De Boswolfabriek op Wester-Eng: het complete verhaal

DE KOSTERSTEEN Nummer 123, februari 2013

De Boswolfabriek op Wester-Eng: het complete verhaal Theo Michels Bij mijn onderzoek naar de geschiedenis van de Mariënhof 1 bleek dat deze villa en het er tegenover gelegen Wester-Eng in diverse perioden gemeenschappelijke eigenaren hebben gehad. Een korte zoektocht langs dit zijspoor door kadastrale en notariële archieven leverde nieuwe informatie op over de lotgevallen van de Boswolfabriek; een aardige aanvulling op eerdere publicaties in De Kostersteen van Gijsbertsen 2 en Breman 3. Genoemde auteurs signaleerden een onderneming van het duo Panhorst en Prins die uit dennennaalden - dan al een grondstof in overvloed op de Veluwe - via een chemisch procedé een vulstof voor meubels en matrassen willen maken. Deze noemen ze ‘Boschwol’. Bijproducten zijn een aetherische olie die heilzaam zou zijn tegen vele kwalen waaronder jicht en reumatiek, en een extract om aan badwater toe te voegen. Afb. 1. Bericht in de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, 21 maart 1854

De Kostersteen 123, februari 2013

1

Octrooi Het proces is ontwikkeld in Silezië (toen Oostelijk Duitsland, nu Polen), waar al vier fabrieken draaien. De heren denken het kunstje in Nederland wel even na te doen. Panhorst vraagt bij de Koning een octrooi aan. Diverse kranten waaronder de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant schrijven er lovend over (afb. 1). Het Ministerie van Binnenlandse Zaken wijst op het Duitse octrooi, maar verleent toch in 1854 het koninklijk octrooi voor 10 jaar. Het octrooi mag dan al wel binnen zijn, ze krijgen van de provinciale overheid ook al niet direct gulle medewerking. Er is voor de productie een 4 PK stoommachine nodig, daar heeft de provincie het niet op begrepen. Na veel correspondentie via de Gemeente Ede wordt pas in maart 1855 de vergunning afgegeven. Panhorst heeft daar niet echt op gewacht: in afb. 1 lezen we dat hij een jaar tevoren al met de bouw is begonnen. De heren hebben ook goede contacten, want de Nederlandse inzending op de ‘Parijsche Tentoonstelling’ van 1855 presenteert hun idee en The Economist publiceert er in 1855 een lang artikel over 2,3. Wie waren Panhorst, Prins en Compagnie? Georg Philip Panhorst komt 1850 uit Amsterdam, 35 jaar oud, naar Bennekom en schrijft zich in als particulier zonder beroep, dus vermogend 4. Hij is een ondernemend type. Hij woont twee jaar in de Dorpsstraat, huis nr. 20, nu Dorpsstraat 42, Café De Rechter, en koopt in 1852 de villa Wester-Eng, in 1848 gebouwd door Gerrit van Roekel 5. Van Roekel woont zelf in de Wageningse 2

boerderij C37, nu Grintweg 334, genaamd ‘De Tweede Hoef’, maar bezit ook in Bennekom diverse percelen en huizen. Het huis Wester-Eng stond achterop een langgerekt perceel E336 waarop nu Bovenweg 31, en voor aan de weg de huizen nrs. 33 en 35 staan (afb. 8). Hij gaat er met zijn gezin wonen en koopt in hetzelfde jaar gronden aan de overzijde van de Grintweg en bouwt daar in 1853 de villa Mariënhof, die hij verhuurt 1. Johan Nicolaas Prins, geboren te Bennekom 1829, was de tweede zoon van burgemeester Hermanus Theodorus Prins (1787-1852) en jongere broer van Theodorus Prins (1821-1860) die van 1852 tot 1860 ook burgemeester van Ede was. Johan Nicolaas bleef ongehuwd, noemde zich administrateur, later rentmeester te Bennekom. Maar er is nog een derde persoon zakelijk

Afb. 2. J.Th.H. Nedermeijer ridder von Rosenthal, 1850


betrokken, zo blijkt uit de oprichtingsakte zich minstens vier keer per jaar te komen van de Vennootschap onder Firma ‘Pankijken. Hij brengt de helft van het niet horst, Prins en Compagnie’, juni 1854 6. nader genoemde startkapitaal in, de beide De heren beschikken over goede relaties. anderen elk een kwart. Voor Panhorst De derde vennoot in de VOF is mr. Johan bestaat dit deels uit een perceel grond Theodoor Hendrik Nedermeijer ridder (kadastraal E956), met de daarop in aanvon Rosenthal, zonder beroep te ’sbouw zijnde fabriek, en zijn octrooi dat Gravenhage. Deze was voorheen Tweede wordt gewaardeerd op 320 gulden. Kamerlid en minister van Justitie (afb. 2). Opmerkelijk is dat de winstdeling afwijkt Hij wordt commanditair vennoot; hij van de inleg: Panhorst krijgt de helft, steekt alleen geld in de onderneming Prins en Nedermeijer beiden een kwart. maar aanvaardt geen verliezen groter dan De laatste is de onderneming kennelijk zijn inlegkapitaal. Hij wil de heren wel goed gezind. op weg helpen maar er ook niet te veel Na voltooiing van de fabriek is de oudst last van hebben. Panhorst en Prins zijn bekende advertentie waarin de fabriek belast met het bestuur en beheer en zijn zijn producten aanbiedt van oktober 1855 hoofdelijk aansprakelijk voor het geheel. (afb. 3), daarin worden geen namen geAls doel van de VOF wordt vermeld: ‘Uit noemd. In april 1856 adverteren ze met dennennaalden of bladen vervaardigen beider namen. Dan werken ze ook samen van boswol en aetherische olie, volgens met B. van Silfhout te Bennekom die octrooi, benevens de bereiding van extract van dennennaalden, en het verkopen van die bereidingen’. De VOF wordt opgericht voor tien jaar. Panhorst is de creatieve en technische geest van het drietal; hij wordt in de akte belast met de fabriek, de fabricage, het materieel, het fabricaat en het personeel. Prins verzorgt de boekhouding, correspondentie, in- en verkoop en archivering. Nedermeijer heeft toegang tot de fabriek, de administratie Afb. 3. Advertentie Algemeen Handelsblad, 12 oktober 1855 en de kas, en verplicht De Kostersteen 123, februari 2013

3

matrassen met boswol voor ze maakt. Er zit groei in. Panhorst vertrekt Alles lijkt aardig te gaan, maar in de loop van 1856 besluit Panhorst, Bennekom te verlaten en uit de onderneming te stappen. Wat hiervan precies de oorzaak is blijft gissen. Hebben de compagnons ruzie gekregen, zoals elders beweerd, of zag Panhorst al in dat zijn avontuur tot mislukken gedoemd was, of was de ondernemer gewoon weer aan iets nieuws toe? Vervolgens wil het noodlot dat Nedermeijer von Rosenthal op 31 januari 1857 overlijdt. Blijkbaar willen zijn erfgenamen er niet mee verder, want de

Afb. 4. Advertentie NRC 15 februari 1857 4

fabriek met toebehoren “der ontbonden wordende Firma Panhorst, Prins en Compagnie” gaat in de verkoop. Panhorst machtigt in februari 1857 de Wageningse landeigenaar Johannes Hendrik Meijer om hem te vertegenwoordigen bij de verkoop van de fabriek en van zijn villa Mariënhof 7, en vertrekt kort daarop naar Vreeland. Zijn compagnon Prins blijft achter met de fabriek en een overleden geldschieter. Op 2 en 16 maart vindt in het Logement De Wereld te Wageningen de openbare verkoping plaats. De openbare verkoping maart 1857 De notariële akten van de verkoping beschrijven het aangebodene en het proces zeer gedetailleerd 8. Als verkopers worden genoemd Panhorst (door Meijer vertegenwoordigd) en Prins. De grond met het gebouw en schoorsteen bestaat uit twee percelen E980 en E981, samen 24 roeden en 30 el (de advertentie overdrijft een beetje). De stoommachine is van “middelbare drukking”, 4 à 5 PK, met liggende cilinder en werkas, drie veiligheidskleppen en een wekker. Na uitvoerige veiling- en verkoopbepalingen volgt het verslag van biedingen en verkoop. Op de eerste zitting biedt Pieter Plantenga, likeurstoker te Wageningen, op kavel 1, het onroerend goed, f 1800. Dan meldt zich een zekere Hendrik Paulus van Heijst, kandidaatnotaris te Wageningen, die f 4501 biedt op de massa van de kavels 1 t/m 12. Daarna wordt de zitting gesloten. Tijdens de finale veiling op de tweede zittingsdag wordt er nog druk geboden. Zo hoogt James Anne Christiaan Raven, particulier te Renkum, het bod op de massa 1 t/m 12 tot f 5001. Ook ver-


hoogt hij het bod op kavel 1 tot f 1830. Diverse anderen bieden op andere losse kavels. Curieus detail: Plantenga biedt op het octrooi (nota bene koninklijk goedgekeurd) niet meer dan 10 gulden; daar wordt blijkbaar al niet veel waarde meer aan gehecht. Uiteindelijk leveren de losse kavels samen minder op dan de massa, en bij de slotveiling biedt Van Heijst daarvoor f 5351, waarmee hij de nieuwe eigenaar van het gehele pakket wordt. Hoewel in strijd met de bepalingen wil hij die middag zijn lastgever nog niet noemen. N.V. De Boschwolfabrijk te Bennekom Prins blijkt een bekwaam administrateur en rentmeester: op 17 maart 1857, daags na de verkoping, beleeft notaris Hondius al weer een drukke dag met hem en zijn nering. Om te beginnen vindt dan de oprichting plaats van de NV De Boschwolfabrijk te Bennekom 9. Er blijken maar liefst negen oprichters van de NV te zijn: * Albertus van Daalen, lid van Gedeputeerde Staten van Gelderland te Bennekom; * Hendrik Paulus van Heijst, kandidaatnotaris te Wageningen en koper op 16 maart; * Theodorus Prins, burgemeester van Ede te Bennekom, mede namens de volgende drie: * Jhr. mr. Johan Conrad Louis Anna Nedermeijer ridder von Rosenthal, referendaris bij het Ministerie van Justitie te Den Haag;

