De Innovatiekrant >> 12 > EDITORIAAL
OKTOBER 2005
Competentie “Poolen” Op 22 juli 2005 keurde de Vlaamse Regering, op mijn voorstel, het beleidskader goed voor steun aan Competentiepolen en Strategische Onderzoekscentra. Een ruime adviesronde bij onder meer de VRWB, de SERV en de Raad van Bestuur van het IWT ging hieraan vooraf. Het was duidelijk dat dit beleidskader er absoluut moest komen. De voorbije jaren kregen een aantal Excellentiepolen en Excellentiecentra steun toegewezen, maar dit gebeurde op een ‘ad-hoc’ basis. Een open en transparant evaluatie- en selectiekader was nog niet voorhanden. Het is een goede zaak dat dit er nu is gekomen. ‘Open innovatie’ staat centraal in dit nieuwe kader. Dat wil zeggen dat innovatie er steeds meer baat bij heeft als innovatie-actoren de handen in elkaar slaan. Dat geldt niet alleen voor bedrijven en onderzoeksinstellingen, maar zelfs ook voor concurrerende bedrijven. Ook op het terrein van innovatie wordt de competitie alsmaar globaler, zodat innovatieactoren alle belang hebben bij gezamenlijke kennissokkels. De competenties maximaal ‘poolen’ is de kerngedachte van dit operationele beleidskader. In deze Innovatiekrant vindt u extra informatie over dit onderwerp. Het verheugt mij dat de Waalse collega’s in hun zogeheten Marshall Plan ook de modaliteit van de 'Pôles de Compétitivité' centraal stellen, volgens vergelijkbare beleidslijnen. Onderlinge samenwerking met onze Competentiepolen zou wederzijds versterkend kunnen werken. In Wallonië heeft men ervoor geopteerd om de middelen te richten naar vijf vooraf geselecteerde domeinen. Ik verkies deze werkwijze niet. Daarvoor is de Vlaamse economie te divers en dat is net een troef. Initiatieven moeten vraaggedreven tot stand komen en de voorstellen zullen op hun verdiensten worden geëvalueerd en tegen elkaar afgewogen. Zolang de budgettaire voorraden strekken – dat spreekt voor zich. Degelijke creativiteit kan altijd op mijn steun rekenen.
Fientje MOERMAN Vlaams minister van Economie, Ondernemen, Wetenschap, Innovatie en Buitenlandse Handel
>>
> IN DIT NUMMER
Op 22 juli van dit jaar keurde de Vlaamse Regering een nieuw beleidskader goed voor COMPETENTIEPOLEN EN STRATEGISCHE ONDERZOEKSCENTRA. Het volledige verhaal kan u lezen op pagina 3
>> 03
> lees verder pagina 3 1 > EDITORIAAL 2 > IN DIT NUMMER FLANDERS’ MECHATRONICS TECHNOLOGY CENTRE (FMTC) slaagt erin om een brug te slaan tussen academische research en industriële knowhow in mechatronica. Jos Pinte, directeur van Agoria Mechanica & Mechatronica, geeft tekst en uitleg.
3 > ACTUEEL Competentiepolen en Strategische Onderzoekscentra
>> 04
> lees verder pagina 4
4 > CASE STUDIES FMTC - Jarenlange samenwerking werpt vruchten af FLAMAC - Materiaalonderzoek op het scherp van de
Hoewel FLANDERS' MATERIALS CENTRE (FLAMAC) nog werd opgericht onder het oude régime, is dit centrum voor materiaalonderzoek een mooi voorbeeld van een initiatief waar het nieuwe beleidskader van de Vlaamse Regering op van toepassing is. De Innovatiekrant praat hierover met An Van de Vel, bestuurder van FLAMAC.
>> 05
MIP, het Milieu InnovatiePlatform 7 > IWT-NIEUWS
8 > AGENDA > lees verder pagina 5
Hoe kan u geleidelijk aan een innovatiecultuur in uw onderneming ontwikkelen? Hoe maakt u uw bedrijf innovatief genoeg om uw concurrenten een stapje voor te blijven? KOM OP 18 OKTOBER NAAR HET INNOVATIEFORUM EN LEER ALLE KNEEPJES VAN HET INNOVATIEVAK! Kijk snel op de achterflap voor alle details!
