De Gierzwaluw. Broedvogels in de Brettenzone Broedvogelinventarisaties in 2009 Resultaten MUS-project 2008 NR 4 M A A R T

De Gierzwaluw V OG E LW E R K G R O E P

A M S T E R D A M

• Broedvogels in de Brettenzone • Broedvogelinventarisaties in 2009 • Resultaten MUS-project 2008

NR 4

M A A R T

2 0 1 0

J A A R G A N G

4 7

De Gierzwaluw VO G ELWER KG R O EP

A MST ER D A M

Inhoud Activiteiten Sanne Hirschler & Jan van Til 4 Een stad vol vogels: de Derde Amsterdamse Stadsvogeldag Hanna Hirsch 7 Verenigingsnieuws Hanna Hirsch 8 Broedvogelinventarisaties in 2009 Frank van Groen 10 Resultaten MUS-project 2008 Ellen de Bruin 21 Broedvogels in de Brettenzone Teun van Dijk 30 Eén, twee,... veel parkieten! Roelant Jonker 35 Opvetten en wegwezen Naturalis & Vogelbescherming Nederland 37 Waarnemingen oktober-december 2009 Auke Jansen 38 Uit de tijdschriften John van der Woude 48 Ledenmutaties 51 Colofon 51

FOTO OMSLAG: Waterral, Middelpolder, 16 december 2009, Marianne Slot

Activiteiten

Sanne Hirschler & Jan van Til

L

Excursies: Vertrek om 8.00u precies, tenzij anders vermeld. Zorg zelf voor eten, drinken, verrekijker, warme en/of regenkleding. Alleen toegankelijk voor leden van de VWGA. Meld je tijdig aan bij de excursieleider, met name voor auto-excursies. Vragen, suggesties en opmerkingen zijn welkom bij Sanne Hirschler, 06-20378931, [email protected]. Verzamelpunten: Molen De Gooijer hoek Funenkade-Zeeburgerkade. Stadionplein parkeerplaats tussen de twee FEBO’s. Zorgvlied hoofdingang begraafplaats Amsteldijk 273. Bezoek voor (gewijzigde) activiteiten regelmatig de VWGA-website.

Zo 28 maart: Holterberg & IJssel auto-excursie We vertrekken vroeg, zodat we op tijd op de Holterberg aankomen om Korhoenders te zien en te horen. We kunnen ook Wulpen, doortrekkende Beflijsters en andere vogels zien. Na de Korhoenders rijden we door naar de IJssel om daar op zoek te gaan naar watervogels. We zullen vandaag ook lopen dus trek wandelschoenen aan. Mocht je je hebben opgegeven en nog geen reactie terug hebben ontvangen, mail s.v.p. nog een keer naar Mike met in de onderwerpregel “Holterberg”. Excursieleider: Mike Hirschler, 0570-511146, [email protected] Verzamelen: Stadionplein. Let op: tijd is gewijzigd: 5.00u. ‘s ochtends

Do 15 april: Algemene Ledenvergadering VWGA De ALV van 2010 begint om 20.00u. in Sporthal Wethouder Verheij. Na de vergadering vertelt Mark Kuiper over de vogels van Amstelland.

Za 17 april: Vijfhoek & Diemerpark ochtend-fietsexcursie We fietsen door het Diemerpark richting de Vijfhoek. Hier gaan we te voet verder, op zoek naar zang- en watervogels. Excursieleider: Frank van Groen, 020-7762160, [email protected] Verzamelen: Molen De Gooijer Wo 28 april: De aërodynamica van de vogelvlucht lezing Paul Vermeulen Paul Vermeulen is aërodynamicus van beroep en daarnaast vogelaar. De lezing heeft als onderwerp

4

De Gierzwaluw JAARGANG 47 NR 4 MAART 2010

FOTO: FRANK VAN GROEN

ezingen: Locatie: Sporthal Wethouder Verheij, Polderweg 300, Amsterdam-Oost. Er is enige parkeergelegenheid (betaald parkeren tot 21.00u). Tram 9 halte Pretoriusstraat. Tijd: 20.00u-22.30u; bar open 19.30u. Toegankelijk voor leden en niet-leden. Meer informatie bij Jan van Til, 020-6326107, [email protected].

Op fietsexcursie in besneeuwd Waterland, 24 januari 2010

de aërodynamica van de vogelvlucht, met enige nadruk op de vluchtkenmerken die een rol kunnen spelen bij de determinatie. Paul geeft inleidende beelden van soorten vogelvlucht en variaties in vliegen en vertelt over basisaërodynamica van het klapwieken, de rol van gewicht, vleugeloppervlak en vleugelvorm, en over soortspecifieke vluchtkenmerken. Aan de orde komen vragen als: is de vleugelslag diep of oppervlakkig, langzaam of snel? Is de vlucht golvend of recht? Is de vogel aan het bidden of aan het thermiekzweven? De lezing is gericht op “de vogelaar”, vereist geen aërodynamische kennis en er is voldoende ruimte voor vragen en discussie.

Za 8 mei: Big Day VWGA In 2010 wordt voor de zevende keer een Big Day georganiseerd. Teams van minimaal twee en maximaal vier personen proberen binnen één etmaal zoveel mogelijk soorten vogels waar te nemen in het werkgebied van de Vogelwerkgroep Amsterdam. Elke soort die minimaal door 50% van de teamleden wordt waargenomen telt mee. Ieder vervoermiddel of combinatie ervan is toegestaan. Zullen het uithoudingsvermogen, de vogelen terreinkennis van de deelnemers en - niet onbelangrijk - de weersomstandigheden het mogelijk maken het oude record uit 2007 van maar liefst 128 soorten te breken? Ook mensen die nooit aan een Big Day hebben deelgenomen worden uitgenodigd dit ornithologisch fenomeen eens mee te maken. Een hele dag vogelen in een toptijd als de eerste helft van mei levert vrijwel gegarandeerd enkele gedenkwaardige waarnemingen op. Verrassend veel soorten verblijven in dit seizoen in en om de stad, zie ook het verslag van de Big Day van 2009 in De Gierzwaluw 47 (2). Schroom dus niet, formeer een team en meld je aan. Begin mei ontvangt ieder team de spelregels van de Big Day, een checklist van Amsterdam en een

JAARGANG 47 NR 4 MAART 2010

De Gierzwaluw

5

Zo 16 mei: Rondehoep, Ouderkerkerplas & Landje van Geijsel ochtend-fietsexcursie We fietsen ten zuiden van Amsterdam om een aantal gebieden te bezoeken. Polder de Rondehoep is een oud veengebied waar van alles te zien is. Ook de Ouderkerkerplas en het Landje van Geijsel kunnen leuke soorten opleveren in het voorjaar. Excursieleider: Rutger Rotscheid, 020-6004312, [email protected] Verzamelen: Zorgvlied Zo 30 mei: Derde Amsterdamse Stadsvogeldag Park Frankendael Zie elders in deze Gierzwaluw.

Za 26 juni: Oostvaardersplassen auto-/wandelexcursie We gaan met een boswachter op pad in de Oostvaardersplassen, het grootste moerasgebied van Nederland. We brengen een bezoek aan de aalscholverkolonie en tijdens onze wandeling, die ongeveer 2,5 uur duurt, kunnen we allerlei andere watervogels, vele soorten eenden en rietvogels tegenkomen. Zelfs de Zeearend behoort tot de mogelijkheden. Na de begeleide wandeling kunnen we zelf het gebied in gaan. Opgave voor deze excursie is verplicht; er zijn 25 plaatsen. Informatie en opgave: Sanne Hirschler, 06-20378931, [email protected] Verzamelen: Stadionplein Kosten: afhankelijk van het aantal deelnemers; bij 25 deelnemers € 5 pp., excl. benzinekosten.

Kijkschermen in het Schinkelbos In het Schinkelbos zijn dit voorjaar twee vogelkijkschermen geplaatst. Eén bevindt zich langs het fietspad rechts bij de laatste waterpartij voor de brug naar de ecologische verbindingszone. Het tweede scherm staat langs het wandelpad dat vanuit het noorden gerekend naar links loopt. De schermen zijn, in overleg met de Commissie Bescherming van de Vogelwerkgroep Amsterdam, geplaatst door Beheer Amsterdamse Bos. Jan van der Ben, 10 maart 2010

Een stad vol vogels: de Derde Amsterdamse Stadsvogeldag Hanna Hirsch

A

msterdam heeft vogels veel te bieden. Sommige vogelsoorten zijn in de stad zelfs succesvoller dan daarbuiten. Ze weten zich vaak goed aan te passen. Zo broeden Meerkoeten op nesten van plastic afval, touw en takken en gaan reigers na afloop van de markt kijken wat er te halen valt aan visafval. Het leven van vogels staat echter ook op gespannen voet met het stadse bestaan: stadsuitbreiding gaat vaak ten koste van natuurgebieden en door de goede isolatie van huizen vinden typische stadsvogels als Huismus en Gierzwaluw steeds moeilijker een plek om hun nesten te bouwen. Het drukke verkeer veroorzaakt ook veel slachtoffers onder vogels. Om meer mensen met de onverwacht rijke stadsvogelwereld in contact te brengen, organiseert de Vogelwerkgroep Amsterdam op zondag 30 mei 2010 voor de derde keer de Amsterdamse Stadsvogeldag. De Derde Amsterdamse Stadsvogeldag vindt net als de Tweede plaats in Park Frankendael, wederom in samenwerking met Stadsdeel Oost-Watergraafsmeer. Het is tevens de landelijke Dag van het Park en we vormen een onderdeel van het Bloei Feest. Omdat we kunnen meeliften op de grote organisatie van het stadsdeel hoeven we weinig te doen aan zaken Huismus als PR.

FOTO: HANNA HIRSCH, watergraafsmeer, 13-12-2009

kaart van het werkgebied van de VWGA. Deze laatste staat ook op de VWGA-website, alsmede een overzicht van alle soorten waargenomen tijdens de vorige Big Days. Na inzameling van de resultaten zal de winnaar van de Big Day 2010 bekend worden gemaakt. Teams kunnen zich opgeven bij Frank van Groen, 020-7762160, [email protected].

Het programma staat nog niet vast, maar zal tegen die tijd bekend worden gemaakt via de website vogelwergroepamsterdam.nl, AVN en andere kanalen in Oost-Watergraafsmeer. In elk geval bevat het programma lezingen, vogelexcursies, een gedichtenroute door het park, een informatiemarkt van milieu- en natuurorganisaties, nestkasten schilderen, uilenballen pluizen en verkoop van de serie ansichtkaarten en speciale uitgaven van De Gierzwaluw (o.a. ‘Park Frankendael Vogelpark’ en ‘Vogelen in Amsterdam’). Er is een extra excursie op zaterdag 29 mei om 7.00 uur. Vorig jaar hadden we schitterend weer, er kwamen een paar duizend mensen en het was heel genoeglijk. Lees nog eens het verslag in de vorige Gierzwaluw. Wie mee wil werken, een kraam wil, of een idee heeft, geef het zo snel mogelijk door aan een van ons: Hanna Hirsch: 020-6462240 en Sanne Hirschler: 06-20368931.

6



De Gierzwaluw

7

Verenigingsnieuws Hanna Hirsch

O

FOTO: HANNA HIRSCH, middelpolder, 28-12-2009

p donderdag 15 april vindt de Algemene Ledenvergadering plaats. Ronald Pieters zal worden voorgedragen als lid van het bestuur met als specifieke functie het penningmeesterschap. Inmiddels heeft de kascontrole door Ellen de Bruin en Rob Baars over de jaren 2008 en 2009 plaatsgevonden. Na afloop van de vergadering geeft Mark Kuiper een lezing over de vogels van Amstelland, met nadruk op de weidevogels van Polder de Rondehoep. Aan de hand van fraaie beelden, kaarten en grafieken worden de recente, soms spectaculaire, ontwikkelingen in de vogelstand van deze bijzondere polder besproken door de kenner van dit gebied bij uitstek. De uitnodiging en de agenda voor de ALV en het jaarverslag van 2009 vindt u in de envelop bij deze Gierzwaluw. Ook is een acceptgiro ingesloten voor het overmaken van de contributie voor 2010. U kunt ook een machtigingsformulier invullen. Mocht er iets ontbreken, graag even een berichtje naar Roely Bos of naar mij. De voorjaarsfenologielijst is te downloaden via de website: http://www.vogelwerkgroepamsterdam.nl/waarnemingen/fenologie.html De nieuwe statuten zijn aangenomen. De statutenwijziging is noodzakelijk om bij beschermingsactiviteiten voldoende grondslag te hebben voor eventuele juridische acties. Het bestuur zal ervoor zorgen dat de statuten zo snel mogelijk van kracht worden via een notaris. Er kunnen nog steeds soorten gesponsord worden in de broedvogelatlas van Noord-Holland, die in december 2010 uitkomt. Kijk op vogelwerkgroepennh.nl/sponsoring.php. Dit is mijn laatste ‘verenigingsnieuws’. Vanaf de komende Algemene Ledenvergadering zal Roely Bos het secretariaat overnemen en ben ik geen lid meer van het bestuur. Het was leuk en leerzaam om lange tijd spin in het web van de Vogelwerkgroep te zijn. Een paar hoogtepunten wil ik noemen: de bereidwilligheid van velen van jullie om op verschillende manieren mee te werken aan de Stadsvogeldagen (excursieleiders, inleiders, fotografen, standwerkers, etc.), al die bijzondere telefoontjes over vogels in nood, mooie uitgaven/boekjes, de vele ontmoetingen en samenwerking met de redactie van De Gierzwaluw. Dank jullie wel daarvoor! Sinds januari ben ik stadsvogeladviseur bij Vogelbescherming Nederland, uiteraard voor de vogels in Amsterdam. Tot slot een voorbeeld van een bijzondere telefoontje: Op mijn antwoordapparaat staat een mevrouw, ze heeft een verzwakte Roerdomp in haar tuin. Ik

8


Roerdomp

bel eerst een deskundige (Jip). Dan bel ik die mevrouw: ze heeft twee (!) Roerdompen in de tuin langs de waterkant in het riet, eentje kan zich prima redden, maar de ander niet. Ik vertel haar dat ze niet mag proberen hem te pakken in verband met de grote snavel en gevaar voor haar ogen. Of ze de dierenambulance al heeft gebeld: die komen niet. Ik vertel wat hij eet (muizen, vissen). Haar man roept op de achtergrond: eet hij ook garnalen? Ik zeg ja, probeer maar, en ook kippenvleugeltjes. Heeft ze niet in huis. Dan kijk ik in de ledenlijst en zie dat Rob in dezelfde straat woont. Die staat binnen de kortste keren op de stoep. Snel nog naar de AH voor de kippenvleugeltjes. Na een dagje bijvoeding is de Roerdomp weer opgeknapt en weggevlogen.


De Gierzwaluw

9

Broedvogelinventarisaties in 2009 Frank van Groen

I

In de 23 telgebieden zijn in 2009 van 98 vogelsoorten 6459 territoria vastgesteld. Uit het overzicht blijkt dat de Merel de talrijkste soort is (478). Op twee staat de Winterkoning (436) en op drie de Kleine Karekiet (316). Andere algemene soorten die boven de 200 territoria uitkomen zijn Aalscholver (Botshol), Wilde Eend, Meerkoet, Houtduif, Tjiftjaf, Fitis en Koolmees. Vier soorten komen in alle plots voor als broedvogel: Wilde Eend, Meerkoet, Merel en De Wintertaling is een nieuwe broedvogel voor Amsterdam Koolmees. Zes soorten ontbreken slechts in één plot: Houtduif, Winterkoning, Tjiftjaf, Zwartkop, Pimpelmees en Vink. 24 soorten komen in slechts één plot voor. Gebieden met exclusieve soorten zijn Botshol met twaalf soorten (Lepelaar, Aalscholver, Kokmeeuw, Heilige Ibis, Krooneend, Bruine Kiekendief, Boomvalk, Zwartkopmeeuw, Kleine Mantelmeeuw, Visdief, Bosuil, Grote Karekiet), Lutkemeerpolder met zes soorten (Kleine Plevier, Tureluur, Veldleeuwerik, Boerenzwaluw, Gele Kwikstaart, Ringmus), Oostelijk Havengebied (Gierzwaluw, Huiszwaluw), Westgaarde (Goudhaan, Appelvink), Diemerbos (Wintertaling) en Flevopark (Ransuil). De enige soort die, sinds 2005, in 2009 voor het eerst in de Amsterdamse regio werd vastgesteld als broedvogel is de Wintertaling (Diemerbos). Soorten die in de jaren 2005 t/m 2008 wel zijn vastgesteld als broedvogel maar niet in 2009 zijn Roerdomp (3x Diemerpark), Ooievaar (2006 Frankendael), Zomertaling (2x), Torenvalk (2x), Patrijs (2x Lutkemeer), Zwarte Stern (3x Botshol), Zwarte Roodstaart (2x), Grote Lijster (2006 Westgaarde), Zwarte Mees (2007 Flevopark) en Goudvink (2008). Van deze elf soorten staan er vier op de Rode Lijst: Roerdomp, Zomertaling, Patrijs en Zwarte Stern. Naast de 23 gebieden uit Tabel 1 worden binnen de regio Amsterdam jaarlijks ook dertien plots geïn-

10


FOTO: MARIANNE SLOT, middelpolder, 11-12-2009

n 2009 werden in de Amsterdamse regio in maar liefst 23 gebieden broedvogels geïnventariseerd. De resultaten staan vermeld in Tabel 1. Voor overzichten van broedvogelinventarisaties in de Amsterdamse regio uit 2005 t/m 2008 wordt verwezen naar eerder verschenen artikelen in dit blad (Louwe Kooijmans, 2006 & 2007 en Van Groen, 2008 & 2009). Ten opzichte van 2008 is de Lange Bretten afgevallen als inventarisatiegebied. De Brettenzone en Ruige Riet zijn nieuw in het overzicht. Alle gebieden werden geïnventariseerd volgens de BMP-A methode van SOVON (Van Dijk, 2004).

ventariseerd in het kader van het landelijk weidevogelmeetnet van het NEM (Netwerk Ecologische Monitoring) in opdracht van de provincie Noord-Holland. Er wordt gewerkt volgens de BMP-W methode (Teunissen & Van Kleunen, 2000). Het NEM-weidevogelmeetnet wordt gecoördineerd door SOVON. Omdat slechts een beperkt aantal soorten wordt geïnventariseerd staan de gegevens van deze plots apart vermeld in Tabel 2. Het gaat om gebieden in Waterland (6), het Ilperveld (3), Marken (1), de Middelpolder (1), de Bovenkerkerpolder (1) en de Holendrechter- en Bullewijkerpolder (1). Naast de 21 verplichte soorten (BMP-W) zijn in deze plots ook Grauwe Gans, Kolgans, Brandgans, Grote Canadese Gans, Nijlgans en Kluut geteld. Alleen de soorten die in 2009 daadwerkelijk zijn vastgesteld in één van de dertien plots staan vermeld in de tabel. Het gaat om vijftien soorten. Dit betekent dat Kolgans, Brandgans, Kluut, Tafeleend, Wintertaling, Zomertaling, Wulp, Kemphaan, Watersnip, Kwartelkoning, Kwartel en Patrijs in 2009 niet zijn vastgesteld in deze meetnetplots. In 2009 werden in de dertien meetnetplots in totaal 849 territoria vastgesteld. Gemiddeld werden in een plot negen soorten vastgesteld. De Kievit is de talrijkste broedvogel in de meetnetplots (215 territoria), op de voet gevolgd door de Grutto (214). Verder komt alleen de Tureluur boven de 100 territoria uit. Krakeend (90) en Scholekster (46) zijn relatief talrijk. Van de vijftien vastgestelde soorten komen Grote Canadese Gans, Slobeend, Grutto en Graspieper alleen in de weidevogelmeetnetplots voor en niet in de BMP-plots. De in het totaal 36 onderzochte gebieden kunnen worden beschouwd als een goede dwarsdoorsnede van de Amsterdamse regio op het gebied van broedvogels. Hierbij moet wel worden bedacht dat relatief veel plots in stadsparken en weinig plots in bebouwd gebied liggen, terwijl het laatste juist een groot deel van het oppervlak van de regio beslaat. Grote delen van het stedelijk gebied zijn marginaal biotoop voor veel vogels. Hier komen veel vogelsoorten niet tot broeden en algemene soorten halen hier vaak maar lage dichtheden. Dat van sommige soorten, die elders schaars zijn, daarentegen verassend hoge aantallen kunnen worden vastgesteld in een stedelijk plot bewijzen wel de aantallen van Gierzwaluw (21), Huiszwaluw (45) en Huismus (48) in het Oostelijke Havengebied. De cijfers uit beide tabellen geven een redelijk compleet beeld van de broedvogelbevolking in de regio Amsterdam in 2009, met als enige kanttekening dat het stedelijk gebied onderbelicht is. Dit komt omdat de animo om vrij arbeidsintensieve BMP-inventarisaties in stedelijk gebied uit te voeren vrij laag is. Zelfs in een stedelijke regio als Amsterdam ligt het overgrote deel van de geïnventariseerde plots in parken en in landelijk gebied. Om toch een beter beeld te krijgen van het wel en wee van typische soorten van de stad is SOVON daarom in 2007 met MUS (Meetnet Urbane Soorten) begonnen, een methode die veel minder tijd kost. De resultaten van MUS in de Amsterdamse regio zijn eerder besproken in dit blad (De Bruin, 2008). Grofweg zijn de onderzochte telgebieden uit Tabel 1 onder te verdelen in drie regio’s: de parken, het stedelijk gebied en het landelijk gebied. Zoals te verwachten zijn de plots in het stedelijk gebied soortenarmer (39 verschillende soorten, gemiddeld 25 soorten) dan de plots in de parken (62 verschillende soorten, gemiddeld 33 soorten) en die het in landelijk gebied (86 verschillende


