D66 reactie nota Cultuurvisie Gemeente Soest 2016-2020 In navolging op de Kunst en Cultuur Visie van de gemeente wil D66 hierbij een voorzet geven over de uitvoering hiervan. Voordat wij onze reactie op de nota hieronder toelichten is het van belang om de volgende vragen te stellen: o o o o
Hoe waardeer je de effecten van kunstzinnige uitingen? Wat is mooi? Wat is de moeite waard? Wat voegt de kunst toe aan het individu en de samenleving?
Het antwoord op deze vragen is persoonlijk en is daarmee altijd subjectief. De één vindt een uiting de moeite waard de ander niet. Welnu een uitdaging voor de gemeenteraad! Hoe gaan we om met de waardering van kunst? Laten wij ons leiden door Thorbecke, die de opvatting verkondigde dat de overheid afhoudend moet zijn met het oordeel over kunst, of moet de overheid (lees de gemeente) wel degelijk een oordeel hebben?
Huidige rol van de gemeente Door het feit dat de gemeente kunstzinnige uitingen financieel ondersteunt, is het te verwachten dat er een oordeel is. Dat oordeel is er ook, door middel van de vaststelling van de begroting 2016 waarbij zo’n € 1.7 miljoen aan subsidies in Soest worden verleend. De begroting staat hieronder weergegeven. Begroting 2016 cultureel domein Soest
Bedrag
Kunstbeoefening en bevordering Amateur kunstbeoefening Instrumentenfonds
€
25.000,00
€
8.789,00
Stichting Cabrio
€
8.750,00
Oudheidkunde/musea / Stichting Oud Soest
€
19.388,00
Cultuur Scholen in de Kunst
€
50.000,00
Stichting Literaire Activiteiten Soest
€
3.887,00
Stichting Regiocultuurcentrum Idea
€
1.502.199,00
Meerjarige culturele projecten
€
24.000,00
Stichting Cultuurplatform
€
2.500,00
Soestvrijstaal, via Idea
€
18.000,00
Radio Soest
€
27.592,00
Maatschappelijk cultureel belang
€
20.000,00
100 Stoelen Regeling
€
5.000,00
Vereniging Artishock
€
12.678,00
Totaal (excl. Onderwijs / volksuniversiteit)
€
1.727.783,00
Bezuinigingen De cultuursector heeft in de afgelopen jaren forse bezuinigingen ondergaan. D66 is van oordeel dat de huidige budgetten voor de komende jaren gegarandeerd zouden moeten blijven. Dit betekent dat bij nieuwe initiatieven een herschikking van middelen moet plaatsvinden. Dan de criteria, waarop de gemeente toetst. Het publieks- of deelnemers criterium hoeft niet het voornaamste criterium te zijn, maar kan bij de afweging wel degelijk een rol spelen. o o o o
Welke rol speelt kunst en cultuur in het kader van economie, recreatie en toerisme? Welke rol speelt kunst en cultuur in het kader van persoonlijke ontwikkeling en welbevinden? Welke rol speelt kunst en cultuur in het kader van bezoekersaantallen en deelname (o.a. jongeren) De aanbieders van kunst kunnen zich richten op één of meerdere hierboven gestelde punten.
De waardering van het aanbod kan worden getoetst aan deze vier punten. De vraag is echter wie er toetst? Die vraag moet worden beantwoord.
Kunstaanbod: blijf vernieuwen Wie de beoordeling ook doet, het zal duidelijk zijn dat de aanbieders van kunst voortdurend op zoek dienen te zijn naar innovatie. Vernieuwing van het aanbod. Vernieuwingen zullen niet onmiddellijk effect hebben. Maar zijn in de kunstgeschiedenis altijd bepalend geweest voor de ontwikkeling. In dit verband kan gesteld worden dat niet de vraag van het publiek, maar het kunstzinnige aanbod uiteindelijk vraag van het publiek bepaalt.