* Jvr. Jeannette Dorothée Wilhelmine Henriette Nedermeijer von Rosenthal te Den Haag; * Jvr. Frederika Suzanna Louisa Henriette Nedermeijer von Rosenthal te Den Haag; * Johan Nicolaas Prins, administrateur te Bennekom; * Dirk Vreede, rentenier, eerder wethouder en bouwer van villa Hinkeloord te Wageningen; * Willem Frederik Hendrik Baron van Wassenaar Catwijck, lid PS Gelderland te Bennekom. We treffen dus drie leden aan van de familie Nedermeijer von Rosenthal, kinderen van de overleden Johan Theodoor Hendrik. En Johan Nicolaas Prins heeft zijn broer Theodorus inschakeld om de erven Nedermeijer te vertegenwoordigen. Als doel van de NV wordt geformuleerd: Bereiden en verkopen van boswol uit dennennaalden of bladeren, boswololie en extract, volgens octrooi, waartoe de boswolfabriek te Bennekom is aangekocht. Uitbreiding met meer fabrieken behoort mede tot het doel. De duur van de vennootschap is vooralsnog de looptijd van het tienjarige octrooi dat in 1854 was verleend; in 1863 zal worden beslist over voortzetting. Het kapitaal van de NV wordt bepaald op f 21.500 in 43 aandelen van f 500. Deze worden als volgt onder de vennoten verdeeld: Van Daalen 8; Van Heijst 8; Van Wassenaar 8; Vreede 8; Th. Prins 4; J.N. Prins 4; Nedermeijer alle drie 1. Voorlopig wordt maximaal 50% ingelegd; bij aanvang 15%, op vordering van de directeur nog 35%.


5

Afb. 5. Advertentie NRC 22 maart 1857 Dat er 15% van f 21.500 in de NV wordt gestort kan betekenen dat de inleg van Nedermeijer die de erven terug wilden hebben f 3.225 was. De drie nieuwe vennoten Nedermeijer doen bij de oprichting echter maar zuinigjes mee met elk één aandeel. Blijkbaar willen de erven niet de hele belegging van hun vader overnemen maar ze blijven wel participeren. Verder worden er regels gesteld voor de bedrijfsvoering en het mandaat van de directeur. Deze wordt in de oprichtingsakte nog niet met name genoemd, maar dat blijkt kort daarop Hendrik Paulus van Heijst te zijn. Van Heijst meldt zich die dag andermaal als klant bij notaris Hondius, nu om indi-

vidueel een verklaring af te leggen dat hij daags tevoren de boswolfabriek met toebehoren heeft gekocht ten behoeve van de zojuist opgerichte NV De Boschwolfabrijk 10. Hij kon een dag eerder zijn lastgever dus niet noemen omdat die als rechtspersoon nog niet bestond. Het is verder aannemelijk dat Van Heijst zijn koopsom van f 5351 met de NV heeft verrekend, maar daarover zijn geen stukken gevonden. Verder laat Johan Nicolaas Prins door Hondius ook op diezelfde 17e maart bij de fabriek te Bennekom een openbare verkoping houden van roerende goederen, bij de boedelscheiding kennelijk aan hem toegevallen 11. De akte bevat een volledige lijst van 78 artikelen die samen f 292,10 hebben opgebracht. Veel van de spullen worden gekocht door Van Heijst, die duidelijk met de fabriek aan de slag wil. Directeur Van Heijst laat dan ook al binnen een week na de oprichting van de NV in een advertentie weten dat de fabriek op dezelfde voet wordt voortgezet (afb. 5). De krant spelt zijn naam als Van Heyst; de letterzetters vinden een letter ij kennelijk maar niks. En kort daarop verschijnt ook nog een

Afb. 6. Advertentie (krant onbekend) in 1857

6


advertentie van Panhorst en Prins om te melden dat de ‘Pretentiën’ van hun ontbonden firma nu zijn overgenomen door de NV Boschwolfabriek te Bennekom (afb. 6). Uiteraard wel “onder voorbehoud van bewilliging van Z.M. den Koning” maar in Bennekom lijkt alles weer pais en vree.

verdwenen en wellicht tot zondebok van het fiasco gemaakt. Alles moet weg Notaris Hondius is er al weer druk mee. In opdracht van de NV belegt hij in oktober 1858 een openbare verkoping in Logement De Wereld te Wageningen, verdeeld over twee dagen, op 4 en 18 oktober 13. Op 4 oktober gaat het om verkoping van onroerend goed. Het betreft twee percelen, kadastraal gemeente Bennekom E980 (540 m2, fabriek en erf) en E981 (1890 m2 bouwland), samen 2430 m2. Naast de grond zijn inbegrepen een schoorsteen, fabrieksgebouw, kolenloods, verwarmingsbuizen, werkbank, pomp, stoommachine en ketel. Opmerkelijk is dat hier over het huis Wester-Eng, dat ook op E980 stond, niet wordt gerept; daarover straks meer. Het geheel is door verkoper verworven bij akte van 17-03-1857 bij notaris Hondius (dit is bovengenoemde oprichtingsakte, waarbij Van Heijst het door hem gekochte onroerend goed impliciet aan de NV leverde). Van Heijst biedt f 1000. Hij ziet er blijkbaar toch nog brood in, alleen verder te gaan waar de NV wilde stoppen. De verkoping wordt aangehouden tot de 2e

Een jaar later gaat het toch nog mis Waren de vennoten bij de oprichting nog vol goede moed, een jaar later was het beeld heel anders. Op 7 mei 1858 vindt weer een aandeelhoudersvergadering plaats van de NV Boschwolfabrijk te Bennekom 12. Aanwezig zijn dan: H.P. van Heijst, directeur; A. van Daalen; W.F.H. Baron van Wassenaar Catwijck; Th. Prins; D. Vreede; J.N. Prins, mede gemachtigd door: Jhr.mr. J.C.L.A. Nedermeijer van Rosenthal; Jvr. J.D.W.H. Nedermeijer van Rosenthal; Jvr. F.S.L.H. Nedermeijer van Rosenthal; de laatste drie nemen al niet meer de moeite ervoor uit Den Haag te komen, maar goed: alle aandeelhouders zijn vertegenwoordigd. De directeur opent de vergadering met de toelichting dat deze met name is belegd om te besluiten over voortzetting of opheffing van de NV. Zonder enige discussie (althans niet genotuleerd) wordt met algemene stemmen besloten tot verkoop, onderhands of openbaar, van alle onroerende en roerende goederen. Directeur Van Heijst en de commissarissen Vreede en Th. Prins worden gemachtigd tot uitvoering. Johan Nicolaas Prins is Afb. 7. Advertentie NRC 12 oktober 1858 naar de achtergrond De Kostersteen 123, februari 2013

7

zitting op 18 oktober. Als aanloop naar die 2e dag wordt nog een advertentie geplaatst (afb. 7); men is kennelijk nog niet gerust op voldoende belangstelling. Op 18 oktober is het dan zo ver. Eerst komt het onroerend goed in finale veiling. Directeur Van Heijst vist achter het net. Na ophoging tot f 1200 door de Bennekomse timmerman Hendrik Jan Bussink gaat de buit voor f 1225 naar mr. François Constantijn Willem Koker, jurist te Bennekom, die optreedt namens zijn vader dr. Jan Koker, medisch doctor te Utrecht. François Koker werd later kantonrechter te Wageningen en in 1872 eigenaar van landgoed Quadenoord te Renkum 14. Vervolgens gaat het nodige roerend goed van de hand. Er worden 69 kavels verkocht voor een totaal van f 742,45. De akte (13) bevat een gedetailleerde lijst van kavels, kopers en prijzen. Er gaan tal van vaten, kolven, buizen en bascules van de hand. En Van Heijst neemt nog een koelvat mee voor f 230, maar dat is dan ook het laatste dat we van hem vernemen. Hoe het verder ging met de fabriek en Wester-Eng Met de veiling van 1858 is het verhaal van de fabriek nog niet ten einde. Uit het kadastraal archief 15 blijkt dat de twee percelen nog een hele reeks van eigenaren langs zien komen, en dat het fabrieksgebouw nog bijna een halve eeuw blijft staan. Na de NV Boswolfabriek kunnen de volgende bezitters worden genoteerd: 8

