projecteren op het publiek. De verantwoordelijkheid lag bij de regering Bush. Vandaar dat de vinger naar hen werd gewezen, terwijl de acties en uitingen (de martelingen en de foto’s) van onderaf kwamen.

2.4. Privé wordt publiek

De nieuwe technieken hebben volgens Thompson ook een invloed gekregen in de privésfeer: “Changing technologies were important for another reason: they made it more and more difficult to throw a veil of secrecy around the private behaviour of political leaders and other public figures.”64 Politieke leiders en publieke figuren waren niet alleen meer ‘visible’ in het publieke leven, maar nu ook zichtbaar in hun privéleven. Wat privé was is nu publiek geworden: “Words or actions that were originally produced as private communication or behaviour can unexpectedly

61 Thompson 62

Ibidem: 36.

63

Ibidem: 42.

64

Ibidem: 44.

2005: 41.

16


Bram Nijhof

acquire a public character,…”65 Voorbeelden van langer bestaande technieken zijn de afluisterapparatuur en de telelens. Het ‘Watergate’ schandaal is een bekend voorbeeld. Ook de roddelbladen maakten gebruik van goede fotocamera’s om bekendheden te fotograferen. Fotojournalisten worden ingezet om mensen te spotten. Echter, met de komst van nieuwe mediatechnieken, zoals digitale foto- en videocamera’s en mobiele telefoons, is het ook mogelijk geworden voor de amateur om beelden te maken. De Abu Ghraib foto’s waren niet gemaakt door fotojournalisten, maar door amateurs. Aangezien deze technieken de mogelijkheid bieden om acties vast te leggen, is ook de mogelijkheid voor ‘visibility’ toegenomen. De executie van Saddam Hoessein op 29 december 2006 werd gedeeltelijk vastgelegd met de camera tot het moment dat het ging gebeuren. Echter, het was een amateur met een fotocamera die de daadwerkelijke gebeurtenis vastlegde. Vervolgens is deze video op het internet verschenen. Wat eigenlijk in de privésfeer had moeten blijven, is dus toch in het openbaar verschenen. Ook deze gebeurtenis is ‘visible’ gemaakt dankzij een nieuwe media techniek. Dit zal niet het laatste voorbeeld zijn waarbij privézaken onbedoeld in de publieke sfeer terecht komt. Aangezien een groot deel van de bevolking een mobiele telefoon ter beschikking heeft, is de kans dat zij een schandaal vastleggen groter. Er zijn er meerdere mensen die een foto kunnen maken en bovendien kunnen zij op plekken komen waar journalisten geen toegang tot hebben.

2.5. Controle

Volgens Thompson raken politici de controle kwijt over hun informatie omgeving: “…it is much more difficult for political actors to throw a veil of secrecy around their activities, much harder to control the images and information that appear in the public domain, and much harder to predict the consequences of such appearances and disclosures.”66 Als een foto van een schandaal eenmaal in de publieke sfeer verschijnt, kan deze circuleren en oneindig verspreid worden. Het digitale heeft als eigenschap dat er oneindig kopieën gemaakt kunnen worden zonder kwaliteitsverlies. Manuel Castells deelt de bevindingen van Thompson: “The spread of instant political mobilizations by using mobile phones, supported by the Internet, is changing the landscape of

65 Thompson 66

2005: 44.

Ibidem: 49.

17


Bram Nijhof

politics. It becomes increasingly difficult for governments to hide or manipulate information.”67 Volgens hem verandert het politieke landschap door de komst van nieuwe media technieken. Ze verliezen de controle over hun informatie.

67 Castells

2007: 251.

