De Badboot, ankerpunt in de stadsvernieuwing op het Eilandje

De Badboot, ankerpunt in de stadsvernieuwing op het Eilandje Thuis in de Stad-prijs 2012

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 2 van 16

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 3 van 16

Thuis in de Stad-prijs 2012 Inschrijvingsformulier Digitaal opsturen naar [email protected] U krijgt een ontvangstmelding

Waarvoor dient dit formulier? Met dit formulier dingt u mee naar de Thuis in de Stad-prijs 2012, U kunt per stad één, twee of drie projecten indienen. Gebruik voor ieder ingediend stadsproject een nieuw formulier. Aan wie bezorgt u dit formulier? Verstuur dit formulier voor 10 september 2012 om 17.00 uur online naar [email protected] Waar vindt u meer informatie? U vindt meer informatie op onze website thuisindestad.be. Gegevens van de stad die het project indient 1 Vul hieronder de naam in van de stad die het project indient en het bankrekeningnummer Stad Antwerpen; Autonoom Gemeentebedrijf Stadsplanning Antwerpen IBAN: BE42 0910 1685 1454 BIC: GKCCBEBB

Gegevens van de contactpersoon van het project 2 Vul hieronder de gegevens in van de contactpersoon van het project. voornaam en achternaam Filip Smits functie Programmaleider Eilandje straat en nummer Grote Markt 1 postnummer en gemeente 2000 Antwerpen telefoon 03 338 22 20 faxnummer 03 338 51 20 e-mailadres [email protected] Gegevens van het project 3 Vul hieronder de gegevens in van het project. naam De Badboot, ankerpunt in de stadsvernieuwing op het Eilandje startdatum

dag 0

1

maand 1

1

jaar 2

0

1

0

einddatum

dag 1

4

maand 0

8

jaar 2

0

1

2

naam van de partners V-zit, Sculp-it architecten, Sport en Recreatie, King George (communicatie), Autonoom Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, AG Vespa, dienst sport Stad Antwerpen, dienst Marketing & Communicatie Stad Antwerpen

naam van de coördinator Maarten Dieryck, projectleider water Eilandje budget 1.489.000

euro

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 4 van 16

4 Geef hieronder een korte beschrijving van het project. Het project moet al gerealiseerd zijn of moet zo ver gevorderd zijn dat het op zijn waarde en effectiviteit beoordeeld kan worden Het mag op 10 september 2012 niet meer dan twee jaar geleden gerealiseerd zijn.

De Badboot is een drijvend openluchtzwembad dat op 14 augustus 2012 geopend is in het Kattendijkdok op het Eilandje in Antwerpen. Het is een eerste realisatie van een lijst van 10 waterprojecten uit het Waterplan+ Eilandje van AG Stadsplanning Antwerpen dat in maart 2011 door het college werd goedgekeurd (zie bijlage). Naast de realisatie van jachthavens, een museumhaven aan het MAS, aanmeerplaatsen voor riviercruises, rondvaarten en woonboten heeft de Stad Antwerpen naar het voorbeeld van vele andere Europese steden (Berlijn, Kopenhagen, Wenen, Parijs,…) een drijvend openluchtbad laten bouwen. Een zwembeurt in de Badboot geeft het gevoel van te zwemmen in de dokken van het Eilandje. Eén derde van de oppervlakte van het Eilandje is immers water, maar het is vaak een onbereikbaar stuk openbaar domein. Met de openstelling van de Badboot komt daar verandering in! Bovendien is de Badboot een belangrijke aanvulling op het bestaande aanbod aan zwemmogelijkheden in open lucht in de stad (m.n. ‘De Molen’ op Linkeroever en de zwemvijver ‘Boekenberg’) waar in de zomermaanden een grote vraag naar is. De Badboot bestaat uit een 120 m lange drijvende constructie waarop in lijn een 40 meterbad, zonnedekken en een rietveld voor waterzuivering aanwezig zijn. In het binnenruim bevinden zich de kleedkamers en een evenementenruimte. Een omgebouwd veerpont dat is aangemeerd tussen het zwembad en de kade doet dienst als entree en bar-restaurant. Het is een duurzaam, verwarmd zwembad met waterzuivering en duurzame filterinstallatie. Om de watertemperatuur op een energiezuinige manier op peil te houden wordt het zwembadwater ’s nachts in reservoirs in het binnenruim gepompt. In de winterperiode wordt het zwembad omgevormd tot schaatspiste zodat je het hele jaar door van de Badboot kan genieten! De Badboot zal minstens gedurende 10 jaar in het Kattendijkdok liggen waarbij het enkele malen kan verplaatst worden naar diverse locaties in het dok. Dit is een uitgelezen kans voor de stad Antwerpen om nieuwe zwemmogelijkheden te creëren op een boogscheut van het stadscentrum. Door het project regelmatig te veranderen van locatie kunnen verschillende delen van het ‘onbekende’ noorden van de stad onder de aandacht worden gebracht. De startlocatie is kaai 20 ter hoogte van de Mexicobruggen in de Cadixwijk. Hier fungeert het zwembad niet alleen als publieke zwemplek voor jong en oud maar tevens als wervende activiteit om mensen de Cadixwijk te laten ontdekken. Deze deelwijk op het Eilandje staat aan de vooravond van een herontwikkeling die inzet op een gevarieerd en betaalbaar woningaanbod voor 4000 mensen ondersteund door voorzieningen zoals kinderopvang, scholen, sport- en speelruimte. Na een uitgebreide marktverkenning door AG VESPA en een haalbaarheidsstudie in het kader van het Interreg IV a project Revitalisering Oude Industriehavens (ROI) heeft AG Stadsplanning Antwerpen de bouw en exploitatie van een drijvend zwembad aanbesteed in de zomer van 2011. De bouw van de Badboot werd gegund aan V-zit bvba in samenwerking met Sculp-it architecten. Gedurende 10 jaar investeert AG Stadsplanning Antwerpen jaarlijks 148.900 euro in het Badbootproject. V-zit past de overige investerings- en exploitatiekosten bij op basis van eigen kapitaalinbreng en exploitatieopbrengsten. Sculp-it architecten maakte het tot de verbeelding sprekende ontwerp dat in het voorjaar in de droogdokken van Maasbracht door ervaren scheepsbouwers werd gerealiseerd met Antwerps staal. V-zit verzorgt de uitbating van de Badboot onder kwaliteitscontrole van AG Stadsplanning Antwerpen. De Badboot is dus een publiek-privaat project dat de mensen laat genieten van het water op het Eilandje, dat het water dichterbij brengt. Met een democratische inkomprijs van 4 euro (2 euro voor kinderen) en een zwembad dat opgedeeld is in een 10 meter lang plonsbad en 30 meter groot bad worden de ambities van een publiek zwembad voor iedereen ingelost. Het project hernieuwt de historische traditie in Antwerpen als stad van openlucht baden en breit een vervolg aan de kleine Badboot die in 1998 het Bonapartedok tijdens de Zomer van Antwerpen aandeed. Door aan te meren temidden van het Kattendijkdok met een prachtig uitzicht op het centrum en de haven fungeert de Badboot als een nieuw ankerpunt in de stadsvernieuwing op het Eilandje. 5.

