4
8 (2013)
VAN DE BESTUURSTAFEL Rina Westerduin is de nieuwe secretaris! Bij de aanvang van de vergadering is Rina van harte welkom geheten door onze voorzitter, Theo Aarsen. Het bestuur is weer compleet! Er is in de vergadering veel aandacht besteed aan de lopende gesprekken met Rijkswaterstaat over de voortzetting van de financiële bijdrage voor de periode 2014 – 2018. In ons voorstel waren, naast de bijdragen van Rijkswaterstaat, ook passages opgenomen voor een betere regeling voor de structurele inzet van leden van kenniskring. In de gesprekken heeft RWS aangegeven dat echter incidenteel een beroep zal worden gedaan op de bij de leden van de kenniskring aanwezige kennis. Er is geen behoefte om VOR-leden met voorrang tegen semi-commerciële tarieven in te zetten. Wanneer specifieke kennis en ervaring wel nodig en passend is, zal Rijkswaterstaat met het betreffende VOR-lid een normaal contract op ZZP-basis of een verbintenis via een uitzendbureau aan gaan. Er zijn wel mogelijkheden en ook bereidheid om VOR-leden via de bestaande dienstverleningsovereenkomst in te zetten, bijvoorbeeld ten behoeve van rondleidingen, stewards, opbouw en behoud van historische kennis. Vergoedingen zijn dan op basis van het vrijwilligerstarief. Om toch de nodige voortgang in het overleg te houden heeft het bestuur besloten de koppeling van de financiële bijdrage aan de VOR los te koppelen van de discussie over de inzet van leden van de kenniskring. Er komt dus een convenant waarbij de (financiële) bijdrage van Rijkswaterstaat aan de VOR voor de komende vier jaar vastgelegd wordt. Daarnaast zal dit jaar verder worden gesproken over de contractuele kanten van de inzet van leden van de kenniskring. Ondanks haar terughoudendheid om een en ander in het voorliggende convenant op te nemen, heeft Rijkswaterstaat wel te kennen gegeven de samenwerking op het gebied van kennis verder te willen verkennen. (Henk Hoekstra)
CURSUSSEN VOLGEN OP INTERNET Voor VORleden die nog wat willen bijleren en Engels kunnen lezen, biedt het Coursera-platform op Internet een unieke en gratis kans. Op het platform, een jaar geleden opgericht, staan al ruim tweehonderd cursussen van internationale topuniversiteiten. De cursussen zijn kosteloos te volgen. Een vooropleiding of ingangstoets is niet vereist, wel nodig zijn een internetverbinding en een redelijke kennis van de Engelse taal. De universiteit van Leiden heeft als eerste in Nederland de inschrijving geopend voor een grootschalige online onderwijscursus op Coursera over ‘The Law of the European Union: An Introduction’. Deze cursus duurt vijf weken en vraagt een tijdsinvestering van vijf tot acht uur per week. In plaats van hoorcolleges komen er korte videoclips van ongeveer tien minuten. Via oefenvragen en casusopdrachten kunnen deelnemers zich de stof verder eigen maken, en via discussiefora bediscussiëren met andere deelnemers. Wie de cursus en de eindtoets met goed gevolg aflegt, krijgt ‘een statement of accomplishment’ Voor de Leidse cursus hebben zich al tienduizend mensen gemeld. Het totale project heeft de roepnaam MOOC: Masssive Open Online Course. Meer informatie over de Leidse cursus: www.coursera.org/ course/introeulaw. (Dick Seip)
THEEPOTTENMUSEUM WON (VERVOLG OP NR 2) Het is echt waar. Het theepottenmuseum is door de ANWB-leden gekozen als het leukste uitje van Limburg van 2013. En als u komt kijken dan begrijpt u waarom. (www.theepottenmuseum.nl van VORlid FRITS Lavell)
LEZEN OVER DBFMO Voor degenen die met DBFMO-contracten gaan werken, geeft de Rijksgebouwendienst een informatieve brochurereeks uit. DBFMO staat voor design, build, finance, maintain en operate. De gedachte bij DBFMO-contracten is, dat het financieel en kwalitatief efficiënter is een consortium het gehele levensproces van een project, dus van ontwerp tot en met het gebruik, te laten behartigen, dan de fasen aan verschillende partijen toe te delen. Een bewijs uit het ongerijmde is de ellende van het operationeel maken van de hogesnelheidslijn AmsterdamBrussel v.v. Naast de Rijksgebouwendienst werkt Rijkswaterstaat in toenemende mate met deze nieuwe soort contractering. In december heeft de minister van Financiën aan de Tweede Kamer een voortgangsrapportage over het werken met DBFMO gestuurd. Meer informatie over de brochurereeks vindt men op www.ppsbijhetrijk.nl. (Dick Seip)