De Gierzwaluw

11

Tabel 1. Resultaten broedvogelinventarisaties Amsterdamse regio (index 2009 (index 2006=100) Tabel 1. Resultaten broedvogelinventarisaties Amsterdamse regio 2009 2006=100)

Diemerbos Diemerpark

Diemerpark Lutkemeerpolder

Lutkemeerpolder Oeverlanden West

Oeverlanden West Bloesempark

Bloesempark Kleine Poel

Kleine Poel Oeverlanden Zuid

Oeverlanden Zuid Totaal

Totaal Index 2007

1543

4318,3 18,342

4223

2345

4521

21200

200 117

11742

4284 5 3

84194 54 32

19416 4 22

168

820

207

71018 9 4 63 235 82 3 29 15 8198 8 5 36 4 66 1 9290 64 2 2 2 5 48 1 6 1 4 1 8 1 2 40 3 1 95 6285 4 1 12 1 2 195 1 1 55 25 273 13 52 2 1 24 1 1 21 4 4 1 57

1018 9 125 63 96 235117 82 64 3 29218 15143 198129 8 36100 4 66 81 1 290 90 64118 2 2 2 48144 1 6 4 8 111 1 40100 3 95113 285102 4 1 12127 1 2 195 61 1 1 55104 25 94 273113 13 91 52 91 2 24100 1 1 21114 4 4 57110

2

7

7 5

51

12

25

52

2 2

21

1

1

1

3

32

2

1

1

217 235 2 3 29 13 166 5 10 1 2

2

21

171 235 2 3 29 31 1664 10 1 213

32 8 3 1

8 12 13

1214 32

1313 72

138 2

19

1

1

11

11

11

1 1

1 1

22

22

21

1 2

2

1511 1 1

1129 7 1

2911 78

11 8 8 1

8 6 2 1

3 11

632 225

1 3 12

3232 253

5

1413 27

2 1 14

96 2212

1 2112 3 42

41

69 1216 1

1

4

912 1612 1

1

510 35 1713 2 98 1 1

1

1

5 3 1217 29

12 5 1214

10 5 1312 2 8 2 1

4

5 14 2

3 12 6 2 2 4

10 32 627 21 45 1

413 729 1

10 26 2763 1 57 1

11

1

1 1 1

1 1 1

3

31

1

13 8 2911 1

82 1112

21 127

6 1 6316

11 1610

7 5

5

9 1 1011 1 1

1

11

1

7 5

1 1 55

1 1 52

11 727

95 11 9 1 11

31

1 16

1 62

1 2 1

1 1

1 11

1 17

1 275

516 915 1 1

10 1 3 1 5 1 4 1 1 517

2 195 1 1 16 1 153 1

1

14

11 43

11 38

11 8

11 3

11 3

11 6

1 68

1 1 138 1 1118

11 1 89 1 189 1

11 2 9 11

12 2 11 4

2

2

25

41

11

1

9x 1x

x8 x2

82 2

210

109

1 86

1 65

51

11

15

2 8 1 1 1 143 1 5 277

1

1 1 1

36 1 11 726

62 1 11 x 26x 1 1 9 1

21 x x4 1 1 92 1

11

12

22

42

1 2 11 1

11 11 6 1

1

1

2

2 195 1 1 1 310

102

2 24

56 1

62

2 4x 1 2

25

5

2

2

24

4

x2 1

1

21

13

1

1

3

11

21 1

2

10 1 31 11 51 1 414 11 15 1727

2 5 1

21 1

2

1 1

4 27

8 11

1

1 5

57

72

1

11

1

1

Index 2009

Bretttenzone Diemerbos

415

Index 2008 Index 2009

Botshol Bretttenzone

6119

Polderweggebied Botshol

61

2

Oostelijk Havengebied Polderweggebied

1

De Mirandabad Oostelijk Havengebied

1

Westgaarde De Mirandabad

7

Ruige Riet Westgaarde

Park Frankendael Gerbrandypark

1417,2 17,24

Rembrandtpark Ruige Riet

Flevopark Park Frankendael 3514

Oosterpark Rembrandtpark

Erasmuspark Flevopark 1035

landelijk landelijk gebiedgebied

Hortus & Wertheimpark Oosterpark

Eendrachtspark Erasmuspark

Gerbrandypark Hortus & Wertheimpark

Park De Kuil Eendrachtspark

3210

Park De Kuil

Oppervlak 10,4 10,432 Oppervlak (ha) (ha) 1 Dodaars Dodaars 1 7 2 Fuut 1 Fuut 3 Aalscholver Aalscholver 4 Blauwe Blauwe ReigerReiger 5 Heilige Heilige Ibis Ibis 6 Lepelaar Lepelaar 7 Knobbelzwaan 1 Knobbelzwaan 8 Grauwe Grauwe Gans Gans 9 Soepgans Soepgans 1 1 10 Nijlgans 1 Nijlgans 11 Bergeend Bergeend 2 2 12 Krakeend 2 Krakeend 13 Wintertaling * Wintertaling * 1115 14 11 Wilde Wilde Eend Eend 15 Soepeend 1 Soepeend 16 Muskuseend Muskuseend 17 Krooneend Krooneend 18 Tafeleend Tafeleend 19 Kuifeend 1 Kuifeend 20 Kiekendief BruineBruine Kiekendief 21 Havik Havik 22 Sperwer Sperwer 23 Buizerd Buizerd 24 Boomvalk * Boomvalk * 1 25 1 FazantFazant 26 Waterral Waterral 6 9 27 Waterhoen 6 Waterhoen 9 22 28 Meerkoet 9 Meerkoet 29 Scholekster Scholekster 30 KleineKleine PlevierPlevier 31 Kievit Kievit 32 Tureluur * Tureluur * 33 Zwartkopmeeuw Zwartkopmeeuw 34 Kokmeeuw Kokmeeuw 35 Mantelmeeuw KleineKleine Mantelmeeuw 36 * VisdiefVisdief * 37 Stadsduif Stadsduif 38 Holenduif 1 Holenduif 1621 39 Houtduif 16 Houtduif 2 3 40 2 TurkseTurkse Tortel Tortel 2 4 41 Halsbandparkiet 2 Halsbandparkiet 42 Alexanderparkiet Grote Grote Alexanderparkiet 43 Koekoek * Koekoek * 44 BosuilBosuil 45 Ransuil * Ransuil * 46 Gierzwaluw Gierzwaluw 47 IJsvogel IJsvogel 48 Groene * Groene SpechtSpecht * 2 3 49 2 Grote Grote Bonte Bonte SpechtSpecht

Gebied Gebied

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49

stedelijk stedelijk gebiedgebied


parkenparken

125 175 9696 117 111 6472

175 113 9692 111 115 7269

113 92 115 69

218 164 143 214 129 121

164 264 214 200 121 149

264 200 149

100 129

129 143

143

81 108

108 104

104

9093 118 112

9386 11294

86 94

144 148

148 141

141

111 111

11189

89

10088

88 106

106

113 103 10295

10397 9599

97 99

127 120

12080

80

6163

6334

34

104 116 94 122 113 117 9155 91 103

11672 122 128 117 107 5573 103 109

72 128 107 73 109

10096

9692

92

114 114

114 100

100

110 121

121 115

115

Tabel 1. Resultaten broedvogelinventarisaties Amsterdamse regio 2009 2006=100) Tabel 1. Resultaten broedvogelinventarisaties Amsterdamse regio (index 2009 (index 2006=100)

* = Rode Lijst-soort x = wel broedvogel, maar niet geteld

8 6 2 1

4284 5 3 1

7

2

1

2 6 2 11 4 15 6

2 6 11 3 15 5 6

2 3 3 5 6 1

2 3 1 6 1 1

69 1216 1 13

912 1612 31 1

12 5 1214 1

x 13 x 17 3 23 1 2 12 54 31 10 2 17 12

13 5 17 9 32 32 1 12 5 5 4510 13 5 4 10 1713 2 98 1 41 6 2 11

5 x 9 x 2 2 3 1 1 5 4 5 10 5 2 4 12 13 2 8 2 1 6 3 1 1

29 2 14 2 1

4

1 1 98 6 1390 2542

1 390 2 6198 4235

5 1

12

5 245

45 52

1 32 9 10 4 41 2

1

1

9 4 12 2

1 3715 92 2

1 1512 21

5 1 1222 12

8 12 1 3 6 1 5 1

1214 32 1 1

1413 27

1313 72

1 1 1 1 1 9 12 1415 1 1316 43 12 1 8 21 1112 3 7

1 1 1 21 15 12 16 5 21 1 12 1 127 72

1113 1821 2 7 6 3 4 4 6

171 15 235 2 13 x 68 29 1 3x 41 x4 166 16 5 19 10 1x 37 24 5213 5 12 48 11 7635 3 57 2x121 1 10 11 3 46 1 1 1x 20 1 5x 17 1x 37 76 4x 14 11 15 1727 74 11 97 x 19 2 32 195 51 6 17

1

1 3632 2210 8 41 3 2 1 2837 11 3 29

217 15 235 2 31 x 6 29 11 1 3x x 166 5 5 10 22 1x 2 25 5 1384 276 3 2x 1 10 11 3 1x 1 5x 4 1x 4x 1 1 517 17 1 49 10 x 2 3 195 15 31 3 16 1 23 15 12 6

5x 64 2122 4 4

46 29 22

3016 918 7 5832 6244

16 3 832 2 7264 4435

3 18 3 51 15 3 11 5 32 12

1842 51 15 5 11 3 12 3290 25

4236 1522 11 8 3 2 2 9028 5 11 3

632 225

3232 25 3

32 8 3 1 6 5 1 1

1 41

7 5

4

16 17

1 6 15 7 16

1 1 9 1514 1613 34

5 14 2 1

4 27 11

4 13 7 29 1 14

13 8 2911 41 3

x 6 x 4 1 3 2 1 4

6 10 4 13 1 27 1 6 8 10 32 10 1627 21 45 1 22 3

1022 1334

2211 3418

78 15 6 33 84 10 26 4 10 2763 1 57 1 28 1

8 7 5 3 33 4 4 6 1 4 4 16 63

3 2 61 12 2 2 4 3 2 1 3

7 5

5

13 8 21 8 2 61 41 65 93 1 3 2 11 10 1 1

8 1 1 6 1

1 17 1 6 2 1 1

17 15 2 1

489 5 7288 3037

1 1 288 5 5309 3745

1 1 309 2 5125 4526

1 198 1 2112 3528

112 1 1 62 2824

1 62 1 1257 2433

1 257 7 1489 3330

1 1 2 4 10 16

6 12 11 1

1

1 4

2 5

11 727 2

1 275 1

8 16 8 14

16 4 1410

1 1 54 39 5

43 3 516

3 95 11 13 1 148

2 5915 31 48 16

51

11 2 2 21

1 5x 2 12 4

1 140 245 2426

130 918 140 5 2662

2 21 125 2245 2624

1 6 310 2

6830 41 1 113 4 34 16 19 1 3713 1 24 1385 12 15 1118 35 9 5712 1216

4 3043 13 1 125 43 8 5 1 112 13 121 58 9 51 6 1891 9 21 1 1224 6 87

1 46 16 20 112 17 118 3719 76 3 1427 1 5 277 42 12 74 1910

82 1 6 46 1228 1824 1936 27 6 380 1 11 1 726 23 23 4 12 1019

21 62 7

15 23 7

6 23 10

2 3210 4 2

4

92 53 15 9 5 2 3 17 264 4 2696 3553

194 1 16 14 22

168

820

207

2

1

14

2 3 x 10 1x 1 x 31

10 6 1 31 13 1

10 12 2x 7 11 46

2 77 64 14

68 31 1 16 1 2 7 11 41 12

8 17 1 8 612 11 25 1114 21 2

x8 12 x2 13 4611 1 16 5

82 2 1 11 5

210

109

1 5 11

11 9

51

11

15

81 35 14 14 6212 1

1 54 45 45 12 1 13

45 54 55 31 24

5 12 4 15 5 10 42 27

1x 1x 4 11 11 9x 21 1x 5

42 1 11 12 3 55

1 2 11 1 1 31 53

11 11 6 11

11 2

11 2

12 1

13 1

3 1

41 1 35 11

11 5 1

1 16 1

1 119 1 173 3428

11 73 1103 2830

1 145 103 1 3028

71018 1 91 45 4 63 16 235 2 82 10 3 17436 29 199 15 121 12 8198 1 26 8 46 5 36 14478 4 2108 66 28 1 5 9290 154 64 120 2 9316 2 21 3 5 48 14 113 6 21101 4 51163 8 10221 1 72232 40 31 3 1 95 2 6285 1 44 4 19 3163 12 10258 1 28 65 195 1 41 1 111 1 28 55 3 25 76 273 7 13 60 52 24 90 61 24 1 69 1 23 1 10 21 41 84 4 145 57 16459 2898

1018 1 19 125 84 45 63 96 16100 117 235 2 64 82 10 3 58 110 436 29218 85 199 15143 103 121 198129 26 8 119 132 46 36100 478 4 96 98 108 66 81 28 1 97 5 53 90 290 114 154 64118 120 2 132 316 2 116 12 64 3 144 48 41 113 6 131 101 4 140 95 163 8 111 221 1 110 116 232 40100 13 3 113 95 2 102 285 44 4 97 91 43 92 163 12127 258 1 107 82 98 65 61 195 41 1 65 111 1 99 96 28 55104 3 94 25 76102 113 273 92 7 91 13 83 60 52 91 42 79 90 24100 69 1 91 23 1 56 89 10 21114 14 84 4 84 99 6459 57110 98101

84194 1 5 41 32 1 2 43 43 x 25 1 1x 8x 5 12 1 110 21 2x 9 11 6 19 x 21 x 112 2413 8746 1 28 61 1 46 8 28 3 24 1 36 1 80 6 26 1 11 1x 1 1x 26 31 31 12 9x 19 1x 51 3 71 1 2 10 4x 1x 26 4 35 15 2 92 51 2 1716 696 4187 5351

12 1 1 1

2 11

x 21 1x 6 4 14 23 21 1 16 119 187 1 5134

13 3 10

Index 2009

11 8 8 1 1 6

11742


2911 17 8 21 56

117 200


1129 71 12 5

21200

Totaal Index 2007

1 1 12 5 2 1

4521

Oeverlanden Zuid Totaal

1 1 1112 31 2

2345

Kleine Poel Oeverlanden Zuid

11 4211 72 13

4223

Bloesempark Kleine Poel

11 1142 12 27

4318,3 18,342

Oeverlanden West Bloesempark

10 3 7 3 3 1

1543

Lutkemeerpolder Oeverlanden West

1510 3 7 4 3

415

Diemerpark Lutkemeerpolder

3515 63 94

Diemerbos Diemerpark

1035 56 39

Bretttenzone Diemerbos

19

Botshol Bretttenzone

6119

Polderweggebied Botshol

61

Oostelijk Havengebied Polderweggebied

2

De Mirandabad Oostelijk Havengebied

1

Westgaarde De Mirandabad

1

Ruige Riet Westgaarde

1417,2 17,24

Rembrandtpark Ruige Riet

3514

Oosterpark Rembrandtpark

1035

landelijk gebiedgebied landelijk

Hortus & Wertheimpark Oosterpark

Park Frankendael Gerbrandypark

Gerbrandypark Hortus & Wertheimpark

Flevopark Park Frankendael

10,4 10,432 3210 Oppervlak (ha)* (ha)* Oppervlak Veldleeuwerik 50 Veldleeuwerik Dodaars 1 Boerenzwaluw Dodaars * Boerenzwaluw 51 * Huiszwaluw 1 1 7 7 52 * Fuut 2 Huiszwaluw Fuut * Boompieper 53 Aalscholver 3 Boompieper Aalscholver Gele * 54 Gele Kwikstaart * Blauwe Reiger 4 Kwikstaart Blauwe Reiger Witte 55 Witte Heilige Ibis Kwikstaart 5 Kwikstaart Heilige Ibis 14 1424 2410 Winterkoning 56 Lepelaar 6 Winterkoning Lepelaar 10 1014 14 Heggenmus 57 1 15 Knobbelzwaan 7 Heggenmus Knobbelzwaan 6 6 6 63 Roodborst 58 Grauwe Gans Gans 8 Roodborst Grauwe Nachtegaal * 59 * Soepgans 9 Nachtegaal Soepgans Blauwborst 60 Blauwborst 1 1 1 11 Nijlgans 10 Nijlgans 18 1833 3311 Merel 61 Bergeend 11 Merel Bergeend 12 25 52 21 Zanglijster 62 Zanglijster 21 Krakeend 12 Krakeend Sprinkhaanzanger 63 Sprinkhaanzanger Wintertaling * 13 Wintertaling * Snor *Snor 64 11 1115 1511 Wilde Eend*Eend 14 Wilde Rietzanger 65 Rietzanger 1 1 Soepeend 15 Soepeend Bosrietzanger 66 Bosrietzanger 1 Muskuseend 16 Muskuseend 3 3 KleineKleine Karekiet 67 Karekiet Krooneend 17 Krooneend Grote Grote Karekiet * 68 Karekiet * Tafeleend 18 Tafeleend Spotvogel * 69 Spotvogel * 1 14 Kuifeend 19 Kuifeend Braamsluiper 70 Braamsluiper Bruine Kiekendief 20 Bruine Kiekendief 1 1 Grasmus 71 Grasmus Havik 21 Havik 2 2 Tuinfluiter 72 Tuinfluiter Sperwer 22 Sperwer 6 6 6 62 Zwartkop 73 Zwartkop Buizerd 23 Buizerd 5 5 7 74 TjiftjafTjiftjaf 74 Boomvalk * 24 Boomvalk * 41 Fitis Fitis 75 14 Fazant 25 Fazant Goudhaan 76 Goudhaan Waterral 26 Waterral Grauwe Vliegenvanger * 77 Grauwe Vliegenvanger *6 6 9 96 Waterhoen 27 Waterhoen Baardman 78 Baardman 9 9 22 2212 Meerkoet 28 Meerkoet 1 1 1 11 Staartmees 79 Staartmees Scholekster 29 Scholekster MatkopMatkop * Plevier 80 * Kleine Plevier 30 Kleine 6 6 10 10 x Pimpelmees 81 Pimpelmees Kievit 31 Kievit 15 1524 24 x Koolmees 82 Koolmees Tureluur * 32 Tureluur * Boomklever 83 Boomklever Zwartkopmeeuw 33 Zwartkopmeeuw 3 3 7 72 Boomkruiper 84 Boomkruiper Kokmeeuw 34 Kokmeeuw 2 2 21 Gaai Gaai 85 Kleine Mantelmeeuw 35 Kleine Mantelmeeuw 2 4 4 6 62 EksterEkster 86 Visdief * 36 Visdief * Kauw Kauw 87 Stadsduif 37 Stadsduif Roek Roek 88 1 1 Holenduif 38 Holenduif 2 4 2 2 21 4 12 ZwarteZwarte Kraai Kraai 89 16 16 21 Houtduif 39 Houtduif Spreeuw 90 Spreeuw 2 2 3 3 Turkse Tortel Tortel 40 Turkse Huismus * 91 Huismus * 2 2 4 42 Halsbandparkiet 41 Halsbandparkiet Ringmus * Alexanderparkiet 92 Ringmus * Grote Alexanderparkiet 42 Grote 4 4 6 62 Vink Vink 93 Koekoek * 43 Koekoek * 1 1 1 1 Groenling 94 Groenling Bosuil 44 Bosuil 1 1 PutterPutter 95 Ransuil * 45 Ransuil * Kneu *Kneu 96 * Gierzwaluw 46 Gierzwaluw Appelvink 97 Appelvink IJsvogel 47 IJsvogel Rietgors 98 Rietgors Groene SpechtSpecht * 48 Groene * 161 161 248 Aantal territoria Aantal territoria 2 3 1 2248 398 Grote Grote Bonte Specht 49 Bonte Specht AantalAantal soorten soorten31 3131 3125

stedelijk gebiedgebied stedelijk

Erasmuspark Flevopark

50 511 522 533 544 555 566 577 588 599 60 10 61 11 62 12 63 13 64 14 65 15 66 16 67 17 68 18 69 19 70 20 71 21 72 22 73 23 74 24 75 25 76 26 77 27 78 28 79 29 80 30 81 31 82 32 83 33 84 34 85 35 86 36 87 37 88 38 89 39 90 40 91 41 92 42 93 43 94 44 95 45 96 46 97 47 98 48 49

Eendrachtspark Erasmuspark

Gebied Gebied

Park De Kuil Eendrachtspark

Park De Kuil

parkenparken

175 125 116 84 96 96 200 100 111 117 6472 100 58 116 110 164 218 115 85 214 143 90 103 121 129 11977 106 132 129 100 9692 84 98 108 81 9797 53 93 9068 140 114 112 118 101 132 116 116

113 175 141 116 92 96 267 200 115 111 7269 10083 110 116 264 164 137 115 200 214 81 90 149 121 7774 135 106 143 129 104 92 97 84 104 108 9785 68 86 9326 148 140 94 112 130 101 138 116

113 141 92 267 115 69 83 110 264 137 200 81 149 74 135 143 104 97 104 85 26 86 148 94 130 138

55 64 148 144

27 55 141 148

27 141

107 131 131 140 100 95 111 111 120 110 103 116 88 100

148 107 122 131 100 100 89 111 131 120 125 103 106 88

148 122 100 89 131 125 106

103 113 10295 118 97 4357 92 92 120 127 118 107

10397 9599 115 118 5764 99 9280 120 113 118

97 99 115 64 99 80 113

85 98 6163 6570 9993 67 96 116 104 122 94 103 102 117 113 100 92 55 91 100 83 103 91

93 85 6334 7080 9399 104 67 72 116 128 122 97 103 107 117 54 100 5573 111 100 109 103

93 34 80 99 104 72 128 97 107 54 73 111 109

89 7996 100 109 91 5670 58 89 114 114

119 89 92 96 111 109 7078 53 58 100 114

119 92 111 78 53 100

120 84 101 99 121 110 106 101

112 120 101 101 115 121 102 106

112 101 115 102

soorten, gemiddeld 41 soorten). De plots in het landelijk gebied zijn duidelijk het soortenrijkst.

