Improving Mental Health by Sharing Knowledge
De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Maringa de Weerd, Henny Sinnema, Bauke Koekkoek, Ton van Balkom, Aart Schene
NedKAD 2014
Vraag een cursus rehabilitatie door zelfmanagement voor patienten met chronische angst/depressie heeft een positief effect op kwaliteit van leven 1. Ja 2. Nee 3. Weet niet/geen mening
OMVANG PROBLEEM • Setting: 2de lijns GGZ
• veel cliënten met depressie en/of angst behoren tot groep met ongunstig/chronisch beloop: 30% ??
• Veel cliënten langdurig ingeschreven
• Behandelverleden divers, maar dus onvoldoende succesvol
Module Rehabilitatie door zelfmanagement bij angst en depressie
Inhoudelijke insteek op : – cognities (attributies) – gedrag (vermijding) – uitbreiding gedragsrepertoire
Opbouw module Duur: 26 weken (waarin 13 individuele contacten )
Drie fasen: 1: Inventarisatie (3 weken waarin wekelijks contact) - kennismaking, inventarisatie, uitleg, huiswerk 2: Behandelfase (7 contacten, 2-wekelijks) - activerend, sociale activiteiten opbouwen 3: Afronding (3 contacten, 1 bij 1e lijn, driewekelijks) - signaleringsplan, terugvalpreventie, borging
Onderzoek zelfmanagement bij chronische angst en depressie (ZemCAD) Vraagstelling 1. Is de overgang van specialistische zorg naar een collaborative care zorgmodel met de module rehabilitatie door zelfmanagement voor chronisch depressieve en/of angstige patiënten kosten-effectief? 2. Wat zijn de effecten van de module rehabilitatie door zelfmanagement op kwaliteit van leven, functioneren, klachtenniveau, zorggebruik, productiviteit en empowerment? 3. Wat zijn de ervaringen van chronisch depressieve en angstige patiënten met elementen als zelfmanagement, rehabilitatie en het collaborative care model?
Onderzoek zelfmanagement bij chronische angst en depressie (ZemCAD) - Doelstelling: haalbaarheid en kosten-effectiviteit van de module onderzoeken - 90 cliënten in onderzoek versus 90 in TAU
- Looptijd 3 jaar - vier meetmomenten: baseline, na afloop module (6 mnd), en follow-up na een half jaar (12 mnd) en een jaar (18 maanden). - Evaluatie gericht op: - verbetering functioneren, kwaliteit van leven, klachtniveau - Kosten aspecten - Ervaringen cliënten
Onderzoek zelfmanagement bij chronische angst en depressie (ZemCAD)
•
Financiering door Innovatiefonds van de zorgverzekeraars
•
Uitvoering door Trimbos-instituut
Inclusie Chronische angst of depressie > 2 jaar in zorg >18 jaar Evidence based behandelingen te weinig effect gehad (medicatie en psychotherapie) • Begeleidend contact • Specialistische zorg geen meerwaarde • • • •
Exclusie • • • • • •
Bipolaire stoornis Psychose/schizofrenie Dementie of terminale ziekte Alcohol of drugsverslaving Cognitieve problemen/laag IQ Spreekt onvoldoende Nederlands
Procedure •
Werving deel 1: Stappenplan (check inclusie)
• •
Dossier Informed consent
•
Werving deel 2: MINI interview
•
Werving deel 3: Baseline en randomisatie
• • •
Eerste vragenlijst Randomisatie Start module of CAU
•
einde inclusie juni 2012 (N=141)
Deelnemende instellingen • • • • • • • • • • • • • •
GGZ InGeest GGZ Breburg Altrecht Vincent van Gogh GGZ Centraal Pro Persona Overwaal GGZ Friesland AMC PsyQ Maastricht (nieuw) GGZ-Drenthe PsQ Maastricht Yulius GGZ NHN