De Lavells met Van Woerkom (ANWB)
NAZAAT VAN SCHEVENINGSE VUURTORENWACHTER NIEUWE SECRETARIS VOR-voorzitter Theo Aarsen en VORbestuurslid Koos Kamsteeg kenden haar van de directie Zuid-Hollland, hoofdkantoor Rotterdam, als een bekwame en montere medewerkster. Haar naam sprong er voor hen dus uit op een lijstje van mogelijke kandidaten voor de functie van secretaris in het VOR-bestuur, opengevallen door het vertrek van René Westenberg. Donderdag 2 mei werd zij met algemene stemmen benoemd: Rina Westerduin. Rina is heel verre familie van Bram Westerduin, oud-directeur-generaal vervoer. Zij kent hem niet, maar zij neemt aan dat hij, net als zij, afstamt van een zeventiende-eeuwse vuurtorenwachter op het Westerduin in Scheveningen. Er werd toen nog echt houtvuur gestookt om schepen te laten weten dat zij een kust naderden waar ze konden vastlopen. Rina kreeg nog wel eens post van A(braham) Westerduin wegens haar gelijke naam A(rina) Westerduin. Arina was de vrouwelijke variant van haar vaders naam Arie. Inmiddels is de A afgesleten en heet ze nu Rina. De nieuwe VOR-secretaris behoort tot de jongste VOR-leden. Ze is 65 jaar oud, bijna 66, een echte babyboomer uit 1947. Toen zij na de sociale academie als achttienjarige bij de toenmalige PTT kwam, viel ze met haar neus in de boter van de toenemende welvaart met flinke loonsverhogingen. In de laatste jaren van haar werkzame leven heeft ze moeten ervaren dat
Rina Westerduin
de weelde weer stukje bij beetje werd afgebroken. Rina is bij RWS Z-H hrm-adviseur geweest en in het bijzonder zorgmanager voor herplaatsingskandidaten in het kader van het zo geheten ‘sociaal flankerend beleid’ bij reorganisaties. Kritisch gevraagd naar haar successen bij dit werk, meldde ze trots dat ze voor de meesten nieuwe baantjes had gevonden, elders binnen RWS, of zelfs in een nieuw begin als zzp’er (zelfstandige ondernemer zonder personeel). Iemand die door haar toedoen bode bij de Eerste Kamer was geworden, liet haar dezer dagen trots weten dat hij een rol had bij de inhuldiging van Koning
Willem Alexander in de Nieuwe Kerk; hij moest de kamerleden naar hun plaats begeleiden. Ook voor algemene (personeels)beleidszaken heeft Rina zich ingezet. Ze is lid geweest van de Ondernemingsraad Zuid-Holland en van de GOR, de landelijke Gemeenschappelijke Ondernemingsraad en ze nam deel aan de Bezwarencommissie van het ministerie. Daar heeft ze zich laten kennen als een vervaarlijke ‘linkse rakker’: ze kwam op voor een gelijke behandeling van medewerkers binnen RWS. Haar opleiding is haar te stade gekomen bij noodzakelijke zorg voor haar ouders en familieleden. Zoals het vaak in zulke situaties gaat, was er eigenlijk geen tijd voor vrijers. Rina is dus ongehuwd en kinderloos gebleven, maar zielig is ze niet. Ze heeft nu als moderne vrouw een latrelatie (‘living apart together’) en is gelukkig. ‘Elke dag is een feestje’, zegt ze, ‘maar je moet zelf de slingers ophangen’. Een lijfspreuk van een vrolijk karakter. Een in het oog springende taak die Rina dit jaar voor zich ziet in het bestuur, is de ontvangst binnen de VOR van haar collega-babyboomers. Om te beginnen maakt ze zich sterk voor een gratis gastlidmaatschap voor hen dit jaar, in de hoop dat ze dat in 2014 omzetten in een echt lidmaatschap. Maar er zijn meer stimulansen nodig, denk ik. Rina, ik reken op je. (Dick Seip)