Landelijk gebied Maar liefst 33 soorten uit Tabel 1 werden alleen in het landelijk gebied vastgesteld als broedvogel.

Parken Soorten die in 2009 alleen in de parken zijn vastgesteld zijn Muskuseend, Grote Alexanderparkiet, Ransuil (Flevopark), Goudhaan (Westgaarde), Boomklever, Roek en Appelvink (Westgaarde).

Leuk is de vestiging van de Boompieper in het Diemerpark. Botshol is nu niet meer het enige plot waar deze soort is vastgesteld in de regio. Met vijftien territoria bereikte de Boompieper in Botshol een recordstand.

Stedelijk gebied Soorten die gebonden zijn aan bebouwing worden vooral hier aangetroffen. Het gaat om Stadsduif, Gierzwaluw, Huiszwaluw en Huismus. Alleen Gierzwaluw en Huiszwaluw werden in 2009 exclusief in het stedelijk gebied aangetroffen als broedvogel. Met de Huismus lijkt het nu beter te gaan (zie index).

Exoten Bijna 10% van de vastgestelde soorten kunnen min of meer als exoot worden beschouwd. Het gaat om Heilige Ibis, Soepgans, Nijlgans, Soepeend, Muskuseend, Fazant, Stadsduif, Halsbandparkiet en Grote Alexanderparkiet. Het jaarlijkse voorkomen van de Heilige Ibis in Botshol als broedvogel is vrij uniek. Deze soort broedt vrijwel niet elders in Nederland.

Waterland, Poppendam Waterland, Barnegat

Waterland, Barnegat Waterland, Rijperweg

Waterland, Rijperweg Waterland, Broekermeer

Waterland, Broekermeer Waterland, Rietbroek

Waterland, Rietbroek Marken

Marken Holendrechter- en Bullewijkerpolder

Holendrechter- en Bullewijkerpolder Middelpolder Amstelveen

Middelpolder Amstelveen Bovenkerkerpolder

40 48

48 55

55 41

41 47

47 64

64 59

59 40

40 52

52 65

65 59

1

1 1

1 1

1 2

2

3

3

1

2

Index 2009

Waterland, Belmermeer Waterland, Poppendam

44 40


Ilperveld, Dorre Ilp Waterland, Belmermeer

34 44


Ilperveld, Gouwsloot Ilperveld, Dorre Ilp

Oppervlak (ha) (ha) Oppervlak

Totaal 2009 Index 2007

Ilperveld, Nieuwe Gouw Ilperveld, Gouwsloot

34

Gebied Gebied

Rode Lijst Van de vastgestelde soorten komen er 23 voor op de Rode Lijst, waarvan er drie alleen in de meetnetplots zijn vastgesteld (Slobeend, Grutto en Graspieper). Van de in totaal 102 vastgestelde soorten broedvogels staat dus ruim 22 procent op de Rode Lijst. Bovenkerkerpolder Totaal 2009

Ilperveld, Nieuwe Gouw

Tabel Tabel 2. Resultaten weidevogelmeetnet Amsterdamse regio regio 2009 2009 (index(index 2006=100) 2. Resultaten weidevogelmeetnet Amsterdamse 2006=100)

59648 648

1

Knobbelzwaan 1 Knobbelzwaan

2

Grauwe Gans Gans 2 Grauwe

6

6 1

1

3

Canadese Gans Gans 3 Canadese

2

2 1

1

4

Nijlgans 4 Nijlgans

1

1 1

1 1

1

5

Bergeend 5 Bergeend

2

2 2

2 5

5 2

2 2

2 3

3

6

Krakeend 6 Krakeend

9

9 24

24 6

6 4

4 10

10 5

5 7

7

12

12 6

6 6

6 1

1 90

90 88

88 96

96 97

97

8

Slobeend * 8 Slobeend *

2

2 4

4 1

1

5

5 2

2 4

4

5

5 1

1 5

5 1

1 30

30 70

70 80

80 75

75

9

Kuifeend 9 Kuifeend

6

6 3

3 1

1

4

4

1

1 1

1 5

5

1 1

1

2

1 1

1 1

3

1

8

8 115 115138 138 62

11

11

3

3

1 5 20

3

21

62

5 20 130 130160 160100 100

21 115 115115 115162 162

10

Scholekster 10 Scholekster

2

2 5

5 3

3 3

3 1

1 4

4 4

4 4

4 2

2 2

2 4

4 7

7 5

5 46

46 79

79 92

92 61

61

11

Kievit Kievit 11

10

10 23

23 11

11 9

9 14

14 14

14 10

10 12

12 3

3 38

38 18

18 27

27 26

26215 215 94

94 81

81 67

67

12

GruttoGrutto * 12 *

3

3 43

43 6

6 6

6 19

19 27

27 17

17

3

3 42

42 12

12 30

30 6

6 214 214 85

85 92

92 74

74

13

Tureluur * 13 Tureluur *

3

3 16

16 5

5 4

4 11

11 17

17 9

9 2

2 1

1 42

42 9

9 11

11 10

10140 140103 103109 109109 109

14

Veldleeuwerik * 14 Veldleeuwerik *

1

1 2

2

15

Graspieper * 15 Graspieper *

10

10 6

6 1

1

16

Gele Kwikstaart * 16 Gele Kwikstaart *

2

2 4

AantalAantal territoria territoria54 AantalAantal soorten soorten11

16

1

1 1

4

1

1

1

1 1

1 1

1

1 5

1

1

3

3 7

7 100 100 61

61 30

5

5 27

27 105 105 86

86129 129

12

5

41 35

35 69

69 74

74 59

59 19

19 13

13148 14857

57 91

91 58

94,7 94,7 80 58849 84992,3 92,3

11 13

11 8

8 11

11 10

10 10

10 4

4 8

8 9

10 7

7 9

9 15


9 10

30

12 118 118109 109109 109

54131 13141 13 11

Na Grutto (214) en Tureluur (140) is de Huismus met 60 territoria de talrijkste van deze groep, gevolgd door Huiszwaluw (45, Oostelijk Havengebied). Ook de Koekoek (24 territoria in tien gebieden) en de Nachtegaal (26 territoria in vijf gebieden waarvan 16 in de Brettenzone) doen het goed in de Amsterdamse regio. In de weidevogelmeetnetplots vallen Slobeend (30) en Graspieper (27) op.

80

15 100 100107 107100 100

De meeste Rode Lijstsoorten komen voor in de Lutkemeerpolder, net als in 2007 en 2008. In 2009 ging het om negen soorten die in het totaal slechts achttien territoria bezetten (Tureluur, Veldleeuwerik, Boerenzwaluw, Gele Kwikstaart, Spotvogel, Grauwe Vliegenvanger, Huismus, Ringmus en Kneu). Ten opzichte van 2008 zijn Koekoek en Snor verdwenen als broedvogel in de Lutkemeer. De Spotvogel is terug. Deze soort werd hier voor het laatst in 2006 vastgesteld. Verder scoren Botshol en Diemerpark goed met resp. zeven en zes Rode Lijstsoorten; Botshol met Boomvalk, Visdief, Koekoek, Snor, Grote Karekiet, Grauwe Vliegenvanger en Matkop en Diemerpark met Koekoek, Nachtegaal, Snor, Spotvogel, Matkop en Kneu. In de Brettenzone broedden vier Rode Lijstsoorten; Koekoek, Nachtegaal, Matkop en Kneu. Het Flevopark (Koekoek, Ransuil en Groene Specht), Diemerbos (Wintertaling, Koekoek en Matkop) en Westgaarde (Koekoek, Groene Specht en Grauwe Vliegenvanger) herbergen elk drie Rode Lijstsoorten.


De Gierzwaluw

17

FOTO: MARIANNE SLOT, opperwoud, 09-10-2009

De Graspieper heeft 27 broedparen in het weidevogelmeetnet

In de weidevogelmeetnetplots zijn territoria van zes Rode Lijstsoorten vastgesteld; Slobeend (30), Grutto (214), Tureluur (140), Veldleeuwerik (7), Graspieper (27) en Gele Kwikstaart (12). In vijf van de dertien plots werden vijf Rode Lijstsoorten vastgesteld, en in vijf plots vier. De gebieden met het hoogste aantal territoria van soorten van de Rode Lijst zijn Marken (94), vooral dankzij Grutto en Tureluur, en het Oostelijk Havengebied (93), dankzij kolonies van Huiszwaluw en Huismus. Van de 36 onderzochte plots komt in acht plots geen enkele Rode Lijstsoort voor (De Kuil, Eendrachtspark, Erasmuspark, Frankendael, Gerbrandypark, Hortus & Wertheimpark, Rembrandtpark en De Mirandabad). Dit zijn allemaal in de stad gelegen parken of parkachtige gebieden waar zelfs de Huismus het laat afweten.

Amsterdamse index In het broedvogeloverzicht van 2007 (Van Groen, 2008) is de Amsterdamse index geïntroduceerd. Hiermee is het mogelijk vast te stellen in hoeverre vogels toe- of afnemen. In eerste instantie is op grond van de gegevens van twaalf gebieden een indexwaarde van de algemenere soorten berekend. Nu zijn van achttien gebieden de broedvogelgegevens uit de jaren 2006 t/m 2009 bekend. Het gaat om Flevopark, Frankendael, Hortus & Wertheimpark, Oosterpark, Rembrandtpark, Westgaarde, De Mirandabad, Oostelijk Havengebied, Polderweggebied, Botshol, Brettenzone, Diemerbos, Diemerpark, Lutkemeerpolder, Oeverlanden West Amstelveense Poel, Bloesempark, Kleine Poel en Oeverlanden Zuid Amstelveense Poel. De indexwaarden uit Tabel 1 hebben aldus betrekking op de gegevens uit maar liefst achttien gebieden. Omdat de index nu berekend is op basis van gegevens uit meer gebieden kunnen de cijfers verschillen met die in het broedvogeloverzicht van 2008. De index is alleen opgesteld voor soorten met in één van de onderzochte jaren minimaal tien territoria in deze achttien gebieden samen. Het jaar 2006 is op 100 gesteld (zie tabel). Van 63 soorten

18


is een indexcijfer berekend. Uit de indexcijfers blijkt dat zowel het totale aantal territoria als het totale aantal vastgestelde soorten stabiel is in de 23 plots. Daarnaast is van twaalf soorten uit de weidevogelmeetnetplots een indexcijfer berekend. De hoogste indexcijfers worden gevonden bij Boompieper (267), Lepelaar (264), Knobbelzwaan (200), Kuifeend (162, weidevogelplots), Grauwe Gans (149), Rietzanger (148) en Grasmus (148). Grootste dalers zijn Snor (26), Spotvogel (27), Veldleeuwerik (30, weidevogelplots)), Kokmeeuw (34, afname kolonie Botshol), Kneu (53) en Spreeuw (54). Vier van deze zes soorten zijn Rode Lijstsoorten. Slechts veertien van de 23 in 2009 vastgestelde Rode Lijstsoorten kwamen in voldoende mate voor om op te kunnen nemen in de index. Van deze veertien soorten zijn sinds 2006 vijf soorten toegenomen (Tureluur, Huiszwaluw, Huismus, Graspieper en Gele Kwikstaart). De meest stabiele soorten over de inventarisatiejaren heen (indexwaarden tussen de 95 en 105) zijn Meerkoet, Zwartkop en Zwarte Kraai. Hoewel in de winter van 2008-2009 sprake was van een koudeperiode laat de index van de Winterkoning nauwelijks een afname zien. Naar het zich laat aanzien is de winter van 2009-2010 nog strenger. Zo lag er meer en langer sneeuw dan de vorige winter. Zou de Winterkoning in 2010 wel een veer moeten laten? Bovenstaand lijstje van stijgers en dalers ziet er anders uit dan het lijstje uit het overzicht van vorig jaar. Naarmate de index over meer jaren berekend wordt, zullen de echte stijgers en dalers zich steeds duidelijker aftekenen. Vogelsoorten waarvan de aantallen aan populatieschommelingen onderhevig zijn, zullen geen duidelijke trend laten zien. Uit de index van de weidevogelmeetnetplots blijkt dat het ook in de Amsterdamse regio slecht gaat met de weidevogels. Dit wordt geïllustreerd door de daling van het totale aantal territoria in de dertien plots met 20% sinds 2006. De grootste afname werd geconstateerd voor de Veldleeuwerik (met 70%). Alleen Kuifeend, Tureluur, Graspieper en Gele Kwikstaart namen toe sinds 2006. Het zou mooi zijn indien broedvogelgegevens van in dit overzicht nog ontbrekende gebieden beschikbaar komen. In een volgende versie van dit overzicht kan de index dan wellicht berekend worden met gegevens uit meer gebieden. Gebaseerd op meer gegevens zal de Amsterdamse index aan betrouwbaarheid winnen. Tellers die hun gegevens nog niet aan SOVON hebben doorgegeven worden hierbij opgeroepen dat alsnog te doen. De gegevens worden door SOVON gebruikt bij de berekening van landelijke indexen. Voor een aantal (algemenere) soorten is het ook mogelijk regionale indexen of indexen per biotoop te berekenen. Vanwege het feit dat in stedelijk gebied relatief weinig proefvlakken liggen zijn deze gegevens van extra belang. Het beschikbaar zijn van gegevens van een paar plots meer of minder kan het verschil maken tussen het wel of net niet kunnen berekenen van betrouwbare indexen voor de urbane regio.


De Gierzwaluw

19

Hopelijk is dit overzicht een stimulans voor alle tellers om ook in het voorjaar van 2010 er weer op uit te trekken en de vaste telgebieden opnieuw te inventariseren. Mensen die ook graag willen deelnemen aan broedvogelinventarisaties kunnen een keer met een ervaren teller meelopen of meedoen aan een cursus om hun veldkennis op niveau te brengen. Vooral de kennis van de zang van de relevante vogelsoorten en gestandaardiseerd werken is essentieel om te komen tot betrouwbare inventarisatieresultaten. De kaart van het werkgebied van de VWGA is te vinden op vogelwerkgroepamsterdam.nl.

Correctie gegevens 2008 In het artikel Broedvogelinventarisaties in 2008 (Van Groen, 2009) is een storende fout geslopen in Tabel 2. Bij soort nummer 12 dient “Grutto” te staan. Dankwoord De volgende personen, op volgorde van voornaam, hebben in 2009 meegewerkt aan de inventarisaties. Aleid Offerhaus (Oeverlanden West, Bloesempark), Ann van Echtelt (Diemerbos), Auke Jansen (Frankendael), Ben Daemen (Flevopark, Oosterpark, Oostelijk Havengebied), Bram Heuseveldt (Oeverlanden Zuid), Cathy Wiersema (Diemerbos), Edial Dekker (Barnegat, Rijperweg, Rietbroek), Erik de Vries (Oeverlanden West, Bloesempark), Frank van Groen (Polderweggebied, Diemerbos, Nieuwe Gouw, Gouwsloot, Dorre Ilp), Henk Breij (Kleine Poel), Hester Schoute (Oosterpark), Jan van Blanken (Westgaarde, Lutkemeerpolder), Jan Hinloopen (Diemerbos), Jan Timmer (Hortus & Wertheimpark), Janneke Dijs (Diemerbos), John van der Woude (Botshol), Lammert van der Veen (Diemerpark), Manuel Segond von Blanchet (Hortus & Wertheimpark), Mark Kuiper (Bovenkerkerpolder, Middelpolder, Holendrechter- en Bullewijkerpolder), Merijn van Leeuwen (Diemerpark), Peter-Paul Boermans (Oeverlanden West, Bloesempark), Petra Snijder (Diemerbos), Philipp Derks (Park De Kuil, Eendrachtspark, Erasmuspark, Gerbrandypark, Ruige Riet), Rob Baars (Diemerpark), Ruud Brouwer (Marken), Silvan Laan (Diemerpark, Broekermeer, Belmermeer, Poppendam), Teun van Dijk (Rembrandtpark, Brettenzone), Wendy Bach Kolling (Oosterpark) en Zweitse Scheeringa (De Mirandabad). Dank gaat ook uit naar de Provincie Noord-Holland voor het beschikbaar stellen van de gegevens van het Weidevogelmeetnet ten behoeve van dit overzicht.

Literatuur

De Bruin E. 2008. MUS-sen in Groot-Amsterdam. De Gierzwaluw jg. 46 (2): 11-17. Van Dijk, A.J. 2004. Handleiding Broedvogel Monitoring Project (broedvogelinventarisaties in proefvlakken). SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen. Van Groen, F.M. 2008. Broedvogelinventarisaties in 2007. De Gierzwaluw jg. 45 (4): 14-21. Van Groen, F.M. 2009. Broedvogelinventarisaties in 2008. De Gierzwaluw jg. 46 (4): 8-17. Louwe Kooijmans, J. 2006. Broedvogelinventarisaties in 2005. De Gierzwaluw jg. 44 (1): 12-13. Louwe Kooijmans, J. 2007. Broedvogelinventarisaties in 2006. De Gierzwaluw jg. 44 (4): 8-13. Teunissen W.A. & van Kleunen A. 2000. Weidevogels inventariseren in cultuurland. Handleiding Nationaal Weidevogelmeetnet. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen.

20


Resultaten MUS-project 2008 Ellen de Bruin

D

it artikel beschrijft de telresultaten van 2008 van het MUS-project in de regio Groot-Amsterdam. MUS, in 2007 gestart door SOVON Vogelonderzoek Nederland, staat voor Meetnet Urbane Soorten en heeft als doel het volgen van de aantalsontwikkeling van alle broedvogelsoorten in stedelijke gebieden, het vastleggen van (veranderingen in) de verspreiding ervan en het verzamelen van dichtheidscijfers.