>> 08 > lees verder pagina 8
2
snede
> ACTUEEL Competentiepolen en Strategische Onderzoekscentra Het IWT gidst u doorheen het nieuwe beleidskader Hoe zit het nu precies met het nieuwe beleidskader dat de Vlaamse Regering op 22 juli van dit jaar goedkeurde? Wat is er precies veranderd en wat voor implicaties heeft dit? We nemen even samen met u de belangrijkste punten door en geven u praktische info. De volledige tekst kan u erop naslaan via www.iwt.be. Collectieve kennissokkels
Het uitgangspunt is als volgt: Vlaamse bedrijfssegmenten hebben nood aan gezamenlijke kennissokkels, en dat geldt niet alleen voor de klassieke sectoren. Dat kan gaan van zeer geavanceerd basisonderzoek tot vertaalonderzoek en de verspreiding van kennis, vooral naar KMO’s. Om dit te bereiken, is er samenwerking nodig tussen competente actoren in Vlaanderen en ook daarbuiten. Netwerking alleen is niet genoeg: er moet ook een geest van ‘open innovatie’ ontstaan en de bereidheid om samen te werken. Als bedrijven hun kennis in dit verband willen bundelen, kunnen ze op een stevige ondersteuning rekenen. Het verschil
Competentiepolen richten zich in de eerste plaats op collectief onderzoek, vertaalonderzoek en op de verspreiding van kennis, vooral naar KMO’s. 'State-of-theart' dus, maar met vrij directe en nuttige resultaten op eerder korte termijn. Strategische Onderzoekscentra richten het belangrijkste deel van hun inspanningen op de ontwikkeling van strategisch basisonderzoek met internationale betekenis, met valoriseerbare resultaten op langere termijn. Valorisatie-activiteiten maken ook deel uit van hun opdracht. Voor dit alles moeten zij over een groter budget kunnen beschikken dan de competentiepolen. Dit betekent niet dat er een Chinese muur bestaat tussen beide types kenniscentra, noch in hun ambitie, noch in de noodzaak tot onderlinge samenwerking. Vraaggedreven
Initiatieven op dit vlak moeten vraaggedreven tot stand komen: hiermee bedoelen we dat een belangrijk bedrijfssegment in gans Vlaanderen echt vragende partij moet zijn. Onderzoeksinstellingen kunnen een initiatief eventueel wel in gang trekken, maar ze moeten vooral bedrijven vinden om eraan mee te werken. Het vraaggedreven karakter moet zich dan ook vertalen in de beheersstructuren. Over het algemeen zullen de onderzoeksinstellingen wel het leeuwendeel van het onderzoek uitvoeren: prioriteit is immers het bundelen en versterken van de aanwezige kennis. Steun
Voor strategisch basisonderzoek kan men rekenen op een volledige toelage van 100%; voor collectief onderzoek en kennisdiffusie bedraagt de toelage 80%. Om ook de Competentiepolen te kunnen steunen, zal het zogeheten
VIS-Besluit, kort voor ‘steun aan Vlaamse Innovatie Samenwerkingsverbanden’, worden bijgestuurd. We verwachten dat de Vlaamse Regering het aangepaste VIS-Besluit begin 2006 goedkeurt. Zodra dat het geval is, komt er een specifieke handleiding voor het indienen van voorstellen. We houden u zeker op de hoogte! Evaluatie en selectie
Het beleidskader voorziet in een evaluatie- en selectierooster voor alle initiatieven. Het IWT zal instaan voor de evaluatie. Tot eind 2005 beslist de voltallige Vlaamse Regering. Vanaf 2006, zodra het nieuwe VIS-Besluit van kracht is, neemt de minister bevoegd voor het Innovatiebeleid de beslissingen, na gunstig advies van het IWT. Hiervoor zal het IWT de verschillende initiatieven onderling afwegen, in functie van de budgettaire ruimte. Voor Strategische Onderzoekscentra beslist de Vlaamse Regering, omwille van het strategisch karakter van substantiële onderzoeksinvesteringen (denk maar aan voorbeelden als IMEC, VITO, VIB, IBBT). Meerwaarde
