HET EILANDJE We werken eraan

HET EILANDJE

november 2012

We werken eraan Met deze halfjaarlijkse nieuwsbrief brengen wij u op de hoogte van de recentste ontwikkelingen op het Eilandje, dat een nieuwe stadswijk aan het water wordt. We hebben onder meer nieuws in de aanbieding over de heraanleg van de Londen-Amsterdamstraat en zijstraten, het drijvend openluchtzwembad, het wijkplein Cadix en de bouwprojecten in de Montevideowijk. Alvast veel leesplezier!



(HER)AANLEG STRATEN EN PLEINEN 02 Heraanleg LondenAmsterdamstraat en zijstraten halverwege 02 Een handelaar (in koffie) aan het woord NIEUWS 03 Sociaal-ruimtelijk plan van aanpak voor Eilandje 03 Eerstesteenlegging jeugdcentrum Ankerrui 08 Bouw nieuw havenhuis van start gegaan 08 Leerlingen en stad gaan samen voor propere buurt

WATER 04 Badboot in Kattendijkdok groot succes 04- Twee tijdelijke water­05 projecten: Welvaert en MadrasTerras 05 De Pierewaaier zet toekomstige Droogdokkenpark in de kijker

CADIXWIJK 06 Op weg naar wijkplein Cadix 06 Nieuwe wijkontwikkeling tussen Indië- en Madrasstraat 06 Restauratie kaaimuur westkade Kempisch Dok en heraanleg Binnenvaartstraat 06 Douanegebouw maakt plaats voor concept Cadiz

© Dries Luyten

De Badboot kwam bij wijze van spreken naar Antwerpen om het zomerseizoen definitief voor geopend te verklaren. Opnieuw zwemmen kan pas volgend jaar, maar deze winter kunt u er ook terecht om te schaatsen. Lees er alles over op pagina 4.

MONTEVIDEOWIJK 07 Red Star Line Museum eind dit jaar opgeleverd 07 Montevideopakhuizen worden ingericht als ateliers en kantoren 07 Evenementen, horeca en kantoren in de Shop 07 Bouw derde Westkaaitoren gestart

1

(HER)AANLEG STRATEN EN PLEINEN

Heraanleg Londen-Amsterdamstraat en zijstraten halverwege

De bomen ontbreken nog, maar zo ziet de heraangelegde Nassaustraat eruit.

Vorige maand werd een belangrijke kaap genomen in de heraanleg van de LondenAmsterdamstraat en zijstraten. De aannemer is klaar met alle werken tussen de Rijnkaai en de Londenbrug: de Amsterdamstraat zelf, alsook de zijstraten Braziliëstraat, Montevideostraat, Kattendijkdok-Westkaai, Nassaustraat en VerbindingsdokWestkaai. In de loop van deze maand worden in de laatste twee straten en op de middenberm van de Amsterdamstraat nog jonge bomen aangeplant, wat een heel ander straatbeeld geeft. Het bestickeren van een aantal nutskasten zal binnenkort ook hier en daar voor een artistieke toets zorgen.

Nu is het de beurt aan de Londenstraat en VerbindingsdokOostkaai. De heraanleg van de zuidzijde van de Londenstraat en Verbindingsdok-Oostkaai zal volgens planning duren tot voorjaar 2013. Daarna steekt de aannemer de straat over om de noordzijde van de Londenstraat aan te pakken. Op de volledige heraanleg van de Londenstraat is het wachten tot najaar 2013: dan heeft het Eilandje eindelijk een groene stadsboulevard! De heraanleg moet van de LondenAmsterdamstraat de verbindende as maken tussen de deelwijken van het Eilandje, maar ook tussen de Leien en de Scheldekaaien bijvoorbeeld. Ook de centrale

trambedding maakt deel uit van die heraanleg. Die tram zal ten vroegste rijden in 2014, nadat ook de Londenbrug is vervangen door een breder exemplaar - om tramverkeer in beide richtingen mogelijk te maken. De heraanleg moet het geschikte klimaat creëren om ook winkels en horecazaken aan te trekken, en van deze dubbelstraat een echte ontmoetings­plaats voor zowel bewoners als bezoekers te maken.