Methode De MUS-methode gebruikt punttellingen en is analoog aan de PTT-methode (Punt Transect Tellingen), welke voor wintervogeltellingen wordt gebruikt. De methode, gebaseerd op een postcode, een aantal telpunten en drie telrondes, wordt uitgebreid beschreven bij de resultaten van 2007 (De Bruin, 2008) en is in 2008 niet gewijzigd. De resultaten in Tabel 1 geven het maximum aantal individuen per soort dat per postcodegebied tijdens één ronde is waargenomen, berekend over alle telpunten. Het aantal telpunten varieert van acht tot twaalf per postcodegebed. De aantallen in de tabel zijn omgerekend naar een gelijk aantal telpunten (tien), zodat deze vergelijkbaar worden. Zo ontstaat het zgn. ‘relatieve maximum’: het maximum aantal individuen per tien telpunten. Nagekomen gegevens 2007 a publicatie van de gegevens van 2007 is van postcodegebied 1033 de derde telling van 2007 binnengekomen, alsmede de telgegevens van postcodegebieden 1054, 1066 en 1186. Postcode 1054 is helaas slechts éénmaal geteld. Door toevoeging van deze gegevens zijn de volgende opmerkingen te maken over de resultaten van 2007. Het totaal aantal waargenomen soorten in 2007 wijzigt niet door deze toevoegingen en blijft 87. Wel is uiteraard het absolute aantal individuen gestegen, van 6871 naar 7829. De top tien in aantal individuen van 2007 wijzigt en is te vinden in Tabel 3. Door toevoeging van de telling van postcode 1054 komt zowel Blauwe Reiger als Meerkoet niet meer voor in alle postcodegebieden. De zin “op één postcode na zijn in alle gebieden Wilde Eend, Soepeend, Kokmeeuw, Stadsduif en Kauw geteld” komt ook te vervallen. De toevoeging van de gegevens van de postcodegebieden 1033 en 1186 zorgen ervoor dat de Grutto minder uniek wordt; deze soort komt niet voor in drie maar in zelfs vijf gebieden. De waarneming in postcodegebied 1054 zorgt ervoor dat Staartmees in vier gebieden is waargenomen. In de telling van postcodegebied 1033 staat een Glanskop (9 april 2007); deze waarneming neem ik niet mee. Het is heel goed mogelijk dat dit een Koolmees of een Matkop is geweest; immers het voorkomen van Glanskop is vrijwel uitgesloten in de regio. Tot slot: enkele totalen in Tabel 2 van het artikel van 2007 wijken af door afrondingsverschillen na het omrekenen naar tien telpunten. In de tabel van 2008 is dit euvel voorkomen.


De Gierzwaluw

21

Tabel 1.Tabel Maximum 1. Maximum aantal per aantal soort perper soort postcode per postcode (omgerekend (omgerekend naar tien naar telpunten) tien telpunten) 1019 1033 1019 1059 1033 1064 1059 1065 1064 1066 1065 1068 1066 1069 1068 1072 1069 1075 1072 1076 1075 1078 1076 1087 1078 1093 1087 1095 1093 1096 1095 1097 1096 1107 1097 1109 1107 1111 1109 1181 1111 1183 1181 1185 1183 1186 1185 1191 1186 1381 1191 1382 1381 totaal 1382 totaal postcode postcode

DodaarsDodaars Fuut Fuut 5 Aalscholver Aalscholver 5 Blauwe Blauwe Reiger Reiger 3 OoievaarOoievaar Knobbelzwaan Knobbelzwaan 6 GrauweGrauwe Gans Gans Soepgans Soepgans Brandgans Brandgans NijlgansNijlgans 2 Bergeend Bergeend Krakeend Krakeend Wilde Eend Wilde Eend 14 Soepeend Soepeend 15 Krooneend Krooneend 1 KuifeendKuifeend Bruine Kiekendief Bruine Kiekendief SperwerSperwer Buizerd Buizerd Torenvalk Torenvalk Slechtvalk* Slechtvalk* Fazant Fazant Waterhoen Waterhoen Meerkoet Meerkoet 23 Scholekster Scholekster 1 Kievit Kievit Grutto* Grutto* Wulp Wulp Tureluur*Tureluur* Zwartkopmeeuw Zwartkopmeeuw Kokmeeuw Kokmeeuw 60 Stormmeeuw Stormmeeuw 5 Kleine Mantelmeeuw Kleine Mantelmeeuw 15 Zilvermeeuw Zilvermeeuw 25 Grote Mantelmeeuw* Grote Mantelmeeuw* Visdief* Visdief* Stadsduif Stadsduif 17 Holenduif Holenduif HoutduifHoutduif 25 Turkse Tortel Turkse Tortel 1 Halsbandparkiet Halsbandparkiet 16 Koekoek* Koekoek* Gierzwaluw Gierzwaluw 11 IJsvogelIJsvogel Groene Groene Specht*Specht* Grote Bonte GroteSpecht Bonte Specht1 Oeverzwaluw Oeverzwaluw Boerenzwaluw* Boerenzwaluw* Huiszwaluw* Huiszwaluw* 7 Boompieper Boompieper 1 22 Witte Kwikstaart Witte Kwikstaart 1 Winterkoning Winterkoning 3

1 43

5 5 33

3

116

11 3 18

3 618

2

52

2

14 1115 1

3

2211

1 15 222

1 64

6

6

26

12

4

44

44

34

33

6

1 40

2 1 540

5

5

25

2

1 1915 62

2019 6

12

2

1 1 21 3 1

5

30

30

520 22

385 1922

738 19

4

34

3

11 1 13 3

1

187 10

1

1 6 4 41

1 26 4 14

1 32 2 21

10 21

10 21 6

8 39 6

1 43 62 32 2 18 339 21

3 2 2 821 22

13 2 52 258 1

1

918 310

9 3

3 11 31 6 3 30

3 11 2131 226 3 30

1 1

423 11

60 5 215 225

17

1 314 1

1 2 12

2 2 931

2 396 23

32 2139 22

3 621 2

1 56

8

48

124

1412

414

124

19 3

19

8 34

268 1234

26 312

2 53

1112 1 22 165

1

1

1 1 3 217 1412 10 6

411 1 12 1116

1620

3116

1 931

1 19

71

387

2838

3228

6832

810

1825 4 85

518 5 148

295 25 2214

1929 72 922

819 7 19

118 91

2211 1 339

1522 51 633

24

24

34

1334

3713

3037

2530

2825

3

33

3

751

258 4 575

11

9

9

7 1 1 93

5 615 33

1 31 175

20

1025 1 116

11

2 52 159 3

1 31

1

4

4

5

9

13

2 4 41

2 4 14

1

4 19

4 19

1

2 2

2 2

15 825 81

31 278 78

3 4527 7

11

1 1

1

4 6 13 2 1 3 21

1113

11

1

1

1

1

1 1 68 5 2

141 8 10 6

1 1 51 61 146 95 2

1 38

93

49

4

1 8 410 15

7

7

11

11

1

2

2

1145

4211 1

4

4

1442 81

1

8

611 1520 45 15 624

206 315 184 11 176

3320 43 718 1 3317

2733 24 87

5446 1

1124 202 522 5 2454 1

33

33

3

1

1

37 11

37 11

1515 5 6 1 1928

1315

1613

6 1 1419

36 1 614

323 1 466

1

31

2

2

224 525

2

2 1

1

1

1

4

4 11 1 218 32 1

3

2

2

6

1133

11

1

31 3 1

1

3613 100 36

83

2241 1 2419 2 2232

45 255

131

1 32

3 634

58 510

12

1 222

5 34

2 812 103

234

61

5 68

2 1214 38

3421

11

126 2 3 416 1 1916

3

2121

16

69

33

11 2 186 21

62

1319

98

3

12 22 613 14

212 2

194

6 13

2 2 1315 4

212

41 811

1

2 153

221 1 39

4414

2 62 33

2 34 1

2144 1 913

4 1 1418

15

1 85 103 5

1

1

1 21 122 43 11

2 712 24 1

2 2 50 100 8350

1

11

71

7

11

11

1

11

2

2

6

106

810

3027 62 28 1 4311 1 2 2

7830 66 152 1 2143 1 12 32

1378 36 215 821

613 183 52 1 178

126 818 65 11 617

1 3

1

1

2 2

2 12

89

5 1 8

1 1 1

31 23

2 23 32

1 4 1 184

1 89

1 5 56 314 9

11 1 1

11

1 1 31

15 1

1 31

11 183

1 1018

1410

414

184

218

112

1111

1411

614

1

106

410

3 52 3 37 3 58 5 46 86 126 2 31 5 25 428 22 211 5 4 43 1 4 41 7 1 17 45 440 7 58 2 10 7 1 4 3 589 83 8 134

3 52 37 58 5 46 86 126 2 31 5 25 428 211 4 43 1 4 4 7 1 17 45 440 58 10 7 1 4 3 589 8 134

176 1 3 10 409 8 1 518 12 112 8 334 6 12 1 536 6 2 3 30 89 41 26 1 19 186 4

176 3 10 409 1 518 112 334 12 536 2 3 30 89 41 26 1 19 186

Resultaten 2008 Om gegevens van de regio GrootAmsterdam te kunnen analyseren zijn die van postcode 1000 tot 1400 opgevraagd. Er zijn 27 MUS-telgebieden die binnen deze regio vallen (zie Tabel 2). Ten opzichte van 2007 zijn er vijf postcodegebieden bijgekomen; negen gebieden vielen af, veertien nieuwe kwamen er bij. Dertien gebieden werden zowel in 2007 als in 2008 geteld. De postcodegebieden 1033, 1064 en 1066 zijn in 2008 slechts tweemaal geteld. Doordat sommige soorten in de ene telperiode vaker voorkomen dan in de andere, kan een scheef beeld van deze postcodegebieden ontstaan. In totaal is er een absoluut aantal van 9369 individuen geteld, verdeeld over 92 soorten vogels. De top tien van het aantal individuen in 2008 staat in Tabel 3. Van de Kauw zijn net iets meer dan 1000 exemplaren geteld. Dit hoge aantal komt met name tot stand in postcodegebieden 1069 en 1381 in de tweede helft van juni; het betreft hier waarschijnlijk slaapplaatsen of voorverzamelplaatsen. De Halsbandparkiet, vorig jaar nog goed voor 917 individuen, heeft in 2008 met een aantal van 357 de top niet meer kunnen bereiken. Nieuw in de top tien is, direct op nummer 2, de Spreeuw. De top drie postcodegebieden qua aantal soorten: 1 (1096) Amstel I: & (1107) Holendrecht-zuid: R, S, Tbuurt: 57 soorten 2 (1095) Indische Buurt-oost, Flevoweg: 53 soorten 3 (1087) IJburg Haveneiland: 43 soorten De top drie postcodegebieden qua absoluut aantal individuen (tussen haakjes het relatieve aantal bij omrekening naar tien telpunten): 1 (1069) Osdorp-west: 804 individuen (674) 2 (1107) Holendrecht-zuid: R, S, T-buurt: 680 individuen (622) 3 (1381) Weesp-centrum en -oost, Naardermeer: 652 individuen (relatief ook 652)


De Gierzwaluw

23

IJsvogelIJsvogel Groene Groene Specht*Specht* Tabel 1.Tabel Maximum aantal soort postcode (omgerekend naar tien telpunten) 1.Bonte Maximum aantal perper soort postcode naar tien GroteSpecht Spechtper 1 per 4 (omgerekend 3 telpunten) 1 1 Grote Bonte 1 11 4 3 33 1 Oeverzwaluw 89 Oeverzwaluw 89 1019 1033 postcode 1019 1059 1033 1064 1059 1065 1064 1066 1065 1068 1066 1069 1068 1072 1069 1075 1072 1076 1075 1078 1076 1087 1078 1093 1087 1095 1093 postcode Boerenzwaluw* Boerenzwaluw* 2 Huiszwaluw* 7 5 Huiszwaluw* 7 5 Dodaars 1 1 1 Dodaars 1 1 Boompieper 1 Boompieper Fuut 51 3 43 64 6 26 12 11 6 26 32 Fuut 5 6 1 Witte Kwikstaart 1 1 15 Witte Kwikstaart 1 15 Aalscholver 51 1 4 21 Aalscholver 5 1 4 Winterkoning 3 9 13 11 8 3 9 4 1 Winterkoning 11 Blauwe Reiger Reiger 3 393 4 44 44 384 33 193 241 12 41 14 231 Blauwe 3 13 Heggenmus 2 1 1 1 1 3 1 2 Heggenmus 2 1 1 1 1 3 23 1 Ooievaar 31 Ooievaar Roodborst 1 1 3 1 Roodborst 161 111 91 19 110 811 Knobbelzwaan 61 11 23 1 Knobbelzwaan 2 1 10 Nachtegaal* 1 Nachtegaal* 13 Grauwe Gans Gans 3 1 21 Grauwe 1 21 39 Blauwborst 1 Blauwborst Soepgans 18 618 40 540 30 6 Soepgans 6 5 30 1 6 Zwarte Roodstaart 2 2 8 Zwarte Roodstaart 8 Brandgans Brandgans Merel 23 3414 1934 1619 2016 2720 1827 2518 2825 2128 21 6 6 Merel Nijlgans 16 2316 Nijlgans 2 2 52 5 25 1 39 2 14 5 2 1 Zanglijster 1 5 1 3 1 1 1 Zanglijster 1 5 1 3 1 1 1 1 Bergeend 3 2 Bergeend 3 Sprinkhaanzanger 1 Sprinkhaanzanger 1 Krakeend 1 11 Krakeend 1 11 2 Snor* Snor* Wilde Eend 14 15 1915 2019 520 385 738 187 918 2131 821 Wilde Eend 14 9 31 Rietzanger 1 3 Rietzanger 422 Soepeend 15 1115 2211 2122 62 1922 310 63 226 Soepeend 6 22 19 10 3 Bosrietzanger Bosrietzanger Krooneend 1 3 Krooneend 1 3 Kleine Karekiet 3 1 4 Kleine Karekiet 3 1 4 Kuifeend 4 34 30 Kuifeend 3 30 2 Spotvogel* Spotvogel* Bruine Kiekendief Bruine Kiekendief Braamsluiper 1 Braamsluiper 1 Sperwer Sperwer Grasmus 1 Grasmus 1 Buizerd 1 Buizerd 1 Tuinfluiter 3 1 Tuinfluiter 3 1 Torenvalk 1 12 Torenvalk 1 Zwartkop 3 Zwartkop 3 1 Slechtvalk* Slechtvalk* Tjiftjaf 6 8 1 8 7 5 3 1 1 Tjiftjaf 2 612 8 1 8 7 5 3 1 1 2 Fazant Fazant 2 1 1 1 2 1 1 Fitis 2 1 5 Fitis 2 1 5 1 Waterhoen 52 2 32 31 Waterhoen 5 3 3 Grauwe Vliegenvanger Grauwe Vliegenvanger Meerkoet 23 423 314 931 159 615 396 2139 621 56 175 217 1412 8 68 Meerkoet 141 Staartmees 2 Staartmees 2 410 54 Scholekster 1 11 3 33 23 22 10 Scholekster 1 2 Matkop* Matkop* Kievit Kievit 6 2 6 Pimpelmees 1 11 4 Pimpelmees 12 212 32 53 115 111 8 78 17 71 117 24 Grutto* Grutto* Koolmees Koolmees 12 612 136 1513 1515 1915 1019 1810 1518 1415 1114 1611 516 25 612 Wulp Wulp Boomklever Boomklever Tureluur*Tureluur* 4 4 Boomkruiper 1 1 3 1 Boomkruiper 1 4 14 11 1 31 11 Zwartkopmeeuw 1 Zwartkopmeeuw Gaai 1 2 4 1 3 Gaai 1 24 1412 414 12 44 11 112 3411 184 1418 44 114 Kokmeeuw 60 8 48 12 Kokmeeuw 60 Ekster 5 Ekster 17 617 816 1081 1310 613 106 1010 210 52 13 913 49 74 137 Stormmeeuw 5 1 Stormmeeuw 5 1 Kauw 5 26 316 113 11 304 153 30 153 7 29 17 8 8 Kauw Mantelmeeuw 5 26 419 226 272 29 1119 Kleine 15 215 162 19 8 268 22 17 12 41 19 Kleine Mantelmeeuw 4 13 Roek Roek Zilvermeeuw Zilvermeeuw 25 225 12 31 34 1234 312 53 165 1116 811 98 69 3 Zwarte Kraai ZwarteMantelmeeuw* Kraai 14 714 57 135 3913 1139 1211 1712 817 158 915 69 116 711 317 Grote Grote Mantelmeeuw* Spreeuw 24 1 1 5 193 2 7 7 SpreeuwVisdief* 24 5 411 1934 522 752 114 7114 Visdief* 1 5 3 5 33 Huismus* 27 4 6 2 3 3 6 Huismus* 27 4 6 2 3 3 6 4 Stadsduif 17 1620 3116 931 19 71 387 2838 3228 6832 634 Stadsduif 17 20 68 34 Ringmus RingmusHolenduif Holenduif Vink 11 31 3 4 1 3 2 Vink Houtduif 1181 18 125 353 19 429 18 22 311 222 113 Houtduif 25 1025 8110 25 518 29 819 11 15 1515 1315 16 Keep Keep Tortel Turkse 1 4 5 2 7 1 5 Turkse Tortel 1 4 5 2 7 1 5 Groenling 2 1 3 1 2 Groenling 2 19 Halsbandparkiet 116 751 5175 85 148 2214 9322 19 91 33 6233 6 326 Halsbandparkiet 16 6 Putter 4 3 Putter Koekoek* 4 Koekoek* 13 1 1 Kneu* 5 Kneu* Gierzwaluw 528 1419 Gierzwaluw 11 1334 3713 3037 2530 2825 19 6214 11 9 9 24 24 34 Rietgors 3 RietgorsIJsvogel 3 1 IJsvogel Groene Specht*Specht* 406 142 totaal 406 255 142 242 255 302 242 144 302 381 144 674 381 166 674 219 166 375 219 237 375 637 237 224 637 324 224 totaal Groene Grote Bonte 11 4 3 33 1 1 GroteSpecht Bonte Specht1 1 4 3 1 aantal soorten 41 43 26 aantal soorten 2441 2124 3521 2835 2128 3221 3932 1839 3118 3331 2233 89 4322 26 Oeverzwaluw Oeverzwaluw 89 53 =Lijstsoort Rode Lijstsoort *Boerenzwaluw* = Rode*Boerenzwaluw* Huiszwaluw* Huiszwaluw* Boompieper Boompieper Witte Kwikstaart Witte Kwikstaart Winterkoning Winterkoning

2 7 1 1 3

7 1 1 93

5

9

13

1113

11

31

1

1

33

33

1 38

15 93

49

4

15 1

1 31

1

1

1 2 1 32

1 3

1

1

1096 1095 1096 1107 1097 1109 1107 1109 1181 1111 1183 1181 1185 1183 1186 1185 1191 1186 1191 1382 1381 2 1097 37 1111 2 1381

37 11

11

339 21 1 9 28 13 321

4 1 6 18 10 13 523 316 3 21 1 28 191 33

2 4 10 14 41 45 3 43 1 19

2 4 14 144 4 143 1 19

2 19 36 2 53

52 18 25 4 12 2 32

15 1 825 2 81 2 13

1 2 112 1 13 2 10 51 7611 146 95 12 92 1361

11 2 1 313 410 5 7 56 314 19 1 89 913

2 1 544 21 13 17 1 11 16 913 126 31 17 2 133 3 4 416 1 1 316 19 1 1032 32 511 2 466 1

12 5 221 1217 1 16 28 39 212 2017 2 51 441 22

1 43 1 612 3 18 32 1 23 1 168

1 3 319 24 1 2 10 232 22 5

2 2

1

31 2 11 23 2 1 121

6 14 163 14 27

6 10 11 21 12

31 3 410 1 2 1

2527 2 17

2625 31

26 24 3 3

24 34 33 5

2334 3 5

1 4023 2

1 40 8 2

1145 1

4211 1 1

1442 81

2 1214 38

2 812 103

58 510

4

4

45 255 2 322 1

224 525 2 3

2 636 2 5

6 27 2 7

31 278 78

3 4527 7

71 1

7 1

11 1 16 23

1 1 6 1 12

418 1 317 8 2 410 4 15

8 15 7 339 3 1 322 21 1812 5428 3 17 62 2320 5 36 1 4 25 222

15 7 1133 3 3 2121 518 1454 17 16 823 1936 1 25 24 32

2

11 183

1 1018

3 15 11 24 202 2 5222 54

15 6311 1520 2 415 4 15 624

37 11

37 11

1410

414

1

2 62 11 14 33 46 74

4 18 11 3 1 19

4 18 1 17 85 23 10 451

12

2 23 11 11 32 62 412

1 1 18 321 3 9 11

21 74 723 34 11

1 12

57 7 2 153 1

1

2

1 11 31

825 12

1 1 23

1

1

4 22

4 12

1 1

1315 14

9182 1 22 613 4114

9 13 11 2 186 3241

13 20 11 21

31 520 1 8221

33 65 282

218 3 32 1 125 1157

122 43 11 61 1711

712 24 1 6 1017

4 2811

34 1528

93 1615

29 1216

252 5712

1 221 34 75 2714

1 2 3234 127 3427

1 2132 912 34 12 2

1 821 13 119 7212 2

11 108 1419 24 863 2 1263 20

61 1410 214 386 2 12 120 33 43 4 718 1 3317

6 814 42 13

128 14 1 21

2 1 11 21 2 8 5 2 513 100 236 50 36 100 8350 3311 833 68 36 72 2317 302 23 302 17 1 11 71 477 11 11 11 1 3112 431 74 37 1 7 13 7 13 40 740 18 1821 618 10 1866 8310

