nummer 17
cue-exposure De toekomst van de verslav ingszorg
Foto: Kees C. Keuch
Foto: Kees C. Keuch
nul
Nul-nummer 17 augustus 2014
Redactioneel De ‘toekomst van de Verslavingszorg’. Dat moet toch een ieder aanspreken die, uit welke hoek dan ook, iets met VZ te maken heeft. Daar is veel over te lezen in dit Nulnummer waar ook veel mensen aan hebben meegewerkt en mee gedacht. Het valt niet mee te begrijpen wat er allemaal gebeurd in
0-nummer is een cliëntgestuurd project van de Cliëntenraad Arkin. Dit magazine is gemaakt voor en door (ex) cliënten van Jellinek/Mentrum Verslavingszorg Amsterdam.
colofon Redactie & medewerkers: Kees C. Keuch Mike Peters Tello Neckheim Gert de Haan Jos Oude Bos Martinus Stollenga Reinier Schippers Marcel van Nattem Yolanda Bongers Jenni en Mieke Hans Buiskool Tommie Thienpont Marc Torringa Niels Höfelt Tony Raedecker M.d.a. Sylvia Pre-press en druk: Drukgoed & Paardekooper display Amsterdam Redactieadres: Redactie Nul-nummer p/a Cliëntenraad Arkin Postbus 75848 1070 AV Amsterdam E:
[email protected] Site: www.jellinek.nl/clientenraad
Inhoud: 2 Redactioneel 3-6 Afkicken, thuis doen 7 guineveregetssober.com 8-9 Bestaat er een Jellinek cultuur? 10 Pauls terugval 11 Vervuld raken- kookmodule 12-13 Cliëntenraad Arkin 13 Twee werelden 14-15 Recycle en Roads 16-21 Sylvia’s ervaringen 22-24 Herstel ondersteunende zorg 25 Forum Jellinek 26 Ingezonden 27 Verslaafd zijn (gedicht) 28 Nulnummer op internet
02
de GGz, waar gemakshalve ook de Verslavingszorg in is ondergebracht. Voor een Cliëntenraad vertegenwoordiger is het niet alleen kennis van het reilen & zeilen van onze ‘achterban’, de patiëntcliënten die verandering in hun manier van leven willen bewerkstelligen, maar ook gedegen kennis van de politiek hebben. Want uit die hoek wordt opgelegd dat het gezondheidsbeleid moet veranderen. We worden geconfronteerd met stapels rapporten waar ‘advies’ op wordt gevraagd terwijl het advies tien jaar geleden al gegeven is. De minister maakt zich zorgen over dat de kosten voor de VZ de pan uit rijzen en vraagt zich af of er wel altijd effectieve en efficiënte zorg wordt geleverd. Het is al lang bekend dat een belangrijk effect van verslavingszorg juist is een kostenbesparing door dalende zorgvraag, arbeidsherstel en vermindering van criminaliteit. Nu zijn weer hordes mensen bezig met onderzoekjes, vragenuurtjes, vergaderingen etc. wat veel geld kost. Gelukkig is er het consortium ‘Het Zwarte Gat’ dat gecoördineerd bezien vanuit het cliëntperspectief de belangen voor de VZ in de gaten houdt en eindelijk vandaag de dag ook aan tafel zit met de beleidsmakers. In dit Nulnummer wordt u op de hoogte gebracht over hoe het gesteld is met het Zwarte Gat. Doordat er nu wordt gepraat over de kwaliteit van de VZ geeft dit ook ruimte voor om wat we noemen het Herstel ondersteunend werken in de VZ, weer te promoten. Verder te lezen enkele boeiende cliëntervaringen en hoe de ‘kookmodule’ wordt uitgeprobeerd. Nieuws uit de Cliëntenraad van Arkin en aandacht voor het project ‘Mondzorg’ welk door haar is geïnitieerd. Leren en werken kan bij ‘Roads’, bijvoorbeeld fietsenmaker worden. Het gedicht op pagina 27 is eerder gepubliceerd in Nulnummer 3. Verder wil ik nog even kwijt me zeer kwaad te hebben gemaakt over het prijsverschil bij AH en Dirk van maar liefst vijftig cent op een pijpje Bavaria Malt 0/00%. De slogan AH let op de kleintjes, kan overboord. (KCK.)
De naam Nulnummer We gebruiken de 0 als symbool. 0 betekent geen of niets. Als de bodem bereikt is moet de patiëntcliënt, wil die zichzelf weer op de rails zetten, van onderaf opnieuw zal moeten beginnen. Vanuit het nulpunt in een spiraal omhoog.
-nummer 17
Afkicken, ga dat effe lekker thuis doen ‘Er is klaarblijkelijk geen verschil in effectiviteit tussen ambulante en klinische detoxificatie’. Zo heeft één of andere ambtenaar, blijkbaar met ervaringskennis, het opgeschreven in het concept rapport ‘Verslavingszorg in beeld’, uitgebracht door het ‘Zorginstituut Nederland’* i.o.v. de minister van VWS, april 2014. Consortium het ‘Zwarte Gat’ is uitgenodigd om dit rapport kritisch te bezien en hun commentaar wordt serieus genomen. Wat is het Zwarte Gat? We hebben hier al vaker over geschreven; zie de voorgaande Nulnummers vanaf nummer negen. Deze cliënten beweging is bekend geworden door er op te wijzen dat de ‘echte’ problemen met verslaving vaak na de behandeling beginnen. Het zwarte gat waar je in belandt en waar de (vaak beperkte) nazorg geen antwoord op biedt. Onderstreept wordt het belang van werk, huisvesting, zingeving en sociale contacten.
-nummer 17
Het ontstaan Als vervolg op de invoering van de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WMCZ 1996) zijn in de verslavingszorg instellingen Cliëntenraden opgericht. De leden van de diverse raden uit alle hoeken van het land komen sinds eind van de vorige eeuw twee keer per jaar in een weekend bijeen waarin zij, ondersteund door een trainingsbureau, de mogelijkheden die medezeggenschap biedt maximaal leren te benutten. Door de jaren hebben we de ene na de andere vernieuwing aan ons voorbij zien trekken. De WMO*, privatisering van het zorgstelsel en marktwerking, fusies tussen Verslaving en Psychiatrie instellingen, nieuwe wetgeving en allerlei veranderingen in behandelen. Om adequaat te kunnen reageren op alle zaken was het nodig om te professionaliseren.
03
De groep heeft zich gebogen over de vraag wat zij wel
Hoe simpel zou het niet kunnen zijn? Dit is alleen mo-
en niet goed vinden aan de Nederlandse verslavings-
gelijk als de ketenzorg rondom de cliënt goed op elkaar
zorg. Wat ze niet goed vinden is het zwarte gat waarin
is afgestemd. Als er een naadloze aansluiting komt
velen na de behandeling vallen en dat dus het risico
tussen behandeling vanuit herstelvoorzieningen en de
op terugval vergroot. Om mede met behulp van deze
mogelijkheid tot rehabilitatie ten opzichte van het
kennis en ervaring de verslavingszorg in Nederland te
maatschappelijk verval. En als de focus, in plaats van
verbeteren hebben ze op 27 oktober 2008 de stichting
louter op de diagnose verslaving, gericht is op wonen,
‘het Zwarte Gat’ opgericht.
werken en sociale zingevingactiviteiten.
Maatschappelijk Herstel
Herstel gerichte voorzieningen
Het gebrek aan ‘nazorg’ vormde een permanent aan-
Wat moeten we ons voorstellen bij een op herstel
dachtspunt, hetgeen we zijn gaan benoemen als
gerichte voorziening? Het kan zowel een ambulante als
‘maatschappelijk herstel’. Bij het Zwarte Gat werken
een klinische voorziening zijn, maar hij dient in zijn
vrijwilligers, (ex) cliënten uit de verslavingszorg in een
geheel gericht te zijn op herstel en de zelfredzaam-
los-vast organisatieverband, inmiddels samen met gere-
heid van de cliënt. De klinische herstel voorzieningen
nommeerde kennispartners om maatschappelijk herstel
worden ingericht als werk/leerplaatsen waar zowel
in de Verslavingszorg op de kaart te zetten.
ervaringsdeskundigen en professionals cliënten zullen bijstaan op hun weg naar maatschappelijk herstel. In
Een hoogtepunt van het Zwarte Gat is het ‘Handvest
deze voorzieningen worden multidisciplinaire teams
van Maastricht’ dat het 10 jarig bestaan van de versla-
samengesteld, die nodig zijn om de ketenzorg rondom
vingsweekenden opluisterde. Tijdens het 20e weekend
de cliënt zorgvuldig, maar op een praktische manier te
(2009) hebben alle bestuurders van de verslavingszorg
organiseren. Met andere woorden er worden mensen bij
instellingen samen met hun cliëntenraden zich verbon-
betrokken van de woningbouw, re-integratiebedrijven
den aan een resultaatverplichting, waarin o.a. staat
en andere stakeholders*. Zij zullen samenwerken met
vermeld dat ervaringskennis als een volwaardige ken-
de ervaringsdeskundigen en professionals en er voor
nisbron wordt ingezet om in de sector herstel onder-
zorgen dat een cliënt een gedegen basis heeft om weer
steunend werken te ontwikkelen. Voor Arkin (Jellinek)
maatschappelijk te kunnen meedoen en weer te func-
tekende Jeroen Muller, voorzitter RvB.
tioneren zoals ieder ander mens. Het Zwarte Gat zal de komende jaren als een katalysator input geven aan deze ontwikkeling van op herstel gerichte voorzieningen .
