De Cocon in de Bloemenbuurt

De Cocon in de Bloemenbuurt Inleiding – Samenvatting. Deze reader is opgesteld door bewoners van de Bloemenbuurt in Hilversum, omdat zij zich zorgen maken over de leefbaarheid van de buurt als sociaal pension de Cocon gevestigd wordt aan de Neuweg, tegenover het enige speelpleintje in de buurt en naast een andere instelling voor nood- en crisisopvang de Vluchtheuvel. De belangrijkste conclusie uit deze reader is, dat vestiging van de Cocon aan de Neuweg op belangrijke punten strijdig is met de inzichten en kennis die in de afgelopen jaren zijn verworven. De auteurs baseren zich hierbij zoveel mogelijk op openbare en verifieerbare bronnen. Die nieuwe inzichten zijn vastgelegd in een gezamenlijk beleid en plan van aanpak waar diverse ministeries (VWS, VROM, WWI), VNG, de 4 grote gemeenten, GG&GD’s, Federatie Opvang en anderen zich achter geschaard hebben. De uitvoering van dat beleid wordt gekenmerkt door: spreiding van opvang, geen opvang in de omgeving van scholen of speelplaatsen en niet in de buurt van andere opvang of risicovolle instellingen. De Tweede Kamer vroeg minister Vogelaar zelfs om gemeenten te verplichten om opvang niet in de nabijheid van scholen en speelplaatsen in te richten. Deze vragen moeten nog beantwoord worden. VROM en WWI (Wonen Wijken Integratie) ontwikkelden in 2007 wel al een “Handreiking” voor locatiekeuzes. Toen meer dan tien jaar geleden het besluit door de gemeenteraad van Hilversum genomen werd om de Cocon aan de Neuweg te vestigen, waren deze inzichten niet bekend. Er was toen geen breed gedragen overheidsbeleid aangaande Maatschappelijke Opvang. Er is dus sprake van veranderde omstandigheden en voortschrijdend inzicht. Het doorzetten van de verhuizing naar de Neuweg is met de kennis van nu op zijn minst onverstandig. Ook de locatiedirecteur van De Cocon heeft grote twijfel bij de nieuwe locatie. Behalve aandacht voor het veranderde beleid, wordt ook een situatieschets gegeven van het Neuwegplein en de overlast die bewoners nu al ervaren, bijvoorbeeld met de bestaande maatschappelijke opvang. Het informatieve deel van de reader wordt afgerond met de manier waarop andere gemeenten met deze problematiek omgaan. Daarbij valt op dat gemeenten elders in Nederland de vestiging van een sociaal pension inmiddels vooraf laten gaan door locatie- haalbaarheids, leefbaarheids- of veiligheidseffectonderzoek. Dat staat in contrast met de gemeente Hilversum die ten aanzien van de geplande locatie aan de Neuweg vooraf of tussentijds geen enkel onderzoek heeft laten verrichten. Wat verder opvalt is dat de enkele gemeente in Nederland waar een sociaal pension in een vergelijkbare kinderrijke wijk is geplaatst, dit zonder uitzondering gepaard gaat met “ernstige overlast en leefbaarheidsproblemen”. Een aantal gemeenten (Dordrecht, Ede) is daarom op haar schreden teruggekeerd. De gemeente Hilversum wil een verouderd en nooit geactualiseerd plan verwezenlijken waarbij opvang geconcentreerd wordt op een uiterst kwetsbare locatie, hetgeen door professionals, ervaringsdeskundigen, lokale en nationale overheden wordt ontraden. Voor alle duidelijkheid: de vereniging Bloemenbuurt.com realiseert zich terdege dat de bewoners van de Cocon behoren tot een zwakke groep in onze samenleving en dat gezorgd moet worden voor een goede en humane opvang. Echter, de concentratie van die opvang aan de Neuweg is noch voor de huidige bewoners van de Cocon, noch voor de kinderrijke Bloemenbuurt een goede oplossing en strijdig met recente inzichten.

Inhoudsopgave Inleiding – Samenvatting. ...............................................................................................1 1

Nieuwe inzichten, nieuw beleid ..................................................................................3

2

Situatieschets Hilversum ............................................................................................6

3

Huidige overlast aan en rond het Neuwegplein .......................................................... 11

4

Ervaringen elders .................................................................................................... 18

5

Sociale pensions en kinderen ................................................................................... 21

6

De doelgroep, een vergeten partij ............................................................................ 26

7

Conclusies .............................................................................................................. 28

8

Verantwoording ...................................................................................................... 29

Reader – Sociaal Pension “de Cocon”

26 mei 2008

p. 2 van 29

1

Nieuwe inzichten, nieuw beleid

1.1

Schets van de problematiek

Er is geen eenduidige definitie van de doelgroep die in aanmerking komt voor Maatschappelijke Opvang. Het zijn mensen die “op uniforme wijze volgens landelijk vastgestelde normen door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) zijn geïndiceerd.”(http://www.ciz.nl). Voor een beschrijving van de doelgroep en bijbehorende problematiek maken we gebruik van een stuk van de Kamerfractie van het CDA. We lezen er: “Voorzieningen voor verslaafden komen vaak terecht in woonbuurten. Het gaat bijvoorbeeld om een gebruikersruimte, dagopvang, nachtopvang, heroïneverstrekking, beschermd wonen of een sociaal pension waar geblowd en gebruikt mag worden. Vaak gaat het om voorzieningen voor mensen met ernstige verslavingsproblematiek en zorgmijders die elders niet terechtkunnen, zoals criminele daklozen en verslaafden, harddruggebruikende methadoncliënten, en dak- en thuislozen met ernstige en langdurige GGZ- en verslavingsproblematiek.”.. “Het valt niet te ontkennen dat van dergelijke voorzieningen een aanzuigende werking uitgaat. Zo is bekend dat de drugshandel zich bijna altijd op minder dan vijf minuten loopafstand van de gebruiksruimte bevindt. Waar gebruikers zijn, komen ook dealers en koeriers. De gemeente en politie geven zelf ook toe dat de te verwachten overlast groot zal zijn: ongeregeldheden op straat, vechtpartijen, lawaai, dronkenschap en crimineel gedrag. Het leefklimaat in de buurt wordt hierdoor ernstig verstoord en roept veel emoties en gevoelens van onveiligheid op.” http://joldersma.cda.nl/verslaving.aspx. Begin 2005 kon de CDA-fractie nog schrijven over wat er zou moeten veranderen: dat er criteria zouden moeten worden opgesteld voor de te kiezen locatie, bijvoorbeeld spreiding in de gemeente, wel of niet in een woonwijk; wel of niet bij scholen, wel of niet in kinderrijke buurt/speelplaats. Sindsdien is er veel veranderd.

1.2

Nieuwe inzichten

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft samen met de G4, de vier grootste Nederlandse gemeenten (Amsterdam, Rotterdam,. Utrecht en Den Haag) een beleid ontwikkeld ten aanzien van de Maatschappelijke Opvang. Begin 2006 is dit uitgemond in een plan van aanpak, waarbij de methodiek in VNG-verband kan worden overgenomen door andere gemeenten. Inmiddels hebben ook de Federatie Opvang, Aedes (koepel woningcorporaties), ministerie van VROM, WWI (Wonen Wijken Integratie) en het ministerie van Binnenlandse Zaken dit beleid omarmd. In de kern bestaat het nieuwe beleid uit een integrale aanpak, meer op de persoon gerichte aandacht en verbetering van de leef- en woonsituatie van de groep dak- en thuislozen. In de aanpak van de vier grote steden, staat tegelijkertijd “spreiding” van de groep centraal om overlast te voorkomen, c.q. te verminderen. Uit een groot aantal onderzoeken zoals van het Trimbos Instituut en een interdepartementaal beleidsonderzoek (IBO) blijkt tenslotte dat van deze groep mensen een aanzienlijk deel verslaafd is aan alcohol, drugs, psychische problemen heeft, crimineel gedrag vertoond, of combinaties hiervan. Het door de G4 ingezette beleid krijgt inmiddels navolging in Eindhoven, Zwolle, Alkmaar, Amersfoort en elders. Als het gaat om locatiekeuzes is er door het ministerie van VROM (in samenwerking met de genoemde andere organisaties) in november 2007 een Handreiking opgesteld. Een Handreiking die enerzijds alle formele procedures aangeeft en anderzijds punten aangeeft waarop te letten bij een keuze, als bijvoorbeeld de nabijheid van scholen, speelplaatsen, andere maatschappelijke voorzieningen. Om enkele punten te citeren: •

Wat is in het algemeen het karakter van de buurt.

•

Zijn er voorzieningen voor kwetsbare groepen aanwezig, zoals kinderopvang, scholen, ouderenhuisvesting.

•

Hoe is het gesteld met de sociale veiligheid en overlast in het algemeen.


26 mei 2008

p. 3 van 29

•

Hoe beheersbaar is de omgeving. Zijn er bijvoorbeeld al overlast gevende voorzieningen in de buurt?

•

Wat zijn kenmerken van de openbare ruimte. Is sprake van onveilige of onoverzichtelijke plekken?

Het zal duidelijk zijn dat deze punten in de Handreiking worden genoemd om te komen tot een gewogen en verstandig besluit door de afzonderlijke gemeenten.

1.3

Ministerie van VWS/VROM WWI

Het beleid, plan van aanpak en dergelijke zijn terug te vinden op de website van het ministerie van VWS: http://www.minvws.nl/kamerstukken/dmo/2006/plan-van-aanpak- maatschappelijkeopvang.asp. Op deze site is veel informatie te vinden over de financiële randvoorwaarden, doelstellingen en planning. Duidelijk is dat een integrale, cliënt-gerichte aanpak wordt voorgestaan. Op http://www.vrom.nl/wijkverbetering is onder publicaties de Handreiking voor huisvesting van Bijzondere doelgroepen, met als titel “Iedereen onder dak” te vinden (rechtstreeks: http://www.vrom.nl/pagina.html?id=2706&sp=2&dn=7480). Ook van daaruit zijn diverse relevante links te raadplegen. Deze Handreiking wordt bijgevoegd, omdat hierin een groot aantal elementen wordt genoemd met betrekking tot het vinden van een geschikte locatie voor de opvang van bijzondere groepen.

1.4

Kamer

In de Tweede Kamer is in 2007 een aantal malen gesproken over Maatschappelijke Opvang. Naast de opvatting dat we moeten zorgen dat dak- en thuislozen een plek moeten krijgen, is er ook aandacht voor de overlast, zoals bijvoorbeeld in juni 2007 verwoord door CDA Kamerlid Ciska Joldersma: De CDA’ster drong er in het debat bij de Minister van WWI op aan, dat bij de geplande wijkaanpak ook veel aandacht zal worden besteed aan het tegengaan van overlast bij opvangvoorzieningen voor verslaafden. ‘Het kan natuurlijk niet zo zijn dat er een heroïneverstrekking in de buurt van een school zit, en dat verslaafden dagelijks de zandbak gebruiken om elkaar te ontmoeten.’ Joldersma drong er bij de Minister op aan met een goed voorstel te komen om te zorgen dat voorzieningen op plaatsen komen waarmee ze voor minimale overlast in de wijk zorgen.” http://joldersma.cda.nl/daklozenopvang+is+van+belang%2c+juni+2007.aspx.

