hét magazine voor de overheid
P M Pa n e l : ‘ I k h e b g e e n f l a u w i d e e waar Ro e l B e k k e r m e e b e z i g is’ Zie pagina 27
24 mei 2007
nr
10
De bunker wordt transparant pagina 12
Tweede Kamerlid Krista van Velzen interviewt dominee Hans Visser pagina 24 Steeds minder gestolen auto’s teruggevonden pagina 20
Gemeenten vrezen consequenties ‘100 dagen’ pagina 10
SG Ronald Gerritse: ‘De overheid kan best kleiner’ pagina 35
Assessment en Development
073-5039320
I.M.
Zo gezellig was het op de ranch van Bush pagina 6
w w w . p o s e r . n l
In gesprek:
I.M.
derde jaargang
X bZadY^Zh DPNQPTFECZDFOUSJD
X bZadY^Zh DPNQPTFECZDFOUSJD
CENTRIC MELODIES HET NIEUWE GELUID VAN CENTRIC Tegelijk met de nieuwe Centric Melodies architectuur en de roadmap is een innovatief onderhoudsmodel geïntroduceerd, dat inspeelt op uw budgetproblematiek: Melodies Software Assurance. Dit zonder concessies te doen aan de door u gewenste en noodzakelijke functionaliteit. De basis is de onderhoudsvorm Melodies Classic Assurance. Deze kan uitgebreid worden met de Melodies Upgrade Protection en die vervolgens met de Melodies Suite Assurance. Centric Melodies is een innovatieve overheidsMet dit onderhoudsmodel kunt u zich verzekearchitectuur, waarmee gemeenten de komende ren tegen aanvullende investeringen in bijvoorjaren invulling kunnen geven aan hun beleid. beeld nieuwe versies, additionele functionaliteit De architectuur kent drie lagen, passend binnen XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZad XZcig^X bZad het referentiemodel van binnen deY^Zhen nieuwe services. Y^ZhEGEM en OUSJD DPNQPTFECZDFNORA (Nederlandse Overheid Referentie Architectuur): frontoffice, en bZad back- ^ZhMet Centric Melodies dirigeert u uw organisatie XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh midoffice XZcig^X Y en ICT in het door u gewenste tempo de office. Door bestaande producten van OUSJD ZDF EC DPNQPTF toekomst in. gestandaardiseerde koppelvlakken te voorzien, XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZad ^Zh XZcig^X bZad ^Zh Y de drie lagen en metY kunnen gegevens tussen OUSJD DPNQPTFECZDFketenpartners worden Binnen deY^ZhCentric Melodies XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadYuitgewisseld. ^Zh XZcig^X bZad OUSJD een architectuur ZDF EC midoffice zal de Centric conductor gaan zorgen QPTF DPN Als overheidsorganisatie heeft u voor uw ICT een harmonieuze samenklank nodig. De juiste ICT-instrumenten, die samenwerken in het tempo en op die manier die u op dat moment wenst. Centric Melodies is hiervoor dé oplossing. Centric Melodies staat voor een toekomstgerichte en open architectuur, de bijbehorende roadmap en een flexibel budgetteringsmodel.
DPNQPTFEC DPNQPTFECZDFOUSJD FOUSJD D CZ E TF QP N DP XZcig^X bZadY^Zh DPNQPTFEC DPNQPTFDPENCZQPDTFFOEUSCZJDDFOUSJD DPNQPTFEC DPNQPQPTFTFEECC DPNQPQPTFTFEECZCZDDFOFOUSUSJDJD XZcig^X bZadY^Zh N N DP DP XZcig^X bZadY^Zh JD ^Zh DPNQPTFEC TFECZDFOFOUSUSY DPNQPbZad XZcig^X XZcig^X bZadY^Zh QPTFEC QPTFECZD JD N N DP DP XZcig^X bZadY^Zh DPNQPTFTFDPENCZCZQPDDTFFOFOEUSUSCZJDJDDFOUSJD DPNQPTFTFECC XZcig^X bZadY^Zh QP E QP E N N DP DP XZcig^X bZadY^Zh TFEC TFECZDFOUSUSJDJD QP QP N N DP DP XZcig^X bZadY^Zh TFECZDFO ^Zh DPNQPTFEC QP N DP XZcig^X bZad XZcig^X bZadY^Zh JD C CZDFOUSY E E TF TF QP QP N N DP DP XZcig^X bZadY^Zh QPTFDPENCZQPDTFFOEUSUSCZJDJDDFOUSJD DPNQPTFEC N DP XZcig^X bZadY^Zh TFEC TFECZDFOUSJD QP QP N N DP DP XZcig^X bZadY^Zh DPNQPTFEC DPNQPTFECZDFO XZcig^X bZadY^Zh
X bZadY^Zh DPNQPTFECZDFOUSJD X bZadY^Zh OUSJD DPNQPTFECZDF^Zh X bZad XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh Y OUSJD een correcte doorverwijzing van berichten ZDFOUSJD ZDFvoor een roadmap EC EC QPTF QPTF DPN DPN X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh en continue, actuele statusinformatie. De uitOUSJD OUSJD ECZDF^Zh een budgetteringsmodel DPNQPTFCentric DPNQPTFECZDF^Zh X bZad XZcig^X bZad XZcig^X bZadY^Zh Y Y gestippelde roadmap van Centric Melodies ECZDFOUSJD DPNQPTFGentseweg DPNQPTFECZDFOUSJD 5-11 Wilt u meer weten over Centric Melodies, kijk voorziet in een bZad geleidelijke groei naar een X bZad XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X Y^Zh Y^Zh Box OUSJD 35 OUSJD ECZDF^Zh DPNQPTFP.O. DPNQPTFECZDF^Zh dan op www.centricmelodies.nl. service oriented architectuur. X bZad XZcig^X bZad XZcig^X bZad ^Zh Y AA Gouda Y Y 2800 DPNQPTFECZDFOUSJD DPNQPTFECZDFOUSJD TheY^Zh NetherlandsXZcig^X bZadY^Zh X bZad XZcig^X bZadY^Zh ZDFOUSJD+31 182 55 58 50 DPNQPTFECZDFOUSJD EC Phone QPTF DPN X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh Fax ZDFOUSJD+31 182 55 57 09 DPNQPTFECZDFOUSJD EC QPTF DPN X bZad XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh Y^Zh
[email protected] OUSJD OUSJD DPNQPTFECZDF^Zh DPNQPTFECZDF^Zh X bZad XZcig^X bZad XZcig^X bZadY^Zh www.centricmelodies.nl Y Y DPNQPTFECZDFOUSJD DPNQPTFECZDFOUSJD X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh ZDFOUSJD ZDFOUSJD EC EC QPTF QPTF DPN DPN X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh consultancy | it solutions | software engineering | e-business | systems integration | managed ict services | training DPNQPTFECZDFOUSJD DPNQPTFECZDFOUSJD
inhoud
PM n ummer 10 24 mei 2007
12 Nieuwbouw departementen in beeld
Justitie en BZK: één ministerie tot aan de negende etage
16 Geneesmiddelen testen op kinderen
Hans Evers (CCMO) dringt aan op debat
20 Internationale autodiefstal is een groot probleem
20
Steeds minder gestolen auto’s teruggevonden
24 ‘De kerk is nog erger dan een politieke partij’
Krista van Velzen (SP) bevraagt dominee Visser
39 ‘De overheid is geen koekjesfabriek’
Toch vindt SG Gerritse (Financiën) dat de overheid kleiner kan
NIEUWS 6 t/m 11
6 ‘Gezellig’ op de ranch van Bush 7 Commotie onderzoek De Jager ‘onbegrijpelijk’ 8 Visie op Europese samenwerking ontbreekt 10 Gemeenten vrezen consequenties ‘100 dagen’ 11 Voorkeursbehandeling bestaat officieel niet
24
SPELERS 27 t/m 30
7 Ambtenaren over flexibilisering en de nieuwe cao 2 29 Ontwikkelingen bij het rijk uitgelicht 30 Programma Nationale Veiligheid (BZK) op poten MENINGEN
7 Column Guikje Roethof: Bokito 19 Column Jorrit de Jong: Werkbezoek
SERVICE
35
33 Et cetera 34 Kameragenda
Omslagfoto: CIIID/Cees van Giessen
PM 24 / 5
3
lopende zaken > Algemene Zaken CATSHUISSESSIE • Nu de honderddagentoer achter de rug is, moeten
remier Balkenende en minister Bos de beschikbare gelden tussen de p departementen verdelen. Binnenskamers zal er dus nog het nodige te doen zijn, voordat het beleidsprogramma 14 juni het licht zal zien. De premier houdt het ritme van werkbezoeken nog even vast. Dinsdag 29 mei bezoekt hij Limburg en Brabant. In Heerlen en Helmond zal hij door plaatselijke deskundigen worden bijgepraat over veiligheid en sociale samenhang. Vrijdag na de ministerraad is er een kleine Catshuissessie rond het thema Europa, waarvoor het hele kabinet is uitgenodigd. Het WRR-rapport Europa in Nederland komt aan de orde, evenals het Nederlandse standpunt op de Europese top van 21 en 22 juni. CDA-CONGRES • Op het CDA-congres van 2 juni in Utrecht houdt premier Balkenende de belangrijkste speech. Maar eerst opent hij nog een nieuw CNV-kantoor. ’s Avonds 4 juni ontvangt de premier waarschijnlijk zijn Tsjechische collega Mirek Topolánek. Op 6 juni is hij ’s avonds, eveneens onder voorbehoud, aanwezig bij de mis(s)-verkiezingen voor mensen met een beperking.
di. De belangrijkste politieke noten worden aan het eind van de reis gekraakt. In Rwanda zal Koenders een pittig gesprek voeren met president Kagama over democratie en mensenrechten. Woorden die hij op maandag 28 mei mag herhalen als hij bij president Museveni van Uganda te gast is.
Defensie HERINNERING • Donderdag 24 mei krijgen vijfhonderd militairen in de IJsselhallen in Zwolle een herinneringsmedaille voor hun inzet in Afghanistan en Bosnië. De medailles worden uitgereikt door generaalmajoor Lex Oostendorp. OPEN DAG • Tijdens de Landmachtdagen op 1, 2 en 9 juni mogen de militairen zich van hun beste kant laten zien. Op de Prinses Margriet kazerne in Wezep demonstreert de landmacht wat hij doet als Nederland wordt getroffen door een natuurramp. Naast dit hypothetische scenario kunnen bezoekers zich vergapen aan de opgestelde voertuigen.
Economische Zaken
BZK ESSAYS • Minister Ter Horst neemt 24 mei op haar ministerie de publi-
catie Radicaliserende islamitische vrouwen in ontvangst, waar in een reeks essays onder andere sektevormingsprocessen aan de orde komen. Belangrijkste conclusie: moslimvrouwen radicaliseren sneller en anders dan mannen. STEMCOMPUTERS • Staatssecretaris Bijleveld houdt op 24 mei de openingstoespraak op het jaarlijkse congres van de Vereniging voor Burgerzaken. Dezelfde dag moet zij naar de Kamer om uitleg te geven bij het rapport van de commissie-Hermans over de disfunctionerende stemcomputers. Op 30 mei is Bijleveld op werkbezoek in Middelburg om met bestuurders en ambtenaren van gedachten te wisselen over financiële verhoudingen binnen de overheid.
Buitenlandse Zaken
GAZPROM • Minister Maria van der Hoeven brengt van 5 tot 7 juni een
bezoek aan Moskou. Ze praat daar onder anderen met de Russische minister van Energie, Viktor Khristenko, en met de hoogste man bij Gazprom, Aleksej Miller. De Europese landen halen, de nieuwste lidstaten uitgezonderd, zo’n 40 procent van hun gas uit Rusland. MICROKREDIET • Amsterdamse ondernemers krijgen op 4 juni staatssecretaris Frank Heemskerk op bezoek, die in Ondernemingshuis Groot Oost komt praten over microkrediet. Op 6 en 7 juni woont Heemskerk in Brussel de Europese Raad voor Transport, Telecommunicatie en Energie bij. Hij vervangt daar minister Van der Hoeven met wie hij op 31 mei, tijdens een AO met de Tweede Kamer, de positie die Nederland in Brussel gaat innemen toelicht.
Justitie
VOETBALLEN • Het is te hopen dat minister Verhagen een beetje kan
voetballen. Op 26 mei geeft hij de aftrap van een benefietwedstrijd tussen Surinaamse profvoetballers en Jong Oranje. De opbrengst wordt gebruikt om sport te promoten onder de Surinaamse jeugd. Op 31 mei geeft de minister zijn visie op internationale vraagstukken tijdens een toespraak aan de Universiteit Maastricht. 5 juni vertrekt Verhagen naar Wenen voor een officieel bezoek. EUROPA • Op 24 mei bezoekt staatssecretaris Timmermans zijn Britse collega Geoff Hoon in Londen in een poging Engeland te overtuigen van het Nederlandse standpunt inzake de toekomst van de EU. Op 1 juni staat de Catshuissessie over Europa gepland waar de staatssecretaris niet zal ontbreken. RWANDA • Minister Koenders is tot 28 mei in het Grote Merengebied. Op 24 en 25 mei zit hij samen met de Noorse minister Solheim een donorconferentie in Bujumbura voor. Ook bezoekt hij een door Nederlanders in het kader van demobilisatie en re-integratie gebouwde kazerne in Burun-
4
PM 24 / 5
RESPECT • De aanpak van kindermisbruik via chatboxen staat, op basis van onderzoek van Intomart Gfk, boven aan het ‘prioriteitenlijstje’ van Justitie. Ook de bestrijding van georganiseerde misdaad en zedendelicten wordt erg belangrijk geacht. Veel voorkomende criminaliteit zoals winkeldiefstal of vernieling scoort lager. In zijn column op de website van Justitie hamert minister Hirsch Ballin, die zelf ook aan een van de gesprekken met burgers meedeed, nog eens op het belang van respect.
Financiën ECOFIN • Op 4 en 5 juni zijn de twee bewindslieden van Financiën in
Luxemburg om daar de Eurogroep en de aansluitende Ecofin bij te wonen. Daarnaast opent Bos op 24 mei het geldmuseum in Utrecht en neemt hij op 30 mei het rapport van de commissie-Frijns over aandeelhoudersactivisme in ontvangst. ICT Awards • Donderdagavond 24 mei reikt Jan Kees de Jager, staatssecretaris en ICT Personality 2006, de Nationale ICT Awards 2007 uit. In de Nieuwe Kerk aan het Haagse Spui worden vijf prijzen, waaronder ook de Aanbesteding Award van het ministerie van Economische Zaken uitgereikt. De provincie Noord-Holland en Gemeentewerken Rotterdam
lopende zaken < zijn genomineerd. Op donderdag 7 juni is De Jager op het jaarcongres van de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB).
leidsakkoord dat de honderd dagen moet bezegelen. Op 26 mei is Aboutaleb bij het Banenoffensief Vluchtelingen in Soesterberg.
LNV
Verkeer en Waterstaat OPENBAAR VERVOER • Staatssecretaris Tineke Huizinga is in de week
ZAAIZAAD • Donderdag 24 mei spreekt minister Gerda Verburg de Nederlandse Algemene Keuringsdienst (NAK) toe in Amersfoort. De NAK keurt in opdracht van LNV al 75 jaar zaaizaad en pootgoed van landbouwgewassen. Op 20 mei brengt Verburg een werkbezoek aan Den Helder in het kader van de visserij. De volgende dag bezoekt zij in Naaldwijk de veiling en enkele kassen. Op 31 mei opent Verburg het nieuwe quarantainelaboratorium van de Planten Ziekkundige Dienst van Wageningen Universiteit en op 3 juni opent zij de veertiende Cites-conferentie (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) in Den Haag. Nederland is gastland van de VN-conferentie.
OCW WANDELING • Dinsdag 29 mei maakt minister Plasterk met partijgenoten
en collega-bewindslieden Cramer en Vogelaar een architectuurwandeling door Den Haag in het kader van het project Mooier Nederland. ’s Avonds woont hij de opening van het Holland Festival bij in Amsterdam. 4 juni legt hij samen met zijn staatssecretarissen een werkbezoek af aan de Amsterdamse Kingmaschool voor zeer moeilijk lerende kinderen. Op 6 juni is Plasterk aanwezig op een conferentie over cultuur en economie in Rotterdam en op de slotmanifestatie van de academische jaarprijs in Hilversum. AFSCHEID • Staatssecretaris Van Bijsterveldt speecht donderdag 24 mei bij de ledenvergadering van de VO-Raad in Nieuwegein. Op 30 mei onoverhandigt het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt (SBO) haar een bundel met oplossingen voor het lerarentekort. Op 31 mei is ze in Amsterdam bij de presentatie van Odin, een tweejaarlijks tevredenheidsonderzoek van Job onder 50 mbo-scholen en op 2 juni neemt zij officieel afscheid als partijvoorzitter op het CDA-congres in Utrecht, waar bekend wordt gemaakt wie haar gaat opvolgen, Jeroen Alting von Geusau of Peter van Heeswijk. KINDEROPVANG • Staatssecretaris Dijksma gaat volgende week kijken hoe de kinderopvang in Stockholm en Berlijn is georganiseerd. Op 6 juni is zij met minister Rouvoet voor Jeugd en Gezin de hele dag aanwezig op de Kindertop op het Mediapark in Hilversum.
SZW SOCIALE INNOVATIE • Minister Donner is 6 juni te gast op de conferentie Samen groeien door sociale innovatie in Rotterdam, waar wordt uiteengezet hoe sociale innovatie de economie een impuls moet geven. Op 30 mei vergadert hij in Brussel met de Europese ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de overdraagbaarheid van pensioenen binnen Europa. Ook staat nog een AO over de samenwerking tussen de Belastingdienst en UWV op de agenda. BANENOFFENSIEF VLUCHTELINGEN • Staatssecretaris Aboutaleb is de komende tijd druk met intern overleg en AO’s in de Kamer. Onderwerpen: AOW, armoede, schulden en de Wet sociale werkvoorziening. Ook houdt hij formele en informele besprekingen met de VNG over het be-
van 29 mei in de Kamer voor de voortzetting van het AO van 17 april over de aanbesteding van het stads- en streekvervoer. Nu het Europees Parlement zich heeft uitgesproken tegen het verplicht liberaliseren van het openbaar vervoer, staan ook de plannen voor liberalisering in Nederland onder druk. Vooral de SP keert zich tegen de plannen en zou nu een Kamermeerderheid achter zich hebben. ONVOLDOENDE TOEZICHT • Volgens het rapport van de Algemene Rekenkamer houdt het ministerie van Verkeer en Waterstaat onvoldoende toezicht op de naleving van contractuele verplichtingen van opdrachtnemers. Vooral bij de aanleg van wegen, infrastructurele objecten en het onderhoud daarvan werkt Rijkswaterstaat met zogenaamde innovatieve contracten, waardoor het naleven van alle contractuele verplichtingen niet te controleren is. Minister Camiel Eurlings erkent het probleem en heeft beterschap beloofd.