DE POSTZEGELVERENIGING V&W De Postzegelvereniging Verkeer & Waterstaat – of moet die tegenwoordig I&M heten? - staat open voor alle RWSers en oud-RWS-ers die belangstelling voor die specifieke vorm van verzamelen hebben. Daar vind je collegaverzamelaars, een schat aan ervaring en af en toe een gezellige bijeenkomst om de gezamenlijke hobby bot te vieren. Deelname aan het rondzendverkeer en de veilingen behoort ook tot de mogelijkheden. Natuurlijk is de Postzegelvereniging ook aanwezig op de VOR-hobbydagen. Wanneer die zijn? Volgens de planning ergens in november; zodra de datum definitief bekend is, volgt nog een formele aankondiging. Kom dan langs en neem meteen je mooie oude albums mee voor een gratis advies op maat. Belangstelling? Neem eens contact op met secretaris Hans van der Wiel via
[email protected]. Bij Hans kun je ook een proefnummer aanvragen van onze digitale nieuwsbrief. Wat biedt de PZV-V&W je? - Ons eigen tijdschrift “Onder de Loep” - Eigen rondzending van postzegels, poststukken, eerste dag enveloppen - Schriftelijke veilingen - Ons jaarlijks postzegelfestijn met veiling, ruilbeurs, taxatie, advies en gezelligheid - Korting bij aanschaf catalogi, insteekalbums, aanvullingsbladen, pincet, loep, etc. - Tijdschriftcirculatie - Contact met medefilatelisten
Zegel en bekend stempel
Wat kost het? De kosten van het lidmaatschap van de Postzegelvereniging bedragen slechts € 0,75 per maand. (Bert Elbersen, voorzitter PV V&W)
VERSLAG REGIODAG NH & FL: HISTORISCH EDAM Omstreeks 1230 is begonnen met het afdammen van de open verbindingen tussen de Zuiderzee en de grote meren in Noord-Holland, zoals de Purmer en de Beemster. Zo ontstond er bij de dam in de Ye of E, een plaats waar goederen moesten worden overgeslagen en daarmee gunstige voorwaarden ontstonden voor een handelsplaats: Edam. In 1357 kreeg Edam stadsrechten van graaf Willem V. Met scheepsbouw, haringvisserij en kaashandel bereikte de stad in de 16de eeuw zijn grootste bloei. In 1544 bepaalde keizer Karel V dat de open verbinding tussen Edam en de Zuiderzee moest worden afgesloten om het achterland tegen overstroming te beschermen. De Edamse kooplieden waren daar fel op tegen omdat Géén Trijn(tje) Keever zonder de schurende werking van eb en vloed de haven zou verzanden. Na lang touwtrekken kwam de sluis er toch en daarmee het einde van de ambitie om een grote handelsstad te worden. In het Damhotel verzamelde zich op 23 april zestig deelnemers aan de Regiodag Noord-Holland/Flevoland achter de koffie met gebak. Het hotel is op zichzelf al een bezienswaardigheid. Al in de 16de eeuw stond er een herberg en het is de plaats waar sinds het ontstaan van Edam handel werd gedreven. In drie groepen ging het gezelschap onder leiding van deskundige gidsen op weg langs de talloze huizen uit de 16de, 17de en 18e eeuw, kerken, kaaspakhuizen en stadsboerderijen. Edam heeft maar liefst 177 rijksmonumenten. Onderdeel van de rondleiding was een bezoek aan de Grote of Sint Nicolaaskerk, een laat-gotische hallekerk met werkelijk kolossale afmetingen. Na een brand in 1626 herbouwd en voorzien van prachtige gebrandschilderde ramen. Verder ging de tocht over de kaasmarkt, gesloten in 1922, maar sinds 1989 wordt er weer Edammer kaas verhandeld ten behoeve van de toeristen. Uiteraard kwamen we langs de 15e eeuwse speeltoren, die in 1972, door het slopen van de kerk, waar de uit het lood staande toren tegen leunt, dreigde om te vallen en tijdelijk met staalkabels moest worden verankerd. Na een goed verzorgde Oud-Hollandse koffietafel, wederom in het Damhotel, volgde het middagprogramma. De deelnemers konden kiezen uit een vaartocht in een koeboot, of een bezoek aan het Edams museum. De koeboten zijn een overblijfsel uit de tijd dat de percelen in de polders rond Edam enkel varend bereikt konden worden. Het Edams museum is gevestigd in het statige voormalige stadhuis uit 1737 en in een gotisch woonhuis uit 1530. Het 16e eeuwse interieur is nog geheel intact, inclusief een drijvende kelder, die omhoog of omlaag gaat als de grondwaterstand verandert. In het stadhuis bekeken we een tentoonstelling over de geschiedenis van het koffiedrinken en konden we ons verbazen over de prachtige resultaten van de kunst van het papierknippen. Oorspronkelijk beoefend door mensen uit de gegoede stand, want zij hadden immers het geld om papier en een schaar te kopen en voldoende tijd om de fraaiste voorstellingen te knippen. In de 