1858-1859 Jan Koker, arts te Utrecht 1859-1865 Hendrik Adolf André baron Collot d’ Escury, rentmeester van het kroondomein, Bennekom; woont van 1859 tot 1864 op Wester-Eng; 1865-1891 Abraham Carel Wertheim, bankier, commissaris en bestuurder te Amsterdam; in 1868 koopt deze ook E979 van de erven Feisser terug; 1891-1903 Johannes Adolph Quack, gep. Kapitein O.I.L. te Wageningen; de drie percelen E979-980-981 worden in 1903 samengevoegd tot E1816 met een huis en tuin. De fabriek wordt niet meer vermeld, is dus blijkbaar gesloopt; 1903-1905 Willem Eduard Quack, ambtenaar Staatsspoorwegen te ’sHertogenbosch; 1905-1909 Sophia Dina baronesse Van Rhemen, z.b. te Bennekom; woont op Wester-Eng; 1909-1916 Mr. André Cornelis Abraham Jacobse Boudewijnse, advocaat en procureur te Middelburg. Hij was een broer van de toenmalige Bennekomse dorpsdokter Constantijn Abraham Lodewijk Jacobse Boudewijnse, afkomstig uit Middelburg; 1916-1917 Pieter van den Bosch, z.b. te Utrecht; 1917-1930 Jhr. Hugo Adriaan van Reigersberg Versluys, ritmeester bij de Cavalerie en adjudant van Koningin Wilhelmina. Bewoner-eigenaar van de Marienhof. Hij voegt toe de percelen E334 met de in 1901 gebouwde villa Rusticana en E335 (nu de toegangsweg naar Bovenweg 31, het nieuwe landgoed), verder E337 en C85 (samen nu Bovenweg 37) en C84 (nu Grintweg 396, Wageningen). Samenvoeging van de Bennekomse per-


celen leidt tot E2903 (4130 m2 grasland) en E2904 (5100 m2 huis, tuin, schuur); 1930-1937 Stichting Kindertehuis Zonnige Jeugd bezit E2903, C84 en C85; 1937-1955 Echtpaar MiddendorpRepelaer van Driel bezit E2903, E2904 en E3677, later samengevoegd tot E4133, groot 1,2775 ha met het huis Wester-Eng. Vanaf 1940 exploiteert het echtpaar Kleijne hier als huurders het vakantieoord De Zonnebloem 16; 1955-1961 Willem Fluit te Bennekom. Hij brengt in het huis en de bijliggende gebouwen repatrianten uit Nederlands Indië onder, in afwachting van huisvesting elders. 1961-1977 NV Pension en Vakantieoord De Zonnebloem te Bennekom, waarin de erven Fluit het bedrijf van hun vader voortzetten; vanaf 1977 Familie Slothouber; Wester-Eng wordt vervangen door nieuwbouw.

Belastingtruc? De kadastrale omschrijving van de bebouwing op het perceel is interessant. Als Panhorst in 1854 de fabriek bouwt wordt het in 1848 gebouwde huis niet meer vermeld 15. Wellicht is het om fiscale redenen ‘ingelijfd’ bij de fabriek? Hij betaalt vanaf dat moment slechts 3 gulden belasting op de gebouwen (ter vergelijking: voor de Mariënhof betaalt hij dan f 59). De NV betaalt helemaal niets, evenmin als Koker. Daarna wordt de belastingontvanger blijkbaar strenger: bij Wertheim gaat in 1866 de aanslag naar f 90, en bij J.A. Quack in 1891 zelfs naar f 250. Pas als deze in 1903 de percelen samenvoegt verdwijnt de vermelding ‘fabriek’ en komt de vermelding ‘huis’ terug. Waarschijnlijk zijn toen ook de stoommachine en de schoorsteen verdwenen. De belastingaanslag blijft dan decennia lang f 272. Fiscaal schaken is van alle tijden.

Afb. 8. Kadastrale hulpkaart 1893 met links de Bovenweg, rechts Wester-Eng en het fabrieksgebouwtje


9

Waar heeft de fabriek gestaan? Waar stond die veel besproken fabriek nu precies? De kadastrale kaart van 1893 (afb. 8) wijst uit dat het perceel E980 het achterste gedeelte was dat Gerrit van Roekel in 1848 afsplitste om daar het huis Wester-Eng op te bouwen. Nu staat hier, deels ook op het oostelijk aansluitende perceel op Wagenings gebied, de nieuwe villa Bovenweg 31. Het aansluitende perceel E981 is de westelijke rest van het grondstuk tot aan de Bovenweg; vooraan aan de weg links staan hier nu de villa’s Bovenweg 33 en 35. Het fabrieksgebouwtje stond schuin achter de villa Wester-Eng. De noordelijke vleugel van dit L-vormige gebouw heeft er tot in de jaren zestig van

de vorige eeuw gestaan als schuur met een vliering. De familie Kleijne heeft hierin na 1945 twee vakantieappartementen met de namen ‘Wilde Roos’ en ‘Bruissluier’ ingericht. De zuidelijke poot van de L is in 1903 gesloopt. Na 1930 is ten westen van de perceelsgrens in zuidelijke richting een logeergebouw dwars tegen de schuur geplaatst. In de tijd van de familie Kleijne 17 werd dit aangeduid als het Berkenhuisje, omdat het onder de berken stond. Schuur en Berkenhuisje zijn zichtbaar op een eerder gepubliceerd vogelvluchtschilderij van landgoed Wester-Eng 16. Afb. 9 toont het Berkenhuisje met het voormalige fabrieksgebouw.

Afb. 9. Het ‘Berkenhuisje’ met daarachter de noordelijke vleugel van de Boswolfabriek. Links door de bomen is het dak van de villa Wester-Eng zichtbaar. Foto P. Kleijne, ca. 1965 10


Bronnen 1. Michels, Th.,”Een buitenverblijf voor zomer en winter geschikt” – Het verhaal van de Mariënhof en zijn bewoners. De Kostersteen nr. 118, oktober 2011, blz. 113 en nr. 119, april 2012, blz. 1-12. 2. Gijsbertsen, H., Een fabriek van dennewol of boswol in Bennekom. De Kostersteen 29, augustus 1989, blz. 6-11. 3. Breman, G., Nogmaals de boswolfabriek. De Kostersteen 34, oktober 1990, blz. 3-7. 4. Archief Persoonskaarten. Gemeentearchief Ede. 5. Notarieel Archief Notaris Hondius, 1852, akte 131. Gemeentearchief Wageningen. 6. Notarieel Archief Notaris Hondius, 1854, akte 342. Gemeentearchief Wageningen. 7. Notarieel Archief Notaris Hondius 1857, machtiging 19 februari 1857. Gemeentearchief Wageningen. 8. Notarieel Archief Notaris Hondius 1857, akten 755 en 760. Gemeentearchief Wageningen. 9. Notarieel Archief Notaris Hondius 1857, akte 761. Gemeentearchief Wageningen. 10. Notarieel Archief Notaris Hondius 1857, akte 762. Gemeentearchief Wageningen. 11. Notarieel Archief Notaris Hondius 1857, akte 763. Gemeentearchief Wageningen. 12. Notulen NV De Boschwolfabrijk te Bennekom, 7 mei 1858. Notarieel Archief Notaris Hondius 1858, Bijlage bij akte 988. Gemeentearchief Wageningen. 13. Notarieel Archief Notaris Hondius 1858, akten 988 en 996. Gemeentearchief Wageningen. 14. Mondelinge mededeling van dhr. Jan Koker te Renkum, 2011. 15. Kadastraal Archief Bennekom, sectie E. Gemeentearchief Ede. Artikelnummers en details ter inzage bij auteur. 16. Kleijne, P., Bennekom, Kamphuis De Zonnebloem. De Kostersteen 115, februari 2011, blz. 1-4. 17. Mondelinge mededeling van dhr. Peter Kleijne te Bennekom, 2011.


11

Op bezoek bij Kien Stunnenberg Het buurmeisje van de molen, 104 jaar oud. Marijke de Vos De werkgroep “Op bezoek bij…” is de afgelopen jaren bij verschillende mensen op bezoek geweest om verhalen op te tekenen uit hun Bennekomse verleden. Het is de bedoeling dat er in 2014 een boek uitkomt waarin deze verhalen gebundeld zijn. Om u een indruk te geven van deze verhalen, volgt hier vast een voorproef. Vroege jeugd Kien Stunnenberg werd op 22 juni 1908 geboren aan de Kabeljauw in Heelsum. Zij had eigenlijk Klazina moeten heten, maar werd aangegeven als Katerina. Zij werd later Kien genoemd. Toen Kien een jaar oud was, was haar moeder in verwachting van het vierde kind. Moeder moest tijdens de zwangerschap veel liggen, het was een zware tijd. Moeder kwam na de bevalling te overlijden en Kien ging naar de familie Weernekers in Bennekom. Kien was toen 15 maanden oud. De familie Weernekers woonde aan de Molenstraat. Zo kwam Kien Stunnenberg naast de molen te wonen, “naast buurvrouw de Bruin”. Als zij uit het keukenraam keek was er een stukje gras, waar een grote hond op lag. Elke morgen ging Kien ”goedemorgen” zeggen . Als zij er aan kwam , dan ging de hond staan en de buurvrouw zei dan: “Daar komt het kiend aan”. Kien groette de buurvrouw en mocht een blaadje van de scheurkalender scheuren. Als buurvrouw haar dagelijkse eitje at, kreeg Kien het kapje. Zij stond bij haar aan de schoot en werd gevoerd. Buurvrouw de Bruin leek erg oud en deed het huishouden met de hulp van een werkster. Mw. Stunnenberg typeert haar als 12

“goeiig, maar liet niet over zich lopen”. “Zo waren de mensen vroeger vaak”. Mevrouw de Bruin had vier zoons: Huub, Jacob, Ruth en Karel. Karel was de jongste. Ruth en Karel werkten in de maalderij. Bij de molen was een wagen met een Belgisch paard. Kien Stunnenberg herinnert zich dat zij op de bok van de meelwagen zat en met Ruth mee de Keijenberg op reed. Als het een poos windstil