18


Bram Nijhof

3. Castells: ‘Communication, Power and Counter-power in the Network Society’68 Manuel Castells heeft in zijn artikel Communication, power and counter-power in the network society69 een relatie gelegd tussen media en machtsverhoudingen. Sontag beschreef dat het medium zelf al een machtig middel is: gebeurtenissen die in de media verschijnen worden voornamelijk onthouden door het publiek, terwijl de rest ‘niet bestaat’.70 Castells schetst een vergelijkbaar beeld: “What does not exist in the media does not exist in the public mind, even if it could have a fragmented presence in individual minds.”71 Alles wat dus niet in de media bestaat, dus wat niet ‘visible’ is, bestaat ook niet bij het grote publiek. Vandaar dat de politieke boodschap meestal een media boodschap is in de taal van de media. Dit wordt ook wel medialogica genoemd: de politiek past zich aan de media aan. Castells vervolgt: “The most powerful message is a simple message attached to an image.”72 Bij het Abu Ghraib schandaal waren het de foto’s, de beelden, die voor de enorme impact zorgden.73 Ook Grusin heeft de relatie tussen media en macht gelegd. Media kunnen functioneren als “governmentality”: de overheid kan de media gebruiken als machtige technieken om macht, discipline en controle te houden. De media spelen in op het affect en de mediality zelf is een machtig wapen.74 Echter, volgens Castells hebben nieuwe media technieken ook gezorgd voor tegenwicht. Hij noemt dit ‘counter-power’ ofwel een tegenmacht. Hij bedoelt hiermee het volgende: “By counter-power I understand the capacity by social actors to challenge and eventually change the power relations institutionalized in society.”75 De machtsverhoudingen worden dus uitgedaagd door verschillende sociale actoren. Waar komt deze tegenmacht vandaan en waardoor? Nieuwe media technieken hebben de weg vrijgemaakt voor de ontwikkeling van horizontale netwerken:

68 Castells 69

2007

Ibidem.

70 Sontag

2004

71 Castells

2007: 241.

72

Ibidem: 242.

73

Ibidem: 241-242.

74 Grusin

2007.

75 Castells

2007: 248.

19


Bram Nijhof

“The diffusion of Internet, mobile communication, digital media, and a variety of tools of social software have prompted the development of horizontal networks of interactive communication that connect local and global in chosen time.”76 Bovendien, het locale wordt verbonden met het globale. Mensen hebben hun eigen systeem van massa communicatie ontwikkeld. Dit wordt gedaan via SMS, blogs, vlogs, podcasts, wiki´s etc.77 Dit systeem heeft ervoor gezorgd dat mensen zelf een groot publiek kunnen bereiken. Castells noemt dit “…the rise of a new form of socialized communication: mass selfcommunication. It is mass communication because it reaches potentially a global audience through the p2p networks and Internet connection.”78 Iedere burger met toegang tot dit systeem kan op dezelfde manier een groot publiek bereiken als de massamedia dat kunnen. Volgens Castells zijn de media niet de machtshebbers, maar creeëren ze een ruimte waar de macht bepaald wordt.79 Castells merkt op dat de mainstream media en de autonome internetsites, de alternatieve media, zonder competitie naast elkaar bestaan. Sterker nog, “…networking services can boost the power of traditional media outlets.” Het gebruik maken van bijvoorbeeld burgers kan de mainstream media juist sterker maken. Juist het authentieke karakter daarbij is cruciaal.80 Castells concludeert in zijn artikel dat nieuwe horizontale communicatie netwerken een tegenmacht (counter-power) kunnen zijn. Ze kunnen een sociale verandering brengen en een alternatieve politiek laten zien.81 Echter, de machtshebbers hebben deze horizontale communicatie netwerken ook ontdekt, waardoor zij alsnog macht kunnen uitoefenen. Voorbeelden zijn te vinden in surveillance technieken, het beperken van internettoegang, blogs en andere vormen van communicatie ruimten.82

76 Castells

2007: 246.

77

Ibidem: 246-247.

78

Ibidem: 248.

79

Ibidem: 242.

80

Ibidem: 253-254.

81

Ibidem: 258.

82

Ibidem: 259.

