De eerste Dutch Green Building Week laat zien dat de bouw- en vastgoedsector in transitie is

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 1

TERUGBLIK OP:

RUBRIEKEN:

METEN / CERTIFICEREN

NETWERK

KENNIS

STIMULEREN

De eerste Dutch Green Building Week laat zien dat de bouw- en vastgoedsector in transitie is “Wat een week! Wat een feest!” juicht Anke van Hal, bestuurslid van de Dutch Green Building Council (DGBC). De eerste Dutch Green Building Week, gehouden van 19 tot 23 september 2011, heeft alle verwachtingen overtroffen. Meer dan tachtig bijeenkomsten en evenementen verspreid door heel Nederland genereerden veel interesse en maakten duurzaamheid tot een mainstream fenomeen.

DGBC Bestuursvoorzitter Jaap Gillis (COO Redevco) reflecteert: “Er wordt echt werk gemaakt van duurzaamheid. De dynamiek die nu in de markt ontstaat, is nog niet eerder voorgekomen in de sector.” DGBC Directeur Stefan van Uffelen: “De bouw- en vastgoedsector is duidelijk en onomkeerbaar in transitie. Het negatieve gevoel van de neergang is er niet meer. De sector is begonnen met bouwen aan de nieuwe, duurzame, toekomst.”

CO2-emissiehandel een impuls voor bouw- en vastgoedsector? In december heeft de Tweede Kamer besloten de “Domestic Offsets” regeling (binnenlandse verhandeling van CO2-rechten) mogelijk te maken. In het kort komt het er op neer dat duurzame projecten in Nederland, die ver boven wettelijke verplichtingen (bouwbesluit) uitgaan, na goedkeuring, met emissierechten kunnen worden beloond. “Mogelijk een prachtkans om verduurzaming te versnellen en onze sector een economische impuls te geven”, stelt DGBC-bestuursvoorzitter Jaap Gillis. “Een dergelijke externe financieringsbron kan worden gebruikt om een kapitaalstroom die een veelvoud is van het bedrag, terug naar Nederland te krijgen. De huidige regeling, waarbij je de rechten verplicht moet afkopen in het buitenland, is vanzelfsprekend geen impuls voor binnenlandse investeringen.”

Troonrede En grotendeels op eigen initiatief. Zoals duurzaam ondernemer Ruud Koornstra tijdens de week uitriep: “Ze hebben in Den Haag geen idee van wat er gebeurt op het gebied van duurzaamheid. In de troonrede kwam duurzaamheid niet eens ter sprake. Maar deze week denken duizenden professionals samen na over de verduurzaming van de bebouwde omgeving. De markt doet het zelf!” Annemarie van Doorn, ABN AMRO: “Wij moeten een fundament leggen voor de samenleving na de crisis. Des te eerder wij weer beginnen met de opbouw, des te korter is de crisis.” Tijdens de kick-off in Rotterdam deden Klimaatdirecteuren Paula Verhoeven (Rotterdam) en Frodo Bosman (Amsterdam) een boekje open over de verduurzaming van grote steden met de klimaatdoelstellingen voor 2025 in het achterhoofd.

Voorbereid Anke van Hal, Hoogleraar Sustainable Building and Development op Nyenrode en Praktijkhoogleraar Sustainable Housing transformation aan de TU Delft verzorgde dagelijks en op verschillende plaatsen in het land een nieuwe Masterclass ‘Be Prepared for the Future’. Haar commentaar: “Meer en meer kom Lees verder op pagina 2 >>

In 2005 is er voor gekozen geen CO2-rechten aan Nederlandse projecten toe te kennen. “Begrijpelijk, want in 2005 was het energielabel nog geen gemeengoed. Het verduurzamingsproces was nog niet op gang. De hoogconjunctuur, de stand van de techniek, het lage urgentiegevoel op dat moment en het prijskaartje van verduurzamen maakten het niet interessant genoeg voor de bouw- en vastgoedsector,” aldus Gillis. Maar met de komst van de DGBC en de daarmee gepaard gaande ervaring met standaarden en rapportage over duurzame resultaten in de sector, ziet Gillis momentum om te onderzoeken wat de CO2-handel in de markt zou kunnen betekenen. ■

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 2

Vervolg van pagina 1 ik tot de conclusie: het zijn de processen eromheen die maken of iets lukt of niet lukt. De innovatie van het proces, daar valt of staat het in de praktijk altijd mee. Voorbereid zijn betekent dus: weten hoe je samenwerkt.”

fijn gevonden wordt en waarom samenwerken toch beter kan werken. “Het Nieuwe Werken gebeurt niet alleen thuis aan de keukentafel. Het heeft ook zijn plaats in een Smart Work Center. Mensen hebben namelijk de basisbehoefte elkaar te ontmoeten. Dus áls je mensen opsluit, doe dat dan in groepjes van dertig personen in een gezamenlijke ruimte.”

Grasveldje In Eindhoven pakte DGBC-participant DHV het probleem ‘Leegstand’ aan. Rinus Vader: “Lege gebouwen moeten weer betekenis krijgen. Als we die brownfields en andere terreinen weer kunnen gebruiken zoals ze bedoeld zijn, of zelfs op een andere manier, hebben we tien miljoen vierkante meter bouwplaats, zonder dat daar één grasveldje extra voor nodig is.”

Rondleidingen Tijdens de Dutch Green Building Week organiseerden vele DGBC-participanten rondleidingen door hun duurzame projecten en met BREEAM-NL gecertificeerde gebouwen. Bijvoorbeeld BAM en Corio, die geïnteresseerden rondleidde door de herbouw/ renovatie van Vredenburg in Utrecht en Dura Vermeer die mensen uitnodigde in hun nieuwe duurzame kantoor in Hengelo. Universiteiten organiseerden lezingen en symposia. Diverse participanten hielden Open Huis. De week werd vrijdag afgesloten met een groots slotfeest bij NEMO in Amsterdam. De transitie wordt door veel partijen opgemerkt. ASR vastgoed, de grootste ontwikkelaar van winkelvastgoed en Bureau Nieman, constateerde tijdens hun gezamenlijke symposium dat beleggers duurzaamheid eisen. Het is geen luxe of accessoire meer.

Stadion DGBC-participant Bouwinvest verzorgde op dinsdag een rondleiding door het Olympisch Stadion in Amsterdam. Dit inmiddels bijna honderd jaar oude stadion is voorbestemd het eventuele centrale stadion te worden voor de Olympische Spelen van 2028. Jan Rotmans, voorzitter van Urgenda, gaf een inspirerende lezing: “We zitten in het stadium dat duurzaamheid ‘volks’ kan worden. Daarom moet je het nú vermenigvuldigen. Dat doe je het beste op twee manieren: met stadions en festivals.”

Keukentafel Tijdens ‘Zuidas Connects’ op woensdag in Amsterdam Bright City werd nagedacht over het idee van een Smart Work Center (wat Amsterdam Bright City is). Bioloog Midas Dekkers legde uit waarom ‘Het Nieuwe Werken’ (thuis i.p.v. op kantoor) zo

Kinderen de baas Aandacht was er ook voor kinderen. Zo konden kinderen een heuse Junior Masterclass volgen. Isabella Louwerens (11 jaar) sprak over DGBC en BREEAM-junior. Daarna mochten kinderen zelf aan de slag met duurzame maquettes bij NEMO in Amsterdam. Ook konden kinderen een kijkje nemen in het door kinderen ontworpen KlokHUIS in Almere. ■

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 3

LED Lease wint duurzame Innovator Pitch 2011 LED Lease heeft de 3e editie van de Duurzame Innovator Pitch gewonnen. David Mozes, commercieel directeur, ontving de cheque van 10.000 euro uit handen van DGBC-bestuurslid Annemarie van Doorn (ABN AMRO) en jurylid Rene Savelsberg van SET Venture Partners. De prijs werd uitgereikt tijdens de afsluiting van het Green Forum op vastgoedbeurs PROVADA 2011 in Amsterdam RAI. De Pitch werd gepresenteerd door Marga Hoek, directeur De Groene Zaak. LED Lease is de eerste en enige onderneming in Nederland die een koop-op-afbetaling van LED verlichting aanbiedt. De tien innovaties op het gebied van duurzaam bouwen die aan deze derde editie van de Duurzame Innovator Pitch meededen, waren allemaal weer heel verschillend. Ze zijn beoordeeld op zes onderdelen: bijdrage aan duurzaamheid; niveau van innovatie; praktische toepasbaarheid; kansen voor opschaling; mogelijkheden voor navolging en de kwaliteit van de businesscase. De zes definitieve genomineerden moesten hun project verdedigen tegenover de jury, op de inmiddels bekende manier van het BBC-programma ‘Dragons Den’. De jury bestond dit jaar uit: • Rob van Hattum, Inhoudelijk Directeur Science Center NEMO/ Nationaal Centrum voor Wetenschap en Technologie en eindredacteur Wetenschap VPRO – juryvoorzitter • Job Dura, voorzitter raad van bestuur Dura Vermeer • Guus Berkhout, Fund Manager Triodos Vastgoedfonds • Meiny Prins, Algemeen Directeur Priva en zakenvrouw van het jaar 2009 • Rene Savelsberg, Managing Director and CEO, SET Venture Partners • Erik Steinmaier, Hoofd Research Real Estate Finance, ABN AMRO • Wijnanda Willemse, Adviseur Energie en Klimaat – gebouwde omgeving, Agentschap NL

