PROOF PDF
NIEUW EN HANDIG
PENSIOEN
ZIJN UW PENSIOEN Hun pensioen baart heel wat Belgen zorgen. Dat valt op te maken uit de grote enquête die Vivium realiseerde in samenwerking met Moneytalk.
D
e bescherming van uw pensioeninkomsten is van cruciaal belang om u een comfortabele levensstandaard te verzekeren wanneer u eenmaal bent gestopt met werken. Maar hoe denkt u over die problematiek? Hebt u al maatregelen genomen om een aanvullend pensioen te ver wer ven? Is het huidige wettelij-
ke systeem voldoende? Op welke leeftijd wilt u met pensioen gaan? Wilt u nog werken na uw pensioen? En hebt u er al eens over nagedacht wat er zou gebeuren als u vroegtijdig zou overlijden of als u werkonbekwaam zou worden? Al die vragen werden gesteld in een pensioenenquête door Vivium en Moneytalk. Hieronder vindt u de antwoorden.
De achtergrond van de enquête De enquête van Vivium en Moneytalk werd gehouden in juni 2008 en kon uitsluitend via het internet worden ingevuld. Niet minder dan 2622 personen hebben de enquête beantwoord, wat duidelijk bewijst dat u belang hecht aan het onder werp. Meer dan 500 deelnemers waren zelfstandigen of personen met een vrij beroep. 47 % van de deelnemers was Nederlandstalig en 53 % Franstalig. Mannen waren met 69 % duidelijk beter vertegenwoordigd dan vrouwen. Op professioneel gebied werden de volgende deelnamepercentages opgetekend: 21 % kaderleden, 11,8 % zelfstandigen, 8 % mensen met een vrij beroep. Ook de gepensioneerden lieten zich met 21,5 % niet onbetuigd.
21,5%
Gepensioneerd
21%
Kaderlid 16,7%
Bediende Ambtenaar
12,2%
Zelfstandige
11,8%
Vrij beroep
8%
Acht personen op de tien vinden Denkt u dat de bestaande wettelijke voorzieningen zorgen voor voldoende inkomsten voor wie met pensioen gaat? het wettelijke pensioensysteem ontoereikend. 13% 77% 10% Totaal Niet minder dan 77 % van de deel nemers aan de enquête is van mening Zelfst. + vrije beroepen 4% 91% 4% dat het wettelijke systeem niet volstaat om gepensioneerden voldoende Neen Ja Geen idee inkomsten te garanderen. Dat is geen verrassing, maar 77 % is wel een indrukwekkend cijfer. Bij zelfstandigen ligt dat cijfer zelfs nog zich in een moeilijke situatie bevindt. In de beroepsgroep van de hoger: ruim negen op de tien zelfstandigen vinden het huidige ambtenaren denkt nauwelijks één op de twee respondenten dat systeem ontoereikend. Dat toont nog eens aan dat die groep het wettelijke systeem niet volstaat.
Hebt u zelf maatregelen getroffen om uw inkomsten na uw pensionering veilig te stellen?
Negen personen op de tien hebben al maatregelen genomen om Totaal er voor te zorgen dat ze voldoende inkomsten hebben na hun pen< 35 jaar sioen. Doordat het wettelijke systeem door velen als ontoereikend wordt be > 55 + schouwd, is het niet meer dan normaal dat de meeste deelnemers Zelfst. + vrije beroepen extra maatregelen hebben genomen om voldoende inkomsten te hebben na hun pensioen. Niet minder dan 86 % van de deelnemers is in dat geval. Bij de zelfstandigen ligt dat cijfer een beetje hoger (93 %), ter wijl het bij de ambtenaren licht lager ligt (78 %). 69 % van de 16
MONEYTALK / OKTOBER 2008
86% 69%
Ja
Neen
7% 6% 8%
23%
89%
9% 2%
93%
3% 4% Neen, nog niet
deelnemers jonger dan 35 jaar heeft al maatregelen genomen voor zijn latere pensioen.