INFO Blijf op de hoogte van de werkzaamheden en schrijf u in op de digitale nieuwsbrief via www.antwerpen.be/ londenamsterdamstraat

Een handelaar (in koffie) aan het woord

Een zichtbaar tevreden Toon Craen, zaakvoerder van Broer Bretel

2

Wij gingen een kopje koffie drinken bij espressobar Broer Bretel in de Nassaustraat - die vorige maand nog een eervolle vermelding kreeg in The New York Times - en vroegen aan zaakvoerder Toon Craen hoe hij de heraanleg heeft beleefd. “Toen ik hier begin vorig jaar met deze zaak begon, was dat een berekend risico”, steekt Toon van wal. “Ik had toen aan de buitenzijde niet meer dan een smal voetpad met uitzicht op een gigantische parking. Wat een verschil met nu, met plaats voor een ruim terras en een mooie wandelpromenade in het midden van de straat.” En denken Toons buren er ook zo over? “De schrik zat er bij buurtbewoners en handelaars duidelijk in vóór de heraanleg van start ging, maar die verliep uiteindelijk vrij vlot en het eindresultaat mag echt gezien worden. Als er binnenkort ook handelaars komen in de enkele panden die nu nog leegstaan, gaan we absoluut een ongezien zomerseizoen tegemoet!”

NIEUWS

Een sociaal-ruimtelijk plan van aanpak voor het Eilandje De stadsontwikkeling op het Eilandje is volop aan de gang, maar stadsontwikkeling is uiteraard meer dan straten, pleinen en gebouwen. De stad wil de ruimtelijke ontwikkelingen zo goed mogelijk afstemmen op de sociale veranderingen, zodat iedereen zich er thuisvoelt. Wie woont er op het Eilandje en wie komt er wonen? Hoe ervaren bewoners en bezoekers de wijk? Vinden mensen van binnen en buiten de stad hun weg naar deze nieuwe wijk? Op basis van de resultaten van een uitgebreid onderzoek werkten verschillende stadsdiensten en -bedrijven samen een plan van aanpak uit voor de komende jaren.

De tien actiepunten van het sociaal-ruimtelijk plan van aanpak voor kunnen als volgt worden samengevat: 1.

6.

het verder investeren in de beleving van het water en in de kwaliteitsvolle (her)aanleg van straten, dokranden en pleinen;

het stimuleren van horeca, detailhandel en havengerelateerde bedrijvigheid ten voordele van het bruisende karakter van de wijk;

2.

7.

het Eilandje (zowel fysiek als mentaal) beter verbinden met de omliggende wijken en de haven;

het organiseren van tijdelijke evenementen op en langs het water en aan de kade;

3.

8.

het uitbouwen van het aanbod aan voorzieningen met onder meer scholen, buurtwinkels en openbaar vervoer;

het blijvend informeren over de veranderingen en eventueel een info- en ontmoetingsplek in de wijk voorzien;

4.

9.

het aanbieden van alternatieve woonvormen (zoals woonboten), ook voor gezinnen met kinderen;

het organiseren en stimuleren van sociaal-artistieke of andere buurtinitiatieven om bewoners dichter bij elkaar te brengen;

5.

10.

het realiseren van bijkomende “cultuurhistorische stapstenen”, om mensen uit te nodigen om het hele Eilandje te ontdekken;

het blijvend opvolgen van de sociale veranderingen en de beleving van de wijk, om de plannen bij te sturen waar nodig.

Eerstesteenlegging jeugdcentrum Ankerui Begin juni werd de eerste steen gelegd van het nieuwe jeugdcentrum op de Ankerrui. Deze gebeurtenis werd opgevrolijkt door een heus verffestijn, waarbij een bende enthousiaste leerlingen de binnenmuren flink onder handen nam. Het nieuwe jeugdcentrum zal beheerd worden door Scheld’Apen VZW. Er komen in het gebouw onder meer een café, een concertzaal, een grote multifunctionele ruimte, een theaterstudio en verschillende workshop- en exporuimtes. Volgens planning wordt het jeugdcentrum najaar 2013 opgeleverd, om dan voorjaar 2014 feestelijk te openen.

INFO Scheld’Apen VZW, tel. 03 238 23 32, [email protected], www.scheldapen.be

3

WATER Met één derde van de oppervlakte dat uit water bestaat, valt er bijna per definitie waternieuws te rapen op het Eilandje. Wij zetten even voor u de belangrijkste zaken op een rijtje: het drijvend openluchtzwembad en twee tijdelijke waterprojecten.