Vrom WATERKETENBELEID • Minister Cramer is komende weken veel in de
Tweede Kamer aanwezig. Op 24 mei staat een algemeen overleg gepland over de Milieuraad. Op 29 mei heeft zij een AO over het waterketenbeleid, 30 mei een AO over de Nota Ruimte en donderdag 31 mei spreekt ze met parlementariërs over het architectuurbeleid. WIJKENTOER • Voor minister Vogelaar zitten de werkbezoeken er voorlopig nog niet op. In het kader van de wijkentoer bezoekt zij volgende week probleemwijken in het zuiden van het land. Op 29 en 30 mei ontvangen Maastricht en Heerlen de minister. Op 2 juni bezoekt zij in Amsterdam Nieuw West en Bos en Lommer. Later die week volgen probleemwijken in Alkmaar, Rotterdam en Arnhem.
VWS
KINDERTOP • Programmaminister voor Jeugd en Gezin André Rouvoet
opent vrijdag 25 mei in Ede de veertiende Nationale Dag van de Kraamzorg. Op 30 mei praat hij in Brussel met de Europese ministers over jeugd- en gezinsbeleid. Op 6 juni sluit hij de toer in het kader van de honderd dagen af met een Kindertop. GENEESMIDDELEN • Minister Klink heeft 24 mei tweemaal AO, over Europa en de nieuwe Geneesmiddelenwet en over het topinstituut Pharma. Op 25 mei neemt hij het evaluatierapport van de Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen in ontvangst en 31 mei gaat hij naar Brussel voor de Europese Gezondheidsraad. Op zaterdag 2 juni is hij aanwezig in Amsterdam in het kader van Aids Memorial Day. 4 juni gaat hij, samen met minister Hirsch Ballin van Justitie, op werkbezoek in Utrecht. atletiek • Staatssecretaris Bussemaker is op 26 mei aanwezig bij de atletiekwedstrijd in Hengelo, de Fanny Blankers-Koen Games. Op 30 mei sluit ze haar honderd dagen af met een bijeenkomst over de AWBZ in Woerden en 4 juni gaat ze mee met de wijktoer van Ella Vogelaar in Alkmaar.
PM 24 / 5
5
nieuws > Navo-baas op bezoek bij de Amerikaanse president
Jaap de Hoop Scheffer, secretaris-generaal van de Navo, genoot begin deze week een privilege dat slechts enkelen is voorbehouden. Hij mocht samen met zijn vrouw Jeannine logeren op de ranch van de Amerikaanse president George Bush in Crawford, Texas. Wat vonden kijkers in binnen- en buitenland van de beelden van dit bezoek en hoe beoordelen zij het functioneren van De Hoop Scheffer als Navo-chef? NAVO • De
Duitse correspondent Helmut Hetzel (Die Welt en Stuttgarter Zeitung) ziet de logeerpartij op de privéranch van Bush als ‘een heel grote eer, die Schröder nooit te beurt is gevallen’. Hij ziet De Hoop Scheffer niet als loopjongen van Bush. ‘Dat was Tony Blair al.’ De Hoop Scheffer zal, denkt hij, binnenskamers wel eens een kritisch geluid over Amerika laten horen. ‘Hij opereert vooral ook achter de schermen.’ De Nederlander heeft, vindt Hetzel, ‘goed bemiddeld’ in het conflict over het ingrijpen in Irak, waarbij de Fransen en Duitsers aan de ene kant en Amerika en Engeland aan de andere kant stonden. ‘Ik vind hem een uitstekende diplomaat die als secretaris-generaal nog geen blunder heeft begaan.’ Natuurlijk, hij is geen Amerikaan, zegt Hetzel. ‘Cowboylaarzen zal hij niet snel aantrekken: hij is opgegroeid op de diplomatieke Haagse apenrots van Buitenlands Zaken en zal ongetwijfeld liever een pak dragen dan jeans.’ Maar ondanks de wat gemaakt informele double-breasted blazer vond Hetzel het optreden tamelijk ontspannen, minder zenuwachtig in elk geval dan toen De Hoop Scheffer met Balkenende en Bush ging ontbijten bij wijze van sollicitatiegesprek voor de post die hij nu bekleedt. Waarom bracht hij dit bezoek aan Bush? Defensiespecialist Ko Colijn heeft wel een vermoeden. ‘Ik denk dat er een zekere crisis gaande is over Afghanistan.’ Ze zullen vast niet alleen over het sturen van meer troepen gesproken hebben, vermoedt Colijn. De heren zullen het ook over de omstreden manier waarop in Afghanistan wordt gevochten gehad hebben. ‘Ik kan me voorstellen dat De Hoop Scheffer tegen Bush heeft gezegd dat de Navo toch wat problemen heeft met het Amerikaanse optreden in Afghanistan. Waarop Bush wellicht heeft gezegd dat het ook in zijn belang is dat er wat minder burgerslachtoffers vallen.’ Over het mediaoptreden van beide heren tijdens het bezoek heeft Colijn ‘geen mening’. Wel wil hij nog kwijt dat hij het ‘altijd een nogal geforceerd gedoe’ vindt. Je kunt er eigenlijk geen enkele conclusie aan verbinden, zegt hij. ‘Het kan best zijn dat ze binnen ruzie hebben gemaakt, wat ik overigens niet denk, en dat ze buiten mooi weer spelen.’ Arie Oostlander, voormalig Europarlementariër voor het CDA en partijgenoot van De Hoop Scheffer, heeft niets dan lof. ‘Er wordt zeker naar Jaap geluisterd in Amerika,’ meent hij. ‘Bush weet dat Jaap een echte atlanticus is. Dat maakt zijn adviezen geloofwaardiger.’ Hij zag een goede sfeer tijdens het bezoek. ‘Jaap speelt bij de Navo de rol zoals dat hoort. Hij was daar voor een belangrijke boodschap van de Navo in Afghanistan. Je weet natuurlijk nooit wat er speelt achter de schermen en dat is misschien maar goed ook. Ik kan mij voorstellen dat Jaap Bush heeft aangesproken op Guantánamo Bay. Dit kan beter in privégesprek-
6
PM 24 / 5
Foto: Polaris Images / Hollandse Hoogte
‘Bush weet dat Jaap een echte atlanticus is’
ken om eventueel gezichtsverlies te vermijden.’ Dat De Hoop Scheffer vanuit het buitenland nauwelijks kritiek krijgt is volgens Jan Hoekema, oud-Kamerlid voor D66 en nu werkzaam op het ministerie van Buitenlandse Zaken, een teken dat hij het misschien inderdaad heel goed doet. ‘Ik heb Jaaps actuele functioneren niet gevolgd, maar over het algemeen valt mij op dat hij stevig opereert. Hij zet een goede stabiele Europese aanwezigheid naast de VS neer. Hij is het boegbeeld geworden van een drastisch andere Navo. De oude vechtmachine uit de Koude Oorlog is nu een instrument voor vrede. Het is heel erg knap dat men De Hoop Scheffer zowel in Washington en Londen, als in Navo-kritisch Berlijn en Parijs waardeert. Dat is ware evenwichtskunst. Door zijn bescheiden natuur kan en durft De Hoop Scheffer veel te zeggen zonder veel weerstand op te roepen. Hij is de vleesgeworden diplomaat.’ Susanne Piët, emotiedeskundige en auteur van onder andere De Emocode, denkt dat het bezoek voor De Hoop Scheffer ‘het mooiste is dat hij kan bereiken in zijn leven’. In zijn houding – opgetrokken schouders, schichtige blik – leest Piët dat De Hoop Scheffer nog altijd onder de indruk is van de aanwezigheid van de Amerikaanse grootheid. Het is haar al eerder opgevallen dat Jaap de Hoop Scheffer gevoelig is voor hiërarchische verhoudingen. ‘Een krachtig leider kijkt van boven naar zijn gesprekspartner, De Hoop Scheffer kijkt tegen hem op. Hij heeft ook aanvallend gedrag: aftastend en scannend om goedkeuring kijkt hij om zich heen. Hij straalt geen grote emotionele soevereiniteit uit. Het zou mij verbazen als hij enorme indruk maakt op zijn omgeving.’ SP-Kamerlid Harry van Bommel hekelt de ‘de Amerikaanse lijn’ waar De Hoop Scheffer volgens hem tegenwoordig ‘volledig op zit’. ‘De Hoop Scheffer is voor een sterke rol van de Navo, en voert de druk op de bondgenoten op om langer in Afghanistan te blijven. Het is geen wonder dat hij hartelijk wordt ontvangen door de president van Amerika. Hij is een vazal van Amerika geworden. Vroeger zat De Hoop Scheffer nog op een trans-Atlantische lijn, de verbinding met Europa is hij volledig kwijt. Van Bommel vond De Hoop Scheffer op de ranch van Bush ‘stuitend om te zien’. ‘Een hoog gehalte van kijk mij eens dik bevriend zijn met de hoogste baas van Amerika.’ < [Chris van de Wetering] M.m.v. Cindy Castricum, Imre de Roo en Sandra Verdel
nieuws >
Benoeming Lundqvist ‘oogt niet erg handig’ moet er dan iets gesuggereerd worden?’ Toch blijft het de vraag waarom niet is gekozen voor iemand die niet net als De Jager een verleden heeft als werkgever in de computerbranche. ‘Het oogt allemaal niet erg handig,’ vindt Paul Frissen, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg en decaan van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur. FINANCIËN • Amandus Lundqvist, voorzitter van het college van bestuur van de Technische Uni- ‘In een tijd dat de politiek de mond vol heeft versiteit Eindhoven en voormalig IBM-topman, over waarden en normen had het meer voor de moet aan alle geruchten een einde maken. hand gelegen een onkreukbaarder type voor Afgelopen maandag is de Rotterdammer met het onderzoek te vragen,’ aldus Frissen. Als het onderzoek naar het vroegere ict-bedrijf van voorbeeld noemt hij een staatsraad of een staatssecretaris Jan Kees de Jager begonnen. minister van Staat. Volgens de bestuurskundige Aanleiding voor het inzou het nog beter zijn stellen van het ondergeweest als niet De ‘We zijn op zoek gegaan Jager zelf, maar prezoek vormt het bericht naar iemand die ook met in de Volkskrant waarmier Balkenende een enig gezag kan oordelen’ in de staatssecretaris onderzoek had laten van Financiën wordt instellen. verweten voor zijn aantreden als eigenaar en Volgens Sprenger staat Lundqvist, die in 2001 directeur van ISM eCompany de arbeidswetge- na vele jaren IBM verliet, op voldoende afstand ving te hebben overtreden. van de ict-branche. Verder noemt hij het juist Lundqvist was nog niet eens aan de klus ‘een voordeel’ dat Lundqvist met zijn verleden begonnen of hij werd al onderwerp van discus- ook niet geheel onbekend is met de sector. ‘We sie. Zo zou hij vorig jaar de ICT Personality zijn op zoek gegaan naar iemand die over verAward hebben uitgereikt aan De Jager. Maar schillende kwaliteiten beschikt en ook met enig het was Paul ’t Hoen die De Jager de prijs over- gezag kan oordelen,’ aldus Sprenger. handigde, Lundqvist was een jaar eerder voorDe resultaten van het onderzoek worden nog zitter van de jury. Jeroen Sprenger, directeur voor het zomerreces verwacht. Financiën neemt voorlichting van Financiën, noemt de commotie de kosten voor zijn rekening. Hoe hoog die zulrondom de benoeming van Lundqvist ‘absoluut len zijn, valt volgens Sprenger ‘niet te zeggen’. onbegrijpelijk’. ‘Men kent elkaar niet. Waarom < [Jan Sanders]
Yvonne Kroese
Oud-IBM-topman Lundqvist doet onderzoek naar de bedrijfsvoering en arbeidsverhoudingen bij ISM eCompany in de tijd dat staatssecretaris De Jager daar leiding aan gaf. Maar voor het onderzoek goed en wel gestart is, is al commotie over de onderzoeker ontstaan.
Bokito Slechts 630 duizend mensen keken maandagavond naar de uitzending van Knevel en Van den Brink waar het bijna voltallige kabinet te gast was. Het programma van Pauw en Witteman trok op dezelfde zender geregeld 800 duizend kijkers. We kunnen dus rustig stellen dat het media-appeal van Bokito aanzienlijk groter is dan dat van heel Balkenende IV. Voor de ontsnapte gorilla, die begin deze week een boost gaf aan de losse verkoop van de Telegraaf, zijn nu al liedjes geschreven en fanclubs opgericht. Binnenkort gaat de kledinglijn Bokito Wear van start. Via internet kunnen we dan Tshirts kopen met teksten als ‘give me a hug’ en ‘king of jump’. Bokito doet het in de publiciteit heel wat beter dan de premier. Dat de politiek ver afstaat van wat de mensen leuk vinden, wisten we al. Het is ook niet reëel om van Balkenende te vragen in apenpak een spectaculaire reuzensprong te maken, al zou het zeker helpen zijn populariteit te vergroten. Wat mogen we wel vragen? Dat de zendtijd die de publieke omroep ter beschikking stelt een beetje prikkelend gevuld wordt. De afsluiting van de honderddagentoer was een politiek-publicitair dieptepunt. Ik vraag me af hoeveel van de 630 duizend kijkers tijdens de uitzending in slaap zijn gevallen. Alles draaide om jeugd, achterstandswijken en alcohol die op te jonge leeftijd genuttigd schijnt te worden. Een van de weinige ouderen die in beeld verscheen, was werkloos. Maar zonder hulp van de overheid had hij een baan gevonden, waar hij die ochtend (bravo, tv-redactie!) was begonnen. Ik zou het zouteloze van dit programma hier niet ter sprake brengen, als ik niet vermoedde dat het kabinet zelf heel tevreden is over de uitzending. In deze latenightshow kregen de spindoctors alle ruimte om de uitzending naar hun hand te zetten. Minimale confrontatie, maximale pr. Uit een onderzoek van de Universiteit van Amsterdam dat begin deze week werd gepubliceerd, blijkt dat twee derde van de Kamerleden vindt dat de media te veel macht hebben en de agenda bepalen. Zij verkeren kennelijk in de veronderstelling dat politici het zonder tussenkomst van de kritische journalist beter zouden doen in de media. Knevel en Van den Brink hebben bewezen dat dit niet waar is. Guikje Roethof
[email protected] PM 24 / 5
7
nieuws > WRR-onderzoeker Leigh Hancher:
‘Politici moeten een standpunt over Europa in Het Europese sentiment doet er niet zoveel toe. De overheid moet de burger dus niet uitleggen wat Europa ìs, maar wat het in zijn dagelijks leven kan betekenen. Aan het woord is Leigh Hancher, WRR-onderzoeker en hoogleraar Europees recht. Volgende week wordt het WRR-onderzoek naar de impact van Europa gepresenteerd.
Van de brede maatschappelijke discussie die de Nederlandse regering wilde beginnen, is ook niets terechtgekomen.’
niet vaak gelegd. Onderzoek over de impact van de EU op nationale instellingen of tradities ontbreekt. Dat maakte het voor ons moeilijker.’
Justitie Beleidsacademie van start
Aanpakken die handel
Oorlogsmisdaden onderzocht
JUSTITIE • Dinsdag 29 mei vindt de offici-
BZ • Vrijhandel brengt Afrikaanse landen
JUSTITIE • Het Internationaal Strafhof (ICC)
ële opening van de Justitie Beleidsacademie plaats in het bedrijfsrestaurant op het departement. De academie vloeit voort uit het project Meerjarenbeleid van het programma Een ander Justitie en is bedoeld als investering in het maken van beleid. Naast twee basisprogramma’s biedt de beleidsacademie een verdiepingsprogramma en verschillende masterclasses. De academie is gericht op beleidsmedewerkers van zowel het bestuursdepartement als van de taakorganisaties. Plaatsvervangend SG Anneke van Zanen zal het startschot geven. Verder spreken minister Ernst Hirsch Ballin en Nelly Spanjersberg, directeur van de academie.
in de problemen, stellen CNV Jongeren en Icco. Liberalisering heeft de armste Afrikaanse landen de afgelopen twintig jaar 209 miljard euro gekost. Dat is volgens de organisaties hetzelfde bedrag als ze aan hulp ontvangen. De campagne Aanpakken die handel vraagt hiervoor aandacht. Afrikaanse landen moeten de kans krijgen om hun lokale markten te ontwikkelen en kwetsbare sectoren voorlopig te beschermen tegen goedkope Europese producten. Hiermee speelt de campagne in op de European Partnership Agreements (EPA’s) die eind dit jaar met verschillende ontwikkelingslanden moeten worden gesloten.
gaat onderzoek doen naar mogelijke oorlogsmisdaden gepleegd in de Centraal-Afrikaanse Republiek in 2002 en 2003. Volgens openbaar aanklager Luis Moreno Ocampo zal het onderzoek zich vooral richten op de vele verkrachtingen die destijds zouden hebben plaatsgevonden. Ocampo zegt over informatie te beschikken dat na de mislukte staatsgreep van de huidige president Francois Bozize tegen de toenmalige president Ange-Felix Patasse ‘verkrachtingen van onschuldige burgers op een dusdanig grote schaal plaats hebben gevonden dat de gebeurtenis internationaal niet genegeerd kan worden’.