Wat ben je kwijt geraakt? Wat wil je ervan terug? Wat wil je beslist niet terug? Wat heb je daar voor nodig? Mantra: Gerrit Zwart
04
-nummer 17
Herstellen is een werkwoord, iets dat jezelf doet De hoeveelheid nieuwe kennis neemt in enorm tempo
en betekent: onbewuste kennis of ontastbare kennis.
toe. Ook de hoeveelheid kennis rond ‘Herstel’. Maar
Het is een vorm van individuele kennis die in het hoofd
de betekenis van ‘kennis’ verandert. Het wordt veel
zit en moeilijk overdraagbaar is. Deze vorm van kennis
meer co-construeren, samenwerken in verbinding
bevat vaak (cultuurgebonden) waarden, ervaringen en
met elkaar om nieuwe werkwijzen uit te proberen. In
attituden. Overdracht vindt meestal plaats door inter-
tegenstelling tot vroeger: toen ging het veel meer om
actie, waarbij leerprocessen van belang zijn.
traditionele aanpakken. Daar ging het vooral om kennis die door anderen (met name door geleerden aan
- Herstel is geen genezing van de ziekte. Herstel is
universiteiten) werd ontwikkeld, scherp was gedefini-
gericht op het leren omgaan met je beperking, waar-
eerd en in boeken opgeslagen. Die kennis had de schijn
door je ruimte krijgt om je eigen kwaliteit van leven
van absolute, onwrikbare waarheid. Dat is nu verleden
gestalte te geven.
tijd. Over kennis denken we nu in termen van: hoe
- Herstel vraagt van de hulpverlener een andere focus
functioneert het in de praktijk, hoe krijgt het daar
op behandeling, de hulpverlener gaat uit van ‘zelfma-
gestalte. Kennis is moeilijk in ‘vakken’ of disciplines
nagement’, empowerment van zijn cliënten en onder-
in te delen. Het wordt meer een vraagstuk hoe ken-
steunt deze daarbij in het proces.
nis functioneert in netwerken van mensen en hoe deze
Als er nieuwe zin en betekenis in iemands leven ont-
kennis is ingebed in producten en diensten. De zachte
staat na verslaving en/of psychische problemen spre-
en informele kennis, die mensen opdoen door ervaring,
ken we over herstel. Dat je weer je eigen leven in de
maar die moeilijk in woorden is uit te drukken wordt
hand krijgt.
meer gewaardeerd. Dit wordt tacit knowledge genoemd
Vernieuwing In het voorjaar van 2013 heeft het Dagelijks Bestuur van het Zwarte Gat aangegeven het stokje over te willen dragen aan een nieuw Dagelijks Bestuur. Hiervoor heeft zij opdracht gegeven aan een tijdelijke commissie ‘bestuurlijke vernieuwing’ om in goed overleg met de Cliëntenraden uit de verslavingszorg een nieuw Dagelijks Bestuur te vormen dat kan rekenen op voldoende commitment. November 2013 is er een nieuw Algemeen èn een Dagelijks Bestuur geïnstalleerd. De bestuursleden zijn, buiten de voorzitter, allen afkomstig vanuit de Cliëntenraden van de verslavingszorg.
Bij de vergadering in Amsterdam werd het bestuur verwelkomt door Dick Veluwenkamp, sinds april 2014 benoemt tot lid van de Raad van Bestuur Arkin. In een recent interview in het blad ‘Bolwerk’ zegt hij: “Cliëntenperspectief betekent voor mij ook dat je niet alleen naar één facet van het verhaal kijkt, vanuit één specialisme, maar de mens in zijn geheel betrekt in het plaatje. Want het geheel is meer dan de som der delen. Zo is zinvol werk van grote betekenis in het leven, ook voor onze cliënten. Voor mij betekent dit dat wij koersen op een netwerkorganisatie die nauw samenwerkt met andere instanties en organisaties zoals werkgevers en woningbouwverenigingen”.
Elke Cliëntenraad heeft minimaal één lid afgevaardigd naar het bestuur. Na installatie heeft het Algemeen Bestuur een aantal unanieme besluiten genomen. Zo zijn vier leden benoemd tot het Dagelijks Bestuur van de stichting. De Algemene Bestuursvergaderingen vinden plaats op een steeds wisselende locatie bij één van de instellingen. In april was dit in Amsterdam bij JellinekArkin. (zie foto) Verder is besloten dat het Zwarte Gat zich aansluit bij het LPGGZ*, in een daarvoor op te richten ‘kamer voor verslavingszorg’ en dat deze de Cliëntenraden vertegenwoordigt o.a. in de landelijke politieke arena.
-nummer 17
05
Een bijkomend voordeel is dat leden van Cliëntenraden
* Zorginstituut Nederland: Sinds april 2014 de nieuwe
voor een zeer gereduceerd tarief deel kunnen nemen
* naam voor het College van Zorgverzekeringen (CVZ),
aan trainingen van PGO Support.
een belangrijk adviserend orgaan voor de minister van * Volksgezondheid
Informatie verkregen via: Marcel van Nattem, Gert de
* WMO: Wet Maatschappelijke Ondersteuning
Haan, Jos Oude Bos, Reinier Schippers, Martinus Stol-
* Stakeholders zijn mensen die belang hebben bij
lenga, Mike Peters en geredigeerd door Kees C. Keuch.
* besluiten of activiteiten van een organisatie. Voorbeelden van stakeholders zijn klanten,
Foto voorpagina
* werknemers, overheden, NGO’s, investeerders, * vakbonden en leveranciers, maar ook omwonenden en * de media * LPGGZ: Landelijk Platform Geestelijke Gezondheid
C
* Zorg ue reactiv iteit verwijst naar de lichamelijke en subjectieve reacties die verslaafden vertonen op het moment dat zij in aan-
raking komen met cues die geassocieerd zijn met gebruik. Cues worden hier gedefinieerd als (een constellatie* van) stimuli die, in dit geval, samengaan met het gebruik van alcohol, alsmede specifiek aan de alcoholinname gerelateerde attributen, contexten, emoties en bepaalde verwachtingen of cognities. Alcoholisten vertonen sterke autonome reactiv iteit (veranderingen in hartslag, temperatuur, huidgeleiding, speekselproductie en bloeddruk) op het moment dat zij worden blootgesteld aan dergelijke cues, en parallel aan de autonome
Redactionele toevoeging: In de zeventiger jaren heeft Professor dr. Kuno van Dijk een model van vicieuze cirkels opgesteld. Dit model bood de mogelijkheid om meer te begrijpen over het begrip verslaving. Het model kijkt minder naar “de” oorzaak van de verslaving, maar meer naar
reactiv iteit rapporteren ze een intense drang om
de factoren die de verslaving in stand neigen te
te drinken.
houden. Aan de radertjes is af te zien dat meerdere
* constellatie: het gehele samenstel van factoren dat invloed * op iets of iemand uitoefent
factoren met elkaar te maken hebben. Dat werd dus toen al begrepen. Ook professor Schippers publiceerde in 1981 reeds de stelling: “Omdat niet alleen het buitensporig drinkgedrag tot alcoholproblemen leidt, maar ook factoren als sociale en materiële leefomstandigheden en een problematische persoonlijkheid in het spel kunnen zijn, dient de behandeling van alcoholverslaafden zich op meerdere doelen te richten. We zien dus dat het radertje ‘sociaal-maatschappelijk’ al sinds jaren wordt onderkend. Daarom is het toch op z’n minst vreemd te noemen dat vandaag de dag vanuit de patiëntcliëntenraden zo veel moeite moet worden gedaan om het zogenoemd ‘maatschappelijk herstel’ op de kaart te krijgen. Zie Nulnummer 10 juli 2009.