Elk initiatief moet zijn meerwaarde overtuigend aantonen: welke ‘added value’ kan het creëren in vergelijking met de bestaande centra? Loont het op deze manier de moeite, meer dan als men het als een project indient en de reguliere steunkanalen aanspreekt? Deze meerwaarde is zelfs een ontvankelijkheidsvoorwaarde, die ook blijft gelden bij mogelijke steunverlenging. Een eerste overeenkomst is 4 jaar geldig (voor een Competentiepool) of 5 jaar (voor een Strategisch Onderzoekscentrum). Na deze periode evalueren we het initiatief. Hierna kunnen we beslissen om de steun te verlengen, of het initiatief doorverwijzen naar de gewone steunkanalen, als het tot volle wasdom is gekomen. Projectvoorstellen in de gewone kanalen zijn overigens ook al mogelijk binnen de eerste steunperiode. Haalbaarheidsstudie
Het spreekt voor zich dat aan ieder nieuw initiatief een grondige voorbereiding of innovatieverkenning vooraf moet gaan, en dat men hierna een overtuigend bedrijfsplan op tafel moet leggen. Ook hiervoor kan u de hulp inroepen van het IWT: op basis van het VIS-Besluit heeft u recht op een mogelijke steun van 80% voor een haalbaarheidsstudie. Meer weten? Surf naar www.iwt.be om de volledige tekst te downloaden.
3
> CASESTUDIES FMTC - Jarenlange samenwerking werpt vruchten af In oktober 2003 werd het FMTC, kort voor ‘Flanders’ Mechatronics Technology Centre vzw’, opgericht. Dit onderzoekscentrum spitst zich toe op de machinebouw en is een initiatief van Agoria en 14 toonaangevende bedrijven uit de mechatronica in Vlaanderen: Atlas Copco, Barco, Bekaert, CNH, Daikin, EADS S&DE, Gilbos, Hansen Transmissions, LVD, Michel Van De Wiele, Packo Inox, Pattyn Packing Lines, Picanol en Spicer Off-Highway. Jos Pinte, directeur van Agoria Mechanica & Mechatronica, legt uit hoe dit centrum een brug slaat tussen academische research en industriële knowhow in mechatronica. Innovatiekrant: “Het FTMC is een initiatief van een indrukwekkend aantal bedrijven. Hoe hebben zij de handen in elkaar geslagen?” JP: “Het is allemaal klein begonnen. Een aantal bedrijven kwam samen om de zoveel maanden en dat leidde tot kleine initiatieven: gezamenlijke wisselstukken, gedeelde stock... Zo groeide langzaam maar zeker het vertrouwen en het besef Jos Pinte dat de bedrijven konden groeien door kennis te delen. En dat is in Vlaanderen erg belangrijk, want samenwerken zit niet in de Vlaamse genen. Het was ook een voordeel dat deze bedrijven geen concurrenten van elkaar zijn, terwijl ze wél dezelfde noden hebben, bijvoorbeeld op het vlak van productiemiddelen en technieken. Deze ‘pre-FMTC-fase’ heeft een aantal jaren geduurd.” Innovatiekrant: “Wat heeft dan uiteindelijk geleid tot de oprichting van het FMTC?” JP: “Je kan wel veel samenkomen en ervaringen uitwisselen, maar dat betekent nog niet dat je effectief samenwerkt aan iets nieuws. Tijdens een aantal seminaries, waarop gerenomeerde Europese experten over toekomstige evoluties in de mechatronica kwamen spreken, begonnen de bedrijven meer en meer met elkaar te praten rond hun toekomstige noden in dit domein. Zo beseften we dat het nuttig zou zijn om op een gestructureerde manier samen te werken en onze krachten effectief te bundelen. Dus, in plaats van met een aantal losse projecten naar het IWT te stappen,
4
besloten we om een technologiecentrum op te richten. Onze voornaamste missie is het slaan van een brug tussen industriële en academische knowhow.” Innovatiekrant: “Het FMTC is nu twee jaar bezig. Bent u tevreden?” JP: “Zonder enige twijfel. We wilden groeien tot een 40-tal medewerkers na vijf jaar, en zijn nu reeds met 15. We krijgen 11 miljoen euro steun van de Vlaamse overheid, de andere middelen komen van de bedrijven. Het FMTC werkt op dit ogenblik rond een 15-tal projecten, die zijn gedefinieerd door de bedrijven zelf, in samenspraak met de KULeuven. We evalueren deze projecten samen met gebruikersgroepen, en hieruit blijkt dat het enthousiasme erg groot is. We denken ook altijd meer na over andere manieren om concreet samen te werken (via het aankopen van gemeenschappelijke testapparatuur, bijvoorbeeld). Ja, na 2 jaar FMTC kan ik met overtuiging zeggen dat we héél goed bezig zijn.” Meer info over FMTC vindt u op www.fmtc.be