Initiatief tot oprichting Policy Taskforce Duurzaamheid Afgelopen najaar kondigde DGBC ook aan dat zij graag wil samenwerken met een aantal brancheorganisaties in de bouw- en vastgoed via de oprichting van een ‘Policy Taskforce Duurzaamheid’. “Als DGBC merken we dat wij steeds vaker worden gevraagd als expert. De politiek is dichterbij gekomen en heeft behoefte aan goede informatie. DGBC denkt nu nog niet actief mee en reageert nog niet op stukken van de EU of uit Den Haag, terwijl onze participanten aangeven dat zij graag zouden zien dat DGBC nauwer betrokken is bij bijvoorbeeld Green Deals en vergelijkbare plannen.”

Anke van Hal en Stefan van Uffelen in Duurzame 100

De DGBC begon de Duurzame Innovator Pitch in 2009 als aanmoedigingsprijs voor jonge organisaties die op innovatieve manier proberen een bijdrage te leveren aan de verduurzaming van Nederland. Met de Pitch biedt de DGBC hen de kans hun duurzame innovatie bekend te maken aan de vastgoedsector. ■

Neem eens een kijkje in de spiegel van DGBC ABN AMRO behaalde eind november de hoogste score binnen de in 2010 geïntroduceerde zogenaamde Participantenspiegel. Die werd donderdag 17 november tijdens de participantenbijeenkomst uitgereikt aan een blij verraste Annemarie van Doorn, Vice President Special Projects ABN AMRO. Het doel van de spiegel is DGBC-participanten met elkaar in gesprek te brengen. De resultaten helpen te bepalen welke duurzaamheidaspecten de moeite van het bespreken waard zijn en hoe participanten kunnen bijdragen aan een duurzame samenleving. Van Doorn: “Dat we er als nummer 1 onder participanten van DGBC uit zijn gekomen is iets om super trots op te zijn!” Met de hoogste score mag ABN AMRO nu een jaar lang de ‘echte’ Participantenspiegel in de eigen organisatie aan de muur hangen. ■

Zowel bestuurslid Anke van Hal als directeur Stefan van Uffelen verschenen het afgelopen jaar in de Duurzame 100. Dit is een initiatief van dagblad Trouw, waarmee de krant het belang van duurzaamheid wil onderstrepen. In november verscheen er ook een interview met Van Uffelen in het dagblad.

Lancering Gedragscode voor duurzame eindgebruikers Tijdens de kick off van de Dutch Green Building Week op 19 september heeft Wim Ledder, voorzitter van Facility Management Nederland (FMN) een zogenaamde “Gedragscode voor duurzame eindgebruikers” gelanceerd. Een initiatief van FMN en de Dutch Green Building Council, met als doel het gezamenlijk stimuleren van de verduurzaming van de werkomgeving, en het versnellen van de verduurzaming van gebouwen. Wim Ledder: “FMN en DGBC willen met deze code de eindgebruikers bewust maken van de rol die zij kunnen spelen en hen stimuleren om hierin hun eigen verantwoordelijkheid te nemen.” Zowel FMN als DGBC zullen hun leden gaan uitnodigen om de code te tekenen. ■

Marktgroepen Duurzaamheid door bril verzekeraars Risico-analisten van verzekeraars gaan in detail naar het BREEAM-NL traject kijken en de risico-onderwerpen koppelen. Dat is de vervolgactie die voortkwam uit de bijeenkomst van de DGBC-markgroep verzekeraars op 24 maart. Afgesproken is dat de risicoanalisten van de verzekeraars in detail naar de BREEAM-NL keurmerken kijken en de risico-onderwerpen koppelen. Zo wordt helder wat de positieve en negatieve relaties rondom risico’s en duurzaamheid zijn. Het uiteindelijke doel is dat het BREEAM-NL keurmerk ook voor verschillende verzekeringsproducten een garantie geeft.

Foto: Architectenbureau Paul de Ruiter / Schiphol

In vervolg hierop bezocht DGBC samen met een aantal verzekeraars het TransPort kantoorgebouw van Schiphol Real Estate. Dit duurzame gebouw wordt gehuurd door transavia.com en Martinair. Het is ontworpen door Paul de Ruiter architecten en gebouwd door De Vries en Verburg, en is als eerste in Nederland onderscheiden met een BREEAM-NL Very Good ontwerpcerti-

ficaat en een LEED Platinum oplevercertificaat. Samen met de assessor, Sylvia Renes van BenR adviseurs en Jan Eerkens, de ontwikkelaar bij Schiphol Real Estate en een aantal verzekeraars is het gebouw in de gebruiksfase geanalyseerd aan de hand van de 9 categorieën van BREEAM-NL. Een volledig verslag van het bezoek is te vinden op de website van DGBC.

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 4

maatschappelijke betrokkenheid bij hebben”, verklaart Pieter Zwart van FGH Bank. “Wij willen verder gaan met stimuleren door onze schaarse financieringsmiddelen primair in te zetten voor duurzame vastgoedontwikkeling”, aldus Henk Jagersma van Syntrus Achmea Vastgoed.

Taxateurs De taxateurs willen het taxeren van duurzaam vastgoed op een hoger plan brengen. Met deze marktgroep wil DGBC een onderzoek initiëren onder gebruikers van vastgoed naar de weging binnen de BREEAM-NL keurmerken. Er is gesproken over de relatie met data. Voor de crisis was het mogelijk op goede locaties voor slechte panden goed betalende huurders te vinden. Nu is het belang van huurders binnenhalen of behouden zo groot, dat dit kan zorgen dat duurzaamheid niet goed zichtbaar wordt in de huurprijs. Verschillen zullen op korte termijn meer zichtbaar zijn in de bezetting (minder leegstand).

Juridische marktgroep

Top vastgoedfinanciers ondertekent duurzaamheidsconvenant De grote Nederlandse vastgoedfinanciers tekenden donderdag 9 juni een duurzaamheidsconvenant op de PROVADA. Hiermee willen zij laten zien dat ze belang hechten aan duurzaamheid in de vastgoedsector, en dat ze daar vanuit hun rol als vastgoedfinanciers een stimulans aan willen geven. Het initiatief voor de overeenkomst

kwam voort uit de marktgroep vastgoedfinanciers van de Dutch Green Building Council (DGBC). De initiatiefnemers zijn ABN Amro, Dutch Green Building Council, Ecofys, FGH Bank (de vastgoedbank), Holland Financial Centre, ING Real Estate Finance, Marsh, SNS Bank Zakelijk en Syntrus Achmea Vastgoed. “Met deze overeenkomst willen we het belang van duurzaamheid onderstrepen. Voor onszelf, maar vooral voor de vastgoedmarkt waar we naast een professionele, ook een

Adviesgroepen

Adviesgroep Gebied 2011

• G.T. Luiten, TNO Bouw & Ondergrond • M.G. van Rheenen, OVG projectontwikkeling B.V • S. de Vos-Effting, TNO Bouw & Ondergrond • J.K.C. Vries, VBM Ontwikkeling • E.M.M Willems, Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs B.V. • F. Zegers, E4S Consult

• J. van Antwerpen, Inbo Architecten, voorzitter • R. van den Bergh, RO Groep • E.M.M Blomjous, MAB Development Nederland B.V. • P.G.M. Couwenbergh, ArchitectenConsort B.V. BNA • G.J. Hoogland, Agentschap NL Hoogland • B. Krikke, JOIN Ontwikkeling B.V. • A. Kornman, Waternet • P. J. Levels, Provincie Limburg • R. Mathlener, PwC • P. Mensinga, Arup B.V. • A.J. Nagtegaal, Deerns Raadgevende Ingenieurs B.V. • M. Pel, De Alliantie Flevoland • M. Spetter, Dutch Green Building Council • H.J.G. Ubachs, Imtech Building Services • M.V. de Vaan, Rijksvastgoed en Ontwikkelingsbedrijf RVOB • M. Vledder, Bouwinvest • T. Winkler, GIDO Stichting - Gemeenschappelijk Initiatief realisatie Duurzame Ontwikkeling • F. Zegers, E4S Consult

