Het fundament van de Fries Drs. W.A. Haytema Erkend Paardendierenarts Erkend Keuringsdierenarts Paard F.E.I. Dierenarts Sportpaardenbegeleiding Orthopedie Keuringen
Het fundament van de Fries • Peesblessures • Verbening hoefkraakbeenderen • Processus extensorius
Het Friese paard is veranderd
Het Friese paard is veranderd •Paarden zijn groter
•Ander gebruiksdoel •Andere gebruikseisen
•Meer blessures
Friese Paard & Blessures • Functionele eigenschappen van anatomische onderdelen is deels erfelijk bepaald / rasafhankelijk – Elasticiteit van de pezen/banden – Lengte van pezen/botten – Hoeken in gewrichten, zowel belast als onbelast
Friese Paard & Blessures • Onderzoek toont aan de elasticiteit van de tussenpees bij Friese paarden afwijkt van andere rassen. • Daarnaast is de relatieve lengte van de pezen anders. • Dit heeft gevolg voor de belasting en biomechanica van het been. Gussekloo SW, Lankester J, Kersten W, Back W, Effect of differences in tendon properties on functionality of the passive stay apparatus in horses. AJVR 2011 Apr;72(4):474-83.
Anatomie
Tussenpees / sesambeenbandjes Gewricht Bot Hoef
Linkerafbeelding uit: Anatomie van het paard Dr. K.M. Dyce en Dr. C.J.G. Wensing Illustraties: H. Schifferstein
Friese Paard & Blessures Tussenpees / sesambeenbandjes Gewricht Bot Hoef
Tussenpees / sesambeenbandjes Gewricht Bot Hoef
Friese Paard & Blessures • Door meer elasticiteit meer overstrekking van de gewrichten. • Daardoor meer risico op bepaalde blessures – Tussenpees blessures – Ligamentum Palmare blessures
Tussenpees blessure • Bij Friese paarden vaker chronische actieve blessures van de tussenpees • Vanwege het chronische sluimerende karakter van de blessure, pas in een laat stadium kreupelheidsklachten • Tevens is de risico factor nog steeds aanwezig, dus herstel is vaak lastig • Eventueel aangepast beslag
Voorbeelden
Fries
Draver
Ligamentum Palmare • Bandje tussen de sesambeentjes
Ligamentum Palmare • Komt op spanning bij overstrekken v/d kogel
Ligamentum Palmare • Komt op spanning bij overstrekken v/d kogel • Meer elasticiteit pees & langere pees Meer overstrekking kogel (tijdens standfase)
Meer spanning op ligamentum palmare Meer risico op blessures
Voorbeeld
Voorbeeld
Ligamentum Palmare • Vaak duidelijk tot fors kreupel • Therapeutisch: ontstekingsremmers, speciaal beslag, chirurgie, shockwave & Tildren • Bij de meeste Friezen manifesteert het probleem zich in een ver stadium. Prognose: 20% verbetert na behandeling
Speciaal beslag Biomechanica: Voor tussenpees en lig. palmare
achterijzer
voorijzer
Normaal Teen Wig
Normaal Teen Wig
Los Processus Extensorius • Komt bij Friezen vaker voor(e.w.) • Bij Friezen grotere fragmenten(e.w.) • Etiologie: – Aanleg(erfelijk?) – Constitutie(erfelijk?) – Is een steltvoet of steile stand de oorzaak van een fractuur van p3? (hypothese>discussie)
Los Processus Extensorius • Vaak kreupel • Therapie (kijk)operatie – Prognose 50%(literatuur)
• Wellicht doel voor verder onderzoek
Los Processus Extensorius
Los Processus Extensorius
Verbening hoefkraakbeenderen • Functie hoefkraakbeenderen: schokdemping • Oorzaak: aanleg met erfelijke component – Ruohoniemi et al in Finnhorse – Friezen(e.w.) – Trekpaarden(m.w.)
• Discussie over klinische betekenis
Verbening hoefkraakbeenderen • Dyson et al. (2010) – Duidelijke correlatie tussen verbening hoefkraakbeenderen en schade collateraal banden hoefgewricht – Duidelijke correlatie tussen verbening hoefkraakbeenderen en schade aan hoefbeen – Geen schade aan hoefbeen bij asymetrische verbening hoefkraakbeenderen
Verbening hoefkraakbeenderen
Verbening hoefkraakbeenderen • Conclusie: – Forse aanwijzingen voor erfelijkheid – Klinische betekenis aanwezig
• Selecteren?
Samenvatting • Heeft de Fries een relatief hogere kans op peesblessures? • Moeten nader onderzoek doen naar los processus extensorius? • Moeten we selecteren op verbening hoefkraakbeenderen?
Speciale dank aan: Don van Winkel
Vragen?
Bedankt voor uw aandacht…