Badboot in Kattendijkdok groot succes

© [email protected]

Het drijvend openluchtzwembad ‘Badboot’ in het Kattendijkdok opende op dinsdag 14 augustus de deuren voor het grote publiek. Het zwembad bleef open tot en met eind september en trok op die anderhalve maand tijd 18.000 zwemmers. Mensen maakten van hun tochtje naar de Badboot ook gebruik om eens de nabijgelegen Cadixwijk in te trekken. Om te zwemmen is het nu wachten tot woensdag 15 mei 2013, tenzij het mooi weer is en de private uitbater het bad al eerder terug voor geopend verklaart. In afwachting kunt u er ook nog steeds iets eten of drinken, en sinds kort ook een rondje maken op de tijdelijke schaatsbaan. Deze blijft nog tot eind februari 2013 open, en ook initiatielessen curling behoren er tot de mogelijkheden.

INFO Kijk op www.badboot.be

Twee tijdelijke waterprojecten: Project Welvaert en MadrasTerras Op het Eilandje vindt u momenteel twee enigszins verrassende projecten op het water: het Project Welvaert naast het MAS in het Bonapartedok en - iets meer verscholen - het MadrasTerras aan het Houtdok. Wat voor projecten zijn dat precies, en wat willen de initiatiefnemers bereiken? Wij brachten er twee samen voor een gesprek: Bram Soli van TimeCircus VZW en Gerda Goris van Convoi Exceptionnel VZW. “Wij willen mensen aan het denken zetten over duurzaamheid”, vertelt een enthousiaste Bram Soli. “Iedereen vindt duurzaamheid een belangrijk thema op grote schaal, maar wij willen middels dit publiek laboratorium tonen hoe je ook zélf elke dag iets kunt doen met eenvoudige middelen. Op regelmatige basis organiseren we ook debatten, waarop iedereen welkom is. We willen eigenlijk zo veel mogelijk organisaties en mensen verzamelen om rond duurzaamheid samen te werken. Vanuit de debatten plannen we volgende zomer enkele artistieke acties verspreid over de stad. In april 2013 ontvangen we ook mensen uit Portugal en Tsjechië, die een half jaar in drijvende huizen in het Bonapartedok zullen wonen. En daarna verhuizen we zelf met onze constructie naar die landen om het debat dat we hebben opgestart, nog breder te trekken.”

4

Bram Soli van TimeCircus en Gerda Goris van Convoi Exceptionnel aan boord van het Welvaert-platform

© Gazet vanAntwerpen/ Foto: Frederik Beyens

WATER

Het MadrasTerras aan de zuidkade van het Houtdok

“De insteek van het MadrasTerras is behoorlijk anders”, zegt Gerda Goris. “Eigenlijk moet je ons ponton zien als een creatieve vrijplaats, waar ruimte voor experiment is net buiten de stad. We hebben hier op dit onbekende plekje aan de rand van het havengebied uiteraard ons “vast cliënteel”, maar ook buurtbewoners en toevallige passanten weten ons te vinden. Noodgedwongen zijn we eveneens met duurzaamheid bezig, want we beschikken noch over stromend water noch over elektriciteit! Onze ligplaats is dan ook maar tijdelijk, tot de werken aan de kaderand van het Houtdok van start gaan in 2014.” Wat hebben beide projecten voor de buurt in petto? Bram Soli: “Elke eenentwintigste van de maand staat er op de Welvaert iets speciaals te gebeuren. We zijn nu druk in de weer om op 21 november Bar Paniek te kunnen openen, en 21 december wordt die aangevuld met onze volkskeuken. Als iemand wil langskomen: spreek gerust een van ons aan, we geven met veel plezier een rondleiding en kunnen en passant misschien nog iets van elkaar opsteken. Ook op de debatten die we volgend jaar organiseren, is iedereen van harte welkom. En breng gerust petflessen mee of andere materialen die we kunnen gebruiken!” Gerda Goris: “Iedereen die dat wil, kan op het MadrasTerras komen optreden of repeteren, koken, tuinieren, een handje toesteken of gewoon verpozen en een boek uit onze bibliotheekcaravan lezen. Kom gerust langs!”