FLAMAC - Materiaalonderzoek op het scherp van de snede FLAnders MAterials Centre vzw of FLAMAC werd begin 2005 opgericht door Agfa, Umicore en Arcelor, drie toonaangevende bedrijven met belangrijke onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten in Vlaanderen, samen met Agoria. Het centrum beschikt over een budget van 14 miljoen euro voor een periode van 3 jaar. De helft van dat bedrag komt van de Vlaamse Regering, de andere helft van de bedrijven. En hoewel FLAMAC nog werd opgericht onder het oude régime, is het centrum een mooi voorbeeld van een initiatief waar het nieuwe beleidskader van de Vlaamse Regering op van toepassing is. De Innovatiekrant ging voor een interview aankloppen bij An Van de Vel, Adjunct-directeur van Agoria Vlaanderen en bestuurder van FLAMAC. Innovatiekrant: “Waarom werd FLAMAC in het leven geroepen?” AVDV: “Op verschillende plaatsen ter wereld ontstaan op dit ogenblik nieuwe initiatieven rond nieuwe methodes om aan materiaalonderzoek te doen, waardoor men heel wat sneller kan werken. Nu heeft Vlaanderen op het vlak van materiaalonderzoek altijd een sterke positie ingenomen op wereldvlak. An Van de Vel Via dit centrum willen we mee op deze nieuwe trein springen en onze positie ook in de toekomst bestendigen.”
Innovatiekrant: “Blijft de vraag: waarom is hier een ‘centrum’ voor nodig?” AVDV: “Deze methodes gaan gepaard met grote investeringen. Het is een heel goede zaak als we niet alleen op het vlak van kennis, maar ook op materieel vlak onze krachten bundelen en onze apparatuur ter beschikking stellen van bedrijven en onderzoekscentra die zich met materiaalonderzoek bezighouden. We zullen beschikken over de nodige infrastructuur om een heel gamma materialen te onderzoeken. Dat dit op één plaats wordt gecentraliseerd is ook onze sterkte: zo vermijd je versnippering. Het gaat dus niet louter om een ‘virtuele’ samenwerking. Dit is wat mij betreft ook een belangrijk aspect van het nieuwe beleidskader dat de Vlaamse Regering heeft gecreëerd. Ik herhaal: FLAMAC staat open voor iedereen, bedrijven én onderzoekscentra. Een deel van onze opdracht bestaat er trouwens ook in om het gebruik van de methoden te stimuleren en er opleidingen rond te geven. Ik twijfel er geen moment aan dat FLAMAC op deze manier zal uitgroeien tot een heus kenniscentrum voor high throughput methodologies.” Meer info over FLAMAC vindt u op www.flamac.be
Innovatiekrant: “Over welke methodes gaat het precies?” AVDV: “Men noemt dit high throughput methodologies. De inspiratie hiervoor komt van het farmaceutisch onderzoek, meer bepaald van het screenen van moleculen die potentieel tot geneesmiddelen kunnen leiden. Deze techniek past men nu ook toe op materiaalonderzoek. Deze methodes maken het mogelijk om snel te kijken of materialen bepaalde eigenschappen vertonen. Zo kan je erg veel pistes kort onderzoeken en dus bij de verdere ontwikkeling van deze materialen ook gerichter werken. En zo win je uiteraard heel wat tijd.”
5
IWT beter benutten. Het IWT geeft al enkele jaren extra voordelen en steunkansen aan energie- en milieuprojecten die een bijdrage leveren tot Duurzame Technologische Ontwikkeling, via de DTO-regeling. Ten tweede willen we een Competentiepool oprichten, die budgettair verankerd is bij VITO. En tenslotte willen we ook 'vraaggerichte' innovatie-instrumenten ontwikkelen”.