Adviesgroep Bestaande Bouw 2011

Adviesgroep Infra (Stuurgroep)

• R. Bakker, Redevco Nederland B.V. • J.R. Bennekers, TRAJECT Vastgoed Advies Groep • J. Buijs, Nieuwe Steen Investments • H. Copier, ING Real Estate Finance, voorzitter • H. Eijdems, ING Real Estate Finance • J.P. Klep, DTZ Zadelhoff • A. Korsten, AOS Studley • E. van Langeveld, Bouwfonds Real Estate Investment Management R.E.I.M. • J. Roersen, W4Y Adviseurs BV • H. Scherpenzeel, AgentschapNL • G. Uijttenbroek, ING Real Estate Finance • R.M.G. Verbeek, Facilicom • H.M. Vlug, Fortrus • K. Voet, Corio Nederland B.V. • E. Wessels, Nieuwe Steen Investments

• J. Arts, Rijksuniversiteit Groningen • A. Augustijn, Rijkswaterstaat • A. Bleijenberg, TNO • L. Chahboun, AgentschapNL • H. Groenendijk, Gemeentewerken Rotterdam • P. Herder, TU Delft • R. van Hulst, BAM Wegen • J. B. Jutte, DHV • G. Kroon(o.v.), Arcadis Mobiliteit • J. van Langeveld, Movares • H. van Leeuwen, DGMR • E. Malipaard, Grontmij • D. Sjoerdsma, Tauw • A. Vermeer, Dura Vermeer Infra (voorzitter) • R. Voorend, CROW • E. van Zeijl, Dutch Green Building Council

Om kwaliteit te borgen zijn er binnen DGBC diverse adviesgroepen actief. Samen vormen zij het kwalitatieve geweten van DGBC. Zo is er voor ieder BREEAM-NL keurmerk een specifieke adviesgroep in het leven geroepen. Leden van deze adviesgroepen brengen hun inzichten samen en adviseren het bestuur van de DGBC over de ontwikkeling van het keurmerk. Hieronder een overzicht van de adviesgroepleden in 2011.

Centrale Adviesgroep 2011 De Centrale Adviesgroep adviseert het Dutch Green Building Council-bestuur omtrent de ‘wetgeving’ ofwel de beoordelingsrichtlijn op basis waarvan gebouwen beoordeeld worden. • H. Copier, ING Real Estate • J.M. Elias, Unica Ecopower • M.A.P. Huysmans, OVG Projectontwikkeling • T. Jans, Intron Certificatie • J.A.J. Korbee, AgentschapNL • H.J.G. Ubachs, Imtech Building Services • S. van Uffelen, Dutch Green Building Council • R.M.G. Verbeek, Facilicom • S. Verweij, Dutch Green Building Council (secretaris) • J.W.F. Wamelink, TU Delft (voorzitter) • D.T. Welling, Redevco

Adviesgroep Nieuwbouw 2011 • P.W. van Calis, ARCADIS - Bodegraven • M. Dansen, Dutch Green Building Council, secretaris • P.G.C.P. Dielissen, ASR Vastgoed Ontwikkeling N.V. • E. van Eeckhoven, C2N B.V. • J.M Elias, Unica Ecopower, Voorzitter • B. van der Gijp, ASR Vastgoed Ontwikkeling N.V. • P. van der Lugt, OVG projectontwikkeling B.V.

In 2011 is er ook een juridische marktgroep in het leven geroepen. De groep onderzoekt in hoeverre fiscale vergroening mogelijk is. Wat zijn hierbij de juridische en fiscale drempels? Verder is een standaard ESCO-contract gewenst. Welke juridische uitdagingen zijn er bij initiatieven die lokaal energie willen opwekken en daarvoor een contract met een Energy Service Company (ESCO) willen afsluiten? Ook wil de groep gaan kijken of gemeenten kunnen worden gestimuleerd om korting op de grondprijs te geven afhankelijk van de mate van duurzaamheid van de te ontwikkelen gebouwen en het te ontwikkelen gebied. ■

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 5

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 6

DGBC portfolio member van de ISA DGBC is in februari portfolio member geworden van de ISA. Dit betekent dat wij op verzoek van onze participanten nationale benchmarks kunnen gaan uitvoeren. De ISA streeft naar benchmarking op duurzaamheid voor alle vastgoed ’assets’ (gebouwen, verhuureenheden en objecten) in de wereld. ■

CERTIFICATEN

BREEAM-NL Nieuwbouw

Kosten reducerende maatregelen BREEAM-NL Nieuwbouw De projecten die tot nu toe worden aangemeld voor een nieuwbouwcertificaat zijn relatief groot (gemiddeld >10.000 m² bvo). “Dit komt onder andere door de complexiteit van de BREEAM-NL bewijslast en de kosten”, legt DGBC-projectmanager Maarten Dansen uit. DGBC heeft de methodiek in april daarom geschikter gemaakt voor projecten onder de 5000 m² bvo. Om het expertwerk te vereenvoudigen is onder andere een procesmanagementtool gelanceerd en zijn online rekentools ontwikkeld. ■



Vanaf 2009 zijn certificaten voor nieuwbouw uitgereikt en met ingang van september 2011 reikt DGBC ook certificaten voor bestaande gebouwen uit. Met BREEAM-NL Nieuwbouw kunnen beoordelingen worden uitgevoerd op nieuwbouw en op grootschalige renovaties van bestaande gebouwen. Ook nieuwbouwuitbreidingen aan bestaande bouw kunnen beoordeeld worden. Diverse projecten zijn sinds april 2010 BREEAM-NL Nieuwbouw gecertificeerd. Hieronder een overzicht. Een compleet overzicht van alle gecertificeerde en geregistreerde projecten is online te vinden via www.breeam.nl/projecten.

Kantoorgebouw TransPort | 3 sterren

Distributiecentrum Stryker | 3 sterren

Schiphol Real Estate Architect: Architectenbureau Paul de Ruiter Ontwerpcertificaat

Goodman Architect: B+W architecten, Budel Ontwerpcertificaat

Warehouse de Pauw Tilburg | 2 sterren

Loftkantoor Ydek, Amsterdam | 3 sterren

WDP Architect: Denc Tilburg Ontwerp- en oplevercertificaat

G&S Vastgoed b.v. Architect: Dedato Architecten Ontwerpcertificaat

BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik gelanceerd Op de PROVADA lanceerde DGBC ook haar tweede duurzaamheidskeurmerk: BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik. Voor het bepalen, én steeds weer bijstellen, van de duurzaamheidsprestatie van bestaande kantoorgebouwen. Het keurmerk is het extra relevant voor gebouwbeheerders, omdat het ook het beheer en gebruik beoordeelt. DGBC-bestuurslid en algemeen directeur SBR Jack de Leeuw over de financiële voordelen: “Die zitten vooral in de toegenomen waardering van een pand in de ogen van huurders, medewerkers en commerciële relaties.” ■

Duurzaam op maat:

Hoofdkantoor Astellas Bio Science Park, Leiden | 2 sterren

BREEAM-NL Bespoke De markt blijkt veel interesse te hebben voor BREEAM-NL Bespoke projecten. Dit zijn maatwerktrajecten, die niet te vatten zijn onder BREEAM-NL Nieuwbouw. Denk aan gebouwen met specifieke functies zoals ziekenhuizen. Trajecten voor certificering op maat in de zorg lopen op dit moment bij VUmc Imaging in Amsterdam, Medisch Centrum Alkmaar, academisch ziekenhuis Maastricht en Atrium MC in Heerlen. Daarnaast zijn er trajecten gestart voor een hotel, een zwembad, laboratorium en een evenementenlocatie.■

Ontwikkeling BREEAM-NL Infra gestart

G&S Vastgoed b.v. Architect: UNStudio Ontwerpcertificaat

Kantoor Extraverde | 4 sterren OVG Architect: Meyer en Van Schooten Architecten Ontwerpcertificaat

Winkelcentrum Waddinxkwartier | 3 sterren ASR Vastgoedontwikkeling Architect: 01-10 Architecten Jos van Eldonk RPHS Dittmar Ontwerpcertificaat