Wat heeft u ontdekt? Waardoor kwam dat? ‘De politici waren bang voor het onderwerp. Bij ‘Dat de Nederlander kritisch is over bepáálde Buitenlandse Zaken schijnt het ook wel ‘de Ti- Europese issues, zoals integratie en de euro. Er tanic’ te worden genoemd. Niemand wilde aan heerst onder Nederlanders het verwijt dat boord. Politici durfden Europa niet doet wat BZ • De ‘gewone’ Nederlander heeft heel angeen standpunt in te de burger zo belang‘Er heerst onder dere ideeën over Europese samenwerking dan nemen omdat ze erop rijk vindt. KlimaatverNederlanders het verwijt de Haagse ambtenaar en de politicus. Het refe- konden worden afgereandering is bijvoordat Europa niet doet wat de rendum van 2005 confronteerde de overheid kend.’ beeld steeds meer een burger zo belangrijk vindt’ daarmee. Sindsdien zijn verschillende onderonderwerp dat de zoeken gedaan naar het hoe en waarom van Er zijn al eerder onderzoeken geweest naar Nederlander belangrijk genoeg vindt om op de meningsvorming over Europa. Het jongste aanleiding van het referendum. In hoeverre Europees niveau te behandelen.’ onderzoek wordt volgende week gepresenteerd voegt de WRR iets toe? en gaat in op de impact van de Europese Unie ‘Dit is geen onderzoek naar de mening van de Is het niet de rol van de politiek om op dat op het leven van alledag in Nederland. Leigh burger. Dat soort werk is inderdaad al gedaan. verwijt in te spelen? Hancher is een van de onderzoekers van de Het onderzoek van het Sociaal en Cultureel ‘De rol van de overheid als schakel tussen BrusWetenschappelijke Raad voor het Regeringsbe- Planbureau kunnen we bijvoorbeeld goed sel en de Nederlander is onmisbaar. Er bestaat leid (WRR) die zich over dit vraagstuk boog: gebruiken. Daar kwam uit dat 68 procent van geen Euroburger. Europa is een mengelmoes de Nederlanders voor- van 27 lidstaten en Den Haag moet Europese ‘Europa is een onderstander is van het EU- zaken daarom vertalen naar de Nederlandse deel van het dagelijks ‘Politici waren bang voor leven.’ lidmaatschap. Maar burger. Journalisten kunnen wel over de EU het onderwerp Europa’ wat dat nu eigenlijk schrijven, maar ze komen heel moeilijk dingen Het referendum over het Europees grondwetbetekent, wisten we niet.’ te weten. Het is te ingewikkeld. De politiek kan telijk verdrag was al in 2005. Was voor het daar iets aan doen, die moet actiever worden onderzoek van de WRR zo veel tijd nodig? Wat was de uitdaging van dit onderzoek? en de zaken beter uitleggen. Anders interes‘Ons is pas in de lente van 2006 gevraagd om ‘Er is heel weinig bekend over de impact die seert niemand zich voor Europa.’ dit onderzoek te doen. Op Europees niveau zat Europa heeft op de Nederlandse burger. Men kijkt iedereen vooral in een bezinningsperiode. Er naar het Europese niveau van besluitvorming, en Wat draagt het onderzoek van de WRR bij was meer reflectie dan actie binnen Europa. naar het nationale. Het verband daartussen wordt aan de relatie tussen Europa en de Neder-
8
PM 24 / 5
nieuws >
durven nemen’ landse burger? ‘Wij proberen met concrete voorstellen te komen die verder gaan dan informatievoorziening. De burger hoeft niet verliefd te worden op Europa, maar hij krijgt nu nauwelijks de kans om een opinie te ontwikkelen, om in te zien wat de EU betekent.’
haal dat niet beleidsmatig van belang was. Een maatschappelijk debat over de EU als geheel is sowieso niet mogelijk. Aparte onderwerpen vragen om aparte discussies. Wat betekent de EU voor de arbeidsmarkt en voor de klimaatverandering?’
De discussie lijkt nu, sinds het aantreden van Frans Timmermans als staatssecretaris, weer U wilt dat het Europese gevoel doorklinkt tot wat aan te trekken. Vindt u dat het huidige in de huiskamer. Maar de Nederlandse regedebat op een juiste manier wordt gevoerd? ring is juist tegen alle verwijzingen naar een Europese staat. De vlag en het ‘volkslied’ ‘Het lijkt een te technisch debat. De mensen die mogen niet worden vastgelegd in een grondécht weten hoe Europa in elkaar zit, zijn op de wettelijk verdrag. vingers van een hand te tellen. Daardoor wordt ‘Het Europese sentiment is niet zo belangrijk. de discussie te reactief: Nederlandse politici Europa is een onderdeel van het dagelijks reageren op uitspraken van Nicolas Sarkozy of leven. Dat gaat bijvoorAngela Merkel. Je zou beeld over het feit dat ‘De burger hoeft niet verliefd denken dat Nederland je in ieder Europees als een van de founte worden op Europa’ land 118 kunt bellen ding fathers een eigen als je in nood bent, of over grensoverschrij- visie heeft op Europese samenwerking. Maar dende zorg. Dat is inderdaad ook informatie- die visie ontbreekt helemaal.’ voorziening, maar het is vooral bedoeld om uit te leggen wat Europa betekent en niet alleen Zou Nederland zich in Europa meer moeten laten horen? wat Europa is.’ ‘Europa is een onderdeel van 50 jaar NederKan een openbare discussie over het grondlandse geschiedenis. Die geschiedenis was niet wettelijk verdrag helpen bij de Europese altijd rooskleurig, maar wel belangrijk. Grote bewustwording van Nederlanders? landen hebben meer moeite om een positie te ‘Het verdrag op zichzelf helpt niet echt. Het was bepalen in het Europese debat. Ze moeten altijd veel te veel gericht op Brussel en Straatsburg, hun eigen belang vooropstellen. Als klein land en niet zozeer in de andere richting: náár Den heeft Nederland een soort onafhankelijkheid om Haag. Europa was tot nu toe een technisch ver- soepel te manoeuvreren.’< [Eefje Rammeloo]
Leigh Hancher (Schotland, 1956) werkte als wetenschappelijk medewerker aan de Universiteit van Leiden. In de jaren negentig was ze hoogleraar Europees recht aan de Erasmus Universiteit en bijzonder hoogleraar natural resources law aan de University of Calgary in Canada. Ze heeft zich gespecialiseerd in de veranderde rol van de overheid bij het stimuleren van marktwerking en liberalisering. Tegenwoordig werkt Hancher als hoogleraar Europees recht aan de Universiteit van Tilburg en is ze adviseur bij Allen & Overy Amsterdam. Ze is lid van het projectteam van de WRR dat het onderzoek Europa in Nederland deed. Het rapport wordt op 5 juni gepresenteerd.
Ser-informatie ook in het Koreaans
Onderzoek oudere onverzekerden
Architectuurnota gewenst
SER • De Sociaal-Economische Raad brengt
VWS • Er moet een onderzoek komen naar
OCW/VROM • Er moet een nota voor het
zijn algemene informatiebrochure vanaf heden ook in het Koreaans uit. Dat heeft alles te maken met de grote aantallen ZuidKoreanen die al jaren de deur platlopen bij de Ser aan de Haagse Bezuidenhoutseweg. Bijna elke maand – soms zelfs elke week – komen delegaties vakbondsbestuurders, politici en beleidsmedewerkers uit ZuidKorea op bezoek. Hoewel Koreanen hun belangentegenstellingen niet lijken op te lossen door erover te praten, maar juist door erop los te slaan, zijn ze dolenthousiast over het poldermodel. Ook de brochure over de Stichting van de Arbeid is in het Koreaans verkrijgbaar.
de oorzaken van het grote aantal ouderen dat geen zorgverzekering heeft. Daarvoor pleit ouderenbond Unie KBO. Uit recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat ruim 31.000 mensen van 55 jaar en ouder onverzekerd zijn. In totaal beschikken in Nederland ruim 241.000 mensen niet over een zorgverzekering. Onverzekerden kunnen van het College van Zorgverzekeraars (CVZ) een boete opgelegd krijgen tot maximaal 130 procent van de premie die over de onverzekerde periode betaald had moeten worden.
architectuurbeleid komen. Dat schrijft de Bond van Nederlandse Architecten (BNA) in een brief aan de Tweede Kamer in aanloop naar het op donderdag 31 mei geplande algemeen overleg over architectuurbeleid, ruimte en cultuur. Net als het College van Rijksadviseurs stelt de BNA dat het rijk nog onvoldoende invulling heeft gegeven aan de rol en eigen verantwoordelijkheid van de overheid op dit terrein. De ruimtelijke vraagstukken waar Nederland voor staat vragen volgens de bond ‘om architectuurbeleid met meer visie en ambitie dan het vorige kabinet toonde’.
PM 24 / 5
9
nieuws >
Decentralisatieplannen in de praktijk weinig waard
Gemeenten financieel klem door nieuwe specifieke rijksuitkeringen
voor kort ambtenaar op het ministerie van Binnenlandse Zaken, berekende samen met collega-consultant Ard Schilder in het tijdschrift Binnenlands Bestuur dat halvering van het aantal specifieke uitkeringen een mogelijke structurele besparing van ruim vijfhonderd fte’s impliceert en dat deze krimp een besparing van dertig miljoen euro op kan BZK • Het was een mooie ambitie die de commissie-Brinkman in 2005 leveren. in het rapport Anders gestuurd, beter bestuurd formuleerde: het mes kan Hoe komt het toch dat ministeries steeds weer nieuwe specifieke in de 155 specifieke uitkeringen die de departementen verstrekken aan uitkeringen instellen? Een belangrijke factor is in ieder geval dat programgemeenten en provincies. In plaats daarvan moet het rijk meer geld in maministers André Rouvoet voor Jeugd en Gezin en Ella Vogelaar voor bijvoorbeeld het gemeentefonds storten. Zo krijgen gemeenten en proWonen, Wijken en Integratie de regie voeren over onderwerpen die spelen vincies meer ruimte om het beschikbare geld naar eigen inzicht aan te op gemeentelijk niveau. Dat leidt bij programmaministers vrijwel automatisch tot nieuwe specifieke rijksuitkeringen. Niet toevallig bezetten Vogewenden. Het toenmalige kabinet omarmde de conclusies van de laar en Rouvoet de eerste en tweede commissie. Het verminderen van het ‘Een nieuw jasje en hier en daar een kleine aantal regels paste immers perfect plaats van ministers die tijdens de wijziging is voldoende voor de camouflage’ in het programma Andere Overheid. honderddagentoer de meeste geVermindering van 155 naar maxisprekken voerden. In algemene zin maal 25 uitkeringen was wenselijk én mogelijk, stelde het kabinet is het voor lobbyclubs makkelijker om aan te kloppen bij een ministerie onomwonden. dan bij 443 afzonderlijke gemeenten. Twee jaar later maakt de VNG de balans op: met de sanering van bestaande specifieke uitkeringen ligt de rijksoverheid op zichzelf op Voorbarig Volgens de VNG is er nog een belangrijke factor die het eigen initiatief schema. Probleem is echter dat er sinds april 2005 wel 38 nieuwe specifieke uitkeringen bij kwamen. ‘Die sanering verloopt al met al van gemeenten ondergraaft. ‘Doordat gemeenten slechts zeer gelimiteerd minder soepel dan gehoopt,’ zegt Jan van der Lei van de VNG eufemishun eigen belastingtarieven mogen bepalen en de onroerendezaakbetisch. Hij beheert voor de VNG het dossier specifieke uitkeringen. In het lasting is afgeschaft, hebben ze erg weinig financiële bewegingsruimte. vaktijdschrift B&G, van de Bank Nederlandse Gemeenten, stelde hij Daarom kloppen ze aan bij het rijk voor specifieke uitkeringen. Dat schiet onlangs vast dat verschillende ministeries de gewenste sanering veelal natuurlijk niet op,’ verzucht Van der Lei. Het ministerie van Binnenlandse Zaken, dat de coördinatie heeft over hebben omzeild door specifieke uitkeringen simpelweg van een nieuwe naam te voorzien. Als voorbeeld noemt hij de Topper-regeling van het het kabinetsplan om duizenden ambtenaren te ontslaan, is zelf koploper ministerie van Economische Zaken, bedoeld voor de herstructering van bij het bedenken van nieuwe specifieke uitkeringen, die zoals gezegd bedrijfsterreinen. Die heet in het overzicht met op te heffen regelingen juist een vraag naar meer ambtenaren genereren. Dit ministerie heeft de Tipper-regeling. Eén letter verschil. ‘Een nieuw jasje met hier en daar ook de coördinerende taak bij het verminderen van het aantal specifieke een kleine wijziging is voldoende uitkeringen. ‘Die taak maakt BZK BZK is koploper bij het bedenken voor de camouflage,’ stelt Van der Lei onvoldoende waar,’ concludeert van nieuwe specifieke uitkeringen Van der Lei. BZK-woordvoerster vast. Mireille Beentjes van staatssecretaris Bijleveld vindt die conclusie Mooie plannen Ook het huidige kabinet omarmt de ambities van de commissie-Brink‘een beetje voorbarig’. Op de uitspraken van de VNG over het stelselmatig man. In het regeerakkoord staat dat de helft van de specifieke uitkerincreëren van nieuwe uitkeringen wil ze niet inhoudelijk reageren. Wel gen aan de gemeenten moet veranderen in generieke bijdragen. Maar stuurt de staatssecretaris naar verwachting begin juni een brief aan de hoe verhoudt dit zich tot het honderddagencircus en de aanstelling van Kamer over dit onderwerp. Kort erna, op 14 juni, presenteert het kabinet programmaministers? De VNG vermoedt dat er hoe dan ook specifieke het resultaat van de honderddagenshow in de vorm van het beleids uitkeringen bij zullen komen. Dit levert niet alleen frustraties op voor programma. Dan blijkt of Balkenende dit keer wel meer doet dan alleen een papieren belofte. < [Maurice Swirc] gemeenten, die al jaren sneller in willen spelen op lokale problemen, ook de kosten van het rijksbeleid gaan erdoor omhoog. Erik Roest, tot Tijdens de honderddagentoer deed het kabinet veel nieuwe ideeën op. Niet ten onrechte vreest de VNG dat dit zal leiden tot nieuwe specifieke rijksuitkeringen. De gemeenten zouden toch meer vrijheid krijgen?
10
PM 24 / 5
nieuws <
Sommige patiënten meer gelijk dan anderen
Na de spoedoperatie van Willem Holleeder in het Leids Universitair Medisch Centrum begin mei ontstond flinke commotie. Holleeder zou een voorkeursbehandeling hebben gehad. De stichting Hartpatiënten Nederland sprak er in haar nieuwsbrief schande van dat een crimineel werd ‘voorgetrokken’.
VWS • Iedereen heeft wel iemand in de familie of een kennis die vroeg of
werknemers. Zo heeft voetbalclub PSV enkele artsen in dienst die tevens laat in aanraking komt met het fenomeen wachtlijsten in de zorg. Vandaar werkzaam zijn in het nabijgelegen ziekenhuis in Geldrop. Voorlichter de massale verontwaardiging, toen de indruk ontstond dat voor crimineel Pedro Salazar Hewitt legt uit dat deze artsen de opvang en behandeling van spelers regelen. ‘Doordat de artsen in onze medische staf ook in het Holleeder de deuren naar de operatiekamer openvlogen. Ten onrechte, ziekenhuis werken, kunnen zij invloed uitoefenen op de behandeling van zegt Marije Hulsbosch, woordvoerder van de Nederlandse Vereniging van spelers. Zij hebben de contacten.’ Salazar benadrukt dat dit wel volgens Ziekenhuizen. Volgens haar bestaat er niet zoiets als een voorkeursbeofficiële kanalen gaat. ‘Als er een andere arts uit het ziekenhuis nodig is, handeling. ‘Voorrang wordt alleen op medische basis gegeven. Zelfs de dan maakt een van onze artsen netjes een afspraak.’ Ook is het niet zo dat koningin moest gewoon op de wachtlijst staan, voordat ze aan haar knie alle spelers van PSV in dat ziekenhuis geopereerd worden. Een behandegeopereerd kon worden.’ De ophef die de Stichting Hartpatiënten maakling gaat altijd in overleg met de geblesseerde. ‘Toen Ruud van Nistelrooy te, begrijpt Hulsbosch dus niet. ‘Heeft deze stichting soms inzage in het enkele jaren geleden een zware knieblessure opliep, is in overleg met medisch dossier van Holleeder gehad? De situatie van Holleeder was Ruud besloten om de operatie in Amerika te laten uitvoeren.’ levensbedreigend. Daarom is hij zo snel geopereerd.’ Ze vermoedt dat de stichting de zaak-Holleeder heeft aangegrepen om de ernst van wachtlijsten voor hartpatiënten nog eens onder de aandacht te brengen. Bedrijfsleven Ook grote bedrijven maken afspraken met ziekenhuizen. KLM en ABN Toen bleek dat medewerkers van het LUMC bedreigd werden door Amro troffen een regeling met het VU-ziekenhuis in Amsterdam voor een boze burgers, zag de Stichting Hartpatiënten zich genoodzaakt haar rechtstreekse doorverwijzing van hun personeel. Dit betekent dat, als de beschuldiging in te trekken. Bas Kuik, woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bevestigt de lezing van de NVZ. bedrijfsarts er aanleiding toe ziet, personeel direct naar het ziekenhuis ‘De enige reden voor een mogelijke voorkeursbehandeling is medische gestuurd kan worden, zonder dat er een huisarts aan te pas komt. Volgens noodzaak. Voor niemand, van hare de KLM gaat het hier alleen maar om een snellere doorverwijzing, niet om majesteit tot Willem Holleeder, ‘Zelfs de koningin moest gewoon bestaat er verder een voorkeursreop de wachtlijst staan, voordat ze aan haar een voorkeursbehandeling. Woordgeling.’ Kuik benadrukt wel dat die voerder Bart Koster: ‘Die mogelijkknie geopereerd kon worden’ heid is wettelijk geregeld en bespaart regel alleen voor ziekenhuizen een bezoek aan de huisarts. Het levert tijdwinst op en haalt een stuk geldt. ‘Privéklinieken hoeven er niet aan te voldoen, maar deze klinieken bureaucratie in de zorg weg.’ Volgens Koster is een dergelijke regeling opereren vooral op terreinen als orthopedie. Ingewikkelde hartoperaties, gebruikelijk bij grote bedrijven. ‘Voor bepaalde functies hebben we geen zoals in het geval van Holleeder, zullen altijd in een regulier ziekenhuis plaatsvinden.’ speciale regeling. De koffiejuffrouw, het grondpersoneel en de piloten zijn, als het op een medische behandeling aankomt, allemaal gelijk.’ Toch is dit niet het hele verhaal. In het nieuwe zorgsysteem kunnen Voorkeursbehandeling of niet, BN’ers lijken in ziekenhuizen in ieder verzekeraars afspraken maken met ziekenhuizen over behandeling van hun cliënten, vertelt Kuik. ‘Je kunt het vergelijken met een touroperator geval met alle egards behandeld te worden. Musicalster Jim Bakkum die stoelen in een vliegtuig boekt. Zo boekt het ziekenhuis de OK in voor moest na een ongeluk tijdens repetities voor Grease met de ambulance de cliënten van de verzekeringsmaatschappij.’ Hoe verhoudt dit zich met naar het ziekenhuis in Almere. Bakkum was met auto en al in de orkestbak terechtgekomen en had aan het voorval een hersenschudding en vrijheid van artsen om te beslissen of iemand voorrang krijgt op basis van een gescheurd schouderblad overgehouden. Manager Dim Palsen is zeer medische noodzaak? Kuik: ‘In de ziekenhuizen beslist de arts of er te spreken over de opvang in het ziekenhuis. ‘Ik heb niets dan lof voor sprake is van een medische noodzaak. Medisch specialisten zijn volledig de mensen daar. Jim is keurig behandeld. Het was prima geregeld en afrekenbaar op hun beslissingen. Een arts kan aansprakelijk worden iedereen werkte heel bereidwillig mee.’ Bakkum werd bij aankomst naar gesteld bij incidenten.’ De inspectie kan tegen de arts optreden, waarna hij voor het medisch tuchtcollege moet verschijnen. Maar een dergelijke de eerste hulp gebracht, waarna ‘het hele circus meteen in werking procedure komt, aldus Kuik, niet vaak voor. trad’, aldus Palsen. De musicalster is een nacht ter observatie in het ziekenhuis gebleven en mocht de volgende dag weer naar huis. < De voorkeursbehandeling mag dan officieel niet bestaan, er zijn wel [Vincent Smits] organisaties die afspraken maken over eventuele behandelingen van
PM 24 / 5
11
coverstory >
Ministe
12
PM 24 / 5
beeld kantoor kollhoff
Tekst arne gielen en eefje rammeloo
eries rekenen af met grijs imago Eind 2008 opent het nieuwe ministerie van Financiën aan het Korte Voorhout in Den Haag zijn deuren. Van de ambtenaren van Binnenlandse Zaken en Justitie wordt wat meer geduld verwacht: de skylinebepalende dubbele toren op de Haagse Turfmarkt komt, dankzij actievoerende Zwarte Madonnabewoners, pas op zijn vroegst in 2012 in gebruik. Wellicht geheel tegen het imago in wordt Financiën omgebouwd tot een stralende tempel van licht en lucht, terwijl bij de nieuwbouw van Binnenlandse Zaken en Justitie ‘de overheidssfeer’ juist zorgvuldig bewaakt wordt.