INFO

Het MadrasTerras vindt u op de zuidkade van het Bonapartedok en wordt na de winterperiode terug in gebruik genomen. Iedereen is er doorlopend terug welkom vanaf april 2013. Online vindt u meer info op www.facebook.com/pages/convoi-exceptionel/167138316678463.

© Gazet vanAntwerpen

Project Welvaert vindt u in het Bonapartedok (ingang aan Nieuwpoort­kaai naast het MAS) en is elke werkdag van 10 tot 18 uur vrij te bezoeken. Vanaf 21 november zal het café Bar Paniek dagelijks geopend zijn van 9 tot 21 uur. Op het infobord aan de ingang vindt u steeds alle laatste nieuwtjes, maar ook zoekertjes en geplande activiteiten. Online vindt u meer info op www.facebook.com/ponton.kronton.

Het Project Welvaert naast het MAS in het Bonapartedok

© Katrien Moortgat

De Pierewaaier zet toekomstige Droogdokkenpark in de kijker Het Eilandje krijgt in de toekomst nog meer groen in de buurt. Tussen de droogdokken en de Schelde wordt volgens planning in 2014 gestart met de aanleg van het Droogdokkenpark, een park en uitwaaiplek met een natuurlijke getijdenoever. De stedelijke dienst Programma’s voor Stad in Verandering nam het initiatief om deze plek al onder de aandacht te brengen door ‘De Pierewaaier’ hier te plaatsen. De Pierewaaier is een elf meter hoge wind- en waterinstallatie van kunstenaar Lieven Slabbinck. Tot 22 december vindt u deze installatie nog op de Sloepenweg (naast de Katten­dijk­sluis).

INFO

Meer info vindt u op www.dna.be/droogdokkenpark

5

CADIXWIJK De Cadixwijk wordt een nieuwe woonwijk aan het water voor iedereen. De voorbereidingen gaan met rasse schreden vooruit. Hieronder leest u wat de Cadixwijk stadsontwikkelingsgewijs voor u in petto heeft.

Eind vorig jaar koos de stad een ontwerper voor het nieuwe wijkplein in de Cadixwijk. Het ontwerpbureau PT architecten ontwierp een plein afgestemd op de buurt. Het ontwerpbureau ging met de opmerkingen en suggesties van (toekomstige) omwonenden aan de slag en verfijnde het ontwerp. Na goedkeuring van dit voorontwerp door het college, zullen de plannen opnieuw aan de buurt worden voorgesteld. Nu het voormalige douanegebouw wordt afgebroken - zie hieronder - worden negen van de metershoge bomen die nu nog rond het gebouw staan, door een gespecialiseerd bedrijf uitgegraven. Deze bomen worden dan “tijdelijk geparkeerd” bij de Mexicobruggen aan het Houtdok, en krijgen later een definitieve plaats op het wijkplein Cadix. Het plein zou in 2015 helemaal klaar moeten zijn.

© PT architecten

Op weg naar het wijkplein Cadix

Het wijkplein Cadix wordt een plein afgestemd op de buurt.

De eerste nieuwe bouwprojecten op de randen van de Cadix­wijk komen te staan tussen de Indië- en de Madrasstraat. Hier komen een 150-tal woningen met een gemeenschappelijke binnentuin, maar ook winkels en een kinderdagverblijf. De bodemsanering van deze braakliggende gronden startte deze zomer en zou voorjaar 2013 moeten klaar zijn. Ondertussen werd ook al gestart met de aanleg van de rio­lering en de nutsleidingen voor de nieuwe wijkontwikkeling. De heraanleg van de Indiëstraat staat begin volgend jaar op het programma. De werken aan de eerste bouw­projecten zouden in de periode april-mei 2013 al beginnen.

© Alta Build / TRANS

Nieuwe wijkontwikkeling tussen Indië- en Madrasstraat

Een toekomstbeeld van een van de nieuwe bouwprojecten in de Cadixwijk

Restauratie kaaimuur westkade Kempisch Dok en heraanleg Binnenvaartstraat De restauratie van de westelijke kaaimuur van het Kempisch Dok door het havenbedrijf is volop in uitvoering. In april 2013 zouden deze werken klaar moeten zijn, en kan de heraanleg van de westkade van het Kempisch Dok en van de Binnenvaartstraat van start gaan. De brede kadestrook wordt een aangename plaats aan het water voor jong en oud, en krijgt een uitgesproken groen karakter. De heraanleg zou voorjaar 2014 helemaal klaar moeten zijn.