Voormalige molen ‘Rika’ geweest was, dan draaide de molen ook op zondag als er weer wind was. Ruth en Karel beheerden ook een tijdje de molen op de Laar. Die was oud en viel bijna uit elkaar. Huub was molenaar in Heteren en Jacob was reiziger. De jonge jaren In 1914 ging Kien Stunnenberg naar school. Er waren in Bennekom twee scholen: een Gereformeerde en een openbare school. Omdat Kien Hervormd was ging zij naar de openbare school. Er werd wel uit de Bijbel verteld en er werden psalmversjes geleerd. Op maandag werd het psalmversje opgezegd. Tijdens de jaren van de Eerste Wereldoorlog was hoofdmeester van de Kamp reserve-luitenant. Er was een onderwijzer die de hoofdakte had en die mocht waarnemen. Hij werd hoofd van de school. De man was socialist, vroeger noemde men dat een “rooie”. Er werden geen psalmversjes meer geleerd en er werd niet meer uit de Bijbel gelezen. In de vijfde klas was er op dinsdagochtend catechisatie: van 10 tot 11 uur voor

de jongens en van 11 tot 12 uur voor de meisjes. In die tijd mochten de jongens en meisjes niet tegelijkertijd les krijgen. De catechisatie werd gegeven door de gepensioneerde meester Van Slooten. Hij was eerder hoofd van de school geweest. Als de kinderen speelden, gingen de meisjes met de meisjes en de jongens met de jongens. Kien herinnert zich het touwtje springen en het knikkeren, maar ook kaatsen. De jongens hadden wildere spelletjes, b.v. hoepelen en bokspringen. Toen het Koninginnefeest was, had Kien wel een oranje sjerp, maar Ineke, de dochter van het waarnemend schoolhoofd had een roze sjerp. Dat kwam omdat haar vader socialist was. In die dagen waren de socialisten tegen het Koninklijk huis. De Koninginnedag was een feest. De eerste keer mochten de kinderen van de twee hoogste klassen van de basisscholen van de gemeente Ede naar het Edese bos. De kinderen gingen tot het station met de tram en liepen vervolgens richting Otterlo tot de Edese bosrand. Kien: “Vroeger zag je er niet tegen op om een eind te lopen”. De kinderen uit de Kraats kwamen op boerenwagens. Er waren tentjes, er was limonade en er werden stukjes opgevoerd. Later werd de Koninginnedag een keer op Wageningen-Hoog gevierd, daar stonden toen nog geen huizen. Er werden spelletjes gedaan, zoals zaklopen. Vroeger was een fiets heel waardevol. Kien had al vroeg een fiets, bijvoorbeeld om naar Wageningen te gaan. Kien: “De mensen klagen wel eens over armoede, maar zij zijn tegenwoordig zo verwend”. Na de lagere school bleef Kien Stunnenberg thuis.


13

Openbare school aan de Schoolstraat

Eerste wereldoorlog In de begintijd merkte Kien Stunnenberg niet veel van de oorlog, toen was er nog van alles. Op dorp had iedereen wel een tuin met aardappelen. Zij gingen wel de boer op om rogge te halen. De rogge werd gemalen in de molen. Jet haalde in de zak van de rok de boter. In een dorp was het gemakkelijker dan in de stad. Het was eigenlijk geen oorlog, maar mobilisatie. Op een gegeven moment hebben de militairen de as uit de molen getrokken. De wieken gingen er ook af en de molen kwam buiten gebruik. In de graanschuur, die voor de molen stond, werd toen voor het eerst elektrisch gemalen. Dit was een grote vooruitgang. Tijdens de oorlog waren er nog bijna geen auto’s maar wel veel paarden. Als er op het schoolplein paarden stonden, dan stonden de kinderen er met de neus bovenop. Onder de bomen voor het meesterhuis stonden de keukenwagens. Er waren Hollandse soldaten ingekwartierd. 14

Dagelijks leven De familie Weernekers kwam uit de Achterhoek en was niet zo “zwaar”. Kien Stunnenberg was Hervormd en ging in ieder geval één keer per zondag naar de kerk, de Oude Kerk in het dorp. Zij werd niet gedwongen om twee keer te gaan. Op zondag speelde zij met de poppen, maar naaien werd niet gedaan. Kien herinnert zich nog dat haar grootvader ziek werd, waarschijnlijk getroffen door een beroerte. De jonge Kien ging met moeder Weernekers bij hem op bezoek in de Kraats. Door de reuma kon moeder Weernekers niet meer naar de Kraats lopen en zo gingen zij samen met het rijtuig. Dat was voor Kien, als tienjarige, een grote belevenis. Hendrik Huisman reed het rijtuig. Hij was knecht bij stalhouderij Van Elst. Toen Van Elst overleed, nam Huisman het bedrijf over. Van Elst was de vader van Bart van Elst, de verzetsheld uit de Tweede Wereldoorlog, waar het Bart van Elstplantsoen naar genoemd is. Kien herinnert zich grootvader in de bedstee, met slaapmuts, met een kwast eraan. Dit maakte grote indruk op haar. Grootvader werd ook wel klein Klaasje genoemd, omdat hij klein van stuk was. Toen de grootvader van Kien overleed,


hij werd in de 80 en was dus stokoud geworden, ging zij gewoon naar school en bleef er als kind niet voor thuis. Zij hoorde natuurlijk wel hoe alles ging. Een begrafenis werd met paard en wagen gedaan. De kist van grootvader stond op een lange platte boerenwagen Op elke hoek zat een vrouw met kerkdoek (dit was een zwarte doek met franje) strak over het hoofd. Bennekom “Vroeger was het dorp veel leuker”. Kien herinnert zich het oude ziekenhuisje en het hekje vlakbij de kerk. Zij is binnen geweest in het ziekenhuis, dokter Kan had er een spreekkamer. Naast dat er een huisarts werkte, werden wel kleine operaties gedaan in het ziekenhuis, bijvoorbeeld aan de blinde darm. Kien kwam vroeger bij Van Silfhout, die een grossierderij in levensmiddelen en een kruidenierszaak had. De winkel stond op de hoek van de Dorpsstraat en de Kerkstraat. Kien kwam ook bij de dames Van de Burg, die ook een kruidenierszaak hadden en de elite van Bennekom als klant hadden. De winkel van de dames Van de Burg zat op de hoek van de Brinkstraat en de Veenderweg. Maas Dusschoten kwam brood brengen bij Weernekers. Kien kreeg elke morgen een krentenbol. Ties Tollenaar van de Groenestraat was als kleine jongen bakkersknecht bij Dusschoten. De bakker en de melkboer kwamen aan de deur. De groenteboer niet, want iedereen had een moestuin: aardappelen en rogge voor de wisselteelt. Zij hadden ook een boom met kroosjes (kleine pruimen) en een boom met stoofperen. Er was wel een groenteboer, dat was Van Heusden op de Kerk-

hoflaan. Hij had daar een schuur waar hij alles in had staan. Piet Bothof zat in dorp in café Dorpszicht. Dit is het pand waar nu Chinees restaurant China Garden gevestigd is. Als iemand naar het café ging, werd er gezegd: “Ik ga naar Piet”. “De mensen waren meer tevreden.” Tweede wereldoorlog Tijdens de luchtlanding in 1944 zat het gezin te eten en de bel ging. Er stond iemand op de stoep van de Stichting Wolfheze (de zenuwinrichting). Jet was bij het Rode Kruis. Er werd gevraagd of ze kwartier wilden maken voor alle patienten van de Stichting. Ze kwamen met boerenwagens naar Bennekom. De Gereformeerde school (nu Commanderij) werd ingericht, maar er was geen stoel om op te zitten, dus iedereen lag op bossen stro. Jet werkte ’s nachts in het donker, omdat de elektriciteit was uitgevallen. Er zijn op een gegeven moment spullen uit de Leemkuil naar de school gebracht. Soms werkte ze meer dan 24 uur achter elkaar: “Je dacht er niet over na”. Kien Stunnenberg is geëvacueerd geweest dicht bij de Kraatsschool, zij gingen als één van de laatsten weg. Eerst zaten zij in een bakhuis bij een boerderij. Dat was van Gaart van Gijs van de dorsmaschien. Gaart van Gijs moest ook weg, maar hij zei: “Al zetten ze een pistool op mijn borst, ik ga niet weg”. En hij bleef. “Dat was vroeger, hè”. Het verhaal van iemand die zelfs het begin van de vorige eeuw nog heeft meegemaakt.


15

Boerderij krijgt oude naam terug Redactie

De boerderij van de familie Jochemsen aan de Bovenbuurtweg 58 in Bennekom heeft haar oorspronkelijke naam terug. ’t Voshol prijkt sinds zaterdag op de gevel. Aart en Gerrie Jochemsen deden in december 2012 met hun zoon Gerard de onthulling. De naam van de boerderij werd in het verleden op verschillende manieren geschreven. Zo werd in een acte uit 1610 gesproken van ‘een vrij Heerengoet genaemt op Vosholt’. Ook in 1702 werd de boerderij ‘Vosholt’ genoemd en verder ‘daer de Voshollen op wonen’. Omdat op de eerste kadastrale kaart uit 1832 de boerderij is vermeld als ’t Voshol, is deze schrijfwijze nu op het naambord overgenomen. Wout Hol van de Historische Vereniging Oud-Bennekom, nam het 16

initiatief voor het terugbrengen van de oorspronkelijke naam. Het boerenbedrijf werd in 1702 samen met Wuustersgoed verkocht aan Hessel van Lawick van Landgoed Hoekelum en werd daarmee dus een pachtboerderij van het landgoed. In 1751 werd als pachtverplichting ‘eene somma van agtentagtentig en alle Jare Een paar hoender’ overeengekomen. In 1980 werd de boerderij verkocht aan de gemeente Ede. Toenmalige pachter Van Grootheest bleef ook daarna nog een aantal jaren de pachter. De boerderij werd later aangekocht door de familie Jochemsen. Vader Aart Jochemsen en zijn zoon Gerard hebben een melkvee- en pluimveehouderij op ’t Voshol. Het aanbrengen van oorspronkelijke namen op historische panden in Bennekom is een initiatief van de Historische Vereniging Oud-Bennekom. De boerderij is de derde op rij. Eerder kregen Villa Flora op de Bovenweg 13 en het voormalige hotel-pension Rawang in het centrum hun oude namen terug.