1.5

De 4 grote gemeenten

Opmerkelijk is dat alle vier de grote steden misschien wel als belangrijkste verandering de spreiding van de opvang in gang hebben gezet. In de beleidsstukken, plan van aanpak en handreiking is dat geen doel op zich, maar in de uitvoering komen de vier gemeenten daar allemaal op uit. Uiteraard naast de vele andere zaken die door het nieuwe beleid in gang zijn gezet. Niet dat Hilversum in alles vergelijkbaar is met de grote steden, eerder met bijvoorbeeld Zwolle of Amersfoort waarvan het beleid later in deze reader wordt toegelicht, maar de principes blijven steeds dezelfde.

1.5.1

Amsterdam

In maart 2006 heeft de gemeenteraad van Amsterdam ingestemd met het Beleidsplan Maatschappelijke Opvang 2007 – 2010. Dit beleidsplan is gericht op de maatschappelijke opvang voor de hele stad. Belangrijke elementen uit dat plan zijn: •

Opvang op maat.

•

Speciaal traject voor veelplegers

•

Spreiding en verdunning van voorzieningen


26 mei 2008

p. 4 van 29

Zie ook: http://www.zorgensamenleven.amsterdam.nl/publicaties/superlinks_en/beleidsplannen_en/beleidsplan nen_en/beleidsplan.

1.5.2

Rotterdam

Op de site van de GGD wordt het beleid met betrekking tot de Maatschappelijke Opvang toegelicht. We lezen: “Een van de belangrijkste veranderingen is de manier waarop we daklozen opvangen. Dat gebeurde in het verleden vooral in grootschalige opvangcentra. Die opvang wordt kleinschaliger, persoonsgerichter en met meer begeleiding. Hiervoor worden de komende jaren 400 woningen en 30 woonvoorzieningen gerealiseerd. Grotendeels in Rotterdam en voor een deel ook daarbuiten.“ http://www.ggd.rotterdam.nl/smartsite229.dws?MainMenu=750071&goto=2128163&style=6400.

1.5.3

Den Haag

Op de site van de gemeente Den Haag wordt het beleid uitvoerig toegelicht en de onderzoeken van Trimbos Instituut (2001) en het interdepartementale beleidsonderzoek (2003) aangehaald. We lezen: “…zoals dagen nachtopvang (inclusief winteropvang), crisisbedden en doorstroombedden. Dit heeft als voordeel dat nog meer dan in de huidige situatie een geografische spreiding van voorzieningen over de stad kan plaatsvinden. Daarnaast biedt een gedifferentieerd aanbod meer keuzemogelijkheden voor de doelgroep...” “Voor het totaal van de maatschappelijke opvang zal dit spreidingsbeleid een uitbreiding van de capaciteit betekenen. Deze uitbreiding zal deels plaatsvinden op basis van een re- allocatie van middelen.” en “een concreet spreidingsplan zal plaatsvinden in overleg met de betrokken instellingen.” http://www.denhaag.nl/Docs/ocw/ocw2/MDV/DOCW_KadernotaMO_2004-2008.pdf.

1.5.4

Utrecht

Op dinsdag 18 december staat op de voorpagina van de Volkskrant “Verslaafden staan zelf versteld van succes Utrechtse aanpak”. In het stuk wordt duidelijk dat Utrecht weliswaar laat met het spreidingsbeleid is begonnen, maar nu wel grote successen boekt. … “Nu staan stadsbestuur, GG&GD en de verslaafden zelf te kijken van het snelle resultaat.”

1.6

Vervolg

Inmiddels vindt het door de vier grote gemeenten in samenwerking met kabinet in gang gezette beleid breed navolging. Spreiding en verdunning, locaties op beheersbare plekken, niet in de omgeving van scholen, speelplaatsen en anderen maatschappelijke (of risicovolle) instellingen zijn argumenten die blijven terugkomen. Alleen over de vraag of de (gespreide) opvang in het centrum of aan rand van een gemeente moet plaatsvinden verschillende opvattingen, maar dat heeft ongetwijfeld (ook) te maken met de omvang van de gemeente in kwestie. Hierover meer in het hoofdstuk over “ervaringen elders”.


26 mei 2008

p. 5 van 29

2

Situatieschets Hilversum

2.1

De situatie in Hilversum in een notendop

•

In 1997 neemt de gemeente het besluit om maatschappelijke opvang op de Neuweg te vestigen. Dit is uitvloeisel van een afspraak tot projectontwikkeling van het terrein waar de huidige opvang geregeld is. Het gaat op dat moment om - maximaal - een tiental daklozen.

•

Dat besluit kan worden genomen omdat de locatie aan de Neuweg in het een bestemmingsplan “Bosdrift” van groenvoorziening wordt gewijzigd in maatschappelijke bestemming.

•

De buurtbewoners betogen later dat de inspraak slecht is georganiseerd, c.q. er feitelijk geen duidelijke inspraak-uitnodiging aan alle betrokkenen met betrekking tot dit belangrijke onderwerp is geweest.

•

Diverse protesten leiden tot doorlopende discussie, zonder dat de gemeenteraad het onderwerp inhoudelijk oppakt. Er wordt geen onderzoek gedaan naar mogelijke gevolgen en effecten. Ook met enkele honderden protest handtekeningen tegen de vestiging van de opvang enkele jaren geleden wordt niets gedaan.

•

Bestuurlijke besluitvorming ten aanzien van uitbreiding van het dienstaanbod (nu: 24 permanente bewoners + 13 passanten + 4 crisisopvang + een dienstencentrum met aanloopfunctie) is niet te vinden; blijkbaar dit is zelfstandig besloten door de exploitant van de Cocon.

•

In 2007 zijn de laatste procedurele belemmeringen geslecht en start de bouw van de Cocon, de onrust over de consequenties van de komst van de Cocon neemt toe. Met name de concentratie van opvang en de aanloop die verwacht wordt bij het dienstencentrum (60-80 per dag in de wintermaanden) schrikt steeds meer buurtbewoners af.

•

Op 7 oktober 2007 komt het onderzoeksjournalistieke televisieprogramma Zembla met een uitzending over de kloof tussen de burger en de politiek in de Bloemenbuurt, met als de titel “Baas in eigen Buurt”. Duidelijk wordt dat de locatiedirecteur van de huidige Cocon liever niet naar de Bloemenbuurt vertrekt omdat hij vreest dat de grote groep psychiatrische daklozen daar niet zal aarden.

•

Voormalig wethouder Barend Smit (D66) geeft toe dat de beslissing om de Cocon aan de Neuweg te vestigen nooit tot discussie heeft geleid in de gemeenteraad en zegt in de uitzending het “heel jammer” en “spijtig” te vinden dat het sociaal pension moet verhuizen en niet blijft waar het nu gevestigd is.

•

De uitzending leidt tot hernieuwde acties in de Bloemenbuurt tegen de komst van de Cocon en tot de oprichting van buurtvereniging Bloemenbuurt.com.

2.2

Cocon, huidige locatie

De locatie aan de Anthony Fokkerweg is aantoonbaar rustig. Prikkelarm door directe ligging aan de rand van natuurgebied, waarbij het type bebouwing in de omgeving niet of nauwelijks uitnodigt uit tot communicatie. Verder zijn er een paar bedrijventerreinen aanwezig waar weinig te beleven valt. De sociale bedrijvigheid vindt met name plaats buiten het zicht van de Cocon aan de achterkant. Ook de winkels voor dagelijkse boodschappen liggen niet in de directe omgeving. De afstand Cocon-Seinhorst is ongeveer gelijk aan de afstand Cocon-centrum. De bewoners van de Cocon en de omwonenden geven net als de directeur van de instelling aan dat de huidige locatie bevalt. De bewoners zijn vooral gesteld op de ruimte en rust.


26 mei 2008

p. 6 van 29

2.3

Situatieschets omgeving Neuwegplein

2.3.1

Algemeen

De huidige locatie vormt een groot contrast met de nieuwe locatie aan de Neuweg, waar het nooit rustig te noemen is. Hier is sprake van een levendige omgeving, waarbij de bebouwing juist uitnodigt tot communicatie. Deze buurt kenmerkt zich door veel authentieke woningbouw, weinig groenvoorziening en gelukkig één goede grote speelplaats met speeltoestellen. Andere openbare pleinen waar tieners en de allerkleinsten terecht kunnen zijn er in de buurt verder niet. Behalve een kleiner schoolplein dat overdag bezet is en zich slecht leent voor sporten die enige ruimte vragen. Bovendien is het aantal kinderen zo groot dat ze beide intensief gebruikt worden. Het is zelfs zo dat de Violenschool - bij mooi weer - van het grotere speelveld op het Neuwegplein gebruik maakt. Eventuele incidenten bij de entree bij de Cocon en Vluchtheuvel zijn (nagenoeg) in het zicht en zeker op gehoorsafstand van het plein. Ook de middenstand heeft een belangrijke plaats in de directe omgeving, namelijk op de Neuweg zelf en op de Gijsbrecht van Amstelstraat, dé winkelstraat bij uitstek voor de dagelijkse boodschappen van veel Hilversummers. Jong en oud kunnen hier uitgebreid winkelen. De andere richting uit ligt het centrum met vele voorzieningen en winkels op slechts enkele honderden meters afstand.

Uitzicht vanaf het speelveld op het plein: het grijze blok is een -te kleine- voorstelling van het geplande bouwwerk.


26 mei 2008

p. 7 van 29

Situatieschets speelplaats – beoogde locatie van de Cocon.

2.3.2

Voor de kinderen

In de omgeving van het speelplein aan de Neuweg liggen verschillende instellingen voor kinderen, zoals enkele basisscholen (Violenschool, Rembrandtschool), kinderopvang, naschoolse opvang en dergelijke. En het Neuwegplein dat als speelterrein recht tegenover de nieuwbouw van de Cocon en Vluchtheuvel ligt.

2.3.3

Maatschappelijke en sociale voorzieningen in de Bloemenbuurt.

In alle onderzoeken, beleidsstukken en de eerder genoemde “Handreiking” wordt aangegeven dat het van belang is te bezien welke -risico- instellingen er al in de omgeving waar zijn, bij de zoektocht naar een geschikte locatie voor Maatschappelijke Opvang.