In de Dutch Green Building Week gaven DGBC, CROW en Rijkswaterstaat het startschot voor de ontwikkeling van een nieuw duurzaamheidsinstrument voor infrastructuur: BREEAM-NL Infra. ■

Enexis kantoor Venlo | 4 sterren Enexis Architect: Atelier PRO architekten Ontwerpcertificaat

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 7

Stadskantoor Utrecht | 2 sterren

Danone Innovation Centre | 4 sterren

FloraHolland Naaldwijk | 3 sterren

Gemeente Utrecht Architect: Architectenbureau Kraaijvanger.Urbis Ontwerpcertificaat

OVG Architect: architectenbureau cepezed b.v. Ontwerpcertificaat

Coöperatieve Bloemenveiling FloraHolland Architect: Architectenconsort Ontwerpcertificaat

UPC-callcenter in Leeuwarden | 4 sterren

Stadskantoor Rotterdam | 4 sterren

JOIN en UPC Architect: Architectenbureau Paul de Ruiter Ontwerpcertificaat

Gemeente Rotterdam Architect: Architectenbureau OMA Ontwerpcertificaat

Imtech Green Building, Eindhoven 3 sterren

Copyright: Kraaijvanger

Imtech Building Services Architect: BO2 architecten Oplevercertificaat

Sonion, Hoofddorp | 3 sterren OVG Architect: architectenbureau cepezed b.v. Ontwerpcertificaat

WDP site voor Ter Beke Wijchen | 3 sterren WDP Architect: Peter Vandenbergh, Studiebureau Abetec Ontwerp- en oplevercertificaat

Kavel 17 kantoor Amsterdam Zuidoost 1 ster G&S Vastgoed b.v. Architect: OeverZaaijer Ontwerpcertificaat

Nieuwe Haagse Passage | 2 sterren

Woningbouwproject De Caaien | 1 ster

Multi Vastgoed, AM Real Estate Development en ASR Vastgoed Vermogensbeheer Architect: Bernard Tschumi Ontwerpcertificaat

Dura Vermeer Bouw Leidschendam BV Architect: Hoenders Dekkers Zinsmeister Architecten BV Molenaar & Van Winden architecten Oplevercertificaat

De Monarch | 4 sterren Ontwikkelingsmaatschappij De Monarch (joint venture van Provast en ASR Vastgoed Architect: KCAP Architects & Planners en Meyer en Van Schooten Architecten Ontwerpcertificaat

Paleis van Justitie Amsterdam | 2 sterren ASR Vastgoedontwikkeling Architect: Claus en Kaan Architecten Ontwerpcertificaat

Enexis kantoor Maastricht | 4 sterren Enexis Architect: Atelier PRO architekten Ontwerpcertificaat

Kantoor Deloitte en AKD Zuid As | 4 sterren OVG Architect: PLP Architecture Ontwerpcertificaat

Nieuw kantoor Schneider Electric 3 sterren

Westfriese A7 kantoorlocatie, Geert Scholtens, Wognum | 4 sterren

OVG Architect: Bias Architecten Ontwerpcertificaat

Scholtens Projecten B.V., Wognum Architect: Inbo Architecten, Drachten Ontwerpcertificaat

Distributiecentrum Timberland | 2 sterren OVG Architect: Johan de Vries Architecten Ontwerpcertificaat

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 8

BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Sinds ‘BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik’ in juni werd gelanceerd, kan het op warme belangstelling rekenen. De behoefte aan een ‘all-in’ duurzaamheidskeurmerk voor bestaande gebouwen wordt dan ook sterk gevoeld bij de vastgoedeigenaren en -beheerders van Nederland. Omdat dit tweede keurmerk van DGBC niet alleen het gebouw zelf beoordeelt, maar ook het beheer en gebruik ervan, is het extra relevant voor gebouwbeheerders. Tijdens de kick-off van de Dutch Green Building Week werden de eerste certificaten uitgereikt aan ANWB, SER, ING Real Estate, DWA en Kennedy Wilson/ Bank of Ireland Private Banking.

heid zeer serieus nemen. Dit geldt niet alleen voor onze producten, maar ook voor onze gebouwen. Het BREEAM-NL certificaat is een uitstekende tool om gestructureerd vast te stellen hoe onze panden presteren en om ze verbeter te verbeteren.”

WTC Amsterdam, Toren E

De Thermo-Staete te Bodegraven Jaap Dijkgraaf, algemeen directeur DWA: “Ons kantoor was tussen 2000 en 2008 het duurzaamste kantoor van Nederland. Daarom is het logisch dat we direct meedoen met dit keurmerk. Het is goed om zelf ervaring op te doen, om onze opdrachtgevers optimaal te kunnen adviseren bij de waardering van hun eigen vastgoed. BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik is een belangrijk, integraal instrument, omdat ook het beheer en gebruik meetellen in de score.”

SER Hoofdkantoor te Den Haag Yvette Quak, Facilitair bedrijf SER: “De SER is blij met de toekenning van het BREEAM-NL certificaat voor bestaande bouw en gebruik. BREEAM-NL maakt gebruik van een kwalitatieve weging in negen categorieën. Daarmee is het meer dan alleen een milieukeurmerk, en dat juicht de SER toe. Duurzaamheid gaat immers ook over de gebruikers van het gebouw, efficiënt beheer en respect voor de omgeving.”

ANWB Hoofdkantoor te Den Haag Paul Bonnema, manager technisch beheer ANWB: “De stimulering van duurzaamheid past in onze visie, die aangeeft dat wij maatschappelijke relevant willen zijn. We willen uitstralen naar onze leden dat we duurzaam-

beheerders van commercieel vastgoed over de hele wereld erkennen wij de noodzaak om de impact van ons vastgoed op het milieu te begrijpen en verbeteren. Deze certificering is de eerste stap waarmee we onze ecologische voetafdruk kunnen verkleinen.”

Marktplein-gebouw (Bijlmerplein) in Amsterdam Zuid-Oost Michael Pettibone, asset manager bij Kennedy Wilson/Bank of Ireland Private Banking, eigenaar Marktplein-gebouw: “We zijn erg trots op deze certificering. Als eigenaren en

Anne de Jong, portfolio manager van het ING Dutch Office Fund: “Duurzaamheid is een logisch gevolg van onze beleggingsstrategie, die is gericht op hoogwaardige kantoorgebouwen op de beste locaties. Een meetlat als BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik is zeer bruikbaar, juist ook omdat het alle aspecten van duurzaamheid meeneemt in de beoordeling. Het WTC Amsterdam fungeert voor ons als proeftuin voor nieuwe duurzaamheidinitiatieven. We zijn natuurlijk heel erg trots dat ons WTC team hier zowel goede verhuur- als duurzaamheidresultaten behaalt!” Verklaringen van Commitment Op 8 juni heeft DGBC de eerste ‘Verklaringen van Commitment’ BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik uitgereikt. Organisaties gaan een ‘Verklaring van Commitment’ aan voor een periode van drie jaar. De vastgoedeigenaar geeft met deze verklaring aan deel te nemen aan benchmarks, en registreert zich voor een zelf-assessment. De volgende partijen hebben een Verklaring van Commitment ontvangen: 1. ZND, Caspar Ulijn 2. Bank of Ireland, Enda Bracken 3. DWA, Machiel Karels 4. Delta Lloyd, Inge Jansen 5. ANWB, Erik de Jonge 6. DTZ Zadelhoff, Han Machielsen 7. ING Real Estate Management Kantoren, Ronald van der Waals 8. ING Real Estate Management Retail, Martijn Vlasveld 9. C2N, Edwin van Eeckhoven

GreenCalc+ en BREEAM-NL samen verder Hans de Jonge, voorzitter van Stichting Sureac en Stefan van Uffelen, directeur van Stichting Dutch Green Building Council (DGBC) hebben in juni een samenwerkingsovereenkomst getekend. De eigenaren van GreenCalc+ en BREEAM-NL gaan hun methoden integreren. Hiermee is de intentie om te komen tot één gemeenschappelijke taal voor het beoordelen van duurzame gebouwen en gebieden in Nederland een flinke stap dichterbij gekomen. De integratie maakt het mogelijk om op een eenvoudige en snelle manier een indruk te krijgen van de duurzaamheid van een gebouw. De kennis die opgedaan is bij het ontwikkelen van GreenCalc+ en de BREEAM-methode worden in het ontwerphulpmiddel samengevoegd.