Beschrijf de rol van de stad in de realisatie van het ingediende project? Lancering van de Badboot als strategisch waterproject in het Waterplan+ Eilandje: De Stad Antwerpen heeft via haar dochterbedrijf AG Stadsplanning Antwerpen een beleidsvisie over het gebruik van de watervlakken van het Eilandje opgemaakt. Het college van burgemeester en schepenen keurde in maart 2011 het Waterplan+ Eilandje goed. Dit plan formuleert 10 waterprojecten die het vele water en de dokken op het Eilandje tot een bruisend en toegankelijk geheel moeten maken. Hiermee bouwt het Waterplan+ verder op het Waterplan Eilandje uit 2004 van Urhahn Urban Design i.s.m. Bureau Vrolijks en het Masterplan uit 2002 van Buro 5 Maastricht waarin de watervlakken op het Eilandje worden beschouwd als de nieuwe pleinen van de stadswijk Eilandje in ontwikkeling. De creatie van jachthavens in het Willem- en Kempisch dok gaven dan ook het startschot van de herontwikkeling van het Eilandje van oude havenbuurt tot nieuwe stadswijk aan het water. Na belangrijke realisaties op het land met de bouw van het MAS, de restauratie van het Felixarchief; de aanleg van Oude Dokken en het nieuwe stadspark Spoor Noord wil de stad concreet werk maken van de stadsvernieuwing op het water. Belangrijk hierin is de ambitie om de oorspronkelijke identiteit van de vaak beschermde kaaimuren en oude haveninfrastructuur zoveel mogelijk te benadrukken. Als accentuering van het havenverleden zullen het Bonapartedok en de Droogdokken in de toekomst worden uitgebouwd als museumhavens. Daarnaast is er ruimte voor nieuwe stedelijke functies zoals aanmeerplaatsen voor woonboten, riviercruises, rondvaarten…én een drijvend openlucht zwembad in de dokken. Het Waterplan+ lanceert de Badboot als strategisch waterproject om het water in de dokken tastbaar te maken voor iedereen. Het geeft hiermee een treffend antwoord op een veel gestelde vraag naar meer mogelijkheden om in de stad in open lucht te zwemmen. Ook op de diverse bewoners- en actorenworkshops bij de opmaak van het Waterplan+ kwam deze behoefte meermaals naar boven. De Badboot fungeert dus als startpunt voor het Waterplan+ om via strategisch waterprojecten de band tussen buurt en dokken, tussen (stads)bewoners en water te verlevendigen. Het is een toonaangevend project waarin de samenwerking haven – stad in het verder verstedelijken van het Eilandje is gestroomlijnd; waarbij de stedelijke kennis van stadsvernieuwing hand in hand gaat met de nautische deskundigheid van de haven. De stad versterkt via waterprojecten zoals de Badboot haar regiefunctie voor stedelijke ontwikkeling in het oude havengebied en de haven (als dochterbedrijf van de stad) zet haar deskundigheid in om water als publieke ruimte op te waarderen.