Douanegebouw maakt plaats voor nieuw gemengd concept Cadiz Het Cadiz-project moet samen met het wijkplein het hart van de Cadixwijk worden. Normaal start de afbraak van het voormalige douanegebouw half januari 2013. De afbraakwerken zullen zes maanden duren, zodat na het bouwverlof de nieuwe constructie kan worden aangevat. De ontwikkeling wordt een gebouw met een toren op elke hoek en een groen binnenplein. De 184 appartementen hebben ondertussen allemaal toekomstige bewoners gevonden. Verder komt er onder meer een supermarkt op het gelijkvloers, één of meerdere horecazaken aan de zijde van het toekomstige wijkplein en winkels aan de zijde van Kattendijkdok-Oostkaai. Het complex wordt tegen eind 2015 in gebruik genomen.

INFO Online vindt u meer info over de Cadixwijk op www.antwerpen.be/cadixwijk 6

MONTEVIDEOWIJK De Montevideowijk moet de culturele trekpleister van het Eilandje worden. Ook hier worden de nodige bouw- en heraanlegwerken uitgevoerd of zijn ze volop in voorbereiding. Hieronder een overzicht.

De renovatiewerken van de Shop, het voormalige aanwervingslokaal van de scheepsherstellers met de karakteristieke ronde gevel, zijn volop aan de gang. In de Shop komen er een brasserie/restaurant en een polyvalente zaal op het gelijk­ vloers, een dansgelegenheid in de kelder en kantoren achterin het gebouw. Tijdens de renovatie, die nog anderhalf jaar in beslag zal nemen, kunnen er in de Shop evene­ menten georganiseerd worden. Alle ruimtes worden - ook na de renovatie - op huurbasis ter beschikking gesteld. Meer info mag u verwachten in een volgende nieuwsbrief.

Red Star Line Museum eind dit jaar opgeleverd De restauratie- en nieuwbouwwerken van het Red Star Line Museum zitten in de laatste rechte lijn. De 30 meter hoge uitkijktoren was deze zomer al klaar, en wordt net zoals de verticale stadswandeling op het MAS publiek toegankelijk. De voorlopige oplevering van het gebouw is gepland voor eind dit jaar. Begin januari 2013 start een volgende aannemer met de binneninrichting. Daarna worden de collectiestukken en bruiklenen op hun plaats gezet. In februari 2013 gaat ter voor­bereiding ook de her­ aanleg van de Montevideo­ straat en van een gedeelte van de Rijnkaai van start. Het museum over internationale migratie in de breedste zin van het woord opent vervolgens de deuren op vrijdag 27 september 2013. Noteer alvast deze datum in uw nieuwe agenda! © Frederik Beyens

Evenementen, horeca en kantoren in de Shop

De uitkijktoren op het museum verwijst naar de boeg en de schoorsteen van een oceaanstomer.

INFO Neem gerust een kijkje op www.redstarline.be

Bouw derde Westkaaitoren gestart in augustus De werkzaamheden voor de bouw van derde Westkaaitoren zijn effectief in augustus van start gegaan. Deze toren zal even hoog zijn als de bestaande twee torens, maar zal er helemaal anders uitzien wat kleur en architectuur betreft. De nieuw te bouwen toren werd ontworpen door de gerenommeerde Britse architect David Chipperfield. Oplevering is voorzien voor september 2014.

De renovatie van de Montevideopakhuizen ligt al een tijdje stil, maar er komt terug schot in de zaak. Er is uiteindelijk gekozen om de pakhuizen in te richten als verschillende types ateliers en kantoren. Daarom worden de bestaande plannen van het gebouw momenteel herwerkt. Ondertussen wordt de staalstructuur in het atelier gerestaureerd en tijdelijk opgeslagen. De opvallende nieuwbouw aan het Limaplein blijft een appartementsgebouw, met op het gelijkvloers plaats voor winkels en horecazaken. Wordt vervolgd.

© Poulissen & Partners / Montevideo NV Visualisatie: bmd

© Imaging Atelier / David Chipperfield Architects

Montevideopakhuizen worden ingericht als ateliers en kantoren

De monumentale Montevideopakhuizen zullen worden ingericht als verschillende types ateliers en kantoren.