PROOF PDF
INKOMSTEN BESCHERMD? Pensioensparen en de gezinswoning zijn de favoriete manieren om de inkomsten na het pensioen te beschermen. Van alle personen die al maatregelen hebben genomen voor hun pensioen, heeft 81 % geopteerd voor pensioensparen. Dat is een goede keuze, maar de impact ervan mag niet worden overschat. Een dertigjarige die begint met pensioensparen en elk jaar het maximumbedrag stort om optimaal te profiteren van de fiscale aftrek (830 EUR in 2008), heeft op zijn 65ste ongeveer 100.000 EUR vergaard, afhankelijk van het rendement van de belegging en zonder rekening te houden met de inflatie. Dat levert een maandrente van 300 à 350 EUR op. Wie begint met pensioensparen op 45-jarige leeftijd, vergaart een kapitaal van slechts iets meer dan 30.000 EUR, goed voor een rente van nauwelijks 100 EUR per maand. Pensioensparen is met andere woorden een interessant product, op voorwaarde dat u er al heel vroeg mee begint. De keuze voor de gezinswoning is vrij verrassend. Het is weliswaar mogelijk om de woning om te vormen in een rente, bijvoorbeeld door een verkoop op lijfrente en sinds enkele maanden ook door een omgekeerde hypotheek. Maar dat is enkel een noodoplossing: de woning moet niet worden beschouwd als een aanvulling op het pensioen, maar als een noodzaak.
Meer dan één persoon op de twee maakt zich zorgen over zijn financiële situatie na zijn pensioen. 54 % van de deelnemers verklaart bezorgd te zijn om zijn financiële toestand na het pensioen. Dat geldt ook voor de respondenten die maatregelen hebben genomen om een aanvullend pensioen te verzekeren. Dat resultaat is ook gedeeltelijk te wijten aan het feit dat mensen vaak niet weten hoeveel inkomsten ze zullen hebben na hun pensionering. Vergeet niet dat het mogelijk is om een schatting van uw pensioen aan te vragen op de website www.kenuwpensioen.be. Als u bij die schatting de sommen toevoegt die u ontvangt in het kader van uw pensioensparen, groepsverzekering, VAPZ, eigen spaargeld enzovoort, hebt u een goed idee van uw inkomsten wanneer u met pensioen gaat en van de eventuele extra maatregelen die u moet nemen.
Kapitaal of rente?
Indien ja, welke van de volgende maatregelen hebt u getroffen om uw inkomsten na uw pensioen veilig te stellen? 81%
Pensioensparen Eigen woning
73%
Spaargeld
65%
Beleggingen
51%
Groepsverzekering
44%
Levensverzekering
43%
Fiscaal LT sparen
24%
VAPZ Vennootschap Bedrijfsleidersverzekering
16% 10% 7%
Basis = respondenten die maatregelen hebben genomen
Maakt u zich zorgen over uw financiële situatie tijdens uw pensioen? 43%
In zekere mate 32%
Niet zo veel Helemaal niet
12%
Heel erg Ik heb daar nog niet over nagedacht
11% 2%
Zodra u de pensioenleeftijd hebt bereikt, naar welk van de volgende twee systemen
Wanneer u eenmaal de pensioenleeftijd hebt gaat uw voorkeur uit om uw pensioen uitbetaald te krijgen? bereikt, verkiest u dan een kapitaal (bijvoorbeeld 125.000 EUR) of een rente (bijvoor51% 46% 3% Totaal beeld 500 EUR per maand)? De antwoorden op die vraag waren erg verdeeld: 51 % van Man 48% 49% 3% de deelnemers kiest voor de rente en 46 % voor het kapitaal. Nochtans wijst een eenvoudige berekening uit dat een kapitaal welVrouw 58% 39% 3% licht de betere oplossing is. Een kapitaal van 125.000 EUR belegd tegen 4,5 % zou maanZelfst. + vrije beroepen 46% 52% 2% delijks een rente van ongeveer 470 EUR opleveren. Daarbij wordt het kapitaal niet Geen antwoord Maandelijkse rente Eenmalig hoog bedrag aangesproken – dat kan dan worden doorgegeven aan de erfgenamen. Als u echter rente te genieten, dan ontvangt u bij een rendement 690 EUR per maand. Het kapikiest voor een rente, blijft er niets over voor nettorendement van 4,5 % niet minder dan taal lijkt de voordeligste oplossing: de rente uw erfgenamen. Als u beslist het kapitaal 515 EUR per maand. Kiest u voor een perio- is vergelijkbaar en u kunt nog een deel van aan te spreken en gedurende vijftig jaar een de van 25 jaar, dan krijgt u bij hetzelfde netto- het kapitaal nalaten aan uw erfgenamen. OKTOBER 2008 /
MONEYTALK
17
PROOF PDF
NIEUW EN HANDIG
PENSIOEN
Pensioenreserves en extralegale voordelen moeten worden verhoogd
De ideale pensioenleeftijd Actieve Belgen willen met pensioen gaan wanneer ze iets ouder zijn dan 61 jaar... Op de vraag op welke leeftijd de deelnemers met pensioen willen gaan, luidt het antwoord vaak 60 jaar (33,4 % van de antwoorden). Wanneer we daaraan de mensen toevoegen die nog voor hun zestigste met pensioen willen gaan, kunnen we besluiten dat 53 % van de respondenten ten laatste op zestigjarige leeftijd hun actieve loopbaan wenst te beëindigen. In elk geval is de leeftijd van 65 jaar de maximumlimiet, want niet minder dan 87,3 % van de actieve personen zou graag ten laatste op die leeftijd met pensioen gaan. Gemiddeld wordt 61 jaar en vijf maanden beschouwd als de ideale pensioneringsleeftijd. Zelfstandigen zijn iets minder veeleisend: 37,2 % van hen wil met pensioen gaan ten vroegste als ze 60 zijn en 76 % ten laatste als ze 65 zijn. Daar bedraagt de gemiddelde leeftijd 63 jaar.