2.3.4

Vluchtheuvel

De (nood-)opvang voorziening “de Vluchtheuvel” zorgt ook nu al voor enige (en soms veel) overlast. De Vluchtheuvel biedt aan 16 personen reguliere opvang (maximaal 3 maanden) en er zijn 2 plekken zijn voor crisisopvang (zelfde dag). Dit gebouw ligt pal naast de nieuwe locatie van de Cocon. De doelgroep wordt als volgt beschreven: Mensen met relatieproblemen; jongeren die niet meer thuis of in een tehuis kunnen wonen; slachtoffers van seksueel geweld; ex-gedetineerden; (ex-)psychiatrisch patiënten; verslaafden die bereid zijn om te stoppen; slachtoffers van loverboys; tienermoeders; zwerfjongeren; mensen met (grote) schulden. Afstand tot Neuwegplein: tien meter.

2.3.5

Psychiatrisch Centrum

Eveneens in de directe omgeving (Laan van de Heelmeesters) is een psychiatrisch Centrum gevestigd met crisisopvang. De Symfora-groep is eigenaar van het centrum voor kortdurende psychiatrische behandeling voor volwassenen, de Rembrandthof. Daar zijn ook twee plekken voor crisisopvang. De specialistische behandelprogramma’s in de Rembrandthof zijn: stemming- en angststoornissen, persoonlijkheidsstoornissen, psychotische stoornissen, etc. Het is dichtbij, maar overlast wordt van dit centrum niet ervaren. Afstand tot Neuwegplein: tweehonderd meter.


26 mei 2008

p. 8 van 29

2.3.6

Jongeren (Jongerenwerk)

Verder is in de omgeving (Neuweg 31) het enige Multiculturele jongerencentrum van Hilversum te vinden. Het centrum richt zich vooral op spijbeljeugd en hangjongeren. Door de aanwezigheid van vele jongeren in de omliggende wijken inclusief de jongeren die op het jongerencentrum afkomen heeft het Neuwegplein daarnaast een grote aantrekkingskracht op allerlei groepen jongeren die niet uit de Bloemenbuurt afkomstig zijn. Ze gebruiken het plein om met elkaar af te spreken, een blowtje te roken of zich in te drinken voor een avondje stappen of winkelen in de stad. De wijkagent heeft er zijn handen vol aan.

2.3.7

Andere voorzieningen

Er ligt nog een behoorlijk aantal andere sociaal maatschappelijke voorzieningen in een straal van een paar honderd meter rond het Neuwegplein, maar daarvan wordt niet verondersteld dat er cumulatieve effecten zullen zijn, c.q. de voorziening zelf tot overlast leidt of gaat leiden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan Stichting Vluchtelingenwerk Midden Nederland, Discriminatiemeldpunt of de Stichting Maatjesproject Gooi en Vechtstreek. Doel van deze laatste instelling is om mensen van 18 tot 65 jaar die door sociale, lichamelijke of psychische problemen in een isolement zijn geraakt, in contact te brengen met vrijwilligers - de maatjes - om samen activiteiten te ondernemen.

2.3.8

Overzicht

In onderstaande afbeelding zijn de locaties waar maatschappelijke opvang in de omgeving van het Neuwegplein weergegeven. De met blauwe ballonnen aangegeven locaties zijn locaties waar kinderopvang gerealiseerd is.

(De snelste route naar de coffeeshop in de Havenstraat en opvanghuis Wording in de Vaartweg is dwars door de Noordelijke Bloemenbuurt.)


26 mei 2008

p. 9 van 29

2.4

Psychische problemen

Volgens alle betrokkenen komen er steeds meer mensen met psychische problemen in deze opvang terecht. Locatiedirecteur van de Cocon (de heer Van Duinen) daarover in gesprek met Zembla (Vara TV): “dat is echt een trend. Ik schat een derde van de populatie. Er is hier een jongen (…) die is psychotisch, komt uit Estland, 23 jaar en loopt hier helemaal verdwaasd rond. Hebben we geprobeerd in de crisisopvang van Symfora (Rembrandthof) krijgen, maar die zit overvol. Het gaat niet goed met hem. Een paar dagen geleden is ie ’s nachts het pand ontvlucht en is spiernaakt door de bossen gaan rennen en door de politie weer teruggebracht. Niet goed. Psychiatrie is een problematiek bij ons die steeds erger wordt.” “Veel psychiatrische patiënten willen niet naar het Psychiatrisch Ziekenhuis. Het voordeel van deze locatie (Anthony Fokkerweg) is: ze kunnen hier dolen. Ze kunnen de bossen in en niemand valt ze lastig. We hebben hier intern ook veel ruimte, je zit niet op elkaar. Als daar ruzie is ga je dáár zitten.” “Dit is heel landelijk, prikkelvrij. Het is hier vrij rustig zijn en daar zit je ingeklemd tussen gebouwen en met name voor mensen die psychotisch zijn ben ik benieuwd hoe dat gaat. Sowieso in een stad; dus ook in de Bloemenbuurt. Auto’s die razen, kinderen die ze uitjouwen, …”Het is niet voor niets dat al die psychiatrische instellingen vroeger in de bossen lagen. Prikkelarm, natuur. Ik ben heel benieuwd of ze blijven komen.”

2.5

Alle opvang geconcentreerd: van 18 naar …

Als de Cocon op de Neuweg gehuisvest wordt, is alle nood-, crisis- en reguliere opvang van de doelgroep in regio Gooi- en Vechtstreek geconcentreerd in één klein gebied. Met uitzondering van de (crisis-) opvang in het Psychiatrisch Centrum dat een paar honderd meter verder ligt, liggen zowel Cocon als Vluchtheuvel recht tegenover het enige plein waar kinderen uit de Bloemenbuurt kunnen spelen. Het aantal kinderen onder de 15 jaar is onze wijk bovendien gestegen van 16% in 1997 tot 21% van de bevolking nu (bron: CBS). De gezamenlijke opvangcapaciteit van deze beide instellingen komt op: 59 personen. Veertig regulier (Cocon 24, Vluchtheuvel 16), 13 passanten plekken (Cocon) en 6 plekken voor crisisopvang (2 Vluchtheuvel, 4 Cocon). Daarnaast komt dan een dienstencentrum waar van 9-13 uur daklozen terecht kunnen om zich te wassen en om zaken te regelen met de sociale dienst en dergelijke. Dat gaat in de wintertijd om wel 80 mensen en het aantal groeit. Dat brengt het totale aantal mensen met problemen dat zich - incidenteel- op één moment in de directe omgeving van de Cocon / Vluchtheuvel bevindt - en dus direct bij dit speelplein - op 140 !

2.6

Consequenties

Dat betekent dat op heel veel momenten een groot aantal mensen met een grote diversiteit aan psychische, verslavings- of andere problemen in de Bloemenbuurt, geconcentreerd rond het Neuwegplein, aanwezig is. Bijvoorbeeld als kinderen naar school gaan bevinden cliënten voor het dienstencentrum zich in de aanloopgebieden. Als de kinderen thuis komen lunchen (12.00-13.00) eveneens. Een dit gaat uiteraard op alle dagen door: weekenden, schoolvakanties, woensdagmiddagen, studiedagen van leerkrachten enzovoorts. Bovendien wordt het plein in de middag en vroege avond intensief door kinderen gebruikt. Op datzelfde moment (16.30 uur-18.00 uur) melden zich straks de “passanten” voor de opvang. Ervaringen elders laten zien dat deze mensen vaak dronken zijn. Als ze worden afgewezen leidt dat regelmatig tot (zeer) agressieve reacties. De Bloemenbuurt heeft daar ook nu al ervaring mee. Onlangs nog (5 januari 2008) sloeg iemand die was afgewezen door de Vluchtheuvel bij het naastgelegen huis de voordeur aan diggelen.


26 mei 2008

p. 10 van 29

3

Huidige overlast aan en rond het Neuwegplein

3.1

Inleiding

Bewoners van de Bloemenbuurt beschrijven hier in eigen woorden de overlast die zij nu ondervinden in de buurt. Besloten is deze bijdragen tot een tiental te beperken, omdat de verhalen anders teveel op elkaar zouden gaan lijken. Geconcludeerd kan worden dat vooral jongeren – waaronder soms ook bewoners van de Vluchtheuvel aan de Neuweg - regelmatig het speelplein aan de Neuweg gebruiken om te hangen, te blowen en te drinken. Dat gaat gepaard met veel overlast voor de omringende bewoners en gebruikers van het plein, zoals lawaai, ruzies, dronkenschap, drugshandel en -gebruik, vernielingen en dergelijke. Glasscherven, peuken, lege blikjes, gesloopte vuilnisbakken, verkeersborden en speeltoestellen zijn daarvan de stille getuigen. Ook in de omgeving van het speelplein ervaren buurtbewoners overlast.

3.2

Diverse bewoners, 5-6 januari 2008

Weer ruzie bij de Vluchtheuvel. Het was wederom goed raak bij de Vluchtheuvel aan de Neuweg. Er was weer eens een bezoeker die het nodig vond om het glas uit de voordeur te gooien, nadat hij ruzie had gehad met twee mannen, van wie één een schippersmuts droeg, bij de voordeur van de Vluchtheuvel. Na enige tijd, toen alles alweer achter de rug was, kwam de politie nog eens langs. Nadat twee dames van de politie met zaklantaarns het pand van Van Loenen hadden bekeken, besloten ze om tegen het verkeer in de Neuweg nog even af te zoeken, gevolgd door twee motoragenten. Op zondag heb heeft de overbuurman nog met de eigenaar van het pand Van Loenen gesproken. “Die wilde weten of wat ik had gezien. Ik heb hem medegedeeld dat de persoon die zijn ruit had ingegooid een bezoeker of een bewoner was van de Vluchtheuvel. Dit soort zaken komt volgens Westdorp steeds vaker voor in de buurt. Als het niet bij de Vluchtheuvel zelf gebeurt dan wel in de directe omgeving. Enige tijd geleden werden er twee illegale Oostblokkers met veel bombarie uit een van de panden van Van Loenen gehaald. Het wordt misschien tijd om een burgerwacht in te schakelen. De politie komt toch niet of te laat.”


26 mei 2008

p. 11 van 29

3.3

Ex-bewoner van de Rozenstraat. Hij wil anoniem blijven

“Wij woonden aan het plein, en onze kinderen konden daar zonder begeleiding spelen want vanaf ons huis kon je het hele plein overzien. Afgelopen zomer zijn we verhuisd. Dat komt echt door het sociaal pension. Ik zag het niet meer zitten. We hadden al veel overlast van jongeren ’s avonds op het plein. En dan ook nog overdag je kinderen niet meer alleen kunnen laten spelen, dat is me teveel. In ieder geval wordt de wijk enorm verwaarloosd. Kijk naar het parkeerprobleem. Zelfs de straten worden niet door de gemeente geveegd. De wijk is echt een afvalputje geworden”

3.4

Mariska Klijnsma, Neuweg.