BZK en Justitie:
tot de negende verdieping zijn de twee ministeries ÉÉn De kritiek dat het ontwerp niet modern zou zijn, en dat het de tijdsgeest niet juist zou weergeven, laat architect Alexander Pols maar van zich afglijden. Pols streeft voor de nieuwe departementen van Justitie en Binnenlandse Zaken immers juist naar een tijdloze sfeer: ‘Het gebouw moet daar eeuwig kunnen staan en niet over vijftien jaar zijn verouderd.’ In de traditie van de stijlvol vormgegeven ministeries van Vrom, OCW en V WS worden de nieuwe ministeries gehuisvest in een architectonisch hoogstandje. Maar door het tijdloze karakter van het gebouw zal dat, volgens Pols, minder in het oog springen. ‘Door de hoogte ontkom je daar eigenlijk niet aan.’ ‘Op voorhand hadden we al besloten dat het twee torens moesten worden,’ vertelt Paul Verhaar, die het project vanuit Binnenlandse Zaken leidt. Het was onderdeel van de opgave die de gemeente, de rijksbouwmeester en de ministeries bij een zevental architecten neerlegden. ‘Het nieuwe gebouw moet functioneel zijn, maar het moet ook bij ons passen en bij de stedenbouwkundige
‘Het gebouw moet daar eeuwig kunnen staan en niet over vijftien jaar zijn verouderd’ omgeving.’ De Turfmarkt, die loopt van het Centraal Station naar het Spui, wordt gekenmerkt door gebouwen met aflopende hoogte. De twee torens, die de plek van de omstreden Zwarte Madonna zullen innemen, worden 140 meter hoog. Het Duitse architectenbureau van Hans Kollhoff won de prijsvraag en mocht het ontwerp verder uitwerken. ‘Ons bureau heeft in eerste instantie puur ingezet op het ste-
denbouwkundige element van de twee gebouwen,’ verklaart Pols. ‘Het gevaar is dat je een enorme klomp in het centrum neerzet, die een schaduw werpt over het historische deel van de stad. Maar het gebouw van Vrom is juist weer heel massief.’ Voor inspiratie keken de architecten naar de wolkenkrabbers in Chicago en New York. ‘We keken zorgvuldig naar de beste voorbeelden van hoogbouw uit het verleden. De eerste wolkenkrabbers hadden een top, een kroon, waardoor ze van alle kanten een eigen gezicht kregen. Ze groeien uit het volume en richten zich op uit de stad.’ Overheidssfeer De twee torens krijgen een trapeziumvorm. Door de scherpe hoeken lijken de gebouwen slanker. ‘Ze verzelfstandigen op die manier ook,’ vindt Pols. ‘Op belangrijke plekken in de stad, zoals op het Plein, kun je ertussendoor kijken.’ De verschillende bouwmaterialen versterken het slanke beeld van de torens: de een wordt gebouwd van wit graniet en de ander met rode baksteen. De nieuwe ministeries moeten een ‘overheidssfeer’ uitstralen, zegt Verhaar. ‘We wilden expliciet geen bankgebouw, zo’n gebouw met veel luxe waar je ontzag voor hebt. Het krijgt een open, toegankelijke uitstraling.’ In het ontwerp is veel aandacht besteed aan ‘de plint’ van het gebouw. Een voortuin tussen de twee torens moet de drempel voor wandelaars laag houden. De gemeente zou graag zien dat het publiek een kijkje kan nemen in expositieruimtes op de begane grond vanwaar ambtenaren omhoog kunnen naar hun werkplek in de torens, zegt Pols. Verhaar maakt echter een voorbehoud: ‘Het gebruik moet uiteindelijk uitwijzen of die publieke functie inderdaad wordt vervuld.
Het is natuurlijk toch een kantoorgebouw waar mensen zitten met gevoelige functies. Zij moeten veilig kunnen werken.’ Bijkomend voordeel van deze nieuwbouw is dat de fysieke vorm ook een enorme impuls
‘het feit dat de ramen open kunnen op 140 meter hoogte is bijzonder innovatief’ geeft aan interdepartementale samenwerking. Verhaar benadrukt dat de torens niet ‘exclusief’ voor BZK of voor Justitie zijn. Tot de negende verdieping zijn de twee ministeries één, pas daarboven ontstijgen ze als twee torens de stad. ‘Een groot aantal ondersteunende diensten kan daardoor worden gedeeld. Er komt bijvoorbeeld één facilitaire dienst en beide departementen kunnen gebruikmaken van één auditorium en één restaurant in de onderbouw.’ De inrichting van de torens wordt bovendien zeer flexibel, waardoor veranderingen in de organisatie makkelijk kunnen worden opgevangen. ‘Zelfs bij eventuele reorganisaties hebben deze gebouwen nog steeds een economische basis’, antwoordt Verhaar op de vraag of de enorme torens nog wel van nut zijn nu de departementen moeten inkrimpen. Een aantal ‘buitenpanden’, oftewel huisvesting elders in Den Haag, kan eventueel van de hand worden gedaan. De twee torens bieden in totaal onderdak aan 4.000 werkplekken. Innovatief Vervanging van de bruine jaren zeventig gebouwen van BZK en Justitie is hoognodig, en ook de inrichting moet anders. Verhaar: ‘Het is nu erg conventioneel, met een brede gang en links en rechts werkplekken. Je kunt
PM 24 / 5
13
er geen andere manier van werken toepassen.’ Samen met een afvaardiging van de ambtenaren die de gebouwen uiteindelijk moeten gebruiken, zijn elementen zoals ruimte, akoestiek en de inval van daglicht bekeken. De gebouwen moeten lowtech worden. De brainstormsessies leidden tot een aantal vernuftige details. Zo wordt met verwarming en verkoeling door middel van ‘betonkernactivering’ verkoudheid als gevolg van blazende airconditioning hartje zomer voorkomen. Leidingen met warm of koel water in de betonnen plafonds houden de temperatuur in de kantoren op min of meer constante temperatuur.
Wanneer het warmer wordt, kunnen de ambtenaren zelfs verkoeling zoeken op de ouderwetse manier: ‘Het klinkt misschien heel banaal, maar het feit dat de ramen open kunnen op 140 meter hoogte is bijzonder innovatief,’ zegt Pols niet zonder trots. Vertraging Ambtenaren van Justitie en BZK die zich rond de eeuwwisseling verheugden op het perspectief van een nieuwe werkplek, hebben een lange adem nodig. Het project heeft inmiddels, door het verzet van bewoners van de Zwarte Madonna, drie jaar vertraging op-
gelopen. De moeizame oplevering vindt op 1 juni eindelijk plaats. Dan kan een begin worden gemaakt met de sloop van het zwarte woningbouwcomplex. De nieuwe departementen moeten in 2012 klaar zijn. Volgens Verhaar heeft de vertraging nauwelijks financiële gevolgen voor het project. Zolang de bouw nog niet is begonnen, is er ook nog geen lening waar rente over moet worden betaald. Over het budget waarmee het gebouw uit de grond moet worden gestampt, wil Verhaar noch Pols iets zeggen: de aanbesteding begint binnenkort en men wacht zich ervoor de prijsopgave te beïnvloeden.
Financiën:
Van brutalisme tot transparantie in overvloed beeld ciiid/cees van giessen
14
PM 24 / 5
coverstory <
Het gebouw aan het Korte Voorhout wordt, conform de tijdgeest, binnenstebuiten gekeerd. Het naar binnen gekeerde karakter van het gebouw, dat tot de architectonische stroming van het brutalisme behoort, verdwijnt. De vesting, waar het oude ontwerp van de Rijksbouwmeester nog het meeste van weg heeft, maakt in het ontwerp van het architectenbureau Meyer en Van Schooten plaats voor een zee van ruimte. Architect Jeroen van Schooten: ‘Vroeger kon men van buiten niet raden wat er zich achter de betonnen muren afspeelde. In 2008, als het gebouw wordt opgeleverd, is dit wel even anders.’ Bovendien krijgt Den Haag er door de renovatie een beetje semiprivate ruimte bij. Eén van de twee binnentuinen wordt openbaar. De binnentuin krijgt een doorgang naar het Korte Voorhout. Ook is er in een doorgang naar de Casuariestraat voorzien. Van Schooten vindt deze ontsluiting verreweg het meest revolutionair. ‘Het gesloten karakter van het gebouw wordt er letterlijk mee opengebroken,’ aldus de architect, die zowel voor het ontwerp van het gebouw als voor de inrichting verantwoordelijk is. ‘We hebben zelf over de randjes van de bureau-
‘Over een periode van 25 jaar is een natuurstenen vloer veel voordeliger’ tafels en de bewegwijzering nagedacht, waardoor het interieur en exterieur tot in detail op elkaar zijn afgestemd.’ Jos Nouwt, die als projectdirecteur van het ministerie van Financiën al sinds 2001 bij de verbouwing betrokken is, roemt de privaat-publieke samenwerking (pps) waaraan,
naast het architectenbureau, de Rijksgebouwendienst en Financiën zelf, de bedrijven Strukton, ABN Amro, GTI, Burgers Ergon en ISS deelnemen. Het ministerie treedt in deze constructie op als huurder en draagt jaarlijks een huurprijs van 16,5 miljoen euro aan het consortium af. Het contract met het consortium, verenigd in Safire bv, heeft een looptijd van 25 jaar. In de huurprijs is een aantal belangrijke facilitaire diensten, van beveiliging tot catering, inbegrepen. Ook de schoonmaakkosten en de energierekening zijn inclusief. ‘De geldbesparing van deze constructie zit hem vooral in het feit dat we ons voor 25 jaar via marktconforme afspraken hebben vastgelegd,’ vertelt Nouwt, die ook de hoogte van initiële investering van de verbouwing prijst. ‘Deze contractvorm heet DBFMO: Design, Build, Finance, Maintain and Operate.’ Natuursteen Ook Van Schooten is enthousiast. ‘Doordat er een contract van 25 jaar ligt, hebben we duur zamere mater iaalsoor ten k unnen gebruiken, die zich pas over een langere periode uitbetalen. Zo wordt er in de meeste nieuwe kantoorpanden een goedkope marmoleum vloer gelegd, die je om de zeven jaar moet vervangen. Over een periode van 25 jaar is een natuurstenen vloer juist veel voordeliger, ook al is de investering hoger, en bovendien is dat mijns inziens veel mooier.’ Van Schooten heeft zich in het hele gebouw op dit soort creatieve en duurzame oplossingen gestort. Met name op het duurzame energetische karakter van de nieuwbouw is de architect erg trots. ‘Door de glazen overkapping kan er
veel op de energierekening bespaard worden. Het klimaat in het gebouw is er gemakkelijker door te beheersen.’ Ook de verlichting in het hele gebouw is op een dynamische manier geregeld, omdat deze op het buitenlicht is afgestemd. ‘In de loop van de dag verandert de verlichting,’ zegt Van Schooten, die het een enorme uitdaging vond om met dit ruim opge-
‘We hebben zelf over de randjes van bureautafels en de bewegwijzering nagedacht’ zette gebouw aan de slag te gaan. ‘Waar vind je tegenwoordig nog van die brede, ruim opgezette gebouwen?’ Ook de specifieke wensen van de huurder hebben de architect naar eigen zeggen geïnspireerd. ‘Er moest een grote ruime foyer komen en het gebouw moest, zoals het een ministerie betaamt, over veel vergaderzalen beschikken. Daarnaast wilde het ministerie veel informele ontmoetingsruimten in het ontwerp terugvinden.’ Aan het laatste verzoek is, getuige de impressies, ruimschoots voldaan. Het plan wemelt van de intieme nisjes, binnentuinen en andere informele ruimten. De verbouwing lijkt op succes af te stevenen. Het plan sleepte in ieder geval al de publieksprijs en de prijs in de categorie Integraal ontwerpen en bouwen van de Nederlandse Bouwprijs 2007 in de wacht. Het enige dat nog mis kan gaan is de planning, ook al verzekert Nouwt dat het werk, dat begin 2007 van start is gegaan, volledig volgens plan verloopt. Wellicht krijgt het ministerie tevens de primeur van eerste grote Haagse bouwproject dat wel op tijd wordt opgeleverd. <
PM 24 / 5
15
interview > TEKST EEFJE RAMMELOO FOTO’S Gerhard van Roon
Kinderen blijven doodgaan zolang medicijnen niet worden toegediend
Wanneer breekt nood eindelijk wet Jaarlijks sterven honderden kinderen aan verschillende vormen van kinderkanker. Een aantal van hen zou gered kunnen worden, maar strenge wetgeving staat verdere ontwikkeling van levensreddende medicijnen in de weg: ze mogen niet op kinderen worden getest. Volwassen proefpersonen met de ziekte bestaan niet. Die zijn al voor die tijd overleden aan hun kwaal.
Een kind met een zeer snel groeiend en zeer kwaadaardig tumor in het zenuwstelsel van de buik heeft dubbel pech. Niet alleen lijdt het aan een levensbedreigende vorm van kinderkanker, medicijnen die hem of haar wellicht zouden kunnen genezen blijven op de plank liggen omdat ze niet op kinderen mogen worden getest. Ooit moet iemand ze voor het eerst innemen. ‘Maar na de leeftijd van tien, twaalf jaar zie je zo’n tumor niet meer. Een patiëntje overlijdt er voor die tijd aan,’ zegt Hans Evers, voorzitter van de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO). Er zijn dus geen volwassenen die het medicijn zouden kunnen testen.
‘Met name kinderkanker reageert vaak heel goed op medicijnen’ Het is slechts één van de vele vormen van kinderkanker die mogelijk te genezen zijn, als de noodzakelijke medicijnen op kinderen zouden mogen worden getest. Evers beoordeelt uit hoofde van zijn functie voorstellen voor medisch onderzoek. Dilemma’s als deze komt hij vaker tegen dan hem lief is. Daarom pleit hij voor uitzonderingen die onderzoek naar levensreddende medicijnen voor kinderen mogelijk maken. In het jaarverslag van het CCMO roept hij op tot een debat over dit onderwerp.
16
PM 24 / 5
De wet houdt genezing van kinderkanker tegen? ‘We weten niet welke effecten de medicijnen bij kinderen hebben en mogen ze daarom niet toedienen. Dat is heel beroerd, want met name kinderkanker reageert vaak heel goed op medicijnen. Een groot aantal patiënten is zo te genezen. Het CCMO beoordeelt per jaar tussen de vijf en de tien aanvragen voor medisch onderzoek bij kinderen. Het gaat dan met name om onderzoek waar de kinderen zelf niet meer van profiteren. Die aanvragen moeten we dus afwijzen.’ Hoe verloopt een onderzoek waarin medicijnen worden getest? ‘Je test een medicijn eerst op dieren, dan in heel kleine hoeveelheden op volwassen vrijwilligers. Daarna voer je de dosis langzaam op tot het middel effect krijgt. Je gaat dan door tot er bijwerkingen optreden. Voor de een is dat hoofdpijn, de ander moet braken of gaat dubbelzien. Dan ga je terug naar het punt waar je maximaal effect van het medicijn hebt gemeten zonder bijwerkingen.’ Als de wet wordt versoepeld, vragen de onderzoekers dus aan terminaal zieke kinderen om deze bijwerkingen te accepteren, terwijl de behandeling voor hen geen zin meer heeft? ‘Nee, dat zou de CCMO nooit accepteren. Een kind dat er geen voordeel van heeft, mag er
ook geen nadeel van hebben. Lang voor er in een mogelijk onderzoek bijwerkingen optreden, houden de onderzoekers ermee op. Een kind dat meedoet aan zo’n onderzoek krijgt heel lage doseringen toegediend en dan kijken we naar het effect. De onderzoekers berekenen hoeveel je moet geven om tot gewenste waarden van de bloedspiegel te komen. Vervolgens bekijken ze hoe dat werkt bij zieke kinderen die nog te genezen zijn. Bij hen accepteer je wél dat ze misselijk worden: zij komen misschien van hun kanker af. Maar dat is een heel andere situatie, een volgende fase in het onderzoek.’
‘Deze kinderen zijn zo voorbereid op het eind van hun leven, dat ze er heel anders tegen aankijken’
Kunt u het leed dat een kind als ‘proefpersoon’ wordt aangedaan wel voldoende meten? ‘Als je het vermoeden hebt dat een kind er genoeg van heeft moet je stoppen. Aanvragen om onderzoek te mogen doen bij kinderen onder de acht jaar keuren we bijna nooit goed. Boven de twaalf jaar zijn we wat ruimer, die kinderen kunnen zich beter uiten, ze geven duidelijker aan wanneer ze ervan beginnen te balen. Voor een kind van twee is een mri-
PM 24 / 5
17
interview < hans evers
scan eigenlijk al te veel. Dat moet je niet doen.’