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 5 van 16

Haalbaarheidsstudie van het Badbootproject, uitgebreide marktverkenning en aanbesteding: AG VESPA organiseerde in samenwerking met AG Stadsplanning Antwerpen in het najaar van 2010 een uitgebreide marktverkenning die inzichten heeft opgeleverd in de technische en financiële haalbaarheid van een drijvend openlucht zwembad. In verschillende workshopsessies werden bouwers van waterinfrastructuur, investeerders en exploitanten van zwembaden, studie- en ontwerpbureau’s bevraagd over hun ervaring waarbij verschillende projectscenario’s werden voorgelegd en afgetoetst. Gelijklopend werd in het kader van het Europese Interreg IVa project Revitalisering Oude Industriehavens (ROI) een technische haalbaarheidsstudie opgemaakt aangaande een drijvend open luchtzwembad in de dokken van het Eilandje. Deze dubbele aanpak heeft bij de projectleiders van het Badbootproject tot een ruim inzicht geleid in het spectrum van mogelijkheden en valkuilen in het opzetten van een dergelijk ambitieus project. Naast zwembadtechniek en milieuhuishouding, komen een heel aantal maritiem-juridische, exploitatieve en veiligheidsvoorwaarden om de hoek kijken. AG Stadsplanning Antwerpen puzzelde deze uiteenlopende elementen in elkaar tot een projectdefinitie die de ambitie uitdrukt om een duurzaam drijvend en verplaatsbaar open luchtzwembad in het Kattendijkdok te laten bouwen door een private investeerder dat kindvriendelijk, democratisch en publiek toegankelijk is. Op basis van een aanbestedingsprocedure koos in september 2011 een jury bestaande uit een extern deskundige (auteur oorspronkelijke Waterplan Eilandje), Havenkapitein, AG Stadsplanning, AG VESPA en de Stadsbouwmeester het consortium ‘V-zit/Sculp-It architecten/Sport en Recreatie’ als laureaat omdat hun project binnen de financiële en technische randvoorwaarden het meest beantwoordt aan een drijvend zwembad met maritieme karakter. Zwemmen op deze badboot benadert volgens de jury het meest het gevoel van echt te zwemmen temidden van het water en de dokken op het Eilandje. Cofinanciering van het Badbootproject: In een financiële verdeelsleutel legde de Raad Van bestuur van AG Stadsplanning Antwerpen vast dat jaarlijks maximaal 150.000€ door de stad wordt gesubsidieerd gedurende de 10 jaar durende looptijd van het project. De overige investeringsmiddelen dienen van de private investeerder te komen die de mogelijkheid krijgt om een aan de zwemactiviteit ondersteunende horecafunctie op de Badboot uit te baten en zo de kosten te drukken. Door de cofinanciering maakt AG Stadsplanning het mogelijk om het stedelijk inkomtarief van 4 euro (2 euro voor kinderen) haalbaar te maken zodat zwemgelegenheid voor ‘iedereen’ kan worden aangeboden (zie ook bestek in bijlage). Juridisch-administratieve ondersteuning van de realisatie en toekomstige verplaatsing van de Badboot: Na de gunning van het project aan V-zit in september 2011 is een intensief proces doorlopen onder regie van AG Stadsplanning om de badboot te stroomlijnen volgens de VLAREM- en stedenbouwkundige vormvereisten. In nauw vooroverleg met de bevoegde stedelijke, provinciale en gewestelijke diensten is het zwembad scherpgesteld op basis van alle geldende veiligheids, toegankelijkheids- en milieunormen. De stedelijke sportdienst leverde input in de exploitatie en het dagdagelijks functioneren van een stedelijk zwembad. Tijdens het proces is steeds gewaakt dat de vergunningsaanvragen tijdig werden ingediend. Ondanks financiële problemen bij de private investeerder ingevolge de bankencrisis is de bouw van het zwembad, zij het met enkele maanden vertraging, toch van start kunnen gaan en is het zwembad slechts één maand later dan voorzien geopend. Tijdens de bouw in een droogdok in Maasbracht zijn door de stad Antwerpen verschillende werfbezoeken gehouden om de voortgang van de werken te monitoren. De Havenkapiteindienst van het Gemeentelijk Havenbedrijf heeft met sleepboten het 120 meter lange gevaarte in de dokken gemeerd en voor de nodige ligplaatsvergunningen gezorgd langs de aanmeerkade. Wanneer de Badboot in de toekomst op andere plekken in het Kattendijkdok aanmeert, zullen AG Stadsplanning en de Havenkapiteinsdienst eveneens de coördinatie over de benodigde vergunningen voeren (milieuvergunning, ligplaatsvergunning…). Er wordt vooropgesteld om de Badboot een drietal keren te verplaatsen gedurende de 10 jaar durende looptijd van het project. Opname van de Badboot in het stedelijk zwembadprogramma, stedelijke communicatie en tarifiëring: De communicatiecel van AG Stadsplanning, de stedelijke dienst ‘Marketing en Communicatie’ en de sportdienst van de stad hebben in overleg met de uitbater en zijn communicatiebureau King George de Badboot opgenomen in de stedelijke communicatie rond zwembaden. Bijkomend kan op de Badboot betaald worden met de zogenaamde A-kaart, dit is een kaart waarop middels museum-, bibliotheek- en zwembadbezoeken overal in de stad punten kunnen worden gespaard. A-kaarten met 10 punten kunnen verzilverd worden als een gratis zwembeurt op de Badboot. Voorts houdt V-zit de stedelijke tarifering aan van 4 euro die ook geldt in het stedelijk openluchtbad De Molen. Naast een uitgebreide persbriefing, annex ruime persbelangstelling, kwam de Badboot de voorbije maanden aan bod in diverse artikels in de stedelijke informatiekrant de Nieuwe Antwerpenaar, op de website en in zwembrochures. De Badboot was zodoende reeds een druk besproken onderwerp in Antwerpen en ver daarbuiten lang voordat hij aanmeerde in het Kattendijkdok. Kwaliteitscontrole van de exploitatie van de Badboot: AG Stadsplanning voorziet een continue monitoring van het Badbootproject door een projectleider gedurende de ganse exploitatie van 10 jaar aan te stellen. Jaarlijks wordt kritisch geëvalueerd door de directie van AG Stadsplanning of de aan de kwaliteitsvereisten is voldaan om de toelage van 148.900 uit te keren aan V-zit. Belangrijk in de evaluatie is veiligheid, toegankelijkheid, kindvriendelijkheid, publiek karakter naast comfort en kwaliteit van zwem- en stedelijke ervaring. Een constante dialoog en wisselwerking zal aangehouden worden tussen de stad en de private partner om de unieke ervaring van zwemmen in de dokken gedurende 10 jaar aan te houden in optimale omstandigheden.

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 6 van 16

Werfbezoek in Maasbracht bij de tewaterlating , 16 juni 2012

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 7 van 16

6 Kruis hieronder de hoofdaspecten aan waarop het project betrekking heeft. de huisvesting in de stad X de stedelijke ruimte de mobiliteit in de stad X het leefmilieu in de stad de plaatselijke economie de sociale cohesie in de stad X de cultuurbeleving in de stad het democratisch besturen van de stad X andere, namelijk: sport en recreatie

