Cultureel literatuur, uitvindingen, cultuur algemeen. Petrarca, Italiaans dichter, grondlegger humanisme en bedenker middeleeuwen

(begin) Middeleeuwen Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst

politiek, sociaal, economisch, sociaal/maatschappelijk

literatuur, uitvindingen, cultuur algemeen

Architectuur, schilderkunst, beeldhouwkunst

Vroege middeleeuwen 500-1000, Petrarca, Italiaans dichter, hoge middeleeuwen 1000-1300, late grondlegger humanisme en middeleeuwen 1300-1500. bedenker ‘middeleeuwen’ Christendom verspreid zich over Europa, door elite of monnikenwezen.

Monniken/kloosters verplaatsen zich vanuit woestijngebieden naar Europa. Monniken> aardig, vertrouwen. Leenheer dacht alleen aan zichzelf. Kloosters werden steeds belangrijker.

Agrarische samenleving in het begin, steden ontstaan in de late middeleeuwen Europa> lappendeken van volken Landjepik> dreiging> geloof wordt belangrijk Merovingische periode (450-750)

Kunst van Kelten, Vikingen en ander volkeren dicht bij de natuur. Veel vlechtmotieven (twijgmatten), fabeldieren, symmetrie. Kunst die terugvoerde naar Romeinste stijl. Combinatie van Romeinse kunst en primitieve/Keltische kunst

Geloof is een constante factor in de middeleeuwen

Kloosters> initiaalbladen, geïnspireerd op Keltische kunst. Vlechtmotieven> eeuwigheid.

H. Benedictus> strenge klooster regels(520). Ora et labora.

Meerderheid van bevolking kan niet lezen> veel beeld

Greorgius de Grote> kerkvader> eenheid mis/kerk. Zang. ‘Zien is geloven’ > macht, pracht en praal in kerk Kerstening: mensen tot het Christendom bekeren Geloof neemt een vlucht

Dierenkop, Oseberg schipbegrafenis ±825

Initiaalblad Book of Kells ±800

Karolingisch Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst




768-814 Karel de Grote, regeert over een groot deel van west Europa Goddelijke orde handhaven. Ontstaan van feodale stelsel en standensamenleving. Agrarische samenleving Centralistische politiek.

Renovatio: Karolingische renaissance, oriëntering op Romeinse oudheid

Abdijen verwierven ivoor- en goudsmeedwerken, die gebruikt werden voor de kerkdiensten Veel voorwerpen waren van hout, verguld en ingelegd met edelstenen en glas.

Paleiskapel: Karel de Grote zit boven, mengt zich niet met het ‘gewone’ volk. Kerstdag 800: kroning tot keizer door paus Leo III Karel stelt zelf bisschoppen aan en probeert zo macht v.d. paus te omzeilen Zoon Karel, Lodewijk de Vrome is opvolger. Na dood Karel verbrokkeld het rijk en is er weer sprake van een ‘lappendeken’ en landjepik Karel de Grote nam een voorbeeld aan de Bijbelse koning Saul, Salomon en David

Karel de Grote: Latijn als voertaal, wetenschap en studie van klassieke teksten belangrijk.

Paleiskapel (San Vitale Ravenna). Lezen, schrijven en onderwijs erg Achthoekig, centraalbouw, atrium, belangrijk! vierkant, absis, westwerk Begin van huidige school/onderwijs (fortificatie) Spolia >(verschillende) uit Rome Paleisschool: kopieën manuscripten, afkomstige zuilen. antieke geschriften en bijbel. Mozaïek (byzantijns) Kloosterleven ontwikkeld zich sterk, Romeinse en Byzantijnse stijl benedictusregel belangrijk. komen samen Kloosters bieden veiligheid Kloostercomplexen volgens een Neuf Preux: in middeleeuwen de vaste opbouw; oratorium(kerk), grootste helden van de geschiedenis dormitorium(slaapzaal), refectorium(eetzaal), gastenverblijf(cella hospitum) en portierswoning(portaria)

Interieur en doorsnedes van de paleiskapel en San Vitale

Ardennenkruis, verguld houten kruis, ingelegd met glas en edelstenen

Kloosterpoort Lorch, Romeinse tradities zijn te herkennen. Zuilen, bogen, absissen.

diptiek van Genoelselderen , ivoorsnijwerk

Ottoons 900-1000 (Romaans Duitsland) Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst




Otto I, II en III hebben de macht.