06
-nummer 17
http://guineveregetssober.com Door Tommie Thienpont
Als verwoed gebruiker van sociale media kom je wel
Ik wist dat een verslaving dodelijk kon zijn. Ik heb er
eens lotgenoten tegen. Hoewel het ging om een filmpje
familieleden en vrienden aan ten onder zien gaan. Mijn
wat ze van mij had gezien als muzikant kwam ik toch
beide ouders had ik al verloren aan de gevolgen van
in contact met Guinevere Matheson. We hadden een
een verslaving. Anderen door alcohol, roken, straat-
band. Als mensen die beiden afgekickt waren. Ik van de
drugs en legale drugs, slecht spul van onbetrouwbare
drank, zij van de pillen.
dealers, noem maar op. Dus ik naar de detox. Ik legde mijn lot in handen van een bekwame arts en was in
Vorig jaar won haar blog een prijs en dat bleek niet on-
twee maanden vrij van opiaten. Intussen had ik al voor
terecht. Ze vertelt er eerlijk over, haar gevecht om van
mezelf toegegeven dat ik de pijnstillers niet alleen
de pillen af te komen. Maar houdt ook de vinger aan
gebruikte voor mijn fysieke pijn, maar ook om mijn
de pols van al het nieuws over verslavingszorg, nieuwe
energie op peil te houden, goed te kunnen slapen, mijn
medicijnen, het 12 stappen
gevoelens onder controle te
programma en alles wat mensen
houden en andere aspecten
kan helpen bij het afkicken. Het
van mijn leven. Daardoor kreeg
is in Amerika niet zo evident om
ik het heft weer in handen. Ik
je ziel bloot te leggen, maar
kreeg mijn kracht weer terug
zij schaamt zich daar niet voor.
en de pijn verdween. Nu heb ik
Dapper schrijft ze over haar ver-
veel vrienden op het internet
slaving en herstel. Uiteindelijk
en in het echte leven die het-
wil ze de drempel verlagen en
zelfde hebben meegemaakt.
mensen sneller naar de hulpverlening brengen en slaagt daar
Samengevat: ‘Guinevere gets
met haar blog wonderwel in.
sober’ is geen website waar mensen een medisch advies
Guinevere: “Ik begon met schrij-
kunnen inwinnen. Ga naar uw
ven over verslaving in augustus
huisarts of specialist als u
2008 op een openbaar forum
met een verslavingsprobleem
voor opiaten verslaafden. De
kampt. “Ik schrijf vanuit de
dag ervoor was ik opgenomen in
gedachte van de beginner,
de detox om af te kicken van de
waarbij ik mijn ervaringen deel
pijnstillers die ik voor twee neu-
zoals ik ze mij herinner, waar
rologische aandoeningen kreeg
ik aan de voet van de berg
voorgeschreven. Zelfs tijdens de detox geloofde ik niet
sta, op een lange weg waarbij ik nog veel moet leren.
dat ik ooit zou kunnen afkicken. Dat ik verslaafd was
Wat ik wel kan delen is de kracht en de hoop die ik
wou ik al helemaal niet geloven. Een verslaafde, dat is
kon putten uit mijn ervaringen en mijn zoektocht naar
toch iemand die crack rookt in een kraakpand? Die coke
antwoorden. Ik hoop dat anderen dat ook willen delen.
snuift in de toiletten van louche bars of heroïne spuit
Omgaan met een verslaving is niet gemakkelijk. Veel
onder de brug? Toch zeker geen succesvolle carrière-
mensen zoeken antwoorden op hun vragen of soelaas op
vrouw met twee universiteitsdiploma’s? Toch wel. Een
het internet. Op mijn blog kunnen mensen terecht voor
verbazingwekkend aantal verslaafden koopt zijn drugs
informatie over een probleem, boekbesprekingen over
gewoon in de apotheek, of steelt ze uit de badka-
dat onderwerp of berichten lezen over nieuwe ontwik-
merkastjes van anderen.
kelingen en onderzoek over verslaving en herstel.”
Ik wou niet toegeven dat ik verslaafd was, maar om in leven te blijven wist ik dat ik moest stoppen.
Denkt u dat een online behandeling ook iets voor u is?
-nummer 17
Geef u dan op bij http://www.jellinek.nl/behandelingen
07
Bestaat er een Jellinek cultuur? Bij veranderingen in een bedrijf wordt er wel eens
Ook is die Jellinekcultuur te vinden in samenwerking
gezegd dat de cultuur van een bedrijf van belang is en
tussen werkers zelf. Binnen de organisatie is bijna geen
niet mag of juist moet veranderen. Maar wat bedoelt
hiërarchie die er voor zorgt dat communicatie wordt
men met de cultuur van een bedrijf oftewel bedrijfs-
bemoeilijkt. Het personeel spreekt elkaar met je aan.
cultuur.
Veel vergaderingen zijn gezamenlijk en als er wat op je hart zit kun je dat bij iedereen kwijt. Het is niet
Het woord cultuur komt uit het Latijn van cultura en is
altijd eenvoudig om de arts, maatschappelijk werker,
afgeleid van colere hetgeen betekent: bebouwen, be-
psycholoog of psychiater of cliënt aan het uiterlijk van
werken, vereren, versieren, onderhouden. De Romeinen
elkaar te onderscheiden. Gelijkheid Broederschap.
gebruikten het bijvoorbeeld in agri cultura, het bewerken van de akkers (bron Wikipedia).
Zelfs tussen de bepaalde cliëntengroepen is er weinig hiërarchie. Ik kan mij nog herinneren dat er in de jaren
In Wikipedia is ook te lezen dat cultuur het tegenover-
90 was besloten om de drugs- en alcoholafdelingen
gestelde is van natuur. Dat cultuur in het algemeen
van de Jellinek samen te laten gaan, waarbij er een
door mensen wordt bepaald of uitgevoerd. Een be-
gezamenlijke detox werd opgezet. Volgens mij waren
drijfscultuur is dus een bepaalde manier van werken in
de werkers meer zenuwachtig dan de cliënten, want
een bedrijf door de mensen zelf opgezet.
die vonden elkaar al snel; afhankelijkheid heeft zo zijn
Mijn mening is
raakvlakken. In
dat er binnen
die jaren stonden
de Jellinek een
de alcoholisten
bepaalde cultuur
en de Heroïne-
is die er voor
verslaafden wel
zorgt dat cliën-
tegenover el-
ten goed behan-
kaar. Toch is het
deld worden. Die
samengaan van
cultuur bestaat,
alle groepen met
volgens mij,
weinig echte pro-
voornamelijk uit
blemen gegaan.
hoe de interactie tussen cliënt
De Jellinekcul-
en de werker
tuur wordt ook
(psycholoog,
bepaald hoe men
arts, maatschap-
communiceert.
pelijk werker,
De motiverende
receptionist,
gespreksvoering
doktersassistent,
is een onderdeel
etc.) is. Deze
daarvan. De mo-
interactie bestaat uit een bepaalde bejegening. Deze
tiverende gespreksvoering is ontstaan in de verslavings-
bejegening bestaat uit communiceren op een gelijk
zorg, het niet oordelen, ambivalentie bespreekbaar
niveau waarbij de klacht of probleem van de op dat
maken en verandertaal* zijn technieken die gebruikt
moment afhankelijke voelende cliënt serieus wordt
worden in de verslavingszorg. De cliënten hebben daar
genomen. De behandelaar of verslavingsarts bepaald
onbewust veel baat bij. De motiverende gespreksvoe-
wel wat goed of slecht is voor de geestelijke en/of
ring wordt tegenwoordig in de gehele GGZ en daarbui-
lichamelijke gezondheid van de cliënt waarbij er soms
ten gepromoot.
verschil van mening ontstaat. Maar dat kan worden uitgesproken en hoeft niet automatisch tot een probleem
De Jellinekcultuur verschilde altijd sterk met de
binnen de behandelsetting te leiden.
bedrijfscultuur binnen de GGZ. Werken in een GGZ instelling is heel anders dan werken bij de Jellinek en
08
-nummer 17
ook voor de cliënten, vaak patiënten genoemd is het
een gesprek minimaal 45 minuten moet duren. Maar als
heel anders om behandeld te worden. In de huidige tijd
blijkt dat de werkers de productie niet halen zal aan
komen deze culturen steeds meer bij elkaar. Helaas
deze tijd geknibbeld moeten worden waarbij er aan het
constateer ik dat er meer wordt overgenomen vanuit
fundament van de leefstijltraining wordt gekomen. Dat
de GGZ dan vanuit de verslavingszorg. Dat lijkt mij niet
lijkt op een zinkend schip, want de meeste collega’s
goed voor de cliënt. De Hiërarchie wordt groter, de be-
die ik ken geven aan niet aan de norm te kunnen of wil-
jegening naar cliënten veranderd, het wordt allemaal
len voldoen omdat het ten koste gaat van de aandacht
veel zakelijker. De cliënt wordt een patiënt en de be-
naar de cliënt. Het nieuwe No-show beleid bepaald dat
handeling een product. Dat laatste heeft ook te maken
cliënten een geldboete van €40 euro krijgen als zij niet
met de gehele verzakelijking van de gezondheidszorg.