“Iets wat ik nog als heel schokkend heb ervaren is, dat mijn zoontje in de zandbak op het speelplein aan de Neuweg met zo'n doorzichtig wietzakje met groenblaadje erop zat te spelen. Zand er in en weer zand eruit, dicht doen en weer open doen. Ik ga er maar vanuit dat het zakje leeg was. Regelmatig zie ik op het speelplein groepjes jongeren die aan de picknicktafels bier drinken en roken terwijl ze luisteren naar de muziek uit hun telefoon en/of iPod. Soms liggen ze ook op het kunstgrasveldje bij de schommels. De kleintjes die er willen spelen, durven er dan niet langs. Mijn zoontje vindt het heel leuk om in de zandbak een kasteel te maken en deze vervolgens met takjes, blaadjes en andere natuurlijke voorwerpen 'te versieren'. Echter als hij bij de struiken achter de bankjes bij de zandbak gaat zoeken, komt hij aan met lege (bier)flesjes of blikjes, sigarettenpakjes en snoeppapiertjes.....” Adres verwijderd

3.5

Tanja Kanis en Edwin van der Velden, Violenstraat

“Wij wonen direct aan het Neuwegplein. Onze kinderen zijn zes en zeven en het fijne van deze plek is dat ze zonder begeleiding de hele dag op het plein spelen. We hoeven daar niet bij te zijn, want als er eentje huilt dan horen we dat wel. Een ideale situatie. Dat is straks voorbij als het sociaal pension geopend wordt. Je kunt je toch niet onttrekken aan het feit dat er dan een mogelijk gevaar voor ze kan dreigen. Of dat ze dingen horen of zien die ze vies of eng vinden. Dan durf ik ze niet meer alleen te laten spelen. Dan zal ik er bij moeten zijn. Je bent wel verantwoordelijk voor je kind.”

Glasscherven zijn stille getuigen van een "gezellige avond"


26 mei 2008

p. 12 van 29

3.6

Jo Lahaye, Neuweg

“Toen ik vijf jaar geleden met mijn vrouw en twee kinderen verhuisde van het begin van de Eemnesserweg naar de Neuweg, had ik niet verwacht dat de overlast in deze omgeving zoveel erger zou zijn. Want wie zijn ogen openzet, ontkomt niet aan de conclusie dat in de directe omgeving van het speelplein aan de Neuweg regelmatig gedeald wordt. De peuken van joints en zilverpapiertjes op het Neuwegplein en ander “gerei” bevestigen dat. En er wordt niet alleen gedeald, het spul wordt ook gebruikt. In portieken, brandgangen en andere plekken waar geen direct zicht is op de (illegale) activiteiten. Met enige regelmaat zie ik vanuit de woonkamer dat jongeren elkaar op de hoek van onze straat kortstondig treffen, waarbij geld en zakjes met inhoud van eigenaar verwisselen, zoals een aantal dagen geleden (3 januari 2008). Behalve drugsgebruik en handel, is er ook overlast van drinkende jongeren op en rond het Neuwegplein. Eigenlijk is het bijna iedere avond dat het niet regent raak. De volgende ochtend zijn ouders dan een tijdje bezig om de ergste glasscherven –van Breezers, wodka, en veel bier- te verwijderen van het pleintje. Maar bij gebrek aan coördinatie en gereedschap, blijft er veel liggen. Kinderen die vallen hebben daardoor vaak vervelende wonden/wondjes. Van deze situatie en het storende gedrag van groepen jongeren is door buurtbewoners al frequent melding gemaakt, bij politie en gemeente. Echter zonder dat aan deze situatie ook maar iets veranderd is. Eigenlijk lijkt het erger te worden.

kapotte bierflesjes, aanstekers, peuken, wietzakjes.


26 mei 2008

p. 13 van 29

Inmiddels ben ik er aan gewend dat ik regelmatig bierblikjes, hele en kapotte bierflesjes en soms zelfs complete kratten uit mijn tuin moet verwijderen. En ook de hoeveelheid zwerfvuil is aanzienlijk. De zegeningen van een mooi hoekhuis. Uiteraard zijn er nog andere storende zaken. Regelmatig worden hier vuilcontainers in brand gestoken. Die van mij staan tegen mijn huis, bij mijn auto’s. Ik vrees regelmatig dat alles (auto’s, kantoor, huis) in vlammen opgaat als ooit een van de containers in brand wordt gestoken. Het is tenslotte nog niet zo heel lang geleden dat in de JHB Koekoekstraat een grote brand woedde door in brand gestoken auto’s. En dan hebben we ook nog te maken met vandalen die in de weekenden dronken uit het centrum terugkomen en het leuk vinden om spiegels van auto’s af te slaan. En mensen die er een sport van maken om met een luchtdrukpistool de rolluiken van de slaapkamers kapot te schieten. En inderdaad zo nu en dan komt er een alleraardigste patiënt afkomstig van het psychiatrisch ziekenhuis langslopen. Neen, dat levert zelden overlast op. Wel heel vreemde gesprekken en mensen die niet meer weg willen en koffie met je willen drinken in je huis. Op dit moment niets aan de hand, maar straks in de optelsom der dingen? Conclusie: deze buurt wordt ook nu al behoorlijk geconfronteerd met overlast. Als er meer bij komt zal de sociale cohesie, het correctieve vermogen van de buurtbewoners stoppen. Als je eenmaal een grens overgaat, is er geen redden meer aan. Dat blijkt elders en zal in Hilversum niet anders zijn.

3.7

John en Sonja Neufeglise-Fondse. Azaleastraat

“Via deze brief laten wij weten het niet eens te zijn met de komst van de Cocon op de Neuweg. De reden hiervoor is de te verwachten overlast op het speelplein er tegenover gelegen en omstreken. Een weldenkend mens begrijpt dat hulpbehoevende mensen, lees dakloze junks en prostituees, op hun eigen manier geholpen dienen te worden. Maar om deze groep midden in een wijk met jonge gezinnen te plaatsen, getuigt niet van enige vorm van nadenkendheid over dit plan. Graag vragen wij het plan Cocon te wijzigen in iets positiefs, bijvoorbeeld een voorziening voor onze kinderen of ouderen die onze Bloemenbuurt bewonen. Op nog meer overlast zoals hangjongeren, inbraken, het gebruik van ons gangpaadje als openbaar toilet dat wij nu al in toenemende mate in de buurt hebben, zitten wij en onze kinderen niet te wachten. Luister gaarne naar het gewone werkende gezin dat ’s avonds rust verdient in plaats van overlast. John en Sonja Neufeglise-Fondse

3.8

R.M.G. Westdorp, Neuweg

“Graag wil ik mijn verhaal kwijt over de tekortkomingen aan de Neuweg. Wij zelf (ons gezin Tess van vier en Finn van twee jaar) ondervinden vooral in de zomer overlast van de zorginstelling ‘De Vluchtheuvel’. Wij wonen tegenover. De Vluchtheuvel. Afgelopen zomer heb ik hier al beklag over gedaan bij de politie en wel via de mail. Ik heb in juni 2007 drie keer een mail gezonden aan de politie en nog nooit een reactie terug gehad. Het ging over het drugsgebruik. Blowen in het halletje van het leeg staande witte pand naast De Vluchtheuvel. Ik kreeg geen reactie van de politie en heb toen maar zelf actie ondernomen. Ik heb toen vriendelijk gevraagd aan drie heren die op de kinderspeelplaats zaten te blowen of zij dit niet ergens anders konden doen, wat ze ook deden. Maar twee dagen later zaten ze weer in het halletje in het leegstaande witte pand. Ik ben er toen heen gegaan en heb ze wederom gezegd dat ze moesten vertrekken, wat zij niet deden. Ik ben toen goed boos geworden en met veel heen en weer gepraat zijn ze toch vertrokken. Één van de heren ging De Vluchtheuvel in. Daar zat hij voor enig tijd want in september is hij daar vertrokken. Ook komt het zomers vaak voor dat ze bij ons voor de deur op het tuinmuurtje zitten. Dit zijn geen bewoners van De Vluchtheuvel, maar aanhang (kinderen of vrienden). Wat ook zomers veel gebeurt is dat de spiegels van de auto geschopt worden. Dat is bij ons al drie voorgekomen. Dus zomers zetten wij de auto’s op de stoep. Dan maar een parkeerbon van € 50,00. Dat is goedkoper dan een spiegel van € 175,00.


26 mei 2008

p. 14 van 29

Ik heb ook een verhitte discussie gehad met de wijkagent, toen hij parkeerbonnen aan het schrijven was. Ik heb hem toen verteld dat hij beter het drugsprobleem van de speeltuin en alle vernielingen in de speeltuin in de gaten kon houden. Zijn reactie was: ‘Dat moet je zelf maar oplossen’, waarop ik zei: ‘Ik hoef toch niet jouw werk te doen?’ Hij heeft nog niet eens de moeite genomen om te gaan kijken bij het halletje van het leegstaande huis waar ongeveer vijftig overblijfselen van joints lagen, maar ging gewoon door met het schrijven van zijn boetes. Wij hebben in 2007 € 750,00 aan boetes gehad omdat wij als bewoners van de Neuweg wel gedwongen worden onze auto’s op de stoep te parkeren, aangezien er bij ons gratis voor de deur geparkeerd kan worden. Op donderdag en vrijdag is het onmogelijk om een parkeerplaats te vinden. Bij ons voor de deur staan dan auto’s van winkeliers of van mensen die winkelen op de Gijsbrecht van Amstelstraat of in het centrum. Als ouders houden wij ons hart vast als de Cocon straks open gaat. De wijkagenten kunnen het nu al niet aan. Helemaal als hier straks nog eens hulpbehoevende mensen komen. Als de wijkagent nu al zegt dat wij overlastproblemen zelf maar moeten oplossen, hoe moet het dan als de Cocon opengaat? Wij hebben er over gedacht om te verhuizen, maar dat doen wij niet. Wij hebben dit huis gekocht in zeer slechte staat en zelf geheel verbouwd naar onze behoefte. Wij zullen voor ons gezin en ons huis blijven vechten, zodat onze kinderen normaal kunnen opgroeien in een kindvriendelijke buurt. Graag zou ik een keer met de wijkagent willen praten over hoe het nu verder moet.” RMG Westdorp M. Westdorp Tess en Finn Westdorp

3.9

Binnert de Beaufort, Chrysantenstraat

“Mijn vrouw en ik komen twee à drie keer per week op het speelplein aan de Neuweg met onze twee kinderen van bijna vier en anderhalf. Eigenlijk liggen er altijd wel glasscherven op het plein van kapot geslagen flessen drank. Ik heb ook al twee keer glasscherven uit de zandbak moeten verwijderen van wodkaflessen die klaarblijkelijk op de rand van de zandbak kapot zijn geslagen. Bij de bankjes naast de zandbak liggen altijd jointpeuken, restanten van opengesneden sigaretten die zijn gebruikt om joints mee te maken, lege sigarettenpakjes, lege blikjes Red Bull en andere rotzooi. Vaak zijn de vuilnisbakken op het pleintje gesloopt of omgegooid, worden er stenen losgewrikt die dan vervolgens kapot geslagen worden en in brokken blijven liggen op het plein of is de kunststof ondergrond bij de speeltoestellen deels in brand gestoken met als gevolg dat deeltjes van die ondergrond over het pleintje zwerven. De speeltoestellen zelf worden soms ook gesloopt. De gemeente ruimt de rotzooi af en toe braaf op maar een dag later is het toch weer raak. De sloopactiviteiten vinden voornamelijk ’s nachts plaats, net als het drinken en blowen. Het speelplein dient dan blijkbaar als hangplek voor jongeren die in het centrum uit zijn geweest. Maar bij mooi weer wordt er ook gewoon overdag door groepjes jongeren geblowd op het pleintje aan de picknicktafels naast het stenen sportveld.


