Comorbiditeitspatronen bij OCD Resultaten van de NOCDA studie
Patricia van Oppen, Harold J. van Megen, Neeltje M. Batelaan, Danielle C. Cath, Nic J.A. van der Wee, Brenda W. Penninx Marcel A. van den Hout, Anton J. van Balkom.
NESDA
NOCDA
Vraagstelling • Hoevaak komt comorbiditeit bij OCD voor? • Wat zijn de gevolgen van comorbiditeit? • Wat is de relevantie van comorbiditeit voor de behandeling?
NOCDA • 491 patiënten in meerdere instellingen • Waarvan 382 met een huidige OCD • Baseline data: – SCID-I, – YBOCS, – Padua Inventory-Revised
Current comorbidity OCD
Life time comorbidity OCD
Andere studies OCD • Een huidige comorbide stoornis: geschat rond 40%1,2 • Life time comorbide stoornis: geschat rond 90%1
1.Pinto, A., Mancebo, M.C., Eisen, J.L., Pagano, M.E., Rasmussen, S.A., 2006. The Brown longitudinal obsessive compulsive study: Clinical features and symptoms of the sample at intake. J Clin Psychiatry. 67, 703711. 2. Denys, D., Tenney, N., van Megen, H.J., de Geus, F., Westenberg, H.G., 2004. Axis I and II comorbidity in a large sample of patients with Obsessive compulsive disorder. J Affect Disord. 80, 155-162.
Vraagstelling • Hoevaak komt comorbiditeit bij OCD voor? • Wat zijn de gevolgen van comorbiditeit? • Wat is de klinische relevantie van comorbiditeit?
Gevolgen van comorbiditeit • Sample: pure OCD (n=172) versus OCD met comorbide stoornis (n=210)
Gevolgen comorbiditeit OCD
Subanalyses • 1 comorbide stoornis vs meerdere comorbide stoornissen • Comorbide angst stoornis vs comorbide depressieve stoornis
Andere studies OCD • Comorbiditeit is geassocieerd met – Slechter functioneren2 – Meer chroniciteit5 – Meer symptomen6 – Slechter behandel effect5 5.Jakubovski, E., Diniz, J.B., Valerio, C., Fossaluza, V., Belotto-Silva, C., Gorenstein, C., Miguel, E., Shavitt, R.G., 2012. Clinical predictors of long-term outcome in obsessive-compulsive disorder. Depression and Anxiety. 00, 1-10. 6. Data uit de NESDA studie
Andere angst stoornissen • Comorbiditeit bij andere angststoornissen geeft – een ernstiger beeld6 – minder kwaliteit van leven7 – meer chroniciteit8
6. Merikangas KE, Zhang H, Avenevoli S, et al. Longitudinal Trajectories of Depression and Anxiety in a Prospective Community Study. The Zurich Cohort Study. Arch Gen Psych. 2003:60(10):9931000 7. Fichter MM, Quadflieg N, Fischer UC, et al. Twenty-five-year course and outcome in anxiety and depression in the Upper Bavarian Longitudinal Community Study. Acta Psychiatr Scand. 2010;122(1):75-85 8. Klein hofmeijer-Sevink M, Batelaan N, van Megen H, et al. Clinical relevance of comorbidity in anxiety disorders:A report from the Netherlands Study of Depression and Anxiety (NESDA). J of Affective Disorders. 137(1-3):106-12.
Vraagstelling • Hoevaak komt comorbiditeit bij OCD voor? • Wat zijn de gevolgen van comorbiditeit? • Wat is de klinische relevantie van comorbiditeit?
Stelling 1 • "Patiënten ontwikkelen in de regel eerst OCD, daarna pas een comorbide stoornis"
Temporal sequencing • Wat is eerst? OCD of de comorbide stoornis • Wat zijn de verschillen tussen primaire en secundaire OCD?
Temporal sequencing 1
* Bron: 6. Lamers,F., Van Oppen,P., Comijs,H.C., et al. Comorbidity patterns of anxiety and depressive disorders in a large cohort study. J Clin Psychiatry.2011;72:341-348
Temporal sequencing 2
Temporal sequencing 3
Stelling 1 • "Patienten ontwikkelen in de regel eerst OCD, daarna pas een comorbide stoornis"
Discussie • Comorbiditeit komt veel voor en is geassocieerd met meer chroniciteit, meer symptomen en minder kwaliteit van leven. • Is het daarmee ook klinisch relevant? • Wat betekent dit voor de behandeling?