Baseerden zich, net als Karel de Grote, op het Romeinse rijk en hun erfgoed.

Veel byzantijnse invloed: goud, frontaal, lineair en plooien in de kleding

Nemen een groot voorbeeld aan Karel de Grote.

Banden met Byzantium: Otto II met Architectuur: (triomf)bogen, byzantijnse getrouwd. torens/westwerk, basilicale bouw, opstand, veel decoratie, Kerk gericht op de Oriënt, zon op> verschillende (meerdere) materialen, kant van verlossing, zon onder> driedeling. kant van waarschuwing Dragende muren, kleine ramen, accent>horizontale lijnen, toont Pelgrimsroutes ontstaan. massief. Boetedoen, relieken aanraken. >Santiago de Compostella (Jacobus) Crypten ontstaan/worden gebouwd. >Sint Pieter, Rome (Petrus) Onder hoog altaar, gericht op het >Jeruzalem (Jezus) oosten. Alternerend stelsel> zuil, zuil, pilaar Reliekhouders (nav pelgrimsroutes) Rijk versierd. (zien is geloven)

Evangelie Otto III, Voetwassing, ±1000. Veel byzantijnse invloeden Goud, frontaal, lineair

Neuf Preux. De drie antieke helden Hector, Alexander de Grote en Julius Caesar. De drie Bijbelse helden Jozua, Judas Maccabeus en koning David. De drie christelijke helden koning Arthur, Karel de Grote en Godfried van Bouillon. Bijbelse helden waren een voorbeeld voor Karel de Grote, hijzelf was een voorbeeld voor Ottoonse vorsten

Hildesheim, St. Michel. 1000-1035 Dragende muren, kleine ramen, horizontale lijnen. Ingang aan de zijkant. Transept; vieringstoren. Plafond beschilderd met heiligen. Bronzen deuren (oude en nieuwe testament)

Detail bronzen deuren Hildesheim

Reliekhouder

Islam Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst




Veel veroveringen gedaan door de tweede en derde kalief, Omar en Othman, waardoor de grootte van het gebied van de Islam gigantisch toenam.

Veel uitvindingen gedaan door Arabieren/Islamieten >Arabische cijfers >scheepsroer >astrolabium (berekenen plaats hemellichamen) >kompas >camera obscura

Door de vele veroveringen was er in de begintijd van de Islam ‘geen tijd voor kunst’

Tempelberg is de meest beladen religieuze plek. Voor de drie grootste monotheïstische godsdiensten erg belangrijk. Joden> offering van Isaac. Moslims> begin Mohammeds reis naar de hemel.

Er worden geen mensen afgebeeld.

Water is belangrijk>reinheid >verkoeling

Veel wiskunde in architectuur en beeld

De verovering van Spanje is een bedreiging voor West Europa

Rotskoepel, gebouwd op de heiligste plek, de tempelberg. > volgens vaste afmetingen, goddelijke wiskunde. Mozaïeken>paradijs

Veel propaganda in beeld en tekst. Tekst wordt ook als kunstvorm gezien

Veel decoratief, symmetrie (patronen)

Interieur en bovenaanzicht van de rotskoepel

Mathematische verhoudingen en decoratieve patronen

Astrolabium

Romaans (Frankrijk) 1000 - ±1200 Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst




Feodale stelsel: >Koningen in kleine gebieden Leenheren van adel, ridders strijden voor hen >geestelijken >boeren, armen, hongerigen, leenmannen(werken in dienst van de heer) Lagere klasse werkt voor de leenheer in ruil voor bescherming. Veel leenheren>veel gevechten>veel kastelen/burchten