Demografische gegevens Interventie
Controle
Aantal
70
71
Leeftijd (gem ± SD)
47.9 ± 7.6
47.0 ± 8.9
% vrouw
65.2 %
65.7 %
Opleiding -Laag -Gemiddeld -Hoog Geboren in NL
32 (50.0 %) 10 (15.6 %) 22 (34.4 %) 59 (84.3 %)
36 (54.5 %) 13 (19.7 %) 17 (25.8 %) 59 (83.1 %)
Alleenstaand
12 (17.1 %)
23 (32.4 %) *
Betaald werk
11 (16.2 %)
10 (14.1 %)
Klinische gegevens Interventie
Controle
Diagnose -Depressie -Angst -Depressie + angst BAI score (gem ± SD)
17 (24.3 %) 12 (17.1 %) 29 (41.4 %) 23.0 ± 13.8
20 (29.0 %) 12 (17.4 %) 32 (46.4 %) 24.4 ± 11.4
PHQ score (gem ± SD)
13.5 ± 6.4
14.2 ± 6.6
EQ5D score (gem ± SD)
0.5 ± 0.3
0.5 ± 0.3
Contacten met hulpverleners Interventie
Controle
Psychiater (gem ± SD)
1.6 1.7
1.8 1.7
Verpleegkundige (gem ± SD) Andere hulpverlener GGZinstelling (gem ± SD)
0.9 1.9
0.9 2.1
2.0 3.2
1.6 3.0
Huisarts (gem ± SD)
2.4 2.6
1.8 2.3
POH-GGZ (gem ± SD)
1.0 1.8
1.1 1.8
Psycholoog/psychiater met 0.8 2.2 eigen praktijk (gem ± SD)
1.0 4.2
Vergelijking (hoofd)diagnoses Stappenplan
MINI
Geen huidige stoornis (hoge kans op recidief) Depressie
17 (12.1 %) 181 (67.3 %)
37 (26.2 %)
Angst
67 (24.9 %)
24 (17 %)
Depressie + angst
21 (7.8 %)
61 (43.3 %)
WHOQOL-BREF algemeen • World Health Organisation Quality of Life vragenlijst • Ontwikkeld door de WHOQOL Group • Verkorte versie van de WHOQOL 100 • Meet verschillende aspecten van de kwaliteit van leven. • Aspecten worden onderverdeeld in 4 domeinen.
Resultaten WHOQuol-Bref • Respons T3 79% • Geen significante verschillen op alle domeinen tussen beide groepen op T0 en T3. • Lichte stijging in kwaliteit van leven zowel in controle- als interventiegroep op bijna alle domeinen. • Sociale relaties neemt af in controlegroep
WHOQuol-BREF Verschilscores T0-T3 - Physical health - Psychological - social relationships - Environment
Interventie
Controle
1.09 (2.38) 0.61 (2.02) 0.60 (2.06) 0.17 (2.00)
0.71(2.56) 0.17 (1.85) -0.35(2.50)* 0.36 (1.70)
Resultaten klachten • PHQ9 en BAI • Geen significante verschillen op alle domeinen tussen beide groepen op T0 en T3. • Lichte afname klachten tussen T0 en T3 maar geen significante verschillen
Resultaten empowerment • Nederlandse Empowerment vragenlijst (Boevink et al, 2009) • 6 verschillende subschalen: sociale steun, professionele hulp, gevoel erbij te horen, eigen wijsheid, zelfmanagement en betrokken leefgemeenschap.
Eerste resultaten (6 maanden) • T1: geen significant verschil tussen groepen, echter op subschalen erbij horen en betrokken leefgemeenschap wel ten voordeel van de interventie groep. • T1: trend voor significante toename empowerment in de interventiegroep en significante toename voor subschaal: eigen wijsheid.
Resultaten behandeling • Huidige behandeling • 44% van de interventiegroep en 62% van de controlegroep bij SGGZ (p = 0.05) • Interventiegroep meer tevreden met zorg eerste lijn
Voorlopige conclusies • Na volgen cursus meer afsluitingen van de SGGZ en beter vervolg eerste lijn
• Geen verschillen op klachtniveau en kwaliteit van leven • Mogelijk een toename van empowerment
Vraag een cursus rehabilitatie door zelfmanagement voor patienten met chronische angst/depressie heeft een positief effect op kwaliteit van leven 1. Ja 2. Nee 3. Weet niet/geen mening