Enkele voorbeelden? Van Gogh was met zijn aanbod vernieuwend. Alleen zijn broer zag het. Het publiek kwam later. Choreograaf Balanchine rekende af met de spietsen en de tutuutjes en gaf vorm aan de nieuwe dans. Aanvankelijk ondergewaardeerd, nu de basis van de ontwikkelingen van het moderne ballet. De Sacre du printemps van Stravinski werd door het publiek bij de première uitgefloten. Latere waardering van het publiek leidde ertoe dat dit werk tot de hoogtepunten van de moderne muziek behoort. Stanislawski rekende af met oude “theatrale” toneelspel. Ingehouden (under acting) was de vorm die niet direct door het publiek werd omarmd maar bleek later de basis te zijn voor de nieuwe ontwikkeling van het toneelspel. Toen Charley Parker en Dizzy Gillespie na de swing periode de vernieuwende bebop speelden werd dat niet door de swing liefhebbers gehonoreerd. Het duurde niet lang voordat deze ontwikkeling door het publiek werd geaccepteerd. Met de komst van free jazz hetzelfde. Aanvankelijk moeilijk te begrijpen. Hiermee willen wij aangeven dat het culturele aanbod uiteindelijk mede de vraag van het publiek bepaalt. Overigens willen wij niet bepleiten dat vernieuwingen, waarbij het publiek uitblijft, eindeloos moeten doorgaan. Tot hier en niet verder kan een uitgangspunt zijn. Hierboven is al aangegeven dat er activiteiten zijn die een geestelijk of maatschappelijk effect beogen. Hiernaast zijn er activiteiten die aantrekkelijk zijn in het kader van toerisme en economie. Van belang is dat er een waardeoordeel wordt gegeven aan het culturele aanbod in Soest door alle spelers in het veld zelf. De vier eerdergenoemde criteria kunnen bij de bepaling een rol spelen.
D66 Uitvoeringsplan Kunst en Cultuur Soest-Soesterberg 2016-2020 Wat ging eraan vooraf? Voorafgaand aan deze Visie is door de gemeenteraad een totale bezuiniging op de gemeentelijke begroting vastgesteld van € 2 miljoen. Inmiddels is het economische tij enigszins ten positieve gekeerd en dat doet vermoeden dat we een deel van de bezuinigingen zouden kunnen terugdraaien. Niet alleen is dit hoogst onverstandig, het begrotingsoverschot van ca. € 400.000 is niet structureel, maar geven de ontwikkelingen van de laatste tijd aan dat er naar alle waarschijnlijkheid meer geld naar het zorgdomein moet en naar de Vluchtelingenopvang (alhoewel aan het laatste het Rijk een groot bedrag bijdraagt). Er is een buffer maar niemand kan zeggen wanneer deze buffer opgebruikt is aangezien we nog geen resultaten zien vanuit het Zorgdomein.
Hoe moet het nu met de cultuur? Alhoewel de wethouder al heeft ingegrepen bij de muziekschool en bij Idea, denkt D66 dat er niet alleen bezuinigd moet worden maar ook hervormd. De D66 fractie geeft hiertoe een aantal mogelijke hervormingsrichtingen: 1. IDEA en de Volksuniversiteit zouden kunnen gaan samenwerken op de volgende gebieden: a) Cursusgebied b) Lessen op school c) Accommodatiegebied. Effecten: 1. Aanvullend op elkaars cursusgebied 2. Efficiënter inzetten van docenten 3. Besparing op accommodatiekosten. 2. De bibliotheek zal zich moeten ontwikkelen tot een media- en kenniscentrum worden met een sociale (jongeren) ontmoetingsfunctie. (De “App Club”) Deze kan eventueel gehuisvest worden in of bij het gemeentehuis waarbij wij dan ook denken aan (een deel van) het politiebureau. Voor Soesterberg kan een mobiele bibliotheek, al dan niet m.b.v. particulier initiatief, worden ingezet. Effecten: 1. Nieuwe technologieën trekken nieuw publiek aan (met name jongeren) 2. Sociale cohesie versterkt burger saamhorigheid 3. Besparing op accommodatiekosten. 3. Er kan een Soester Design + Innovation Center worden ontwikkeld waarin plaatselijke mediaspecialisten zoals web ontwerpers, app ontwikkelaars, hardware ontwikkelaars, enz. samen gaan werken. Niet alleen bestaat een dergelijk centrum (nog) niet in de omgeving maar het trekt ook nieuwe, op ontwerp gebaseerde bedrijven en werkgelegenheid aan, mits goed in de markt gezet. Het Soester bedrijfsleven kan hier een goede rol in vervullen door te inventariseren welke disciplines reeds aanwezig zijn in Soest-Soesterberg en op basis hiervan gesprekken aan te gaan met de diverse geïnteresseerde partijen. De gemeente kan hierbij op diverse vlakken faciliteren, bijvoorbeeld op vergunningen- en parkeerplaatsnorm, maar wellicht ook qua leegstaande ruimte. Effecten: 1. Regionale spilfunctie 2. Aantrekken van nieuwe werkgelegenheid 3. Soest aantrekkelijk(er) maken voor jonge mensen.