binnen 24 uur hun afspraak verzetten of afzeggen. Zelfs intern geldt deze regeling. Veel collega’s zijn het niet
Er zijn ook voordelen van het bij elkaar komen van
eens met deze manier van werken.
deze culturen; de medische zorg wordt beter alsook de psychische zorg. De
De managers van
klinieken zijn veel
de Jellinek moe-
netter en geven veel
ten maar steeds
meer privacy. Ik heb
op de grillen van
nog meegemaakt dat
de zorgverzeke-
er zalen waren met
raars en de poli-
24 bedden waarbij er
tiek inspelen wat
op een gegeven mo-
volgens mij ten
ment afscheidingen
koste gaat van
gemaakt werden met
onze bedrijfscul-
gordijnen, net als
tuur. Dat ligt niet
in ziekenhuizen. De
aan de managers,
cliënten deden alles
maar aan de
zelf zoals de toilet-
zorgverzekeraars.
ten schoon maken
Die cultuur, die
en eten koken. Daar
bij de Jellinek in
moeten we niet meer
Amsterdam in de
naar terug, hoewel ik
jaren 60 en 70 is
het zelf eten koken
ontstaan en wei-
altijd een meerwaar-
nig beschreven is
de vond in het herstel van de cliënt.
No-show €40,--
en die geen monumentale status heeft. Gelukkig zijn er wel een aantal films gemaakt waarin de Jellinekcultuur zoals hij was en nog steeds is wordt weergegeven en geeft die geschiedenis een belangrijk podium. Wie
De overgebleven cultuur binnen de Jellinek vind ik nog
durft het om de Jellinekcultuur te presenteren aan de
steeds om trots op te zijn, de cliënt wordt nog steeds
Europese commissie met als doel deze te beschermen,
op een normale manier benaderd en binnen de organi-
net zoals Haagse hopjes en Limburgse kaas?
satie is voldoende ruimte om met ideeën te komen of om je eigen manier van werken te presenteren.
Tello Neckheim
Maar ik houdt mijn hart vast met de nieuwste ont-
* Verandertaal: Je gedrag veranderen heeft voor- en nadelen.
wikkelingen. De werkers op de vloer moeten aan een
Niet veranderen echter ook. Deze tegenstrijdige gevoelens
steeds strakkere productienorm voldoen. De zorgverze-
noemen we ambivalentie. Motiverende gesprekvoering helpt de
keraars eisen van de Jellinek dat ze een bepaald aantal
cliënt om deze natuurlijke twijfel te verminderen, zodat ruimte
cliënten behandeld in een bepaalde tijd. Binnen de po-
ontstaat voor verandering.
liklinische zorg wordt de bekende leefstijltraining ge-
Verandertaal uitlokken is een manier van communiceren waar-
geven. De zorgverzekeraars staan achter deze training
door de patiënt zélf redenen om te veranderen en de voordelen
omdat het bewezen effectief is. Het protocol zegt dat
daarvan aanhaalt. Op deze manier motiveert hij zichzelf.
-nummer 17
09
Pauls terugval Dat was me het weekendje wel! Ik schrok toen ik Paul mijn tuin zag binnen wankelen om 8 uur ’s morgens en ik de deur opendeed om hem binnen te laten. Huilend en gillend viel hij me in de armen en een bekende lucht mijn neus binnendrong. Hij gilde: “Ik ben doorgezakt. Al 4 dagen en ik ben zo bang om dood te gaan, dat ik wel naar je toe moest.” Hij was komen lopen en
ik een heel onwillig lijf en heb ik veel hulp nodig. Paul
wist niets meer. De datum niet, de tijd niet. De on-
heeft in het begin van onze relatie heel erg zijn best
macht overmande me en ik herinnerde me mijn eigen
gedaan om er voor me te zijn. Soms zo erg dat hij er
onmacht als ik in het verleden weer eens gesneuveld
niet kon zijn voor zichzelf. Toen de relatie ophield en
was. De onmacht ook van nu om een ander dat te laten
we onze eigen weg gingen, begon hij af en toe weer te
inzien, waardoor ik nu zelf al 17 jaar droog ben. Het
drinken. We zagen elkaar regelmatig en ik besefte dat
is onmogelijk en heel pijnlijk tegelijk. Ieder moet zijn
ik niet verantwoordelijk was voor zijn dorst. Ik liet het
eigen weg vinden in drinken en in droogstaan en toen ik
zo, want hij had immers 4 jaar na mij de Skuul gedaan
me dat weer realiseerde voelde ik me niet meer ver-
en hij wist de truc om met je poten van het spul af te
antwoordelijk… zelfs geen triestheid. Hij had het zelf
blijven. Maar iedereen mag kiezen en ik koos ervoor
gedaan. Hoe vaak moet je nog die valkuil in. Paul is
nooit meer de zware berg van de drank te beklimmen.
mijn beste vriend. Ooit waren we 8 jaar elkaars gelief-
En toen stond hij plots in de tuin en besefte ik: dit is
den en dat was de tijd dat Paul het aardig redde. We
niet wat hij is… dit is wat hij moet. Hij gebruikte drank
deden het aardig en hadden de afspraak dat wie dronk
nog steeds om even niet verantwoordelijk te zijn. Ik
af was. Want eigenlijk is het de goden verzoeken om
zag toen helder dat hij - niet zoals ik - de banden die
twee alcoholisten in ruste bij elkaar te zetten. Maar
hem aan drank verbonden helemaal had doorgesneden.
we kenden beide het grote smoezenboek uit het hoofd,
Eigenlijk is het zo simpel. Je drinkt of je drinkt niet.
dus de verhaaltjes die je aan de droge wereld kan
Niet drinken heeft me veel meer opgeleverd dan drank
ophangen, werkten bij ons niet meer. Behalve de drank
ooit zou kunnen. Helder zijn is niet zo vervelend, maar
speelde op dat moment ook mee dat ik net na een
dat besef je pas als je het bent. En helder worden en
jaar droogstaan te horen had gekregen dat ik Multiple
zijn is niet makkelijk omdat angst ook een vinger in
Sclerose had, bij wijze van bonus zal ik maar zeggen. ik
de pap heeft. Je hebt namelijk geen garanties dat je
had tijdens mijn afkick in de Skuul op Texel geleerd om
droge leven leuker of makkelijker zal zijn. Het is hard
mijn eigen teugels weer in handen te nemen. Hoe rot ik
werken, maar dat kunnen alcohollisten wel. Je kan,
me toen ook voelde, ik wist dat drank niets zou oplos-
verdomme, op je knieën naar de slijter. En dan zou je
sen. Dat had het in het verleden ook nooit gedaan. Ik
wat positieve aandacht voor jezelf niet kunnen opbren-
heb het even overwogen want een ongeneeslijke ziekte
gen? Stupid. Je glas is half vol of half leeg. ‘t Is net het
is de ultieme vrijbrief om weer te gaan drinken. Zo’n
leven zelf: je hebt altijd een keus. Twee dagen later en
schijnbaar legitieme reden had ik nog nooit gehad,
ik heb Pauls afkick mogen meemaken: het kotsen, het
Maar ik ben ook een trots mens. Na 14 jaar zuipen had
zweten, de shakes, niets binnen kunnen houden, pijn
alcohol mij niets meer te bieden. De schijnveiligheid
in zijn lever. En af en toe heb ik erom gelachen want ik
van drank, die korte vakanties van mezelf: ik wilde
kende dat scenario nog heel goed. Bij nacht een man,
het niet nog een keer ervaren, ik had al een hoge prijs
de volgende ochtend een wrak. Paul heeft inmiddels
moeten betalen voor mijn drank- en drugsgebruik. De
wat meer kleur en begint weer te lijken op degene van
MS kwam niet door de drank, zei de neuroloog, het
wie ik hou. Ik weet dat hij zich schaamt en dat hij zich
had hele andere oorzaken, maar je kunt nu eenmaal je
wel voor z’n kop kan slaan. Met dat rot gevoel moet
lichaam niet ongestraft uitwonen. Door de MS loop ik
hij leven totdat hij weer zichzelf is. En dan? Hij gaat
zwalkend rond, zo nu en dan zoekend naar mijn even-
bij de Jellinek langs, heeft hij gezegd. We zullen zien.
wicht. En ik hoor heel vaak: ‘moet je die zien, wat erg,
Maar ik heb hem bedankt omdat hij me heeft laten zien
straalbezopen.’ Toen ik Paul leerde kennen zag je niets
dat ik zo nooit meer wil zijn: een persiflage van me-
aan mij. Ik kon nog lopen, dansen en mijn dingen doen.
zelf. Dus op naar de 18 jaar.