Kapot bierflesje, zilverpapier, zakdoek

26 mei 2008

p. 15 van 29

Onder andere door jongeren van de Vluchtheuvel, het opvangcentrum voor probleemjongeren aan de Neuweg. Trouwens, deze winter hebben wij ook twee keer overdag mogen meemaken dat jongeren – Lonsdale- types met Nederlandse vlaggetjes op hun bomberjeks- verkeersborden aan het slopen waren en vuurwerk afstaken waarbij ze hard schreeuwden en veel ‘kanker-dit, kanker-dat’ brulden terwijl mijn dochtertje van bijna vier langsfietste en dus ook bang werd. Als ik ze vraag om normaal te doen, wordt er meestal wel geluisterd maar de sfeer op het pleintje wordt er niet gezelliger op. Mijn vrouw heeft twee jongens die verkeersborden aan het slopen waren, gevraagd waarom ze dat deden, Het antwoord: ‘Mijn vader doet dat zelf ook. Die heeft vijf verkeersborden in huis hangen.’ Deze jongens vertelden trouwens dat ze uit Hilversum-noord kwamen. Uiteraard is het diep triest te moeten constateren dat deze kinderen thuis blijkbaar niet leren hoe ze zich op straat moeten gedragen. Mijn vrouw en ik hebben oprecht medelijden met deze jongens. Maar dat doet niets af van de overlast die wij ervaren op het speelplein. De rotzooi, de joints, de glasscherven, het gesloop. Een raadslid vertelde tijdens de, door de buurtvereniging Bloemenbuurt.com georganiseerde, Nieuwjaarsborrel op het speelplein van vijf januari dat wij, bewoners van de Bloemenbuurt, het eigenlijk gewoon heel goed hebben. In Hilversum-noord, dáár zijn pas problemen. Nu wil ik dat best geloven. Maar dat is nog geen criterium om sociaal pension de Cocon dan maar aan de Neuweg te vestigen, recht tegenover het speelplein en naast het opvangcentrum de Vluchtheuvel? Dat wij niet in een ideale samenleving leven, beseffen we maar al te goed. En dat die samenleving zorg moet dragen voor de zwakkeren, vinden wij meer dan normaal. Maar dan ook echt de gehéle samenleving. Waarom één buurt onevenredig zwaar belasten met opvangcentra, nota bene recht tegenover het plein waar onze kinderen spelen? Wij maken ons daar grote zorgen over.”

3.10

Valtencir Fidelis, jongerenwerker centrum zuid

“Ik vind het onbegrijpelijk, opvang van daklozen tegenover een kinderspeelplaats”. “De ruimte welke ze nu aan het bouwen zijn lijkt me uitermate geschikt voor jongerenwerk, peuterspeelzalen, naschoolse opvang en ander sociaal cultureel werk”. “Als straks de ruimte van de Zuiderkerk verdwijnt, zou ik graag gebruik maken van de ruimte aan de Neuweg in samenhang met het speelveld bij regen binnen en bij mooi weer heerlijk buiten”

3.11

Linde Langermans, Neuweg

Wij wonen sinds 1-1-2005 op de Neuweg en verbazen ons sinds we hier wonen over de grote hoeveelheden zwerfvuil dat in ons kleine voortuintje gedeponeerd wordt. Dit varieert van rommel van de MacDonalds, blikjes, snoep-papiertjes, patatzakken, tot bierflessen en zelfs plastic zakjes met zo'n wiet-blaadje erop. Op vrijdag- en zaterdagavond parkeert mijn partner de auto niet langs de Neuweg, want hier worden regelmatig achteruitkijkspiegels door jeugd kapot geschopt. Dat is natuurlijk jeugdige "baldadigheid", maar dat het fietspad zo smal is speelt ook een rol. Afgelopen zomer hebben we veel overlast ondervonden van een huiselijk dispuut een klein stukje verder (nummer 62). Het is een paar keer voorgekomen dat midden in de nacht een vrouw op straat de meest vreselijke verwensingen richting haar ex-vriend (of man?) krijste. Een aantal keren was zij hierbij zelfs naakt! Ook werd zij een keer door haar ex-vriend aan haar haren over straat gesleept. De politie kwam meestal pas na een uur (of helemaal niet). Pas nadat zij een omwonende in het gezicht had geslagen werd er ingegrepen. Doordat het stel 2 honden had was het niet vanzelfsprekend om hier zelf in te grijpen. Gelukkig is dit nu opgelost en wonen er andere mensen in die woning. Wel is het zo dat er achter deze woning een groot aantal vreemden wonen, dat is ook het geval in de schuren achter nummer 87. Het zijn voornamelijk Polen, en het aantal is in verhouding met de aanwezige woonruimte erg groot. Eén keer is 's ochtends bij ons aangebeld door een dronken jongeman. Hij was de Vluchtheuvel uitgezet omdat hij te veel gedronken had en vroeg of hij van onze telefoon gebruik kon maken. Op zich onschuldig, maar daar zit je toch niet op te wachten; gelukkig was ik niet alleen thuis. Het beleid


26 mei 2008

p. 16 van 29

van de Vluchtheuvel is zeer streng, jongelui die zich niet aan de regels houden worden er rücksichtslos uitgezet. Afgelopen weekend ging dit nog mis en heeft een jongeman in woede ruiten van een -gelukkig leegstaand- pand ingegooid. Sinds 10 oktober hebben we een zoontje. Wij kunnen hem leren om op te passen voor het verkeer op de Neuweg, waar bij ons snelheden boven de 100 km/uur bereikt worden. We houden ons hart vast als het een komen en gaan van passanten voor de Cocon wordt.


26 mei 2008

p. 17 van 29

4

Ervaringen elders

4.1

Overlast.

Sociale pensions brengen altijd overlast met zich mee. Ook de protagonist van de daklozen, het Project Imagoverbetering Dak- en Thuislozen stelt op de site: “Er zijn daklozen die overlast veroorzaken. Een bepaalde groep urineert in portieken en doet hun behoeften in de struiken, laat spuiten of vuil slingeren. We hebben het dan vaak over de verslaafden die geen gêne meer hebben en ook niet een plek hebben waar ze naar het toilet kunnen gaan, of over psychiatrische patiënten die ieder vorm van opvang weigeren. Buurtbewoners zijn hier niet blij mee.” http://praatjevaneendakloze.nl/site/10-vragen. De hoeveelheid overlast die bewoners van sociale pensions aan omwonenden bezorgen lijkt af te hangen van de mate waarin de daklozen hun eigen plekjes vinden in een rustige omgeving, de natuur, om een biertje te drinken, onder elkaar te zijn en hun behoeften te doen zonder aanstoot te geven. Ook de locatie kan overlast “aanzuigen”. Ook wisselt de mate van overlast naar gelang de samenstelling van de bewoners van het sociaal pension. Bij de meeste instellingen worden periodes van relatieve rust afgewisseld met periodes van grote(re) overlast, zoals bijvoorbeeld in Gouda. Permanent “rustige” pensions lijken niet te bestaan. In het overgrote deel van de door het NAD (nationaal comité tegen drugsoverlast) gedocumenteerde ‘cases’ is de keuze voor de vestiging van een sociaal pension in een bepaalde wijk vooraf gegaan door onderzoek. Het gaat dan om bijvoorbeeld: leefbaarheidonderzoek, locatieonderzoek, haalbaarheidsonderzoek, draagkrachtonderzoek en veiligheids-effect-onderzoeken. De casus zijn in detail na te lezen op de sites http://www.drugsoverlast.nl/en http://www.tegendrugsoverlast.nl/en natuurlijk het archief van (veelal) regionale kranten. Zo heeft de gemeente Gouda voor de opening van een sociaal pension in een woonwijk een leefbaarheidonderzoek laten uitvoeren door het Amsterdamse onderzoeksbureau DSP. Dit bureau schrijft bijvoorbeeld over een belangrijke ervaring uit Zaandam: De ervaring leert dat de entrees van Sociale Pensions kwetsbare plekken zijn. Als bewoners worden geschorst en zeker wanneer zij worden uitgezet (en er dus niets meer te verliezen valt) zijn dat gevaarlijke momenten. Bewoners kunnen agressief worden, stampij maken en vernielingen aanrichten. Hierbij kan politieoptreden noodzakelijk zijn. Om de buurt niet tot overlast te zijn raadt men daarom aan om de entree op een beschermde plek te situeren, afgescheiden van de openbare ruimte en van omwonenden.” (Bron: DSP http://www.dsp-groep.nl/) In Hilversum is zonder enig onderzoek een kwetsbare locatie gekozen. Met lessen van elders lijkt niets te worden gedaan. De ingang van de Cocon ligt vlak bij het speelplein van de Neuweg. Alle incidenten die zich bij de entree gaan afspelen zullen zich binnen gehoorafstand en gezichtsafstand van kinderen voltrekken, zoals dat nu bij de andere locatie voor opvang, de Vluchtheuvel, ook al het geval is. Deze agressie richt zich vaak op personen en objecten die toevallig in de omgeving zijn.

4.2

Steeds meer berichten over overlast

Gedurende ons onderzoek ontstond in toenemend mate de indruk dat er de laatste jaren steeds meer berichten in de media zijn verschenen over overlast door sociale pensions. Cijfers van journalisten die op ons verzoek zochten op alle artikelen over “daklozen en overlast”, bevestigen dat. In 1999 vinden we 15 artikelen die beide woorden als steekwoord hebben, in 2000 39, in 2001 56, in 2002 47, in 2003 77, in 2004 82, in 2005 78 en in 2006 maar liefst 99.


26 mei 2008

p. 18 van 29

Een aantal recente voorbeelden:

4.2.1

Almelo. De Twentse Courant Tubantia. 2007

`Drank, gescheld en kapot gegooide bierflessen Klanten van de opvang voor daklozen in de Westerstraat geven overlast, zegt een aantal bewoners van de Adastraat en Westerstraat, en vaak niet zo zuinig ook. In de gangetjes naast de woningen doen ze hun behoefte en op straat liggen vaak scherven van kapot gegooide bierflessen, blikjes en verpakking van etenswaren. 'Er is écht overlast', zegt een buurtbewoner, 'de daklozen en zwervers verzamelen zich al vroeg in de middag. Dan lopen ze hier door de straat, en vaak zitten ze op het grasveld aan de Westerstraat. Dat is een hondenuitlaatplek, en dan schelden ze mensen uit de buurt uit die daar hun hond uit laten. 'Ook is er volgens hem overlast van zwervers die geen gebruik maken van de nachtopvang. 'Ze lopen door de straat, en soms slaan ze op de ramen. Dan zit je thuis voor de televisie, en je schrikt je een ongeluk.'