19e eeuw werd papierknippen een volkskunst, die in de 20e eeuw vrijwel geheel verloren is gegaan. Ook waren er twee indrukwekkende schilderen van de lange meid van Edam. Trijntje Keever, bijgenaamd De Groote Meid. Trijntje bleef ongehuwd. Trijntje was een bezienswaardigheid. Zij was negen voet en drie duim lang: 2,60 meter en met een schoenmaat van 55. Zo groot was zij, dat zij zonder ladder de dakgoot kon schoonmaken. Ook het schilderij van Jan Klaasz, een kastelein die 455 pond woog, trok veel belangstelling. De regiodag werd afgesloten met een drankje in café De Harmonie, deels buiten aan het water van de Voorhaven, het weer was de hele dag prima, en deels in het sfeervolle café. Meer foto’s van Hans van Baarle staan op de website. (Gerard Bettink, regiovertegenwoordiger Noord-Holland-Zuid)
NIEUWS OVER STEVELDUCTIE Op 6 juni 2012 deed de gelegenheid zich voor om voor de Kenniskring een uitgebreide presentatie te geven over het concept van het Stevelduct. Nu we een jaar verder zijn zou ik graag iets over de voortgang van het project vertellen. Het netwerk van experts groeit gestaag. Met name in onderwijskringen vind ik meer en meer bijval. Al in de zomer van 2011 verscheen onder auspiciën van Prof. dr. ir. G. Lodewijks van de TUD, faculteit 3ME, een rapport over de basale werking. Geconcludeerd wordt dat het werkt. Vanaf dat moment is het als een open-innovatieproject geadopteerd door Stichting Vergeten Technieken en zijn er van daaruit studieprojecten geweest bij de Hogeschool Rotterdam, de Haagse Hogeschool, maar ook weer bij de faculteit Civiele Techniek van de TU-Delft. En op verschillende Technasia is het onder de noemer duurzaamheid, leefbaarheid en bereikbaarheid, een gewild onderwerp. De theoretische bevindingen zou ik graag in de praktijk willen (laten) vaststellen. Maar een prototype realiseren is nog een hele puzzel. Enerzijds spelen de kosten een belangrijke rol en anderzijds het onderzoeksprogramma. Wat willen we precies weten en wat en hoe gaan we meten. Welke schaalwetten gaan meespelen etc.
Kortom, een hele studie op zich en een zoektocht naar middelen. Vorig jaar heb ik zelf onderzoek gedaan naar aanleiding waarvan zowel de technische als de economische haalbaarheid wordt geschetst. Er is een scenario van een verbinding tussen Rotterdam-Maasvlakte en Duisburg uitgewerkt waarbij naast doelmatigheid ook gekeken is naar maatschappelijk kosten en baten. En er is een eerste voorzichtige vergelijking gemaakt met de andere modaliteiten met een conclusie dat het Stevelduct op veel punten overtuigend beter scoort. Studenten van de Hogeschool Rotterdam/STC zijn momenteel, onder leiding van de docenten E. Langstraat en A. Valkenberg, in een multidisciplinair PI-project, bezig het rapport te verifiëren en te valideren. Het Stevelduct staat er niet binnen vijf jaar. Er is nog heel veel voorbereiding en studie nodig. Wel vormt zich een vaste kern vakmensen waarmee veel denkwerk kan worden verricht. Langzaamaan ontstaat er ook enthousiasme binnen ambtelijke kringen. Het wachten is nog wel op meer serieuze marktpartijen, partners waarmee gezamenlijk kan worden opgetrokken om het project verder te brengen. Een eerste heeft zich wel al gemeld. (Aad van den Ende)
VAKMANSCHAP EN PASSIE IN LEF-INSPIRATIECAFÉ Dezer dagen kreeg ik over de post een kaartje van de Goed Werk Hub toegestuurd. Er stond een tekst op gedrukt die mij opriep me te richten op goede samenwerking met anderen. Dat kaartje verbaasde me enigszins, totdat ik me herinnerde dat ik het enkele weken tevoren aan mij zelf had gericht. Het was een van de opdrachten van de bijeenkomst over ‘Vakmanschap en lef van rijksambtenaren’ in het LEF Inspiratiecafé, 4 maart in het RWS-gebouw Westraven. De organisatie lag in handen van de Stichting Beroepseer, de inspirator van de Goed Werk Hub, en het LEF future center Rijkswaterstaat. Die 4de maart was de mooiste lentedag ooit genoteerd en de zon zond zijn stralen onbarmhartig door de ruiten van de serre van LEF. Het stimuleerde tot een levendig treffen in groepsdiscussies