7 Geef kort de karakteristieken weer, indien het project zich uitdrukkelijk richt tot een bepaalde buurt of doelgroep. Voorzienend in het stedelijke zomerse zwemaanbod van ‘iedereen’ De Badboot wil in aanvulling op de bestaande openluchtbaden in de stad voorzien in de zomerse behoefte van ‘buiten zwemmen’ en dit tegen democratische prijzen zodat het haalbaar is voor iedereen. De stad wil hiermee een tegenwicht bieden tegen private initiatieven op het Eilandje die vaak een te exclusief karakter hebben. Het Eilandje in het algemeen en de Cadixwijk in het bijzonder moet een wijk van en voor iedereen worden. Door een laagdrempelig publiek zwembad te creëren samen met een private partner wil de stad een duidelijk signaal geven dat het haar menens is om in de Cadixwijk te gaan voor een doorgedreven sociale mix in haar stadsontwikkeling op het Eilandje. Aan private investeerders worden strenge eisen opgelegd om kwalitatieve betaalbare en sociale woningen te creëren voor jong en oud, zowel voor singles als voor gezinnen met kinderen. Wervend in de stadsvernieuwing op het Eilandje doordat bezoekers nieuwe (zwem)plekken ontdekken Met als eerste aanmeerplaats Kaai 20 in het Kattendijkdok langs de Cadixwijk worden de mensen naar verlaten kaaien op het Eilandje geleid die ze nog nooit bezocht hebben. Intussen passeren ze langs de Cadixwijk in ontwikkeling en ontdekken ze nieuwe straten, pleinen en gebouwen. Eenmaal op de Badboot ontvouwt zich een onontdekt landschap van watervlakken met aan de horizon stad, haven en droogdokken vanuit een nieuw perspectief : vanop het water in plaats van op het land. Doordat de Badboot verplaatsbaar is kan binnen enkele jaren een nieuwe ‘te ontdekken plek’ worden uitgekozen. Verbindend door het water dichterbij te brengen, water en land met elkaar in relatie te brengen De Badboot brengt mensen letterlijk in contact met water, het water van het zwembad, het water van de dokken waarop boten langsvaren. Eindelijk kan men het veelvuldige water op het Eilandje echt aanraken, zien en ruiken…een zeer inspirerende ervaring voor jong en oud! Verplaatsbaar waardoor steeds nieuwe horizonten kunnen opgezocht worden Een bijzondere karakteristiek van de Badboot is dat het om een verplaatsbaar object gaat. De eerste drie jaar ligt de badboot aangemeerd aan kaai 20 van de Cadixwijk om daar de start van de ontwikkeling te flankeren. Na drie jaar zal in deze wijk een nieuw centraal Cadixplein worden gerealiseerd met een ponton dat reikt tot aan het water en de eerste straten en bouwblokken met een duurzame woningenmix zullen bewoond worden. In 2014 wordt ook gestart met de aanleg van een tramlijn dwars door de Cadixwijk komende vanuit het stadscentrum. Momenteel zitten AG VESPA , AG Stadsplanning, de sociale maatschappij Woonhaven en private ontwikkelaars samen om de eerste bouwaanvragen te finaliseren voor de bouw van eerste honderd woningen in de Cadixwijk met een kinderopvang als eerste van een reeks woonondersteunende voorzieningen. Wanneer de eerste fase na een drietal jaar is afgerond volgt er een tweede langsheen het Kattendijkdok waar eveneens een kleuter- en basisschool met sport en spel-accomodatie op het programma staat. Dan is het moment misschien gekomen voor de Badboot om te vertrekken naar nieuwe horizonten op het Eilandje; een grondige, in de tijd voortschrijdende evaluatie zal dit uitwijzen. Wie weet meert de Badboot dan wel aan in de droogdokken aan de overkant om een entree te maken naar de reconversie van dit cultuur-historisch waardevolle erfgoedgebied. Later slaat de Badboot misschien wel de brug naar het Mexico-eiland om daar de eerste stappen van de stadsvernieuwing in te zetten. Wie weet is de Badboot wel een blijver op algemeen verzoek van de buurtbewoner van de Cadixwijk. Het nomadisch karakter van het object maakt het uitermate boeiend, met een toekomst die nog alle kanten uit kan daarbij inspelend op steeds nieuwe opportuniteiten. De Badboot kabbelt als het ware voort op het ritme van de stadsvernieuwing op het Eilandje.

8 Wat zijn de beoogde effecten van het project? Sport en ontspanning Het openluchtbad de Badboot geeft de gelegenheid aan mensen om zich in de buitenlucht recreatief of sportief te ontspannen en speelt zodoende een voorname rol in de stedelijke ambitie om voldoende kwalitatieve sport –en ontspanningsfaciliteiten in de stad te realiseren. Wervende actie in wijkontwikkeling Door haar strategische ligging te midden van het Eilandje in de nog onontgonnen Cadixwijk trekt het de mensen voorbij het MAS naar nieuwe te ontdekken plekken op het Eilandje. Eenmaal in het zwembad bevind je je als bevoorrecht bezoeker temidden van stad en haven, MAS en het geplande Nieuwe Havenhuis in het noorden van het Eilandje. Het water dichterbij brengen Zwemmen temidden van de dokken is de ambitie. Een duik in de Badboot brengt mensen in het water én tot bij het dokwater waarbij maritiem verkeer vlakbij en langszij passeert. Je ademt als het ware het maritieme karakter van het Eilandje.

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 8 van 16

Zwemplezier met zicht op de haven, 15 augustus 2012

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 9 van 16

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 10 van 16

9 In welke mate zijn de beoogde effecten van het project gerealiseerd? Zwembad is gebouwd en geopend Op 14 augustus 2012 opende het langverwachte zwembad haar deuren. Het 40 meterbad, gecompartimenteerd in een plonsbad en dieper gedeelte, ligt er (inclusief zonnedekken, zomerbar en restaurant). De Badboot werd feestelijk geopend door burgemeester en schepenen. 100 dolgelukkige kinderen mochten gratis de eerste duik nemen. Publiek loopt storm voor het zwembad Vanaf dag één loopt het storm om een duik te nemen in de badboot. De ruimte openingsuren van 10uur ’s morgens tot 10uur ’s avonds zijn steeds volgeboekt. Reeds duizenden zwemmers bezochten dit unieke openluchtbad. De meeste reacties zijn positief en hebben het over ‘het gevoel van te zwemmen temidden van de dokken en de haven’. Mensen ontdekken onbekende plekken van het Eilandje Nog nooit was er op kaai 20, nadat de havenactiviteiten en de havenarbeiders er medio 20 e eeuw wegtrokken, zoveel volk te zien. Het is soms ‘over de koppen lopen’ van zwemmers en kijklustigen die voor een plons in of glimp van het zwembad afzakken. Deze tot voor kort verlaten plek op het Eilandje heeft nu al een plaatsje verworven op de mentale kaart van velen. Je hebt het gevoel te zwemmen temidden van de dokken Oordeel zelf wanneer u een plons waagt in het zwembad. Het gevoel van te zwemmen in de dokken met boten die langszij passeren en de haven op een steenworp overtreft de ervaring van Badeschiff in Berlijn.