MIP, het Milieu InnovatiePlatform De Vlaamse Regering keurde op 22 juli 2005 ook de operationele modaliteiten goed voor het Milieu Innovatie Platform of MIP. Dit platform heeft heel wat meer om het lijf dan een Competentiepool voor Energie- en Milieutechnologie. Paul Zeeuwts, directievoorzitter van het IWT, is aangesteld als voorzitter van de Stuurgroep van het MIP. Hij legt uit waarom. IK: “Wat moeten we onder Platform verstaan?” PZ: “De essentie van het MIP is het idee dat innovatie er baat bij heeft als alle betrokken actoren samenwerken, de zogenaamde ‘open innovatie’-gedachte. Maar het gaat niet alleen om netwerking tussen de betrokken bedrijven en onderzoeksinstellingen. Echt nieuw is dat we er ook naar streven dat de verschillende beleidsdomeinen samenwerken. Dit is een eerste voorbeeld van horizontaal innovatiebeleid.” IK: “Wat bedoelt u precies met ‘horizontaal innovatiebeleid’?” PZ: “Tot nu toe werd het innovatiebeleid gezien als exclusief werkterrein voor de minister bevoegd voor het Innovatiebeleid. Maar andere beleidsdomeinen hebben ook een sterke invloed op de innovatiekansen, zowel in positieve als in negatieve zin: denk maar aan allerhande reglementeringen, overheidsaanbestedingen, enz.. Het Innovatiebeleid zou dus op de agenda moeten komen van de voltallige Vlaamse Regering. Het Vlaams Regeerakkoord onderschreef dit, maar tot nu toe bleef het bij woorden. Het MIP is een eerste praktisch voorbeeld waarbij beleidsdomeinen op het terrein zullen samenwerken aan innovaties in energieen milieutechnologie.” IK: “Waarom blijft het beperkt tot energie- en milieutechnologie?” PZ: “Dat is op zich al een omvangrijk en belangrijk terrein. De principiële beslissing van het MIP viel op het einde van de vorige Vlaamse Regering. En alles moet ter zake nog bewezen worden. Het MIP is een soort ”proeftuin“ voor een horizontaal, geïntegreerd innovatiebeleid. Het is niet evident om beleidsdomeinen, met inbegrip van hun administraties en agentschappen, concreet te doen samenwerken. Dat vergt een leerproces. Wel is het zo dat een ruimer (horizontaal) Innovatiebeleidsplan voorbereid wordt, dat een kader moet vormen voor andere initiatieven van beleidsafstemming.” IK: “Wat is de betekenis van een Competentiepool in dit geval?”
6
PZ: “Het MIP stelt zich tot doel om drie basispijlers als beleidsinstrumenten te hanteren. Ten eerste willen we de reguliere steunkanalen van het
IK: “Is deze Competentiepool dan exclusief op VITO gestoeld?” PZ: “Neen. Om budgettaire redenen hebben we ervoor gekozen om de middelen voor deze Competentiepool te mobiliseren via een kapitaalsverhoging van zeven miljoen euro bij VITO via PMV (ParticipatieMaatschappij Vlaanderen). Zoals voor alle andere Competentiepolen is het de bedoeling om alle relevante competenties in Vlaanderen bij de onderzoeksprogrammering te betrekken, onder meer uit universiteiten en hogescholen. Die programmering moet ook 'vraaggedreven' ingevuld worden en dus vertrekken vanuit de innovatienoden van de Vlaamse bedrijven. Dat vergt keuzes. De Stuurgroep van het MIP zal deze moeten maken, na consultatie.” IK:“U had het daarnet over ‘vraaggerichte innovatie-instrumenten’. Kan u dit nader uitleggen?” PZ: “De innovatiekansen worden niet alleen bepaald door onderzoek. Even belangrijk zijn de marktopportuniteiten. Of nog preciezer, de kansen om innovaties op een reële markt te demonstreren. De overheid bepaalt belangrijke markten voor energie- en milieutechnologie, onder meer via haar overheidsaanbestedingen en als launching customer. Wij willen daarom operationele formules uitwerken voor het zogenoemde ‘Innovatief Aanbesteden’.” IK: “Innovatief Aanbesteden?” PZ: “Dat is een nieuw concept dat overal in Europa opduikt. Het is nieuw voor de niet-militaire sector. In de militaire sector gebruikt men het al lang. Het gaat erom dat een overheid nieuwe oplossingen bestelt voor bepaalde problemen, zonder dat er is aangetoond dat ze daadwerkelijk toepasbaar zijn. Er is nog nood aan een ontwikkelings- en demonstratiefase. Het project kan dus falen (technologisch of kostengewijs). Die formule is niet bedoeld voor grote bestellingen en zeker niet voor reeds bestaande, zelfs geavanceerde technologie. De uitdaging bestaat er dus in om werkbare formules te creëren waar iedereen bij wint, zowel het innoverende bedrijf als de aanbestedende overheid. Zeker omdat de formules compatibel moeten zijn met de Concurrentiewetgeving van de Europese Commissie. We willen hieraan meewerken door externe expertise in te schakelen en nauw samen te werken met de werkgroepen uit andere Europese landen en bij de Europese Commissie, die zich hiermee bezighouden. In de loop van 2006 zou één en ander moeten duidelijk worden.” IK: “Een mooie uitdaging. Veel succes ermee!”