4 327 30 62 2 28 11 1 5446 2454 176 1133 4311 1 1 1 2 324 305 486 622 305 212 622 326 212 272 326 227 272 321 227 486 31 33 33 1 2 3 1 5753 3757 5737 2657 3826 2938 3729 3737

5 1 8

3

1 2 2

315 441 18

1 433 27 24 827

3 330 78 66 22 15

218

112

1111

2 6513 183 532 1 1 178

365 12 818 3 615

11 1 2143 821 617 1 12 284 321 513 284 268 652 1 652 513 32 1 3 1 4037 3640 4136 2841 2 2

184

3 278 13 36 2 215 1

1411

2 12

614

1

106

410

2 2 3 3 30 30 89 89 totaal 1382 totaal 41 41 26 26 3 3 1 52 31 52 19 19 37 3 37 4 186 186 58 58 43 43 5 5 58 58 46 46 2 2 86 86 1 1 126 126 12 12 2 2 8 572 572 31 31 43 43 5 5 1 1 25 25 1 1 428 22 428 11 11 211 5 211 4 4 4 26 26 43 43 1 1 1 1 41 4 3 413 4 15 15 7 7 3 30 30 1 1 6 153 153 17 17 2 56 56 45 45 2 27 440 440 20 20 58 2 58 1 1 10 10 156 156 7 7 10 409 409 1 1 3 34 4 21 21 3 3 44 44 589 83 589 3 274 274 8 8 47 968 968 134 134 17 17 176 1 176 3 352 352 3 3 7 592 592 10 10 3 164 164 409 8 409 2 12 1 3 87 87 518 12 518 1 112 81 112 1 38 38 334 6 334 18 18 12 1 12 7 76 536 536 4 24 2 3 268 9216 3 9216 30 30 28 92 92 89 89 41 41 26 26 1 1 19 19 186 4 186

Er zijn vijf soorten waargenomen in alle postcodegebieden: Meerkoet, Houtduif, Koolmees, Ekster en Zwarte Kraai. Drie soorten halen deze kwalificatie net niet: Halsbandparkiet, Merel en Kauw zijn in alle gebieden geteld behalve in postcode 1087. Deze soorten zijn blijkbaar nog schaars op IJburg. Maar liefst 22 soorten zijn eenmalig waargenomen: Brandgans (2), Bruine Kiekendief, Slechtvalk, Grutto (8), Wulp, Tureluur (3), Holenduif, Oeverzwaluw (71), Boompieper, Blauwborst, Sprinkhaanzanger, Snor, Spotvogel, Braamsluiper, Grauwe Vliegenvanger (2), Matkop, Boomklever (3), Roek (19), Ringmus (2) en Keep. Het getal tussen haakjes geeft het absoluut aantal exemplaren aan, indien het gaat het om meer dan één exemplaar. De Keep was duidelijk een vogel op trek (20 april 2008). Andere niet algemene soorten, die in maximaal drie postcodegebieden zijn waargenomen, zijn Dodaars, Ooievaar, Bergeend, Krooneend, Zwartkopmeeuw, Grote Mantelmeeuw, IJsvogel, Groene Specht, Boerenzwaluw, Nachtegaal, Zwarte Roodstaart, Bosrietzanger, Grasmus, Kneu en Rietgors. Mochten deze broeden in de regio, dan kunnen ze gerekend worden tot de zeldzame broedvogels in het stedelijk gebied.

Vergelijking met 2007 Het tellen van 23% aan extra gebieden in 2008 leidde grofweg tot 36% meer individuen en 6% meer soorten ten opzichte van 2007. Tien in 2007 getelde soorten werden niet waargenomen in 2008: Lepelaar, (Grote) Canadese Gans, Smient, Wintertaling, Slobeend, Tafeleend, Blauwe Kiekendief, Graspieper, Tapuit en Kramsvogel. Zonder uitzondering zijn dit soorten die slechts tijdens één telling in één telgebied werden gezien. Daarentegen werden in 2008 veertien nieuwe soorten aan de lijst toegevoegd: Dodaars, Brandgans, Sperwer, Slechtvalk, Grote Mantelmeeuw, IJsvogel, Boompieper, Blauwborst, Sprinkhaanzanger, Snor, Matkop, Roek, Ringmus en Keep. Dit resulteert in een totaal van vijftien Rode Lijstsoorten


De Gierzwaluw

25

Tabel 2. Onderzochte postcodegebieden in 2007 en 2008

FOTO: ROBERT HEEMSKERK, weesperzijde, 2-04-2008

in 2008: 16% van het totaal aantal getelde soorten. In 2007 waren deze cijfers resp. zeventien en 20%.

De IJsvogel is in 2 postcodegebieden waargenomen

Van de meer algemene soorten kan een eerste, voorzichtige vergelijking worden gemaakt, in ieder geval van de gebieden die tweemaal geteld zijn. Dit wordt gedaan door het hanteren van een index voor deze gebieden, te vinden in Tabel 4. Deze index geeft de toe- of afname aan van het aantal in 2008 getelde individuen ten opzichte van dat in 2007. Zo betekent een index van 114 een toename van 14%. Ter vergelijking zijn de indexen uit 2008 voor de plots uit het Broedvogel Monitoring Project (Van Groen,

2009) er naast gezet. Uit de MUS-gegevens zijn twee indexen te berekenen voor de typische stadssoorten Gierzwaluw en Zwarte Roodstaart, welke in de BMP-plots maar mondjesmaat voorkomen. Tevens zijn Kleine Mantelmeeuw en Zilvermeeuw soorten waarvoor niet eerder een index werd bepaald. Voor de duidelijkheid: de MUS-index zegt meer iets over de aanwezige aantallen in de getelde periodes en minder over het broeden van de soort. De MUS-indexcijfers van Gierzwaluw en Huiszwaluw zijn zorgwekkend; in 2008 werden veel minder individuen waargenomen dan in 2007. Het monitoren van Gierzwaluwen gebeurt nog te weinig, niet in de laatste plaats vanwege het ontbreken van een eenduidige methode. MUS geeft in ieder geval meer inzicht in de aantallen Gierzwaluwen die aanwezig zijn in de broedtijd. Van Kleine Mantelmeeuw, Zilvermeeuw en Zwarte Roodstaart werden in 2008 circa tweemaal zoveel individuen waargenomen dan in 2007. Met name van de Zilvermeeuw is deze toename opvallend; deze soort neemt landelijk af als broedvogel. Omdat dakbroeden moeilijk is vast te stellen, is de aantalsontwikkeling van broedparen in de stad echter niet bekend (Kwak & Louwe Kooijmans, 2009). Grote Bonte Specht nam ook aanzienlijk toe: van 9 naar 30 exemplaren. Dit komt overeen met de landelijke trend; de soort neemt toe in bossen, maar ook in de steden (Kwak & Louwe Kooijmans, 2009).

26


postcode 1015 1018 1019 1031 1033 1035 1054 1059 1060 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1072 1075 1076 1078 1087 1092 1093 1095 1096 1097 1107 1109 1111 1171 1181 1183 1185 1186 1191 1381 1382

2007 Jordaan-noord, Prinsen-, Herenstraat Plantagebuurt, Oostelijke Eilanden Zeeburg Van der Pekstraat (Noord) Tuindorp-Oostzaan / Landsmeer Kadoelen, Oostzanerwerf Overtoom Aalsmeerweg De Aker Slotermeer-zuid Slotervaart Nieuw-Sloten Geuzenveld, Osdorperweg Osdorp-oost Osdorp-west Ferdinand Bolstraat (De Pijp) Cornelus Krusemanstraat (Zuid) Stadionplein Churchilllaan IJburg Haveneiland Eikenweg, Pretoriusstraat (Oost) Dapperstraat Indische Buurt-oost, Flevoweg Amstel I Watergraafsmeer-west: Gooiseweg; Amsteldorp, Wetbuurt Holendrecht-zuid: R, S, T-buurt Driemond Oud-Diemen, Diemen-centrum Badhoevedorp, Nieuwe Meer, Schiphol-noord Amstelveen noordwest (Elsrijk) Amstelveen noordoost Amstelveen zuidwest (Keizer Karelpark) IJburg Steigereiland Waver Weesp-centrum en -oost, Naardermeer Weesp-noord

X X X X X X X

2008

X X

X X X X X X X X

X X

X

X

X X X X X X X X X X X X X X X X X

X

X X

X X X X X X X

22

27

X

Tabel 3. Top tien van 2008 en 2007; genoemd aantal exemplaren is de sommatie van het maximum (absolute) aantal individuen per postcodegebied, met tussen haakjes het relatief maximum (omgerekend naar tien telpunten) Top tien 2008 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Kauw: 1005 ex. (968) Spreeuw: 606 ex. (592) Kokmeeuw: 602 ex. (589) Merel: 588 ex. (572) Gierzwaluw: 558 ex. (536) Houtduif: 524 ex. (518) Wilde Eend: 430 ex. (428) Stadsduif: 428 ex. (409) Meerkoet: 425 ex. (440) Koolmees: 414 ex. (409)

Top tien 2007 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Halsbandparkiet: 917 ex. (917) Gierzwaluw: 776 ex. (770) Kauw: 488 ex. (491) Merel: 429 ex. (431) Houtduif: 421 ex. (421) Kokmeeuw: 416 ex. (453) Wilde Eend: 413 ex. (419) Meerkoet: 409 ex. (444) Stadsduif: 377 ex. (362) Koolmees: 315 ex. (323)


De Gierzwaluw

27

Grote dalers in 2008 in aantal individuen zijn Aalscholver, Nijlgans en Putter. Nu zijn Aalscholvers opportunisten die waarschijnlijk alleen en vooral komen foerageren. Nijlgans is opvallend; deze soort neemt landelijk toe (net als een andere exoot, de Halsbandparkiet). De Putter lijkt het landelijk vooral goed te doen buiten de stad; daar neemt ze sinds 1999 sterk toe (Kwak & Louwe Kooijmans, 2009). De Huismus is opvallend stabiel, ook in het BMP-onderzoek (Van Groen, 2009). Volgens de Stadsvogelbalans is dit landelijk ook min of meer het geval. Na een achteruitgang in de stad lijkt de broedpopulatie zich te herstellen (Kwak & Louwe Kooijmans, 2009). Soorten die ontbreken op de BMP-lijst van 2008 maar wel waargenomen worden in de MUSgebieden zijn Ooievaar, Brandgans, Wulp, Stormmeeuw, Zilvermeeuw, Grote Mantelmeeuw, Oeverzwaluw, Keep en de drie Rode Lijstsoorten Slechtvalk, Grutto en Visdief. De resultaten uit de MUS-gebieden kunnen aanvullend zijn aan die van het BMP-project, waarin het stedelijk gebied behoorlijk ondervertegenwoordigd wordt.

Ten slotte Ondanks de weinig wetenschappelijke methode en de moeilijkheidsgraad van interpretatie van de gegevens, geeft de MUS-telling toch een indicatief beeld over welke vogelsoorten er verblijven in de stad ten tijde van de broedtijd en in welke aantallen. Op langere termijn kan wellicht een trend onderkend worden. Het derde jaar van het nationale stadsvogelmeetnet is inmiddels alweer achter de rug. Graag roep ik de tellers op hun gegevens alsnog op te voeren, mochten ze dat nog niet gedaan hebben. Er zijn nog veel postcodegebieden waar geteld kan worden. Door de huidige geringe dekking van de postcodes in de Amsterdamse regio blijft een groot gebied onderbelicht, met name de binnenstedelijke gebieden. Terwijl deze gebieden juist de ‘doelgroep’ vormen. Je kunt je opgeven via de website van SOVON. De eerste telperiode loopt van 1-30 april; dus deelname voor 2010 is nog steeds mogelijk! Momenteel worden de MUS-gegevens door Vogelbescherming Nederland geanalyseerd in combinatie met de gegevens van het PTT-project (Punt Transect Tellingen). Hieruit wordt een stadsvogelindicator geconstrueerd, zoals de Stadsvogelbalans 2009, welke beschikbaar gemaakt wordt voor bijvoorbeeld gemeenten. Reeds een aantal stadsvogeltellers telt zijn of haar MUS-route in de winter als PTT-route. Deze telling vindt plaats op één dag in de tweede helft van december. Meer informatie en een beknopte handleiding staan op de website van SOVON, of mail met Jan Schoppers, [email protected].

Tabel 4. Index van in 2008 getelde soorten in de postcodegebieden die in beide jaren volgens MUS zijn geteld (zie Tabel 2) ten opzichte van 2007 (2007=100)

Fuut Aalscholver Blauwe Reiger Knobbelzwaan Grauwe Gans Nijlgans Krakeend Wilde Eend Soepeend Fazant Waterhoen Meerkoet Scholekster Kokmeeuw Kl. Mantelmeeuw Zilvermeeuw Stadsduif Houtduif Turkse Tortel Halsbandparkiet Koekoek Gierzwaluw Gr. Bonte Specht Huiszwaluw Witte Kwikstaart Winterkoning Heggenmus

totaal 2007

totaal 2008

MUSindex

BMPindex

29 52 23 14 18 33 22 210 98 7 23 292 21 329 31 57 205 286 62 86 6 517 4 25 24 84 29

33 25 31 26 21 12 15 208 111 9 16 268 36 346 66 108 199 243 52 137 4 262 12 15 14 87 16

114 48 135 186 117 36 68 99 113 129 70 92 171 105 213 189 97 85 84 159 67 51 300 60 58 104 55

98 111 72 260 125 129 120 98 112 84 98 92 140 63

116 118 55 106 94 126 116 100 112 125

Roodborst Zwarte Roodstaart Merel Zanglijster Rietzanger Bosrietzanger Kleine Karekiet Grasmus Tuinfluiter Zwartkop Tjiftjaf Fitis Pimpelmees Koolmees Boomkruiper Gaai Ekster Kauw Zwarte Kraai Spreeuw Huismus Vink Groenling Putter Kneu Rietgors aantal soorten

totaal 2007

totaal 2008

MUSindex

BMPindex

16 5 284 25 3 1 16 1 5 22 57 18 88 200 8 13 141 372 166 120 102 25 20 32 3 2

19 10 258 13 4 4 13 3 3 13 64 25 76 202 11 18 126 485 166 199 100 23 21 12 4 2

119 200 91 52 133 400 81 300 60 59 112 139 86 101 138 138 89 130 100 166 98 92 105 38 133 100 53

84 95 102 147 115 128 139 127 100 129 122 95 120 80 83 96 85 105 100 100 86 129 64 56 123 49

Literatuur Aarts, B. 2009. PTT-wintervogeltelling 2008 en de verdwenen mezen. SOVON-Nieuws jg. 22 (3): 15-16. De Bruin, E. 2008. MUS-sen in Groot-Amsterdam. De Gierzwaluw jg. 46 (2): 11-17. Van Dijk A.J. 2004. Handleiding Broedvogel Monitoring Project (Broedvogelinventarisatie in proefvlakken). SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen. Van Groen, F. 2009. Broedvogelinventarisaties 2008. De Gierzwaluw jg. 46 (4): 8-17. Kwak, R. & J. Louwe Kooijmans. Stadsvogelbalans 2009. Vogelbescherming Nederland & SOVON Vogelonderzoek Nederland.

Dank Met dank aan Bram Aarts en Jan Schoppers van SOVON voor het ter beschikking stellen van de telgegevens, en uiteraard aan alle MUS-tellers.

SOVON Vogelonderzoek Nederland. 2002. Atlas van de Nederlandse Broedvogels 1998-2000. Nederlandse Fauna 5. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV Uitgeverij & European Invertebrate Survey-Nederland, Leiden. Van Turnhout C. & Van Diek H. 2007. Handleiding MUS (meetnet Urbane Soorten). SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen.

28



De Gierzwaluw

29

Broedvogels in de Brettenzone

weg. Ze dateren uit de zestiger jaren van de vorige eeuw. Het gebied is geïnventariseerd volgens de Broedvogel Monitoring Project methode van SOVON.

Teun van Dijk

FOTO: MAARTEN HOTTING, kinselmeer, 20-08-2009

Het gebied ten westen van volkstuincomplex De Bretten tot de Australiëhavenweg wordt gekenmerkt door rietland met losse struiken. Langs de hoogwaterkerende dijk zijn twee grote boombestanden met voornamelijk wilgen. Door het gebied lopen voetpaden en één fietsroute. Op de Brettenburg zijn langs het fietspad indertijd abelen geplant. Voorts is de Brettenburg grotendeels begroeid met wilgen, wat vlieren en veel bramen. Dit deel van De Bretten wordt doorsneden door de spoorlijn Sloterdijk-Haarlem.

De Bosrietzanger stijgt in aantal

D

e Brettenzone is een langgerekt gebied ten noorden van de Haarlemmertrekvaart. De inventarisatie heeft betrekking op het gedeelte ten westen van het volkstuincomplex De Bretten, de strook ten noorden daarvan en het gebied ten oosten van volkstuincomplex De Groote Braak. Het geheel wordt aan de noordkant begrensd door een hoogwaterkerende dijk en aan de zuidkant door de spoorbaan Amsterdam-Haarlem, c.q. de as van de voormalige spoorbaan uit de tijd dat het oorspronkelijke station Sloterdijk nog in gebruik was. Het geïnventariseerde gebied is circa 117 ha groot.

Beschrijving gebied Het gebied wordt van zuid naar noord doorsneden door een drukke verkeersader: de Australiëhavenweg. In het gebied liggen twee voormalige stortplaatsen van de toenmalige Amsterdamse Stadsreiniging. De oostelijke stortbult wordt aangeduid met de naam Brettenburg. De westelijke stortbult ligt deels onder de Australiëhaven-

30


Ten zuidwesten van de Brettenburg bevindt zich een klein gemaal dat automatisch water uitslaat op de Haarlemmertrekvaart. Het gebied ten zuiden van de spoorlijn SloterdijkHaarlem heeft een lager waterpeil dan het gebied ten noorden van de spoorlijn. Door middel van kleine stuwen wordt in het noordelijk deel een hogere waterstand bewerkstelligd. Het gebied ten westen van de Australiëhavenweg kent ook twee waterpeilen. De sloot aan de noordkant van de spoorlijn heeft daar een lagere waterstand dan het overige water in dit gebied, waar die scheiding eveneens bewerkstelligd is door kleine stuwen. Het gebied tussen Australiëhavenweg en volkstuincomplex De Groote Braak wordt ook wel aangeduid als de Lange Bretten. Het middengebied hiervan is grotendeels begroeid met riet. De randen bestaan vooral uit bomen en boomgroepen. Het betreft hier voornamelijk wilgen. Alle vegetatie, uitgezonderd die op de taluds van de Australiëhavenweg, heeft zich spontaan ontwikkeld. Oorspronkelijk was het een veenweidegebied; toen eenmaal met de opspuitingen van industriegebied Sloterdijk was begonnen, diende het gebied als afvloeigebied voor het opspuitwater. Op het veen heeft zich slib en zand afgezet. Slechts een klein gedeelte ten noordwesten van de Australiëhavenweg is tevens opgespoten, omdat men aanvankelijk de bedoeling had hier ook bedrijven te gaan vestigen. Het gebied valt onder het stadsdeel Geuzenveld/Slotermeer en dit stadsdeel heeft in 2006 en 2007 flink ingegrepen in het gebied. Volgens het oorspronkelijke verkavelingspatroon zijn een aantal rillen opgezet en waterlopen uitgegraven en heeft men de eerder genoemde stuwen aangebracht. Voorts zijn er zo’n 3000 bomen gekapt, voornamelijk om een nieuwe dijk langs de bestaande hoogwaterkerende dijk aan te leggen. Dit alles om een hoger waterregiem in het gebied te kunnen realiseren. Dit jaar liepen er voor het eerst Schotse hooglanders in het gebied tijdens het broedseizoen. Deze dieren waren in de herfst daarvoor in het gebied uitgezet. Ten behoeve van deze runderen is het gebied nu afgezet met een gazen hekwerk en niet meer openbaar toegankelijk. Het gebied wordt beheerd door het Landschap Noord-Holland. Inmiddels zijn er deze herfst nu ook twaalf Hollandse landgeiten in het gebied uitgezet. Het doel van deze begrazing is het dichtgroeien van het gebied door bomen tegen te gaan.


