Cultuur op school; een hele kunst

G:\Beleid & Regelingen\Beleid\Cultuur op school een hele kunst.docCultuur op school; een hele kunst

-1-

ONDERWIJSPR ONDERWIJSPR1 PR1MAIR Openbaar Primair Onderwijs Krimpenerwaard, Montfoort & Oudewater

“Cultuur op school; een hele kunst”

Inleiding Het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap geeft prioriteit aan cultuureducatie. Vandaar dat het kabinet extra geld 1 beschikbaar stelt voor cultuureducatie. Een belangrijk deel van dit geld is bestemd voor cultuureducatie in het primair onderwijs. In juni 2003 verscheen het rapport “Hart/d voor Cultuur” 2. Hierin werd duidelijk dat er binnen het primair onderwijs al veel aan cultuureducatie wordt gedaan, echter zonder veel samenhang. Daarom stelt het ministerie van OC&W extra middelen ter beschikking om te investeren. Door deze impuls zal er op basisscholen meer ruimte ontstaan om kunst en cultuur de plek in het curriculum te geven die het verdient. De stichting Onderwijs Primair hecht evenals het ministerie veel waarde aan kunsten cultuureducatie. Allereerst omdat het één van de leergebieden is binnen het primair onderwijs. Voorts draagt dit onderwijs bij aan een beter en rijker leerklimaat. Het geeft vorm aan een aantrekkelijke en inspirerende wijze van leren en kan daarbij als voorbeeld dienen voor het onderwijs op andere leergebieden. De benadering die hierbij opgang doet, heeft diverse benamingen gekregen, zoals het “nieuwe leren” of “authentiek leren”. Dit leren gaat uit van betekenisvol en inzichtelijk leren in een sociale context, waarbij verbanden worden gelegd tussen de leefwereld en ervaring van de leerlingen en de kennis van een discipline of vakgebied. Het leren als een actief construerend proces. De lessen over kunst en erfgoed stimuleren de nieuwsgierigheid en kennis, maar bevorderen eveneens vaardigheden zoals onderzoekend leren. Aan de hand van deze notitie wil het bestuur van de stichting Onderwijs Primair een visie ontwikkelen op de functie van kunsten cultuureducatie in het lesprogramma en ruimte bieden om ook ervaringen op te doen met het “authentieke of nieuwe leren”. Dit alles door allianties aan te gaan met het Kunstgebouw en andere kunsten cultuurorganisaties. De subsidie van het ministerie van OCW is daarbij een mogelijkheid om kunsten cultuuronderwijs verder gestalte te geven en te verankeren in het lesprogramma van de scholen van de stichting Onderwijs Primair. 1 2

Begroting OCW 2004 Rapport “Hart/d voor cultuur www.cultuurplein.nl


-2-

Kunst- en cultuureduactie Onder kunsten cultuureducatie verstaan we alle educatieve activiteiten die kinderen in contact brengen met cultuuruitingen in actieve, receptieve dan wel reflectieve vorm. Het strekt zich uit van de beeldende vorming, muziek, dans en drama tot literatuur, audiovisueel en cultureel erfgoed. Onder dit laatste vallen musea, archieven, archeologie en monumenten. Onderwijs op het gebied van de kunsten en het culturele erfgoed is belangrijk. Kinderen dienen kennis te maken met kunst en cultuur, omdat het deel uitmaakt van de leergebieden binnen het basisonderwijs. Deze educatie is niet alleen van belang, vanwege de formele reden dat het in de Wet op het basisonderwijs staat, maar vooral omdat we ons geen ontwikkeling van jonge mensen kunnen voorstellen zonder kennismaking met cultuur. Het gaat hierbij om actuele, historische, vertrouwde en minder vertrouwde cultuuruitingen. Om een actieve bijdrage aan onze cultuur te leveren, dienen kinderen kennis te nemen van onze (multi-etnische) cultuur. In de Kerndoelen van het basisonderwijs 3staan drie aspecten vernoemd: • • •

Toerusting voor de toekomst, zodat jonge mensen in de toekomst adequaat kunnen participeren in de samenleving; kunst en cultuur vormen daar een belangrijk onderdeel van; Overdracht van culturele verworvenheden; Ruimte voor individuele ontwikkeling door het opdoen van persoonlijke, vormende ervaringen..

In de notitie “Hart/d voor cultuur”4 stelt de taakgroep dat deze educatie verder van belang is, omdat: • • • • • • • •

Het gelegenheid biedt om te scheppen; Mengvormen stimuleert van individueel en gemeenschappelijk leren; Ruimte biedt voor eigen initiatief; Inspiratie aanreikt uit vele culturen; Een tegenwicht vormt tegen de strakke beoordeling “goed en fout”; Een al te smalle focus op wat “nuttig”is corrigeert; Op meerder intelligenties een beroep doet; Helpt om kerndoelen van andere leergebieden te bereiken.