‘romaans’> term die in de 19e eeuw Dikke, zware muren, kleine ramen, bedacht is. veel bogen, breed ipv hoog bouwen. Tongewelf In een groot gebied eenheid in stijl, vooral architectuur en Kloosterkerken: basilicale bouw beeldhouwkunst Eenheid> keerpunt jaar 1000 Straalkapellen

1095> Paus Urbanus roept op tot eerste kruistocht> heilige land bevrijden van de moslims >iedereen die heidens is moet bekeerd worden

Naast de pelgrimsroutes ontstaan kloosterkerken met steeds meer relieken. Pelgrims droegen amuletten tegen het kwaad

Aan westkant, westwerk> laatste oordeel, betreden van de kerk >links hemel, de goeden >rechts hel, het kwaad Timpaan/westwerk was geschilderd

Nieuwe kloosterorde: Decoratief, onnatuurlijke plooien, Cluniacenzers, benedictusorde. Adel frontaal en monniken versterken elkaar. Alles is symbolisch Na de kruistochten veel invloeden uit de Islam terug te zien in de kerk Fresco’s>meestal op architectuur, soms op tongewelf middenschip 1050> nieuwe techniek: 2 tongewelven haaks op elkaar Decoratieve schilderingen, behalve Rib ter versteviging>kruisgewelf en absis. ribgewelf. Relieken St. Foy

Reliekhouder St. Foy. ± 990 Goud ingelegd met edelstenen en glas

Westwerk St. Foy. Laatste oordeel. Goed, links, en kwaad, rechts St. Sernin, Toulouse. Basiliek langs de pelgrimsroute naar Compostela. Gebouwd vanaf 1060. Door vele relieken werd dit de belangrijkste Romaanse kerk van het westen. Veel straalkapellen.

Cluny, 3e kloosterkerk, 1095-1115. De kerk is grotendeels verwoest.

Jean Fouquet, Paus Urbanus II predikt de kruistocht, 1425

Kruisgewelf en ribgewelf

St. Gilles du Gard, detail van het westportaal, 1125-1150 Frontaal, onnatuurlijke plooien

St. Sernin sur Gartempe, Poitiers, 1095-1115. Interieur, fresco’s op plafond

Romaans (Italiaans) Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst




Steden: bescherming van paus of van Duitse keizer, investituursstrijd

Belangrijke kunstenaars worden met Decoraties in marmer (buitenkant) naam afgebeeld Basilicale bouw, hoog middenschip, lage zijbeuken, geen tongewelf>hout Doet Romeins aan

San Miniato al Monte, Florence, 1013 Voorgevel van marmer Goud (byzantijnse invloed)

Benedetto Antelani Koning David, Kathedraal Fidenza 11801190

Wereldlijke kunst

Tapijt van Bayeux. ±1073-1083

Gotiek (Frankrijk) Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst


Literatuur, uitvindingen, cultuur algemeen

architectuur, schilderkunst, beeldhouwkunst

Door pelgrimstochten ontstaat handel, door handel ontstaan steden. Steden(kerken) gaan concurreren. Mensen trekken naar de steden, feodale stelsel raakt in verval

Saint Denis (St. Dionysius)>1e bisschop Parijs. Abdijkerk op graf St. Denis. Abt Suger >verbouwing >ontstaan Gotiek. Suger ging hierbij uit van de Bouw kathedraal> grote organisatie neoplatoonse filosofie van Geld inzamelen, verschillende Dionysius de Areopagiet. disciplines werken samen, verenigen Cluniacenzer, kloosterorde. in gilden, technische ontwikkelingen Onafhankelijk van de paus, monniken en adel versterken elkaar, adel ondersteunt financieel en de monniken adviseren de adel. Suger en cluniacenzers>pracht en praal. Cisterciënzer (Bernardus van Clairvaux), tegenbeweging gotiek (kostbaarheden), terug naar benedictusorde, zelfvoorzienend, licht als Gods aanwezigheid.