> IWT-NIEUWS In 2005 steunde het IWT tot nu toe •
•
236 O&O-projecten van bedrijven voor een totaal bedrag van 56 miljoen euro (en 1 miljoen euro aan achtergestelde leningen) 724 projecten van onderzoeksinstellingen en innovatie-actoren voor een totaal bedrag van 45 miljoen euro
O&O bedrijfsprojecten
Aantal
Subsidie (kEUR)
Lening (kEUR)
O&O-algemeen KMO-Programma
74 162
46 884 9 216
474 403
TOTAAL
236
56 100
877
Aantal
Subsidie (kEUR)
Onderzoeksinstellingen Innovatie-actoren Post-doc (OZM) VIS TETRA Landbouwonderzoek Specialisatiebeurzen
24 34 26 26 614
2 14 5 9 13
TOTAAL
724
45 255
Het werd een uitgebreid document dat de verschillende producten en diensten in detail beschrijft. Door de letters ‘I’, ‘W’ en ‘T’ om te vormen tot papieren mannetjes, kan de lezer zelf spelen met het logo. De'pijlers' van het IWT kregen ook een eigen figuurtje op basis van dat logo, waardoor het verhaal van het IWT een stuk levendiger wordt. Deze nieuwe documentatie werd voor het eerst gebruikt op de beurs ‘175 jaar België - 25 jaar Federalisme’. U kan de brochure bekijken via volgende hyperlink: http://www.iwt.be/iwt/nieuws/fiches/index.html
219 000 949 583 504
In dienst sinds februari 2005 Kristof Bogaerts, informaticus Lieven De Clercq, adviseur Olivier De Cock, adviseur Hilde De Witte, adviseur Ben Kloeck, adviseur Corien Struijk, adviseur Grietje Van Nijlen, medewerkster
Nieuwe oproepen VIS-Technologische Dienstverlening (TD) en VIS-Thematische InnovatieStimulering (TIS), uiterste indiendatum: 14 oktober 2005 om 12 uur. VIS-Collectief Onderzoek (CO), uiterste indiendatum: 25 november 2005 om 12 uur. LandbouwOnderzoek (LO) 2005-2006, uiterste indiendatum: 28 oktober 2005 om 12 uur.
Brochure op mensenmaat voor het IWT Het IWT vroeg haar opmaakbureau om een nieuwe brochure te ontwerpen, die de vrij abstracte activiteiten en diensten van het IWT zo concreet mogelijk moest voorstellen. Deze nieuwe publicatie moest een compleet overzicht geven van het aanbod aan IWTproducten en -diensten, en duidelijk zijn voor alle mogelijke lezers: klanten, potentiële klanten, partners in binnen- en buitenland, andere overheidsinstanties, de media,...