Maar de MS slaapt niet en inmiddels 16 jaar later heb
Yolanda Bongers.
10
-nummer 17
Vervuld raken…. een gevulde portobello als voorgerecht. Een trots gevoel omarmd ons wanneer we met z’n tienen genieten van het heerlijke eten aan de gedekte tafel. Niet alleen in die wekelijkse momenten zagen we groei, ook de verhalen over de voorbijgaande week bleken verandering in gang te hebben gezet. Wie tot dat moment alleen een ei had gebakken in haar leven, had bami gekookt voor haar familie. Een ander die gewend was om nog een late night snack vol met suikers te nemen, was begonnen met een banaan hiervoor in de plaats te eten. En weer iemand anders kookte eigenlijk altijd vlees, en was blij verrast hoe lekker en vullend vegetarisch eten kan zijn. Cliënten geven aan dat het zo fijn is om even praktisch Na ruim 4 jaar in de verslavingszorg te werken, vonden
bezig te zijn, met iets wat ze in hun dagelijks leven in
wij het tijd voor een andere manier van vervulling. De
kunnen zetten. Dit is ook waarom wij meer de nadruk
behandeling, sterk gericht op verandering van cogni-
wil leggen op de gedragsverandering dan de cognities:
ties en gedragspatronen, helpt cliënten hun patronen
bezig zijn met elkaar, om goed voor jezelf te zorgen,
te doorbreken en nieuw gedrag helpend te laten zijn.
jezelf op een andere manier te vullen en hier een vol-
In al die modules kwam eigenlijk niets voorbij over de
daan gevoel aan te behouden. Een mooi geschenk, zo
essentiële basis, namelijk; hoe weer op een gezonde
op deze verslavingskliniek op de Jacob Obrechtstraat.
manier voor je lichaam zorgen?
Jenni & Mieke behandelteam
Het idee voor de kookmodule is geboren, en heeft in de afgelopen 1.5 jaar vorm gekregen.
Redactionele toevoeging:
Na vele overwegingen en discussies is begin april de
In 2005 was er in het Jellinekhuis een complete keuken
pilot Kookmodule van start gegaan! Een droom die uit-
met zes ‘state of the art’ gasfornuizen speciaal be-
kwam voor ons als psycholoog en voedingsdeskundige,
doeld om cliënten de beginselen van het koken bij te
om binnen de kliniek op deze wijze met elkaar tot ge-
brengen. Helaas was deze kookmodule niet verplicht.
dragsverandering te komen. Boven verwachting is deze
Het hing van de behandelaar af of deze de cliënt bij
module verlopen.
het samenstellen van het behandelprogramma deze
De module bestaat uit vier sessies, met wisselende
mogelijkheid onder de aandacht bracht. Bij gebrek aan
thema’s. De eerste keer zorgen de trainers voor het
belangstelling is de kookmodule toen vervallen. Zie
recept, de weken erna gaan de cliënten aan de slag.
Nulnummer 10. Frappant dat het nu dus wel met veel
Voor ons was het bijzonder om te zien de groei die men
enthousiasme wordt opgepakt. Hulde voor deze thera-
doormaakte. Van een simpel recept, met een duidelijke
peuten die dit hebben opgestart. Laten we hopen dat
suikerbom dessert, bij de tweede bijeenkomst, tot een
dit zo blijft of zelfs misschien wel wordt uitgebreid. De
culinair hoogstandje op de laatste bijeenkomst, met
Cliëntenraad is hier i.i.g. een groot voorstander van!
Foto’s: Kees C. Keuch
-nummer 17
11
Waarover gaat een Cliëntenraad ? In algemene bewoording zou dat zijn: een cliëntenraad (CR) houdt zich bezig met collectieve belangenbehartiging volgens de richtlijnen zoals wettelijk vastgelegd in de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorgsector, de WMCZ. Uit wat voor mensen bestaat de Cliëntenraad ? Een cliëntenraad is samengesteld uit mensen die ooit zelf in behandeling zijn geweest bij de instelling waar de raad deel van uitmaakt. Deze mensen stellen vanuit verschillende motivaties een deel van hun vrije
komen mij interesseren en dat, in dit geval, het reilen
tijd beschikbaar om zich dienstbaar te maken voor
en zeilen van de Jellinek en haar bezoekers me ter
lotgenoten die nog in de fase van herstel zijn dus nog
harte gaat. Ook kan ik uit ervaring stellen dat het mij
de ondersteuning van deze instelling behoeven. Deze
helpt in mijn eigen herstel om mij in te zetten voor
vrijwilligers zetten zich in om te proberen te helpen de
diegenen die nog een zetje in de goede richting kun-
omstandigheden van mensen in klinieken te verbeteren,
nen gebruiken, en dat een gevoel van nuttigheid in het
en om te proberen bij te dragen aan een zo groot mo-
algemeen mij helpt de gedachte aan gebruik buiten de
gelijke kans op het welslagen van de behandeling in het
deur te houden. Groetjes, Hans, CR-lid.
algemeen. De motivatie om dit werk te doen kan per raadslid variëren, van dankbaarheid voor het gebodene
Bij interesse: neem contact op met de Cliëntenraad
tot juist de ontevredenheid hierover.
Arkin, Klaprozenweg 111, 1033NN Amsterdam of mail naar:
[email protected]
Wat betekent dit werk in de praktijk ? De mensen die deel uitmaken van de CR bezoeken met regelmaat de verschillende locaties van de instelling in kwestie, om zich vanuit rechtstreeks contact met de cliënten aldaar een helder beeld te kunnen vormen van
‘Mondzorg’
hetgeen zich afspeelt in de klinieken zelf. Dat geldt
mee bezig houdt is onderstaand voorbeeld een aardige
ook de Ambulante cliënten en voor de Dagbehandeling.
illustratie van meedenken vanuit het cliëntperspectief. Het project ‘Mondzorg’. In 2010 als idee op tafel
Deze informatie wordt vervolgens intern verwerkt,
gelegd door collega CR-lid Sebastiaan Koning inge-
en meegenomen naar periodieke overleggen met de
geven door een onderzoeksverslag over ‘tandbederf
leidinggevenden van deze instelling, waarin gepoogd
bij cliënten in de psychiatrie. In de discussie over dit
wordt om in deze gesprekken de vergaarde kennis om
onderwerp bleek dat CR-leden bij hun locatie bezoeken
te zetten in wezenlijke verbeteringen voor de mensen
in de langdurige psychiatrie vaak cliënten tegen ko-
wiens belangen de CR behartigt. Om dit proces zo goed
men met een zichtbaar slecht gebit. Hoe nu verder? De
mogelijk uit te kunnen oefenen heeft de CR, wanneer
opleiding ‘Mondzorg’ van Hogeschool Inholland was op
nodig, hiervoor enkele wettelijke bevoegdheden ter
zoek naar gestructureerde contacten met de werkvloer
beschikking. Ook is de instelling verplicht de CR te
c.q. Zorgaanbieders en hun cliënten. Kat in ’t bakkie
betrekken bij ingrijpende veranderingen binnen het
moet de projectgroep hebben gedacht, zeker ook toen
bedrijf, in de vorm van zogenaamde ‘adviesaanvragen’,
het Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde (CBT) van
waar bij de CR, wanneer zoiets nodig wordt geacht,
de Jellinek ondersteuning zou geven. De duur van het
eventueel in staat is om een proces te corrigeren of
project werd vastgesteld op één jaar. Dat lijkt lang
zelfs te blokkeren.
maar blijkt goed gekozen zoals achteraf is gebleken. Vervolgens moet je goed gaan nadenken over wat je
De Cliëntenraad, misschien ook iets voor mij ?
nu eigenlijk beoogd met deze Mondzorg? Bij de CR was
Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat het niet alleen
nog geen praktijk kennis met voorlichting en preventie
zo is dat de onderwerpen die binnen de CR aan bod
in Mondzorg. Dat betekent dat je je daar toch enigs-
12
-nummer 17
zins op moet inlezen en kennis verzamelen. Samenvattend heeft het project Mondzorg drie doelen, namelijk a) het bestuderen van de mate van problematiek van mondzorg in de psychiatrie; b) het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten aan cliënten en; c) het geven van (ongevraagd) advies aan directie van Arkin over mondzorg. Het onder b genoemde is uitgevoerd door zes studenten op diverse locaties.
wel weten welk enorm belang van een goed gebit en
Twee werelden, twee onwerkelijkheden
wat daar omheen nog verder gebeurt in de bek, zoge-
Lopend over de Oranjesingel in Nijmegen, begin van
zegd. Meer uit de tandartssector is te lezen in Nulnum-
de avond, in de duisternis, aanschouwde ik iets bijzon-
mer 6 en 10. Zie achterpagina!
ders.
