De Droombronnenmethode

De Droombronnenmethode 1

Betekenis en onderbouwing

In het hierna volgend schrijven wordt puntsgewijs uiteengezet waarom wij 'droombronnen' centraal stellen in het proces van de Diagnose. De overdenkingen overlappen mogelijk op sommige punten datgene wat behandeld is bij het Motilisme en de Diagnose: De uitspraak: 'de markt zit op slot', betekent dat de markt niet reageert (beweegt) zoals wij wensen of verwachten. Het is feitelijk een oordeel vanuit een vergelijk van deze situatie met andere situaties. In dit geval met die van de goede jaren met een financiële hoogconjunctuur. De betekenis van een dergelijk 'oordeel' zou je kunnen bepalen aan de hand van de vraag wat de waarde is van de gekozen referentie? Deze referentie betreft een tijdsperiode waarin een sterke 'economische motor' de markt 'beweeglijk' maakte. Bij veel financiële reikwijdte kunnen behoeftes worden 'gecreëerd'. In feite net zo als bij bijvoorbeeld de ontwikkeling en verkoop van producten als mobiele telefoons, kleding, auto's, enzovoort. Er hoeft niet echt een noodzaak te bestaan voor het nieuwe product (ook de oude jas is warm en ook de oude auto brengt je van A => B), maar de drempel tot aanschaﬀen verlaagd zich nu eenmaal naarmate we meer te besteden hebben. Ook de werkelijk behoefte aan nieuwe of extra woningen (woningnood) stond niet in verhouding tot wat er in de afgelopen periode geproduceerd en verkocht werd. Veel partijen/bedrijven hebben hier op ingespeeld (in gehandeld), zijn gegroeid en aan deze context gewent geraakt. Wat een belangrijke gedachte daarbij is, is dat het succes van veel (top-down) formules niet persé het directe gevolg hoeft te zijn geweest van een beter ontwikkelen van ruimte en bouwwerken dan dat we nu doen of voorheen deden. Het was misschien wel gewoon gemakkelijker. Dat wil niet zeggen dat er geen mooie, goede of slimme ontwikkelingen hebben plaatsgevonden in de jaren die vooraf gingen aan de crisis na 2008... in tegendeel, maar dit bewustzijn levert wel besef van relativiteit binnen het vraagstuk hoe nu verder... en wellicht meer beeld van wat centraal zou moeten staan in de discussie. Wat wij centraal zouden willen stellen is de vraag wat we gaan doen zolang er niet een nieuwe, sterke economische motor voor handen is? M.a.w. wanneer die behoefte aan dat 'extra', die 'koopkracht', buiten bereik blijft. Houden we de situatie zoals hij nu is, of zijn er andere wegen te bewandelen? En wat doen we bij een volgende dip? Onze overtuiging is dat er door de geschiedenis altijd perioden zijn geweest en zullen zijn van meer en minder economische welvaart. Met andere woorden, bovenstaande vraag is van alle tijden. De enige constante die wij zien is de wetenschap dat wanneer de markt niet meer wil 'bewegen' dat niet betekent dat de mens ook opgehouden is met 'dromen'. Niet kunnen is iets anders dan niet willen. En dat is interessant, want juist deze dromen zijn een krachtige impuls voor mensen om in beweging te komen... te investeren! De vraag is wat we met die 'dromen' kunnen...?

Pagina 1 van 5 Droombronnen en Land van Nooitgedacht zijn initiatieven van Queeste Architecten, Den Haag © 2014 | www.droombronnen.nl | www.landgoedmariaburg.nl