7

NIEUWS

Bouw nieuw havenhuis van start gegaan

© GHA

© Zaha Hadid Architects

In aanwezigheid van Vlaams ministers Hilde Crevits en Geert Bourgeois en architecte Zaha Hadid werd op 10 september het officiële startsein gegeven voor de bouw van het nieuwe havenhuis. Half oktober werden de eerste werken aan kaai 63 van het Kattendijkdok op het Mexico-Eiland aangevat. Wij legden enkele vragen voor aan projectleider Sigrid Fruytier van het gemeentelijk havenbedrijf.

Waarom verhuist het havenbedrijf, en waarom naar deze locatie? “Het huidige havenhuis langs de Entrepotkaai is te klein geworden voor het groeiend aantal werknemers van onze administratie. Door de technische diensten - grotendeels gehuisvest in de voormalige brandweerkazerne - en de administratieve diensten samen te brengen in één gebouw, optimaliseren we de samenwerking grondig. We hebben verschillende mogelijkheden onderzocht, en uiteindelijk gekozen voor een nieuwbouw met beide diensten samen. In de nieuwe hoofdzetel zullen 500 werknemers terechtkunnen. De locatie staat al lang vast: op de rand van stad en haven biedt een gebouw op deze plek een prachtig panorama over het Eilandje, de Scheldebocht en de haven zelf.” Zijn de werken vlot van start gegaan, en hoe lang zullen de werken duren? “Half oktober zijn de eerste werken dus van start gegaan. De totale duur van de werken is contractueel bepaald op 33 kalendermaanden. Dit is inclusief de volledige restauratie en renovatie van de voormalige brandweerkazerne, de nieuwe bovenbouw, de ondergrondse parking en de buitenaanleg van het ganse terrein. Daarna hebben we nog drie maanden nodig om de technische installaties af te regelen en de kantoren in te richten. Volgens deze planning kan het gebouw dan najaar 2015 in gebruik worden genomen.” Kunnen mensen eens een kijkje komen nemen naar de werf of is er elders meer informatie beschikbaar ? “De werf zelf is om veiligheidsredenen niet toegankelijk. Bij speciale evenementen zoals Open Wervendag, Monumentendag of Havendagen bestaat de kans dat we georganiseerde bezoeken toe zullen laten. In de werfkeet is wel een ruimte voorzien die ontvangst van een groep van een twintigtal personen mogelijk maakt. Verder kan iedereen ook in het MAS Havenpaviljoen terecht, waar een flyer met algemene informatie beschikbaar is en een animatiefilm over het toekomstige havenhuis bekeken worden.”

INFO MAS Havenpaviljoen, tel. 03 229 73 50, www.havenvanantwerpen.be/havenpaviljoen (ook voor openingsuren) Vragen specifiek over het nieuwe havenhuis kunnen ook gemaild worden naar [email protected]. De ruim 5 minuten durende animatiefilm is te vinden op YouTube (zoekterm “havenhuis”)

Leerlingen en stad gaan samen voor propere buurt Een groot aantal jongeren op een relatief kleine plaats samenbrengen, zorgt af en toe voor problemen. Het SISA en het TNA in de Cadixwijk stelden vast dat leerlingen nogal wat zwerfvuil achterlieten in en rond de school. In samenwerking met de stadsdiensten School aan de Beurt en Buurtregie hebben beide scholen vorig schooljaar preventief gewerkt rond zwerfvuil en afval in het algemeen. Dit resulteerde onder meer in een opvallende affichecampagne bij horeca- en handelszaken in de buurt. Naast het preventieve luik was er ook controle op het achterlaten van afval. Deze controles worden voortaan af en toe herhaald.

INFO Buurtregisseur Thomas Van Reeth, tel. 03 546 76 42, [email protected]

Meer informatie over stadsvernieuwing op het Eilandje bij Leo Verbeke, tel. 03 338 21 83 of e-mail [email protected]. Verantwoordelijke uitgever: Hardwin De Wever, Autonoom Gemeentebedrijf Stadsplanning Antwerpen - Grote Markt 1 - 2000 Antwerpen. Wettelijk depot: D/2012/0306/56

www.antwerpen.be/eilandje