tussen de deelnemers, die uit vele hoeken en gaten van de Rijksdienst waren toegestroomd. Ieder kon eens uitpakken over zijn of haar staaltjes van durf en succes. De meest overtuigende verpersoonlijking van het thema van de dag bood Wanda Zevenboom, die ruim een kwart eeuw bij de dienst Noordzee werkt. Zij is nu als EU-coördinator Noordzee verantwoordelijk voor een deel van de uitvoering van de Europese Kaderrichtlijn Water. De omstanders zagen haar als Neptunus uit zee oprijzen, de drietand strijdbaar geheven tegen de oliemaatschappen die hun schadelijk oliehoudend boorgruis in zee dumpten en tegen de vissers die jarenlang met hun netten, voorzien van dikke wekkerkettingen, de zeebodem omwoelden en het leven daar ernstig verstoorden. Zij bereikte dat in 1993, samen met de andere Noordzeelanden (Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Noorwegen, Duitsland en Frankrijk) een halt werd toegeroepen aan het storten van boorgruis. In de visserij bereikte Wanda dat, eveneens in Europees verband, de zogenaamde pulsvisserij werd geïntroduceerd. Daarbij zijn zware kettingen niet meer nodig, zodat het leven op de zeebodem intact blijft. Wanda’s vakmanschap, passie en lef bewaarden de diepste onderwaterwereld in de Noordzee. Minder spectaculair, maar evenzeer demonstraties van vakmanschap en passie, bood het verhaal van Sjoerd Conijn en Govert Wesseling. Met hun meetschepen vol computers kruisen zij weken achtereen op de Noordzee, onder meer om de steeds wisselende diepten in kaart te brengen ten behoeve van de zeevaart. Bij storingen in hun meetapparatuur kunnen zij niet even naar de wal voor reparaties, zij zullen die zelf moeten oplossen met hun kennis van de instrumenten. In een nabeschouwing signaleren Sjoerd en Govert twee problemen: hoe brengen wij onze kennis over op anderen en hoe leer je ouderen omgaan met nieuwe technieken. Zij geven zelf het antwoord: koester je vakmanschap, deel je kennis en sta open voor vernieuwing. (Dick Seip)
Vaklui in het LEF-inspiratiecafé: Govert Wesseling, Wenda Zevenboom en Sjoerd Conijn
VERSLAG KOFFIEBIJEENKOMST BRUG EWIJK REGIO GELDERLAND-ZUID
Verbreden en verbinden A50
De rondleiding bij de nieuwe brug te Ewijk op 10 april is goed verlopen. Rond 9.30 uur waren de eerste aangemelde leden al daar. Ik had wat voor bij de koffie of thee meegenomen en alvast aangesneden voor de verwachte deelnemers (30). Rond 10.00 uur waren de meesten er al. Ik heb alle aanwezigen welkom geheten en nog wat mededelingen gedaan omtrent de tijd die we hier gingen doorbrengen. Doordat er meteen na de rondleiding weer een vergadering (die voorrang had) plaats zou vinden, moesten we daarna meteen het directieverblijf verlaten. Wel jammer, maar het werk gaat wel voor. Rond 10.20 uur heeft ons VORlid Tjaling de Boer (vrijwilliger bij de brug) het woord overgenomen. Bij de pp-presentatie veel aanvullende info gegeven en samen met de collega van de aannemer de vragen van de aanwezigen beantwoord. Ook is gedetailleerd weergegeven dat er het komende jaar als de brug rond eind mei in gebruik wordt genomen, de bestaande stalen brug een volledige onderhoudsbeurt krijgt. Inwendig in die brug waren ze al bezig om een aantal werkzaamheden die al konden, uit te voeren. Na de uitvoerige uitleg heb ik eerst alvast de rondleiders en presentators bedankt namens de VOR en een fles wijn uitgereikt, met applaus van de deelnemers. Daarna zijn we in twee groepen verdeeld en begonnen met de veiligheidskledij aan te trekken. Daarna te voet naar de brug. Via een toch wel hoge trap voor sommigen van ons zijn we boven op de brug aangeland. De rondleiders vertelden veel over de vele technische onderdelen. Interessant voor de meeste oud-rijkswaterstaters. Vooral toen we in het midden van de brug over gingen waren de deelnemers enthousiast. De week daarvoor kon dat nog niet. Al met al een beste geslaagde excursie / koffieronde voor alle deelnemers. Zie op de website meer foto's die ik hier en daar nog gemaakt heb. (Piet Geurtjens)
KUNST BIJ WILHELMINAKANAAL
Hondenhok......