Wij zijn namelijk niet gewent om voor 'dromen' te ontwikkelen. Wij denken in 'producten'; de resultanten, de output waarmee we op dromen anticiperen, ze willen vangen. We hebben geleerd te anticiperen, in te spelen op behoefte-patronen vertaald in typologieën, referenties, concepten, enzovoort. Resultanten, liefst binnen heldere kaders en prognoses. Dromen zijn voor ons pas werkbaar wanneer ze zijn gedefinieerd, gecategoriseerd en samengevat in werkbare brokken. Onderzoekers verkavelen hiervoor de gemeenschap in heldere (doel)groepen, waarbij de verschillende belangen en eigenschappen in eisen en wensen gerangschikt zijn. Onder grovere noemers worden samengevat. Partijen in het ontwikkelingsveld maken hiervan gebruik of stemmen er hun werkwijze op af. Elk op eigen wijze en vanuit een eigen perspectief. Let wel, het resultaat is vaak goed werkbaar, soms zelfs met een verbluﬀend mooi resultaat, beheerst en/of inventief, maar nooit direct gebaseerd op de diversiteit aan dromen in de gemeenschap. Het is gebaseerd op een interpretatie van modellen ervan; samenvattingen, vaak vereenvoudigd en toegespitst op nut en noodzaak. Ruimte en bouwwerken worden ontwikkeld zodat ze voldoen aan onze interpretatie van samenvattingen. In de producten die vervolgens op de markt komen moet de gemeenschap hun dromen weer ontdekken. Dromen (ver)worden zo tot de resultanten van dat wat wij bieden/bedenken. Waarvan men droomt is wat er geboden wordt in plaats van dat we bieden waarvan men droomt. Laten we allereerst voorop stellen dat deze manier van ontwikkelen logisch is en werkt! Het maakt processen beheersbaar en leidt tot resultaten. Maar dat neemt niet weg dat we er de markt op dit moment niet mee in beweging krijgen. Wellicht is er toch iets extra's nodig, of iets anders? Missen we iets? De basis van onze wijze van ontwikkelen, of deze nu meer of minder consumentgericht of vraaggestuurd is, wordt gevormd door de overtuiging dat 'experts' menen te weten waar mensen van dromen omdat we registreren wat ze willen. Dit vanuit (markt)onderzoeken, of vaak toch zelfs zonder onderbouwing. Met deze overtuiging gaan we er dan dus ook vanuit dat de gemeenschap, ieder mens dus, min of meer in staat is om hun dromen voor ons te vertalen naar architectonisch en/of stedenbouwkundig relevante opgaven/thema's. De vraag: 'wat wilt u?' impliceert dat de ander kan weten wat hij/zij nodig heeft. En..., er vanuit gaande dat we altijd het beste voor onszelf willen, óók inzicht heeft in wat zoal mogelijk is. M.a.w. wat de bewegingsruimte is die bestaat waarmee hun dromen gerealiseerd kunnen worden. Dat is dus óók weten wat je moet vragen, omdat je weet welke vragen mogelijk zijn... of weleens mogelijk zouden kunnen worden gemaakt! In het bovenstaande schuilt een bijna onzichtbaar deficit. Wij vragen ons namelijk af of de gemeenschap wel in staat is om de juiste opgave te formuleren. Het 'natuurlijk collectief bewustzijn' van bouwkundige, architectonische- en stedenbouwkundige waarden, waaruit door de gemeenschap zelf ooit ruimte en bouwwerken vorm kregen en die op een natuurlijke wijze aansloten op het (leef)karakter van de mensen (lees: Rudowsky), stamt uit vroeger tijden en wordt in ons tijdsgewricht niet tot nauwelijks gecultiveerd. Daar zijn 'experts' voor in de plaats gekomen. Geen probleem, maar het credo: 'U vraagt, wij draaien...!' is de logica van veel hedendaagse ontwikkelingen waarbij de vele mogelijke afwegingen tussen dromen van mensen en de (meer)waarden van bouwkunde, Pagina 2 van 5 Droombronnen en Land van Nooitgedacht zijn initiatieven van Queeste Architecten, Den Haag © 2014 | www.droombronnen.nl | www.landgoedmariaburg.nl