Johannes L.H. Evers (1949) is hoogleraar obstetrie en gynae cologie aan de Universiteit Maastricht. Sinds 2004 is hij voorzitter van de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO). Daarnaast is hij voorzitter van de World Endometriosis Society. Van 2001 tot 2003 was Evers voorzitter van de European Society of Human Reproduction and Embryology. Sinds 1992 heeft hij zitting in de redactieraad van verschillende wetenschappelijke tijdschriften.
Waarom zouden terminale patiëntjes aan zo’n onderzoek willen meewerken? ‘Het gekke is dat de kinderen om wie het gaat veel volwassener zijn dan je uit hun leeftijd af zou mogen leiden. Ze weten dat ze doodgaan. Het laatste medicijn hebben ze geprobeerd en dat werkte niet. Ze begrijpen vaak prima dat het voor kinderen met kanker heel goed is als zij aan zo’n onderzoek meedoen. Ze zijn al zo voorbereid op het einde van hun leven, dat ze er heel anders tegen aankijken.’ Dat perspectief heeft vast niet ieder kind... ‘Er zijn natuurlijk ook kinderen die dit niet zo kunnen zien. Vaak zijn de ouders de context uit het oog verloren. Zij willen iedere strohalm vastgrijpen en denken dat alles werkt: ‘Als hij nog maar drie maanden bij ons kan zijn is me dat alles waard.’ Maar er zijn ook medicijnen waar je hondsberoerd van wordt, en die tóch niet werken. Het laatste wat je wilt is dat een kind onder dwang van zijn ouders meewerkt aan een onderzoek, of dat het de laatste maanden van zijn leven in een slechtere toestand doorbrengt dan nodig is.’ Hoe gaat u om met dergelijke wanhopige ouders? ‘We kunnen zeggen dat we de beste apothekers en oncologen van Nederland naar de medicijnen hebben laten kijken en dat die zeggen dat het wel of niet verantwoord is om ze in te nemen. Juist hierom moet de commissie zo zwaar bemenst zijn. Er zitten artsen in,
onderzoekers op het gebied van chemie en immunologie, een verpleegkundige en een apotheker. Maar bijvoorbeeld ook leken, een ethicus en een jurist om een onderzoek van alle kanten te kunnen bekijken. Een onderzoeker redeneert immers anders dan een ouder die net heeft gehoord dat zijn kind nog maar drie maanden te leven heeft.’ Vindt u dat de wetgeving te streng is? ‘Nee, ik vind van niet. Kinderen moet je tegen alles beschermen en er moet dus ook hier heel strenge wetgeving zijn. Persoonlijk vind ik dat de wet niet moet veranderen, maar dat er mogelijkheden moeten komen om er in heel speciale gevallen iets soepeler mee om te gaan.
Politici zijn meestal niet vies van een stevig debat over een ethische kwestie. In dit geval bleef het opmerkelijk stil in Den Haag. Alleen staatssecretaris Bussemaker reageerde direct: zij wil de discussie wel aangaan. Is uitgerekend deze kabinetsperiode inderdaad hét geschikte moment om een gevoelig onderwerp als dit aan te snijden? – Esmé Wiegman (ChristenUnie) vindt van wel. ‘Het belang van kinderen staat voorop,’ zegt ze. Maar Wiegman vraagt zich wel af of die mogelijkheden altijd in de juiste context worden gebruikt. ‘Welke consequenties heeft verruiming?’ vraagt ze zich af. ‘Net als bij de discussie over stamcel- en embryonaal onderzoek ben ik bang dat die nieuwe mogelijkheden voor nauwelijks concrete medische doelstellingen zullen worden gebruikt. Is dat ethisch verantwoord? Bij bestrijding van kinderkanker is dat natuurlijk wel zo.’ – Het CDA is er ‘zeer voor’ dat het debat wordt gevoerd. ‘Het is natuurlijk niet de bedoeling dat kinderen in die situatie, kwetsbaarder kan het haast niet, verworden tot proefkonijnen. Aan de andere kant moet er wel een mogelijkheid zijn om vooruitgang in de behandeling te krijgen,’ zegt Janneke Schermers. – Agnes Kant (SP) laat weten zich hier wegens drukte nog niet mee bezig te hebben gehouden. De overige partijen hebben nog niet gereageerd.
18
PM 24 / 5
Uitzonderingen moeten natuurlijk wel worden beoordeeld door de CCMO. Ze moeten ten goede komen aan die zeldzame, nieuwe medicijnen die we willen onderzoeken.
‘Als je vermoedt dat een kind er genoeg van heeft moet je stoppen’ Misschien dat acht van die tien medicijnen niets doen. Maar we willen die twee eruit halen die wél helpen tegen zeldzame ziektes die uitsluitend voorkomen bij kinderen. Dat kan alleen als we ze bij kinderen proberen.’ Denkt u in de CDA/PvdA/ChristenUnie-coalitie draagvlak te vinden voor een debat? (Verontwaardigd) ‘We hebben een minister van Jeugd en Gezin! Dit is juist een heel goed moment om dit te bespreken. Stervende kinderen zijn een ramp. Er zijn tegenwoordig fantastische medische bedrijven die de ene na de andere behandelmethode ontwikkelen waar we alleen al in ons land per jaar de levens van honderden kinderen mee kunnen redden. Nu gaat er misschien wel een groot aantal kinderen onnodig dood. Dat mogen we niet accepteren.’ <
Colofon PM is een uitgave van Politieke Pers BV Korte Poten 9 2511 EB Den Haag tel 070 - 31 22 777 fax 070 - 34 56 925 www.pm.nl
[email protected] [email protected]
Werkbezoek
Toen de Russische generaal Potjemkin vernam dat de tsarina op werkbezoek zou komen in de delen van haar rijk waar hij verantwoording voor droeg, liet hij grote kartonnen façaden bouwen. Door de abominabele staat waarin ze verkeerden waren de dorpen vanzelfsprekend niet toonbaar aan de vorstin. Decorstukken met daarop geschilderde huizen moesten de verpaupering verhullen. Blije burgers die dankbaar zwaaiden naar de koets waren betaald of gedwongen enthousiast te zijn. Deze kartonnen ‘Potjemkindorpen’ staan sindsdien symbool voor het bedrog dat de macht over zich afroept. Soms uit angst van onderdanen zoals Potjemkin, voor reprimandes, soms simpelweg uit behaagziekte. Want welke functionaris wil nou geen klopje op de schouders, aai over de bol en een paar periodieken erbij? Ik vraag me altijd af of de tsarina er nou werkelijk is ingetrapt. Is het denkbaar dat zij karton voor echt heeft aangezien? Of wilde zij misschien bedrogen worden? Had zij wellicht geen zin om precies te weten hoe het zat en waarom? Die vragen gelden ook voor het honderd dagen tellende werkbezoek van het kabinet-Balkenende aan Nederland. De vraag is in hoeverre de bewindslieden zich in verpleeghuizen, onderwijsinstellingen en sociale werkplaatsen, op snelwegen, booreilanden en militaire bases een rad voor ogen hebben laten draaien. Niet door bordkarton, maar door powerpointpresentaties. Niet door zwaaiende burgers, maar door goedgebriefte professionals. Niet door generaal Potjemkin, maar door lokale bestuurders met een agenda. Het is in dat geval niet ondenkbaar dat er sprake is van een omgekeerd Potjemkineffect: het gaat er niet om te laten zien hoe goed het gaat, maar juist hoe slecht het gaat. Dat zagen we al toen de lijst met probleemwijken van minister Vogelaar werd vastgesteld. De wijken die buiten de selectie vielen lamenteerden hemeltergend. Kijk dan hoe slecht het bij ons gaat! Statistieken en incidenten vormden het bestuurlijke bordkarton dat de machthebbers gunstig moest stemmen. Buurtvaders en welzijnswerkers gaven het tafereel een gezicht.
rende werking ervan. Een werkbezoek, hoe onschuldig en onbevangen ook, is een bestuurlijke handeling waarachter belangen schuilgaan. De ontvangende partij weet dat en zal de lokale situatie zó presenteren dat de eigen belangen daarmee gediend worden. Soms is het handig de straten schoon te vegen, soms is het beter dat niet te doen. Het hangt er maar net van af of de bezoekende machthebber boetes uitdeelt voor rommel op straat of subsidie verstrekt om die op te ruimen. Maar als een bewindspersoon er dan achter wil komen hoe het écht zit? Hoe de mensen écht leven? Welke problemen er écht spelen in het land? Wat dan? Enkele overwegingen bij een werkbezoek: Kom incognito. Kom niet altijd alleen als ambtsdrager, maar ga ook eens een dag als burger langs in verpleeghuizen, scholen en probleemwijken. Natuurlijk herkennen mensen politici van tv, maar het feit dat ze geen televisieploeg bij zich hebben, werkt ontwapenend. Dan komen de echte verhalen los. Joop Wijn en Mark Rutte waren hier respectievelijk als staatssecretaris Financiën en Sociale Zaken sterk in. Kom onaangekondigd. Even schrikken voor de mensen op locatie en misschien ook wel voor de bewindspersoon zelf. Maar zo’n bezoek is geen inspectie. Het is een eerlijke moment opname: a day in the life. Er is geen tijd om powerpoints te maken en personeel te instrueren.
Hoofdredactie Guikje Roethof, Cindy Castricum (adjunct) Redactie Arne Gielen, Eefje Rammeloo, Jan Sanders, Vincent Smits, Maurice Swirc, Sandra Verdel, Chris van de Wetering, Josien Hillen (stagiaire) en Rianne Waterval (projecten) Eindredactie Johan Jansen en Nicoline Maarschalk Meijer Medewerkers aan dit nummer Yvonne Kroese, Gerhard van Roon en Mark de Rouw Artdirector Rob Jongbloed Opmaak Wim Schoorlemmer en Cindy Versteeg Uitgever Heleen Hupkens Directeur Willem Sijthoff Bladmanager Asha Narain Drukkerij UnitedGraphics, Zoetermeer Advertenties Asha Narain, 070 - 31 22 770,
[email protected] Verschijning PM komt 22 maal per jaar uit in een oplage van ruim 13.500 exemplaren Abonnementen, opzeggingen en adreswijzigingen 070 - 31 22 777 Een jaarabonnement op PM kost € 135,- excl. 6% btw. Abonnementen kunnen uitsluitend schriftelijk tot uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode worden opgezegd. Na deze datum wordt het abonnement stilzwijgend verlengd. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen in welke vorm dan ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door foutieve vermelding in het blad. © 2007, Politieke Pers BV
Kom terug. Als je op de Dam in je handen klapt vliegen alle duiven even omhoog. Als je weg bent dalen ze neer op precies dezelfde plek. Als je na een werkbezoek niet meer terugkomt, gebeurt hetzelfde. Aan de mensen op locatie maakt terugkomen duidelijk dat er sprake is van daadwerkelijke betrokkenheid. Voor het begrip van hun situatie is het van minstens zo groot belang. Alleen door terug te komen zie je of er sprake is van verbetering of verslechtering. En of de kartonnen façades de regen hebben doorstaan…
Jorrit de Jong Ik overdrijf, maar niet al te veel. De makke van elk aangekondigd werkbezoek is de anticipe-
Directeur van het Centre for Government Studies, Universiteit Leiden, Campus Den Haag
PM 24 / 5
19
achtergrond > Jubilerend AVC kan internationale autodiefstal niet uitroeien
‘Professionele’ autodieven zijn Diefstal van personenauto’s kost verzekeraars jaarlijks zo’n honderd miljoen euro. Bij de jubilerende AVC (Aanpak Voertuigencriminaliteit), een samenwerkingsverband van verzekeringsindustrie, overheid en autobranche, worden verwoede pogingen ondernomen om de diefstal te bestrijden. Helaas geniet deze tak van misdaad geen topprioriteit bij politie en justitie. Intussen vormt autodiefstal steeds vaker het werkterrein van internationaal georganiseerde bendes. Het aantal gestolen personenauto’s dat wordt opgespoord loopt daardoor uiteraard terug.
‘De grootte van organisaties die zich bezighouden met georganiseerde autodiefstal varieert. De ene keer zijn het drie personen die lokaal opereren, de andere keer gaat het om grote internationale netwerken, die functioneren als geoliede bedrijven. En zoals bij alle vormen van criminaliteit is de tendens dat organisaties steeds vaker een internationaal karakter heb-
20
PM 24 / 5
ben,’ vertelt Henk Ferwerda, criminoloog en auteur van het in 2005 verschenen rapport Georganiseerde autodiefstal, een van de spaarzame studies over dit onderwerp. De gestolen auto’s worden voorzien van een nieuwe identiteit en geëxporteerd, bijvoorbeeld via de haven van Rotterdam, waar ze in containers tussen de rotanmeubelen of autobanden
Nederland verlaten. ‘Er werkt een volledige keten van opdrachtgevers, vervoerders, slopers, documentvervalsers en makelaars aan mee,’ aldus Ferwerda. Tot tien jaar geleden werd het doelwit volgens de criminoloog voornamelijk door typische middenklassenauto’s gevormd, zoals Volkswagens en Opeltjes. Ze verdwenen vervolgens massaal naar Oost-Europa. Maar
Tekst JAN SANDERS EN SANDRA VERDEL Beeld Rob Jongbloed en Cindy Versteeg
steeds moeilijker te pakken
tegenwoordig bestaat er steeds meer belangstelling voor het duurdere segment, zoals Volvo’s en Mercedessen, al dan niet in SUV-uitvoering. Voor een groot deel komen deze auto’s terecht in Noordwest-Afrika en in mindere mate in ZuidEuropa. Natuurlijk is er nog altijd een stroom naar Oost-Europa, maar daar gaat het vooral om auto-onderdelen van ‘gestripte’ auto’s. ‘Waarschijnlijk om de auto’s te repareren die tien jaar geleden nog hier rondreden,’ aldus Ferwerda.
Binnen de korpsen is weinig expertise voorhanden over georganiseerde autodiefstal De professionalisering in de autocriminaliteit heeft ertoe geleid dat auto’s op meer geraffineerde en grimmige wijze worden gestolen. Vaak wordt in woningen ingebroken, met het oogmerk om de (laser)sleutels te bemachtigen, die nodig zijn om de beveiligde auto in beweging te krijgen. Een andere ontwikkeling is carjacking, waarbij de bestuurder onder bedreiging wordt gedwongen zijn voertuig met sleutel en al af te staan. Een paar jaar geleden kwam deze vorm van autodiefstal veelvuldig voor in Belgische steden zoals Brussel en Antwerpen en ook op ringwegen rond andere grote Europese steden. Vooral voor de oostring rond Lyon werd regelmatig gewaarschuwd. Omdat carjacking de ene keer wordt geregistreerd als diefstal en de andere keer als geweldpleging, ontbreken in Nederland exacte cijfers over dit fenomeen. Deskundigen spreken van zo’n vijftig gevallen per jaar. Omkatten Vanuit de overheid, de autobranche en de verzekeringsindustrie wordt sinds jaar en dag een verbeten strijd gevoerd om autoroof de kop in te drukken. Lange tijd deden betrokken organisaties dat vooral op eigen houtje, waarbij men
elkaar niet zelden in de wielen reed. In het begin van de jaren negentig, toen autodiefstal onaanvaardbare recordhoogten bereikte, kwam daar verandering in. Destijds werden jaarlijks rond de dertigduizend personenauto’s gestolen, wat neerkwam op een schadebedrag van zo’n 220 miljoen euro. Langzaam drong de noodzaak zich op om tot samenwerking bij preventie en bestrijding van autodiefstal te komen. Zo kan het ‘omkatten’ van auto’s – waarbij een gestolen auto ‘legaal’ wordt gemaakt door het chassisnummer van een identiek total loss gereden model erin te plaatsen – alleen maar worden bestreden als politie, de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) en verzekeraars hun bestanden naast elkaar leggen. Met de oprichting van de stichting Aanpak Voertuigcriminaliteit (AVC) in 1997 was brede samenwerking uiteindelijk een feit. Inmiddels viert de overkoepelende organisatie haar tiende verjaardag. De overheid is op dit moment door het ministerie van Justitie, de RDW, de Raad van Hoofdcommissarissen en het
Openbaar Ministerie vertegenwoordigd. De deelnemers uit de particuliere sector zijn ANWB, Rai, Bovag en het Verbond van Verzekeraars. ‘Het is een unieke club,’ zegt Ferwerda. ‘Dagelijks zijn er uit iedere sector mensen in overleg bezig met autodiefstal. Nederland loopt hiermee voorop in Europa.’ Sinds de aanvang van deze ‘publiek-private samenwerking’ is het aantal gestolen auto’s gaandeweg teruggedrongen. Het afgelopen jaar bedroeg het aantal gestolen personenauto’s een kleine dertienduizend, wat neerkomt op een schade van ongeveer honderd miljoen euro, een ruime halvering ten opzichte van de jaren negentig. Tot de successen van de gezamenlijke aanpak rekent Randolf Kobus, manager van het kenniscentrum Centraal Beheer Achmea, waaronder ook de autoverzekeringen van FBTO, Avero en Interpolis vallen, zonder meer de startonderbreker waarover alle nieuwe auto’s sinds 1998 beschikken. ‘Dit heeft duidelijk invloed gehad. Het aantal gestolen auto’s daalde sindsdien spectaculair.’ Een van de nieuwste trends
Top 5 gestolen personenvoertuigen Merk
2000
2003
2006
Volkswagen
848
769
722
Opel
433
328
220
Peugeot
169
203
189
Seat
80
143
186
Audi
254
164
180
Bron: Stichting Aanpak Voertuigcriminaliteit, Statistiek Voertuigdiefstal 2006
PM 24 / 5
21
is track and trace, waarmee de auto via gpssignalen kan worden opgespoord. Corruptiegevoelig De halvering van het aantal autodiefstallen is volgens Guus Wesselink, directeur van de stichting AVC, vooral te danken aan het feit dat gelegenheidsdiefstal voor een groot deel is uitgebannen. Een groot probleem blijft echter de georganiseerde autodiefstal. ‘Professioneel gestolen auto’s worden nauwelijks teruggevonden. Slechts tien procent duikt uiteindelijk weer op,’ zegt Wesselink. Het afgelopen jaar daalde het aantal teruggevonden auto’s zelfs procentueel. Van alle gestolen personenauto’s bleven er 5.714
onvindbaar, een stijging van 347 ten opzichte van 2005. Daarmee ligt het aantal ook hoger dan in 2004, toen er 5.569 onvindbaar bleken. Zowel Wesselink als Ferwerda zoekt de oorzaak hiervan in de ontwikkeling van criminele netwerken, die niet stilstaan in de tijd en constant op zoek zijn naar een antwoord op nieuwe beveiligingstechnieken. Door internationalisering van de geor-
22
PM 24 / 5
ganiseerde diefstal is men bij bestrijding steeds vaker afhankelijk van de medewerking van buitenlandse autoriteiten. Helaas blijft die, daar de auto’s doorgaans worden getransporteerd naar corruptiegevoelige landen, vaak uit.