20


Bram Nijhof

4. Case study: THE WAR TAPES 4.1. The War Tapes

De gebeurtenissen in het Abu Ghraib schandaal zijn niet de enige beelden van de Irak oorlog die door amateurs zijn gemaakt. De documentaire THE WAR TAPES (USA: Deborah Scranton, 2006) is de eerste oorlogsfilm die gefilmd is door de soldaten zelf. Sergeant Steve Pink, sergeant Zack Bazzi en specialist Mike Moriarty en andere soldaten hebben een camera meegekregen en hun oorlogsbelevenissen vastgelegd op in totaal 800 uur tape. “Operation Iraqi Freedom” wordt door hun ogen weergegeven. Uiteraard geeft dit een andere kijk op de oorlog dan hoe de regering Bush de oorlog presenteert en hoe de mainstream media erover verslag geeft.83 Tijdens de gevechten werden gebeurtenissen opgenomen die door conventionele journalisten nooit opgenomen konden worden. De camera’s werden vastgemaakt aan belegeringstorentjes, in dashboards van de tanks en er werden Point Of View schots gemaakt door de camera’s vast te maken aan hun helmen en vesten.84 Aangezien de soldaten de mogelijkheid hadden om de gevechten zelf vast te leggen, hetgeen waar journalisten geen toegang tot hadden, werden daarvoor onzichtbare gebeurtenissen ineens zichtbaar. Amateurs waren nu degenen die de beelden maakten. De ‘visibility’ werd uitgebreid en niet alleen publieke zaken waren zichtbaar, nu ook gebeurtenissen uit de privé sfeer. In dit geval waren dat oorlogsbeelden. De gefilmde beelden die in deze documentaire zijn verschenen zijn weer “unknown knowns” die laten zien wat er echt plaatsvindt. Deze realiteit staat in contrast met de speeches die George Bush geeft. In de documentaire worden beelden van de mainstream media afgewisseld met de beelden die geschoten zijn door de soldaten zelf. Daarmee wordt het contrast duidelijk.85 Nieuwe media hebben een grote rol gespeeld in het produceren van THE WAR TAPES.86 De soldaten werden voorzien van een Sony MiniDV Camera, statief, microfoon, verschillende lenzen, en veel opnamebandjes. De bandjes werden zowel fysiek naar de regisseur gestuurd, maar ook via het internet. Instant messaging en email waren gereedschappen die zij gebruikten om met elkaar te communiceren en om videobestanden over te brengen. Op die manier kon de regisseur

83 The

war tapes press notes 2006: 4.

84

Ibidem: 4.

85

THE WAR TAPES 2006.

86

Ibidem

21


Bram Nijhof

al aan de slag met monteren.87 Het doel van de film was om de oorlog te laten zien vanuit de soldaten als burger. MAJ Heilshorn beschrijft het als volgt op zijn blog: “to tell the story of our citizen-soldiers”.88 Regisseur Deborah Scranton laat zien dat oorlog vanuit een menselijke kant werd weergegeven: “I believe the power of film, image and sound, is in its ability to evoke empathy. If war negates humanity, then film—especially film that shows war from the inside—can ensure that even when we fight, we hold on to and bear witness to our humanity. We found a way in this film to smash through that wall. We found the possibility of empathy in the middle of war.”89 Het geeft een andere kijk op hoe de soldaten werkelijk zijn. Door de alternatieve blik op de Irak oorlog komen er ook dingen boven water die daarvoor minder bekend waren. Zo zegt Steve Pink in de documentaire: “Why the fuck are we there? We better get that oil, right? The U.S. Army is not the fucking Peace Corps. The Marines are not the Peace Corps. That’s not why we’re in Iraq. We’re in Iraq for money and oil.”90 Waar de regering Bush doet geloven dat ze in Irak zijn om democratie te brengen, blijkt uit Pink’s verhaal dat het alleen om olie en geld gaat. Hij vervolgt: “You don’t put 150,000 troops from all over the country in there and say we’re there to create democracy. We’re there to create money, you know?”91 Dit biedt een alternatieve realiteit op het heersende beeld van de oorlog.

4.2. Citizen journalism

Lindsay Beyerstein noemde THE WAR TAPES92 een mijlpaal in de journalistiek: “For the first time in this war, citizen soldiers became citizen journalists.”93 De regisseur trad op als een soort ‘vlieg op de muur’: “As a director, Scranton's genius was to figure out how she could take herself out of

87

The war tapes press notes 2006: 6.

88

Ibidem: 7.

89

Ibidem: 6.

90

THE WAR TAPES 2006.

91

Ibidem.

92

THE WAR TAPES 2006.

93 Beyerstein

2006.