De Gierzwaluw

31

Van het gebied is in de twee jaren voor de herstructurering ook een inventarisatie gemaakt. De jaren 2006 en 2007 zijn de jaren waarin het gebied door het stadsdeel werd aangepakt, waarbij met de ingrepen rekening gehouden is met het broedseizoen. In 2008 heeft men het gebied met rust gelaten en vanaf 2009 moet rekening worden gehouden met de invloed van Schotse hooglanders die in het gebied in de herfst van 2008 werden uitgezet.

De vogels In de periode 2004-2009 hebben er 52 soorten vogels in het gebied gebroed, dit is echter geen constant gegeven. Sommige soorten verdwenen en andere kwamen; dat wisselde van jaar tot jaar. Er zijn 37 soorten die jaarlijks in het gebied hebben gebroed. De Buidelmees heeft na 2005 landelijk een sterke dalende lijn te zien gegeven. Snor en Baardman zijn de laatste jaren niet meer als broedvogel vastgesteld, ze broeden echter nog steeds in het nabijgelegen gebied De Kluut (het gedeelte van de Bretten ten westen van volkstuincomplex De Groote Braak). Uit het zesjarig overzicht kunnen we aflezen dat de werkzaamheden een terugloop in het totale aantal broedparen te zien heeft gegeven in de periode tot en met 2008. Dit is ook logisch, gezien de grote aantallen bomen die het veld hebben moeten ruimen en de stukken terrein die ongeschikt waren gemaakt om te broeden door de vegetatie te verwijderen met als doel in het broedseizoen door te kunnen werken.

32


Door de uitbreiding van waterloopjes is het aantal Meerkoeten en Waterhoenders duidelijk toegenomen. Wellicht kan de toename van Fazanten worden toegeschreven aan de begrazing door Schotse hooglanders. In 2009 heeft de populatie Winterkoningen duidelijk een dip opgelopen door de winter die aan het broedseizoen vooraf ging. Verwonderlijk is dat zijn aanverwant de Heggenmus daarentegen een grote sprong voorwaarts heeft gemaakt. De verlopen in broedgevallen van andere soorten vertonen een duidelijke relatie met de landelijke trend. Die hangt vaak samen met de overwinteringsomstandigheden in Afrika. Zo stijgen de aantallen van Blauwborst, Rietzanger, Bosrietzanger, Kleine Karekiet, Grasmus, Groenling, Vink en Rietgors. Een dalende lijn geven soorten als Nachtegaal, Staartmees, Ekster en Kneu te zien. Voor de afname van de Eksters is een verklaring: zij zochten hun voedsel voornamelijk in het gebied ten noorden van de hoogwaterkerende dijk, waar ze vaak in grote groepen waren aan te treffen. Dit gebied is in de betreffende jaren echter steeds meer bebouwd geraakt. Het voedselgebied is voor deze soort dus duidelijk afgenomen. Daarnaast is het ook een landelijk trend dat de populatie een dalende lijn vertoont. Gelukkig is er voor de broedvogels langs de waterlopen nu vanaf 2007 een goede overeenkomst met Waternet gemaakt, waarbij buiten het broedseizoen steeds aan één kant van de waterloop wordt gemaaid. Door het gewijzigde waterpeilregiem heeft Waternet ook de hoofdwatergang uit de Lange Bretten uit het maaibeheer gehaald; onderhoud


De Gierzwaluw

33

Eén, twee,… veel parkieten!

FOTO: roelant jonker

FOTO: ROBERT HEEMSKERK schinkelbos, 23-06-2009

Roelant Jonker

Juveniele Grasmus

hiervan is nu geheel aan Landschap Noord-Holland overgedragen. Sinds 2007 is het maaiwerk in begin juni niet meer aan de orde. Vlak voor terugkeer van rietvogels zoals de Kleine Karekiet maait Waternet nu de waterlopen die noodzakelijk zijn voor een goede afwatering van het gebied aan één zijde, zodat hier geen interessante vegetatie aanwezig is om in te gaan nestelen. Hierdoor kan dan ook worden ingegrepen als de waterloop voortijdig dreigt dicht te groeien met waterplanten, zonder dat hiervoor broedsels hoeven te worden verstoord. Afgelopen jaar deden de Kleine Karekieten het beter dan ooit.

Geraadpleegde literatuur Van Dijk, A.J. 2004. Handleiding Broedvogel Monitoring Project (broedvogelinventarisaties in proefvlakken). SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen. SOVON Nieuws, jg. 21, 2009 nr. 3

34


S

OVON en City Parrots organiseerden in januari 2010 een Europese telling van de Halsbandparkiet, een veel besproken exoot die sinds een halve eeuw voorkomt in Nederland. Doel is om de verspreiding en populatiegroei van deze soort goed in kaart te brengen. Door vergelijkingen met voorgaande tellingen in 2004 en 2006 kan een idee gevormd worden over wat ons voor de Halsbandparkiet in de toekomst valt te verwachten. Hoe tel je Halsbandparkieten? Deze vogels hebben de gewoonte zich ‘s avonds massaal te verzamelen in zogenaamde slaap- of roestplaatsen waar de hele populatie uit de wijde omgeving de nacht doorbrengt. In Nederland zijn er slaapplaatsen bekend in Den Haag, Rotterdam, Utrecht en Haarlem. In Amsterdam zijn het er twee, één aan de Plesmanlaan in Slotervaart en één aan de Buiksloterweg in Noord. Het toeval wil dat de slaapplaatsen buiten Amsterdam redelijk overzichtelijk zijn. De parkieten vliegen in de schemering groepsgewijs van een beperkt aantal richtingen naar de slaapplaats en laten zich zo makkelijk tellen. De Amsterdamse situatie is anders. Allereerst zijn er twee slaapplaatsen die onderling vogels uitwisselen. Om een goed overzicht van het aantal parkieten te krijgen moeten beide plaatsen tegelijkertijd worden geteld. Bovendien zijn de slaapplaatsen redelijk uitgestrekt; ze liggen verspreid over meerdere bomen langs de aanwezige waterkant. Bij andere plaatsen in Nederland beperken ze zich tot één of twee bomen.


De Gierzwaluw

35

Deze factoren vereisen dat voor het tellen voldoende bekwame tellers en dito administrateurs beschikbaar zijn. Geen gemakkelijke taak in Amsterdam. Of dat nu ligt aan de impopulariteit van deze exoot of frustratie met eerdere telpogingen die in het honderd liepen kan ik moeilijk beoordelen. Toch lukte het om een aantal mensen enthousiast te krijgen om aan deze Europese actie deel te nemen. Er werd zelfs verschillende malen geteld. Primeur was de ochtendtelling van Sjaak Schilperoort. Hij kwam in de ochtend van maandag 11 januari op 1582 vogels die vanuit de slaapplaats aan de Buiksloterweg over Het IJ via Nemo en Centraal Station de weg naar de stad vonden. De zondagavond daarvoor werden op de slaapplaats aan de Buiksloterweg 2666 exemplaren genoteerd door Tim van Nus en Ruud Vlek. Aan de Plesmanlaan kwamen Jan van Blanken en Teun van Dijk samen op 1110 slapers. Totaal van deze avond: 3776 Halsbandparkieten. De vogels aan de Buiksloterweg werden echter anders geteld dan elders in het land. Hier werden niet de invliegende vogels geteld maar zittende vogels in de bomen. Met maar twee mensen beschikbaar was een andere manier ook niet haalbaar. Om een betere vergelijking met de resultaten elders in het land mogelijk te maken stelde ik voor om het volgende weekend nogmaals te tellen waarvoor enkele vrijwilligers van de Haagse telploeg zich bereid hadden gevonden om te assisteren in Amsterdam. Met speciale dank aan Ruud Vlek, Suzanne Lubbe, Willem van Esch, Grace Innemee, Wendy van Rooy, Tim van Nus, Jan van Blanken, Teun van Dijk en Arjen van Krimpen konden op zondagavond 17 januari 4288 invliegende parkieten worden geteld op beide Amsterdamse locaties tezamen. Daarbij bevonden zich circa 50 Grote Alexanderparkieten. Als controle werd aan de Buiksloterweg ook nog de zittende vogels geteld. Dit bracht een verschil van zo’n 30 procent aan het licht tussen beide telmethoden. Er werden beduidend minder zittende vogels geteld dan er binnenvlogen. Welke methode de beste resultaten geeft, bleek een punt van hevige maar gemoedelijke discussie tussen de Haagse en Amsterdamse delegaties. Als altijd ligt ook hier de waarheid vast ergens in het midden. Omdat in Den Haag en elders in Europa het gebruikelijk is de invliegende vogels te tellen, is het van belang ook dat cijfer te verkrijgen voor Amsterdam. Wat het exacte aantal ook mag zijn is dan minder belangrijk dan het gebruik van een identieke telmethode. Zo kunnen immers trends tussen de verschillende locaties en tussen jaren vergeleken worden. Het aantal getelde Halsbandparkieten per stad op 10 januari 2010 stad

aantal

Den Haag

5007

Amsterdam

3776

Rotterdam

540

Haarlem

410

Utrecht

69 totaal

36

9802

In de steden Den Haag, Amsterdam, Rotterdam, Haarlem en Utrecht samen werden op 10 januari bijna 10.000 Halsbandparkieten op hun gezamenlijke slaapplaatsen geteld, zie de tabel. Indien gerekend zou worden met het Amsterdamse aantal van 17 januari, zou het totaal maar liefst 10.314 worden. Dit aantal is bijna een verdubbeling van het aantal parkieten dat in 2004 werd geteld. Toen leverde een landelijke telling op slaapplaatsen 5400 parkieten op. De resultaten van andere tellingen in Europa zijn nog niet compleet. Om een beter inzicht te krijgen in de populatieontwikkeling van de Halsband- en Grote Alexanderparkieten is er het streven elk kwartaal een telling te doen en een vaste ploeg tellers met ervaring met de Amsterdamse parkietenpopulatie op te bouwen. Vrijwilligers kunnen zich aanmelden via [email protected].


Opvetten en wegwezen Naturalis & Vogelbescherming Nederland

I

n museum Naturalis in Leiden is een tentoonstelling over vogeltrek te bezichtigen: Opvetten en wegwezen. De tentoonstelling, een samenwerkingsverband met Vogelbescherming Nederland, bevat meer dan 200 trekvogels uit de collectie van Naturalis. Het vertelt over de unieke prestatie die vogels op trek leveren en de bedreigingen waarmee ze geconfronteerd worden.

FOTO: do van dijck

Jaarlijks vliegen tientallen miljoenen trekvogels door, naar of uit ons land. Van broedgebied naar winterverblijf en omgekeerd. Niet om de kou te ontvluchten, maar om op een plek te komen waar in de winter voldoende voedsel voorhanden is. Een enorme fysieke prestatie; de vogels vliegen vaak duizenden kilometers. Om energie te hebben voor de lange vluchten eten veel vogelsoorten zich voor een trektocht letterlijk vet, soms met een verdubbeling van hun gewicht tot gevolg; een proces dat opvetten wordt genoemd. In de tentoonstelling ‘Opvetten en wegwezen’ staan de vogels ingedeeld op de afstand die ze afleggen. Een aantal vogels vertelt het verhaal over de trektocht die ze onderneemt. De Noordse Stern bijvoorbeeld is de kampioen onder de trekvogels; hij vliegt in drie maanden tijd van de Noordpool naar de Zuidpool. De tentoonstelling laat zien wat er allemaal bij komt kijken om de trektocht te ondernemen: de verschillende vliegtechnieken die de vogels gebruiken, de timing van vertrek en de oriëntatie tijdens de trek, maar ook de gevaren onderweg; van grote stormen tot hoogspanningsmasten en van roofdieren tot boortorens. In Nederland wordt veel onderzoek gedaan naar trekvogels. Door wetenschappers, maar ook door vogelliefhebbers die vrijwillig bijdragen leveren door middel van waarnemingen en tellingen. Deze informatie is essentieel om de vogeltrek beter te begrijpen en de juiste beschermingsmaatregelen te nemen. In de tentoonstelling is een aantal voorbeelden van dergelijk onderzoek te vinden.

Tentoonstelling: vrijdag 19 februari 2010 t/m zondag 2 januari 2011 Adres: Naturalis, Darwinweg 2, Leiden (10 minuten lopen vanaf station Leiden Centraal; parkeren kost €3,-) Openingstijden: di-vr 10-17 uur; za-zo & feestdagen: 10-18 uur; schoolvakanties: dagelijks 10-18 uur Toegangsprijzen: vanaf 18 jaar: €11,-; leden VBN €2,- korting op vertoon ledenpas Kijk voor meer informatie op naturalis.nl.


De Gierzwaluw

37

Waarnemingen oktober-december 2009 Auke Jansen

FOTO: BOB vAN DEN BROEK

D

it najaar werden enkele zomergasten, zoals Boomvalk, Grutto en Visdief nog laat gezien. In oktober zag Bob van den Broek een Steppekiekendief in Waterland. In eerste instantie was hij niet zeker van deze bijzondere waarneming. Gelukkig wist hij een paar overtuigende foto’s te maken. De vogel is ingediend bij de CDNA. Mits aanvaard is dit de 329e soort vastgesteld in regio Groot-Amsterdam. Vanaf eind oktober werden opvallend veel Steppekiekendief, Bloemendalergouw, 4-10-2009 Houtsnippen waargenomen op de meest uiteenlopende locaties. Een Oehoe in Artis en omgeving hield de gemoederen bezig. Het is misschien één van de ontsnapte “kweek-oehoes” die in Nederland rondvliegen. De vogel is echter ongeringd dus zou het om een nieuwe soort voor Amsterdam kunnen gaan. De trektelpost op de Vijfhoek wordt steeds meer ingesloten door het uitdijende IJburg. Het lijkt er op dat de vogels iets meer oostelijk doorkomen.

Westgaarde, Bovenkerkerpolder, Middelpolder, Polder de Rondehoep (7 ex.), Botshol, Diemerpolder, Vijfhoek (5 ex.), Diemerpark, Leeuwenveld, Muiden, Landje van Geijsel, PEN-bos, Recreatiegebied Spaarnwoude, Schinkelbos, diverse plaatsen Waterland, Aetsveldsche Polder, Bloemendalerpolder en Gemeenschapspolder. Purperreiger 31-10 Ilperveld 1 ex. juv. (JvW). Lepelaar 1-10 Bovenkerkerpolder 4 ex. juv. op (KJ). 4-10, 31-10 Middelpolder 1 ex. (PB, Adri den Bakker). 15-10 Kinselbaai 1 ex. (NA). Kleine Zwaan 28-10 Houtrak 2 ex. (PT). 31-10 t/m 18-12 Vijfhoek max. 18 ex. over (FV, GvD, WvdW, FvG), 20-12 4 ex. t.p. (JFY). 2-11 t/m 30-12 Bovenkerkerpolder max. 142 ex. (velen), hierbij 2 ex. geringd op een schiereiland in de Pechorazee ten zuiden van Nova Zembla (Anton Duijnhouwer). 6-11 t/m 11-12 Aetsveldsche Polder max. 13 ex. t.p. en 20 ex. over (EdB, MV). 7-11 t/m 30-12 Bloemendalerpolder max. 260 ex. (velen). 10-11 Landje van Geijsel 3 ex. over (HB). 16-11 GrootDuivendrechtsche Polder 5 ex. (HB). 21-11 Lutkemeerpolder 4 ex. ZW (JvB). 1-12 Diemen 6 ex. Z (MZo). 1-12 Durgerdammergouw 7 ex. ZO (FvG). 8-12 Recreatiegebied Spaarnwoude 2 ex. foer. (Marc Budding). 18-12 Schiphol 1 ex. N (RR). 13-12 Polder Rietbroek 22 ex. (FV, WvdW). Wilde Zwaan 1-12 t/m 19-12 Diemerpark max. 10 ex. over (HB, NZ). rietgans spec. 9-11 Diemerpark 1800 ex. Z (HB). 30-11 Landje van Geijsel 25 ex. Z (HB). 1-12 Diemerpark 100 ex. Z (HB). 18-12 IJburg 50 ex. Z (RB). Toendrarietgans 8-11 Vijfhoek 2 ex. over (GvD, WvdW). 30-11 Amerikahaven 40 ex. ZW (PM). 2112 Lutkemeerpolder 13 ex. (JvB). Kleine Rietgans 25-10 Aetsveldsche Polder 1 ex. O (EdB). 31-10 Vijfhoek 30 ex. over (FV, GvD, WvdW, FvG). 15-11 Polder de Rondehoep 2 ex. (FvG). 2-12 Diemerpark 590 ex. Z (HB). 13-12 Barnegat 2 ex. (FV, WvdW). 21-12 Frankendael 1 ex. over (HB).

Fuut 12-11 Gouwzee 300 ex. (MH, JH). Kuifduiker 14-10 IJmeer t.h.v. Barnegat 1 ex. (WvdS). 1-11 Gaasp, Driemond 1 ex. (MV). 21-11 t/m 15-12 IJburg 1 ex. (velen). Aalscholver 9-10 Vijfhoek 1630 ex. over (WvdW, GvD, FV). 8-12 Eerste Diem 157 ex. slaapplaats (WvdW). Roerdomp 8-11 A’veense Poel 1 ex. (Job Stierman). 8-11 t/m 28-12 Middelpolder 1 ex. (velen), op 28-12 zelfs 2 ex. (PB). 16-11, 12-12 Botshol, Grote Wije 1 ex. (Marianne Wustenhoff, FvG). 14-12 Eerste Diem 1 ex. op het ijs (WvdW). 20-12 Diemerpark 1 ex. op (JFY). 22-12 t/m 30-12 Lutkemeerpolder 1 ex. (PT, RR, JvdB). Grote Zilverreiger 21-11 Botshol 103 ex. slaapplaats (JvdW). Verder 152 meldingen uit: Knooppunt Holendrecht, Broekzijdsche Polder, Polder Nellestein, Groot-Duivendrechtsche Polder, IJburg,

38


FOTO: wim van der schot

Zorg dat je waarnemingen van het eerste kwartaal 2010 voor 1 april zijn ingevoerd op waarneming.nl.

Kuifduiker, IJmeer, 14-10-2009


De Gierzwaluw

39

FOTO: marianne slot

Kolgans 21-11 Polder Rietbroek 3500 ex. op (MH). 1-12, 7-12 Bovenkerkerpolder 1500 ex. (AJ, KJ). 13-12 Geheel Waterland-Oost 13.000 ex. (FV, WvdW). 16-12 Aetsveldsche Polder 1200 ex. (Frank Derriks). Brandgans 1-12, 18-12 Diemerpark resp. 5600 ex. t.p. en 1550 Z (HB). 18-12 IJburg 4500 ex. Z (RB). 18-12 Vijfhoek 6000 over (FV). 28-12 Bloemendalergouw 1800 ex. (HB). Roodhalsgans 13-12 Omgeving Ransdorp 1 ex. (FV, WvdW). Rotgans 3-10 t/m 28-10 Vijfhoek max. 45 ex. over (velen); 28-11 t/m 11-12 2 ex. 1kj t.p. (NZ, EdB). 15-10 Polder Opperwoud 1 ex. 1kj (NA). 19-12 Durgerdammergouw 1 ex. 1kj (EdB). Roodhalsgans 13-12 Durgerdammergouw 1 ex. (FV, WvdW). Casarca 19-12 t/m 31-12 Lutkemeerpolder 1 ex. “metalige ring om li-poot” (JvdB, RR, JvB, PT). Pijlstaart 3-10 t/m 2-11 Vijfhoek max. 42 ex. over (velen), 2-11 2 ex. t.p. (FvG). 9-10 Barnegat 1 v. (FvG). 11-10 t/m 19-12 Kinselbaai max. 8 ex. (EdB, NA, HB, FvG). 9-11 Diemerpark 60 ex. Z (HB). 2811 Ouderkerkerplas 1 m. (EdB). 1-12 IJburg 18 ex. Z (HB). 30-12 Lutkemeerpolder 1 m. ZO (RR). Slobeend 1-12, 8-12 Kinselmeer resp. 270 en 280 ex. (FvG). Krooneend 1-10 t/m 24-10 Gouwzee max. 257 ex. (velen). 2-10 t/m 31-10 Vijfhoek, Haven Ballast max. 2 ex. (FvG, EdB, IA). 5-10 t/m 15-12 Botshol max. 21 ex. (velen). Witoogeend 11-10 Kinselmeer 1 m. (RivD, EdB). 8-11 t/m 13-12 Botshol, Grote Wije max. 3 m. en 1 v. (velen). 21-11 Vecht, Uitermeer tot Weesp 1 v. (EdB, RivD). Topper 15-11 Botshol 1 v. (Ferry van der Lans). 30-11, 18-12 Vijfhoek, Haven Ballast 1 m. (FvG, EdB). 10-12 Kinselbaai 1 m. (NA). Brilduiker 19-10 Vijfhoek 42 ex. over (WvdW, GvD, FV). 12-11 Gouwzee 100 ex. (JH). Nonnetje 3-10 Vijfhoek 1 v. W (EdB, GvD, WvdW, RivD). 12-11 t/m 15-12 Botshol max. 3 ex. (velen). 20-11 t/m 18-12 Vijfhoek, Haven Ballast max. 2 ex. (MV, EdB, HB). 28-11 t/m 27-12 Kinselmeer max. 25 ex. (velen). 29-11, 15-12 Gouwzee resp. 5 en 2 ex. (NZ). 2-12, 6-12 Lutkemeerpolder 1 v. (RR, JvB). 10-12 t/m 31-12 diverse plaatsen Waterland max. 14 ex. (NA, EdB, RP).

