De aansprakelijkheid van de aannemer DEEL I: De contractuele aansprakelijkheid FORUM ADVOCATEN BVBA Nassaustraat 37-41 2000 Antwerpen T 03 369 95 65 F 03 369 95 66 E
[email protected] W www.forumadvocaten.be
1
Overzicht 1.Contractuele aansprakelijkheid aanvaarding van de werken A. B. C. D. E. F.
van
de
aannemer
vóór
de
Niet-conforme uitvoering van de werken Niet-correcte uitvoering van de werken Gebrekkige materialen Tijdige uitvoering van de werken Informatieplicht Aansprakelijkheid hoofdaannemer voor contractuele wanprestatie van de onderaannemer
2. Contractuele aansprakelijkheid van de aannemer ná aanvaarding van de werken
3. De tienjarige aansprakelijkheid van de aannemer na de aanvaarding van de werken
2
A. Niet-conforme uitvoering van de werken Vindt zijn oorsprong in de gemeenrechtelijke contractuele aansprakelijkheid Beoordelen in het licht van de concrete contractuele verplichtingen: bepalingen aannemingsovereenkomst plannen voorschriften van het lastenboek bestekken Voorgeschreven materialen Kan als resultaatsverbintenis worden beschouwd Inplanten van gebouwen overeenkomstig de plannen en de stedenbouwkundige voorschriften is een resultaatsverbintenis van de aannemer. Eveneens aansprakelijk voor de schade die het gevolg is van het nemen van onvoldoende voorzorgsmaatregelen voor de aan de gang zijnde werken 3
B. Niet-correcte uitvoering van de werken Aannemer is gehouden de werken uit te voeren volgens de regels van de kunst zelfs indien er in de aannemingsovereenkomst niet uitdrukkelijk naar verwezen wordt Aansprakelijk voor bouwschade die het gevolg is van een uitvoering die ingaat tegen de regels van de kunst B.v. specialist schilderwerken die nalaat een noodzakelijke grondlaag aan te brengen Aansprakelijk bij gebrek aan zorgvuldigheid B.v. bij onderbreking werken tijdens vakantie niet de nodige voorzorgsmaatregelen nemen om waterinfiltratie te vermijden Rekening houden met omstandigheden waarin hij moet werken B.v. schilder die zich niet heeft vergewist van de te behandelen basis waarop een buitenbeschildering diende te worden aangebracht 4
B. Niet-correcte uitvoering van de werken Technische normen Gehouden tot naleving van normen die worden opgelegd door een wettelijke of reglementaire bepaling Technische normen in de zin van artikel 3 Normalisatiewet worden geacht de regels van goed vakmanschap weer te geven De rechter kan een feitelijk vermoeden van fout van de aannemer afleiden uit het feit dat de norm niet werd gerespecteerd o Tenzij wordt aangetoond dat de technische norm niet aangepast was aan de concrete situatie dan wel dat er gerechtvaardigde technische redenen waren om van de norm af te wijken o Omgekeerd houdt het respecteren van de norm niet noodzakelijk in dat de aannemer geen fout heeft begaan bij de uitvoering van de werken o Technische normen zijn immers slechts minimumeisen
Technische voorlichtingen van het Wetenschappelijk en Technisch centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) kunnen worden beschouwd als leidraad o Niet-naleving doet geen feitelijk vermoeden van contractuele fout ontstaan
5
C. Gebrekkige materialen De aannemer kan aansprakelijk gesteld worden voor gebreken in de materialen die worden aangewend bij de uitvoering van het werk Niet de geschiktheid van de materialen voor het werk, maar wel de intrinsieke gebreken aan de gebruikte materialen Het leveren en gebruiken van materialen zonder gebreken wordt als resultaatsverbintenis gekwalificeerd o Tenzij wordt aangetoond dat het gebrek onnaspeurbaar was o Hierbij wordt rekening gehouden met de bijzondere bekwaamheden van de aannemer en zijn eventuele specialisatie B.v. onvoldoende cementgehalte in beton en niet-vorstbestendigheid van dakpannen
Het feit dat het gebruikte materiaal werd opgelegd door de opdrachtgever of de architect heeft in beginsel geen gevolgen voor de aansprakelijkheid van de aannemer voor de gebrekkige kwaliteit van het materiaal
6
D. Tijdige uitvoering van de werken De werken moeten geleverd zijn binnen de contractueel voorziene of binnen een redelijke termijn Tijdigheid wordt beoordeeld op het ogenblik van de voorlopige oplevering De uitvoering en levering binnen de bedongen termijn is een resultaatsverbintenis Bij laattijdigheid bewijs leveren dat niet aan hem te wijten is o B.v. eigen tekortkomingen opdrachtgever om de uitvoering van de werken mogelijk te maken
In geval van meerwerken of wijzigingen in de opdracht heeft de aannemer recht op een termijnverlenging die wordt beoordeeld in functie van de tijd die vereist is voor de uitvoering van deze werken Aannemer is in zulks geval verplicht de opdrachtgever hierover in te lichten Weersomstandigheden komen slechts als overmacht in aanmerking voor zover zij uitzonderlijk zijn en dus voor de aannemer onvoorzienbaar zijn en de uitvoering van het overeengekomen werk onmogelijk maken. Indien er geen uitdrukkelijke uitvoeringstermijn is overeengekomen rust op de aannemer slechts een inspanningsverbintenis 7