22


Bram Nijhof

the story and let the soldiers record the war as they experienced it.”94 De soldaten werden dus ingezet als burger voor de journalistiek. Zo zou de regisseur zo min mogelijk invloed hebben en zou de authenticiteit het meest behouden blijven. Zack Bazzi ziet het anders: “I am a soldier NOT a film maker… Never did I think of myself as a filmmaker, journalist or someone who was directed by others. I deployed to Iraq as a soldier and soldier only.”95 Echter, hij laat ons wel zien hoe het leven van een soldaat er in de oorlog in Irak uitziet. Bovendien werkt hij er doelbewust aan mee om de documentaire te maken. Zonder zijn medewerking zouden wij de gevechten nooit gezien kunnen hebben. Chris Willis en Shayne Bowman hebben de vorm waarin burgers deelnemen aan het journalistieke proces gedefinieerd met de term ‘participatory journalism’. Hun definitie van deze term is de volgende: “The act of a citizen, or group of citizens, playing an active role in the process of collecting, reporting, analyzing and disseminating news and information. The intent of this participation is to provide independent, reliable, accurate, wideranging and relevant information that a democracy requires.”96 In het geval van de soldaten uit THE WAR TAPES97 brachten zij op een onafhankelijke manier verslag uit van hun ervaringen. Dit was wat Castells bedoelde: het fungeert als een ‘counter-power’, als een tegenmacht tegen de gevestigde orde. Door gebruik te maken van horizontale netwerken kunnen de soldaten hun lokale ervaringen overbrengen met het globale. Doordat de soldaat als citizen journalist wordt ingezet en authentiek materiaal genereert, wordt de media juist versterkt. De documentairemaakster heeft haar verhaal juist sterk gemaakt door deze samenwerking. Was tot voor kort de mainstream journalistiek de waakhond voor de samenleving. Met de komst van de nieuwe communicatiemiddelen, speelt de burger zelf ook een rol van waakhond. Zij hebben toegang tot plaatsen waar de conventionele journalist geen toegang tot heeft. En met dezelfde journalistieke technieken kan alles worden vastgelegd door de burger zelf. Daardoor worden privézaken (invisible) in één keer publiek (visibile).98 Zijn de soldaten die de Abu Ghraib foto’s hebben gemaakt dan ook ‘citizen journalists’? 94

Beyerstein 2006.

95

The war tapes press notes 2006: 6.

96

Willis en Bowman 2003: 9.

97

THE WAR TAPES 2006.

98 Thompson

2005.

23


Bram Nijhof

De Abu Ghraib foto’s zijn niet gemaakt met de intentie om een journalistiek verhaal te maken. De foto’s zijn per ongeluk naar buiten gesmokkeld en buiten de gevangenis gekomen. Bovendien was hun gedrag niet bepaald met burgerschap te vergelijken, aangezien zij de martelpraktijken hebben uitgevoerd. Maar dankzij nieuwe media technologie is er toch een schandaal aan het licht gekomen die grote gevolgen had voor de politiek. ‘Citizen journalists’ kunnen via horizontale netwerken een tegenbeweging vormen tegen de gevestigde politiek. Echter, zoals Castells stelde, proberen de machthebbers er op verschillende manieren voor te zorgen dat ze de macht van de tegenbewegingen zoveel mogelijk beperken. Zo werd bekend dat de regels voor soldaten om te bloggen werden verscherpt. Blogs kunnen bijvoorbeeld eerst worden gelezen door een officier voordat het gepubliceerd mag worden.99 Dit kunnen maatregelen zijn om controle te houden op tegenmachten. Maar, zoals het Abu Ghraib schandaal uitwijst, beelden worden gemaakt en gesmokkeld worden en in de openbaarheid verschijnen.

99 Sennett

2007.