De deelnemers aan de enquête zijn duidelijk ongerust over hun pensioen. Er moet daarom een aantal maatregelen worden genomen om de financiering van de pensioenen te verbeteren. In de eerste plaats (59 % van de antwoorden) wordt uiteraard aangedrongen op de verhoging van de pensioenreserves. Maar het is ongetwijfeld even belangrijk (54% van de antwoorden) om de tweede en vooral de derde pensioenpijler te stimuleren. Volgens 57 % van de ondervraagde personen zijn de pensioeninkomsten ontoereikend. Voor een gewone werknemer die normaal zijn brood verdient en geen groepsverzekering heeft, zal pensioensparen mogelijk niet
... maar denken te zullen moeten blijven werken tot 64 jaar. Wanneer we dezelfde deelnemers conOp welke leeftijd zou u graag met pensioen gaan? fronteren met de realiteit, krijgen we een heel ander beeld: slechts 21,9 % van hen Actief 20% 33% 10% 24% 7% 6% 1% denkt ten laatste met pensioen te kunnen gaan op hun zestigste. Doorgaans halen de respondenten de (wettelijke) Zelfst. + vrije beroepen 12% 25% 8% 31% 16% 8% 1% leeftijd van 65 jaar het vaakst aan (44,5%) als de leeftijd waarop ze met pensioen 65 jaar Voor 60 jaar zullen kunnen gaan. In totaal denken dus Na 65 jaar 60 jaar drie op de vier mensen die de enquête Geen idee 61-64 jaar hebben beantwoord dat ze ten laatste op 65-jarige leeftijd met pensioen kunnen gaan (de wettelijke leeftijd in België). De Op welke leeftijd denkt u met pensioen te (moeten) gaan ? gemiddelde leeftijd waarop men denkt 16% 7% 45% 13% 15% Actief 6% met pensioen te kunnen gaan, is 63 jaar en 11 maanden. Ook daar ligt de leeftijd die de zelfstandigen opgeven gemid- Zelfst. + vrije beroepen 4% 10% 5% 42% 19% 21% deld hoger: 64 jaar en 11 maanden.
Vanaf 1 januari 2009 zal de wettelijke pensioenleeftijd voor mannen en vrouwen 65 jaar zijn. Wat vindt u daarvan? 7%
7% 49%
15% 22%
Is het eens Moet verlagen Afschaffen Moet verhogen Geen mening
De wettelijke leeftijd wordt aanvaard door één persoon op de twee. Ondanks het verschil tussen de leeftijd waarop men met pensioen wil gaan en de leeftijd waarop men denkt echt met pensioen te kunnen gaan, aanvaardt 49 % van de deelnemers de wettelijke leeftijd van 65 jaar voor mannen en voor vrouwen (vanaf 1 januari 2009). 20% vindt dat de wettelijke leeftijd moet worden verlaagd. 18
MONEYTALK / OKTOBER 2008
Tijdsparen? Ja, geïnteresseerd In sommige landen bestaat een systeem waarmee het mogelijk is om jaar na jaar verlofdagen op te sparen, en die aan het einde van de loopbaan op te nemen. Dat systeem bestaat niet in België, maar we vroegen ons af of het u zou interesseren. Het antwoord is duidelijk: 62 % is geïnteresseerd in dat tijdspaarsysteem waardoor werknemers vroeger kunnen stoppen met werken. De vraag werd niet gesteld aan zelfstandigen en personen die een vrij beroep uitoefenen.