‘We moeten onze capaciteit helaas verdelen’ Een andere oorzaak vormt de betrekkelijk geringe aandacht van politie en justitie. In het in 2005 verschenen onderzoek naar georganiseerde autodiefstal, wordt gesteld dat ‘georganiseerde autodiefstal geen hoge prioriteit geniet bij politie en justitie’. Volgens de auteurs, die
voor het onderzoek samen met rechercheteams uit het hele land een analyse maakten van vijfentwintig opsporingsonderzoeken in de drie voorliggende jaren, is binnen de korpsen over het algemeen ‘weinig expertise’ voorhanden over georganiseerde autodiefstal. Daarnaast ligt de duur van opsporingsonderzoeken gemiddeld tussen de vijf à zes maanden. Volgens het rap-
port is dat niet snel genoeg om met succes de georganiseerde verbanden in hun geheel op te rollen. ‘Het grootste probleem is dat het politieonderzoek zich alleen richt op de dieven zelf. Maar die vormen maar een klein onderdeel van het netwerk en kunnen makkelijk worden vervangen,’ aldus Ferwerda. Cees den Bakker, woordvoerder van Politie Nederland, erkent de problematiek. ‘Ieder korps heeft een contactpersoon voor autodiefstal en daarnaast werken we veel samen in de AVC. Natuurlijk, het kan altijd meer, maar we moeten onze capaciteit helaas verdelen. Het is geen onwil, we hebben gewoon heel veel werk. Het is niet zo dat we een dagje over hebben en denken: laten we nog even door-
rechercheren naar een autodiefstalnetwerk.’ Onderzoeksbureaus Omdat verzekeraars er alles aan gelegen is een gestolen auto terug te vinden, zetten ze regelmatig particuliere expertisebedrijven in om auto’s op te sporen. ‘De trend is dat steeds vaker jongere auto’s worden gestolen. Omdat die meer
achtergrond < waard zijn, worden er vaker onderzoeksbureaus ingezet,’ zegt Marc Hendrikse, verzekeringsjurist aan de Universiteit van Amsterdam. Den Bakker ziet het toenemende aantal zaken bij expertisebedrijven niet als falen van de politie. ‘Deze bedrijven beschikken over andere middelen dan de politie. Wij kunnen niet werken met tipgeld of advertenties plaatsen in dagbladen voor een gestolen auto. Dit soort bedrijven doet dat wel. Als er een auto van honderdduizend euro verdwijnt kan het voor een verzekeraar aantrekkelijk zijn om voor een paar duizend euro een expertisebureau in te schakelen.’ ‘We wisten met z’n allen toen we begonnen dat autodiefstal, net als vermogenscriminaliteit, in het algemeen niet de hoogste prioriteit geniet bij politie en jusitie,’ aldus Wesselink. De aanpak van de georganiseerde autodiefstal beschouwt hij als een ‘aandachtspunt’ voor de toekomst. Tegelijkertijd wijst hij erop dat tien procent van de bovenregionale politieonderzoeken tegenwoordig over autodiefstal gaat. ‘Iedereen in deze club heeft andere belangen,’ zegt Ferwerda. ‘De politie ziet het liefst dat autofabrikanten de au-
‘Het grootste probleem is dat politieonderzoek zich alleen richt op de dieven zelf’ to’s maximaal beveiligen.’ Maar dat jaagt de prijs voor consumenten weer omhoog. Bovendien is het de vraag in hoeverre de dure beveiligingstechniek vervolgens verdisconteerd wordt in de toch al voortdurend stijgende verzekeringspremies. ‘De grote winst’ is volgens Wesselink vooral dat inmiddels tien jaar wordt samengewerkt bij de preventie en bestrijding van autocriminaliteit. Een samenwerking die de afgelopen jaren onder druk stond. Een gevoelig verlies vormde in 2004 het vertrek van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) dat, onder bezuinigingsdruk, een stofkam door de subsidies haalde en meer heil zag in het nieuw opgerichte Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV). Het ministerie van Justitie overwoog BZK te volgen, maar koos uiteindelijk voor deelname aan beide organisaties. ‘Toen het CCV werd opgericht, dachten we: hoe gaat dit lopen?’ zegt Wesselink. Vanuit BZK werd geopperd om AVC op te laten gaan in het CCV. Maar daarvoor was geen animo. ‘We wisten op dat moment precies wat we hadden. Het is altijd afwachten of dat ook zo is als je opgaat in een groter geheel,’ aldus Wesselink, die naar eigen zeggen inmiddels met BZK in gesprek zou zijn over een terugkeer. Het ministerie zelf zegt echter bij monde van een woordvoerder ‘van niets te weten’. <
Top 5 teruggevonden gestolen personenvoertuigen 2006 Merk
Gestolen
Terug
Percentage
Skoda
127
32
25,2
Seat
382
98
25,7
Audi
488
163
33,4
Mercedes
685
259
37,8
Toyota
553
218
39,4
Bron: Stichting Aanpak Voertuigcriminaliteit, Statistiek Voertuigdiefstal 2006
PM 24 / 5
23
in gesprek >
SP-Kamerlid Krista van Velzen interviewt daklozendominee Hans Visser PM draait de rollen om. In de serie ‘in gesprek’ verplaatst een politicus of bestuurder zich in de rol van interviewer. SP-Kamerlid Krista van Velzen, die onder meer dak- en thuislozen in haar portefeuille heeft, onderwerpt Hans Visser, de dominee die in de Rotterdamse Pauluskerk jarenlang drugsverslaafden en daklozen opving, aan haar vragen. Nog voor hij deze zomer met pensioen gaat.
24
PM 24 / 5
Dominee Hans Visser:
TEKST josien hillen Foto’s mark de rouw
‘De kerk is nog erger dan een politieke partij’ Terwijl de dak- en thuislozen gewoontegetrouw binnendruppelen voor de warme maaltijd die aan het eind van het gesprek zal worden geserveerd, trekken interviewer en geïnterviewde zich terug in een belendende zaal, waar het lege podium om een boodschapper roept terwijl zacht geroezemoes van de Pauluskerkbezoekers opklinkt. In het vooruitzicht van de sloop tonen ruimte en meubilair enigszins vervallen, maar de voorganger blijkt nog altijd even strijdbaar.
van mensen. Met de nieuwe aanpak, het zogenoemde Centraal Onthaal, kunnen dak- en thuislozen weggestuurd worden omdat ze “geen binding met de regio” hebben.’ Visser: ‘Ik vind dat een heel slechte ontwikkeling. Ik heb het ook regelmatig aan de stok gekregen met Marianne van den Anker van Leefbaar Rotterdam. Zolang de Pauluskerk mensen opving, kon ze mij echter niet dwingen. Ik geef er namelijk mijn eigen geld aan uit.’
Krista van Velzen: ‘U moet binnenkort afscheid nemen van de Pauluskerk. Maar het nieuws is nog niet vervlogen of er staat in de krant dat u een kraakactie heeft gepleegd. Gaat u eigenlijk wel met pensioen?’ Dominee Hans Visser: ‘Als dominee ben je verplicht om op je 65e met pensioen te gaan. Dat heb ik ook netjes gedaan. Alleen wordt de Pau-
Van Velzen: ‘Wat vindt u van het beeld dat ik zelf zie in het kabinetsbeleid, dat er aan de ene kant mensen opgejaagd worden, terwijl er aan de andere kant wordt gedaan alsof er heel veel geld voor deze mensen is?’ Visser: ‘Wat we gezien hebben, is dat het kabinet zeer ruimhartig werd en scheutig met een enorm bedrag voor de steden en opvangplaatsen. Je kunt mensen dan op een traject zetten waardoor ze kunnen afkicken, een woning krijgen en leven als een geslaagd burger. Zo’n beleid heeft echter twee kanten. Je kunt natuurlijk zeggen dat het goed is dat de overheid er aandacht en geld aan besteedt en zich verantwoordelijk voelt voor een oplossing. Maar als het niet werkt, zijn er de ISD-maatregelen, waardoor mensen, ook bij kleine vergrijpen, voor langere tijd achter de tralies mogen worden gezet. Zo’n plan wordt van bovenaf bedacht en opgelegd aan instellingen. Als die niet meedoen, krijgen ze geen subsidie meer. Maar een groot aantal mensen krijg je niet in zo’n traject. Er zijn gestoorde mensen bij, die nog net kunnen functioneren, maar die doodongelukkig worden in een huis. Die kunnen alleen in een nachtopvang. Rotterdam is er sterk in om uit te maken wie er woont. Crooswijk is daar een goed voorbeeld van. Ik vind het onbegrijpelijk dat een stadsdeel wordt opgeheven en verwoest, met de bedoeling dat er alleen nog maar mensen mogen wonen met een goed inkomen.’
‘Ze moesten eens door de bril van deze mensen kijken in plaats van door hun eigen middenklassenbril’ luskerk gesloopt. Er komt een nieuwe kerk voor in de plaats. De bedoeling is dat ik hier tot de sloop in augustus blijf werken. Daarna word ik door drie mensen opgevolgd. Dan zal ik de verantwoordelijkheid moeten overdragen. Ik ben wel van plan een middag in de week langs te blijven komen.’ Van Velzen: ‘Wat was de bedoeling van uw kraakactie?’ Visser: ‘De gemeente heeft ons twee jaar geleden beloofd dat zij voor opvang voor deze drugsverslaafden zou zorgen. Dat gebeurde maar niet. Het plan is nog een erfenis van Leefbaar Rotterdam uit 2004. Zij wilden dat de Pauluskerk helemaal zou verdwijnen. Burgemeester Opstelten was het daar niet mee eens en heeft het dossier zelf onder zijn hoede genomen. Hij heeft toen besloten dat de verslaafden ergens anders, maar op dezelfde manier zoals bij ons in de Pauluskerk opgevangen moesten worden. Die opvang is er echter nog steeds niet gekomen.’ Van Velzen: ‘Rotterdam is onder Leefbaar toch een beetje de stad geworden van het opjagen
Van Velzen: ‘Het kabinet is met de honderd dagen bezig. Hoe vindt u dat ambtenaren met dit beleid omgaan?’ Visser: ‘Ambtenaren behoren meestal tot de middenklasse en dat uit zich ook in middenklassendenken. Dat zien zij als norm voor de samenleving, terwijl het hier gaat om mensen die in de vernieling zijn geraakt door een verslaving of
psychische stoornis. Mensen die te zwak zijn om op eigen benen te staan. Die mensen zijn er nou eenmaal, en dat moet je accepteren. Ambtenaren zouden eigenlijk eens door de bril van deze mensen moeten kijken, in plaats van door hun eigen middenklassenbril.’ Van Velzen: ‘Ik heb het idee dat de opvang de laatste drie decennia erg veranderd is. Gebureaucratiseerd. Mensen moeten aan allerlei regeltjes voldoen.’
krista van velzen Krista van Velzen (1974) is opgegroeid in het Friese Veenwouden. Sinds 2002 is ze lid van de Kamerfractie van de SP. Al tijdens haar middelbareschooltijd ontpopte ze zich als milieu- en vredesactivist en werkte ze als vrijwilliger bij een natuurbeschermingsorganisatie. Nadat ze haar propedeuse van de opleiding bos- en natuurbeheer had behaald, werkte ze opnieuw als vrijwilliger voor de Stichting Kollektief Rampenplan. In 1995 organiseerde ze een voettocht van Brussel naar Moskou voor een kernwapenvrije wereld. Ook was ze actief voor diverse campagnes in de actiegroep ‘Voor Moeder Aarde’. Van Velzen is woordvoerder defensie, natuur, milieu en dierwelzijn van de SP.
PM 24 / 5
25
in gesprek < burgemeester Bram Peper. Ik heb een jarenlange strijd met hem achter de rug, voornamelijk over de sluiting van Perron Nul. Vorig jaar kwam hij op een feest in de kerk toen ik hier 25 jaar werkte. Wij hebben toen de strijdbijl min of meer begraven. Hij vertelde dat ik binnen zijn partij soms meer in de melk te brokkelen had dan hijzelf. Met de sluiting van Perron Nul had hij zijn eigen partij tegen in de raad.’
Visser: ‘Het is geen gelukkige ontwikkeling. Er wordt geredeneerd dat wie afwijkt voor overlast zorgt. De politie heeft het over “visuele overlast”. Die mensen zien er niet zo netjes uit en zitten op een bankje. Rotterdam heeft dat geregeld met een algemene politieverordening (APV), die ik volstrekt onaanvaardbaar vind. Als iemand zich zonder redelijk doel in de openbare ruimte bevindt, kan hij opgepakt worden. Ik heb hier fel tegen gestreden. De president van de rechtbank gaf me zelfs gelijk, alleen kon hij er niets tegen doen, omdat het een gemeentelijke maatregel betrof. Tegenwoordig is deze APV gelukkig iets versoepeld. Wel krijgen mensen nog altijd een bekeuring als ze op een bankje slapen. Een biertje drinken of iets roken wordt al gezien als overlast. Leefbaar Rotterdam en zijn aanhangers zijn van mening dat deze mensen het best ergens opgeborgen kunnen worden. Ik zie daar zelf het nut niet van in. Het leidt niet tot verbetering en na verloop van tijd komen ze toch weer terug.’
‘De Pauluskerk is niet zo’n christelijke drugshulpverleningsinstelling met een verborgen agenda’ Van Velzen: ‘Volgens het nieuwe coalitieakkoord mogen bestaande heroïneprojecten doorgaan, maar er mogen geen nieuwe meer bij komen. Toch zie ik ook veel mensen opstaan die pleiten voor vrijstelling van harddrugs. Staat u ook aan die kant?’ Visser: ‘Ik ben altijd al voor legalisering van handel en gebruik van drugs geweest. Er moeten alleen voorwaarden aan verbonden worden. Er moeten drempels gecreëerd worden in de verkrijgbaarheid. Coffeeshops moeten goed gecontroleerd worden om te voorkomen dat er ook illegaal harddrugs worden verkocht.’
26
PM 24 / 5
Van Velzen: ‘Hoe wordt het hier in de Pauluskerk geregeld?’ Visser: ‘In 1994 hadden wij vier vaste huisdealers. Dat ging goed tot ik op een morgen bij burgemeester Opstelten op het matje werd geroepen en hij vertelde dat het niet meer kon. Op mijn protest dat dit al negen jaar lang goed ging, reageerde hij dat hij er nooit iets van had geweten. Maar ik kon mij herinneren dat hij zelf kennis heeft gemaakt met deze mensen. Ik stond met mijn rug tegen de muur en ik moest alles weer ondergronds gaan organiseren. Het vervelende daarvan is dat je het niet meer kan controleren. De politie hield me in de tijd van de huisdealers argwanend in de gaten en gaf me een belangrijke tip: “Wat er ook gebeurt, bemoei je nooit met het geld.” Dat heb ik ook nooit gedaan. Toen een van die dealers werd opgepakt, werd hem tijdens de rechtszitting strafvermindering beloofd als hij zou vertellen hoeveel ik er zelf al die jaren aan verdiend had. Maar de verdachte zei: “Ik wil graag strafvermindering, maar ik kan niets zeggen. Dominee Visser heeft nooit één cent van ons gekregen”.’ Van Velzen: ‘Beschouwt u uw werk als een soort zendingswerk?’ Visser: ‘Nee. Ik heb altijd een bepaald beeld van zendingswerk gehad. Ik zie mijn kerk meer als een markt waar ik producten aanbied. Je kunt ervoor kiezen om van die producten gebruik te maken, maar je kunt ook gewoon doorlopen. Bezoekers zijn niet verplicht om gelovig te zijn. Er worden alleen vrijblijvende godsdienstige activiteiten georganiseerd. De Pauluskerk is niet zo’n christelijke drugshulpverleningsinstelling met een verborgen agenda.’ Van Velzen: ‘Hoe ziet u uw rol dan? Voelt u zich meer activist, of misschien politicus?’ Visser: ‘Niet echt, al moet ik natuurlijk af en toe aan politiek doen om dingen te bereiken. Met sommige politieke partijen heb ik echt goede contacten gehad. Een grappig voorbeeld is oud-
Van Velzen: ‘Mag u meebeslissen over wie uw opvolger wordt in de Pauluskerk?’ Visser: ‘Ik heb er wel wat over te zeggen, maar de kerk is nog erger dan een politieke partij. De democratie valt tegen en er wordt heel wat gemanipuleerd. De rechterflank in de kerk zou het liefst een wat conservatiever figuur zien. Ze vinden mij te radicaal. Maar er zijn heel wat kerkelijke organen die aan de touwen trekken, dus ik weet nog niet wie er gaat beslissen.’ <
ds. hans visser Ds. Hans Visser (1942) is geboren in Den Haag en heeft theologie gestudeerd aan de Universiteit van Utrecht. In de jaren ’70 werkte hij als zendeling in Indonesië. In 1979 werd hij dominee in de Pauluskerk in Rotterdam. Hij stelde al snel zijn kerk open voor daklozen en drugsverslaafden. Dominee Visser werd landelijk bekend door zijn inzet voor Perron Nul, een plek waar drugsverslaafden konden gebruiken en methadon kregen. In augustus dit jaar zal de Pauluskerk worden gesloopt en er komt een nieuwe kerk voor in de plaats. Tot die tijd zal dominee Visser in dienst van de kerk blijven.
spelers > Ambtenaren hebben geen flauw idee waar Roel Bekker mee bezig is
TEKST cindy castricum beeld cindy versteeg
‘Ik verwacht er niet veel van’ Roel Bekker heeft de taak de overheid te vernieuwen. Flexibilisering is daarbij het toverwoord. Wat vinden ambtenaren hier eigenlijk van? En zijn zij te spreken over de nieuwe cao? PM vroeg het een aantal lezers.