7
> INNOVATIE-AGENDA
AGENDA
U wordt vriendelijk uitgenodigd op het INNOVATIEFORUM met als thema “Effectief en efficiënt innoveren in KMO’s” Internationaal CongresCentrum Gent, 18 oktober 2005, van 13u00 tot 19u30 Hoe kan u geleidelijk aan een innovatiecultuur in uw onderneming ontwikkelen? Hoe maakt u uw bedrijf innovatief genoeg om uw concurrenten een stapje voor te blijven? Kom naar het innovatieforum en leer alle kneepjes van het innovatievak! In één namiddag tijd kan u • Uw innovatielicht opsteken tijdens 16 parallelle infosessies • Luisteren naar ‘real-life’ getuigenissen van ondernemers over innovatiesubsidies en projectondersteuning • Doorlopend uw vragen stellen aan innovatie-adviseurs • Van gedachten wisselen met collega-ondernemers
Treed het innovatietijdperk nog dit jaar binnen en zorg dat u erbij bent op 18 oktober! Inschrijvingen en informatie: www.innovatieforum.be Deelnameprijs 60 EUR (excl. BTW). U kan betalen met opleidingscheques (authorisatie ID Innotek: 610000072540) Routebeschrijving: www.icc-gent.com Het innovatieforum is een initiatief van de zes Regionale Innovatie Samenwerkingsverbanden (RIS) en de Vlaamse Overkoepelende Organisatie van Technologieverstrekkers (VLOOT) met de steun van het IWT. 18 oktober, Internationaal CongresCentrum, Gent
REDACTIE IWT-VLAANDEREN
T. +32 (0)2 209 09 00
E.
[email protected]
BISCHOFFSHEIMLAAN 25, B-1000 BRUSSEL
F. +32 (0)2 223 11 81
WEB www.iwt.be
Ondernemerscafé ‘De partners van de ondernemer’ startersseminaries 2005 op 11 oktober 2005 aan de VUB te Etterbeek Meer info: http://www.vub.ac.be/infovoor/onderzoekers/startersseminaries.html ‘Innovatieforum’ een co-organisatie van het IWT, de zes provinciale RIS'n (sub-Regionale InnovatieStimulering) en VLOOT (VLaamse Overkoepelende Organisatie van Technologieverstrekkers) op 18 oktober 2005 in het ICC te Gent Meer info: www.innovatieforum.be ‘IWT-vooruitzichten’, de IWT-vormingsreeks met als eerste thema: ‘Hoe productief is innovatie? Over de impact van innovatie op groei’, in de kantoren van IWT op 26 oktober 2005 van 15u tot 18u (op uitnodiging) Meer info: Olivier De Cock (Tel: 02 209 09 81 E-mail:
[email protected]) Octrooitrainingen ‘Data-mining van gratis consulteerbare octrooidatabanken’ voor onderzoekers en innoverende ondernemers, in de kantoren van het IWT telkens van 13u00 tot 18u00 op 27 oktober, 24 november en 22 december 2005 Meer info: Kristel Allewijn (Tel: 02 209 09 01 E-mail:
[email protected]) Opendeurdag Administratie Economie op 8 november 2005 in het Markiesgebouw te Brussel Colloquium ‘Kennis als kracht: een hefboom naar meer jobs?’ op 17 november 2005, in de Schelp van het Vlaams Parlement Meer info: www.vrwb.be Ontmoetingsplatform ‘Taal in Bedrijf’ op 22 november 2005 te Eindhoven Meer info: www.taalinbedrijf.org VIS-jaarvergadering op 6 december 2005 in de Montil te Affligem (op uitnodiging) ‘IWT-vooruitzichten’, ‘Wat is een goede policy mix voor innovatie? Over O&O-fiscaliteit, O&O-personeel en Young Innovative Companies’, in de kantoren van het IWT op 15 december 2005 van 15 tot 18 uur (op uitnodiging) Meer info: Olivier De Cock (Tel. 02 209 09 81 - E-mail:
[email protected]) ‘IWT-vooruitzichten’, ‘Is innovatie een remedie tegen delocalisering of slechts een doekje voor het bloeden?’ op 15 februari 2006 van 15 tot 18 uur in de kantoren van het IWT (op uitnodiging) Meer info: Olivier De Cock (Tel. 02 209 09 81 - E-mail:
[email protected]) ‘Stap de wereld van de interactieve digitale televisie binnen’ Ga kijken op: www.vlaandereninteractief.be
>> VORMGEVING EN OPMAAK
TEKSTEN
N’LIL, BRUSSEL
LUNA