Mede onderbouwd door de literatuurstudie heeft de
De nieuwe ingang van het MFC is direct naast de ingang
Cliëntenraad vervolgens een ongevraagd advies ge-
van Villa Lux gevestigd. Het MFC, dag- en nachtopvang
schreven en dat neergelegd bij de Raad van Bestuur
voor verslaafden, Villa Lux, the place to be voor cul-
waarin wordt opgeroepen om mondzorg op de agenda te
tuur liefhebbende Nijmegenaren met een air…
zetten van onze organisatie. En vooral ook om er mee
Letterlijk twee deuren naast elkaar met slechts een
aan de slag te gaan. De Raad van Bestuur heeft hieraan
hekwerkje ertussen.
gehoor gegeven. De Geneesheer-Directeur heeft aange-
Voor beide deuren stonden mensen te wachten. Mensen
geven dat naar aanleiding van de uitkomsten op 9 april,
uit totaal verschillende werelden. Mensen met totaal
het protocol Somatische Zorg in Arkin wordt aange-
een andere avondinvulling voor de boeg. Links stonden
past en dat er aandacht komt voor de kwaliteit van de
mensen in de rij om naar een lezing te gaan, rechts om
mondzorg bij cliënten. Ook het elektronisch cliënten-
een plaats voor de nacht te bemachtigen.
dossier (ECD) wordt aangepast. Er komt een extra vraag
Van communicatie over het hekwerk heen was geen
bij over mondzorg.
sprake, althans geen verbale….
De cliënten waren zeer tevreden met de uitgedeelde
Dat men op elkaar neerkeek was duidelijk zichtbaar.
tandenborstel en pasta.
Afkeurende blikken, afwendende blikken, boze blikken,
Het gaat te ver hier uitgebreid het over alle ins & outs inzake ‘mondhygiëne’ te hebben. Maar een ieder moet
jaloerse blikken….dat alles passeerde de revue. Ik kon niet anders concluderen dan dat al die ongeveer veertig mensen die daar in totaal stonden, een foutieve aanname hadden van de werkelijkheid. De Villa Lux bezoekers zijn mensen die het menen te zijn. De MFC mensen zijn mensen die menen het niet te zijn. Beiden hebben ongelijk: we zijn het allemaal niet. We zijn gewoon allemaal mensen, met ons eigen levenspad en- inhoud. Het hekwerkje tussen de ingangen van beide complexen symboliseert voor mij de ontzettend dunne scheidslijn tussen dakloos of niet dakloos. Er zit letterlijk en figuurlijk maar een hekje tussen. En mensen die nu nog links staan, kunnen over twee jaar aan de rechterkant staan. Andersom geldt hetzelfde, als is die weg stukken moeilijker!!
Laten we ophouden met stigmatiseren binnen onze maatschappij, zeer zeker t.a.v. daklozen, verslaafden en psychiatrisch patiënten!! Mike Peters Iriszorg Arnhem Nijmegen nov.2013
-nummer 17
13
Bij Recycle draait het wiel altijd door Word fietsenmaker Recycle is een opstap tot het vak van fietsenmaker (Tweewielertechniek). Beginnend met eenvoudige taken, zoals het plakken en verwisselen van banden tot fietsopbouw, fietstechniek, verkoop en meer. De techniek van een fiets is het mooiste wat er is. Dat vinden de deelnemers van Recycle. Ga je hier werken, dan leer je stap voor stap het hele proces van fietsreparatie voor tweedehands kwaliteitsfietsen. Je kunt doorstromen naar hogere niveaus en krijgt wekelijks een cursus om je vakkennis te vergroten: dat maakt Recycle uniek! Natuurlijk ontvang je persoons- en vakgebonden begeleiding van een ervaren kracht.
Uniek bij Recycle
Het begon destijds onder de vlag van Jellinek bij Werk &
Bij Recycle draait het wiel altijd door! Recycle bedenkt
Scholing aan de Generaal Vetterstraat in Amsterdam West. Door de fusie in 2007 tussen Jellinek en Mentrum psychiatrie, verandering in financiering systemen e.d. was het enigszins rommelig geworden op het gebied van wat we toen nog noemde ‘arbeidstoeleiding’. Enkele jaren terug is dit gebied behoorlijk gestructureerd doordat de holding Arkin,
en maakt ook originele en exclusieve spullen van fietsonderdelen. Wielen en fietslampen veranderen in de mooiste kroonluchters en tafellampjes. Zadels worden gebruikt voor het maken van krukken. Kom kijken wat Recycle u te bieden heeft!
(de paraplu waaronder o.a. valt: Jellinek, Mentrum en de Meren GGz) de instelling voor dagbesteding en re-integratie, ‘Roads’ heeft toegevoegd. Jellinek Activering en ook ‘Recycle’ werden vervolgens onder Roads gerangschikt. Voorjaar 2014 kreeg Recycle nieuwe huisvesting in de Hallenpassage. Hier was de oude tramremise van het GVB gevestigd en ligt vlak achter de Kinkerstraat. Na jarenlange discussie over een nieuwe bestemming heeft architectenbureau Van Stigt de restauratie van dit enorme en unieke pand tot een succes gemaakt. De Hallen beogen als centrum voor media, cultuur, mode en ambachten, opnieuw het hart van de Kinkerbuurt te worden met daarbinnen kleinschalige werkgelegenheid.
Over Recycle Recycle is een fietswinkel en werkplaats waar met mensen met een verslaving of psychiatrische achtergrond de weg terugvinden naar werk. Begeleid door technische vakmensen maken zij het stap voor stap tot fietsenmaker. Recycle legt zich op deze nieuwe locatie toe op fietsreparatie, fietsverkoop, accessoire-verkoop en de restauratie van klassieke (oude) fietsen. Hiernaast zal Recycle de fietsenstalling beheren en de passage onderhouden.
14
Foto’s: Kees C. Keuch
-nummer 17
Waar is deze werklocatie? Recycle, Hallenpassage 27, 1053 RT Amsterdam. (ingang bij Tollensstraat 64) Tel. 020 489 7029 Openingstijden: ma - vrij: 09.00 – 18.00 uur don: 18.00 – 21.00 uur zat: 10.00 – 17.00 uur
burn-out of eenzaamheid kunnen je leven behoorlijk beïnvloeden. Roads kan je (weer) op weg helpen. We gaan aan de slag met jouw mogelijkheden en toekomst.
Roads
Roads is actief in Amsterdam, Amstelveen, Diemen, Haarlem
In de afgelopen jaren zijn vanuit meerdere perspectie-
ten op het gebied van ontmoeten, doen, leren en werken.
ven, zoals “Maatschappelijk Herstel met betrekking tot de
Roads werkt samen met zorg- en welzijnsinstellingen,
verslavingszorg of het werken vanuit de Herstelvisie in de
gemeenten, huisartsen, UWV en waar mogelijk met het be-
psychiatrie, activering, dagbesteding en toeleiding naar
drijfsleven. De professionals van Roads werken nauw samen
werk benoemd als een onderdeel van de behandeling (o.a.
met de behandelaars, die daarmee de rol vervullen van
en Hoofddorp. In deze regio hebben we meer dan 40 locaties waar onze doelgroep terecht kan voor coaching of activitei-
met het invoeren
verwijzer. Voor (medewerkers van) Roads is het actief be-
van de Supported
trekken van het natuurlijk netwerk van de deelnemer/cliënt
Living Methodiek)
een vanzelfsprekendheid. Bij Roads kun je veel verschillende
en gewaardeerd als
cursussen en trainingen volgen. Van assertiviteitstraining
zijnde essentieel
en talencursus tot sollicitatietrainingen. Weer bezig zijn,
voor het herstel van
een werkritme krijgen en werkervaring opdoen? Roads heeft
de cliënt. Arkin on-
leerwerkplaatsen op verschillende vakgebieden. Daarnaast
derschrijft ten volle
bieden we ook coaching naar betaald werk, door middel van
het grote belang van
een stage, werkervaringsplek, of diverse trainingen.
zinvolle dagbesteding voor cliënten.