FOTO: TOM VISBEEK

Nonnetjes, Barnegat, 31-12-2009

Kolganzen, Flevopark, 22-12-2009

40


Middelste Zaagbek 3-10 Vijfhoek 6 ex. W (EdB, GvD, WvdW, RivD), 12-10 1 v. (FvG). 11-10, 15-12 Gouwzee 1 ex. (EdB, NZ). 11-10 Kinselbaai 2 v. (RivD, EdB). 29-11 IJburg 1 v. (RR). 29-11 Muiden, Pieren 1 v. W (EdB, RivD). Grote Zaagbek 14-10 t/m 16-12 Vijfhoek max. 7 ex. (velen). 11-11 Botshol 2 m. foer. (Ad van den Berge). 26-11, 28-11 Kinselmeer 1 v. (FS, JM). 28-11 Weersloot-Noord 2 v. (NZ). 30-11 Het IJ achter C.S. 1 ex. W (SS). 1-12 Lutkemeerpolder 1 v. (TK). 5-12, 19-12 Diemerpark 1 v. (FvG, NZ). 8-12 omg. Ransdorp 1 v. (FvG). 24-12 Amstel thv. Nes 1 p. (AJ). 26-12 Frankendael 1 m. over (NA). Zeearend 15-10 Vliegenbos 1 ex. ad. cirkelend op thermiek en afglijdend naar ZW (NvdG). Bruine Kiekendief 21-10, 25-10 Schiphol 1 ex. (PT, Joris Mees). Blauwe Kiekendief 1-10 t/m 18-12 Schiphol max. 2 ex. (PM, RR, MM). 11-10, 29-12 Houtrakpolder resp. 1 en 2 ex. jagend (PM). 18-10 t/m 28-12 Lutkemeerpolder 1 v. jagend (JvB, JvdB, RR). 31-10, 20-11, 24-12, 29-12 Vijfhoek 1 ex. over (velen). 12-11 A’damse Bos 1 ex. (JHo). 21-11 Diemerpark 1 v. ZW (PM, RvD). 15-12 Poppendammergouw 1 v. (NZ). 22-12 Artis 1 m. NW (TvN). 24-12 Botshol 1 v. (Arnold Top). 28-12 Kinseldam 1 v. en 1 m. jagend (HB, BvdB). 30-12 Lutkemeerpolder 1 v. ZO (RR, JvdB). Steppekiekendief 4-10 Bloemendalergouw/Nieuwe Gouw 1 ex. juv. jagend, vertrok na 5 min. naar NO; nieuwe soort voor de regio (BvdB). Ruigpootbuizerd 15-10 t/m 22-12 Schiphol 1 ex. (velen). Visarend 21-10 Botshol 1 ex. foer. (RO). Smelleken 1-10 Osdorper Binnenpolder 1 ex. NW (RR). 3-10, 21-10 Vijfhoek resp. 1 en 2 ex. over (EdB, GvD, WvdW). 21-10 Diemerpark 1 m. ZW (WvdW). 26-10 Kinselbaai 1 ex. over (HB). 29-10 t/m 5-11 Schiphol 1 ex. (RR, RN). 26-11 Science Park 1 m. over (Frank Roos). 26-12 Noordzeekanaal t.h.v. Coentunnel 1 ex. O (MZo). Boomvalk 6-10 Watergraafsmeer 1 ex. over (NA). 7-10 Jac.P. Thijssepark 1 ex. over (EB). 7-10 Koningsplein 2 ex. ZO “waaronder 1 luidruchtige juv.” (NZ). Slechtvalk Gehele periode 1 of 2 ex. aanwezig omg. Amerikahaven en omg. Hemweg. 2-10 Die-


De Gierzwaluw

41

42


24-11, 15-12 Jac.P. Thijssepark 1 ex. (EB). 3-12, 27-12 Watergraafsmeer 1 ex. (FW, Eveline VBN). 15-12 A’dam-N 1 ex. (Peter de Lange). 18-12 Diemerpark 1 ex. (HB). 18-12 Leeuwenveld 1 ex. 1kj vondst (Christian Brinkman). 19-12 Sarphatistraat 1 ex. (TvN). 19-12 Uithoorn 1 ex. (FS). 19-12 Vijfhoek 1 ex. (NZ). 19-12 t/m 26-12 Westgaarde max. 2 ex. (JvB, RR). 20-12 Aalsmeer 2 ex. (CK). 21-12 Diemen 1 ex. (Luuk Punt). 21-12 t/m 26-12 Lutkemeerpolder 1 ex. (JvB, RR). 22-12 Flevopark 1 Houtsnip, Flevopark, 22-12-2009 ex. (TV). 22-12 Schiphol 1 ex. (RR). 26-12 VTC Amstelglorie 1 ex. (Martin Camphuijsen). 29-12 Osdorp 1 ex. (PT). 30-12 Sloterdijk 1 ex. (ED). Grutto 24-10 t/m 6-11 Kinsel 1 ex. (NZ, HB, FvG). Rosse Grutto 3-10 Polder IJdoorn 1 ex. (FvG). 11-10 Kinseldam 1 ex. (RivD, EdB). Tureluur 2-10 Aetsveldsche Polder 1 ex. (EdB). 12-12 Middelpolder 2 ex. op (RP). 27-12 Barnegat 1 ex. foer. (Tinok van Hattum). Zwarte Ruiter 13-10 Kinseldam 1 ex. (RBo). Witgat 2-10, 5-10 Vijfhoek resp. 3 en 5 ex. over (GvD, WvdW, FvG). 11-10 t/m 26-12 Lutkemeerpolder max. 2 ex. (JvB, JvdB, RR, PT). 12-10 t/m 1-11 Westgaarde 1 ex. (JvB). 15-10 t/m 18-12 Schiphol 1 ex. (RR). 28-10, 4-12 Afrikahaven resp. 3 en 2 ex. (PT, PJ). 10-11 Groot-Duivendrechtsche Polder 1 ex. (HB). 12-11 A’damse Bos 1 ex. (JHo). 17-11 Landje van Geijsel 1 ex. (PB). 17-11 t/m 10-12 Bovenkerkerpolder max. 2 ex. (KJ). 29-11 Muiden, Pieren 1 ex. over (EdB). 12-12 Knooppunt Holendrecht 1 ex. (FvG). Kleine Jager 12-10 IJmeer, Muiden tot Muiderberg 1 ex. donker juv. “kort ter plaatse en parasiterend op Kok- en Dwergmeeuwen. Verdween na korte tijd richting west” (JB). Dwergmeeuw 12-10, 16-10 IJmeer, Muiden tot Muiderberg resp. 301 en 50 ex. foer. (JB, HvO, CLW). 7-11 Oeverlanden-Noord 10 ex. foer. (GvD). Kokmeeuw 3-10, 4-10, 17-10 Vijfhoek resp. 2914, 1680 en 2365 ex. over (velen). 12-10 IJmeer, Muiden tot Muiderberg 3000 ex. foer. (JB). Geelpootmeeuw 5-10 Diemerpark 1 ex. 3kj (WvdW). 17-10, 31-10 Vijfhoek 1 ex. over (FV, GvD, WvdW, FvG). 3-12 Marine-établissement Kattenburg 1 ex. ad. (Peter Lindeboom). 14-12 Apollohotel 1 ex. ad. (HB). Pontische Meeuw 14-12 Eerste Diem 1 ex. 2kj (WvdW). 28-12 Erasmusgracht 1 v. 1kj (Rob van Bemmelen). Visdief 2-10 Zeeburgereiland 1 ex. over (NA). 3-10 Vijfhoek 1 ex. O (EdB). 16-10 IJmeer, Pontische meeuw, Baarsjes, 8-11-2009


De Gierzwaluw

FOTO: ruud altenburg

FOTO: TOM VISBEEK

merpark 1 m. (FvG). 5-10 Schiphol 1 ex. jagend (SS). 10-10 Osdorp 1 ex. ZO (RR). 10-10 Westgaarde 1 ex. over (JvB). 10-10 Aetsveldsche Polder 1 ex. over (EdB). 19-10, 12-12 A’dam Arena 1 ex. (WB, PM). 21-10 t/m 28-12 diverse plaatsen Waterland 1 ex. (HB, WL, NZ). 24-10 A’dam-ZO 1 ex. (Jeroen Riemens). 31-10 t/m 8-12 De Omval 1 ex. (AJ, ED, HB). 2-11 Vijfhoek 1 ex. t.p. (FvG), 24-12 1 ex. NO (JFY). 3-11 A’veen 1 ex. over (AS). 14-11 Botshol 1 ex. over (Felix Verschoor). 21-11 Buiten-IJ 1 ex. (PM, RvD). 10-12 Nieuwmarktbuurt 1 ex. N (TvN). 12-12 Polder de Rondehoep 1 ex. (FvG). 17-12 Middelpolder 1 ex. over (PJ). 24-12 Osdorper Binnenpolder 1 ex. Z (TK). Patrijs 1-10 Schiphol 2 ex. (Piet van Vliet). 28-10 Houtrak 2 ex. (PT). Waterral 3-10, 28-10 A’damse Bos 1 ex. (PM, JvB). 8-10 Schiphol 1 ex. roepend (MM). 14-10 De Kluut 1 ex. roepend (PM). 15-10 t/m 23-12 Vijfhoek max. 2 ex. roepend (RN, EdB, HB). 18-10 t/m 29-12 Diemerpark max. 2 ex. roepend (RB, HB, PM, RP, JZo). 18-10 t/m 29-12 Lutkemeerpolder 1 ex. roepend (JvB, RR, JvdB, PT). 30-10 t/m 29-11 Botshol max. 3 ex. (velen). 9-11 Westgaarde 1 ex. (JvB). 21-11 t/m 26-12 Middelpolder max. 3 ex. (velen). 30-11 Gaasperplas 1 ex. roepend (EdB). 30-11 Oosteinderpoel 1 ex. roepend (CK). 4-12 Frankendael 1 ex. (FvG). 7-12, 29-12 Osdorper Binnenpolder 1 ex. (PT, Loes van der Feen). 8-12 Eerste Diem 3 ex. roepend (WvdW). 8-12, 28-12 Polder IJdoorn 1 ex. roepend (FvG, HB). 18-12 Flevopark 2 ex. (TV). Meerkoet 24-10 Gouwzee 10.000 ex. (JM). Kraanvogel 9-10 Buitenveldert 20 ex. ZW (AdB). Kluut 15-10 Kinselbaai 1 ex. (NA). 18-12 Vijfhoek, Haven Ballast 1 ex. zwemmend (EdB). Bontbekplevier 3-10 Polder IJdoorn 3 ex. (FvG). Goudplevier 1-10 t/m 17-12 Bovenkerkerpolder max. 650 ex. (KJ, AJ, PB, FS). 2-10 t/m 28-11 diverse plaatsen Waterland max. 600 ex. (velen). 10-10 t/m 6-11 Aetsveldsche Polder max. 82 ex. (EdB). 8-11 Vijfhoek 2 ex. over (GvD, WvdW). 29-11 Polder Nes 120 ex. (NZ). 12-12 Polder de Rondehoep 3000 ex. (FvG). 15-12 Poppendammergouw 1200 ex. (NZ). 15-12 Bloemendalerpolder 1 ex. (FvG). 17-12 Middelpolder 90 ex. over (PJ). Zilverplevier 3-10, 11-10 Polder IJdoorn 2 ex. (FvG, RBo). 7-10, 11-10 Kinseldam 2 ex. (FvG, RivD, EdB). 13-12 Oosterpoel 1 ex. (GvD). Kievit 12-12 Polder de Rondehoep 5000 ex. (FvG). Kleine Strandloper 11-10 Kinseldam 1 ex. (RivD, EdB). 31-10 Vijfhoek 1 ex. op (FvG). Bonte Strandloper 3-10, 11-10 Polder IJdoorn resp. 6 en 8 ex. (FvG, RBo). 7-10 Lutkemeerpolder 1 ex. foer. (RR). 7-10, 11-10 Kinseldam resp. 3 en 4 ex. (FvG, RivD, EdB). 19-10 Kinsel 3 ex. (HB). 19-12 Kinselmeer 1 ex. rustend «op het ijs» (EdB). Kemphaan 27-10 Aetsveldsche Polder 1 ex. (MV). 16-11 Landje van Geijsel 1 m. (HB). Bokje 7-10 Lutkemeerpolder 2 ex. (RR). 14-10 A’veense Poel 1 ex. op (RN). 18-10, 29-10 Schiphol 1 ex. (RR). 19-12 Diemerpark 1 ex. op (NZ). Watersnip 7-11 Kinseldam 35 ex. op (LK). 30-11 Nesciobrug 46 ex. (FvG). Houtsnip 30-10 Heemtuin De Braak 1 ex. (Henri Hennequin). 31-10 Ilperveld 1 ex. (JvW). 1-11 t/m 12-11 Schinkelbos 1 ex. (CK). 2-11, 20-12 Vliegenbos 1 ex. (NvdG, Kathelijn de Maeijer). 8-11, 28-12 Botshol 1 ex. (JvdW, Wouter Kortleve). 9-11 Bloemendalerpolder 1 ex. (RivD). 13-11 Bovenkerkerpolder 1 ex. (AJ). 15-11, 22-11 ZuiderAmstel 1 ex. (FW). 15-11, 15-12 A’damse Bos 1 ex. (FW, KJ).

43

Muiden tot Muiderberg 5 ex. juv. W (HvO, CLW). 17-10 t/m 21-11 IJburg Diemerpark max. 3 ex. juv. foer., ook 1 ex. ad. gezien (RB, HB). 21-11 voor het laatst gezien door Lammert van der Veen; nieuwe uiterste najaarsdatum voor deze soort in de regio. Alk 7-12 Amerikahaven 1 ex., “ziek beestje onder steigers BP” (Klaas Vledder). Holenduif 12-12 Lutkemeerpolder 125 ex. (JvB). Houtduif 26-10, 28-10 Het Blauwe Hoofd resp. 1000 en 820 ex. Z (HB). Grote Alexanderparkiet 3-11 t/m 24-12 Frankendael max. 5 ex. (FvG, HB, RP). 23-11 Bergwijkpark 3 ex. (Bert Schram). 4-12, 24-12 Nieuwe Oosterbegraafplaats resp. 1 en 2 ex. (FvG). 12-12 Westgaarde 1 ex. over (JvB). 14-12 Heemtuin De Braak 1 ex. (Rinus Hofs). Kerkuil 15-11 Schiphol 1 ex. verkeersslachtoffer ongeringd (Bas de Graaf). 26-11 Bovenkerkerpolder 1 ex. over (FS). Oehoe 19-12 A’dam-C 1 ex. over (TvN). 21-12, 22-12 Artis 1 ex. t.p. “van onbekende komaf. Werd in de buurt van de gierenkooi door een bende Kraaien, Kauwen en Eksters weggepest en vloog daarna richting de olifantverblijven” (WvdW, HB). Bosuil 2-10 Bos en Lommer 1 ex. (M.C. Gorissen). 17-10, 3-11 Aalsmeer 1 ex. roepend (CK). 27-10 Buitenveldert 1 m. roepend (AdB). 15-11 A’damse Bos 1 ex. roepend (FW). 2-12 Vliegenbos 1 ex. roepend (NZ). 5-12 Beatrixpark 1 ex. (Hanna Hirsch). Ransuil 6-10 Science Park 1 ex. over O (RB). 10-10, 13-12 Westgaarde resp. 1 en 2 ex. (JvB). 27-10, 6-12 Uithoorn 1 ex. (Martijn de Vries, FS). 8-11 Gaasperpark 8 ex. (Anneke van Schaik). 30-11 Rembrandtpark 1 ex. over (Merijn van Leeuwen). 1-12 Diemerpark 1 ex. (RB). 10-12, 14-12 Bovenkerkerpolder 1 ex. (FS). 15-12 Flevopark 1 ex. (FvG). 17-12 Aalsmeer 2 ex. rustend (CK). Velduil 13-10 Polder IJdoorn 1 ex. (RBo). 1-11 Schinkelbos 1 ex. (CK). 11-12 t/m 18-12 Schiphol max. 3 ex. (RR). Gierzwaluw 26-10 Bloemendalergouw/Nieuwe Gouw 1 ex. (Stan v. Remmerden). IJsvogel 88 meldingen uit de gehele regio. Groene Specht Meldingen uit: Amstelpark, A’damse Golfclub, Frankendael, Gijsbrecht van Aemstelpark, Nieuwe Oosterbegraafplaats, Sloterpark, Westgaarde, A’damse Bos, A’veen, Elsrijk, Heemtuin De Braak, Jac.P. Thijssepark, Vijfhoek, Diemerpark, Lutkemeerpolder, Schinkelbos en Schiphol. Kleine Bonte Specht 2-11, 4-11, 8-11, 21-11 Vijfhoek steeds 1 ex. t.p. en trekkend van boom tot boom (velen). Boomleeuwerik 27-10 Derde Diem 1 ex. ZW (FvG). 10-11 Schinkelbos 1 ex. Z (RR). Boerenzwaluw 19-10 Schinkelbos 3 ex. over; laatste waarneming (CK). Grote Pieper 27-10 Aetsveldsche Polder 1 ex. “kwam luid roepend aanvliegen, ging neer in een greppel en was daarna helaas niet meer te vinden” (MV); 6-11 1 ex. ZW “luid roepend overvliegend bij groepje van 12 Veldleeuweriken” (EdB). Graspieper 2-10 Aetsveldsche Polder 305 ex. ZW (EdB). 5-10 Vijfhoek 1836 ex. over (WvdW, FV). Waterpieper 9-10 Uitdammer Die 2 ex. (NA). 17-10 IJburg 2 ex. Z (RB). 21-10 t/m 18-12 Vijfhoek max. 4 ex. over en max. 5 ex. t.p. (velen). 25-10 Aetsveldsche Polder 1 ex. over (EdB). 28-10 A’damse Bos 5 ex. t.p. (PM). 29-10 t/m 21-12 Sloterdijk max. 2 ex. op (PM). 30-10 Diemerpark 7 ex. slaapplaats (RB). 31-10 Ilperveld 10 ex. (JvW). 1-11 Schinkelbos 1 ex. (CK). 3-11 t/m 7-12 Kinsel max. 10 ex. (HB). 7-11 Kinseldam 8 ex. (LK). 8-11 De Kluut 1 ex. over (PM). 8-11 Oosteinderpoel 1 ex. over