Agenda van de Algemene Ledenvergadering woensdag 20 maart 2013 in ‘t Kerkheem, Kerkhoflaan 34, om 19.30 uur. 1. Opening 2. Mededelingen 3. Notulen van de ledenvergadering van 13 maart 2012 4. Jaarverslag 2012 5. Financieel verslag over 2012 6. Verslag kascommissie 7. Benoeming kascommissie 8. Begroting 2013 9. Contributie 2014 Het bestuur stelt voor de contributie voor 2014 vast te stellen op grond van de consumentenprijsindex op 15,90 euro voor een enkelvoudig lidmaatschap en 16,90 euro voor een meervoudig lidmaatschap. 10. Herbenoeming bestuursleden Aftredend na 3 jaar zijn G.J. Adams en A. van Kampen. Beiden hebben aangegeven een tweede termijn te willen vervullen. Het bestuur vraagt de leden in te stemmen met de herverkiezing van G.J. Adams tot bestuurslid en van A. van Kampen tot voorzitter. De leden kunnen op de vergadering tegenkandidaten stellen, mits de kandidatuur wordt gesteund door tenminste tien ter vergadering aanwezige leden. 11. Rondvraag 12. Sluiting

Na afloop van de vergadering, naar verwachting rond 20.15 uur, verzorgt Dhr. W. Baljet een lezing waarin hij ons uitdaagt om Bennekom eens met ogen van een vreemde te bekijken. Er zijn veel bijzondere dingen te zien als je beter kijkt.


17

Notulen van de Algemene Ledenvergadering gehouden op dinsdag 13 maart 2012. De bijeenkomst vond plaats in zalencentrum ‘t Kerkheem om 19.30 uur. 1. Opening. De voorzitter opent de vergadering en heet de aanwezigen van harte welkom, in het bijzonder de ereleden H. Gijsbertsen en C.A. Heitink. Bericht van verhindering is ontvangen van de G.J. Adams, J. van Raan en J.A. van der Valk. 2. Mededelingen.  Ter correctie op een eerder bericht meldt de voorzitter dat Bennekom niet vijf jaar maar zes jaar een zelfstandige gemeente is geweest, namelijk van 1812 tot en met 1817.  Hartelijk dank aan alle vrijwilligers die ook weer in het afgelopen jaar belangrijke bijdragen leverden. Er is nog aanvulling gewenst bij de kramenwerkgroep.  Het ledental van de vereniging groeide in 2011 naar 1137.  De volgende bijeenkomst zal zijn op 15 mei aanstaande. Die avond zal het boek over de Joodse inwoners van Bennekom gedurende de Tweede Wereldoorlog worden gepresenteerd.  In verband met de bouw van de nieuwe muziektent is de vraag gesteld of de harp die de oude muziektent sierde nog bestaat. 3. Notulen van de ledenvergadering van 8 maart 2011. Met dank aan de secretaris worden de notulen ongewijzigd vastgesteld. 4. Verslag van de secretaris over het jaar 2011. Het verslag levert geen reacties op en het wordt onder dank aan de secretaris vastgesteld. 5. Financieel verslag over 2011. De penningmeester geeft een toelichting. Het eindresultaat is negatief. Dit heeft in belangrijke mate te maken met het jubileumjaar. Er is extra aandacht besteed aan de huisstijl van de vereniging en De Kostersteen verscheen in het jubileumjaar in kleur. Met betrekking tot het nieuwe boekje over de Bovenweg zijn al wel de kosten verwerkt maar de verkoop is pas kortgeleden begonnen. 6. Verslag van de kascontrolecommissie. De heer Van de Velden verklaart dat de commissie van mening is dat de boekhouding over 2011 er verzorgd uitziet en dat de boekingen juist zijn verricht. Op voorstel van de 18


commissie besluit de vergadering het financiële verslag 2011 goed te keuren en de penningmeester voor het gevoerde beheer en het bestuur voor het gevoerde beleid te dechargeren. Dank aan de leden van de kascontrolecommissie, de heren Van de Velden en Van den Brink. 7. Benoeming van de kascontrolecommissie. De heer Van de Velden treedt af als lid van de kascontrolecommissie. De heer Van den Brink zal mogelijk worden gekozen tot bestuurslid (zie punt 10) en treedt dientengevolge eveneens af. Tot leden van de kascommissie worden benoemd de heer Van Kalleveen en mevrouw Gijsbertsen. De heer Hol wordt gekozen tot reservelid. 8. Begroting 2012. Na een korte toelichting door de penningmeester stelt de vergadering de voorliggende begroting vast. 9. Contributie. Ingestemd wordt met het voorstel om de contributie voor 2013 op grond van de consumentenprijsindex vast te stellen op 15,40 euro en het meervoudig lidmaatschap (gezinscontributie) op 16,40 euro. 10. Benoeming bestuursleden. C. J. Knoppers is aftredend en heeft zich herkiesbaar gesteld. Met applaus wordt haar herbenoeming onderstreept. J. A. van der Valk heeft als bestuurslid bedankt. Op voorstel van het bestuur wordt in zijn plaats benoemd L. Ruzius. W. Hol (secretaris) is aftredend en is statutair niet meer herkiesbaar. Op voordracht van het bestuur wordt in de ontstane vacature benoemd R. Hartman. Ook W.C.L. van Kalleveen (penningmeester) is aftredend en statutair niet meer herkiesbaar. Voor deze vacature wordt voorgesteld M. van den Brink. Hierna spreekt de voorzitter een hartelijk afscheidwoord aan de heren Hol en Van Kalleveen. Zij zijn drie volle termijnen van drie jaar bestuurslid geweest. Beiden blijven actief betrokken in een aantal werkgroepen van de vereniging. 11. Rondvraag. De heer Swersz vraagt of de vereniging betrokken is bij de hernieuwde discussie over de geplande vierbaansweg van Ede via Hoekelum naar de A12. De voorzitter beantwoordt deze vraag negatief maar zegt toe dit in het bestuur te zullen bespreken. Op de betreffende vraag van mevrouw Zwartz deelt de voorzitter mee dat nabestaanden en andere betrokkenen van Joodse inwoners van Bennekom gedurende de tweede wereldoorlog zullen worden uitgenodigd voor de volgende bijeenkomst op 15 mei aanstaande. 12. Sluiting. De voorzitter bedankt de aanwezigen en sluit de vergadering rond 20 uur.


19

Jaarverslag 2012 De Historische Vereniging Oud-Bennekom kan op een goed en geslaagd jaar terugzien. Veel bijeenkomsten werden zeer goed bezocht, met als hoogtepunt de presentatie van het boek ‘Bennekom Joods Toevluchtsoord 1940-1944’. De vereniging is vertegenwoordigd in het bestuur van het Kijk- en Luistermuseum en werkt samen met het Comité Open monumentendag Ede. In het afgelopen jaar verscheen het verenigingsblad De Kostersteen vier maal en werden er drie lezingen gehouden. De excursiecommissie organiseerde twee excursies. De vereniging was ook actief op de diverse markten met een stand, vier maal in totaal. Bovendien doet de vereniging het online goed met de website www.oudbennekom.nl en ook is Oud-Bennekom te volgen op facebook en twitter. Het ledenaantal groeide naar 1220 en hiermee zijn we één van de grootste verenigingen van Bennekom. Bestuur Het bestuur vergaderde vijf maal, op 18 januari, 3 april, 29 augustus, 7 november (extra vergadering met speciale gasten M. Adelmund en W.C.L. van Kalleveen) en 12 december. De algemene ledenvergadering werd gehouden op 13 maart. Tijdens deze vergadering zijn voorgesteld en benoemd M. van den Brink als penningmeester en R. Hartman als secretaris, als opvolgers van W. Hol en W.C.L. van Kalleveen die beiden wegens maximale zittingstermijn aftraden. Ook werd L. Ruzius benoemd. Zij neemt onder meer de publiciteit voor haar rekening. De samenstelling van het bestuur in 2013 is als volgt: voorzitter A. van Kampen, penningmeester M. van den Brink, secretaris R. Hartman, C.J. Knoppers, L. Ruzius, G.J.M. van Raan-Onderwater en G. Adams. De Kostersteen Leden redactie: A. Nooij (eindredacteur), H. van Amerongen, C.A. Heitink, L. Ruzius en J.A. van der Valk. In 2012 verschenen de nummers 119 tot en met 122, met een gezamenlijke omvang van 116 pagina’s. In deze jaargang zijn 14 artikelen gepubliceerd over de lokale geschiedenis van Bennekom. De auteurs waren: M. Aartsen (3), J. van Eck, H. Gijsbertsen, C.A. Heitink (2), W. Hol, P. van Lookeren Campagne, T. Michels, A. Nooij, H. Tip, M. de Vos en A. Zeven. J. Bloembergen-Lukkes en J.A. van der Valk schreven een boekbespreking. Tevens zijn artikelen en mededelingen over de activiteiten van de vereniging opgenomen. Het augustusnummer – nummer 121 – was in het kader van Open Monumentendag geheel gewijd aan kasteel en landgoed Hoekelum. Lezingen Na afloop van de jaarvergadering op 13 maart, verzorgde C.A.Heitink voor een volle zaal in ’t Kerkheem een voordracht over recente ontwikkelingen m.b.t. de restauratie van graven op de Bennekomse begraafplaats. Ook gaf A.J. Lever een lezing over de eerste en

