Equine Hospital Wolvega
De interne Fries
Marco de Bruijn, DVM, Specialist Inwendige Ziekten van het Paard, Diplomate ECEIM
Aandachtspunten voor de fokkerij Van hoofd tot staart: • Slokdarm • Aorta • Navelbreuk • Klophengst • Geboorteproblemen • Nageboorte • Staart- en maneneczeem
Onderzoek naar megaoesophagus bij het Friese paard
Megaoesophagus • Definitie verminderde slokdarmmotiliteit, slokdarmverwijding, antiperistalsis
Megaoesophagus • Symptomen • slokdarmverstopping • recidiverend • met ongebruikelijk materiaal (ruwvoer/weidegang) • versliklongontsteking • vermageren • overmatig speekselen
Megaoesophagus
• Diagnose • • • •
voorgeschiedenis symptomen slokdarmscopie (ongesedeerd) contrast röntgenonderzoek
Megaoesophagus • Therapie • •
oorzakelijk: geen palliatief: • bethanechol? (parasympathicomimeticum, Dr. C. Delesalle) • aangepast rantsoen • • •
geweekte brok fijngemalen ruwvoer (geknipt hooi/luzerne) weidegang
Megaoesophagus • Oorzaak: • •
onbekend literatuur schaars •
Broekman en Kuiper Vet. Q. 2002
Megaoesophagus Belang -
“verborgen gebrek” niet uitwendig zichtbaar sterk gespreide variatie traag progressief: problemen kunnen zich op elke leeftijd voordoen
Megaoesophagus Onderzoek verzamelen cases - klinische gegevens - endoscopiebeelden - DNA - stamboomgegevens - autopsie
-
diagnosestelling histopathologisch onderzoek DNA onderzoek
Megaoesophagus Doel: -
oorzaak achterhalen indien erfelijk: DNA test ontwikkelen
Aandachtspunten voor de fokkerij Van hoofd naar staart: • Slokdarm • Aorta • Navelbreuk • Klophengst • Geboorteproblemen • Nageboorte • Staart- en maneneczeem
Onderzoek naar Aorta Dissecans
Aorta Definitie ruptuur van de aorta thv voormalige ductus van Botalli
Hier ontstaat vaak een Plaats waar grote lichaamsslagader bij friese paarden scheurt verbinding (fistel) tss de aorta en de longslagader bij friezen Restant ductus arteriosus Hier ontstaat vaak een scheur in de aorta bij andere paarden rassen Pulmonaal slagader Hartklep
Rechter Voorkamer
Linker Achterkamer Hartklep Rechter Achterkamer
Dr C. Delesalle
Aorta
Aorta Symptomen • koliekachtige symptomen – schrapen – excitatie, zweten – neusvleugelen
• • • •
hoge hartfrequentie bonzende pols oedemen plotse sterfte
Aorta Symptomen Verschillende verschijningsvormen • “vrije”bloeding in de borstholte: acute sterfte • bloeding “in de wand” aorta dissecans • aorto-pulmonaal fistel met links-rechts shunting
Grote dwarse scheur in de aorta met zicht op golfbal grote fistelkamer. Let op de gave belijning van deze fistelkamer, wat aantoont dat betrokken paarden langere tijd met dit probleem kunnen rondlopen. (Dr. C. Delesalle)
Aorta Diagnose • echocardiografie • thoraxpunctie • drukmetingen na hartcatheterisatie
Aorta Doel van het onderzoek • achterhalen van de oorzaak op weefselniveau • achterhalen van de oorzaak op DNA niveau
Aandachtspunten voor de fokkerij Van hoofd naar staart: • Slokdarm • Aorta • Navelbreuk • Klophengst • Geboorteproblemen • Nageboorte • Staart- en maneneczeem
Navelbreuk
Aandachtspunten voor de fokkerij Van hoofd naar staart: • Slokdarm • Aorta • Navelbreuk • Klophengst • Geboorteproblemen • Nageboorte • Staart- en maneneczeem
Klophengst
Aandachtspunten voor de fokkerij Van hoofd naar staart: • Slokdarm • Aorta • Navelbreuk • Klophengst • Geboorteproblemen • Nageboorte • Staart- en maneneczeem
Equine Hospital Wolvega
Geboorteproblemen (dystocia) bij de Friese merrie: Prevalentie, Oorzaak en Resultaten
Doel Het onderzoeken van de geboorteproblemen: • • • •
prevalentie oorzaak resultaten van Sectio Caesarea (keizersnede) vruchtbaarheid na SC bij het Friese Paard
Materiaal en Methoden Materiaal: • retrospectieve studie • kliniek verslagen van merries doorverwezen voor dystocia in de periode van 2001 – 2006 • follow-up mbv telefonische enquête
Materiaal en Methoden Behandelings opties: • geassisteerde Verlossing Per Vaginam (VPV) • Foetotomie (FT) • Sectio Caesarea (SC)
Besluitvorming gebaseerd op: – mogelijkheid tot repositie? – levend of dood veulen? – foetotomie mogelijk met < 2-3 snedes?