Begin gotiek door verbouwing St. Denis door abt Suger Kerk ‘hangt’ tussen slank geraamte van steunberen en luchtbogen Geen dichte/blinde muren of massieve pijlers, veel ramen>licht Kerkgebouw is lichaam van Christus Licht en mathematische verhoudingen staan voor immateriële aanwezigheid van God Goddelijke verhoudingen: 1:3, 1:4 1: God 3: De drie-eenheid, God de vader, de zoon en de heilige geest 4: De vier evangelisten Kerk is hoog en smal

Veel technische ontwikkelingen spitsboog, luchtboog, kruisrib, steunberen, geen opvullingen, geen dragende muren, veel ramen, mathematische verhoudingen. Kathedraalscholen ontstaan, wetenschap wordt belangrijk. 7 vrije kunsten, artes liberales Trivium Quadrivium Grammatica aritmetica Retorica geometrie Logica Astronomie Musica +artes mechanica (ambacht) Scholastiek> koppelen van klassieke geschriften aan christelijke leer Vincent van Beauvais schreef een encyclopedie die hij ‘de grote spiegel’, ‘speculum maius’ noemde.

Beeldhouwkunst is levendig Afzonderlijke en duidelijk verschillende figuren Maria verering, familie is belangrijk omdat mensen vanuit de dorpen naar de steden trekken. Maria wordt vaak als symbool voor de kerk gezien, moeder van de kerk. Voorspoed en rijkdom van een stad word door beeldhouwkunst weerspiegeld in de kathedraal.

St Denis, voorstad van Parijs Karolingische abdij uit de 8ste eeuw Romaanse kerkbouw Aanpassing in gotische stijl door Abt Suger

Luchtbogen en steunberen

God (de zoon/Jezus) als al architect en zijn lichaam als de kerk

Mathematische verhoudingen in de St. Denis kerk als microkosmos, weerspiegeling van macrokosmos

Lactatio ‘De legende van Bernard van Clairvaux vertelt dat Maria met haar kind aan hem verschijnt en dat zij hem in plaats van Jezus voedt met haar moedermelk. In zijn devotie heeft Bernard zich kennelijk zozeer vereenzelvigd met het kindje Jezus, dat hij nu profiteert van Maria's koesterende zorg.’

Het bouwen van een kathedraal was één grote organisatie waarbij inwoners van de stad, gilden en vele anderen samenwerkten en/of geld inzamelden. Er was veel concurrentie onder verschillende steden

Laon. De ossen op de torens staan voor de rijkdom en voorspoed van de stad

Ontwikkeling van de gotiek Vroeg gotiek 1140-1200 Hoog gotiek 1200-1300 Laat gotiek 1300-1500 Ontwikkeling afhankelijk v.d. streek. Verticaliteit Technisch vernuft Decoratiever Meer ramen/ wand wordt opengebroken tot skeletstructuur

Het roosvenster als symbool voor Maria. Marie: roos zonder doornen.

Glas in lood ramen. Veel symboliek. Oude en nieuwe testament, opdrachtgever, profeten, engelen, beroepen en Maria en Christus worden afgebeeld. Glas in lood ramen en beeldhouwkunst dragen alle, tot dan toe bekende, kennis in zich.

Gotiek (Engeland) Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst




Gotiek door Fransen geïntroduceerd • Vroege Engelse Gotiek – 1100-1250 • Decoratieve of Curvilineare stijl – 1250-1300 • Late gotiek / Perpendiculaire stijl – 1300

Kathedralen bevinden zich aan de rand van een stad.

Breed, robuust, geen nadruk op verticale lijn, luchtbogen verstopt, viering torens> robuust, krijgen de nadruk.

Kerk is centrum van de gemeenschap

Kathedraal van Canterbury, interieur en exterieur

Decoratieve stijl

Perpendiculaire stijl. Waaierbogen hangen aan het plafond, zijn niet dragend.

Gotiek (Italiaans) Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst




Verdeel en heerspolitiek Als gevolg van de investituursstrijd gaan steden concurreren.