10 Op welke manier werden diverse beleidsdomeinen in het project geïntegreerd? Stadsvernieuwing De Badboot is niet alleen een realisatie van één van de speerpuntprojecten van het Waterplan+ Eilandje maar biedt tevens een eigenzinnige kijk op de stadsvernieuwing op het Eilandje. Door de locatiekeuze worden bezoekers verder noordwaarts het Eilandje binnengeloodsd en worden de gekende paden van en naar het MAS verlaten. Onder meer de Cadixwijk wordt in de kijker gezet waar de komende jaren AG Stadsplanning en AG VESPA werk maken van een duurzame woonwijk voor 4000 bewoners. In tegenstelling tot de Oude Dokken en de Montevideowijk komt hier een fiks aandeel sociale huisvesting en betaalbare woningen zodat het Eilandje in haar geheel uitgroeit tot een evenwichtige woonwijk voor verschillende doelgroepen. Een bijkomend aandachtspunt is om de nieuwe te realiseren bouwblokken gestapelde woningen te voorzien op maat van gezinnen met kinderen. Daarnaast wordt er gefaseerd een voorzieningenapparaat uitgebouwd met kinderopvang, scholen, ontmoetingsruimten, sport en spel. De Badboot vormt in dit laatste eveneens een belangrijke aanzet en wordt door de reeds aanwezig buurtbewoners volop gesmaakt. Eenmaal in het zwembad of op één van de zonnedekken van de Badboot hebben bezoekers zicht op stad en haven, MAS en Havenhuis, droogdokken en boten in alle maten en vormen. Naast het MAS als ‘museum aan de stroom’ benadrukt de Badboot dat de stadsvernieuwing op het Eilandje er eentje is in nauwe relatie met het water. De ambitie van de masterplanners van het Eilandje m.n. Manuel de Sola Morales en René Daniëls, die de watervlakken voordragen als de nieuwe pleinen van het Eilandje, wordt zeer tastbaar gemaakt. In navolging van de Badboot zal in het Bonapartedok en in de Droogdokken een musemhaven worden uitgebouwd met een publiek ponton dat tot aan het water reikt, zal het nieuwe Cadixplein via een houten vlonder tot op het Kattendijkdok verderlopen en zullen aanlegsteigers met walvoorzieningen voor woonboten worden gerealiseerd. Het doel dat steeds voorop staat, is om het water dichtbij ‘iedereen’ te brengen. Duurzame ontwikkeling Duurzaamheid en waterkwaliteit zijn eveneens één van de sleutelthema’s van het Waterplan+ Eilandje. Door de creatie van een duurzaam openluchtbad willen we als stad een voorbeeld stellen naar duurzaam waterbeheer. Door middel van geavanceerde technieken wordt het zwembadwater van de Badboot, evenals het sanitair afvalwater, gezuiverd door een centraal gelegen rietveld op de boot. Om de watertemperatuur op een duurzame manier te vrijwaren wordt ’s nachts het water weggepompt in het binnenruim onder het zwembassin om de dagtemperatuur zoveel mogelijk te behouden. In navolging van de duurzaam werkende Badboot is door AG Stadsplanning een studie opgestart om walkasten en rioleringsaansluitingen te integreren in de kaairaden van het Eilandje. Op die manier zullen in de toekomst zowel woonboten, als riviercruises, rondvaartboten, … op een ‘zuivere’ manier kunnen aanmeren aan de kade. Lozingen in het oppervlaktewater of elektriciteitsvoorziening via dieselgeneratoren moeten dan definitief tot het verleden behoren Sport, recreatie en cultuur Het hoeft geen betoog dat de Badboot een uitgelezen kans is om in water te sporten of je gewoon te ontspannen met je vrienden of gezin. Op minder drukke uren kunnen er baantjes getrokken worden in het grote 30 meterbad. Tijdens de piekmomenten voor gezinnetjes spelen jong en oud zowel in plons- als groot bad (dat door zijn beperkte diepte van 1meter 35 perfect is om te zwemmen maar tevens voor kinderen veilig is om er met zwembandjes in rond te bewegen). Dit maakt de Badboot tot een uitgelezen plek voor sport en spel. Het winterprogramma dat een schaatsbaan voorziet in het bassin voegt daar nog eens een complementair sport- en spelprogramma aan toe. Door de ganse setting temidden van een stads- en havenlandschap en de dokken is de bezoeker van de Badboot ook deel van een stedelijk cultuurbeleving die bestaat uit een complexe en rijke uitwisseling van indrukken van mensen, (historische) landschappen en activiteiten. Bovendien doet de Badboot ook dienst als een cultureel evenementenplatform waarbij zelfs kleine theatervoorstellingen kunnen gegeven worden in de zaal in het binnenruim van de boot. Citymarketing De stad Antwerpen plaatst zichzelf en het Eilandje in de kijker met het Badbootproject. Er is reeds veel interesse van andere steden (tot Rotterdam en Londen toe) om een gelijkaardig project op poten te zetten. In de media verschijnen beelden van plonzende en uitgelaten mensen die zich amuseren in een openluchtbad temidden van een imposante havenomgeving. Dit wekt sowieso de nieuwsgierigheid van velen om het Eilandje en de Badboot te bezoeken. Antwerpen profileert zich door middel van het Badbootproject zeer sterk als een levendige en leefbare havenstad waar het aangenaam wonen en vertoeven is, zelfs op de warmste zomerdag. Dit zal zeker mensen aantrekken om op het Eilandje en de stad te komen wonen, werken en recreëren. Mooi in deze vorm van citymarketing is dat er geen zorgvuldig uitgewerkte reclamebeelden –of boodschappen worden gebruikt maar reële beelden spreken van mensen die zich daadwerkelijk als een visje in het water voelen in hun stad. Alles wat getoond wordt is echt en kan door iedereen als dusdanig beleefd worden.

