De bouwstenen van een geglobaliseerde economie BTC Informatiecyclus Lodewijk Smets (KUL, UA)
Overzicht • KISS: de gesloten economie – economische kringloop met huishoudens en ondernemingen – Arbeidsverdeling en het coördinatieprobleem
– De rol van de overheid
• Van een gesloten naar een open economie – Handel
– Buitenlandse investeringen
De gesloten economie
Eenvoudige economische kringloop Inkomensverdeling over productiefactoren
factormarkt Ondernemingen huren productiefactoren
huishoudens
outputmarkt
ondernemingen
Huishoudens kopen goederen en diensten
inkomensbesteding
Arbeidsverdeling en het coördinatieprobleem In België zijn er meer dan 4.600.000 huishoudens en meer dan 800.000 ondernemingen. Q: Hoe komt het dat er (zoveel) ondernemingen zijn? Q: Hoe kunnen de beslissingen van consumenten en producenten gecoördineerd worden?
Arbeidsverdeling • autarkie= elk huishouden voorziet in zijn eigen behoeften • arbeidsverdeling= individuen/groepen leggen zich toe op het produceren van één of een beperkt assortiment => specialisatie en arbeidsverdeling verhogen de productie t.o.v. autarkie
Het coördinatieprobleem: 3 ‘zuivere’ oplossingen • Traditionele systemen: productie en consumptie volgens traditionele regels en sociale normen • Bevelsystemen: een centrale overheid bepaalt productie en de verdeling van goederen en diensten • Marktsystemen: productie en verdeling gebeurt op basis van individuele beslissingen
Het coördinatieprobleem in de reële wereld • elk bestaand economisch systeem bevat kenmerken van de drie ‘zuivere’ systemen • de meeste moderne economieën worden gekenmerkt door marktwerking mét een (belangrijke) rol voor de overheid
Marktwerking
“Wanneer in een markt van perfecte concurrentie de prijsvorming wordt vrijgelaten, leidt de evenwichtsprijs die tot stand komt tot een Pareto-efficiënte situatie”
Rol van de overheid • Publieke goederen: belangrijke goederen dat de markt niet of onvoldoende voorziet (defensie, rechtssysteem, schone lucht,…)
=> collectieve voorziening door de overheid • Externe effecten: wanneer het gedrag van economische agenten rechtstreeks invloed heeft op andere agenten, zonder compensatie (milieuvervuiling, …) => regulering
• Herverdeling: marktwerking kan tot zeer ongelijke uitkomsten leiden => sociale zekerheid en belastingen
Economische kringloop mét overheid factormarkt
Overheid koopt prod.factoren
huishoudens
belastingen
overheid
belastingen
Overheid levert goederen en diensten
outputmarkt
ondernemingen
De open economie
De open economische kringloop BINNENLAND
huishoudens
factormarkt
overheid
ondernemingen
outputmarkt FDI TRADE
BUITENLAND
Handel
Handel: een historisch voorbeeld
Evolutie wereldhandel
Waarom handel ? De theorie van comparatieve voordelen • Elk land specialiseert zich in de productie van het goed waarvoor het over een comparatief kostenvoordeel beschikt Million roses
Thousand tablets
United States
-10
+100
South America
+10
-30
Total
0
+70
Verklaringen voor comparatieve voordelen • Technologische verschillen • Relatieve beschikbaarheid van productiefactoren • Toenemende schaalopbrengsten en Productdifferentiatie
Handel: fragment ‘Bangladesh’s Shrimp Boom’
Handel: voor- en nadelen • Voordelen: – Verhoogde welvaart – Efficiënte allocatie van productiefactoren – verspreiding technologie en know-how
• Nadelen: – – – –
Druk op het milieu? Aanpassingskosten Winnaars en verliezers Verhoogde afhankelijkheid
→ protectionisme?
Handel: Protectionisme • Quasi alle landen hanteren één of andere vorm van protectionisme • Instrumenten: douanerechten, exportsubsidies, importquota’s, vrijwillige exportbeperkingen, niettarifaire belemmeringen, invoervergunningen, … • Argumentatie: – – – – –
Diversificatie van de productie Strategische zelfvoorziening Bescherming tegen lage loonlanden Bescherming van de werkgelegenheid Bescherming van jonge nijverheden
Handel: conclusie
Handel werkt welvaartsverhogend, maar er is nood aan een complementair beleid
Buitenlandse investeringen
FDI: centrale begrippen • FDI: buitenlandse investeerder verwerft minstens 10% van de aandelen van een onderneming • Greenfield vs. M&A • Horizontaal vs. verticaal
FDI flows
FDI: fragment ‘Around the World with Joe Stiglitz’
FDI: voor- en nadelen • Voordelen: – Economische groei (door ↗ kapitaal en technologie) – Jobcreatie met hogere lonen – Spillovers? – Belastinginkomsten
• Nadelen: – Race to the bottom – Verhoogde afhankelijkheid – FDI in ‘fragiele’ landen
FDI: Conclusie
FDI zorgt voor jobcreatie en groei, maar er is nood aan good governance
Referenties •
“Economie, een inleiding”. Decoster, A.
•
“Economics”, Krugman, P. en Wells, R.
•
Rekeningen van de Overheid – NBB
•
“Theory in Economic Anthropology” Ensminger, J. (ed.)
•
“Traditional Production in Primitive African Economies”, Dalton, G.
•
“Varieties of Capitalism: The Institutional Foundations of Comparative Advantage”, Hall, P. and Soskice, D.
•
“The Globalization Paradox”, Rodrik, D.
•
“In defense of globalisation”, Baghwati, J.
•
“The evidence on Globalization”, Potrafke, N.
•
http://atlas.media.mit.edu/
•
…