architectuur en stedenbouw min of meer worden 'overgeslagen'. En als er geen directe correlatie bestaat tussen de (bron van) dromen van de gemeenschap en dat waar wij onze ontwikkelingen op baseren, dan is het goed mogelijk dat wij (met name bij een slechte economische conjunctuur!) een belangrijk deel van ons mogelijk draagvlak mislopen. M.a.w. goedbedoeld de plank misslaan! Dit brengt ons bij de vraag: 'hoe komen we aan de dromen mensen'? Dromen liggen verankert in de mens zelf. In wie wij zijn. Dromen hebben een eigen, unieke, individuele component. Wie wij zijn definiëren we op twee verschillende manieren; wij hebben karakter en identiteit. Het verschil tussen beide bestaat uit de mate van 'oorspronkelijkheid'. Karakter handelt over wie wij zijn, terwijl identiteit staat voor hoe wij onszelf (graag) zien of hoe anderen ons zien. Karakter en identiteit worden vaak onder één noemer gebruikt, maar betekenen niet hetzelfde. Soms liggen ze wel in elkaars verlengde, maar dat hoeft lang niet altijd zo te zijn. De opgave om verder te komen begint met dat we deze beide niet met elkaar verwarren, maar op een goede wijze met elkaar weten te verbinden; 'leren bruggen bouwen dus.' Voor zover wij weten opereren verreweg de meeste ontwikkelingen op basis van het begrip identiteit. Hoe wij de mensen zien. Ook hoe wij denken dat de mensen zichzelf (graag) zien. Verleiden doen wij middels het tonen van identiteiten. Mensen kunnen zich aan dit aanbod spiegelen. Kijken of zij zichzelf erin herkennen; zichzelf graag zo zien. Waar we hiermee aan voorbij gaan is het (individuele) karakter van de mens. Deze lijkt afdoende samengevat, of 'gevangen' in (markt)onderzoeken, maar door het ontbreken van een directe correlatie tussen de dromen van mensen en de opgaven die wij hieruit destilleren is dat mogelijk niet zo. Het is onze overtuiging dat alleen in het karakter, in deze oorspronkelijkheid en niet in de vertaling ervan, het daadwerkelijke programma (het origineel) ligt gevat van wie wij zijn... Onze 'dromen' worden gevoed vanuit ons karakter en de identiteit zou moeten volgen uit de wijze waarop wij aan dit karakter vormgeven. M.a.w. ontwikkelingen zouden moeten vorm krijgen vanuit het karakter van mensen, niet op basis van de identiteiten waar men zich aan spiegelt. Een volgende vraag is: 'hoe ontwikkelen vanuit het karakter van mensen'? Wij zien de opgave om mensen ons hun dromen te laten vertellen zodat wij, de 'experts', hen kunnen helpen deze te vertalen naar de juiste vragen alvorens deze weer vertaald worden naar bouwkundige, architectonische of stedenbouwkundige opgaven. We praten hier in wezen over de ontwikkeling van een 'natuurlijk bewustzijn', waarbij 'experts' helpen de verbinding tot stand te brengen (de brug te bouwen) tussen dromen en bewegingsruimte; tussen 'wat men is' en 'wat er kan' (= proces van 'vertalen') i.p.v. 'wat men wil' en 'wat geboden wordt' (= proces van 'vergelijken'). Let wel, lang niet iedereen droomt als het gaat om bouwen, architectuur of stedenbouw. En er zijn ook mensen die wel degelijk in staat zijn hun dromen te vertalen! Het betreft geen harde scheidingslijn. Maar wat wij zeker weten is dat in 'de markt' maar weinig ruimte bestaat voor ons karakter door een overmaat aan identiteitsimpulsen en in het hier vanaf stappen schuilt mogelijk een oplossing voor 'de markt' die stil ligt. Pagina 3 van 5 Droombronnen en Land van Nooitgedacht zijn initiatieven van Queeste Architecten, Den Haag © 2014 | www.droombronnen.nl | www.landgoedmariaburg.nl

Een laatste vraag is: ' waar bevinden zich de 'bronnen' van onze dromen'? Zijn deze te definiëren tot werkbare begrippen waarmee we ons karakter kunnen spiegelen, vangen en vervolgens vertalen in bouwkundige, architectonische en stedenbouwkundige thema's. Het is onze ervaring dat veel dromen, die vervolgens vertaald worden in eisen en wensen, onder te brengen zijn in een drietal bronnen. Wij noemen deze de zogenaamde 'droombronnen'. Het betreft de behoefte aan: • • •

Vrijheid => Duurzaamheid => Verbondenheid =>

zelf beslissen, kunnen aanpassen, geen stress... energiezuinig, ervan houden, goede investering... veilig en geborgen voelen, delen van hobby's, samen sterk...