20


enige Bennekomse burgemeester met als titel ‘Theodorus Prins en zijn familie, Bennekom en de Franse tijd’. Het was vorig jaar tweehonderd jaar geleden dat Bennekom een zelfstandige gemeente werd. Daarom werd deze avond ook de vlag van Bennekom gepresenteerd. Dit gebeurde in bijzijn van burgemeester C. van der Knaap. De vlag sluit aan bij die van de gemeente Ede en heeft de kleuren blauw-geel met daarop twee pilaren met bollen. De najaarslezing werd gegeven door dr. P. van Cruyningen van de WUR op 14 november. Hij vertelde het boeiende verhaal van de boerenemancipatie op het Gelderse en Bennekomse platteland tussen 1880 en 1930. Er was grote interesse voor de lezing en er waren bijna honderd bezoekers. Historische fietstocht Op 19 mei vond een nieuwe activiteit plaats: er werd onder leiding van Durk Bouwman een fietstocht gehouden. Hij lichtte vanuit historisch perspectief de diversiteit van het landschap, de begroeiing ervan en inrichting toe. De tocht begon bij de slagboom op de Prins Hendrikweg en eindigde na 3,5 uur fietsen en wandelen aan de westkant van Bennekom. Het was een erg gezellige en leerzame middag. De groep bestond uit twaalf personen. Iedereen was bijzonder enthousiast en zeer onder de indruk van alle informatie die ze tijdens de rit kregen. Excursies Leden excursiecommissie zijn: P. van Amerongen-Budding, H. Gijsbertsen-Vogel en C.J. Knoppers. Voorjaarsexcursie Op 9 mei vond de jaarlijkse dagexcursie plaats met 49 deelnemers naar het VlasserijSuikermuseum in Klundert. Iedereen werd ontvangen met koffie en gebak. De deelnemers kregen op de vlasafdeling een rondleiding van één van de laatste vlassers en op de suikerafdeling werden ze rondgeleid door een oud-werknemer van de voormalige suikerfabriek. Ook kon er een film worden bekeken. De heerlijke, uitgebreide lunch werd verzorgd door vrijwilligers van het museum. De middag bracht de groep door in de Grote of Onze-Lieve-Vrouwenkerk in Dordrecht. In deze indrukwekkende kerk werden de deelnemers in drie groepen rondgeleid en kregen een kop koffie of thee. De thuisreis verliep moeizaam en de groep kwam pas na 18.00 uur in Bennekom aan bij het Kijk- en Luistermuseum. Najaarsexcursie De najaarsexcursie vond op 19 september plaats. In totaal 28 deelnemers werden om 19.00 uur ontvangen door Lodewijk Pool op zijn (zorg-) boerderij De Hooilanden in de gloednieuwe kookstudio. Tijdens de koffie en terwijl er een doorlopende diapresentatie op de muur te zien was, vertelde Pool over zijn bedrijf, zijn familie en waarom hij na zijn studie alsnog besloten had het bedrijf van zijn vader weer op te starten. Tijdens de rondDe Kostersteen 123, februari 2013

21

leiding over de boerderij vertelde hij over zijn besluit een biologisch bedrijf op te zetten en hoe de samenwerking tussen de ondernemers in De Kraats geleid heeft tot de oprichting van de Agrarische Natuurvereniging. Er werden vragen gesteld en er vonden discussies plaats. De excursie werd afgesloten met een proeverij van streekproducten uit De Kraats onder het genot van een drankje. Evenementen De vereniging heeft zich op diverse evenementen gepresenteerd. Zo was Oud-Bennekom met een kraam aanwezig op de Midlentedag en boekenmarkt op 19 mei in het centrum van Bennekom, de Oogstdag in De Kraats op 11 augustus georganiseerd door de Stichting de Dorschkast, de Vlegeldag op 22 augustus en de Dickens Kerstfair op 14 en 15 december in het centrum van Bennekom. Tijdens de Vlegeldag was er een prijsvraag die veel inzendingen opleverde. De winnaars hebben een pakketje thuisbezorgd gekregen. Bij alle evenementen was er veel belangstelling voor de historische boeken van de vereniging. Open monumentendag 2012 Tijdens Open Monumentendag 2012 op 8 september was in Bennekom de aandacht gericht op Kasteel en Landgoed Hoekelum. Zoals gebruikelijk waren er niet alleen activiteiten op de dag zelf, maar werd ook een speciale editie van De Kostersteen gepubliceerd met artikelen over Hoekelum waar aan veel historisch onderzoek vooraf ging. Activiteiten tijdens Open Monumentendag waren: een rondleiding door boerderij Hoekelum, een excursie met de boswachter over het landgoed, vertoning van de documentaire ‘Het land van mijn vader’, huifkartochten langs voormalige pachtboerderijen van Hoekelum, een causerie in de voormalige orangerie over het Hoekelum van vroeger en een muziekuitvoering door het klarinetensemble van Cultura. Het aantal bezoekers was met een kleine duizend een groot succes. Op 7 september waren in het kader van de ‘klassendag’ eveneens activiteiten op het terrein van het kasteel. Doordat de coördinatie op een hoger niveau te wensen overliet, bleef een aantal vrijwilligers tevergeefs wachten op klassen die zich eerder in het jaar hadden aangemeld. Dank aan allen die aan deze evenementen hebben meegewerkt. Website en sociale media Ook in 2012 werd de website www.oudbennekom.nl door veel mensen gevonden. Van 26 november 2011 tot 26 november 2012 bekeken 4714 bezoekers de website (ongeveer net zo veel als in 2011), maar zij bekeken de website veel intensiever, bijna 103.500 ‘bladzijden’ van de site werden bekeken. De meeste bezoekers komen nog steeds via Google op de site terecht. C. Vos van het Documentatiecentrum neemt het fotomateriaal en de contactaanvragen voor zijn rekening en voorzitter A. van Kampen probeert de website actueel te houden. In november is de website opnieuw aangemeld bij De Geschiedenis Online Prijs. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan de beste historische website van het afgelopen

22


jaar. Vorig jaar eindigde de site op de 32ste plaats voor de publieksprijs. Dit jaar doen er 225 websites mee. Naast de website is de historische vereniging ook actief op Twitter, waar de vereniging wordt gevolgd door verschillende regionale kranten en andere media. Inmiddels zijn er meer dan 100 volgers. Het Twitter-adres is: www.twitter.com/OudBennekom. Hier kan men terecht voor korte berichtjes over activiteiten of bezienswaardigheden in Bennekom. Sinds 27 november 2011 is de vereniging ook op Facebook actief. Gemiddeld zijn er zo’n 100 bezoekers per week die hier de berichten lezen. De kring van bezoekers wordt gestaag groter. Het adres is: www.facebook.com/OudBennekom Werkgroepen Monumenten Leden zijn: C.A. Heitink, W. Hol, A.T.J. Nooij en J. van Raan. De activiteiten van de monumentencommissie hebben voornamelijk betrekking gehad op de organisatie van de geslaagde Open Monumentendag 2012, zie eerder in dit verslag. Hierbij werd binnen het Comité Open Monumentendag Ede overleg gepleegd met de zusterverenigingen in Ede en Lunteren. In een brief aan de gemeente heeft de werkgroep aandacht gevraagd voor de Ichthuskerk. De werkgroep heeft deelgenomen aan gemeentelijk overleg. Joodse inwoners van Bennekom in de tweede wereldoorlog Leden zijn: C.A. Heitink, A. Nagtegaal en A.T.J. Nooij. In de eerste maanden van dit jaar is zeer intensief gewerkt aan de voltooiing van het onderzoek en de redactie van het boek boek ‘Bennekom Joods Toevluchtsoord 1940-1944’. De officiële presentatie hiervan vond onder grote belangstelling op 15 mei plaats in de Oude Kerk te Bennekom. Hierbij werden inleidingen verzorgd door A.T.J. Nooij, C.A. Heitink, burgemeester C. van der Knaap en M. van Weezel. De auteurs signeerden veel boeken. Momenteel verwerken de auteurs de binnengekomen reacties. De auteurs hebben een tweetal uitnodigingen voor lezingen over het onderwerp ontvangen, te houden in 2013. Behoud Oudste gedeelte Bennekomse Begraafplaats Leden zijn: C.A. Heitink (voorzitter), E. M. Heij, A. van Kampen, A.J. Lever, J. de Nooij en A. J. Welgraven. Net als andere jaren heeft de werkgroep zich ingezet voor restauratie en onderhoud van de oudste nog aanwezige graven op de Bennekomse Begraafplaats. Alle 55 nog aanwezige grafbedekkingen zijn sedert 1994 beschermd als Gemeentelijk Monument. De werkgroep - opgericht in 1992 - bestond in 2012 twintig jaar. In 2012 is op verzoek van de begraafplaatsbeheerder klein onderhoud gepleegd bij verschillende zonder verhoging in het zand liggende grafstenen. Hierdoor is het ‘parkonderhoud’ vergemakkelijkt. Bij het graf van ds. Van Gorkum is een bordje geplaatst met de De Kostersteen 123, februari 2013

23

tekst die in de steen staat. Deze tekst was nauwelijks meer te lezen als gevolg van het steeds verder verweren. Van uitvaartonderneming Monuta kwam in het jubileumjaar van de vereniging de toezegging voor een aanmerkelijk bedrag te willen bijdragen aan een speciaal (publieks-) informatiebord over het project. Het ontwerp van het bord is in 2012 grotendeels voltooid. Plaatsing op de begraafplaats volgt medio maart 2013. Voorafgaand aan de Open Monumentendag 2012, die in het teken stond van Hoekelum, onthulde Baron Diederik van Wassenaer in aanwezigheid van zijn echtgenote en zijn moeder op de toegang tot de grafkelder van de familie Van Wassenaer (Hoekelum) een nieuwe hardstenen deksteen. Op de steen staan de vijftien namen van de personen die in de kelder liggen begraven. Deze waren nog niet eerder openbaar. Hiermee werd de inwendige en uitwendige restauratie van de grafkelder van de familie Van Wassenaer, waarmee na 2004 steeds stapsgewijs is begonnen, officieel afgesloten. De werkgroep verzorgt, in samenspraak met de familie, in het vervolg verder onderhoud en inspectie. Geschiedenis Leden zijn: M. Aartsen, H. van Amerongen, J. Bloembergen-Lukkes, G. Breman, W. Cromwijk, H. Gijsbertsen, J. Heine, C.A Heitink, T.J. Hoekstra, W. Hol, A. van Kampen (voorzitter), C.J. Knoppers, M. van der Leeuw, A.J. Lever, A. Nagtegaal, A.T.J. Nooij, H. van den Oever, F.G. van Oort, C. Rigg, J.A. van der Valk, M. de Vos en J.A. Zijlstra. De Werkgroep Geschiedenis kwam in 2012 opnieuw tweemaal bijeen. Tijdens de bijeenkomsten werden gegevens uitgewisseld over de talrijke projecten waar de leden van de werkgroep zich mee bezighoudt. Op deze manier kon men elkaar van informatie voorzien en adviezen geven. Tijdens de tweede bijeenkomst op 28 november heeft C. Rigg iets verteld over zijn onderzoek naar de leeftijd van Bennekom. Daarover bleek het laatste nog niet gezegd. Veel van het besprokene vond uiteindelijk zijn weg naar De Kostersteen of zal dat nog vinden. Op bezoek bij... Leden zijn: M. de Vos, F. Hooning en C.J. Knoppers. Doel van deze werkgroep is oudere Bennekommers te interviewen om aan de hand van hun verhalen de orale geschiedenis vast te leggen. In de gesprekken wordt zowel naar het dagelijkse leven van de geïnterviewde personen gevraagd, als naar bijzondere omstandigheden en gebeurtenissen. Er zijn inmiddels twaalf bezoeken afgelegd. Twee verhalen bleken niet geschikt voor publicatie. Negen verhalen zijn klaargemaakt voor publicatie in boekvorm, waarvan vier zijn verkort door M. de Vos voor voorpublicatie in De Kostersteen. Het laatste bezoek is afgelegd door Aalt Jacob Welgraven. Documentatiecentrum Oud-Bennekom. In het documentatiecentrum, gevestigd in het Kijk- en Luistermuseum wordt een drietal collecties beheerd. 24