Belangrijke mijlpaal De integratie voorziet in een belangrijke behoefte van de markt. Het nieuwe hulpmiddel maakt het namelijk mogelijk om in een vroege ontwerpfase al uitspraken te doen over de duurzaamheid van een project. Als dat gewenst is, kan daarna alsnog het officiële BREEAM-NL certificeringstraject doorlopen worden. Zowel DGBC

Continuïteit voor GreenCalc-gebruikers gewaarborgd DGBC en DGMR hebben onder andere afgesproken dat zij in gesprek gaan met de gebruikers van GreenCalc+ om de continuïteit van het gebruik van de rekenmethode te waarborgen. “Samen staan we voor een verregaande verduurzaming van Nederland, dus uiteraard is het belangrijk dat we blijven voorzien in de behoeften van de GreenCalc+gebruikers”, zegt DGBC-directeur Stefan van Uffelen. als Sureac zien het belang van harmonisatie, er is binnen Nederland behoefte aan een gemeenschappelijke taal voor duurzaamheid. Deze ontwikkeling is hierin een belangrijke mijlpaal.

Rijksgebouwendienst draagt bij De Rijksgebouwendienst is één van de initiatiefnemers geweest van GreenCalc+, vanuit de behoefte om duurzame huisvesting concreet en zo goed mogelijk kwantificeerbaar te maken. BREEAM kijkt naar meer duurzaamheidsaspecten dan GreenCalc+ en bevordert in die breedte het gebruik van één duurzaamheidstaal. De Rijksgebouwendienst draagt daarom bij aan de integratie van deze instrumenten door geleidelijk naast GreenCalc+ ook BREEAM-NL te gaan toepassen in huisvestingsprojecten.

BREEAM-NL: voor aanbestedingen Met de nieuwe methode kunnen beoordelaars straks in enkele uren tijd een indicatieve duurzaamheidsscore bepalen voor een bouwproject. “Je kunt deze inzetten bij aanbestedingen en in het ontwikkelproces van bouwprojecten. Wil je weten of je project voldoet aan de uitgangspunten van BREEAM-NL, maar is er bijvoorbeeld geen budget of geen reden voor een uitgebreid traject dat leidt tot een officiële certificering, dan biedt de nieuwe methode de oplossing”, legt van Uffelen uit. Te denken valt bijvoorbeeld aan panden in eigen beheer, waarvan de eigenaar wil weten waar hij qua duurzaamheid staat. ■

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 9

BREEAM-NL voor Datacenters In juni 2011 is DGBC gestart met de ontwikkeling van een aparte BREEAM-NL richtlijn voor datacenters. Om deze goed te testen hebben diverse partijen meegewerkt met pilotprojecten. Daardoor kon deze richtlijn eind januari 2012 al worden gelanceerd. ■

BREEAM-NL nieuwbouw verbeterd

PROVADA Green Market en Green Forum Op PROVADA 2011 werd voor het derde opeenvolgende jaar de PROVADA Green Market en het PROVADA Green Forum georganiseerd. Samen met PROVADA, Triodos Bank en AgentschapNL is er wederom een gevarieerd en inhoudelijk programma georganiseerd. Drie duurzame dagen met workshops, lunchsessies, de Innovator Pitch, middagdebatten en netwerkborrels vol feiten, meningen en noviteiten. ■

Afgelopen jaar is er veel feedback verzameld om BREEAM-NL te verbeteren. Die is verwerkt in de 2011 versie. Zo werd in 2010 renovatie nog onvoldoende gewaardeerd. Een onwenselijke situatie met de huidige discussie over leegstand. Een renovatieproject, of een project dat veel materiaal hergebruikt, kan nu relatief eenvoudig punten in de categorie Materialen behalen. Om kosten te reduceren, sluit deze versie aan bij bestaande standaarden (Bewuste bouwers en C2C). ■

BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling gelanceerd In september lanceerde DGBC zijn derde keurmerk BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling. Hiermee kun je de milieuprestatie van een heel ontwikkelingsgebied bepalen. Mark Spetter, projectmanager DGBC: “Gebiedsontwikkeling kent heel veel aspecten en er zijn veel actoren. Het begint al met vragen als: ‘Hoe baken je een gebied af?’ We kozen voor zes aspecten: Gebiedsklimaat, Bronnen, Ruimtelijke Ontwikkeling, Welvaart, Management en Synergie.” ■

1,5 miljoen m2 vloeroppervlakte aangemeld voor BREEAM-NL

Onderzoek In 2011 zijn er diverse onderzoeken gedaan in opdracht van DGBC. Hieronder een overzicht: • Duurzaamheid verleidt?! – Rianne de Jong i.o.v Bouwinvest en DGBC Onderzoek naar de perceptie van vrije sector huurders over een keurmerk voor duurzaamheid, hun bereidheid om zich in te zetten voor duurzaamheid en te betalen voor duurzame aspecten. • BREEAM-NL Op zijn best – Femke de Gans en Tjeerd Esser i.o.v. DGBC Onderzoek naar de positionering van de BREEAM-NL Keurmerken. • Indirecte gevolgen van duurzame maatregelen – Mujo Bektic, Daniël van Veen en Joeri Verwaard i.o.v. DGBC Hoe kan de DGBC inzicht krijgen in de indirecte gevolgen, die voortvloeien uit het toepassen van de toetsingsaspecten van de Core Technical Standard op het gebied van gezondheid & welzijn, transport en management? •

Verkenning voor nieuwe credits BREEAM-NL Nieuwbouw – Denise Kroonen, Pepijn Somers, Maud van der Winkel, Niels den Boer i.o.v. DGBC ‘Welke duurzaamheidaspecten voor nieuwbouwkantoren in Nederland kunnen er worden toegevoegd aan het vastgestelde BRL (Beoordelingrichtlijn nieuwbouw)?’

Na de 1 miljoen m2 van afgelopen zomer, was in december reeds 1,5 miljoen m2 bruto vloeroppervlakte geregistreerd voor het behalen van een BREEAM-NL Nieuwbouw certificaat in Nederland. “Met het bereiken van deze mijlpaal wordt de continue transformatie naar duurzame gebouwen zichtbaar. Ik ben er trots op dat de toegevoegde waarde van het meetinstrument BREEAM-NL met zijn brede duur­ zame scope wordt herkend in meerdere segmenten”, reageert René Hersbach, Managing Director ING Real Estate Development en bestuurslid van DGBC. ■

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 10

Congressen en bijeenkomsten Gemeente Arnhem huisvest Praktijkcongres Energie en Duurzame Gebiedsontwikkeling De gemeente Arnhem organiseerde samen met Liander, KEMA, DGMR en de Dutch Green Building Council (DGBC) op 17 november 2011 het Praktijkcongres Duurzame Gebiedsontwikkeling. Het congres richtte zich enerzijds specifiek op beleidsambtenaren, bestuurders en beslissers bij lokale overheden en anderzijds op adviseurs uit de milieu-, ruimtelijke ordening- en ontwikkelsector. Zij kregen het laatste nieuws op het gebied van Energie en Duurzame Gebiedsontwikkeling. ■

Bijeenkomst BREEAM-NL toegepast in logistiek vastgoed Tijdens een gezamenlijke bijeenkomst in april van Verelst Industriebouw, WDP, DGBC en Tebodin gingen diverse partijen uit de bouwkolom in op ervaringen met BREEAM-NL. Daarnaast gaf ook Heineken een presentatie. Een vertegenwoordiger van de brouwer legde uit hoe belangrijk duurzaamheid voor hen is en hoe dit thema is verwerkt in visie en werkzaamheden. ■

Duurzaam Gebouwd Congres Op 11-11-11 vond al weer het derde Duurzaam Gebouwd Congres plaats. Dit keer in een samenwerkingsverband van Duurzaam Gebouwd, Provincie Overijssel en de Dutch Green Building Council. Ruim vierhonderd deelnemers luisterden onder het motto ‘Nieuwe energie in bestaande bouw’ naar

sprekers als Theo Rietkerk (Gedeputeerde Provincie Overijssel), Stefan van Uffelen (DGBC), Laurens de Lange (Unica) en zakenvrouw van het jaar 2010: Marlies van Wijhe. Kijk voor meer informatie over actuele congressen en bijeenkomsten op www.dgbc.nl/agenda. ■

Trainingen Voor de uitvoering van het BREEAM-NL beoordelingssysteem voor duurzame gebouwen leidt de Dutch Green Building Council BREEAM-NL Experts- en Assessoren op. In 2011 zijn er 36 expert- en/of assessortrainingen gegeven waarbij er 800 professionals zijn opgeleidt.