In Tilburg vroeg de “Stichting Straat” (www.stichtingstraat.nl) in april ruim aandacht voor het Wilhelminakanaal. Op de kop van de Piushaven staat een huisje dat het onderkomen was van de havenmeester. Drie wachthuisjes en het havenmeesterhuisje werden voor de manifestatie ‘aangekleed’ door beeldende kunstenaars. Eén van de huisjes werd zelfs omgetoverd in een hondenhok! Gelukkig worden alle bruggen op afstand bediend, zodat er geen dienstdoende brugwachter in hoefde. In de huisjes staat de apparatuur voor de afstandsbediening. De bruggen zijn in beheer bij Rijkswaterstaat Noord-Brabant, Waterdistrict Noord-Brabant, waar ook de centrale voor de afstandsbediening is ondergebracht. (Piet Jan Moerman) ..en iets anders aan Wilhelminakanaal
RWS-wereld wordt Promo Waterstaatswerken Nieuwsbulletin nummer 6 – mei 2013 Promo Waterstaatswerken Aangezien het er, mede wegens alle bezuinigingen op overheidsuitgaven, niet in zit dat in afzienbare tijd een fysiek RWS-museum tot stand komt, had ik al eerder besloten te beginnen met een website die naar allerlei bronnen van informatie op waterstaatsgebied zou verwijzen. Onder die bronnen bevinden zich ook websites van musea en van ondernemingen die waterstaatswerken uitvoeren en daarom kan de nieuwe infowebsite beter niet meer de aanduiding RWS in zich dragen. De hub heb ik daarom als werktitel ‘Promo Waterstaatswerken’ gegeven. ‘Promo’ is de afkorting van ‘promotie’. LEF Inspiratiecafé over infohub waterstaatswerken Het plan bestaat in juli een LEF inspiratiecafé in Utrecht te organiseren waar de deelnemers gezamenlijk de infohub over waterstaatswerken nader vorm kunnen geven. Vragen die onder andere aan de orde komen, zijn: hoe passen we de informatie van RWS in, hoe betrekken we ondernemingen, musea en andere informatiebronnen buiten RWS en hoe organiseren we een en ander. Degenen die zich al eerder aan mij hebben opgeven als belangstellende van het project krijgen een uitnodiging voor het inspiratiecafé. Wie ook als actief bezoeker van het inspiratiecafé uitgenodigd wil worden, melde zich bij mij. ANWB doet mee met De Blauwe Lijn De DG Rijkswaterstaat Jan Hendrik Dronkers en de directeur van de ANWB Guido van Woerkom hebben op 7 mei in de ANWB-meldkamer te Wolfheze een alliantiecontract getekend. Daarin spreken ze af, te gaan samenwerken in een reeks van projecten. Daaronder bevindt zich het concept De Blauwe Lijn, dat beoogt de Deltawerken in Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant in hun samenhang aan het publiek te presenteren. Ideeën over het ‘hoe’ zullen mede in het aanstaande LEF Inspiratiecafé worden verzameld. Nadere info over De Blauwe Lijn biedt projectleider Karen van Burg,
[email protected]. Materiaal erfgoed RWS Het idee voor een fysiek RWS-museum is weliswaar in de koelkast gezet, de inzameling van historisch RWSmateriaal gaat intussen door. De ontvangen spullen worden opgeslagen in een loods op het steunpunt wegenmanagement te Hoevelaken. Geschikte stukken DG Rijkswaterstaat en directeur ANWB tekenen contract worden in ieder geval getoond in de toegangsruimten van de hoofdvestigingen van RWS. Aanbiedingen van historisch materiaal en betrokkenheid bij RWS-erfgoed kan men melden aan:
[email protected]. Dick Seip,
[email protected]
LANDMETEN KINDERWERK? Nogmaals een aanbeveling voor een bezoek aan Nieuw Land in Lelystad. Zie www.nieuwlanderfgoed.nl voor ook de actualiteiten. Als er ruimte wordt gelaten volgt er in het volgende nummer iets over ‘Landmeters van Bruggen’! (Adri den Boer)
Waterpassen met Wildt N2 in Nieuw Land