Op het gebied van subsidies kan er tevens worden bespaard met behoudt van werkgelegenheid en aanwezigheid in de gemeente door samenwerkingsverbanden door te zetten. Op het gebied van de Budget Contract Financiering (BCF) zijn wij, ook als raad, niet altijd even duidelijk. Niet alleen de subsidieontvanger maar ook de subsidieverstrekker krijgt daardoor geen sturings- en controle-instrumenten. Dit dient te veranderen. Niet alleen is het niet moeilijk om een aantal duidelijk geformuleerde doelen te benoemen maar ook schept het duidelijkheid aan iedereen die hiermee te maken heeft, dus minder zoek- en giswerk. Een voorbeeld zou kunnen zijn:
Hoeveel bezoekers zijn er nodig om het theater bij IDEA rendabel te maken? Aan het eind van het subsidiejaar kan IDEA exact laten zien hoeveel bezoekers het heeft ontvangen en wat dit heeft gekost en opgeleverd. Wat moet het aanbod aan cursussen zijn volgens de Soester bevolking? (we hebben het hier niet over kunst want daar bepaalt de kunstenaar zelf wat geboden wordt, maar over een duidelijk cursus-product). Maar ook, wat kunnen de diverse spelers op dit terrein bieden voor het aangeboden subsidiebedrag.
D66 Actiepunten Kunst en Cultuur 2016 – 2020 Waardering van kunst en cultuur (toetsingscriteria) D66 stelt voor dat de kunst en cultuur zelf gaat aangeven welke bijdrage ze op welk van de drie onderdelen geeft. Nauwe samenwerking Kunst, Cultuur en toerisme D66 stelt voor in Soest tot een actieplan “Cultuur & Toerisme” te komen waaruit gewenste samenwerkingsprojecten volgen die kunst, cultuur en toerisme binnen Soest, Regio en landelijk verder kunnen verbeteren. Dit met periodieke afstemming van betrokken partijen. Promotieplan Toerisme en Cultuur in Soest, Regio en land D66 wil kunst, cultuur en toerisme binnen Soest en de regio sterk promoten door: Vanuit bestaande middelen een promotiebudget beschikbaar te stellen, waardoor cultuur/toeristisch interessante uitvoeringen/exposities kunnen worden ondersteund en hierdoor bij een breder publiek bekend worden. Ook de A0 borden door Soest en Soesterberg moeten meerdere keren per jaar kosteloos kunnen worden gebruikt: o o
Maandelijks een Cultuur-agenda als uitneembaar inlegvel in de Soester Courant Cultuur toeristische arrangementen regionaal en landelijk adverteren i.s.m. NMM en Hilton/ Fletcher / Stay Okay etc.
Vernieuwing Kunst en Cultuur o
D66 pleit voor een Cultuurinnovatiebudget samen met een grote sponsorpartner.
o
Elke 2 jaar zal in het kader van de Gemeentelijke Cultuur Stimuleringsprijs, een prijsvraag worden uitgeschreven, waaruit een drietal Cultuurstimulering- en vernieuwingsprojecten gesponsord worden die in de prijzen (1, 2 en 3) zijn gevallen. Criteria zijn o.a.:
Vernieuwing en onderscheidende kunst en cultuurprojecten
Stimulering toerisme en cultuur
Vergroting deelname bereik jongeren.
Cultuur voor jongeren o
D66 wil dat de kunst en culturele mogelijkheden voor jongeren in Soest sterk worden verbeterd.