1e International Green Building Course



Op 1 november gaf Aurore Julien in Amsterdam de eerste internationale training over de basisprincipes van bioclimatic design (groen ontwerpen). Deze training is onderdeel van een serie, die DGBC in 2012 uitbreidt met onderwerpen die meer gericht zijn op de Nederlandse situatie en BREEAM-NL. ■

DGBC Lab DGBC-Lab DGBCLab is een organisatie van specialisten die werken vanuit een multidisciplinaire aanpak met als doel de bebouwde omgeving steeds verder te verduurzamen. DGBCLab stimuleert de kruisbestuivingen tussen specialisten door middel van events die wij zogenaamde Lab-sessies noemen.

Training voor financiers In november is er speciaal voor de ondertekenaars van het financieringsconvenant een maatwerk BREEAM-NL training georganiseerd. De dag begon met een update over de stand van zaken tav duurzaamheid in de vastgoedsector.

Deze Lab-sessies worden meerdere malen per jaar gehouden op meerdere locaties in het land. De Lab-sessies bestaan uit lezingen, workshops en brainstorms naar aanleiding van een concrete opgave en een jaarlijks thema. In 2011 stond ‘Leegstand’ centraal. ■

“Leegstand van zaken” In mei ging de stichting ‘Leegstand van zaken’ (www.leegstandvanzaken.nl) van start in Eindhoven. Aanleiding waren een onderzoek van de TU van Eindhoven naar de leegstand van kantoorgebouwen in de eigen stad, en de wens van het college om die structurele leegstand (15%) te verlagen. Deze stichting is ontstaan vanuit DGBC-Lab, en streeft naar verduurzaming van gebieden en gebouwen in Nederland. Een kerngroep uit Eindhoven gaat zich structureel verdiepen in de leegstands-problematiek. ■

Aan de hand van praktijkcases werd een tweetal opdrachten uitgewerkt en volgde er een discussie over de rol van de relatie duurzaamheid en financieringsrisico’s. Het middagprogramma stond onder leiding van Marlon Huysmans, voormalig directeur duurzaamheid bij OVG. ■

Utrechts Sprookje Leegstaande kantoorpanden en Het Nieuwe Werken. Wat is het verband? DGBCLab ging in september met dit thema aan de slag tijdens een Lab-Sessie bij Trebbe West in Nieuwegein. Na een inspirerend verhaal van directeur Benno Oosterom, bogen de deelnemers zich over een casus. Die betrof een kantoorlocatie in Utrecht, die ondanks de gunstige ligging te kampen heeft met structurele leegstand. De opdracht: ontwikkel een alternatief exploitatieconcept waarbij de principes van Het Nieuwe Werken centraal staan en bepaal daarbij een transformatiestrategie. De winnende visie was die van ‘Sprookje 0.3.0’: een mix van tijdelijk wonen en werken. De visie haakte onder andere aan bij de creatieve gaming-industrie in Utrecht. In ‘Sprookje 0.3.0’ was ook gedacht aan de oplossing voor de woningnood van studenten en starters. ■

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 11

INTERNATIONAAL DGBC praat mee met rondetafelconferentie VS en Canada Op dinsdag 15 februari waren de medewerkers van de economische afdeling van de Nederlandse ambassades en consulaten generaal in de VS en Canada in Nederland. De EVD organiseerde voor hen een rondetafelconferentie over duurzaam bouwen. Het doel was kennismaken, een indruk krijgen van de sterkte van het bedrijfsleven van Nederland op het gebied van duurzaamheid, en het aftasten van de mogelijkheden voor samenwerking. Ook DGBC nam deel. ■

DGBC beloond als beste scheme operator ter wereld

Wilhelm Vervat (Intercell) nam in maart 2011 namens DGBC op Ecobuild In Londen de award van de BRE voor DGBC als beste scheme operator ter wereld in ontvangst. Een mijlpaal, die we niet hadden bereikt zonder inbreng van al onze participanten! ■

DGBC naar Roemenië

Maar liefst 10 Green Building Councils waren in juni bijeen in Roemenië voor inspiratie en uitwisseling van ervaringen. Op initiatief van de Roemeense council en DGBC waren ook Turkije, Slovakije, Kroatië, Slovenië, Litouwen, Bulgarije, Spanje, Tsjechië en Servië vertegenwoordigd op een driedaagse bijeenkomst. De Poolse en Russische councils waren verbonden via Skype. ■

Noorse Green Building Council bezoekt DGBC

Op 29 en 30 september bracht een delegatie van de Noorse Green Building Council en gelieerde Noorse bedrijven een bezoek aan Amsterdam. Doel was het uitwisselen van ervaringen. Na een rondleiding op de Zuidas als inspiratiebron van duurzame ontwikkelingen aldaar, volgden presentaties van Mark Spetter en Stefan van Uffelen. Ook presenteerden zowel Desso als PWC hun duurzame ambities. De Noorse council is vorig jaar opgericht en heeft reeds 120 participanten. Zij hebben op 20 oktober hun BREEAM-versie gelanceerd. DGBC zal deze ook publiceren. ■

2011 in cijfers • Eind december 2011 waren reeds 360 participanten aangesloten bij DGBC; • In 2011 heeft DGBC 36 BREEAM-NL trainingen georganiseerd; • DGBC verzorgde ruim 70 lezingen in het land; • Eind vorig jaar waren reeds 1000 BREEAM-NL experts getraind; • Er zijn 115 projecten geregistreerd voor BREEAM-NL Nieuwbouw; • Vanaf 2009 tot heden zijn 24 nieuwbouwprojecten BREEAM-NL gecertificeerd; • Er zijn 20 BREEAM-NL maatwerkprojecten (BREEAM-NL Bespoke) gestart; • 5 bestaande gebouwen zijn gecertificeerd middels BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik.

Bijeenkomsten- en trainingskalender 2012 Datum 07-feb-12 17-feb-12 21-feb-12 23-feb-12

Wat Deel 2 BREEAM-NL Nieuwbouw Experttraining Deel 2 BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Experttraining Deel 1 BREEAM-NL ALGEMEEN Deel 1 BREEAM-NL ALGEMEEN

Plaats Tollensfabriek, Rotterdam BCN, Utrecht Hogeschool voor Kunsten, Utrecht DGBC, Rotterdam

08-mrt-12 15-mrt-12 15-mrt-12 20-mrt-12 22-mrt-12 23-mrt-12 30-mrt-12

Training CO2 emissiehandel voor de vastgoed- en bouwsector Terugkomdag BREEAM-NL Nieuwbouw Expert Terugkomdag BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Expert Deel 2 BREEAM-NL Nieuwbouw Experttraining Participantenbijeenkomst Deel 2 Experttraining Gebied Deel 1 BREEAM-NL ALGEMEEN

BCN, Utrecht CS Aristo, Amsterdam Aristo, Amsterdam Hogeschool voor Kunsten, Utrecht SER, Den Haag BCN, Utrecht CS Hogeschool voor Kunsten, Utrecht

03-apr-12 19-apr-12

Deel 2 BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Experttraining BREEAM-NL ALGEMEEN

Casa400, Amsterdam De stadhouder, Den Haag

10-mei-12 16-mei-12 25-mei-12 25-mei-12 31-mei-12

Deel 2 Experttraining Gebied Deel 2 BREEAM-NL Nieuwbouw Experttraining Terugkomdag BREEAM-NL Nieuwbouw Expert Terugkomdag BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Expert Deel 1 BREEAM-NL ALGEMEEN

Tollensfabriek, Rotterdam Hogeschool voor Kunsten, Utrecht Elivents, Utrecht Elivents, Utrecht Casa400, Amsterdam

04-jun-12 13-jun-12 26-jun-12 28-jun-12

Deel 3 BREEAM-NL Nieuwbouw Assersortraining Deel 2 BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Experttraining Participantenbijeenkomst Deel 2 BREEAM-NL Nieuwbouw Experttraining

Arcadia, Bodegraven Tollensfabriek, Rotterdam Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag De stadhouder, Den Haag

29-aug-12 29-aug-12 31-aug-12

Terugkomdag BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Expert Terugkomdag BREEAM-NL Nieuwbouw Expert Deel 1 BREEAM-NL ALGEMEEN

BCN, Rotterdam BCN, Rotterdam BCN, Rotterdam

06-sep-12 25-sep-12 28-sep-12

Deel 2 Experttraining Gebied Deel 1 BREEAM-NL ALGEMEEN Deel 2 BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Experttraining