Foto-, dia- en filmcollectie Medewerkers Fotocollectie: H. van Amerongen, H. Gijsbertsen en C. Vos De beheerder van het foto-, dia- en filmarchief van de vereniging (H. Gijsbertsen) heeft ook in 2012 weer veel beeldmateriaal aan de collecties kunnen toevoegen. De uitbreiding bestond uit aankopen, schenkingen en door leden van de werkgroep zelf gemaakte foto’s van panden die op de nominatie stonden om afgebroken te worden. Begin december werd de 5000ste foto beschreven en gedigitaliseerd. Per 31 december 2012 waren er 5015 geregistreerd. Van de erfgenamen van het overleden oud-hoofd van De Oranjeschool, de heer Zenderink, ontving het centrum een paar honderd losse foto’s en vier fotoalbums van De Oranjeschool. Deze moeten allemaal nog worden verwerkt. Voorlopig is er dus nog werk genoeg. Van de circa 2000 dia’s zijn er ruim 1400 beschreven en 1000 gedigitaliseerd. H. van Amerongen is nog steeds bezig met het beschrijven hiervan en C. Vos met het scannen van zowel de foto’s als de dia’s. Op verzoek van het Gemeentearchief van Ede zijn de medewerkers behulpzaam geweest bij het beschrijven van ongeveer 100 foto’s van de familie Prins, bewoners van ‘De Prinsenhof’ aan de Dorpsstraat in Bennekom. Intussen wordt er ook al volop gewerkt aan een nieuw uit te geven boekje (eind 2013) over boerderijen in ons dorp. Hartelijk dank aan iedereen die foto’s of ansichtkaarten gegeven heeft voor uitbreiding van de collecties. Mocht u nog foto’s hebben waarvan u denkt dat ze misschien wel interessant zijn voor de vereniging, neemt u dan alstublieft contact met ons en gooi ze dus niet weg. Bennekomse Reclame en Souvenirs Medewerkers zijn: R. Hoogkamer, A. Koster en A. Nagtegaal. De werkgroep richt zich op het verzamelen van Bennekomse souvenirs en op het verzamelen van reclamemateriaal van Bennekomse ondernemers, verenigingen, instellingen, kerken en scholen. De verzameling die is onderverdeeld in een papieren- en een voorwerpenverzameling breidt zich ieder jaar uit. In 2012 werden enige tientallen fraaie voorwerpen geschonken en aangeschaft. De verzameling leent zich bij uitstek voor kleine tentoonstellingen. Bibliotheek G.M. Hoogkamer-Weijman. De vereniging heeft een collectie boeken met betrekking tot de geschiedenis van Bennekom en omgeving, cultuur, textiel, kinderboeken en topografisch materiaal. Ook het museum heeft een kleine collectie, met name boeken over mechanische muziek en textiel. Alle boeken worden ingevoerd in het computerprogramma Adlib. Het afgelopen jaar groeide de collectie door aankopen en schenkingen. Naast leden van Oud-Bennekom wisten in 2012 ook niet-leden de weg naar het documentatiecentrum te vinden. Het documentatiecentrum is gevestigd op de bovenverdieping van het Kijk- en Luistermuseum en is op afspraak te bezoeken. Voor een afspraak kan contact worden opgenomen met R. Hoogkamer, tel. 0318-416180. De Kostersteen 123, februari 2013

25

Parklaan anders Op de jaarvergadering van 2012 werd de vraag gesteld in welke mate de vereniging zich betrokken voelde bij de nieuw aan te leggen Parklaan. Naar aanleiding hiervan heeft het bestuur gemeend zich te moeten aansluiten bij de werkgroep Parklaan Anders. Bijna al het inhoudelijke werk was toen al gedaan, De vereniging heeft een financiële bijdrage geleverd aan het juridische onderzoek naar de mogelijkheden van beroep. Echter omdat Oud-Bennekom in een eerder stadium geen bezwaar aangetekend heeft, staan we als vereniging juridisch buitenspel. De gemeenteraad heeft inmiddels beslist en op dit moment lopen er allerlei beroepszaken bij de Raad van State van diverse particulieren en organisaties. Expositie Kunstenaar Roland de Wit uit Ede werd voor zijn schilderijen geïnspireerd door het boek ‘Bennekom tweevoudig in beeld’. De werken waren te zien in Het Oude Postkantoor in Bennekom. De Wit volgt dagbesteding bij het creatief atelier van kwekerij De Rank in Bennekom. Dit is een locatie voor dagbesteding van ’s Heeren Loo, een zorgcentrum voor mensen met een verstandelijke beperking. Op zaterdag 6 oktober werd de expositie geopend door Arnold Dirksen, samensteller van het boek en oud-bestuurslid van de Historische Vereniging Oud-Bennekom. De expositie duurde tot eind november. ’t Voshol De boerderij van de familie Jochemsen aan de Bovenbuurtweg 58 in Bennekom kreeg haar oorspronkelijke naam terug. De naam ’t Voshol prijkt sinds 8 december op de gevel. W. Hol van de vereniging deed samen met A. en G. Jochemsen de feestelijke onthulling. De boerderij is het derde historische pand op rij die haar oorspronkelijke naam op initiatief van de vereniging terugkrijgt. Eerder gebeurde dat bij Villa Flora op de Bovenweg 13 en het voormalige hotel-pension Rawang in het centrum. Dankwoord Het bestuur bedankt alle leden en vrijwilligers die zich hebben ingezet voor onze vereniging. De ledenvergadering werd zeer goed bezocht. Speciaal noemen wij de presentatie van het boek van A.T.J. Nooij en C.A. Heitink in de Oude Kerk. Ook de Open Monumentendag was een groot succes. Dit te evenaren in 2013 zal niet makkelijk worden, maar met elkaar zorgen wij er voor dat de Bennekomse geschiedenis levend en zichtbaar blijft.

26


Financieel verslag 2012 Baten Contributies Boekverkopen Advertenties in Kostersteen Overige opbrengsten Ontvangen bankrente Totale baten Lasten De Kostersteen Drukkosten boeken Overige drukkosten Werkgroepen Lezingen en bijeenkomsten Secretariaat Administratiekosten Bestuurskosten/verzekeringen Contributies/ abonnementen Publiciteit/website/folders Bankkosten Jubileumkosten Totale lasten Resultaat boekjaar

Balanspositie Liquide middelen ING Betaalrekening ING Spaarrekening Totaal liquide middelen Bij: voorraad drukwerk Bij vorderingen Af: Schulden Eigen Vermogen

Werkelijk 2012

Begroting 2012

12.186 10.388 600

11.900 P.M 600

362 23.535

9.494 7.972 829 558 59 416 149 359 270

Werkelijk Begroting 2011 2013 12.200 500 1.000

300 12.800

11.603 3.530 600 3.720 413 19.866

20.105

9.200 P.M. 1.500 600 100 150 350 200 500 200 12.800

13.087 3.705 929 437 60 123 333 177 4.500 178 6.528 30.057

9.500 P.M. 1.700 1.150 50 100 750 150 500 240 14.140

3.430

-

-10.191

-

31-12-2012

Mutaties 2012

31-12-2011

305 22.500 22.805 745 1.524 650 24.424

-2.050 4.375 2.325 745 949 589 3.430

2.355 18.125 20.480 575 61 20.994


440 14.140

27

Boekaankondiging Maty Romein, ‘Heengegaan, geschiedenis van de dodenbezorging in de gemeente Ede’. In haar boek, verschenen in de reeks Historische Cahiers Ede, beschrijft de auteur hoe de mensen omgingen met hun overledenen vanaf de tijd van de grafheuvels tot heden. Aan de orde komen tal van gebruiken, gebeurtenissen, graftekens en bijzonderheden over de locaties waar overledenen zijn begraven of gecremeerd. Ook de rol van kerk en overheid wordt behandeld. De ontwikkelingen in het uitvaartwezen, opgekomen na eeuwen van burenplicht, worden uitvoerig beschreven. De schrijfster voerde tal van gesprekken met werkers en bezoekers op de begraafplaatsen. Veel foto’s en tekeningen completeren het boek, dat vertelt over de praktijk in elk dorp van de gemeente Ede. Net als in haar eerdere cahiers geeft Maty Romein geen droge opsomming van feiten, maar levendige vertellingen, aangevuld met treffende citaten en anekdotes. Het boek is rijk geïllustreerd met foto’s, kaarten en tekeningen. Het is verkrijgbaar in het Gemeentearchief in het Raadhuis, maar ook te koop of te bestellen in de boekhandel (ISBN 978-90-79623-16-7, prijs € 12,50).