4.2.2

Groningen. Dagblad van het Noorden. 11 april 2007

“Het beeld van de Schoolstraat en omgeving wordt vooral tijdens de warme dagen bepaald door de zelfkant van het leven. Schreeuwen, drinken, drugshandel; het is maar een greep uit de overlastsituaties die zich zoal voordoen.”

4.2.3

NRC Handelsblad, november 2007

De burgemeester van Utrecht, Annie Brouwer, was in 2004 (..) “komen luisteren naar verhalen over geschreeuw en dreigementen, het bang maken van klanten en winkeliers, piesen en poepen op straat, de troep in het algemeen. Ja, had de burgemeester gezegd, u woont hier niet in een nieuwbouwwijk, maar in de binnenstad, met alle lusten en lasten van dien. Maar, had ze ook gezegd, er zijn grenzen aan wat een buurt kan hebben. En dat lijkt mij hier wel het geval te zijn.” In Utrecht wordt de opvang inmiddels vergaand gespreid.

4.3

Bestuurders zijn gaan luisteren

Steeds meer bestuurders stoppen met het bagatelliseren van de overlast die sociale pensions meebrengen voor buurtbewoners en de soms verstrekkende gevolgen die dat heeft voor de leefbaarheid in een wijk en in het bijzonder de invloed op (jonge) kinderen. Tegenwoordig vinden steeds meer colleges dat er grenzen zijn aan wat een woonwijk kan dragen. En die grenzen worden ook in toenemende mate gesteld.

4.3.1

Dordrecht

Zo zegt Janine van der Spoel uit Dordrecht (zie hoofdstuk 5): Ik raad de gemeenteraadsleden van Hilversum aan om contact op te nemen met wethouder Kamsteeg. Die man heeft begrepen wat zich bij ons afspeelde en hij heeft daar conclusies uit getrokken.

4.3.2

Leeuwarden

“Binnen een halfjaar moet definitief vaststaan waar de nachtopvang voor daklozen in Leeuwarden uiteindelijk terecht gaat komen. Verschillende raadsleden leken al gecharmeerd van het pand op de hoek van de Snekertrekweg en de Marshallweg, omdat dat niet in een woonwijk ligt.”(Leeuwarder Courant, december 2007)

4.3.3

Eindhoven

“Dagelijks zorgen groepjes bierdrinkende dak- en thuislozen die onderweg zijn naar de nachtopvang aan de Barrierweg voor veel overlast in Woensel- Zuid. In twee weken tijd verrichtte de politie daar zestig aanhoudingen. Volgens de wethouder lijkt de groep overlastveroorzakers groter te worden.” (Eindhovens Dagblad. Door Rob Burg. 11 december 2007). Eindhoven kiest voor navolging van het Amsterdamse beleid: spreiding en verdunning.


26 mei 2008

p. 19 van 29

4.3.4

Rotterdam

(En als aangegeven de andere grote steden). “Wethouder Jantine Kriens (volksgezondheid, welzijn en maatschappelijke opvang) is blij met het behaalde resultaat tot nu toe. (…) Samen met de deelgemeenten, de Wijkraad Pernis, de Centrumraad, regiogemeenten en woningcorporaties zoekt Rotterdam naar geschikte locaties. Vooraf is gekeken naar de bestaande belasting per deelgemeente en naar een evenwichtige verspreiding over de stad.”(persbericht gemeente Rotterdam, 1 maart 2007)

4.3.5

Breda

“Op tijden dat de gedoogruimte gesloten is, zwermen de verslaafden uit in de wijk. Met name het speeltuintje aan de Hoornwerkstraat zou een favoriete ontmoetingsplaats zijn. (..) Wethouder Arbouw: "We willen dat dit wordt opgelost. We gunnen die mensen best een opvangvoorziening, maar dit mag niet ons probleem worden." (Breda. BN/De Stem. 18 april 2003)

4.3.6

Ede

Mevrouw Engelsdorp Gastelaar (volledige verslag in Hoofdstuk 5): De wethouder welzijn van Ede heeft in 2003 besloten het pension naar de rand van Ede te verplaatsen, nadat hij een nacht als logé in de buurt had doorgebracht.”

4.4

Beleid en uitvoering in andere gemeenten

Het beeld dat oprijst uit alle bronnen die zijn geraadpleegd, de stukken die gelezen zijn en de gesprekken die zijn gevoerd, is dat tegenwoordig op een andere manier wordt nagedacht over locatiekeuzes dan vijf, tien of twintig jaar geleden. Op veel plaatsen worden de sociale pensions uit woonwijken verwijderd vanwege de aanhoudende en niet controleerbare overlast. Er zijn, behalve in Hilversum, voor zover wij hebben kunnen nagaan, geen andere gemeenten die anno 2008 het voornemen hebben daklozen in woonwijken op te vangen en te huisvesten.


26 mei 2008

p. 20 van 29

5

Sociale pensions en kinderen

5.1

Nabij school of kinderspeelplaats

Voor dit hoofdstuk is onderzocht wat de ervaringen zijn met sociale pensions in woonwijken elders in Nederland, die qua bevolkingssamenstelling vergelijkbaar zijn met de Bloemenbuurt. Dus druk bevolkte wijken met veel kinderen. Daarbij is nadrukkelijk gekeken of en zo ja waar sociale pensions dicht bij kinderspeelplaatsen en/of basisscholen zijn gelokaliseerd. Wat zijn daar de effecten van de overlast op de leefbaarheid en de veiligheidsgevoelens van de kinderen en hun verzorgers?

5.2

Ervaringen in kinderrijke woonwijken: Ede, Amersfoort, Drechtsteden

Tijdens dit onderzoek hebben we geen gemeente in Nederland aangetroffen waar een sociaal pension zo dicht bij een drukke speelplaats voor kinderen is gelokaliseerd als in Hilversum aan de Neuweg het geval zal zijn. Op de plaatsen waar sociale pensions in vergelijkbare drukke kinderrijke omgevingen waren geplaatst, worden ze (of zijn ze), na jaren van overlast en soms verhitte discussies met bewoners verplaatst.

5.2.1

Ede

De gemeente Ede heeft in 2005 besloten het sociaal pension te verplaatsen van een drukke woonwijk ten zuiden van het station (via een tijdelijke locatie) naar een kazerneterrein aan de rand van de stad. Reden: de hardnekkige en vaak criminele overlast waar omwonenden en winkeliers last van hadden. (bron: Intomart: “Monitor leefbaarheid en veiligheid 2003” ; Persbericht gemeente Ede oktober 2003: “Mon Reve gaat sluiten wegens overlast”).

5.2.2

Amersfoort

Een raadsvoorstel van 6 september 2007 maakt duidelijk dat spreiding en het tegengaan van overlast hoge prioriteit krijgen. In een onderzoek van de Vereniging Nederlandse Gemeenten over opvang in Amersfoort valt te lezen: “De gemeente Amersfoort kent sinds een aantal jaren een opvanglocatie in de binnenstad voor daklozen en verslaafden. Sinds ongeveer vijfjaar (2001) deden zich rond deze locatie echter zodanige klachten en problemen voor, dat gesproken kon worden van buitensporige overlast en overbelasting. Sindsdien werd dan ook gedacht aan, en gezocht naar, een betere organisatie van de opvang en een uitbreiding van de beschikbare locaties. http://www.vng.nl/praktijkvoorbeelden/SZI/2005/181451.pdf. Die overlast liep uiteen van (de ene week/maand meer dan de andere) scheldkanonnades, psychotische, schreeuwende en scheldende mensen, ruzies aan de poort, drugs dealen en veelvuldig en hardnekkig wildplassen. De registratie van overlastmeldingen bij de politie bleek tot problemen te leidden: die correspondeerden niet met het aantal meldingen dat door de buurt gemaakt werd. Voornaamste probleem bestond uit de definitie: wanneer wordt een voorval als overlast geboekt. Zo registreerde de politie alleen meldingen die te maken hadden met vernielingen en mishandeling, terwijl veruit de meeste overlast veroorzaakt werd door: schreeuwende ruziënde mensen, ruzies aan de poort, drugsdealen en wildplassen. Een omwonende (de heer Hagt) daarover: “de grootste problemen bij de poort werden veroorzaakt door het feit dat daklozen die niet als passant werden bestempeld overdag wel in het centrum mochten blijven en zij die als passant werden bestempeld de straat op moesten. Dit veroorzaakte veel onrust: geschreeuw en ruzies op straat. Gelukkig wordt in de toekomst naar een betere plek uit deze relatief dicht bewoonde woonwijken gezocht. Ja, dit centrum gaat sluiten.”


26 mei 2008

p. 21 van 29

5.2.3

Dordrecht

Ook hier is geleerd van de overlast die verslaafden- en daklozenopvang in een woonwijk met zich meebracht. Sinds kort wordt gekozen voor een bewuste strategie van spreiding. Zo stelt de gemeente Dordrecht in een Wmo-pilotstudie in 2007: “Er blijkt inderdaad sprake te zijn van een onevenwichtige spreiding. Alle partners zijn er van overtuigd dat een deel van de oplossing ligt in een goede spreiding van voorzieningen over de regio (…) De vraag is evenwel welke cliëntgroepen in welke voorzieningen je het beste in welke wijken en regiogemeenten kunt plaatsen. (…) Op langere termijn zal er een systematiek worden ontwikkeld om nieuw te realiseren voorzieningen in de meest passende buurt te situeren. Daarbij moet er voldoende draagvlak en draagkracht zijn in een wijk.” (http://www.wetmaatschappelijkeondersteuning.nl/WMO/docs/Pilotbezoek%20Drechtsteden%20inho udelijk%20verslag%202006.pdf)

5.3

Beheersafspraken

Onderzocht is ook het effect van de beheersafspraken in de gemeenten Dordrecht, Ede en Gouda. In geen van deze drie gemeenten hebben de beheersafspraken gewerkt. Ook met extra politie-inzet, zoals meer patrouilleren, kon de overlast in deze plaatsen niet worden beheerst. In alle plaatsen werden de bewoners daardoor “meldingsmoe” en werd het wantrouwen jegens gemeente en de leiding van het sociaal pension groot, zoals in de volgende paragraaf blijkt.