Kunst- en cultuureducatie is een uitwerking van het ideaal, dat de school een veel bredere taak heeft die met “vorming en opvoeding” kan worden aangeduid. In de uitoefening van deze taak speelt cultuureducatie een belangrijke rol. In toenemende mate hechten we in de samenleving waarde aan sociale competenties. Deze competenties stellen leerlingen in staat om met verschijnselen en situaties om te gaan die ingewikkeld, meerduidig, metaforisch en emotioneel geladen zijn. Deze competenties kunnen kinderen verwerven via kunsten cultuureducatie. Het nieuwe leren Wanneer ik hoor, vergeet ik Wanneer ik zie, onthoud ik Wanneer ik doe, begrijp ik.

3 4

Het advies van de Commissie Kerndoelen basisonderwijs, 2002 Hart/d voor cultuur eindrapport juni 2003


-3-

Kunst-- en cultuureducatie kan de weg openen naar een nieuwe vorm van onderwijs. Op een authentieke wijze kunnen kinderen leren: het zogenaamde “Nieuwe leren”. Van oudsher is dit de wijze waarop mensen leerden, namelijk al doende en experimenterende in de praktijk. Deze voor de kinderen aantrekkelijke en inspirerende wijze van leren is belangrijk, omdat het leert hoe interessant leren kan zijn. Echter als leren slechts geassocieerd wordt met “dingen van buiten leren” of “dingen leren die je niet interesseren”, is dit een obstakel voor later. Indien kinderen een manier van leren hebben ervaren die hen bevalt en hen aanspreekt op hun talenten, zijn ze gemotiveerd om later te blijven leren. Kunst- en cultuureducatie leert kinderen op een plezierige wijze leren: “Leert kinderen te leren”.

Kunst- en cultuureduactie binnen de scholen van de stichting Onderwijs Primair De taakgroep Cultuureducatie in Primair Onderwijs stelt in de notitie “Hart/d voor cultuur” dat er op het gebied van cultuureducatie door het gehele land heel veel gebeurt. De scholen binnen de stichting Onderwijs Primair zijn daar geen uitzondering op. Deze initiatieven in de Krimpenerwaard en Ouderwater zijn zeer uiteenlopend: •

• • • • • •

Van professionele ondersteuning door een culturele instelling als het Kunstgebouw, het Rotterdams conservatorium, kunstvakdocenten tot ondersteuning door bijvoorbeeld de vrijwilligers van een muziekvereniging. Initiatieven die stuk voor stuk waardevol zijn maar vragen om meer samenhang; Van structurele kunsteducatie in de vorm van “Het Kunstmenu” tot incidenten in de vorm van projecten of excursies; Van het strikt hanteren van lesmethoden voor de expressievakken tot het gezamenlijk op zoek gaan en invloed hebben op het aanbod van bijvoorbeeld de expressievakken.; Van lessen door kunstvakdocenten tot onderwijs door de groepsleerkrachten; Van visie op kunsten cultuureducatie door ondertekening van de Wanita-startnotitie5 tot het zich uitsluitend richten op de door het ministerie omschreven kerndoelen; Van een ruim gebruik van het aanbod aan externe cultuureducatieve.activiteiten tot beperkte interne activiteiten. Van schoolkoor en schoolorkest tot…

Momenteel hangt de inhoud van de kunsten cultuureducatie sterk af van de ambitie die een school zich stelt. Dit varieert van een zelfstandig leergebied met enkele activiteiten buiten de deur tot een geïntegreerde visie op kunsten cultuureducatie.

Doelstelling van de Stichting Onderwijs Primair De stichting Onderwijs Primair onderschrijft de stelling “Kunst- en cultuuronderwijs is een steeds belangrijkere factor in het onderwijs”. Het bestuur is ervan overtuigd dat kunsten cultuureducatie het onderwijs verrijkt en kinderen een belangrijke bagage meegeven. Zij stelt zich ten doel: • • •

5

Samenhang te brengen binnen de kunsten cultuureducatie van de scholen van de stichting Onderwijs Primair; Een gezamenlijke visie te ontwikkelen op de functie van kunsten cultuureducatie; Elke school een visie te laten ontwikkelen op de functie van cultuureducatie in haar onderwijsprogramma en deze meerjarige visie te vertalen in een samenhangend geheel van kunsten cultuureducatieve activiteiten;

Wedstrijd ministerie OC&W ingediend door SKVR en de Pr. Ireneschool Krimpen aan de Lek zie: www.wanita.nl


• •

• • •

-4-

Minimumdoelen te ontwikkelen waaraan alle scholen zich conformeren; Indien de subsidie “Regeling versterking cultuureducatie in het primair onderwijs” verstrekt wordt door het ministerie van OC&W, alle scholen structureel deel te laten nemen aan het Kunstmenu van het Kunstgebouw; Elke school verantwoordt de besteding van de gelden, waarna de stichting tot een overzicht van de besteding kan komen; Aandacht te besteden aan de scholing en opleiding van de leerkrachten; Het kunsten cultuureducatiebeleid op te nemen in de schoolplannen en jaarverslagen van de scholen.