Onderzoek mogelijkheden om jongeren in Soest van cultuur te laten genieten
Betrek de jongeren middels een jongerenpanel bij onderzoek, wensen en uitwerking
Onderzoek ideeën voor aansprekende ruimte zoals een discotheek annex bioscoop in Idea/ Gemeentehuis/Politie accommodatie /Jeugd Cultuurhonk
Gebruik Raadzaal t.b.v. koffieconcerten / poëzie etc. op de zondagochtend (gericht op gezinnen met kinderen).
Vluchtelingen o
D66 wil dat vluchtelingen die met een status in het AZC Soest/Zeist zijn gehuisvest meer betrokken worden bij kunst en culturele activiteiten.
Kom op korte termijn tot afspraken met het AZC/COA
Ontwikkel op relatief korte termijn i.s.m. het Cultuurplatform een plan om vluchtelingen te laten deelnemen aan Cultuur. (bij de sport vindt dit al plaats).
Roep op tot initiatieven uit de samenleving en beoordeel deze samen met het AZC Zeist op haalbaar- en betaalbaarheid.
Soester Kunst- en Cultuurkaart o
D66 denkt dat meer deelname aan kunst en cultuur mag worden verwacht indien er een Soester kunst en cultuurkaart komt waarmee diverse groepen in onze samenleving extra gestimuleerd worden van cultuur te genieten.
Onderzoek naar haalbaarheid Soester Kunst- en Cultuurkaart. (Korting bij aangesloten deelnemers, zichtbaar via een Soester cultuurkaart website) (voor vrijwilligers / mantelzorgers / ouderen / etc.)
Cultuur voor ouderen D66 volgt de positieve ontwikkelingen van voorstellingen en lezingen door de Soester cultuur op het Zorgcentrum Molenschot.
(afgelopen jaar reeds 12 voorstellingen/lezingen, waaronder PVO, popkoor Joyfull, koor Byzantium, Klassieke muziek door Sietze van der Vinne (2x), Presentaties Soest door Dhr. Kruiswijk (3x), Duo Nostalgia, Kinderkoor o.lv. Sylvia Schijve en de Politie bigband).
Deze voorstellingen vinden plaats in Molenschot, waarbij ook ouderen die zelfstandig wonen en belangstelling hebben van huis kunnen worden opgehaald Stimuleer voortzetting en uitbreiding culturele activiteiten in Molenschot, ook voor nog thuiswonenden, en draag bij aan promotie. Accommodatiebeleid D66 gelooft stellig dat goede comfortabele accommodatie met bijbehorende faciliteiten bijdragen aan cultuurbereik en participatie. Dit voor zowel Soester burgers als belangstellenden in de regio. o
Nagegaan moet worden in hoeverre de meest voor cultuur en toerisme smaakbepalende accommodaties voldoen aan criteria voor verhoging van deelname en appreciatie. Denk hierbij o.a. aan:
Openluchttheater Cabrio Landgoed de Paltz en de Kluizenaarsgrot met doolhof Het Gagelgat De Paardenkamp Museum Oud Soest Culturele vereniging Artishock Cultuurcentrum Idea Cultuur Historisch gebouw “Waterleidingbedrijf Midden Nederland” (van Weerden Poelmanweg).
Hiernaast zal geïnventariseerd moeten worden welke gemeentelijke accommodaties geschikt (gemaakt) kunnen worden voor culturele doeleinden. Denk hierbij ook aan de wens voor een collectief van beeldende kunstenaars die in een aansprekend gebouw willen werken en exposeren. Johan Sebastiaan Bachschool D66 volgt de positieve ontwikkelingen in het Muziekgebouw o
Stimuleer een verdere promotie en samenwerking binnen Soest en regio.
Tot slot D66 Soest-Soesterberg denkt nadrukkelijk mee op cultureel gebied. Niet alleen omdat het een onderdeel is van de Soester samenleving, maar ook omdat het goede kansen ziet ten aanzien van werkgelegenheid, economie, toerisme en sociale cohesie. De gemeente Soest-Soesterberg is een creatieve gemeente en kan deze positie veel verder uitbreiden.
Soest, November 2015
Tjerk Reijinga (woordvoerder)
Joop van Tol Bert Smit