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 11 van 16

11 In welke mate is het project innoverend en draagt het bij tot stedelijkheid? Uniek drijvend open luchtzwembad De Badboot is een uniek project in Vlaanderen en ver daarbuiten dat op een speelse manier de stadsvernieuwing op het Eilandje ondersteunt en het bruisende stedelijke leven stimuleert. Het zwembad is niet alleen innoverend doordat het een verplaatsbaar drijvend object betreft maar tevens omdat geavanceerd duurzame technieken inzake waterbeheer aan boord worden toegepast. Bovendien is het zwembad publiek en voor iedereen toegankelijk tegen een zeer democratische toegangsprijs. Tot de verbeelding sprekende stedelijke voorziening Vanaf de eerste schets spreekt het project tot de verbeelding van beleidsmakers en burgers. Heel veel mensen zijn gefascineerd door water en dit is een zeer wervende manier om hen in een stedelijke omgeving hiermee in contact te brengen. Bovendien is de Badboot een stapsteen in een gans stadsvernieuwingsproces waarbij het zowel dienst doet als stedelijke voorziening, als een meerwaarde is voor de buurt. Tevens worden bezoekers naar nog onontdekte maar prachtige plekken op het Eilandje geleid waar straks de mogelijkheid wordt geschapen om er te leven en te werken. Betrekken van water in de stadsvernieuwing op het Eilandje Het Eilandje is een oude stadshaven uit de tijd van Napoleon en Willem I die wordt getransformeerd tot een bruisende stadswijk aan water. In de visie over het Eilandje worden de watervlakken dan ook gezien als de nieuwe publieke pleinen in de wijk. De Badboot is een project dat bezoekers en bewoners van het Eilandje tot bij en zelfs tot in het water brengt. Zo wordt de typische eigenheid van dit waterrijk gebied voor iedereen tastbaar. Balkon op stad en haven Door de unieke en strategische ligging van het Badbootproject temidden van het Kattendijkdok fungeren de zonnedekken en het zwembad letterlijk als balkons die uitkijken over stad en haven. Nergens op het Eilandje is de band tussen stad en haven meer voelbaar. Je geniet er enerzijds van de skyline van het centrum met het MAS en de kathedraal en anderzijds van het zicht op de haven met vooraan het nieuwe havenhuis en daarachter de eerste kranen en silo’s van het uitgestrekte wereldhavengebied. Langszij varen boten af en aan: van jachten over riviercruises tot beroepsvaart. Aan de overkant kan je de bewegingen in de zopas gerenoveerde Kattendijksluis gadeslaan. In de aanpalende droogdokken varen sleepboten af en aan voor controle. Zwemmers krijgen kippenvel wanneer een historische driemaster voorbij glijdt.

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 12 van 16

12 Beschrijf waarom en op welke wijze dit project inspirerend kan zijn voor andere projecten? Uniek speerpuntproject als katalysator De Badboot is een strategisch project dat de eigenheid van een gebied zoals het Eilandje gebruikt om een verlaten wijk onder de aandacht te brengen. Bovendien vervult het een belangrijke rol in het voorzieningenapparaat van stad en wijk. Er is tevens ingespeeld op een grote (zwem)behoefte in de stad die meermaals via diverse fora was geuit. Het samengaan van deze factoren maakt van de Badboot een wervend strategisch project dat gebiedsgericht inspeelt op een stedelijke behoefte en mensen samenbrengt op een unieke plek. In die zin is het zowel complementair aan het MAS als katalysator van een wijk in wording. Door een levendige start te nemen wil de stad haar ambities om van de Cadixwijk een bruisende stadswijk aan het water te maken meteen duidelijk maken aan het grote publiek. Publiek private samenwerking als motor Onder het motto ‘samen sterk’ is de stad Antwerpen een samenwerking aangegaan met een private partij. Op die manier worden de lasten van dit complexe project verdeeld en kan op een marktconforme manier een stedelijke en publiek zwemgelegenheid worden aangeboden. In het moeilijke proces tussen gunning en oplevering waren stad en V-zit complementair in het voortstuwen van de realisatie. Het stadsbestuur wilde deze legislatuur nog de mooie ambitie om een drijvend openluchtbad op het Eilandje te openen waarmaken; de private partner wilde zijn droom om een uniek project te exploiteren op een toplocatie in de stad kost wat kost verwezenlijken. Deze synergie blijft voortduren na de opening waarbij de lijnen tussen stad en privé steeds open zijn om een in een constructieve dialoog een kwalitatieve dienstverlening te blijven leveren, een stad als Antwerpen waardig zowel als een degelijke private investeerder waardig. Waterplan+ als wervend kader Een droom moet goed voorbereid worden. De Badboot is netjes ingepast als belangrijke schakel in een ruimere gebiedsvisie die het project in een context plaatst die stapje voor stapje doorheen de tijd zal worden opgebouwd. Een wervende globale visie zoals die van het Waterplan+ Eilandje is onontbeerlijk om een project als de Badboot te doen slagen. Niet alleen is het als speerpuntproject geselecteerd door bewoners, stakeholders en bestuur die meewerkten aan de watervisie, het levert ook een noodzakelijk pakket aan randvoorwaarden en potenties op die de projectdefinitie determineren van een geslaagd project. Bovendien geldt de Badboot als start van een gefaseerde uitbouw van de watervlakken op het Eilandje met tal van activiteiten en voorzieningen (museumhaven, woonbotensteigers, walvoorzieningen, publieke pontons…). ‘Stad aan de stroom’, ‘stad aan het water’ zijn hierbij de sleutelthema’s. Hechte samenwerking tussen stad en haven Het Waterplan+ en het Badbootproject kunnen eveneens te boek staan voor andere havensteden als voorbeeld van een hechte samenwerking tussen stad en haven aangaande stadsvernieuwing in een oude havenbuurt. In een protocol leggen stad en haven hun rol vast in de herontwikkeling van het Eilandje waarbij de nautische deskundigheid van de historische gebiedseigenaar wordt gekoppeld aan de stedelijke know how van duurzame stadsontwikkeling. Zoals het MAS en het naastliggende Havenpaviljoen ‘samen’ het verhaal vertellen van de historische gegroeide havenstad aan de Schelde, is de Badboot een perfect huwelijk tussen een wervende stedelijke voorziening en gestroomlijnde maritieme infrastructuur. De creativiteit en nautische ervaring van de private partner (die ook reder is van rondvaarten) speelt daar naadloos op in.