Stelling 2 • "Bij patiënten met OCD en comorbiditeit, is het effectief gebleken beide stoornissen tegelijk te behandelen''.
Behandeling van comorbiditeit • Behandelen van de hoofdstoornis geeft reductie comorbiditeit, maar niet volledige remissie en ook meer recidief.7,8 • Tegelijk 2 stoornissen behandelen; slechter dan 1 focus kiezen. 7
7. McManus et al. 2010. What does a transdiagnostic approach have to offer the treatment of anxiety disorders? Br J Clin Psychol 49; 491-505 8.Craske, MG et al. 2007. Cognitive behavioral therapy for panic disorder and comorbidity: More of the same or less of more? Behav Res Ther 45;1095-1109
Transdiagnostic treatment • Onderliggend mechanisme behandelen. – Neurotisicme behandelen? – Rumineren? – Overschatten van gevaar? – Onbekend onderliggend mechanisme? – Subgroepen OCD? – Is OCD wel een angststoornis?
• SSRI = transdiagnostische aanpak? • Cognitieve therapie voor angststoornissen9,10 9.Chamberlain et al, 2013. An evaluation of the effects of diagnostic composition on individual treatment outcome within transdiagnostic cognitive-behavioral group therapy for anxiety. Cognitive Behav Ther 1; 56-63 10. Norton et al, 2008. An open trial of a transdiagnostic cognitive-behavioral group therapy for anxiety disorders. Nehav Ther 39:242-250
Stelling 2 • "Bij patiënten met OCD en comorbiditeit, is het effectief gebleken beide stoornissen tegelijk te behandelen''.
Take home message I • Het merendeel van de OCD patiënten heeft een comorbide angst en/of depressieve stoornis.
Take home message II • Comorbiditeit is geassocieerd met meer chroniciteit, meer symptomen en minder kwaliteit van leven.
Take home message III • Zolang we nog niet weten hoe we comorbiditeit béter moeten behandelen, moeten we er aandacht voor blijven hebben, met name bij het afronden van een behandeling.
Vragen?
Pure OCD
45.0
(172)
22.3
(85)
OCD + any Anxiety Disorder + SP + PD + GAD + Specific Phobia + PTSD + AGO + Other Anxiety Disorder
36.6
(140)
46.1
(176)
19.1 9.2 9.2 8.2
(73) (35) (35) (32)
24.1 19.1 9.2 10.5
(92) (73) (35) (40)
3.1 1.3 0.5
(12) (5) (2)
4.7 2.6 0.5
(18) (10) (2)
24.9
(95)
63.9
(244)
18.3 5.5 1.0
(70) (21) (4)
56.5 5.5 3.4
(216) (21) (13)
OCD + Somatoform 5.8 Disorder
(22)
5.8
(22)
5.2 OCD + any Substance Use Disorder + Substance 4.2 Dependence + Substance 1.0 Abuse
(20)
13.6
(52)
(16)
10.7
(41)
(4)
3.7
(14)
(19)
10.7
(41)
OCD + any Mood Disorder + MDD + DYS + BIP
OCD+ Eating
5.0
Andere angst stoornissen • Current comorbidity van OCD in andere angststoornissen:21%* • Current comorbidity in andere angststoornissen: 40%3 • Life time comorbidity in andere angststoornissen:80%4 * Data uit NESDA. 3. Brown TA, Campbell LA, Lehman CL, et al. Current and lifetime comorbidity of the DSM-IV anxiety and mood disorders in a large clinical sample. J Abnorm Psychol. 2001;110(4):585-599. 4. Brown TA, Barlow DH. Comorbidity among anxiety and mood disorders: Implications for treatment and DSM-IV. J Consult and Clin Psychol. 1995:63(3);408-41.
Comorbiditeit van OCD bij angst/depressie • 21% van de mensen met een angststoornis heeft OCD • 22% van de mensen met een depressie heeft OCD • 47% van de mensen met angst + depressie heeft OCD