Wat vindt u van het systeem van tijdsparen? (Vraag enkel gesteld aan bedienden, ambtenaren en arbeiders.) Totaal
28% Veel interesse
34% Beetje interesse
29% Helemaal geen interesse
9% Geen idee
PROOF PDF
Welke maatregelen zijn volgens u het meest geschikt om de financiering van de pensioenen te vrijwaren?
volstaan om zich een comfortabel pensioen te verzekeren. Maar er is nog een probleem: uit de antwoorden blijkt dat extralegale voordelen niet optimaal worden gebruikt, wat ongetwijfeld is te wijten aan de gebrekkige kennis van dergelijke voordelen. Een andere maatregel die ter sprake kwam, is de beperking van de hoge pensioenen ten voordele van de lagere en de verlaging van de pensioenen voor de ambtenaren. Zelfstandigen willen op hun beurt meer fiscale voordelen krijgen. Toch lijken ze niet optimaal de voordelen te benutten die nu al ter beschikking zijn, aangezien slechts 57 % van hen een VAPZ heeft.
59%
Pensioenreserves
54%
Stimuleren extralegale pensioenstelsels 38%
Hogere pensioenen verlagen 30%
Verlagen ambtenarenpensioenen Activiteitsgraad verhogen
25%
Introductie van basispensioenen
In geval van overlijden
24%
Geen idee
5%
Sociale bijdragen verhogen
4%
Geen enkele maatregel kan helpen
3%
Denkt u dat de bestaande wettelijke voorzieningen zorgen voor voldoende inkomsten
voor uw nabestaanden na uw overlijden? Zes personen op de tien vinden de wettelijke bescherming bij overlijden 18% Totaal onvoldoende. Niet minder dan 58,8% van de deelnemers Zelfst. + vrije beroepen 11% aan de enquête vindt dat het wettelijke systeem de erfgenamen onvoldoende beJa schermt in geval van overlijden. Maar is iedereen wel op de hoogte van hoe het wettelijke systeem in elkaar zit? 20 % geeft ming die het wettelijke systeem biedt. Eens toe geen enkel idee te hebben van de bescher- te meer zijn het de zelfstandigen die zich Zeven personen op de tien hebben al maatregelen genomen om een eventueel overlijden te verzekeren. Voornamelijk mannen, oudere personen en zelfstandigen hebben al maatregelen genomen om hun overlijden te verzekeren. Opvallend is wel dat deelnemers over het algemeen minder maatregelen nemen voor hun overlijden (71 %) dan voor hun pensioen (86 %).
71%
Man
76%
Vrouw
59%
< 35 jaar
48%
35-55 jaar
74%
Zelfst. + vrije beroepen
79%
53%
Beleggingen
52%
Groepsverzekering
36%
Schuldsaldoverzekering
35%
VAPZ Vennootschap Bedrijfsleidersverzekering
Ja
15% Neen
Geen idee
de meeste zorgen maken: 74% van hen acht de wettelijke bescherming ontoereikend.
Neen
14%
12%
12% 20% 21%
17% 28% 12% 9%
Neen, nog niet
10%
11% 8%
Geen antwoord
81% 65%
Levensverzekeringen
74%
14% 10% Basis = respondenten die 6% maatregelen hebben genomen
De gezinswoning als overlijdensbescherming. Ook hier wordt de gezinswoning veelvuldig aangehaald als verzekering voor het overlijden. Niet minder dan 73 % van de respondenten beschouwt de woning als een maatregel om het pensioen aan te vullen en 81 % beschouwt het als een maatregel om de inkomsten te beschermen in geval van overlijden. Het bezit van een eigen woning biedt weliswaar een zekere garantie, maar anderzijds is het ook nodig dat de overlevende partner dezelfde levensstandaard kan behouden en de opvoeding van de kinderen kan verzekeren. Het is dus verbazend dat producten zoals de levensverzekering of de schuldsaldoverzekering, die de overlevende partner of de erfgenamen op dat gebied moeten beschermen, niet als belangrijkste maatregel worden genoemd.