Romeinse erfgoed is volop aanwezig Toepassing van gotiek vooral in in Italië in de vorm van details. monumenten, daardoor is de gotiek nooit echt van de grond gekomen. Relieken worden ook hier belangrijk

Nog veel byzantijnse invloeden, byzantium> einde van handelsroute ‘zijderoute’. Steden langs de pelgrimsroute worden rijk door deze handelsbanden. Vooral door wolhandel en zoutwinning. Vooral families hadden hier profijt van. Sommige werden zo rijk dat ze bankier werden en geld uitleenden aan Duitse keizer of paus (investituursstrijd) Milaan had banden met Franse vorsten.

Pelgrimsroutes naar Rome.

Enige kathedraal met gotische toepassingen is de dom in Milaan. Universiteiten ontstaan in de steden, Door 50 bouwmeesters aan gewerkt; maar deze zijn niet verbonden aan een combinatie van gotische de kathedralen. kenmerken. Zeven vrije kunsten. Trivium Quadrivium Grammatica aritmetica Retorica geometrie Logica Astronomie Musica +artes mechanica (ambacht)

Dom van Milaan

Internationale/late gotiek (1380-1430) Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst




Westers schisma >kerkscheuring >verplaatsing pauselijk hof >meerdere katholieke observaties (Rome, Avignon, Pisa)

Dante > schrijft voor het eerst in het Italiaans >schrijft heel beeldend >Divina commedia (hel, vagevuur, paradijs) Decamerone van Giovanni Boccaccio > populairder, actueler en dichter bij het volk >onderwerp: zwarte dood

Kunst uit uiteenlopende gebieden Europa Decoratieve kunst Kunstenaars maken het leven mooier Hof wordt de belangrijkste opdrachtgever voor de kunsten.

Rijk materiaal gebruik Zwarte dood> fresco’s met dodendans bij graven ‘gewone volk’ Veel portretten >Knekelruimten Beeldhouwkunst: sierlijke plooien, Petrarca> eerste humanist S-curve (mensgerichte filosofie/levensbeschouwing, God is nog belangrijk, maar waardigheid komt vanuit de mens)

gebeden-/ getijdenboek, gebroeders van Limburg, gebeden per dag, maand seizoen afgebeeld. Gebruikt door adel Wilton Diptiek, kon mee op reis, dure materialen: goud en blauw, rijke decoraties, aandacht voor natuur, veel symboliek

Gisants, enorme productie n.a.v. zwarte dood. Als 33-jarige afgebeeld (Jezus)

Renaissance Italië (ontstaat rond 1400) Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst




De renaissance ontstaat door een hernieuwde interesse voor de oudheid en een groeiend individualisme. Er vindt een strijd plaats tussen Florence en Milaan om te bepalen welke stad het meest geschikt is voor de voortzetting van het oude Rome, Florence ‘wint’.

Gilden beheerden het geld om in culturele projecten te stoppen. Door prijsvragen ontstaat er concurrentie tussen kunstenaars en de kwaliteit gaat omhoog.

Inovatio wordt belangrijk, vernieuwingen, meer zijn dan een ambachtsman >snelle ontwikkelingen

De Medici familie was een familie die erg belangrijk werd in Florence. Deze status en rijkdom hadden zij te danken aan het bankieren. En later aan gearrangeerde huwelijken, zaken doen en omkoping, om zo de familie belangrijk te maken. Di Medici >academie gesticht: oude geschriften bestuderen, neoplatonisch. >bouwden vondelingenhuis

Perspectief wordt ontdekt door Brunelleschi.

Aemulatio: ‘op de schouders van een ander gaan staan en nóg beter worden’, overtreffende trap

Florence: mensgericht Humanisme zorgde ervoor dat ook klassieke geschriften weer bestudeerd werden Kennis was erg belangrijk

Florence>Disegno: vormgeven, het idee wordt belangrijk Venetië>Colore

Families opdrachtgevers voor de kunsten.

Kunstenaar ‘reist’ tussen verschillende opdrachtgevers.

Kunstenaar wordt zelf belangrijk.

Giorgio Vasari (1511- 1574) schrijft De ‘eigen tijd’ wordt belangrijk. biografieën van renaissance Bijbelse of historische verhalen kunstenaars worden geactualiseerd, in eigen stad en tijd geplaatst. Alberti vertaald Vitruvius in tien boeken. In de architectuur wordt vaak een ab-a schema gebruikt.