Oproep In 2014 is het 100 jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Hoewel Nederland in deze periode neutraal was, ging die “groote oorlog” ook in Nederland niet ongemerkt voorbij. Er kwamen gelijk al meer dan 1 miljoen vluchtelingen naar ons land. Een deel van hen werd ondergebracht in vluchtoorden. Ede had er zo een op de hei. Maar er gebeurde meer in deze periode. Het Gemeentearchief Ede heeft mij gevraagd een boek te schrijven over het dagelijkse leven in de gemeente Ede. Wat merkten de burgers van de mobilisatie en de door de oorlog ontstane voedseltekorten. Hoe reageerde de plaatselijke pers op de oorlogssituatie en was ze neutraal. Wat was de invloed op bv het bedrijfsleven en de kerk. Om dit te kunnen beschrijven, vraag ik uw medewerking. Als u in het bezit bent van dagboeken, kranten, persoonlijke aantekeningen of herinneringen, foto’s, verhalen of brieven uit deze periode en deze informatie heeft direct of indirect betrekking op de gemeente Ede of haar buitendorpen, wilt u dan contact opnemen met mij of het gemeentearchief. Er is al veel geschreven over het vluchtoord Ede. Daarover zal het boek niet primair gaan, tenzij er nieuwe gegevens boven water komen. Jos van Raan tel 0318 413593 [email protected]

28


Brieven van lezers Correctie. In de Kostersteen 122 stond op blz. 7 een foto van een sjoelavond bij bakker Maas van Dusschoten in 1954. Het onderschrift vermeldt dat links op de foto Adrie Heij staat. Dat is onjuist. De persoon links op de foto is Maartje van Steenbergen, een dochter van Maas van Dusschoten. Marius Aartsen Gereformeerde Kerk Bij deze wil ik even reageren op de foto van de Gereformeerde Kerk in de Kostersteen van oktober 2012. nummer 122. Deze kerk heb ik gemaakt van dragant [suikeroplossing] in de periode van 1957 - 1958 dat ik bij bakker Windhorst werkzaam was. Dhr Windhorst heeft de grondstoffen en ook de tijd daarvoor beschikbaar gesteld. Mijn vader, dhr Joh van Ginkel, heeft hem op schaal getekend; hoeveel dat was is mij ontschoten na al die jaren . De opzet was dat de mensen op de bazaar konden raden hoeveel uren er aan gewerkt waren; ook dat ben ik kwijt. C van Ginkel

Bestuursmededelingen Lezing en wandeling Tijdens de voorjaarsbijeenkomst van de Historische Vereniging Oud-Bennekom geeft Ruud Schaafsma op woensdag 10 april om 20.00 uur een lezing in De Brink (aan de Brinkstraat) over de Renkumse en Heelsumse beken. In november vorig jaar verscheen zijn boek ‘De Renkumse en Heelsumse beekdalen - een cultuurhistorische wandelgids’. Eerder verschenen van de auteur ‘Wandelingen rond Wageningen in het voetspoor van Hemmo Bos’ en ‘De Oosterbeekse en Doorwerthse beken - een cultuurhistorische wandelgids’. In zijn lezing zal de nadruk liggen op het Renkums beekdal, dat toch ook een beetje de Bennekomse Beek is. Behalve aan de beken en de watermolens besteedt Schaafsma aandacht aan het ontstaan van het gebied in de ijstijden, aan de boeiende geschiedenis van beide beekdalen en aan de zeer fraaie flora en fauna. Na afloop van de lezing zijn de boeken te koop en signeert Schaafsma ze ook. De lezing wordt gevolgd door een wandeling op dinsdag 23 april onder leiding van Ruud Schaafsma door het onderste deel van het Renkumse beekdal. Start van de wandeling: parkeerterrein Oranje Nassau’s Oord; via de Hartenseweg en de Kortenburg komt u op het parkeerterrein aan de linkerkant bij de achteringang van het gebouw. De wandeling duurt van 19.00 tot 21.00 uur en wordt afgesloten met een drankje in het grand café van Oranje Nassau’s Oord.


29

De kosten bedragen 3 euro per persoon en worden betaald bij de aanmelding. Opgave vindt plaats tijdens de pauze van de voorjaarslezing. Het maximum aantal deelnemers is twintig. Mocht er meer belangstelling zijn, dan wordt er een reservelijst aangemaakt en kunt u op een later te bepalen tijdstip alsnog een keer meelopen.

Nieuwe leden Het bestuur heet de volgende personen van harte welkom als nieuwe leden van de Historische Vereniging Oud-Bennekom. Dhr. L. Aardema Fam. P.H. v Alken Dhr. B. v Aller Fam. E v Amerongen Dhr. H.J. Baakman Fam. H. Bense Fam. K. ten Böhmer Mevr. P. Both Fam. A.A. Bramer Fam. W. v d Brink Dhr. P. Eijsten Fam. E. v Elderen Dhr. C. Elsten Fam. J.J.C. Haalboom Fam. J. v Heuveln Fam. J. v Holland Mevr. J. de Jager Fam. R. Jansen Fam. E. Jochemsen Fam. A. Jochemsen Mevr. G. Kerkhof Mogot-de Vos mevr. G. Kleipool Dhr. en mevr. A.J. Krijgsman Mevr. B. v d Laan Fam. E. Lam Fam. H. Lambregts Fam. M. Lek Dhr. R. v Linden Mevr. M. v Luttikhuizen

30

Fam. C. Mak Mevr. W. Malipaard-v.d. Brink Dhr. J. Meertens Dhr. D.B. Meijer fam. J.E. Muntinga Mevr. B.A. Noorden Dhr. A.M. Oldenbeuving Fam. C.J. Petersen Fam. L. Pool Fam. L. Roeleveld Mevr. G.C. Rozenboom Dhr. W. Ruijs Mevr. G. v d Schans- de Bondt Mevr. E. Schothorst Dhr. en mevr. J.L en M TersteegVoornveld Fam. A. Teunissen Fam. R.E. Uittenbogaard Dhr. en mevr. S. en M. v Veen Fam. A. Veldhuizen Mevr. A. Verbeek-Jansen Mevr. E.M.L. Verweij Dhr. H. Vos Fam. J.N.F. deVringer Mevr. H. Waaijenberg-Rozenboom Mevr. Wakker-van Laan Dhr. W. de Weijer


Agenda -

-

Woensdag 20 maart 19.30 uur : Algemene Ledenvergadering in ’t Kerkheem, Kerkhoflaan 34. Na de pauze – omstreeks 20.15 uur – zal dhr. W. Baljet een lezing verzorgen waarin hij ons uitdaagt om Bennekom eens met de ogen van een vreemde te bekijken. Woensdag 10 april 20.00 uur: voorjaarsbijeenkomst. Nadere mededelingen in de volgende Kostersteen. Dinsdag 23 april: wandeling door het Renkumse beekdal. Zie blz.29 van deze Kostersteen.

Documentatiecentrum Bennekom Het documentatiecentrum van de historische vereniging Oud-Bennekom is gevestigd op de bovenverdieping van het Kijk en Luister museum, en is elke dinsdag voor bezoekers geopend van 09.00 – 12.00 uur en 14.00 – 16.00 uur. Geïnteresseerden in de historie van Bennekom zijn welkom na een afspraak via onderstaande personen: Henk Gijsbertsen, telefoon (0318) 415275; email: [email protected] Riet Hoogkamer, telefoon (0318) 416180; email: [email protected]

Bestuur A. van Kampen, voorzitter R. Hartman, secretaris Kerkhoflaan 36 6721 EZ Bennekom 0318 419043 M. van den Brink, penningm G.J. Adams Mevr. C.J. Knoppers Mevr. G.J.M. van Raan-Onderwater Mevr. L. Ruzius

Ledenadministratie Mevr. G.J.M. van Raan-Onderwater Grietjeshof 18, 6721 VJ Bennekom 0318 413593

Beheer foto- en diacollectie H. Gijsbertsen H.van Amerongen C. Vos Bibliotheek Mevr. G.M. Hoogkamer-Weijman

Redactie Kostersteen A.T.J.Nooij, hoofdredacteur E-mail: [email protected] H. Van Amerongen C.A. Heitink Mevr. L. Ruzius J.A. van der Valk

Website: www.oudbennekom.nl


31

De Kostersteen 123 Februari 2013 Theo Michels

De Boswolfabriek op Wester-Eng: het complete verhaal

1

Marijke de Vos

Op bezoek bij Kien Stunnenberg

12

Redactie

Boerderij krijgt oude naam terug

16

Bestuur

Agenda Algemene Ledenvergadering woensdag 20 maart 2013

17

Bestuur

Notulen van de Algemene Ledenvergadering 13 maart 2012

18

Bestuur

Jaarverslag 2012

20

Bestuur

Financieel verslag 2012

27

Boekaankondiging

28

Oproep

28

Brieven van lezers

29

Bestuursmededelingen

29

De KOSTERSTEEN is het orgaan van de Historische Vereniging Oud-Bennekom. De Kostersteen verschijnt vier maal per jaar en wordt gratis toegezonden aan de leden van de vereniging. De minimum contributie in 2013 bedraagt € 15,40 per jaar voor een individueel lidmaatschap en € 16,40 voor een gecombineerd lidmaatschap (bijv. echtpaar). Aanmelding bij de ledenadministratie. Betalingen op rekening 908980 ten name van Vereniging Oud-Bennekom. Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit de Kostersteen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie of het bestuur. ISSN 13830465 32


De Boswolfabriek op Wester-Eng: het complete verhaal

Recommend Documents