Materiaal en Methoden Methode: SC • weeenremmers/antibiotica/ pijnstilling • algehele narcose • opening buik onder/midden • sluiting baarmoederwond: – (I) doorlopend bloedstelpende hechting – (II) instulpende Cushing’s hechting
• sluiting buikwonde: – 4 lagen – peesplaat: doorlopend 6-8M vicryl
• tijdens operatie oxytocine infuus (50 I.U.)
Resultaten: prevalentie ras
kliniekpopulatie n = 409 35%
dystocia cases n = 66 57 (86%)
KWPN
33%
5 (7%)
Draver
20%
1 (2%)
Shetland pony
1%
3 (5%)
diversen
11%
Fries
Prevalentie ras
VPV n=5 3
FT n = 11 9
CS n = 50 45
KWPN
2
1
2
Draver
0
0
1
Shetland pony
0
1
2
Fries
Oorzaak van dystocia Friese dystocia cases
Friese dystocia cases %
Literatuur referentie 1
2
3
4
voorste voorstelling
12
21
56
76
55
68
achterste voorstelling
5
9
10
14
16
16
dwarsligging
11
19
12
10
9
16
misvormd
22
39
10
(7)
te groot
0
0
5
(2)
6
torsio uteri
0
0
(3)
5
waterhoofd
1
2
(5)
onbekend
6
11
totaal
57
100% n = 57
88% n = 166
100% n = 150
(10)
91% n = 96
100% n = 601
Resultaten keizersnede 45 SC Friese merries • • • •
merrie levend de kliniek verlaten 41/45 (91%) literatuur referentie 81-89% 23/45 terug in de fokkerij alle opnieuw geïnsemineerde merries brachten een levend veulen (100%) • literatuur referentie 67%, 50%
Resultaten keizersnede 45 SC Friese veulens • • • •
levend veulen 19/45 (42%) 5 geeuthanaseerd wegens misvormingen veulens levend de kliniek verlaten 14/45 (31%) literatuur referentie 31%, 11%, 4%, 30%
Resultaten tijdsduur CS Fries n = 33
lit. ref. 1
lit. ref. 2
mean ± sd
mean ± sd
Mean
levend veulen*
165’ ± 73’
71.7’ ± 34.3’
71’
dood veulen
490’ ± 504’
85.3’ ± 37.4’
282’ * bij geboorte
Discussie Prevalentie • hoge prevalentie van dystocia in de Friese merrie
• t.g.v. een relatief hoog % dwarsliggingen en misvormingen
Dwarsliggingen
Discussie
• normaal ontwikkeling foetus in 1 hoorn • gedurende 5-7e maand wordt corpus uteri ingenomen • occasioneel eveneens/meer ontwikkeling in de tweede hoorn ipv corpus de voorste helft van de foetus wordt in zijn ontwikkeling beperkt vergroeiingen
• foetus ontwikkeld in beide hoornen ipv corpus het corpus verlengd foetus komt verder van de bekkeningang moeilijkere manuele repositie
Discussie Misvormingen Genetische factoren Uterine factoren9 • hoge inteeltsfactor in het Friese paard • arthrogrypose bij herkauwers is autosomaal recessief
• verhoogd % dwarsliggingen in koudbloeden • geen genetische factor gevonden in het Belgisch Trekpaard • snelle correctie misvormingen post partum
Discussie
Conclusie SC in de Friese merrie • goede overlevingskansen voor de merrie • goede vruchtbaarheid na SC • ondanks relatief langdurige dystocia periode toch een reële kans op levend veulen door: – vertraagd fase II persweeën in (partiële) dwarsliggingen (minder vruchtdelen in bekken) – vertraagde placenta loslating in het Friese paard (54% ret sec tov 10%)
Aandachtspunten voor de fokkerij Van hoofd naar staart: • Slokdarm • Aorta • Navelbreuk • Klophengst • Geboorteproblemen • Nageboorte • Staart- en maneneczeem
Nageboorte
Nageboorte • •
•
Verhoogde prevalentie “aan de nageboorte blijven staan” In meer dan 9 van de 10 gevallen mbv een oxytocine infuus te verwijderen Oorzaak? Effect of inbreeding on the incidence of retained placenta in Friesian horses. M Sevinga, T. Vrijenhoek, J W Hesselinks, H W Barkema, A.F. Groen Journal of Animal Science 05/2004; 82(4):982-6. Serum calcium and magnesium concentrations and the use of a calcium magnesium-borogluconate solution in the treatment of Friesian mares with retained placenta. M Sevinga, H W Barkema, J W Hesselink Theriogenology 01/2002; 57(2):941-7
Aandachtspunten voor de fokkerij Van hoofd naar staart: • Slokdarm • Aorta • Navelbreuk • Klophengst • Geboorteproblemen • Nageboorte • Staart- en maneneczeem
Staart- en maneneczeem
Staart- en maneneczeem • Oorzaak •
allergie tegen speeksel van de knut
• Genetische predispositie? • Therapie mug weghouden
jeuk remmen
- ventilator
- corticosteroïden
- speciale deken - bestrijdingsmiddelen
Take Home Message • geen struisvogelpolitiek • problemen gericht onderzoeken en in kaart brengen • pro-actieve houding • gepaste maatregelen
Dank voor uw aandacht!