5.4

Ervaringen van buurtbewoners

5.4.1

Dordrecht, telefoongesprek met Janine van der Spoel, 3 januari 2008

“In 2000 kochten wij een huis op de Kromhout in Dordrecht, in een 19e eeuwse wijk waar veel starters zich vestigden. Daardoor zag je al gauw heel veel jonge stellen en kinderen in de wijk maar er was maar één speelplaats. Daar zaten al regelmatig hangjongeren, maar toen het sociaal pension van het Leger des Heils geopend werd kwamen daar de daklozen bij. Vooral de daklozen die zich in het pension hadden misdragen of te dronken waren of zich te laat hadden aangemeld bleven op het speelplein overnachten. Overdag zag je de sporen: kapotte flessen, braaksel, bloedsporen, condooms, noem maar op. Er is ingebroken in mijn auto en die werd als slaapplaats gebruikt. Toen zijn ze er mee gaan joyrijden en hebben ze hem total loss gereden. Dat was al vervelend genoeg maar het bleek dat die groep vanwege hun verslavingsproblematiek drugsdealers aantrok. En die trokken weer andere verslaafden aan. Het gevolg was dat de jongeren de controle over het plein kwijtraakten en er ontstonden vechtpartijen tussen de jongeren en de daklozen. Wat voor mij de doorslag gaf om te gaan verhuizen was hoe mijn kinderen er mee geconfronteerd werden. Mijn dochter van drie jaar werd door zwervers benaderd en aan haar vlechten getrokken. Soms schreeuwden ze naar mijn kinderen die daar erg angstig van werden. Op een gegeven moment was mijn dochter aan het schommelen op de speelplaats. Ik was zwanger en waarschijnlijk was het de aanblik van mijn buik maar een psychotische vrouw reageerde daar erg heftig op. De vrouw kwam schreeuwend op mij af en duwde mijn dochtertje van de schommel. Mijn dochtertje hield zich huilend aan mijn been vast terwijl de vrouw mij uitschold. Ook mijn buren hadden een tweeling die niet meer op het plein durfden te spelen. Ik denk dat veel van de confrontaties met daklozen helemaal niet slecht bedoeld waren, maar ze maakten de kinderen desalniettemin zo angstig dat ze daar niet meer wilden spelen. We hebben ons huis uiteindelijk met verlies moeten verkopen. De gemeente besloot met veel geld het speelplein op te knappen, maar het hielp niet. De politie heeft regelmatig geprobeerd mensen aan te houden, maar wat konden ze doen? Bekeuringen geven? Maar die mensen hebben toch geen geld om die te betalen. Er kwam een beheersconvenant maar het lastige daarvan is, sommige dingen kun je niet controleren. Als er staat dat er geen pedofielen mogen


26 mei 2008

p. 22 van 29

verblijven of TBS-ers die resocialiseren, hoe kun je dat dan controleren? Hoe kun je er op vertrouwen dat dat ook werkelijk niet gebeurt? Ik raad de gemeenteraadsleden van Hilversum aan om contact op te nemen met wethouder Kamsteeg. Die man heeft begrepen wat zich bij ons afspeelde en hij heeft daar conclusies uit getrokken.” In Dordrecht wordt momenteel gekozen voor spreiding van de opvang.

5.4.2

Ede, verklaring van anonieme buurtbewoner, gemeentelijke hoorzitting 8 november 2001

“Overlast vindt zo regelmatig plaats, dat niet meer gesproken kan worden van "incidenten". Het Oranjepark is een zeer kinderrijke buurt maar deze kinderen en ook volwassenen durven niet meer via het Zuidplein te lopen. De politie rijdt af en aan want het Leger des Heils kan de agressieve mensen ook niet aan. (...) Tot in de Wandscheerstraat toe worden bewoners lastig gevallen door dronken mensen, wat voorheen nooit is voorgekomen. Ook de winkeliers van het winkelgebied aan de Parkweg zijn niet gelukkig met hun nieuwe klanten, die dronken hun winkels bezoeken en voor overlast zorgen. De Edah heeft zijn openingstijden al aangepast en sluit nu om 20.00 uur i.v.m. deze problemen.”

5.4.3

Ede, verklaring van de heer Beumer, 8 april 2002

“Ik zie weer tenminste een zevental verwaarloosden van verschillende huidskleur rondhangen bij het trapje aan het plein. Lawaaimakend, brallend, rokend, drinkend, aanstootgevend. Thuisgekomen vertelt mijn vrouw over haar angst toen vandaag een zwalkend en wellicht dronken mansfiguur zich ongevraagd door onze tuinpoort toegang had verschaft tot aan de achterdeur. Hier ging hij op de deur bonken. Mijn vrouw, de deur op slot houdend, wijst hem de weg naar sociaal pension ”Mon Reve”.Gelukkig gaat hij weg zonder verder stampij te maken. Ook vertelde ze dat er”eentje”zijn broek had dichtgemaakt nadat hij zijn behoefte had gedaan bij het elektriciteitsgebouwtje grenzend aan onze oprit. Bij het naar bed brengen van de kinderen (9 en 11jaar) zeggen ze: “ze waren weer zo stom aan het schreeuwen: dat vind ik akelig. Volgens mij rookten ze ook wiet of zo.” Verder vinden wij het bijzonder spijtig dat onze buren hun huis reeds te koop hebben aangeboden. Niet in de laatste plaats ten gevolge van de voornoemde ontwikkelingen in onze buurt.”

5.4.4

Ede, telefoongesprek mevrouw Engelsdorp Gastelaar, 3 januari 2008

“Wat je merkte is dat poepen en plassen een groot probleem voor ze is. Winkeliers laten ze niet van het toilet gebruikmaken, dus moeten ze het maar ophouden, of het maar laten gaan. Soms in onze tuinen, soms in hun eigen broek. Dat rook je dan als ze langs je liepen. Soms had je schreeuwende daklozen die in een psychose zaten, maar mijn dochters waren al iets ouder dus die waren wel wat gewend. Wat ik wel heel vervelend vond was dat mijn kinderen gezien hebben hoe ze op een bankje in het plantsoen hier vlakbij seksuele diensten lieten verlenen in ruil voor drank. Daar waren ze echt van geshockeerd”

De wethouder welzijn van Ede heeft in 2003 besloten het pension naar de rand van Ede te verplaatsen, nadat hij een nacht als logé in de buurt had doorgebracht.

5.4.5

Gouda, email van mevrouw Beck, 2007

“Hoe krijg je een ouder waarvan het kind in de speeltuin geconfronteerd wordt met schreeuwende agressieve verslaafden zover, dat hij zijn kind daar nog laat spelen? Ook al worden de verslaafden van plekje naar plekje gejaagd in de wijk door bv. een wijkagent, ze zijn er nu eenmaal en jouw kind kan ze tegen het lijf lopen en je weet niet wat er dan gebeurt. Deze angst houdt elke ouder gevangen. Dus kinderen mogen niet meer zonder toezicht alleen buiten spelen. Zeker niet meer nu bekend is dat


26 mei 2008

p. 23 van 29

er TBS-ers zitten die moeten re-integreren (...). Op de schoolpleinen rondom drie lagere scholen in onze wijk staan inmiddels hekken. Mijn jongste dochter wil niet alleen de hond uitlaten. Ook willen ouders van kinderen die bij ons komen spelen, dat we ze binnen houden omdat wij vlak bij deze voorziening wonen. Dit is voor onze kinderen geen fijne boodschap. Vaak dromen ze eng over de verslaafden, die bij ons komen inbreken of zo. Of er is herrie onder hun slaapkamerraam, waar ze wakker van worden, en dan willen ze niet meer in hun eigen bed slapen, maar bij ons. Het heeft ons al heel wat gebroken nachten opgeleverd.”

5.4.6

Gouda, de heer Cools, 2007

“Voor het Sociaal Pension stond de man met de staart. Hij liep op onze zoon (7 jaar) af, hem termen toeschreeuwend als ‘Denk je dat ik het tegen jou heb ?’, ‘Kankerjong’, ‘Kankerzooi’ en meer van dit fraais. Hij deed dit met een onvoorstelbare verbetenheid op zijn gezicht, hetgeen zeer dreigend overkwam (...) Thuisgekomen trilde mijn zoon als een rietje. Gevolg is, dat hij niet meer alleen naar huis durft te fietsen.”

5.4.7

Gouda, familie Priester, 2 september 2005

“Laatst zijn we 4 nachten achtereen wakker gehouden door toedoen van de sociaal pension bewoners. Er werd geschreeuwd, gevloekt, en er werden ruiten ingetrapt. Het schijnt dat er ook mensen gaan komen die niet meer behandeld kunnen worden voor hun verslavingen en psychische ziekte. Ook mensen die uit de gevangenis komen en mensen met TBS veroordeling. Als dat waar is belooft het niet veel goeds want als we ons nu zo af en toe al bedreigd voelen en onze kinderen nu al niet meer alleen, vooral ‘s avonds laat, over straat durven laten gaan dan zijn we bang dat we van ons huis een vesting moeten maken.”

5.4.8

Gouda, melding familie Van N., augustus 2005

“Op 11 augustus 2005 werd onze dochter van 8 jaar nagewezen, terwijl ze langs een groepje RIBW bewoners fietste en hoorde ze de opmerking “ kijk dat meisje”. De volgende avond toen ze met haar broertje en een poppenwagen buiten een rondje langs de speeltuin liep, zat dezelfde RIBW bewoner, die de opmerking de dag ervoor over haar had gemaakt, op een bankje. Plotseling sprong hij op en kwam op haar en haar broertje afrennen. De kinderen zijn in paniek naar huis gerend en kwamen daar totaal overstuur aan. Het was niet de eerste keer, dat dit onze dochter overkwam, want in maart, was zij ook al een keer achtervolgd door een andere RIBW bewoner. Op een avond, hing er tegenover ons huis een groep RIBW bewoners, zwaar drinkend, drugsgebruikend en zeer luidruchtig. De kinderen konden er niet van slapen en waren angstig. Dit heeft geduurd van 20.30 uur tot 23.00 uur. De politie die gebeld werd, kwam niet!! Onze kinderen zijn erg bang geworden, wilden een tijd niet meer buiten spelen en kunnen met regelmaat ‘s avonds slecht in slaap komen. Ons dochtertje van 8 heeft een tijdje met haar matras bij ons op de grond in onze slaapkamer geslapen. Wij zelf zijn ook angstig geworden. We durven de kinderen niet meer goed alleen buiten te laten. Wachten ze op, of blijven in de buurt. Ze durven niet meer alleen thuis te zijn en als het echt even moet, willen ze alles op slot. Wij zijn niet in staat om onze kinderen de veiligheid in hun eigen woonomgeving te geven, sinds de komst van het RIBW.”