Deze 'droombronnen' dragen thema's in zich die een directe relatie hebben met kennisdomeinen uit de bouwwereld, architectuur- en stedenbouw. De droombronnen-methode heeft als doel deze relatie voor de gemeenschap zichtbaar en werkbaar te maken. 2

Het proces

Zoals aangegeven gebeurt het werken met de ‘motiele kernen’ op basis van een directe interactie. Mensen of partijen worden daarbij uitgenodigd mee te doen aan een zogenaamd 'motiel consult' waarbij de volgende vijftal stappen worden doorlopen: De ontmoeting: Het betreft hier een eerste ontmoeting waarbij middels een speciaal vragenformulier gezamenlijk gewerkt wordt aan een beeld van het karakter. De bestaande (be)leefsituatie, gevoelswaarden, dromen, enzovoort staan centraal. Praktische informatie, waaronder financiële en juridische kaders maken uiteraard onderdeel uit van het gesprek. De spiegeling: Op basis van de gegevens uit 'de ontmoeting' worden doelgericht gegevens aangedragen uit de wereld van de bouwkunde, architectuur en stedenbouw,. Zij dienen als onderlegger voor een gezamenlijke zoektocht naar mogelijke verbindingen tussen de 'dromen en de realiteit'. De basis vormt hierbij de bewegingsruimte van de gegeven context, waar nodig aangevuld met voorbeelden uit de praktijk. De vertaling: De vertaling is een interpretatie en samenvatting van de output van het ‘ontmoeten’ en ‘spiegelen’ in (ontwikkelings-)perspectieven. Conclusies dus met nog een flexibel en variabel karakter, die getoetst en verrijkt kunnen worden middels een ‘denktank’ bestaande uit specialisten (zie 'Toetsen en verrijken'). Deze vertaling wordt besproken en waar nodig in gezamenlijk overleg van opmerkingen en aanvullingen voorzien.


Toetsen en verrijken: Wij introduceren hier een nieuw orgaan. Een 'denktank' waarin partijen zitting hebben met complementaire eigenschappen en kerntaken. Zij hebben als opgave een onaankelijk advies te geven over de vraagstukken die in de perspectieven verankerd liggen. Het advies is bedoeld voor de opdrachtgever, de gemeenschap dus. De vorm is een ‘pressure cooking’ (brainstorm-sessie) onder leiding van communicatieprofessionals die gewend zijn mensen te helpen bij het doordenken en realiseren van creatieve concepten. De groep waarmee deze sessie plaatsvind kan aankelijk van de context bestaan uit de volgende partijen: • • • • • • • • • • • •

De Opdrachtgever De Navigator Het Vangnet De Structuralist De Klimatoloog De Tolk De Strateeg De ontwikkelaar De Vertegenwoordiger De Spiegel De Motielist De Friskijkers

=> => => => => => => => => => => =>

(gemeenschap) (ontwikkelaar) (belegger) (constructeur) (installatie-adviseur) (kostendeskundige) (sociaal geograaf) (leverancier) (gemeente) (aannemer) (architect) (communicatiedeskundige)

Het Integraal Dynamisch Ontwikkelingsperspectief (IDO): Het IDO betreft de afronding van de Diagnose. Het levert een beeld van, of liever gezegd het speelveld voor het planproces dat gerealiseerd zou kunnen worden. Meerdere perspectieven blijven daarbij op de voorgrond.


De Droombronnenmethode

Recommend Documents