E. Informatieplicht Criteria bij beoordeling: Eigen kennis en bekwaamheid van de opdrachtgever o Onderscheid tussen professioneel en leek o Criterium van de rechtmatige onwetendheid van de opdrachtgever In concreto nagaan of de opdrachtgever uit hoofde van zijn bekwaamheid of kennis van bepaalde elementen in het bouwgebeuren op de hoogte is of moet zijn B.v. huidige of voormalige beroepsbezigheden, aanwezigheid van gespecialiseerd personeel
o Bijstand van een deskundige derde
Eigen kennis en bekwaamheid van de aannemer o Normaal zorgvuldige en vooruitziende aannemer geplaatst in dezelfde omstandigheden o De gespecialiseerde aannemer wordt strenger beoordeeld
Concrete omstandigheden van de zaak o Aard van de opdracht o Specifieke moeilijkheden o …. 8
F. Aansprakelijkheid van de hoofdaannemer voor de contractuele wanprestatie van de onderaannemer Art. 1797 B.W. o De hoofdaannemer die (een deel van) het werk waarmee hij contractueel is belast laat uitvoeren door een onderaannemer is t.a.v. die opdrachtgever zelf contractueel aansprakelijk voor de fouten die de onderaannemer begaat bij de uitvoering van de onderaannemingsovereenkomst o Kan dus niet ontsnappen aan zijn contractuele aansprakelijkheid door te bewijzen dat de contractuele tekortkoming is te wijten aan een fout van zijn onderaannemer o Het moet wel degelijk gaan om een contractuele tekortkoming: De opdrachtgever moet niet instaan voor de moeilijkheden die worden veroorzaakt door de onderaannemers wier houding of vergissing het optimale verloop van de werkzaamheden heeft verhinderd (Brussel 30 januari 2006, RJI 2007, 153)
Art. 1797 B.W. betreft alleen de contractuele fouten van de personen die de aannemer bezigt. De onrechtmatige daad van deze personen leidt dus niet tot een aansprakelijkheid op grond van artikel 1797 B.W. Derden kunnen zich niet beroepen op artikel 1797 B.W. aangezien dit alleen de contractuele aansprakelijkheid van de hoofdaannemer ten aanzien van de opdrachtgever betreft.
9
2. Contractuele aansprakelijkheid van de aannemer ná aanvaarding van de werken
Na de aanvaarding van de werken kan de aannemer in beginsel niet meer contractueel worden aangesproken met betrekking tot de uitgevoerde werken, behoudens: Bedrog Ernstige zichtbare en verborgen gebreken die onder het toepassingsgebied van de tienjarige aansprakelijkheid vallen (zie infra) Gemeenrechtelijke lichte verborgen gebreken Aanvaarding heeft dus een bevrijdende werking m.b.t. de contractuele aansprakelijkheid van de aannemer Betwisting omtrent vraag of bevrijdende werking zich enkel uitstrekt naar de verplichting om het werk naar behoren uit te voeren, dan wel of zij ook betrekking heeft op bijvoorbeeld de tijdige uitvoering Aangezien aanvaarding een afstand van recht inhoudt, mag worden aangenomen dat het alle verplichtingen dekt, in zoverre de opdrachtgever hieromtrent geen voorbehoud heeft geformuleerd bij de aanvaarding Aanvaarding doet volgens het Hof van Cassatie evenwel geen afbreuk aan de mogelijkheid van de opdrachtgever om een vordering in vrijwaring in te stellen ten aanzien van de aannemer voor de schade die derden lijden ten gevolge van de fout van de aannemer en die deze derden verhalen op de opdrachtgever, bijvoorbeeld op grond van art. 544 B.W. of artikel 1386 B.W. (Cass. 18 mei 1961, Pas. 1961, I, 1006)
10
3. De tienjarige aansprakelijkheid van de aannemer na de aanvaarding van werken Wettelijke grondslag in artikelen 1792 en 2270 B.W. Regeling die eigen is aan aannemingsovereenkomsten met betrekking tot de oprichting van een gebouw of een groot bouwwerk en waarbij de aansprakelijkheid van aannemers en architecten wordt verlengd tot 10 jaar na de aanvaarding van de werken of diensten voor gebreken die de stevigheid van het gebouw in het gedrang brengen. Uitzondering op het gemeenrechtelijk principe Bescherming van de belangen van de opdrachtgever als die van de openbare veiligheid die stevige gebouwen vergt. Tienjarige aansprakelijkheid raakt openbare orde De termijn begint te lopen vanaf de aanvaarding van de werken Het feit dat de werken volgens de aannemer zijn voltooid volstaat in beginsel niet Bij oplevering in 2 fasen vanaf de definitieve oplevering De tienjarige termijn is een vervaltermijn van openbare orde Niet vatbaar voor stuiting of schorsing
11
Meer weten?
DE KETELAERE, K., SCHOUPS, M. en VERBEKE A.-L., Handboek Bouwrecht, Antwerpen, Intersentia, 2013, 1673 p.
12
Contact Forum Advocaten: Altijd bereikbaar. FORUM ADVOCATEN BVBA Nassaustraat 37-41 2000 Antwerpen T 03 369 95 65 F 03 369 95 66 E
[email protected] W www.forumadvocaten.be
FORUM ADVOCATEN 03/369.95.65
[email protected]
www.forumadvocaten.be
13