5.4.9

Gouda, email van mevrouw Beck, 1 januari 2008

“Ook kan de politie geen personen die overlast geven meenemen, wanneer ze geen strafrechtelijk feit plegen. Ergens hangen met bier en blowen, is geen strafrechtelijk feit, ook niet de rotzooi die iedere keer achterblijft. Ook verbaal tekeer gaan is geen strafrechtelijk feit. Onzedelijk gedrag is niets om mensen voor mee naar het bureau te nemen. Vasthouden gaat al helemaal niet, dus een uurtje later loopt zo iemand alweer in de wijk. Daarnaast zijn er ook politieagenten die zelf helemaal geen trek hebben om bv. iemand ladderzat van straat op te rapen en in te laden. Ten eerste kan zo iemand een enorme stennis schoppen en agressief zijn, ook in de auto gaat dit dan door. De boel wordt in de auto onder gepoept en gekotst en op het bureau, moeten ze een arts laten opdraven, procesverbaal


26 mei 2008

p. 24 van 29

opmaken, etc. Politieagenten hebben dit zo letterlijk gezegd tegen buurtbewoners die melding maakten. De instelling zegt "wij zijn verantwoordelijk voor binnen en de politie voor buiten in de openbare ruimte" dus ook zij komen zo'n persoon niet ophalen. Als wijkbewoners hen bellen zeggen ze dat iemand op eigen kracht naar huis moet komen, of dat men anders maar de politie moet bellen. Er zijn zaken die nooit in een beheersovereenkomst vast te leggen zijn. Daarnaast is een beheersovereenkomst niet meer dan een intentieverklaring die door betrokken partijen ondertekend is. Er kunnen dus geen rechten aan ontleend worden. De politie wilde /kon geen extra toezeggingen doen omdat binnen een regionaal korps, de inzet moet worden verdeeld en er te weinig prioriteit aan de instelling gegeven kan worden. Binnen een beheerscommissie is er ook vaak wisseling van vertegenwoordigers. Deze mensen weten dan niet meer wat er in het verleden is afgesproken of hoe het proces verlopen is. Ook verandert de projectomschrijving van de instelling wanneer het hen uit komt. Zo was in de eerste omschrijving opgenomen dat de verslaafde niet actief mocht gebruiken om hier te mogen wonen. In de beheersovereenkomst wilde de instelling later opgenomen hebben dat er op de kamer "gebruikt" mocht worden. In de instelling worden inmiddels ook personen met een TBS veroordeling opgenomen, die weer moeten re-integreren. Ook dit was een interne beslissing van de instelling en hier hebben de andere partijen van de beheersovereenkomst geen zeggenschap over. De wijk heeft zich als partij teruggetrokken uit het proces om te komen tot een beheersovereenkomst, omdat we het vertrouwen verloren hebben.”

Een voor de Hilversumse gemeenteraadsleden (1 per fractie) bijgesloten DVD is niet voor publieke vertoning beschikbaar. Dit uit piëteit met de personen die gefilmd zijn.


26 mei 2008

p. 25 van 29

6

De doelgroep, een vergeten partij

6.1

Cliënten van de Cocon

Wat vinden de cliënten en begeleiders van de Cocon er eigenlijk zelf van? Ze lijken vergeten.… Iedereen kan toch zijn zegje doen? Maar wat blijkt, in al die jaren zijn de mensen waar het over gaat eigenlijk niet aan het woord geweest. De gebruikers van de faciliteiten van de Cocon, de cliënten zoals de gemeente en het RIBW ze liever noemt. Zij worden vertegenwoordigd door het RIBW. Er wordt voor hen gedacht, gekozen en besloten. Vergeten belanghebbenden. Natuurlijk heeft iedereen het beste met deze mensen voor. Er wordt beleid gemaakt en gemeenten moeten zorg dragen voor opvang in ruime zin. In 1996 is in “Den Haag” besloten dat gemeenten invulling moeten geven aan dak- en thuislozenopvang. Hilversum is hierbij aangewezen als centrumgemeente met een regiofunctie. Ook de dak- en thuislozen uit Hilversum en omgeving hebben een mening én wensen én voorkeuren. Weten zij eigenlijk niet uit ervaring waarmee zij het beste gediend zijn? Daar mag je toch van uitgaan, als je de groep dak- en thuislozen kwalificeert als mensen die tegen wil en dank in deze situatie beland zijn en alle moeite doen om weer optimaal deel te nemen aan het maatschappelijk leven, zoals het RIBW hen beschrijft. Maar als je het niet expliciet vraagt, blijft het een invulling van eenzijdige argumenten en bevindingen van niet ervaringsdeskundigen.

6.2

Ruimte en rust

Over de opvattingen van de doelgroep is niet heel veel, maar toch voldoende relevante informatie te vinden. Zo wordt in een krantenartikel in de Gooi en Eemlander gesteld dat gebruikers en vrijwilligers van de Cocon nooit gevraagd is, hoe zij tegenover de verhuizing naar de Bloemenbuurt staan. Er staan een paar heldere uitspraken in over de wensen en voorkeuren van de cliënten van de Cocon, zoals: •

Ze willen zichzelf kunnen zijn; wat wordt uitgelegd als “ergens op een bankje een biertje kunnen drinken zonder dat mensen zich daar aan storen”.

•

Een of meerdere ontmoetingsplekken hebben, wat betekent dat ze elkaar ongestoord kunnen ontmoeten zonder dat dit als overlast gezien wordt door omwonenden en winkeliers.

•

Een rustige prikkelarme omgeving, zodat ze niet continue bloot staan aan impulsen en prikkels uit de snelle hedendaagse maatschappij, waar hun uitzonderingspositie naar twee kanten toe uitermate direct naar voren komt, en vaak zeer confronterend werkt.

Ook de locatiedirecteur van de Cocon aan de Anthony Fokkerweg, de heer Van Duinen, heeft een duidelijke visie op de locatie keuze. Hieronder een aantal van zijn uitspraken: •

“De trend is, dat het aantal cliënten met psychische problemen toeneemt. Ongeveer een derde deel van de mensen is psychotisch of heeft last van waanideeën. Als de crisisopvang vol is en mensen niet naar het psychiatrisch ziekenhuis willen, zijn zij het meest gebaat bij rust en afzondering. Zij vluchten de natuur in waar niemand ze lastig valt en ze voor niemand aanstootgevend zijn. Het is niet voor niets dat psychiatrische instellingen vroeger in de bossen lagen.”

•

“Ruimte is erg belangrijk, zowel buiten als binnen. Hier kunnen ze buiten dolen in de natuur als daar behoefte aan is. Aan de Neuweg zitten we ingeklemd tussen gebouwen met razende auto’s en veel kinderen in de wijk. Maar ook intern is hier ruimte, ze hoeven niet op elkaars lip te zitten. Een interne ruzie kunnen ze hier ontlopen. “

•

“Tien jaar geleden heerste de overtuiging dat je daklozen niet apart moest zetten, dat je dat niet moet willen. Uit het bos en in de stad dus. Dat is nu veranderd. Daarin is een duidelijke kentering gekomen omdat veel mensen het leven in de stad niet aan blijken te kunnen. “


26 mei 2008

p. 26 van 29

Ook uit andere signalen die de bewoners van de Bloemenbuurt opvangen, blijkt dat de meeste bewoners en bezoekers van de Cocon niet zitten te wachten op onze volle, versteende, drukke wijk. De redenen zijn helder: gebrek aan anonimiteit en het bankje voor het pilsje waar ze het over hebben is in deze omgeving nergens te vinden, behalve direct aan de overkant op het speelpleintje. En ook rust of een ontmoetingsplek (die niet leidt tot overlast) is in de Bloemenbuurt met zijn kleine nauwe straatjes met veel mensen niet te vinden. Rust en bos zijn kilometers van het Neuwegplein verwijderd.

6.3

Beelden

Enerzijds zijn daar de daklozen die zo hun eigen ideeën en behoeften hebben om de dag te vullen, anderzijds zijn er de buurtbewoners die hun kinderen willen beschermen tegen bedreigende invloeden en die vinden al genoeg lasten te dragen. Hoe daar mee om te gaan? Om (jonge) kinderen te beschermen tegen al te negatieve, eventueel schadelijke invloeden van televisiebeelden, is indertijd de zogenaamde “Kijkwijzer” in het leven geroepen. Ouders kunnen zo enigszins bepalen en controleren wat hun kinderen zien en ervaren. Daar is over nagedacht. Door de overheid. De diverse icoontjes voor angst, agressie, alcohol, sex en drugs geven met een leeftijdsaanduiding een indicatie aan voor geschiktheid. Aan al te heftige ervaringen en beelden moet je kinderen dus blijkbaar (nog) niet blootstellen.


26 mei 2008

p. 27 van 29

7

Conclusies

Uit alle onderzoeken en ervaringen blijkt dat de zorgen van de bewoners van de Bloemenbuurt terecht zijn. Er is nu al overlast, maar door sociale controle blijft dat nog redelijk binnen de perken. Gelet op de ervaringen elders vrezen de bewoners terecht voor ernstige aantasting van de leefbaarheid als de opvang en aanloop van mensen met grote problemen verder geconcentreerd wordt. Hetgeen na opening van de Cocon een feit is. Deze concentratie overstijgt de draagkracht van de wijk. Na lezing van deze reader, kan niemand zeggen daar niet van op de hoogte te zijn. De gevolgen zijn mogelijk ingrijpend. De bestuurders van de gemeente Hilversum dragen daarvoor de volle verantwoordelijkheid.


26 mei 2008

p. 28 van 29

8

Verantwoording

Deze reader is samengesteld door bewoners van de Bloemenbuurt. Met veel dank aan de heer Louis van Leeuwen, de heer en mevrouw Ronald en Yvonne van Gelderen, mevrouw Eyra Krijnen, mevrouw Wilna Robaard en vele anderen voor al het uitzoekwerk en opmerkingen. De auteurs hebben geprobeerd een zo feitelijk mogelijk beeld te schetsen op basis van vele honderden documenten die zijn doorgenomen alsmede een groot aantal gevoerde gesprekken. We zijn daarbij zorgvuldig te werk gegaan, maar een enkele onjuistheid is uiteraard niet uit te sluiten; wij worden daarvan graag in kennis gesteld. De bijgevoegde foto’s zijn in de afgelopen jaren gemaakt door buurtbewoners. Vermenigvuldiging van deze informatie is toegestaan, hoewel wij niet de rechten van derden kunnen overdragen en dus daarvoor ook geen verantwoording aanvaarden. Mochten derden menen rechten te hebben op een van de door ons vermeldde passages, dan horen wij dat graag ([email protected]). Voor een aantal vermeldingen en citaten, zoals bijvoorbeeld de onderzoeken van de DSB-groep, is door ons toestemming gevraagd en gekregen.

Auteurs: B.Ph. (Binnert) de Beaufort, free lance journalist/schrijver Dhr. Drs. R. (Rob) van Herpt – ICT projectmanager Mw. Y.H.C.M. (Yvonne) Cup - van Etten, vormgeefster en tekstschrijfster Dhr. J.J.M. (Jo) Lahaye., ICT projectmanager / directeur

E-mail : [email protected] ; [email protected] ; [email protected]; [email protected]


26 mei 2008

p. 29 van 29

De Cocon in de Bloemenbuurt

Recommend Documents