13 Op welke wijze werd de bevolking betrokken bij de voorbereiding en de realisatie van het project? Workshops met bewoners en wateractoren Bij de opmaak van de beleidsplannen van het Eilandje waaronder het Waterplan+ wordt een traditie hoog gehouden van bewoners- en actorenparticipatie. Meermaals zijn workshops (overigens op het water) gehouden met wateractoren, (boot)bewoners, kapiteins … om hun ideeën te bevragen naar een actief en dynamisch waterbeleid op het Eilandje. Een zwembad werd tijdens de debatten steeds positief onthaald vooral omdat er ook oog was voor dagdagelijkse problemen van booteigenaars zoals goed uitgeruste aanmeerplaatsen en een helder (woon)botenbeleid (zie beeldmateriaal in bijlage). Nieuwsbrieven over stand van zaken van het project Halfjaarlijks worden de bewoners van het Eilandje te land en te water op de hoogte gehouden van de stand van zaken van de stadvernieuwing en werven via een rijkelijk gedocumenteerde nieuwsbrief waarin ook de Badboot aan bod kwam. In de stedelijke informatiekrant De Nieuwe Antwerpenaar is meermaals bericht over de komst van de Badboot en net voor de opening eveneens praktische informatie gegeven over toegangsprijzen en inkomtijden etc… Preview van de Badboot voor de buurtbewoners De buurtbewoners op het Eilandje krijgen steeds voorrang bij het ontdekken van nieuwe projecten, zo ook bij de Badboot. De zondag voor de opening konden de Eilandje-bewoners zich met een drankje vergapen aan de gloednieuwe Badboot. Als enigen hebben zij de primeur gehad om in de technische ruimtes met de filter- en pompinstallaties (het kloppende hart van de Badboot) een kijkje te nemen. Als bevoorrechte getuigen zijn ze trots op de Badboot en beschouwen zij het zwembad als een meerwaarde van de wijk en een mooie stedelijke voorziening op voetafstand van hun eigen voordeur (zie beeldmateriaal in bijlage).

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 13 van 16

Vergadering met de wateractoren over het Waterplan+, 5 mei 2010

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 14 van 16

14 Wie waren de betrokken partners en wat was hun rol en aandeel in het project? Geef aan of het om een horizontaal ( publiek – publiek; publiek – privé) of verticaal (federale, regionale, lokale overheden) partnerschap gaat. AG Stadsplanning Antwerpen AG Stadsplanning als dochterbedrijf van de stad Antwerpen is regisseur van het project met het opzetten van een globale watervisie in het Waterplan+ Eilandje en het scherpstellen van de projectdefinitie van de Badboot. AG Stadsplanning betaalt tevens de jaarlijkse stedelijke toelage uit op basis van een kwaliteitsevaluatie. Verder coördineerde AG Stadsplanning het ganse proces vanaf de aanbesteding. Tijdens de 10 jaar durende exploitatie blijft AG Stadsplanning eerste aanspreekpunt voor de uitbater van de Badboot. Vzit, Sculpt It, Sport en Recreatie, King George V-zit haalde de opdracht tot bouw en exploitatie van de Badboot binnen met een uitgekiemd project dat werd vormgegeven door het jonge ambitieuze architectenbureau Sculp-It architecten. Sport en Recreatie behartigden het technisch luik van dit complexe zwembadproject. Communicatiebureau King George werd er door V-zit tijdens het uitvoeringsproces bijgehaald om de communicatie over het project in dialoog met de stad te stroomlijnen. V-zit staat in voor de uitbating van het zwembad, inclusief de horecafuncties en dit gedurende 10 jaar. AG VESPA, Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, Dienst Sport, Marketing en Communicatie, Samen Leven AG VESPA deed een uitgebreide marktverkenning om de randvoorwaarden voor de Badboot vast te leggen. De haalbaarheid werd verder verfijnd in een studie in het kader van het Interreg IVa project ROI. In nauw overleg met het Havenbedrijf, de Dienst Sport, Politie en Brandweer werd de projectdefinitie en later het gekozen project verder verfijnd naar alle technische en nautische randvoorwaarden. AG Stadsplanning was in dialoog met Marketing en Communicatie en King George trekker van de stedelijke communicatie over het project. De stadsdienst Samen Leven zette de preview voor de bewoners op en lanceerde een week voor de officiële opening een ludiek project met opblaasbadjes op de kaderand onder de noemer ‘Zie ginds komt de badboot’ om de mensen al een klein voorsmaakje te geven van wat komen ging. Vlaamse en Provinciale administratie, Europees Interreg De haalbaarheid werd verder verfijnd in een studie in het kader van het Interreg IVa project ROI. Het project Revitalisering Oude Industriehavens loopt van medio 2008 tot eind 2012 en is een samenwerking tussen acht partnersteden (Antwerpen, Gent, Leuven, Oostende, Hasselt, Vlissingen, Roermond en Tilburg) waarbij de stad Gent lead-partner is. Gedurende de looptijd van het project is door de partnersteden in gezamenlijk overleg en in samenwerking met diverse studiebureau’s gewerkt aan een toolkit voor stadsvernieuwing in stadshavens (zie ROI-boek in bijlage). De Vlaamse en Provinciale administratie werd nauw betrokken bij de opmaak van de milieuvergunningsaanvraag van het project. Op diverse overlegvergaderingen is het project in detail gescreend op alle milieutechnische en veiligheidsvoorwaarden. De Bestendige Deputatie van de Provincie verleende tijdig de milieuvergunning voor het Badbootproject.