Leren en werken
Roads is werkzaam
Werkervaring, een dosis vakkennis én zo mogelijk een of-
in de geestelijke
ficieel erkend certificaat. Het is mogelijk bij de leerwerk-
gezondheidszorg.
plaatsen bij Roads. De functies zijn heel divers: van kok bij
Wij zijn er voor
Restaurant Freud, tot fietsenmaker bij Recycle. Van chauf-
mensen met een
feur bij Roads Vervoer tot administratiemedewerker op
psychiatrische stoor-
het hoofdkantoor en meer. Alle functies zijn gericht op het
nis, psychosociale
opdoen van kennis en ervaring zodat je op termijn een plek
problemen en/of
kunt verwerven in een regulier bedrijf. Je werkt in teamver-
verslaving die onder-
band en ontvangt in de meeste gevallen een reis- en onkos-
steuning nodig heb-
tenvergoeding.
(KCK 15-07-14)
ben bij het vinden
-nummer 17
van werk, scholing
Let op: deelname aan activiteiten van Roads is mede
en dagbesteding.
afhankelijk van de financiering. Voor vragen hierover kun
Een depressie,
je altijd contact opnemen.
15
Sylv ia ‘heb wel vijftien jaar in een soort gouden kooi geleefd’ Bij mijn kliniek bezoeken namens de Cliëntenraad
wel bij hoorde. Uit eten gaan in chique restaurants,
praat ik natuurlijk met allerlei patiëntcliënten.
daar hoorde natuurlijk ook een mooie fles wijn bij.
Vaak gaat het dan over de reden waarom ze in de
Eerst hield ik helemaal niet van wijn want ik dronk
kliniek zijn. De motivatie tot stoppen en vooral de
altijd apfelkorn (likeur 18%) en andere sterke drank.
wil tot veranderen, daar gaat het om in een versla-
Op een gegeven moment vond ik dat wijn toch ook
vingskliniek. De meesten willen wel maar aan hun
wel lekker smaakte, temeer daar ik me er wel lekker
mimiek zie je dat ze eigenlijk er nog een nachtje
bij voelde. Later werd ik ongelukkig bij mijn ex en
over willen slapen, begrijpelijk. Het vervelende
begon ik stiekem te drinken, al vanaf elf uur in de
obstakel in de cyclus van genotsmiddelen is dat je
ochtend.
afscheid moet nemen van je ‘vriend’. Voordat je een verhouding kreeg met je nu inmidSoms kom ik iemand tegen waar de motivatie van
dels ex partner, hoe rolde je toen door het leven?
afdruipt en de wil tot verandering in leefstijl zo
Ben opgegroeid in Loosdrecht. Ik heb een rijke tante
positief mogelijk wordt ingevuld. Hieronder een
die mij en mijn zusje lang verzorgd heeft. Beetje
weergave van het gesprek met Sylvia, een vrouw van
verwend opgevoed. Door omstandigheden heb ik meer
in de veertig uit het Gooise gewest.
bij mijn tante gewoond dan bij mijn eigen moeder. Daarna leefde ik samen met mijn tweeling zusje, wij
Hoe oud was je toen je begon met drinken?
zijn een eeneiige tweeling. En dan was het ook altijd
Een jaar of 27 dat ik echt begon met wijn, uit eten
feesten, stappen, flierefluiten, vriendje erin en dan
gaan en daar hoort een wijntje bij, dus dat was toen
weer even niks.
nog gewoon ‘sociaal’ drinken. Ach, er loopt er nog zo eentje rond als jij, grappig Wat deed je dan voor je 27 ?
en ook wel interessant. Het is dus gelijk opgegaan,
Alleen in het weekend lekker stappen, gewoon echt
in leeftijd, uitgaan en feestvieren. Hoe is het met
de hele nacht lekker zuipen, met speed er bij dus
haar verlopen?
e
echt feesten en beesten en dan gewoon maandag weer werken.
Daar ‘skype’* ik iedere dag mee want die woont in Spanje. Zij heeft hetzelfde gedrag als ik met alcohol,
Met wie deed je dat dan?
alleen heeft zij eerder aan de bel getrokken. Zij is
Met mijn zusje. En toen ik mijn inmiddels ex ont-
nu vier jaar gestopt. Haar man zei: ‘of ik ga bij je
moette was dat stappen en feesten voorbij. Toen
weg of je gaat stoppen met drinken’. Ze heeft nu een
kwam ik in een heel ander soort wereld waar wijn
sportverslaving.
16
-nummer 17
Nou toen kwam ik dus mijn ex tegen die ook aardig
auto, de volgende dag stiekem weg gooien, dat soort
vermogend is, komt ook uit Loosdrecht. Hij neemt
trucs haalde ik dan uit.
het bedrijf van zijn vader over, 150 man in dienst,
Hij had niet in de gaten dat je al het nodige op
komt in een opgemaakt bedje. Heb hem ontmoet in
had?
een grand café. In het begin was ie heel lief, heel
Hij kwam er pas heel laat achter. Dat ie dacht van
makkelijk, lag zelfs een joint te roken naast mij in
‘hee jij hebt van die ene fles meer op dan die drie
bed. Toen de eerste werd geboren veranderde hij,
glazen’. Dan ga je liegen natuurlijk, volhouden dat
sloeg ie in één keer om. Beetje Moslim gedrag noem
het wel de eerste fles is die ik open had. Hij ging
ik het. Hij legde de kleding voor me klaar welke ik
zoeken en vond natuurlijk lege flessen. Ging zijn
de volgende dag moest aantrekken. Hij kocht de
wijnkelder nachecken, ging het in de gaten houden.
kleding voor me. Iedere zaterdag naar de PC Hooft-
Toen ben ik maar over gegaan op de Bacardi (rum).
straat, ik had geen keuze dus ik vond dat winkelen
Ging dat zelf stiekem kopen en overal verstoppen,
ook niet leuk. Sieraden werden ook iedere avond
zelfs achter in m’n kledingkast lagen de flessen. Dus
klaar gelegd, die ring bij dat horloge, oorbellen, m’n
het probleem werd alleen maar erger want Bacardi
tas, schoenen, alles bij elkaar, een heel setje. Kocht
is veel sterker dan wijn. Als je om elf uur begint met
zelf mijn eigen jogging pakken en deed dat stiekem
Bacardi (met Cola), dat is wel heftig.
aan. Tot ik een keer de kinderen naar school bracht
Dat heb ik bij hem zeker iets van acht jaar gedaan,
in m’n joggingpak en hij dat merkte. Dan werd ie
toen liep het uit de hand, kon er niet meer tegen en
heel kwaad: ‘dat jij in een joggingpak loopt, dat
ben bij hem weg gegaan, inmiddels drie jaar gele-
kan niet, je bent wel mevrouw X, je kan niet zo de
den. Goodbye, zoek het maar uit. Hij zei: ‘als je
deur uit en jij moet er goed netjes verzorgd uitzien,
weg gaat bij mij zorg ik dat je in een flatje driehoog
je had de kleding moeten aandoen die ik had klaar
achter komt en dat de kinderen bij mij blijven’. Hij
gelegd’.
is heel machtig, heeft een heel groot bedrijf, veel geld en hij zou zorgen voor de duurste advocaat, dat
Een ‘control freak’?
ie mij het leven zuur zou maken want ik heb hem
Ik had een raceauto, daar had ie allemaal appara-
voor schut gezet voor de buitenwereld. Dat is iets
tuur ingebouwd en dan kon ie zien waar ik de hele
wat hij me heel kwalijk neemt. ‘Je hebt toch niks te
dag was geweest. ‘S avonds draaide ie dat uit op de
klagen, je hebt een prinsessen leven’
computer, ‘waar was jij om half vier, die straat in
In mijn eigen huisje ging ik verder drinken. Het
Hilversum?’
eerste jaar ging het wat beter maar daarna slechter.
flierefluiten, vriendje erin en dan weer even niks. Ontbijten deed ik niet meer en ‘s avonds een beetje, Het ‘Noordse Bosje’, bij de Jellinek* (grapje)
zo van het moet maar. Onthoudingsverschijnselen
Hij bepaalde alles in mijn leven. Hield me de hele
kreeg ik pas later.
dag in de gaten waardoor ik het benauwd kreeg. En ik kon niet weg bij hem want we hadden samen een kindje en ik had zoiets van ‘ik ga niet bij je weg zolang we verantwoordelijk zijn voor het kind. De hele dag belde ie, zat zo te zeuren dat ik dacht ik neem gewoon een lekker wijntje, dan kan ik beter tegen dat gezeik. Dan ging het m’n oor in en oor uit. In die roes kon ik het wel handelen. Op een gegeven moment liep dat uit tot drie flessen per dag. Dus begon ik om elf uur en dat liep uit tot vijf uur. Dan kwam ie thuis en onder het koken trok ik een flesje wijn open en deed net of dat de eerste fles was. Zo speelde ik dat terwijl ik er al drie in m’n mik had. De lege flessen stopte ik in de kofferbak van mijn
-nummer 17
17
Hoe zat dat met het ‘huisje’?
mochten ze wat later op zijn en dan hadden ze het
Dat was een dure particuliere woning, 1700 euro
wel in de gaten ‘mama je bent dronken’.
incl. p/m, dat kreeg ik twee jaar van hem betaald.