VO(O)RZORG 10: Suikerziekte (diabetes mellitus) en oogproblemen In dit tijdschrift is, buiten het kader van de V(o)orzorg artikelen, al enkele keren aandacht besteed aan diabetes mellitus, in het dagelijks leven vaak suikerziekte genoemd. Men onderscheidt bij deze ziekte twee soorten: type 1 en type 2. Bij personen die lijden aan diabetes is er in 90% van de gevallen sprake van type 2. Type 2 kwam lang vooral voor bij ouderen, vandaar de bijnaam “ouderdomssuiker”. Helaas zien we deze kwaal in toenemende mate ook bij jongeren verschijnen. Hoewel er medisch gezien duidelijke verschillen zijn tussen de beide types zijn de gevolgen sterk verwant, doordat er in beide gevallen sprake is van een instabiliteit in de suikerhuishouding in het bloed. Voor de duidelijkheid nemen we in dit artikel diabetes mellitus type 2 als uitgangspunt. Waarom zijn er zoveel complicaties mogelijk bij diabetes? Ons lichaam is, als het gezond is, een prachtig gebouwd en functionerend geheel. Hoe meer we er over ontdekken, hoe groter onze verbazing. De basis van het geheel is echter: stabiliteit. Het lichaam is heel sterk in het stabiliseren (aanvullen van stoffen, waar tijdelijk een tekort aan is, het wegwerken van ongewenste materie en het bestrijden van ziektekiemen). Lukt dit stabiliseren niet, dan heeft dat vaak grote gevolgen voor allerlei onderdelen van dat prachtig functionerende geheel. En dat is het gevaar van diabetes. Door een tekort of afwezigheid van insuline, dan wel het niet goed werken van insuline in het lichaam, is de suikerspiegel in het bloed wisselend en dat kan leiden tot een groot aantal beschadigingen, dan wel het functioneren negatief beïnvloeden, van bijvoorbeeld: hart, hersenen, nieren, huid, gewrichten, maar ook van de ogen. Omdat we in de afgelopen twee artikelen aandacht hebben besteed aan twee relatief bekende oogproblemen: glaucoom en cataract samen vaak “staar” genoemd, lijkt het zinvol om aandacht te besteden aan de invloed die diabetes kan hebben op het oog. Wat zijn de symptomen? Een persoon met diabetes kan last hebben van wisselende gezichtsscherpte. Eenvoudig gezegd: de persoon heeft op het ene moment een sterkere bril nodig dan op het andere moment. Op zich lost dit probleem zich van zelf op als het bloed weer stabiel is en leidt deze onscherpte niet tot blijvende schade. Het is echter wel een belangrijk symptoom. Immers het wijst op het feit dat, wellicht ondanks medicatie, de bloedsuikerspiegel wisselend is en die omstandigheid kan wel leiden tot lichamelijke gebreken. Andere, op zich veel ernstiger gevolgen van diabetes voor de ogen, zijn netvliesafwijkingen. De gewijzigde samenstelling van het bloed kan de bloedvaten beschadigen. In het oog zijn deze klein, fragiel, prachtig gebouwd, maar wel kwetsbaar. Deze kleine bloedvaten laten bepaalde stoffen wel (zuurstof)en andere stoffen (w.o. vetten) niet door. Bij beschadiging van die vaatjes raakt die functie verstoord en krijgt het netvlies niet de juiste bouwstenen geleverd. Van de kleine bloedvaten zelf raken de wanden beschadigd, waardoor die vocht en ook bloed kunnen gaan lekken. Soms ontstaan ook nieuwe bloedvaatjes, die zijn echter minder sterk en zorgen eerder voor problemen dan de vaten die al van herkomst aanwezig waren. De netvliesproblemen, die hiervan het gevolg zijn, kunnen leiden tot (ernstig) gezichtsverlies. Omdat die in de loop der jaren kunnen ontstaan is het belangrijk dat personen met diabetes, vooral als hun bloedsuikerspiegel vaak wisselt, regelmatig worden gecontroleerd op schade aan de ogen. Wat kan er medisch worden gedaan aan netvliesafwijkingen? De belangrijkste behandeling is het voorkomen van (verergering van) netvliesafwijkingen. Daarbij is het van belang dat de behandeling van de oorzaak (de diabetes) zo secuur mogelijk wordt gevolgd. Verder is het van belang dat de bloeddruk (vooral de zgn onderdruk) niet te hoog wordt en ook andere waardes in het bloed stabiel zijn. Als de netvliesafwijkingen te veel toenemen zijn enkele soorten van behanZorgen in Den Haag en Utrecht (www.zorgatlas.nl) deling mogelijk waarvan de laserbehandeling de bekendste is. Met behulp van laser kan een deel van het netvlies worden uitgeschakeld, waardoor minder zuurstof nodig is. Op die manier ontstaan er geen nieuwe bloedvaatjes meer en wordt een deel van de lekkage van vocht en/of bloed voorkomen. Ook kunnen lekkende vaatjes worden dichtgeschroeid. Als er bloed is gelekt in het glasvocht van het