15 Hoe werd het project bekendgemaakt? Stedelijke communicatie Via de stedelijke infokrant De Nieuwe Antwerpenaar, brochures en flyers van de sportdienst over de zwembaden, rubriek De Nieuwe Antwerpenaar op ATV en de nieuwsbrieven Eilandje. Website Badboot King George zette in overleg met AG Stadsplanning de website www.badboot.be op waar het bouwproces kon worden gevolgd en vanaf de opening kan worden gereserveerd voor een zwembeurt. Pers Ten gepaste tijde werd een zorgvuldige persbriefing voorbereid door AG Stadsplanning in samenwerking met King George over de stand van zaken van realisatieproces, de te waterlating, de intrede in Antwerpen, de opening etc… Dit leidde tot massale mediabelangstelling van kranten (tot in Nederland waar de Badboot gebouwd is) en zelfs tot meerdere nieuwsitems op het VRT-journaal en het VTM-nieuws. Ook op Radio 2, Studio Brussel… werd in de eindfase meerdere keren ‘uitgekeken’ naar de komst van de Badboot Preview en feestelijke opening De laatste week voor de opening organiseerde Samen Leven de wervende actie ‘Zie ginds komt de Badboot’ met opblaasbadjes en zomerbar op de kaderand voor diegenen die niet meer konden wachten. De zondag net voor de opening was de buurt aan de beurt voor een preview van de Badboot. Op 14 augustus werd de badboot feestelijk ingezwommen door 100 jonge zwemmertjes onder het toeziende oog van burgemeester, schepen en honderden gasten. Eén ‘uitverkoren’ jongetje mocht zelfs (zoals gebruikelijk is bij de inwijding van boten) de Badboot dopen met het stukslaan van een champagnefles op de romp. In zijn speech verklaarde de burgemeester de stad Antwerpen ‘meter’ van het Badbootproject (zie beeldmateriaal in bijlage). Sociale media Op de sociale media wordt al maandenlang ‘gechat’ en hevig gediscussieerd over de Badboot. De meeste reacties zijn positief al zitten er natuurlijk ook steeds andere meningen tussen. In ieder geval is de Badboot een fel besproken item dat velen beroerd.

16 Vermeld hieronder eventuele andere elementen die uw kandidatuur kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld een onafhankelijke evaluatie van het project. Mediabelangstelling De mediabelangstelling zorgt voor een extra kritische noot over de kwaliteit en het welslagen van het project. Menig journalisten kijken met arendsogen toe op de Badboot waarbij items als toegankelijkheid, publiek karakter, zwemervaring, kwaliteit van de infrastructuur…

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 15 van 16 centraal staan. Vanaf het begin doorstaat de Badboot de test. Pijnpunten en kinderziektes die door bezoekers van de Badboot via de media worden gesignaleerd, worden nauwkeurig opgevolgd door V-zit en AG Stadsplanning. Op die manier geldt de publieke opinie als een continue evaluator van het project. (In bijlage zijn de persknipsels opgenomen) Auteur Waterplan De auteur van het oorspronkelijk waterplan Eilandje is zeer opgetogen over het project. Volgens hem overstemt de Badboot zijn verwachtingen van een drijvend openluchtbad in een dok. De structuur past perfect binnen het maritiem karakter van de dokken en door de centrale ligging temidden van het water wordt daadwerkelijk een gevoel van te zwemmen in de dokken gecreëerd. Belangstelling andere steden Er is sinds de opening al heel wat belangstelling van andere steden ontstaan die geïnspireerd zijn door de Badboot. AG Stadsplanning en V-zit kreeg reeds vele felicitaties en anderzijds kritische vragen over het project en het uitvoeringsproces.

17 Omschrijf hieronder waarvoor u de geldprijs eventueel zult gebruiken. Het opzetten van een stedelijke antenne/waterintegratie in de ontwikkeling van de Cadixwijk AG Stadsplanning wil verderbouwen op het vliegwieleffect dat de Badboot in de stadvernieuwing op het Eilandje tot stand brengt. Naast een zwembad is de Badboot ook aanjager van stedelijke ontwikkeling waarbij bezoekers de Cadixwijk ontdekken en in de verleiding kunnen komen om er steeds weer terug te komen of wie weet ooit te gaan wonen. Parallel aan de gebiedsontwikkeling van de Cadixwijk werkt AG Stadsplanning aan een sociaal-ruimtelijk visie op het Eilandje die vanuit een breed belevingsonderzoek van de wijk acties formuleert om een levendige stadswijk op te zetten waar iedereen zich goed voelt. Zo zou de geldprijs kunnen aangewend worden om de Badboot nog beter te verankeren in de stadsvernieuwing door haar in te zetten als platform om de dialoog met wijk en stad aan te gaan (watertheater, dokballet, zwemwedstrijd voor eilandbewoners…). Een ander steeds weerkerend element in de Cadixontwikkeling is het opzetten van een stedelijke antenne in de wijk om de vinger aan de pols te kunnen houden met de gemeenschap die zich er vormt en een duidelijk aanspreekpunt te zijn voor bewoners en gebruikers van de wijk (wie weet kan de Badboot hier ook een rol in spelen). Een ander thema is dat van integratie van water in het openbaar domein op het vasteland dat onder andere meermaals is aangegeven door de Eilandje-bewoners tijdens de brede participatie over het Cadixplein. Mensen kunnen niet genoeg krijgen van waterbeleving en een waterfontein of speelplas speelt steeds tot de verbeelding. AG Stadsplanning wil de geldprijs gebruiken om een sociaal ruimtelijk project ‘stedelijke antenne/waterintegratie’ op te zetten in de Cadixwijk met als doel om er een levendige en leefbare stadswijk aan het water én voor iedereen van te maken.

18 Bijlagen - Waterplan+ Eilandje - Eilandje, wijk van A, sociaal-ruimtelijke visie - ROI boek ‘handboek voor waterfrontontwikkeling’ - Bestek voor de aanbesteding van de badboot - Krantenknipsels 2010, 2011, 2012 - Beeldmateriaal: -

werffoto’s,

-

renderings,

-

opening van de badboot op 14 augustus,

-

preview voor bewoners Eilandje 12 augustus,

-

filmmateriaal,

-

foto’s van de badboot in gebruik.

Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 16 van 16