44


(CK). 14-11, 17-12 Bovenkerkerpolder 1 ex. (PM, AJ). 16-11 t/m 8-12 Landje van Geijsel max. 12 ex. (HB). 30-11, 1-12 A’dam-ZO 4 ex. (EdB). 2-12 t/m 17-12 Lutkemeerpolder max. 4 ex. foer. (RR, JvB). 18-12, 20-12 Schiphol 1 ex. (RR). 27-12 Polder Nes 2 ex. (NZ). Oeverpieper 7-10, 7-11 Kinseldam 1 ex. (FvG, LK). 11-10 Vijfhoek 1 ex. (RvD). 20-11 IJburg 2 ex. (HB). Grote Gele Kwikstaart 120 meldingen uit de gehele regio; 11-10 Aetsveldsche Polder 8 ex. Z “tijdens telling 7.45-10.30u” (EdB). Roodborst 29-10 Diemerpark 62 ex. “onwaarschijnlijk hoog aantal geteld tussen Nesciobrug en de bunkers bij Overdiemen” (HB). Zwarte Roodstaart 6-10 t/m 14-12 Westpoort 1 ex. (PM). 8-10, 29-10 Centraal Station 1 m. (ED, SS). 10-10 Diemerpark 1 v. (NZ). 10-10 t/m 6-12 IJburg 1 ex. (RB, KJ). 12-10 t/m 4-12 A’dam-N 1 ex. (NvdG). 18-10 Vijfhoek 1 ex. (RB). 27-10 Aetsveldsche Polder 1 ex. (MV). 30-10 A’dam-ZO 1 v. (WS). 3-11 Bovenkerkerpolder 1 ex. (KJ). 3-11 Bloemendalerpolder 1 m. (MV). Roodborsttapuit 10-10 Ilperveld 3 ex. (RP). 31-10, 9-11 Lutkemeerpolder 1 ex. (RR, JvB). 12-11 Groot-Duivendrechtsche Polder 1 m. (AJ). Tapuit 2-10 Aetsveldsche Polder 1 ex. (EdB). 7-10 Kinseldam 1 ex. (FvG). Grote Lijster 7-10 t/m 14-10 Jac.P. Thijssepark max. 3 ex. (EB). 9-10 Vijfhoek 1 ex. over (WvdW, GvD, FV). 28-10 Westpoort 2 ex. (PT). 30-11 Schiphol 1 ex. (RR). Cetti’s Zanger 9-10 t/m 25-11 Vijfhoek 1 ex., onregelmatig zingend (velen). Kleine Karekiet 2-10, 14-10 Vijfhoek resp. 1 en 3 ex. (FvG, GvD). Zwartkop 2-10, 9-10 Brettenzone 1 ex. (PT). 3-10, 28-10 Westgaarde resp. 2 v. en 1 m. (JvB). 13-10 A’damse Bos 1 v. foer. (PB). 24-10 Groote IJpolder 1 ex. (PT). 6-11, 8-12 Jac.P. Thijssepark resp. 1 p. en 1 m. (EB, AS). 22-11 Schinkelbos 1 v. (EdB). 29-11 Botshol 1 v. (RvdM, FvdM). 16-12 t/m 30-12 De Aker 1 v. (RR). Bladkoning 28-10 Slotervaart 1 ex. “luid roepend in struiken langs talud A10” (Henk Koffijberg). Siberische Tjiftjaf 7-11 t/m 20-11 Schinkelbos 1 ex., ontdekt door Robert Heemskerk, “lichte grijzige mantel, lichte onderzijde zonder geel”, het kenmerkende roepje liet de vogel helaas niet vaak horen (Robert Heemskerk, RR, EdB); niet ingediend bij de CDNA vanwege ontbrekende geluidsopname. Goudhaan 48 meldingen uit de gehele regio. Vuurgoudhaan 112 meldingen uit de gehele regio. Baardman 4-10 t/m 8-11 Diemerpark max. 5 ex. (RB, HB, JZo). 4-10 t/m 23-12 Vijfhoek max. 9 ex. over en 10 ex. t.p. (velen). 11-10 Schinkelbos 1 m. (CK). 14-10 Geuzenbos 2 ex. (PT). 14-10, 22-11 De Kluut max. 3 ex. roepend (PM, RR). 15-10 Kinselbaai 4 ex. (NA). 18-10 IJburg 1 ex. (Berend van Dooren). 23-10 Uitdammer Die 12 ex. (WL). 8-11, 18-12 Overdiemerpolder resp. 5 en 2 ex. (HB, Richard van Rooijen). Matkop 8-10 De Hoge Dijk 2 ex. roepend (RBe). 30-10, 13-12 Gaasperzoom 1 ex. roepend (WS, RBe). 31-10 t/m 18-12 Vijfhoek max. 2 ex. (IA, WB, RB, EdB). 2-11 Overdiemen 1 ex. (MV). 22-11 Recreatiegebied Spaarnwoude 1 ex. (RR). 29-12 Sloterpark 1 ex. (E. Kerssens). Zwarte Mees 21-10 Jac.P. Thijssepark 1 ex. (AS). 14-11 Frankendael 2 ex. (RP). 19-11 Flevopark 2 ex. (WvdW). Boomklever Meldingen uit: Amstelpark, Hortus, Flevopark, Frankendael, Nieuwe Oosterbegraaf-


De Gierzwaluw

45

46


(LK). 9-11 Heemtuin De Braak 1 ex. (EB). 8-12 A’veen, Middenhoven/Waardhuizen 1 m. (KJ). Europese Kanarie 15-10 Knooppunt Sloten 1 ex. ad. “kort rondvliegend en 4x luid roepend, daarna door naar Z” (Gideon Vreeman). Kneu 7-10 Kinseldam 100 ex. (FvG). 1-12 IJburg 80 ex. (HB). Frater 27-12 IJburg 1 ex. (HB). Kleine Barmsijs 14-10 t/m 8-11 Vijfhoek max. 3 ex. over (GvD, WvdW, FV). 28-11 Botshol 5 ex. foer. op els (EdB). Goudvink 3-10 t/m 13-12 Vijfhoek max. 7 ex. over en 2 ex. t.p. (velen). 19-10, 8-11 Schinkelbos 1 m. (CK). 28-11, 29-11 Botshol, Grote Wije 1 ex. (EdB, FvdM). 8-12 Jac.P. Thijssepark 3 ex. (AS). 12-12 Westgaarde 1 ex. roepend (JvB). 20-12 Amstelpark 1 ex. roepend (Chris Nibbering). Appelvink 20-10, 18-11 Heemtuin De Braak 1 ex. (AS). 20-10 t/m 8-12 Jac.P. Thijssepark max. 3 ex. (AS). 31-10 Vijfhoek 1 ex. ZO (FvG, GvD, WvdW, FV). Sneeuwgors 20-11, 1-12 IJburg 1 ex. (HB). Geelgors 28-10 Vijfhoek 1 ex. over (WvdW). 8-11 Uitdam 1 ex. eerste najaar (WvdS).

FOTO: robert heemskerk

Afkortingen AdB AJ AS BF BvdB CK CLW EB ED EdB FS FV FvG FvdM FW GvD HB HvO IA JB JFY

Arjen de Boer Auke Jansen Arien Slagt Bert Fakkeldij Bob van den Broek Christian Kooij Conny Leijdekker-Winthorst Eric Brandes Edial Dekker Ellen de Bruin Fred Scholte Frank Visbeen Frank van Groen Frank van der Meer Frank Warendorf Guus van Duin Henk Bakkenes Hans van Oosterhout Ivan Appel Jeroen Brandjes Jan Fekke Ybema

JH JHo JM JvB JvW JvdB JvdW JZo KJ LK MH MM MV MZo NA NZ NvdG PB PJ PM PT

Joop Hotting Jan Holtkamp Jan Meekel Jan van Blanken Jan van der Winden Joop van den Brink John van der Woude Jan Zorgdrager Kees Jonker Leon Kelder Maarten Hotting Marco Meeuwisse Martijn Voorvelt Maarten Zorgdrager Niels Aagaard Nirk Zijlmans Norbert van de Grint Peter-Paul Boermans Pim Julsing Paul Marcus Paul Tak

RB RBe RBo RivD RN RO RP RR RvD RvdM SS TK TV TvN WB WL WS WvdS WvdW

Rob Baars Ron Berkhout Roeland Bom Ricardo van Dijk Rinus Nieuwstad Rafael Oskamp Ronald Pieters Rutger Rotscheid Ronald van Dijk Robert van der Meer Sjaak Schilperoort Trees Kaizer Tom Visbeek Tim van Nus Wouter Bosgra Wil Leurs Will Schep Wim van der Schot Willem van der Waal

FOTO: RICARDO VAN DIJK

plaats, Rembrandtpark, Slotervaart, Vondelpark, Westgaarde, Zorgvlied, A’damse Bos, Broersepark en Jac.P. Thijssepark. Gaai 8-12 Botshol 12 ex. NW (RO). Kauw 9-10 Vijfhoek 52 ex. over (WvdW, GvD, FV). 7-12 AMC 1000 ex. slaapplaats (Philip Laan). Noordse Kauw 6-11 Liergouw 4 ex. (HB). 16-11 Groot-Duivendrechtsche Polder 2 ex. (HB). 19-11 Frankendael 1 ex. (HB). 19-11 Darwinplantsoen 2 ex. (HB). 26-11 Nieuw Sloten 1 ex. (RR). 30-11 Amstelpark 1 ex. (HB). 30-11 Ouderkerk aan de Amstel 1 ex. (HB). 30-11 Landje van Geijsel 1 ex. (HB). Roek 2-10 Aetsveldsche Polder 1 ex. over W (EdB). 7-10 Duivendrecht 3 ex. (FS). 23-10 Bovenkerkerpolder 1 ex. (FS). 28-10 Vijfhoek 7 ex. over (WvdW). 30-10 Broekzijdsche Polder 8 ex. (WS). 31-10 Bloemendalerpolder 2 ex. (EdB). 6-11, 12-12 Polder De Nieuwe Bullewijk 5 ex. t.p. en 1 W (FS, EdB). 16-11 Groot-Duivendrechtsche Polder 1 ex. (HB). 1-12 A’dam-ZO 1 ex. over (EdB). 3-12 De Broekermeer 4 ex. (AS). 11-12 Landje van Geijsel 2 ex. (NA). 12-12 Polder de Rondehoep 3 ex. W (FvG). 30-12 Frankendael 1 ex. over (HB). Raaf 9-11 Aetsveldsche Polder 2 ex. “tussen 9.30 en 11.15 o.a. foeragerend op dode Knobbelzwaan, bakkeleiend met Haviken, Buizerden en Zwarte Kraaien, en wat spectaculaire vliegshows” (MV). Ringmus 11-10 Aetsveldsche Polder 18 ex. over (EdB). 13-10 Legmeerpolder 30 ex. foer. (PB). 27-10 t/m 29-12 IJburg max. 80 ex. (KJ, HB, EdB, ED, FV). 12-12 Knooppunt Holendrecht 45 ex. (FvG). 1312 Schiphol 25 ex. (CK). Vink 21-10 Het Blauwe Hoofd 500 ex. Z Phylloscopus collybita cf tristis, Schinkelbos, 19-11-2009 (HB). Keep 11-10 Aetsveldsche Polder 2 ex. Z (EdB). 11-10, 18-10 Lutkemeerpolder 1 ex. over (JvB). 14-10 t/m 3-11 Vijfhoek max. 10 ex. over en 1 v. t.p. (velen). 18-10 Schiphol 1 ex. roepend (RR). 19-10 Oosteinderpoel/Molenpoel 2 ex. roepend (CK). 23-10 VTC Eendracht/Tigeno 1 ex. over (JvB). 23-10, 27-11 Westgaarde 1 ex. (JvB, PT). 28-10, 28-11 A’damse Bos 1 ex. (JvB, RBe). 31-10 Watergraafsmeer 1 ex. Z (AJ). 1-11, 8-11 Schinkelbos 1 ex. (CK). 1-11 t/m 29-11 Botshol max. 6 ex. foer. (BF, EdB, Boomklever, Amstelpark, 12-12-2009 RvdM, FvdM). 7-11 Kinseldam 1 ex. foer.


De Gierzwaluw

47

Uit de tijdschriften John van der Woude

H

FOTO: ELLEN DE BRUIN, hoekerpolder, 05-02-2010

ieronder volgt een bloemlezing uit regionale en landelijke vogeltijdschriften, voorzover de onderwerpen een relatie hebben met de Vogelwerkgroep Amsterdam.

Vogelnieuws (Vogelbescherming Nederland) 2009 nrs. 5 en 6 Aalscholverstand stabiel Beroepsvissers en sportvissers klagen over toenemende last van Aalscholvers, maar de aalscholverstand in Nederland en de rest van Europa blijkt al jarenlang stabiel te zijn (ca. 22.000 paar in Nederland). Bovendien eten Aalscholvers overwegend commercieel oninteressante vis. Momenteel broedt nog maar de helft van de Nederlandse broedpopulatie rond IJsselmeer en Markermeer. Te weinig spiering voor de visdieven van De Kreupel Het nieuwe eiland De Kreupel bij Andijk herbergt de grootste kolonie Visdieven van Europa. Maar het broedsucces was in 2009 abominabel slecht, doordat er te weinig spiering was voor de jongen, vermoedelijk door overbevissing door de beroepsvisserij. Overigens eindigt bijna de gehele vangst van spiering in de tapasbars in Spanje. SOVON Nieuws (SOVON Vogelonderzoek Nederland) jg. 21, 2009 nr. 3 Afname Havik nu ook in West-Nederland De Havik heeft een geweldige bloeiperiode meegemaakt maar daar lijkt nu een einde aan te komen. In Oost-Nederland is dat al even aan de gang, maar nu lijkt het ook in West-Nederland te gaan gebeuren. Niet dat Sperwer en Boomvalk daardoor minder ten prooi vallen aan de Havik, want die jaagt juist nog meer op deze soorten vanwege het verminderde aanbod van andere prooidieren. SOVON-nieuws uit de provincie Noord-Holland 2009/2 Zeldzame broedvogels in 2009 Purperreiger is spectaculair toegenomen in het Naardermeer: dit jaar werden 86 nesten geteld. Op de Kinseldam hebben 220 paar Zwartkopmeeuw gebroed. Op de Kreupel zijn twee nesten van Dwergmeeuw gevonden. Op de Hors, de zuidpunt van Texel, zaten maar liefst 202 paartjes Dwergstern. In de Schoorlse duinen baltsten vier of vijf mannetjes Nachtzwaluw. In de regio Amsterdam zaten twintig paar IJsvogel. In het Zwanenwater zijn zes tot zeven paar Cetti’s Zanger vastgesteld. Grauwe Klauwier had dit jaar mogelijk twee broedgevallen in de Kennemerduinen. Limosa jg. 82, 2009 nr. 2 Sterke achteruitgang van Scholekster Onderzoek in 2008 toont aan dat met name het broedsucces steeds kleiner wordt. De oorzaken daarvan worden nader onderzocht, zie hierover ook De Skor.

48


Enorme toename van Grote Canadese Gans in de Eempolders

Van Nature (Natuurmonumenten) jg. 19, 2009 nr. 8 Bufferzone rond Naardermeer Deze bufferzone is inmiddels bijna geheel in handen van Natuurmonumenten, maar een belangrijk stuk heeft men nog steeds niet te pakken. Daardoor kan de waterhuishouding nog niet echt op orde gebracht worden. Wel wordt gestart met de aanleg van een ecologische verbindingszone tussen het Naardermeer en de Ankeveense Plassen. De Korhaan (VWG Het Gooi en omstreken) jg. 43, 2009 nr. 5 Canadese Gans in Westelijke Eempolders De toename van (Grote) Canadese Gans gaat in dit gebied heel snel: sinds 1999 jaarlijks met 30%. De teller staat nu op 2500 exemplaren (al meer dan de Nijlgans). De meeste worden buiten de broedtijd waargenomen, maar er wordt ook steeds meer gebroed. De Groenbewuste Amsterdammer (IVN Amsterdam) jg. 29, winter 2009-2010 Haring in het IJ De Amsterdamse stadsecoloog Martin Melchers heeft afscheid genomen en ter gelegenheid daarvan is een film (dvd) over de stedelijke natuur van Amsterdam gemaakt. Informatie via [email protected]. De Groene Zegge (IVN Amstelveen) jg. 25, 2009 nr. 4 Hortus VU moet blijven Wie de strijd voor het behoud van de unieke hortus van de VU wil steunen, wordt gevraagd een kaart te sturen naar: College van Bestuur Vrije Universiteit, De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam.


De Gierzwaluw

49

Fitis (VWG Zuid-Kennemerland) jg. 45, 2009 nr. 3 en 4 Slechtvalken Waarderpolder Het paar Slechtvalken van de KPN-toren bracht in 2008 drie en in 2009 vier jongen groot. Opvallend is dat in de groenstrook onder de toren in beide jaren Sperwers broedden, misschien omdat ze bij de Slechtvalken bescherming zochten tegen hun eigen predator, de Havik. Gierzwaluwbescherming in IJmuiden In een nieuwbouwwijk die in 2008 werd opgeleverd werden maar liefst elf van de veertien inbouwneststenen door Gierzwaluwen bezet. De gierzwaluwdakpannen in het zelfde project waren veel minder succesvol. Oeverzwaluwen Zuid-Kennemerland De VWG heeft een oeverzwaluwwerkgroep opgericht, coördinator is Marcel Schalkwijk. De Tringiaan (VWG Schagen e.o.) jg. 32, 2009 nr. 4 Dode zee- en kustvogels Sinds 1998 worden vrijwel dagelijks de aangespoelde zee- en kustvogels geteld langs de 8 km tellende kustlijn tussen Sint-Maartenszee en Camperduin. De aantalsgrafiek laat een duidelijk afnemende trend zien, van gemiddeld 600 per jaar in de beginjaren, tot ca. 200 in de laatste paar jaar. De grootste aantallen van de laatste twee jaar zien we bij Noordse Stormvogel, Kleine Mantelmeeuw, Zilvermeeuw en Zeekoet. Opmerkelijk (zie ook Limosa en De Skor) is dat er vrijwel geen dode Scholeksters meer worden aangetroffen, terwijl dat in vroegere jaren om tientallen per jaar ging.

Ledenmutaties Nieuwe leden

G. Bes, Haarlem H. Doorenbosch, Amsterdam F. Hellmann, Amsterdam J. de Jong, Amsterdam E. Smit, Amsterdam B. Visser, Amsterdam F. H. de Wit, Amsterdam Verhuisd

S. de Bie, Amsterdam C. Kleinpaste, Amsterdam S. Laan, Amsterdam Bedankt

R. van Bemmelen, Amsterdam A. van der Flier, Castricum B. de Knegt, Utrecht D. van Oranje, Amsterdam

De Kruisbek (Vogelwacht Utrecht) jg. 52, 2009 nr. 5 Roofvogelspecial In dit nummer staan diverse artikelen over roofvogeltrek en broedende roofvogels in de omgeving van Utrecht. De meeste aantalsgrafieken laten een toename zien over de afgelopen decennia. De Skor (VWG Texel) jg. 28, 2009 nr. 5 Tellingen van Scholekster 1980–2008 Geleidelijk maar onmiskenbaar zijn op Texel de aantallen Scholeksters afgenomen, zowel bij de broedvogels als de niet-broedvogels. In de broedgebieden zouden vooral het vervroegde maaien en de toegenomen ontwatering de oorzaak zijn. De Strandloper (Vereniging voor Natuur- en Vogelbescherming Noordwijk) jg. 41, 2009 nr. 4 Boegbeeld Drieteenstrandloper In de eerste helft van 2010 zijn er allerlei activiteiten rond de Drieteenstrandloper, het boegbeeld van deze vereniging. Een ornitholoog doet onderzoek op het strand en er wordt een boek gepresenteerd: “Een Groenlander in Afrika”.

Colofon Redactie: Ellen de Bruin, Vecht en Gein 3, 1393 PX Nigtevecht, 0294-257650, [email protected] Opmaak: Robert Heemskerk, Karperweg 11-2, 1075 LA, 020-6626163, [email protected] Voorzitter: Frank van Groen, Nic. de Roeverstraat 20, 1093 KK, 020-7762160, [email protected] Secretaris: Hanna Hirsch, Uiterwaardenstraat 308, 1079 DB, 020-6462240, [email protected] Penningmeester: Roely Bos, Leidsegracht 52, 1016 CN, 020-6275589, [email protected] Algemene bestuursleden: Jan van der Ben, Valeriusstraat 238/1, 1075 GL, 020-6622304, [email protected]

Sanne Hirschler, Zuiderzeeweg 34G, 1095 KJ, 06-20378931, [email protected] Zweitse Scheeringa, J.W. Brouwersstraat 64, 1071 LK, 020-6793234, [email protected] Commissie Bescherming: Frank Warendorf, 020-6625018, [email protected] Coördinator broedvogelatlas N-H: Jan van der Ben, 020-6622304, [email protected] Waarnemingensecretaris: Auke Jansen, 020-6933181, [email protected]‎ Standwerk: vacature Excursies: Sanne Hirschler, 06-20378931, [email protected] Lezingen: Jan van Til, 020-6326107, [email protected] Website: www.vogelwerkgroepamsterdam.nl AVN: groups.yahoo.com/group/Amsterdams_VogelNet Lidmaatschap leden: e17,50 Stadpas: e15,- Huisgenootleden: e4,50, Betaling via Postbank 5060400, t.n.v. Vogelwerkgroep Amsterdam te Amsterdam Overname van artikelen: gaarne in overleg met de redactie

Deadlines van De Gierzwaluw: 20 januari, 20 april, 20 juli, 20 oktober. 50


De Gierzwaluw. Broedvogels in de Brettenzone Broedvogelinventarisaties in 2009 Resultaten MUS-project 2008 NR 4 M A A R T

Recommend Documents