BZK • Wat is het eerste dat in u opkomt, als u het woord flexibilisering hoort? Zo luidde een van de vragen aan de lezers van PM. gevolgd door de De antwoorden liepen dertiende maand. Dat uiteen van ‘een goede zaak’ Vrom, VenW en ambtenaren nu eindelijk ook een en ‘meer doen met minder LNV gewerkt. Overstappen is eindejaarsuitkering in de vorm van een derambtenaren’ tot ‘bezuinigen’ en ‘kom eens met wat nieuws!’ Kortom, ambtena- steeds weer een hele papieren rompslomp die tiende maand krijgen, vindt 63 procent terecht. Ruim 26 procent vindt het onterecht en 11 proren zijn verdeeld over wat flexibilisering voor best minder zou kunnen.’ hen betekent. Ruim 59 procent van het PM Dat constateert ook Jan Willem Dieten van cent heeft er geen mening over. John van Dijk, Panel (zie kader) heeft een positieve kijk op Abvakabo FNV. ‘Als een ambtenaar op een chef kabinet en protocol op het ministerie van ander departement VWS, voert gelijke behandeling met de priflexibilisering, terwijl aan de slag gaat, heeft vate sector aan als rechtvaardiging voor het dit bij 41 procent ne‘Overstappen is steeds weer gatieve gevoelens opeen hele papieren rompslomp’ hij een ontslagbrief invoeren van de dertiende maand. Hij gaat er nodig van de SG, alvo- hierbij overigens van uit dat ‘verdere gelijkroept. Een ambtenaar rens hij een nieuwe schakeling van de arbeidsvoorwaarden zich van het ministerie van LNV ziet flexibilisering als ‘het verloren gaan aanstelling op het andere ministerie krijgt. doorzet’. Chris Breebaart van Verkeer en Wavan inhoudelijke kennis en betrokkenheid’. Jos Daar wordt dan weer een nieuw personeels- terstaat ziet het anders: ‘Het is modieus om als Timmerman van Rijkswaterstaat noemt het dossier aangemaakt.’ De bonden omarmen het ambtenaar op een werknemer in een bedrijf te kretologie. ‘De overheid loopt achter allerlei begrip flexibilisering, maar geven er wel een willen lijken. Ik klaag niet over de dertiende hypes in het bedrijfsleven aan, maar dan een andere invulling aan. ‘Niet de ambtenaren maand, maar ik heb ooit gekozen om ambtepaar jaar later, zonder zich ervan bewust te zijn moeten flexibel worden, maar de organisatie,’ naar te zijn en bij een non-profitorganisatie te dat de overheid een fundamenteel ander type aldus Dieten. gaan werken.’ Bert Bos, accountmanager van het Expertisecentrum Arbeidscommunicatie organisatie is.’ Volgens Timmerman kan flexiRijk (BZK), vindt dat ‘het inkomensplaatje van bilisering een goede oplossing zijn, ‘maar dan Minder verlofdagen moet het gaan om het verminderen van stro- De afgelopen maanden heeft Dieten, namens de overheid een afspiegeling hoort te zijn van perigheid’. Hij ziet ook nog geen duidelijke de vakbonden, veelvuldig onderhandeld met wat in de rest van de wereld bij grotere organisaties wordt gedaan’. aanwijzingen hoe het ingevuld gaat worden. de minister van BinOver de salarisverho‘Ik verwacht er dan ook niet veel van.’ nenlandse Zaken en ‘Niet DE ambtenaren ging is hij minder te En toch, als je ambtenaren vraagt of ze Koninkrijksrelaties moeten flexibel worden, spreken: ‘Die houdt de bereid zijn op een ander departement een over arbeidsvoorwaarmaar de organisatie’ inflatie niet eens bij.’ functie te aanvaarden, antwoordt 90 procent den. Het merendeel De nominale eindeinstemmend. Soms met een kanttekening – van de lezers is te ‘mits men gebruikmaakt van de expertise spreken over de nieuwe cao die de bonden jaarsuitkering is, aldus Bos, ‘een sigaar uit eiwaarover ik beschik’ – maar de bereidheid eind april met Guusje ter Horst (PvdA) overeen- gen doos’. Ivo Blommaart, werkzaam bij BZK, naar een ander ministerie te verhuizen is kwamen. Bijna 76 procent geeft aan ‘er blij mee sluit zich daarbij aan. ‘Ik ben blij met de nieugroot. Dat er op dat terrein nog veel moet te zijn’, tegenover maar 10 procent die er niets we cao,’ zegt hij. ‘Afgezien van het feit dat het gebeuren, blijkt wel uit de ervaring van Jan in ziet. Ruim 14 procent van de ondervraagden deels een sigaar uit eigen doos is, gaan we er Pieter Vermeulen, werkzaam als procesmana- heeft geen idee. Het meest positief aan de cao financieel op vooruit.’ Ook Jan van Tol, ambteger bij de Dienst Landelijk Gebied: ‘Ik heb bij vinden de ambtenaren de salarisstijging, direct naar op LNV, rept van de spreekwoordelijke
PM 24 / 5
27
spelers > sigaar uit eigen doos. Hij doelt daarbij vooral als je tot een dertiende maand wilt komen.’ op de vermindering van het aantal verlofdagen, Hij wijst op de ‘veiligheidsklep’ die in de cao de cao-afspraak waarmee hij desgevraagd zegt is opgenomen. ‘Als in 2009 of 2010 blijkt dat de het minst blij te zijn. Bijna een derde van de inflatie fors hoger is, kunnen we opnieuw over respondenten is het met hem eens. Met ingang de salarissen onderhandelen.’ van 2008 vervalt het Wiens job er over recht op doorbetaald vier jaar in elk geval op ‘Het is modieus om op een verlof bij verhuizingen, moet zitten, is die van werknemer in een bedrijf ondertrouw, overlijden Roel Bekker, de prote willen lijken’ van verwanten hoger gramma-SG voor de dan de tweede graad vernieuwing van de en bij ambts- of huwelijksjubilea. Als ambte- rijksdienst. Bijna de helft van de respondenten naren in het huwelijksbootje stappen mogen is het eens met de stelling dat de wijze waarop nog maar twee doorbetaalde vrije dagen wor- Bekker bezig is niets te maken heeft met verden opgenomen, in plaats van de huidige vier. nieuwing van de rijksdienst, maar puur een taak‘Dit is de enige concessie die we gedaan heb- stellingsoperatie is. ‘Ik ben bang dat het daar wel ben,’ verdedigt onderhandelaar Dieten van op uitdraait,’ zegt VWS-ambtenaar John van Dijk. Abvakabo FNV. ‘Natuurlijk gaat het, naast modernisering, ook om taakstelling. Er is tenslotte een besparing 750 Veiligheidsklep miljoen euro ingeboekt. Stel eerst de taken vast De looptijd van de cao staat op de tweede plek en dan het aantal daarvoor benodigde fte’s. Het van meest negatieve punten. ‘Vier jaar is wel is belangrijk nu eindelijk eens af te spreken wat erg lang voor een cao,’ reageert Harry Ol- wél en níét de taken van de rijksoverheid zijn.’ dersma van het ministerie van Economische Veel ambtenaren hebben geen flauw idee Zaken. Dieten is met hem eens dat het een waar Bekker mee bezig is. ‘Ik heb nog niets gelange periode betreft. ‘Maar die heb je nodig zien of gehoord,’ zegt LNV’er Huib van Romburgh.
Twee andere LNV’ers: ‘De operatie gaat door zonder dat alternatieve werkwijzen zichtbaar worden.’ ‘Geen idee waar hij nu mee bezig is.’ ‘Ik kan het niet beoordelen, want ik merk er nog niets van,’ vindt een ambtenaar van Verkeer en Waterstaat. Haar collega Breebaart zegt: ‘Het is taakstellen, het is kortzichtig en het gaat weer mis. Tjeenk Willink heeft gelijk.’ Maar de meest veelzeggende reactie komt van Hans Wolf, inmiddels zelfstandig consulent en daarvoor jarenlang werkzaam bij de Sociale Verzekeringsbank: ‘Roel Bekker? Wie is Roel Bekker?’ <
PM Panel Voor dit artikel heeft PM een selecte groep lezers een aantal vragen over flexibilisering voorgelegd. Wilt u ook deel uitmaken van het PM Panel, stuur dan een e-mail naar
[email protected]. Wij zullen u vervolgens zo nu en dan raadplegen over interessante en actuele onderwerpen. Ideeën hiervoor zijn ook van harte welkom!
MENSEN IN BEWEGING
advertentie
De volgende stap na uw bestuurdersfunctie! Na een bestuurlijke functie te hebben bekleed, is het voor een bestuurder niet gemakkelijk om een passende nieuwe functie te vinden. P&O Services Groep (PSG) biedt voormalige bestuurders een specifiek begeleidingstraject met als doel het vinden van een geschikte baan. Het begeleidingstraject kan vanuit outplacement of vanuit de overstapconstructie van PSG worden gevolgd. In geval van outplacement behoudt de bestuurder een ww- of appa-uitkering. De overstapconstructie gaat verder. In dat geval ziet de bestuurder af van de uitkering en treedt in dienst bij PSG. De arbeidsvoorwaarden blijven gelijkwaardig aan het huidige arbeidsvoorwaardenpakket. Deze constructie levert op korte termijn een structurele oplossing voor zowel de bestuurder als zijn voormalig werkgever. De bestuurder vergroot de kansen op de arbeidsmarkt en de voormalig werkgever beperkt de uitkeringskosten. PSG is dé mobiliteitspartner binnen de overheid die ook is aangesloten bij het ABP. Wilt u meer weten over onze mogelijkheden in uw specifieke situatie? Neem dan vrijblijvend contact op met de heer M.H.M. van Baaijen (06 - 53424762), of de heer A. Anthonissen (06 - 51073692).
www.poser.nl 073-5039320
Den Haag Plein 17
Meppel Schoolstraat 7a
Tilburg Reitseplein 2
Wageningen Agro Business Park 65
Hedel Kronenburgpark 2
spelers <
Ontwikkelingen bij de rijksoverheid Onlangs presenteerde het ministerie van Binnenlandse Zaken het Sociaal Jaarverslag over 2006. Al eerder lekte uit dat het rijk de ingezette daling van het aantal werknemers van de afgelopen jaren niet heeft kunnen doorzetten in 2006. De kosten van de rijksdienst stegen afgelopen jaar, ondanks de beloofde bezuinigingen, met 3,3 procent. Het verslag gaat echter in op veel meer ontwikkelingen. De belangrijkste op een rij. BZK • In totaal hebben de ministeries in 2006 ruim 568 miljoen euro uitgegeven aan externen, een forse stijging in vergelijking met eerdere jaren, terwijl bezuinigingen waren beloofd. Meer dan de helft van het geld werd besteed aan uitzendkrachten. Minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken waarschuwde in een begeleidende brief aan de Tweede Kamer dat een te hoge kostenpost voor inhuur de beoogde afslanking van de rijksoverheid tegengaat. Met de ministers van Financiën en Economische Zaken belooft zij de inkoop te bekijken en te verbeteren. EZ liep hier alvast op vooruit door het afgelopen jaar 142 structurele inhuurcontracten om te zetten in ambtelijke aanstellingen. Rijksambtenaren hebben het over het algemeen goed naar hun zin. Opvallend is dat tevredenheid sterk afneemt bij degenen die langer dan tien jaar op dezelfde functie zitten. Rijksambtenaren zijn meer dan andere ambtenaren tevreden over het niveau van hun functie.
advertentie
• Kosten van de rijksdienst stegen met 3,3 procent • 568 miljoen euro uitgegeven aan ‘externen’ • EZ zet 142 structurele inhuurcontracten om in ambtelijke aanstellingen • Na tien jaar dezelfde functie wordt ambtenaar ontevreden • 170 gevallen van inbreuk op integriteit • Bijscholing per werknemer bijna 1.300 euro per arbeidsjaar • 12,8 procent van alle nieuwe medewerkers uit een etnische minderheidsgroep • Het aandeel vrouwelijke werknemers steeg tot boven de 41 procent • Vergrijzing onder ambtenaren neemt toe
Het grootste deel van de ambtenaren vertrouwt op de integriteit van hun departement. Slechts een op de zeven geeft aan hier geen of weinig vertrouwen in te hebben. Toch steeg het aantal gevallen van inbreuk op de integriteit ten opzichte van 2005. Er werden vorig jaar 170 gevallen geregistreerd. Wel daalde het aantal gevallen waarbij een ontslag volgde. Volgens het verslag is een belangrijke oorzaak voor deze cijfers de verbeterende aandacht en de completere registratie. De ministeries hebben het afgelopen jaar fors geïnvesteerd in de kennis van hun medewerkers. Gemiddeld lag de bijscholing per werknemer op bijna 1.300 euro per arbeidsjaar, het hoogste niveau in de laatste vijf jaar. Opvallend zijn hierbij de verschillen per ministerie. Aan de scholing van een ambtenaar op het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt gemiddeld meer dan drie keer zoveel uitgegeven als aan een ambtenaar van het ministerie van Vrom. De cijfers verbazen Henk Boon, voorlichter van het ministerie van SZW niet. ‘Onder SZW vallen ook de arbeidsinspectie en het Siod. Dit zijn over het algemeen functies waar een intensief opleidingstraject aan voorafgaat, wat de gemiddelde kosten per werknemer omhoogtrekt.’ Etnische diversiteit Met ‘gerichte wervingsacties’ is het afgelopen jaar geprobeerd de etnische diversiteit bij het rijk te vergroten. Deze acties richtten zich onder andere op specifieke wervingen van allochtonen bij carrièrebeurzen en het rijkstraineeprogramma. De wervingsacties hebben afgelopen jaar al de eerste vruchten afgeworpen: uit het verslag blijkt dat van alle nieuwe medewerkers 12,8 procent uit een etnische minderheidsgroep afkomstig is. Het aandeel allochtone medewerkers in de rijksdienst steeg afgelopen jaar door de relatief hoge uitstroom van allochtonen (11,2 procent) slechts licht. De etnische diversiteit is met 14,7 procent het grootst op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het ministerie van LNV bungelt met een aandeel van 5,3 procent al sinds 2003 onder aan de lijst. Medewerkers op de ministeries moeten overigens zelf opgeven of zij tot een etnische minderheid behoren. Het werkelijke aantal allochtonen in rijksdienst kan daarom hoger liggen dan de cijfers uitwijzen. Vrouwen deden het in 2006 goed in de rijksdienst, zo valt te lezen. Het aandeel vrouwelijke werknemers steeg van 38,5 procent tot boven de 41 procent. Ook in hogere salarisschalen nam het aantal vrouwen toe, al is in schaal vijftien en hoger nog maar 18,3 procent vrouw. De vergrijzing onder ambtenaren is in 2006 onverminderd voortgegaan. Een rijksambtenaar was in 2006 gemiddeld 43 jaar. Het aantal werknemers onder de 45 jaar nam het afgelopen jaar af, terwijl een grote groep 55-plussers aan het personeelsbestand kon worden toegevoegd. < [Sandra Verdel]
PM 24 / 5
29
spelers >
‘De gevoeligheid voor jeugdproblematiek is toegenomen’ OCW • Ella Kalsbeek (52) wordt de nieuwe van problemen in de jeugdzorg. ‘De gevoeligbestuursvoorzitter van Altra, een instelling voor heid voor de jeugdproblematiek is door zaken jeugdzorg en onderals het Maasmeisje en Savannah toegenowijs in Amsterdam. ‘Je moet de zorg naar de men. Er is in het huiOp 1 juni neemt het school brengen’ dige regeerakkoord oud-Kamerlid de bestuurshamer over van absoluut aandacht Gerard Gruppen. De justitiewoordvoerster van voor kinderen in de knel.’ Dit resulteert volde PvdA-fractie maakte zich in de Kamer al gens Kalsbeek overigens ook in meer vraag sterk voor de verbetering van de jeugdzorg. naar hulp: ‘We hebben nu meer mogelijkheOok als staatssecretaris van Justitie in het den om verwaarlozing en mishandeling zichttweede kabinet-Kok was ze nauw betrokken bij jeugdbescherming en familierecht. Nu krijgt Kalsbeek de kans om de opgedane ervaring in praktijk te brengen: ‘Elk kind dat niet in de criminaliteit belandt en niet voortijdig uitvalt op school, is winst voor de toekomst.’ Het samenbrengen van hulpverlening en onderwijs is volgens Kalsbeek essentieel. ‘Je moet de zorg naar de school brengen. Een onderwijzer kan niet alle kinderen die problemen hebben voortdurend in de gaten houden. Deze kinderen moeten terechtkunnen bij een hulpverlener die aanwezig is op de locatie.’ Kalsbeek benadrukt dat de werkzaamheden niet alleen complex zijn door de problematiek van de kinderen. Ook de verschillende financieringsstromen spelen een belangrijke rol. ‘De financiering mag nooit in de weg staan als het gaat om het verlenen van zorg aan een kind. Deze moet zich aan het probleem aanpassen.’ Kalsbeek onderstreept dat er de laatste jaren meer geld is vrijgemaakt voor de aanpak
baar te maken en kunnen beter zien waar problemen zitten.’ Ook de aanstelling van een minister van Jeugd en Gezin toont, volgens Kalsbeek, aan dat het jeugdbeleid een belangrijke plaats op de politieke agenda inneemt. ‘De kinderen zijn de toekomst. Ik twijfel niet aan de inzet en opvattingen van minister Rouvoet. De vraag is of hij bij zijn collega’s draagvlak kan creëren. Dat zal spannend worden.’ < [Rianne Waterval]
Programma Nationale Veiligheid op poten BZK • Op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gaat een speciale interdepartementale afdeling zich bezighouden met dreigingen. Bij het Programma Nationale Veiligheid, dat is gestationeerd onder het DG Veiligheid, werken momenteel veertien ambtenaren (iets meer dan 10 fte). Elf van hen zijn afkomstig van BZK en drie ambtenaren zijn gedetacheerd vanuit een ander departement of een andere organisatie (Economische Zaken, Verkeer en Waterstaat en het Milieu- en Natuurplanbureau/RIVM). De 33-jarige Ruth Clabbers is programmamanager en stuurt de nieuwe afdeling aan. Met de Strategie Nationale Veiligheid
30
PM 24 / 5
heeft het kabinet aangegeven elk najaar een risicobeoordeling te willen publiceren. Het eerste jaar staat een aantal thema’s centraal: klimaatverandering, energievoorzienings
‘Het is de bedoeling dat we vanaf eind 2008 alle dreigingen gaan beoordelen’ zekerheid en polarisatie en radicalisering. ‘Vanwege de complexiteit richten we ons nu op drie thema’s,’ licht Clabbers toe. ‘Het is de bedoeling dat we vanaf eind 2008 alle dreigingen gaan beoordelen.’ Hiertoe werken
niet alleen de departementen samen, maar wordt ook contact gezocht met private partijen, lokale overheden en vergelijkbare clubs in het buitenland. Vooral van de aanpak in Engeland hoopt Clabbers veel te leren. ‘Aan het eind van het jaar organiseren we dan ook samen met de Engelsen een high level meeting over dreigingen.’ Begin vorig jaar was Clabbers genomineerd voor de titel Jonge Ambtenaar van het Jaar 2005. Mark Bressers ging er met de prijs vandoor en Clabbers werd tweede. Ze was genomineerd vanwege haar rol als projectleider van de rampenoefening Bonfire. < [Cindy Castricum]
Zo werkt het in Brussel
EUROPA
Als lezer van PM ontvangt u alweer enige tijd PM Europa. Uit persoonlijke contacten met onze abonnees maken wij op dat sommigen dit zeer op prijs stellen en anderen het blad bijna niet inkijken. Een aantal malen kregen wij te horen: waarom doen jullie dit? Wordt dit blad soms gemaakt door de voorlichting van de Europese Commissie? Terechte vragen, waar we u graag antwoord op geven. PM Europa is een onafhankelijke uitgave van Politieke Pers BV, net als PM, het blad waar u al wat langer mee vertrouwd bent. Het was de uitdrukkelijke wens van de redactie om naast PM een nieuwsvoorziening op te zetten vanuit Brussel. Een groot deel van onze wetgeving komt al uit Europa en ook de andere Europese instellingen zoals het Europees Hof, het Europees Parlement en de Navo hebben een grote impact op het Nederlandse beleid. Wij vinden de Europese context interessant en journalis-
tiek onderbelicht. Helaas ontbrak het ons aan middelen om een Europees blad te financieren. De markt zat er niet op te wachten, om het maar eens populair te zeggen, en geen enkele ondernemer kan investeren zonder winstperspectief. Gelukkig is het in ons land een goed gebruik dat de overheid meebetaalt aan onafhankelijke nieuwsgaring. Er gaat veel geld naar de publieke omroepen waarmee ze onder andere journaals, actualiteiten- en achtergrond programma’s kunnen maken. Bij onze Europese nieuwsvoorziening gaat het uiteraard om veel bescheidener bedragen, maar we waren erg blij met de subsidie van de Europese Commissie en een financiële bijdrage van de ministeries van LNV, Vrom en EZ, zodat wij in Brussel aan de slag konden. Al die lezers die Europa als een ver-van-hunbedshow beschouwen, zou ik willen aanraden er toch eens voor te gaan zitten en PM Europa
open te slaan. Dan zullen ze ervaren dat Europa, als er op een eerlijke en kritische manier over geschreven wordt, helemaal niet ‘saai’ is. Voor Nederland zijn de komende weken cruciaal. Een ruime meerderheid van de lidstaten wil gewoon door met de grondwet zonder veel concessies aan het Nederlandse kabinet te doen. Onder het mom ‘zo werkt het in Brussel...’ zullen wij u in PM Europa op de hoogte houden van de verrichtingen van onze landgenoten bij instellingen van de EU en al het Europese nieuws brengen dat belangrijk is voor Den Haag. Omdat we er geen genoeg van kunnen krijgen.