24


Bram Nijhof

Conclusie Een belangrijk kenmerk van het Abu Ghraib schandaal was dat dit een schandaal tot stand heeft gebracht dankzij de nieuwe media technieken. John B. Thompson heeft verklaringen gegeven waarom dit soort politieke schandalen in de jaren zijn toegenomen. Volgens hem lag de oorzaak in de toename aan ‘visibility’. De vraag die in dit betoog centraal stond is: “Hoe dragen nieuwe media bij aan een toename aan politieke schandalen?”. Nieuwe media technieken hebben de mogelijkheid geboden voor amateurs om zelf gebeurtenissen vast te leggen en te verspreiden. Daardoor waren het niet meer alleen conventionele journalisten meer die de beelden maakten. Amateurs kregen dezelfde middelen als de mainstream massamedia. Er ontstonden, zoals Manuel Castells dat beschreef, horizontale netwerken. Met behulp van dit netwerk ontstond er een nieuwe vorm van sociale communicatie: massa zelf-communicatie. Iedere burger kon op dezelfde manier publiceren als de massamedia dat konden. Aangezien iedere burger kan publiceren, is de ‘visibility’ toegenomen. Privé opnamen komen in de publieke sfeer en burgers kunnen op plaatsen komen waar de conventionele journalist niet kan komen. Burgers kunnen optreden als ‘citizen journalists’, waarbij ze een actieve rol spelen bij het journalistieke proces. Zo kunnen ze de conventionele journalist voor zijn of helpen in de onthullingjournalistiek en burgers kunnen dienen als waakhond. De mainstream media kunnen er zelfs mee versterkt worden. Dit werd zichtbaar in de documentaire THE WAR TAPES (USA: Deborah Scranton, 2006). Deze documentaire is volledig gefilmd door Amerikaanse soldaten in de Irak oorlog. Zij hadden, naast dat ze soldaat waren, een rol als ‘citizen journalist’. Via nieuwe media technieken was er de mogelijkheid om de documentaire op afstand te maken, onafhankelijk van tijden ruimteverschillen. Aangezien de soldaten zelf filmden, werden plaatsen en gebeurtenissen die hiervoor onzichtbaar waren, zichtbaar voor het publiek. Dit is vergelijkbaar met de Abu Ghraib foto’s, waarin een ruimte achter gesloten deuren ineens zichtbaar werd. Waren de soldaten uit de Abu Ghraib gevangenis dan ook ‘citizen journalists’? Nee, zij kunnen niet gezien worden als burgers die bewust een journalistieke bijdrage leveren. De foto’s zijn naar buiten gesmokkeld, net als dat privé-gegevens van mensen soms per ongeluk op straat belanden. Of het per ongeluk gebeurt of doelbewust, de kans op een schandaal neemt toe met behulp van nieuwe communicatiemiddelen. De stroom aan informatie is voor de politici moeilijk onder controle te houden, aangezien deze oneindig verspreid en gekopieerd kunnen worden. Castells gaf aan dat de horizontale netwerken een ‘counter-power’, ofwel een tegenmacht, konden 25


Bram Nijhof

zijn tegen de machthebbers. Het Abu Ghraib schandaal liet dankzij de techniek zien dat de realiteit anders was dan de regering Bush het presenteerde. Bovendien liet THE WAR TAPES een alternatieve authentieke blik op de oorlog zien dan dat we gewend waren van de mainstream media. Media technieken zijn machtige middelen en hebben invloed op het affect. Het is nog de vraag in hoeverre de politiek dezelfde horizontale netwerken gaat gebruiken om de invloed van tegenmachten in te dammen.

26


Bram Nijhof

Bibliografie Beyerstein, Lindsay. ‘Citizen soldiers, citizen media. The war tapes.’ Majiktise. 4 juni 2006. 31 mei 2007 . Castells, Manuel. ‘Communication, power and counter-power in the network society.’ International Journal of Communication, No. 1, 2007: 238-266. Grusin, Richard. Affect, Mediality, and Abu Ghraib. Detroit, Michigan USA: Wayne State University, 2007. Haggerty, Kevin D., Richard V. Ericson . ‘The surveillant assemblage.’ Britisch Journal of Sociology, 51(4), 2000: 605-622. Sennett, Frank. ‘New rules mean uncertain future for soldier blogs.’ SpokesmanReview.com. 14 mei 2007. 1 juni 2007 . Sontag, Susan. ‘What have we done?’ Guardian/UK. Versie 24 mei 2004. 3 maart 2007 . THE WAR TAPES. Reg. Deborah Scranton. Camera Steve Pink, Zack Bazzi, Mike Moriarty. SenArt Films, 2006. The war tapes press notes. www.thewartapes.com. SenArt Films, 2006. 31 mei 2007 . Thompson, John B. ‘The new visibility’ Theory, Culture & Society, Vol. 22, No. 6, 2005: 31-51. 26 februari 2007 . Willis, Chris, Shayne Bowman. We Media: How audiences are shaping the future of news and information. Reston, VA: American Press Institute, 2003. 31 mei 2007 Zizek, Slavoj. ‘What Rumsfeld doesn’t know that he knows about Abu Ghraib’ In these times. Versie 21 mei 2004. 3 maart 2007 .

27

De invloed van nieuwe media op het ontstaan van politieke schandalen

Recommend Documents