Casa400, Amsterdam BCN, Rotterdam Aristo, Amsterdam

02-okt-12 08-okt-12 12-okt-12 31-okt-12

Casa400, Amsterdam Deel 2 BREEAM-NL Nieuwbouw Experttraining BCN, Utrecht Deel 2 BREEAM-NL ALGEMEEN BREEAM-NL Nieuwbouw harmonisatie Assessor Hamonisatiebijeenkomst BCN, Rotterdam BCN, Rotterdam Deel 2 BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Experttraining

02-nov-12 06-nov-12 08-nov-12 08-nov-12 13-nov-12 22-nov-12 26-nov-12 30-nov-12

Evaluatie/Terugkomdag Participantenbijeenkomst Terugkomdag BREEAM-NL Nieuwbouw Expert Terugkomdag BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Expert Deel 1 BREEAM-NL ALGEMEEN Deel 2 Experttraining Gebied Deel 2 BREEAM-NL Nieuwbouw Experttraining Deel 3 BREEAM-NL Nieuwbouw Assesortraining

DGBC, Rotterdam Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Aristo, Amsterdam Aristo Amsterdam Casa400, Amsterdam BCN, Rotterdam BCN, Rotterdam Arcadia, Bodegraven

10-dec-12 14-dec-12 19-dec-12

Deel 2 BREEAM-NL Nieuwbouw Experttraining Terugkomdag BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Expert Deel 2 BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik Experttraining

BCN, Rotterdam Elivents, Utrecht BCN, Utrecht

Kijk voor meer actuele informatie over bijeenkomsten en trainingen op www.dgbc.nl/agenda.

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 12

Het bestuur van de Dutch Green Building Council bestond in 2011 uit:

■ VOORZITTER: de heer J.C. Gillis MBA FRICS,

■ mevrouw M. Weekhout,

voormalig Chief Operating Officer Redevco

directeur Ruimtelijke Ontwikkeling & Bouw Hogeschool Saxion

■ mevrouw drs. A. van Doorn,

■ mevrouw prof. dr. ir. A. van Hal,

vice-president ‘Special projects’ ABN AMRO

hoogleraar Sustainable Housing Transformation op de TU Delft en hoogleraar Sustainable Building and Development aan Business Universiteit Nyenrode

■ de heer drs. J. Dura,

■ de heer D.J. van Hal,

raad van bestuur Dura Vermeer Groep N.V.

directievoorzitter van Bouwinvest

■ de heer ing. C.A. Hersbach,

■ de heer ir. D. van Vliet,

MRE – Managing Director Projects, ING Real Estate / Development Nederland

algemeen directeur UniVastgoed

■ de heer ir. J. de Leeuw,

algemeen directeur SBR

Het team van de Dutch Green Building Council bestaat in 2012 uit: Stefan van Uffelen

Directeur

Wim Fieggen

Operationeel directeur

Mark Spetter

Projectmanager

Maarten Dansen

Projectmanager

Dong Cao

Projectmanager

Mathijs van Vulpen

ICT Manager

Robert-Jan Granneman

Projectleider ICT

Esther Wierts

Trainingscoördinator

Mariska Louwerens-Peeman

Directie Assistente

Anja Groeneveld

Management-assisente

Marieke Olsthoorn

Manager PR en Communicatie

Niek Stukje

Communicatieadviseur

Foka Kempenaar

Persvoorlichter

Ingrid Smeelen

Medewerker QA

■ de heer ir. T.E.J. Joosten (BNA),

voormalig directeur Inbo Architecten

■ de heer R. Prins,

directeur Dienst Milieu en Bouwtoezicht van de gemeente Amsterdam

■ de heer J.W. van Schooten,

architect/director Meyer en Van Schooten Architecten

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 13

Met duurzaamheid de sector economisch stimuleren. Wat gaan we doen in 2012? De DGBC wil dit jaar met duurzaamheid de bouw- en vastgoedsector economisch stimuleren. Wat gaan we doen? “Met Green Deals tussen overheid en markt, en met nieuwe middelen willen we de drempel om duurzaam te gaan investeren flink verlagen”, legt DGBC-directeur Stefan van Uffelen uit. Zo is het plan om met het oog op de politiek een Policy Taskforce Duurzaamheid te starten. Maar er gaat nog veel meer gebeuren. Hieronder ziet u een greep uit tal van acties die komend jaar op stapel staan:

Expertrol uitbouwen “DGBC wordt steeds vaker gevraagd als expert en de politiek heeft behoefte aan goede informatie. Een policy taskforce kan bijdragen aan een goede besluitvorming rondom duurzaamheid, die breed door de sector wordt gesteund.”

Green Business Clubs De Stichting Green Business Club is een impactorganisatie die samen met haar leden duurzame projecten initieert, stimuleert en realiseert. De Stichting Green Business Club is actief op de Zuidas in Amsterdam en richt zich op het brede spectrum van gebiedsgebonden doelstellingen en maatregelen als energie, groen en biodiversiteit, mobiliteit, vestigingsklimaat, sociale cohesie en financiering van duurzaamheid. Samen met DGBC zullen er dit jaar ook in andere steden Green Business Clubs worden opgericht. Die gaan we verenigen in de Green Business Club NL, waardoor er ook onderling kruisverbanden zullen ontstaan. Kijk voor meer informatie op: www.greenbusinessclub.nl

Green Deal: CO2 Emissiehandel verkennen

Naar aanleiding van de wetswijziging neemt DGBC in 2012 het voortouw om te onderzoeken wat de vastgoedsector kan met de binnenlandse verhandeling (domestic offsets) van CO2-rechten. “Vanaf nu kunnen we voorstellen doen aan de Rijksoverheid hoe dit vorm te geven voor de vastgoedsector. Mogelijk een prachtkans om verduurzaming te versnellen en onze sector een economische impuls te geven”, zegt DGBC-directeur Stefan van Uffelen. “We willen graag onderzoeken of we als sector misschien al in 2013 CO2 rechten kunnen verhandelen op projectniveau. Daarnaast willen we samen met de markt en overheid in kaart brengen wat de mogelijkheden zijn voor de sector als geheel; het zogeheten Opt in model.” Op 8 maart organiseert DGBC in Utrecht een training, waarin wordt ingegaan op de CO2 emissiehandel in Europa en andere sectoren. Centraal staat dan de vraag hoe de vastgoedsector deze kans kunnen zo optimaal mogelijk zouden kunnen verzilveren.

Fiscale vergroening

voorbeeldcontract voor Verenigingen van Eigenaren, waarmee ze met duurzaamheid aan de slag kunnen. “Denk bijvoorbeeld aan de gezamenlijke aanschaf van zonnepanelen voor een hele straat. Zo kunnen we nieuwe klanten voor de sector mobiliseren.”

Fine tunen van BREEAM-NL Het eerste doel dat de Dutch Green Building Council zich bij zijn oprichting stelde, het meetbaar maken van duurzaamheid, is grotendeels bereikt. BREEAM-NL is een feit. “In 2011 hebben we een flinke slag gemaakt, maar is wel gebleken dat we nog een slag kunnen maken als het gaat om het verlagen van de kosten van het proces. Bovendien blijkt BREEAM-NL vooral met het oog op woningbouw zeker nog voor verbetering vatbaar. Daarnaast zullen we inzetten op diverse doorontwikkelingen van de BREEAM schema’s”, aldus Van Uffelen.

Een ander speerpunt voor dit jaar is het groener maken van het fiscale klimaat. “Bijvoorbeeld door de WOZ-waarde afhankelijk te maken van het energielabel van een woning, of door een verhoging van de overdrachtsbelasting straks te koppelen aan het energielabel van een woning.”

Dutch Green Building Week 2012

BREEAM-NL Infra

Green Inspiration

Een breed kernteam van experts heeft het afgelopen jaar gewerkt aan de categorieën voor een nieuw BREEAM-NL keurmerk voor Duurzame Infrastructuur. In de loop van 2012 hoopt DGBC een eerste operationele versie van dit keurmerk te lanceren.

In plaats van de huidige vorm van de participantenbijeenkomsten, willen wij samen met de participanten, de dialoog aangaan met visionairs en beslissers om samen de verduurzaming verder te brengen en u te inspireren.