Guikje Roethof Hoofdredacteur
PM 24 / 5
31
et cetera < In debat met Neelie Kroes
om de defensie-uitgaven jaar na jaar met miljarden te verhogen, gaan dit jaar de uitgaven voor het eerst sinds jaren met 200 miljoen omhoog. Ondertussen worden in de VS in hoog tempo plannen gemaakt voor een Europees wapenschild. Ruud Lubbers (oud-premier voor het CDA) heeft onlangs gewezen op het belang van atoomontwapening en het gevaar van ‘Euro Star Wars’. Ook Johan Witteveen (oud-minister van Financiën voor de VVD en ouddirecteur van het IMF) zet zich al jaren op het hoogste niveau in voor kernontwapening en Jan Pronk (o.a. oud-minister voor Ontwikkelings samenwerking voor de PvdA) is een notoir voorstander van atoomontwapening. Zij doorbreken de stilte bij de politieke top over ‘Euro Star Wars’ en gaan in gesprek met Peter Gortzak (vicevoorzitter FNV) en Jan Schaake (coördinator Platform tegen de Nieuwe Oorlog). Econoom en geopolitiek expert William Engdahl plaatst het geheel in het kader van de ‘Nieuwe Koude Oorlog’, die sinds de rede van Poetin tijdens de veiligheidsconferentie in München (10 februari 2007) steeds meer aandacht krijgt.
Neelie Kroes, Eurocommissaris voor Mededinging, spreekt op 25 mei in het International Politiek Café. Onderwerp van het gesprek is 50 jaar Europese Unie. Het café is georganiseerd door het Politiek Café in samenwerking met de Liberale Internationale Groep Nederland (LIGN). Wat Neelie Kroes in debat Wanneer Vrijdag 25 mei, 19.30 uur Waar Carlton Ambassador Hotel, Sophialaan 2, Den Haag Informatie en reserveren www.politiekcafe.eu Toegang Gratis
Wat Doorbraak Debat Euro Star Wars? Wanneer Vrijdag 25 mei, 17.00 uur Waar Felix Meritis, Keizersgracht 324, Amsterdam Informatie en reserveren www.felixmeritis.nl Toegang Gratis
Euro Star Wars De oorlog in Afghanistan kost ons jaarlijks honderden miljoenen, die beter geïnvesteerd kunnen worden in sociale en economische vernieuwing om onze toekomstige economische kurk te versterken. In navolging van de Verenigde Staten, waar al jaren sociale voorzieningen worden afgebroken
advertentie
w o e n s d a g 1 3 j u n i I n het Nutshuis te Den Ha a g
Bestuurlijke drukte? Bestuurlijke D U R F ! theer
n, s gas isse hön uin i ema T q k e u p r e e kF Jo dB Mar auta uts, erar ns N gho r oor G a d r o t F B s n rry geho ies e Z . Ha h Sp ) st o.a of A t a e g b d s l ntrum r z a a z i Lies g (ce a W a H e n ing: D 5, De id kt egele ismar ale b uur ivierv R – muzik s 16.30 tshui pen: u o N l arkt! : a e i za atiem locat m uur / r o 0 f 0 n . 7 en i ng: 1 ) BBQ aanva gratis .nl ( d n nline uite om- o v . aansl w : ww elden aanm
m F A # ' . ) 2 5 2%
REUR
IN
G!Ca
n luc fés zij
htige
talksh
ow
r ser s ove
ieuze
zaken
, va
r en n, voo
door
ambte
naren
In debat met Laurens Jan Brinkhorst De vroegere vicepremier en minister van Economische Zaken Laurens Jan Brinkhorst (D66) spreekt op maandag 4 juni in het Politiek Café. Thema: Op weg naar nieuwe politieke verhoudingen. Na de korte inleiding is er volop gelegenheid om vragen te stellen. Vanaf 19.30 uur is er livemuziek. Wat Laurens Jan Brinkhorst in debat Wanneer Maandag 4 juni, 20.00 uur Waar Haagsche Kluis, Plein 20, Den Haag Informatie en reserveren www.politiekcafe.nl Toegang Gratis
Café Foreign Affairs Frans Timmermans (staatssecretaris van Europese Zaken) gaat in gesprek met correspondenten bij de Europese Unie over de toekomst van de EU en de positie van Nederland. Bij Timmermans aan tafel schuiven Bernhard Bulcke (De Standaard), Adriana Cerretelli (Il Sole 24 Ore) en Ben van der Velden (voormalig correspondent van NRC Handelsblad) aan. Het debat is een onderdeel van Dare2Connect, een samenwerkingsprogramma van Felix Meritis en de Stichting Internationale Culturele Activiteiten (Sica). Wat Café Foreign Affairs Wanneer Dinsdag 5 juni, 20.00 uur Waar Felix Meritis, Keizersgracht 324, Amsterdam Informatie en reserveren
[email protected] Toegang Gratis, wel reserveren
PM 24 / 5
33
service Kameragenda
24 mei t/m 7 juni
Plenaire vergaderingen In week 22 staat onder meer de Rijkswet kustwacht voor de Nederlandse Antillen en Aruba op de agenda. De week daarna wordt, zoals de agenda er bij het ter perse gaan van PM uitziet, alleen het rapport Themacommissie Ouderenbeleid behandeld. Het gaat hier om een kabinetsnota over ouderenbeleid in het perspectief van de vergrijzing.
15.00 – 17.00 VenW, Vrom, Algemeen Overleg
15.00 – 17.00 Justitie, Algemeen Overleg
Benutten milieuruimte Schiphol
Rapport van de commissie advocatuur
29 mei 16.30 – 19.30 OCW, SZW, Algemeen Overleg
16.00 – 18.00 VenW, Algemeen Overleg
Commissievergaderingen
24 mei
30 mei
10.00 – 12.00 SZW, Algemeen Overleg
10.00 – 12.00 Vrom, EZ, LNV, VenW,
Europa-overleg 10.00 – 12.00 LNV, Algemeen Overleg Internationale VN-conferentie over handel in bedreigde wilde flora- en faunasoorten
Algemeen Overleg Nota Ruimte 14.00 – 17.00 OCW, EZ, Algemeen Overleg Onderzoeksbeleid
12.00 – 15.00 BZ, Algemeen Overleg
10.00 – 12.00 Vrom, Algemeen Overleg Milieuraad 12.00 – 14.00 LNV, Algemeen Overleg Diervoeders 12.30 – 14.30 SZW, Financiën, Algemeen Overleg Stand van zaken Wet walvis 12.30 – 14.30 VenW, Algemeen Overleg HSL-Zuid 13.00 – 14.00 VWS, Algemeen Overleg Europa-overleg 13.30 – 14.30 BZK, Algemeen Overleg Stemmachines 14.00 – 17.00 VWS, Algemeen Overleg Geneesmiddelenbeleid, topinstituut Pharma
Verkeersveiligheid
16.00 – 18.00 Justitie, Algemeen Overleg Evaluatie plan van aanpak opsporing en vervolging oorlogsmisdrijven
6 juni 10.00 – 12.00 Justitie, Algemeen Overleg
Huiselijk geweld Midden-Oostenconflict
13.00 – 15.00 WWI, Algemeen Overleg
Wet inburgering buitenland
14.00 – 15.30 LNV, Algemeen Overleg
31 mei
Schelpdiervisserij
10.00 - 12.30 OCW, Vrom, Algemeen Overleg
15.00 – 16.00 VenW, Algemeen Overleg
Architectuurbeleid, ruimte en cultuur 10.00 - 13.00 VWS, Algemeen Overleg Modernisering AWBZ 11.30 – 14.30 Justitie, Algemeen Overleg Internationale gegevensuitwisseling 14.00 – 15.00 EZ, Algemeen Overleg Europa-overleg Ministerraad Vervoer, Telecommunicatie en Energie 14.00 – 16.30 OCW, Algemeen Overleg Restauratie 14.00 – 15.30 Financiën, Algemeen Overleg Ecofin
evenementen
Transportraad
16.00 – 19.00 VenW, Vrom, Algemeen Overleg Aanleg en onderhoud van wegen
7 juni 10.00 – 12.00 LNV, EU, Algemeen Overleg Landbouw- en Visserijraad
10.30 – 12.30 Justitie, BZK, Algemeen Overleg
JBZ-Raad
13.00 – 16.00 VWS, WWI, Algemeen Overleg
Maatschappelijke opvang
14.30 – 17.30 OCW, LNV, Algemeen Overleg Competentiegericht onderwijs en examen in het mbo
24 en 25 mei
31 mei
31 mei
12 juni
Nieuwe Wet ruimtelijke ordening en Grondexploitatiewet Studiecentrum Bedrijf en Overheid Golden Tulip Hotel Central, ’s-Hertogenbosch www.bouw-instituut.nl
Top Bestuurders Meeting ‘Bestuurlijke Drukte’ rond Asfalt & IJzer, Bits & Behaviour Blomberg Instituut Theater Dilligentia, Den Haag www.debatcyclus.nl/mobiliteit
Congres De it-architect bij de overheid Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid WTC, Rotterdam www.sbo.nl
Lezing Martijn Vroemen Rijksadvies ROI, Den Haag 070-3410152
5 juni
12 juni
Lezing Joop Swieringa Rijksadvies ROI, Den Haag 070-3410152
Conferentie ‘Mobiliteit bij de rijksoverheid’ A+O fonds Rijk Centrum Arbeidsverhoudingen, Den Haag www.aofondsrijk.nl
29 mei
31 mei
Lezing Harrie Aardema Rijksadvies ROI, Den Haag 070-3410152
Cursus Prestatiesturing bij gemeenten Elsevier Congressen Jaarbeurs, Utrecht www.elseviercongressen.nl
31 mei Praktijkcongres ‘Binnenstedelijk bouwen: de moeite waard!’ Ministerie van Vrom Herik Rail Rijtuigenloods, Amersfoort www.rostra.nl
34
5 juni
Overheveling WIA (voorheen REA)-onderwijsvoorzieningen 16.30 – 18.30 Defensie, Rijksuitgaven, Algemeen Overleg Defensie materieelproces 17.00- 19.00 Vrom, VenW, Algemeen Overleg Waterketenbeleid
PM 24 / 5
5 en 6 juni VNG Jaarcongres Congres- en Studiecentrum VNG Jaarbeurs, Utrecht www.vngjaarcongres.nl
12 juni Congres Zorglogistieke bedrijfsvoering Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid WTC, Rotterdam www.sbo.nl
beau monde Het was alweer de Grande Finale van het Publieke Sector Debat waarvoor ons een ‘persoonlijke uitnodiging’ bereikte. Ook de locatie droeg bij aan het gevoel te behoren tot een select gezelschap van bijzonder belangrijke mensen. Dit moest haast wel een zinderend debat worden.
‘Overheid mag kleiner’ Wat: Het Publieke Sector Debat Waar: Kasteel de Wittenburg Wanneer: Donderdag 10 mei
Aan gespreksleider Pieter Hilhorst is niet te zien dat hij de avond ervoor nog tot diep in de nacht heeft rondgespookt in het hoofdstedelijke Felix Meritis, waar zijn laatste toneelstuk in première ging. Jan Dirven, oud-ambtenaar van LNV, is gepokt en gemazeld in dit circuit. Hij vertelt Hilhorst nog even aan wie hij wat moet vragen om enige commotie los te maken.
Ze zijn dus niet allemaal gekomen. maar de zaal zat toch behoorlijk vol. Een greep uit de aanwezigen: oudPvdA-Kamerleden Vliegenthart, Van Zijl en Kalsbeek, Kete Kervezee, IG van de Inspectie Werk en Inkomen, Siep Eilander, chef inkoop en David Jongen (UWV). En dan hebben we het nog niet eens over de sprekers die waren uitgenodigd... De top dog van het Publieke Sector Debat was ongetwijfeld de SG van het ministerie van Financiën, Ronald Gerritse. Hij swingde er lekker in met de mededeling dat de overheid best kleiner mag worden. ‘Er is een enorme regeldichtheid.’ De overheid moet nu eenmaal met veel zaken rekening houden. Gerritse: ‘De overheid is geen koekjesfabriek.’
Saskia Stuiveling moest zich meteen verdedigen tegen de aantijging dat er niets mag van de rekenkamer. ‘Wij willen niet de partij zijn die angst om te experimenteren aanjaagt.’ Volgens haar is het best om 1 of 2 miljoen (‘niet meer’) uit te geven om te kijken of een goed idee werkt, ‘voordat je iets structureel gaat organiseren’.
Wie is zij? Zij is Marjan Oudeman, directievoorzitter Corus Nederland en lid van de commissie-Kok. Deze commissie wilde van de Randstad een provincie maken en dat gaat dus niet door. De mening in de zaal is duidelijk. Om de bestuurlijke drukte in de Randstad kwijt te raken, is zo veel overleg nodig, dat je er niet aan moet beginnen.
Kasteel de Wittenburg in Wassenaar heeft wel iets van Bommelstein. Het wordt gefrequenteerd door de fine fleur van het vaderlandse bedrijfsleven.
Herman van Gunsteren wordt op dit soort bijeenkomsten uitgenodigd omdat hij altijd iets zegt waar niemand aan gedacht heeft. Zo vindt hij het helemaal geen goed idee om de verkokering af te schaffen en een concern rijk op te richten. ‘Dat heeft alle gevaren van de sovjetplanning.’ Philippe Raets, pSG van BZK (l.) en Ralph Pans (VNG). Raets is ronduit enthousiast over het concept van het beleidsprogramma van het kabinet dat na de 100 dagen zal verschijnen. Pans: ‘Er zijn op BZK wel ideeën en er is geld, maar ik mis actie. Wanneer gaan jullie nu eens wat doen?’
Na afloop in de bar van het kasteel. De meeste gasten bleven ook voor het Publieke Sector Debat Diner, waar naar verluidt heerlijke wijn werd geschonken. Frans Nauta (exInnovatie Platform), die de inleiding van het debat voor zijn rekening had genomen, drinkt wat met Mark Frequin, DG van EZ.
Jan Willem Dieten van de Abvakabo FNV is de man achter de riante cao die onlangs werd afgesloten. In deze discussie maakt hij zich sterk voor het rijk als een concern. ‘De verkokering is absoluut dodelijk.’ Dodelijk voor wie? Dodelijk voor de loopbaanmogelijkheden van de ambtenaren.
Gabriëlle Beckman, die de schone taak heeft de inspectiediensten in elkaar te schuiven, was eerder op de dag al op zoek naar iemand van Binnenlands Bestuur. Haar coördinerende taak brengt haar vroeg of laat in aanraking met gemeenten en het naleven van plaatselijke verordeningen. Misschien dat de goede persoonlijke contacten die zij met Ralph Pans onderhoudt dan ook nog eens van pas komen.
PM 24 / 5
35
Verhoog uw klanttevredenheid met Vedior HR Performance
U wilt succesvol zijn, een mooi rendement maken, groeien. Daar hebt u de kracht van mensen voor nodig. Want mensen maken het verschil. Zíj zorgen voor innovatiekracht, productiviteit, concurrentiekracht, tevreden klanten. Om de goede mensen te vinden, te boeien en te binden, hen te motiveren, en hun kracht te benutten, hebt u hoogwaardige HRM-oplossingen nodig. Met Vedior HR Performance kunnen wij u helpen die te realiseren. Wilt u weten hoe wij dat bij andere organisaties hebben gedaan? Kijk op www.krachtdoormensen.nl