oog en het glasvocht niet meer helder wordt, kan het nodig zijn het glasvocht te vervangen. Wat kunt u zelf doen om bij diabetes oogproblemen te voorkomen. Als diabetes is vastgesteld, is het een samenspel tussen arts, gespecialiseerde verpleegkundige en de patiënt om de bloedsuikerwaarde zo stabiel mogelijk te krijgen. Dat lukt niet bij iedereen even “gemakkelijk”. Bij heel veel patiënten kan echter veel schade worden voorkomen m.b.v. de leefregels, het meten van de bloedsuikerwaarde en het regelmatig innemen van de voorgenomen medicijnen (bij diabetes type 2 zijn dat vaak tabletten) op de juiste tijd. Omdat diabetes type 2 vaak al langere tijd bestaat als het wordt ontdekt, is het van belang de ogen te laten controleren als de diagnose diabetes mellitus is gesteld. Uw arts bepaalt de noodzaak. Naast een stabiele bloedsuikerwaarde is ook een niet te hoge bloeddruk (vooral het laagste getal van cijfers waarin de bloeddruk wordt uitgedrukt) van belang en andere waardes in het bloed zoals het zgn vetspectrum. Overgewicht is ook in dit geval af te raden. Schade door diabetes is vaak moeilijk of niet “terug te draaien”. Het is daarom van belang schade te voorkomen. Ook bij deze aandoening is gezond leven, gevarieerd eten en voldoende bewegen een basis voor een zo gezond mogelijk lichaam. (Anke Vonk) NB Inmiddels zijn er 3 VO(O)RZORG-artikelen met bronvermelding opgenomen in de Nieuwsbrochure van de Kennemer Vereniging Dialyserenden en Getransplanteerden nrs 2012-3, 2012-4 en 2013-2. (Gerard Swets)
REGIODAG OOST NEDERLAND IN MUSEUMPARK ORIENTALIS Datum 18 september, sluitingsdatum aanmeldingen 31 augustus. Zie de website. Het programma: 10:30 - 11:15
Ontvangst met koffie/thee en wat lekkers in restaurant De Taverne
11:15 - 13:15
Bezoek aan Museumpark o.l.v. gidsen
13:15 - 14:30
Lunch in de Romeinse Herberg
14:30 - 15:15
Bezoek (in het Hoofdgebouw) aan de tentoonstelling “Toen God nog schreef”
15:15 - 16:00
Bezoek aan Cenakelkerk o.l.v. gidsen
16:00 - 17:00
Afsluiting in het Museumcafé
(Piet Jan Moerman)
REGIODAG NOORD NEDERLAND ROND KETELMEER Datum 13 augustus, sluitingsdatum aanmeldingen 1 augustus. Zie de website. Het programma: 09.30 - 10.00
Ontvangst met koffie/koek restaurant op Schokland
10.30 - 12.00
Museum Schokland
12.00 - 13.00
Vliegende lunch
13.00 - 13.30
Transfer met eigen vervoer van Schokland naar Urk
13.30 - 15.30
Vaartocht Ketelmeer met de Zuiderzee vanaf Urk
15.30 - 17.30
Terug naar Urk. Afscheid met aangeklede borrel bij “het Achterhuis”
(Louis van Schaik)
ZIE DE WEBSITE...
Colofon
...voor verslagen van de themamiddag over pensioenen en de nieuwe-ledendag en de kennisdag Oosterscheldekering.
Verenigingsbulletin van de VOR onder redactie van de Commissie Communicatie
VOR-leden bijgepraat over pensioenen en inkomstenbelasting
VOR-AGENDA (ZIE OOK WWW.VORRWS.NL) 13 augustus 21 augustus 18 september
Regiodag Noord NL Schokland/Urk/Ketelmeer Regiodag Zuid NL etc. te Antwerpen (zie nr 3) Regiodag Oost NL op Orientalis bij Nijmegen
KOPIJ- EN VERSCHIJNINGSDATA Zaterdag 20 juli wordt voor nr 2013-5 (van augustus) als kopijdatum aangehouden. De laatste twee nummers in 2013 verschijnen met Kracht in oktober en december. Kortere stukjes graag, deze keer moest zelfs de column vervallen! (Is eerder vermeld dat we van 10 naar 7 nummers gingen: dat is in 2013 nog zo dankzij de Geel! van voor april. Kracht verschijnt structureel 6 x per jaar, dus we gaan via 24 naar 32 pagina’s minder per jaar.) De laatst verschenen nummers van het VORbericht en van Kracht staan op www.vorrws.nl.
Hoofdredacteur: Adri den Boer E:
[email protected] Lay-out: Lex van Gennip E:
[email protected] Ambtelijk secretariaat VOR: Willy Bouwmeester en Claudia van der Staaij, Antwoordnr. 10660, 2501 WB ’s-Gravenhage, E:
[email protected] (alle zakelijke aangelegenheden,gezamenlijke in-box).
[email protected] [email protected], T: 070 - 456 11 88 Helpdesk VOR T: 070-4568400 Rekeningnr. 1294276 t.n.v. Penningmeester VOR ’s-Gravenhage Website VOR: www.vorrws.nl