Handige tools

Samenwerking Ecolabel

DGBC wil daarnaast handige tools ontwikkelen en aanbieden. “Zoals gratis software voor de berekening van de milieulast van materialen. Die berekening is binnenkort verplicht, omdat hij is opgenomen in het nieuwe Bouwbesluit.” Een ander idee is een

In Europa wordt het Ecolabel voor o.a. gebouwen ontwikkeld. Vanuit het streven naar een gemeenschappelijke taal werken wij aan een integratie van het Ecolabel in het BREEAM-NL label. Een BREEAM-NL assessor zou ook het Ecolabel moeten kunnen

In 2012 wil DGBC graag het succes van de Dutch Green Building Week 2011 een vervolg geven. Kijk voor meer informatie over deze week en uw mogelijkheden om in 2012 mee te doen op: www.dgbw.nl

afgeven en een bepaalde BREEAM-NL score moet ook automatisch het Ecolabel opleveren.

Integrale materialentool 2012 is onder andere het jaar van het nieuwe bouwbesluit, hierin wordt een materialenberekening verplicht gesteld. DGBC wil voor de zomer een gratis tool aanbieden die deze berekening mogelijk maakt.

Woningmarkt en maatschappelijk vastgoed De woningmarkt is voor DGBC in 2012 een belangrijk aandachtspunt, omdat deze qua duurzaamheid flink achterblijft bij de utiliteitsbouw. Concreet is de vraag: Hoe kunnen we duurzaamheid in de woningmarkt versnellen en welke rol kan DGBC spelen? Bij de discussie over nieuwbouw zoomen we in op BREEAM-Light, de EPG berekening, de milieu-investeringsaftrek en het certificeren van conceptwoningen.

Pre-assessment BREEAM Light In de markt is er vraag naar een laagdrempelige tool die aansluit op het zwaardere certificeringstraject van BREEAM-NL. In 2012 willen we deze lacune vullen, door een tool te ontwikkelen die zich richt op de ontwerpteams, en natuurlijk ook weer gratis en online beschikbaar komt.

Benchmarking Met de opkomst van duurzaamheid in het vastgoed wordt ook het thema benchmarking belangrijker. Hoe zijn gebouwen met elkaar te vergelijken op het punt van duurzaamheidsprestaties. Meten is weten. De DGBC zal in 2012 initiatieven ondernemen om naast certificering volgens de BREEAM-NL methode ook benchmarking op Key Performance Indicatoren op te pakken. ■

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 14

DUTCH GREEN BUILDING WEEK 2012

Na het succes van de eerste editie organiseert de DGBC in 2012 wederom een Dutch Green Building Week. Van 17 september tot en met 21 september staat Nederland in het teken van Duurzaam Bouwen en Ontwikkelen. Doel is Nederland te inspireren actief met duurzaam bouwen en ontwikkelen aan de slag te gaan. We noemen het: GREEN INSPIRATION In deze week laten DGBC en haar participanten aan Nederland en de rest van de wereld zien welke (regionale) initiatieven er zijn op het gebied van Duurzaam Bouwen en Ontwikkelen. DGBC sluit wederom aan bij de ‘World Green Building Week’. Alle Green Building Councils bundelen deze week wereldwijd hun initiatieven en zetten ze in de picture.

Uw evenement tijdens de DGBW Ondersteun de Dutch Green Building Week en laat uzelf zien. Host bijvoorbeeld uw eigen event, masterclass of rondleiding als onderdeel van de wereldwijde activiteiten. Breng zo uw duurzaamheidsinspanningen in Nederland en daarbuiten onder de aandacht. Op de website www.dutchgreenbuildingweek.nl vindt u meer informatie over het programma en de voorwaarden. Deelname onder de vlag van de Dutch Green Building Week is voorbehouden aan participanten van de Dutch Green Building Council. Graag tot ziens in de Dutch Green Building Week! www.dutchgreenbuildingweek.nl

Partners gezocht voor de Dutch Green Buidling Week 2012! Om de Dutch Green Building Week tot een groot succes te maken en nationaal en internationaal te laten zien wat er in Nederland allemaal gebeurt, zijn wij op zoek naar partners. Als partner van de Dutch Green Building Week lift u mee op de publiciteitscampagne. Door sponsoring toont u uw betrokkenheid bij duurzame ontwikkeling van de samenleving. En dat versterkt het imago van de branche als geheel, waar ieder bedrijf profijt van kan hebben. Kijk voor meer informatie op www.dutchgreenbuildingweek.nl

DGBC Jaarkrant 2011 | pagina 15

De Dutch Green Building Council (DGBC) is een onafhankelijke non-profit organisatie die streeft naar blijvende verduurzaming van de bebouwde omgeving in Nederland. Daartoe ontwikkelen wij onder andere keurmerken voor een onafhankelijke beoordeling van gebouwen (zowel nieuw als bestaand) en gebieden op het gebied van duurzaamheid. Ook traint DGBC professionals om de beoordelingen te kunnen uitvoeren. Daarnaast onderneemt DGBC een veelvoud aan acties, allemaal gericht op het verduurzamen van de bebouwde omgeving. Zo organiseren wij meerdere keren per jaar gratis thematische bijeenkomsten speciaal voor onze participanten. Ook organiseren wij zogenaamde marktgroepen voor organisaties die aantoonbaar vóórliggen op het gebied van verduurzaming en er al langere tijd meer dan gemiddeld actief op zijn. Omdat het ontwikkelen van keurmerken een doorlopend proces is en wij het belangrijk vinden om een zo direct mogelijke dialoog met de markt te houden organiseren wij daarnaast regelmatig feedbackbijeenkomsten. Meer informatie op www.dgbc.nl

BREEAM-NL is een beoordelingsmethode om de duurzaamheidsprestatie van gebouwen en gebieden te bepalen. De Dutch Green Building Council gebruikt het BREEAM-schema vanwege de grote rol die het internationaal speelt. Het is het belangrijkste en meest gebruikte duurzaamheidskeurmerk voor gebouwen ter wereld. Het unieke aan dit meetsysteem is dat de - onafhankelijke - beoordelaar kijkt naar maar liefst negen categorieën die de duurzaamheid van een gebouw kunnen beïnvloeden: van management en materiaalgebruik tot en met afvalverwerking, duurzame transportmogelijkheden vanen naar het gebouw en een gezond werkklimaat. De categorieën zijn ingedeeld in credits. Op elke van deze credits kan gescoord worden door voor verschillende criteria één of meerdere punten te behalen. Aan de hand van een weging per categorie wordt dan een totaalscore berekend. De methode omvat 3 keurmerken. Allereerst BREEAM-NL Nieuwbouw. Het wordt gebruikt om de duurzaamheidprestatie te bepalen van nieuwe gebouwen. Het tweede keurmerk is BREEAM-NL Bestaande Bouw en Gebruik. Dit beoordeelt al bestaande gebouwen op drie niveaus: Gebouw, Gebouwexploitatie en Gebouwmanagement. Het derde keurmerk is BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling waarmee de duurzaamheidsprestatie van een heel gebied kan worden beoordeeld. Meer informatie op www.breeam.nl

Wilt u participant worden? DGBC is een organisatie met participanten. Als participant vormt u de voorhoede van een beweging die zich sterk maakt voor een duurzame ontwikkeling van onze gebouwde omgeving. Uw naam is gekoppeld aan tal van nieuwe initiatieven en uw projecten krijgen exposure. Bovendien weten uw mensen als een van de eerste wat er speelt, want ze hebben exclusief toegang tot een netwerk van toonaangevende spelers en duurzaamheidsexperts binnen de bouw- en vastgoedsector. Uw mensen krijgen volop de gelegenheid om kennis uit te wisselen en mee te denken. Meld u nu aan als participant voor de Dutch Green Building Council. U betaalt dan een eenmalige startfee en een jaarlijkse bijdrage. Aanmelden via de website www.dgbc.nl

COLOFON

Hoofdredactie Marieke Olsthoorn (DGBC)

Deze DGBC Jaarkrant is een uitgave van: Dutch Green Building Council (DGBC) Postbus 1819 3000 BV Rotterdam Tel:+31 (0)10 20 659 33 E-mail: [email protected] Website: www.dgbc.nl

Redactie Lydia Slappendel (SBR) Foka Kempenaar (SBR) Eindredactie Linda van der Vlis (SBR) Vormgeving EP Verhagen Communicatie, Den Haag

Papier Deze jaarkrant is gedrukt op papier dat het keurmerk van de Forest Stewardship Council (FSC) mag dragen en is 100% recycled (post consumer waste). EcodrukwerkR is klimaatneutraal. Druk Ecodrukkers, Nieuwkoop Oplage: 1.500 exemplaren Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de Dutch Green Building Council. Redactie en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden, van welke aard dan ook, gebaseerd op informatie uit deze uitgave. Februari 2012

De Dutch Green Building Council bedankt al haar participanten voor een jaar vol duurzaamheid!