▼ ▼ ▼
Spaargeld
20%
Hebt u maatregelen getroffen om de financiële gevolgen voor uw nabestaanden in te dekken? Totaal
Indien ja, welke van de volgende maatregelen hebt u getroffen om de financiële gevolgen voor uw nabestaanden in te dekken ? Eigen woning
59%
OKTOBER 2008 /
MONEYTALK
19
PROOF PDF
NIEUW EN HANDIG
PENSIOEN Denkt u dat de bestaande wettelijke voorzieningen zorgen voor voldoende inkomsten voor u en uw familie in geval van arbeidsongeschiktheid? Totaal
In geval van werkonbekwaamheid
63%
15%
Zes personen op de tien vinden de wettelijke bescherming op het gebied Zelfst. + vrije beroepen 7% van de werkonbekwaamheid onvoldoende. Hier stellen we hetzelfde vast als bij het overlijden. 63% van de deelnemers denkt dat het wettelijke systeem onvoldoende inkomstenbescherming biedt in geval van werkonbekwaamheid. Maar 17% van de respondenten heeft geen idee wat het wettelijke systeem precies inhoudt. Ook hier is er dus een ge-
Slechts vier personen op de tien hebben maatregelen genomen om werkonbekwaamheid te verzekeren. Dat is een zorgwekkende vaststelling. Werkonbekwaamheid brengt vaak inkomens verlies met zich, ter wijl er soms zeer hoge medische kosten moeten worden betaald. Die situatie kan zeer snel kan leiden tot de financiële ondergang van een gezin. Amper vier personen op de tien blijken maatregelen te hebben genomen om zich tegen daartegen te beschermen. Zelfstandigen zijn logischerwijs in de meerderheid, maar nog niet genoeg: slechts 62 % geeft toe maatregelen te hebben genomen om hun inkomsten te beschermen in geval van werkonbekwaamheid. Nochtans is de zelfstandige helemaal niet beschermd in geval van werkonbekwaamheid: als hij niet werkt, verdient hij geen geld.
Ja
Ja, op vrijwillige basis
Geen idee
Hebt u maatregelen getroffen om de financiële gevolgen van arbeidsongeschiktheid in te dekken? 43%
Totaal
38% 47%
Man Vrrouw
34%
< 35 jaar
31%
36%
11% 16%
36% 48%
Zelfst. + vrije beroepen Neen
28% 36%
62% Ja
12%
43%
> 55 jaar
24%
Neen, nog niet
13% 10%
Geen antwoord
Indien ja, welke van de volgende maatregelen hebt u getroffen om de financiële gevolgen in te dekken? Groepsverzekering
55%
Ongevallenverzekering
49%
Gewaarborgd inkomen
49%
Verzekering vaste kosten vennootschap
2%
Verzekering omzet vennootschap 1%
Bent u van plan na uw pensionering nog te werken?
Alleen indien financieel nodig
Neen
brekkige kennis van het systeem. Net zoals bij de problematiek van het pensioen en het overlijden, maken zelfstandigen zich de meeste zorgen maken over een eventuele werkonbekwaamheid: 86 % van hen vindt de wettelijke bescherming onvoldoende.
Van de meer dan 2600 personen die de enquête hebben beantwoord, verklaart 75 % zich bereid om na hun pensioen te blijven werken: 25 % uit financiële noodzaak, 25 % als vrijwilliger en 25 % tegen een vergoeding, om actief te blijven. 25 % van de respondenten verklaarde niet meer te willen werken zodra ze met pensioen zijn. Dat resultaat zette ons ertoe aan een andere vraag te stellen, namelijk over de inkomsten na het pensioen. Die inkomsten zijn beperkt, tenzij men een deel van het pensioen afstaat. Niet minder dan 75 % van de deelnemers is van mening dat de inkomstenlimiet moet worden afgeschaft of opgetrokken.
Neen
8%
86%
Werken na het pensioen? Als het nodig is
Ja, maar bezoldigd
17%
17% 26% 27% 29%
Basis = respondenten die maatregelen hebben genomen
Groepsverzekering om zich te beschermen tegen werkonbekwaamheid. 55 % van de personen die maatregelen hebben genomen om zich te beschermen in geval van werkonbekwaamheid, doet dat door middel van een groepsverzekering. Dat is een product dat weliswaar kan helpen, maar dat in elk geval niet volstaat. De beste oplossing is de persoonlijke situatie te analyseren, om te zien of er een specifieke verzekering nodig is, bijvoorbeeld een ongevallenverzekering of een verzekering gewaarborgd inkomen. ■ Vincent Joye
20
MONEYTALK / OKTOBER 2008