Baptisterium Florence

Deur baptisterium Pisano

Deuren Ghiberti, noordelijke deur en ‘paradijsdeuren’

Uitvinden perspectief Brunelleschi.

Koepel v.d. dom in Florence door Brunelleschi

Masaccio: Drie-eenheid, helemaal in perspectief

Brancacci kapel, Masaccio. Bijbels verhaal in eigen tijd geplaatst

Or San Michele, middeleeuws gebouw voor alle gilden, nissen gevuld door verschillende beeldhouwers. Donatello St. Joris, maakt optimaal gebruik van de ruimte en het licht o.a. door het gedraaide bovenlijf.

Vondelingenhuis di Medici door Brunelleschi. Vast ritme, medaillons met baby’s in wikkels, symmetrie

Vlaamse primitieven Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst




Vroege Vlamingen Vlaamse primitieven behoren meer tot de gotiek dan de renaissance. Doorbreken Renaissance pas later door handel/contact met Italië door kunst(enaars)

Ontdekking olieverf (tegelijkertijd in Noord-Italië) >droogt langzaam >mogelijkheid om in detail te werken >realistische kleurweergave, naturalisme Filips de Goede, adel (erfenis), bond >licht en schaduw is goed aan te gilden van de ‘orde van het Gulden geven, hierdoor is er sprake van Vlies’ aan zich, en hierdoor bonden modelering in de figuren en is de zich ook edelen en kooplieden aan stofuitdrukking beter. hem. Kocht geen macht, maar verschafte Door vele reizen is er uitwisseling in privileges in ruil voor trouw. kennis en kunstwerken tussen de Vlamingen en Italië. Door huwelijken en veroveringen van Filips’ zoon, Karel de Stoute, breidde het gebied uit. Bourgondische rijk wordt uiteindelijke Habsburgse rijk. Handel werd belangrijk, wol wordt het belangrijkste exportproduct. Steden als Gent, Brugge en Ieper kennen grote economische welvaart, onder andere door de boekdrukkunst in Brugge.

Tempera is meest gebruikte verfsoort tot ontdekking olieverf, laatste krijgt voorrang Olieverf> meer in detail werken, droogt langzaam, realistische kleuren, licht en schaduwen weergeven Eigentijdse voorstellingen en locaties.

Filips de Goede door Rogier van der Weyden.

Melchior Broederlam, kruisretabel. Een van de eerste Vlaamse primitieven. Tempera op paneel. Perspectief klopt niet, veel decoraties, Bijbelse scenes.

Robert Campin, deel van Merode altaar. Centraal perspectief. Olieverf op paneel.

Jan van Eyck, portret van Giovanni Arnolfini en zijn echtgenote. Olieverf. V. Eyck was een leerling van Campin, of van zij broer, Hubertus van Eyck.

Jheronymus Bosch, Tuin der lusten

Renaissance (hofcultuur) Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst




Kunst wordt propagandamiddel voor Kunststijlen worden op papier gezet families Belangrijke families hebben een Er zijn verschillende ‘hofkunstenaar’ regeringsvormen: keizer, paus, Pierro del la Fransesca, kunstenaar republiek. van familie Montefeltro, Urbino Andrea Mantegna, kunstenaar van Families willen alleenheerschappij familie Conzaga, Mantua Familie di Medici, Florence, huurde Van niets>iets: kennis v.d. meerdere kunstenaars in. wetenschap, geld, connecties, band met de paus, militair strategisch, Albrecht Dürer leerde perspectief adellijk gedrag, goed kunnen praten, van Mantegna, perspectief verder kennis v.d. kunsten, kennis v.d. uitgewerkt en op schrift gezet oudheid, beheersing lichaam en geest(dansen) Academie van Medici: neoplatonisme is belangrijk, lessen Na verdrijving di Medici had van Marsillio Ficino aan di Medici Savonarola de macht, wat een en kunstenaars. culturele breuk voor Florence Planeten zijn belangrijk, deze betekende. worden gekoppeld aan mythologische verhalen. Saturnus is belangrijk voor de kunsten, staat voor creatief, contemplatief, gevoelig. Na verdrijving di Medici uit Florence werd het neoplatonisme lange tijd verboden. Paus Sixtus IV, opdrachtgever voor de sixtijnse kapel. Paus had drie taken, >geestelijk leider, eerste priester >wetgever >wereldlijk leider.