Einddoel: Kinderen structureel in een doorlopende leerlijn kennis laten maken met kunst en cultuur in een gevarieerd programma van culturele activiteiten. Hierbij hebben de scholen beleidsvrijheid bij het samenstellen van het lesprogramma en oog voor alle kunstdisciplines en de culturele omgeving van de school.

Scholen verschillen De stichting Onderwijs Primair geeft de scholen de beleidsruimte om keuzes te maken. Maar hoe geeft een school daar vorm en inhoud aan? Om te beginnen door vragen te stellen : “Wat past er bij de identiteit van onze school?”, “Wat is de culturele omgeving van de school?” en “Op welke wijze moet de school zich versterken?” “Wat is de wens van de ouders van de school?” Om scholen te ondersteunen bij het zoeken naar antwoorden kan een instelling als Kunstgebouw6 adviseren en coachen. Ook diverse andere instellingen starten met cursussen om beleid te formuleren en leerkrachten te ondersteunen.

Het kunstmenu van Het Kunstgebouw Het merendeel van de scholen van de stichting neemt deel aan het Kunstmenu. Met Kunstmenu kunnen leerlingen in het basisonderwijs kennismaken met alle vormen van professionele kunst. Op het programma staan voorstellingen, tentoonstellingen, concerten en films. Gedurende de schoolloopbaan van een leerling biedt het kunstmenu confrontaties met de diverse kunstdisciplines. Het programma houdt niet op bij de deur van het leslokaal. Het Kunstgebouw wil structureel samenwerken tussen scholen, culturele aanbieders, en gemeenten bevorderen.

Scholing “De leerkracht is een belangrijke sleutelfiguur voor het welslagen van cultuureducatie in het primair onderwijs. Geleidelijk aan is de rol van leerkrachten bij cultuureducatie aan het veranderen en bezinning op hoe leerkrachten ondersteund kunnen worden om die vernieuwde rol waar te maken, is gewenst”. Dit concludeert de OCW taakgroep Cultuureducatie in het Primair Onderwijs. De school dient dus aandacht te besteden aan scholing en opleiding van leerkrachten. De stichting Onderwijs Primair wil studiedagen inrichten rondom kunstzinnige oriëntatie. Door het bijwonen van workshops kunnen leerkrachten: • • 6

Zich oriënteren op verschillende vormen van kunstzinnige / artistieke vorming; De eigen culturele bagage vergroten;

Info vanaf 1 april 2004 via www.kunstgebouw.nl / Kunstimpuls 2004-2005


• •

-5-

Handreikingen krijgen over de wijze waarop je kunt filosoferen met kinderen over kunst en cultuuruitingen Inzicht krijgen welke externe expertise in te kopen is bij instellingen voor kunsten cultuureducatie.

De scholen dienen de veranderingen te betrekken bij het opstellen van de Persoonlijk Ontwikkelings Plannen (POP) en hier aandacht aan te besteden. Dit is een belangrijk instrument in ons personeelsbeleid. Leerkrachten worden uitgenodigd aan te geven wat hun sterke en minder sterke kanten zijn. In overleg met collega’s en de schoolleiding worden ontwikkelingsmogelijkheden besproken. De school kan zou langzamerhand zicht krijgen op ontbrekende aspecten van de kunsten cultuureducatie. Bij de werving van nieuw personeel kan hierin worden voorzien.

Kunst- en cultuurcoördinator Het aanstellen van een cultuurcoördinator binnen het primair onderwijs is in opkomst. Het is een rol die door één of meerder leden van het schoolteam kan worden verzorgd. Deze taak wordt omschreven binnen het taakbeleid van de school. Het betreft hier taakdifferentiatie. Drie taken worden hierbij als belangrijk gezien: Het afstemmen van activiteiten, het zorgdragen voor inbedding en continuïteit en het ontwikkelen van schoolbeleid op dit gebied. Belangrijk is het mandaat dat de coördinator krijgt. Dit mandaat is afhankelijk van het ambitieniveau van de school.

Netwerken. Als scholen, vakdocenten, leerkrachten meer onderlinge contacten hebben kan men informatie uitwisselen en inspiratie opdoen. Binnen de stichting bestaat de mogelijkheid om elkaar onderling te versterken en ervaringen uit te wisselen. Het Kunstgebouw organiseert daarnaast netwerkbijeenkomsten7 waarbij onder meer gesproken wordt over nieuwe methoden of thematische onderwijs. Deze bijeenkomsten staan voor 2004 en 2005 gepland.

7

Aanmelden voor een netwerk via www.kunstgebouw.nl of aanmelding 015-2154516

Cultuur op school; een hele kunst

Recommend Documents