Er gelden strenge architectonische regels, opgesteld door Alberti. Veel kenmerken van gebouwen uit de oudheid Nadruk op horizontale lijn en a-b-a schema. Anatomie en juiste menselijke proporties zijn belangrijk. Perspectief speelt een steeds grotere rol. Disegno, het idee is belangrijk. Veel aandacht voor de oudheid, antieke bronnen en geschriften

Alberti, Sant Andrea, Mantua Er was weinig plaats voor de kerk >in de hoogte gebouwd om toch grootse plek binnen het straatbeeld in te nemen. Kenmerken uit de oudheid komen terug. Cirkel en vierkant en a-b-ab-a schema komen terug, ook binnen.

Pierro della Fransesca, portret van van Battista Sforza en Federico da Montefeltro. Op de achtergrond is het landschap van Urbino te zien. (maagdelijk)schoonheidsideaal: rijkversierde kleding, parels, gouddraad. Blank>rijk genoeg om binnen te blijven. Rode pet en kleding: humanist>kennis. Gebruind: veel buiten, oorlog gevoerd.

Studiolo van Federico da Montefeltro. Schilderijen met ingelegd hout. Studiolo> studeerkamer om te laten zien dat je tot de hofcultuur behoort. Boeken, muziek en schilderingen van belangrijke mensen.

Andrea Mantegna: Oculus in de Camera degli Sposi. Blik op de hemel in perspectief, overgang tussen de aardse en de hemelse liefde. Naar aanleiding van een goed huwelijk werd de kamer van de geliefde beschilderd.

Andrea Mantegna: Gestorven Christus. Verkorting van het menselijk lichaam> een innovatie, wordt ingezet om de toeschouwer bij het beeld te betrekken.

Dürer leerde het perspectief van Mantegna, werkte dit uit op schrift en maakte een hulpmiddel. Studiolo van Isabelle d’Este. Hele studiolo vol met schilderingen door Mantegna.

Privekapel van di Medici (privekapel eigenlijk alleen voor paus). De optocht van drie koningen op alle muren weergegeven door Benozzo Gozzoli.

Paolo Uccello, slag bij San Romano. Strijd tussen de Florentijnen en de Sienezen. Condotierre was kennis van di Medici. Veel beweging, perspectief, lijnen. Werk werd bijna niet begrepen.

Botticelli, de geboorte van Venus en Tondo 'Madonna dei Magnificat‘ Botticelli werkt vanuit lijnen (disegno), maakt vaak gebruik van hetzelfde type vrouw, eigentijdse personen en een landschap op de achtergrond zijn kenmerken van zijn werk. Eerst mythologisch werk, later enorm religieus.

Sixtijnse kapel, Luca Signorelli, Wetgeving van Mozes. Personen lijken mythologische figuren, heel menselijk, maakte anatomische studies.

Hoog renaissance (±1500-1530) Historische gebeurtenissen

Cultureel

Kunst




1453: val Constantinopel Ontdekkingsreizen >Portugal: 1482: Diogo Cao> Kongo 1488: Bartholomeus. Dias> Kaap de Goede Hoop 1498: Vasco da Gama> om Afrika naar India >Spanje 1492: Christoffel Columbus> Amerika >Engeland 1497: John/Giovanni Cabot > Noord Amerika 1430: Uitvinding boekdrukkunst

Maarten Luther spijkert stellingen aan kerk> symbolisch begin protestantisme

Zes geniën, goed op vele vlakken: >Leonardo da Vinci Schoolvoorbeeld Homo Universales: -Beeldhouwkunst -Anatomie -Schilderkunst -Wetenschap -Filosofie >Michelangelo -architect, schilder -begonnen als beeldhouwer -leven: lijdensweg -veel invloed op de kunstgeschiedenis >Raphaël -belangrijk voor de schilderkunst -Causeur, spreker -Toonbeeld ideale mens/kunstenaar -Nam een groot voorbeeld aan Da Vinci en Michelangelo -Aemulatio belangrijk >Bramante Homo Universales -Schilder -Graveur -Architect, ontwerp voor bouw St. Pieter >Giorgione -Venetië -Korte carrière -‘Alleskunner’ -combinaties van genres, fantastische schildertechnieken en fantasie >Titiaan -Venetië -Verschillende genres; historiestuk, portret, landschap (ook Giorgione) Natuurlijke talenten, constant gevoel van falen, aemulatio!

Paus Julius II (neef Sixtus IV), tirannieke houding >Uitbreiding pauselijk gebied >Hoog aflaat systeem> rijkdom >Activeren Pelgrimstocht Rome >Veel geld in de kunsten> Grote geniën naar Rome laten komen >Engeland afgesplitst, ruzie Frankrijk en Duitsland

Sprezzatura, alsof het met het grootste gemak gemaakt is Chiroscuro, clair obscuur en piramidale compositie worden veel gebruikt.

Vereniging oudheid, kennis, vernieuwingen Geen ambachtsman meer, maar academisch kunstenaar, doet uitvindingen.

Da Vinci, zelfportret

Da Vinci, laatste avondmaal Experimenteren met materiaal en technieken. Geen fresco, maar secco. Da Vinci als wetenschapper, Vitruviusman. menselijke proporties, mathematische verhoudingen, cirkel, vierkant

Bramante Tempietto, Rome Plek waar Petrus gekruisigd is. Centraalbouw, zuilen, koepel, trapjes, trigliefen, axiaal effect v.h. licht, boven licht, onder donker. Vierkant en cirkel, theorie van Vitruvius toegepast.

Bramante, ontwerp grondplan St. Pieter

Rafaël, school van Athene. Laat zien hoe de St. Pieter van Bramante eruit gezien zou moeten hebben. Meerdere groepen, gesloten en open. Perspectief. Licht donker contrast.

Rafaël, transfiguratie Veel contrast. Aandacht gaat vooral naar de mensen op de voorgrond, het bijbels verhaal, het religieuze wordt minder belangrijk. Michelangelo, Pieta Maakte in zijn jonge jaren nog werk af. Maria met dode christus>nieuw. Jonge Maria>kerk>eeuwig jong

Michelangelo, David proporties/verhoudingen aangepast aan de plaats (klopt alleen als je van onder kijkt) Achterkant is ruwer, minder uitgewerkt (werkt van voor naar achter en de achterkant zou niet zichtbaar zijn) Aandacht gaat naar zijn blik, naar het kijken.

Michelangelo, Sixtijnse kapel. Genesis. Tweedeling op het plafond. Eén kant voor de leken, gedetailleerd. Vanaf het midden verschijnt God de vader, boven het deel v.d. geestelijken, minder gedetailleerd. Sutto in Su, kikvorsperspectief.

Michelangelo, laatste oordeel, Sixtijnse kapel

Giorgione, slapende Venus. Mythologisch onderwerp in hedendaagse context. Werk is voor een privévertrek gemaakt

Titiaan, Venus van Urbino. Venus in hedendaagse omgeving, in huis met twee bedienden in de ruimte. Kijkt je aan> bewuste seksuele connotatie.

Titiaan of Giorgione, concert champetre. Niet bekend hoe het geïnterpreteerd moet worden. Licht>schemering (nooit daglicht)

Titiaan, Maria ten hemelopneming. Zeven meter hoog doek. Diagonale lijnen. Gebruik van licht/donker

Titiaan, portret van man met handschoen. Driekwart portret, half lijf. Handen en gezicht worden door wit geaccentueerd.

Cultureel literatuur, uitvindingen, cultuur algemeen. Petrarca, Italiaans dichter, grondlegger humanisme en bedenker middeleeuwen

Recommend Documents