Het ging van kwaad tot erger. Kreeg maag darm-
Kreeg geen bijstand omdat de ‘partneralimentatie’
klachten, heel klein beetje eten, voelde me duizelig
te hoog was, ik kreeg teveel geld van hem en dan
alsof ik flauw ging vallen. Dat mensen om me heen
wordt je nergens geholpen. Die twee jaar dat ik
zeiden van Syl het gaat niet goed met je, je ziet er
zoveel geld van hem kreeg, was het lang leve de lol.
niet goed uit. Iedereen zag het en toen zei ik ‘weet
Vrijheid, nu is er niemand meer die me in de gaten
je wat ik doe, ik zuip nog met kerstdagen’. Oude-
houdt. Deed waar ik zin in had. Stappen, de kroeg in
jaarsavond ben ik helemaal los gegaan.
of mensen uitnodigen en thuis lekker zuipen met zen
In het nieuwe jaar (2014) wil ik m’n leven opnieuw
allen, ik betaalde alles want ik had toch veel geld.
opzetten. Toen heb ik me aangemeld bij de Jellinek. Ben eerst hier naar Jellinek Hilversum gegaan.
Hoe zat het met de kinderen?
Intake gesprek gehad en daar kwam uit: ‘nou we
M’n kinderen kwamen om de week, ze zijn nu 8 en
vinden het nog niet nodig om jou te laten opnemen,
14. En als die kwamen moest ik van alles doen. Tot
zes flessen per dag, je ziet er nog goed uit, je kunt
vijf uur met een flesje Prosecco (Italiaanse mous-
het ambulant waarschijnlijk ook wel zelf. Nee heb
serende wijn) kon ik het nog wel handelen. Moest
ik gezegd, ik kan het niet zelf want ik ben al een
natuurlijk auto rijden om de kinderen van school
keer een half jaar gestopt m.b.v. Antabus* via mijn
en naar hockey te brengen. Dus ik dacht ‘onder het
huisarts. De arts vond wel dat ik klinisch geholpen
koken trek ik wel weer een fles open want dan hoef
moest worden, alleen de Jellinek vond dat nog niet
ik niet meer de deur uit. Toen dronk ik drie flessen
zo nodig. De volgende dag ben ik rondom dronken
en als de kinderen er niet waren nam ik er zes. De
daar naar binnen gestapt, expres nog een fles wijn
laatste paar jaar heb ik zo geleefd, dus ze zijn een
over m’n hoofd leeg gegooid zodat ik goed naar de
week bij mij en een week bij hem. In het weekend
alcohol stonk en toen werd de crisis detox Vlaar-
18
-nummer 17
dingenlaan in Amsterdam gebeld. Daar kon ik direct
leven. En in de communicatiegroep leren meer voor
worden opgenomen. In januari heb ik daar acht
jezelf op te komen. ‘Nee’ durven te zeggen, ik zei
dagen gezeten. En ik werd op de wachtlijst voor de
overal maar ja op terwijl ik er geen zin in had. Nu
kliniek Obrechtstraat gezet. Van de Vlaardingenlaan
heb ik zoiets van als ik er geen zin in heb dan is het
heb ik refusal mee gekregen, thuis niet gedronken en
gewoon nee. Dat hebben ze ook wel gemerkt in de
na vijf weken kon ik naar de Obrechtstraat.
kliniek. In het begin was het een heel andere Syl, iedereen vroeg natuurlijk alles aan mij, Syl doet het
Hoe heb je de detox op de Vlaardingenlaan erva-
wel. Maakte de toastjes voor bij de tv t&m Syl wil je
ren? Dat is daar wel een heel andere scene. Die
m’n kamer even stofzuigen, jawel hoor en daar liep
mensen zijn wel een stapje ‘verder’, dat zie je
Syl met de stofzuiger. Als iemand het nu vraagt zeg
niet op de Obrechtstraat.
ik ‘ja dag, doe het lekker effe zelf’.
Ook wel heel apart. Zag al die hoofden om me heen en dacht zó; dat heeft me goed wakker gemaakt. Het is voor mij ook wel een goede les geweest. Zat de hele dag te huilen, wat moet ik hier met al die gekken, ik vond het vreselijk. Wat erg dit, kreeg een heel klein kamertje, moest douchen op de gang, kreeg via de leiding gelukkig een kamer aan de an-
Ga er wel even voor zorgen dat het hier gezellig gaat worden
dere kant waar wel een douche inzat, zo heb ik het kunnen uithouden. Als je een beetje een verwend
Dan kom je met je koffertje in de Obrechtstraat,
Gooi’s meisje bent en je komt dan zo’n kamertje
krijgt een kamer en dat ziet er wel heel anders
binnen, net een gevangeniscel, dan denk je ‘wat
uit dan op de Vlaardingenlaan. Had je wel zoiets
moet ik hier’? Dat was voor mij wel een probleem.
verwacht?
Stond eigenlijk al klaar om te vluchten, zo erg vond
Beetje hotelachtig als je zo binnenkomt. Dacht van
ik het. Moet wel zeggen dat de ‘verpleging’ uitste-
‘nou hier ga ik drie maanden doorbrengen’. Ga er
kend was! Ging ook iedere avond om twee uur pas
wel even voor zorgen dat het hier gezellig gaat wor-
naar bed omdat ik dacht ‘wat een gekken allemaal
den en dat heb ik ook gedaan. Heb mijn kamer hele-
hier’. Goed om je heen kijken en te weten wat er al-
maal ingericht met schemerlampen en zo in de hoop
lemaal gebeurd als je doorzuipt, zo word ik dan ook.
dat ik het wat langer zou uithouden hier. Grappig
Het heeft me heel goed wakker geschud, daar ben ik
was dat andere cliënten dat ook gingen doen toen ze
goed van geschrokken. Toen is het mij wel duidelijk
mijn kamer zagen. Plantje in de vensterbank, bloe-
geworden dat ik het ‘sociaal drinken’ wel kon verge-
metje op tafel etc. WIFI op alle kamers dus je kunt
ten.
met je laptop werken, tv met een digitennekastje en je kunt op je eigen kamer televisie kijken. In de
Met welk idee stapte je de Obrechtstraat kliniek
gezamenlijke tv huiskamer heb je toch vaak onder-
binnen? Je stond al zes weken droog.
ling ruzie over welk programma wordt bekeken ook
Nou, daar ga ik dan maar naar toe dacht ik. Zes
al zijn er twee tv kamers. Daar heb ik helemaal geen
weken is echt tekort, ging er echt voor om helemaal
zin in dus heb mijn eigen tv neergezet.
van de alcohol af te komen.
Personeel zit meestal in hun kamer achter de computer, doen af en toe een rondje over de afdeling
Ging het je alleen om een langere periode niet te
maar zien niet dat er een paar op de bank zitten
drinken of dacht je ook er iets te vinden, in de
te vozen en te tongen, voor de leukigheid een tij-
vorm van therapieën, misschien moest je wel een
delijke relatie en wat er op de kamers gebeurd.
trauma verwerken?
Eigenlijk zit je daar hier toch niet voor. Je loopt
Nee, ik heb geen trauma van m’n ex, heb wel vijf-
maar te rommelen en te kloten en de volgende dag
tien jaar in een soort gouden kooi geleefd. Ik zie
moet je modules volgen, half gaar gebakken want je
het maar zo, ik heb een rot leven bij die man gehad
hebt de hele nacht liggen vozen. En ook onder de les
maar ik ben wel overal geweest. Heb wel een luxe
de hele tijd (stiekem) zitten te sms’en met elkaar,
mooi leven gehad, met daarbij dan wel ongeluk-
dat kan toch niet. Het valt voor de therapeuten ook
kig zijn waardoor ik ben gaan drinken. Heb wel veel
niet mee. Verslaafden zijn moeilijke mensen, bru-
geleerd uit de therapieën. Structuur brengen in je
tale bek, soms agressief gedrag, negatief ingesteld
-nummer 17
19
Foto: Kees C. Keuch
zo van ‘wat heeft het nog voor zin om te leven, ik
had, na elk weekend kwam ze dronken binnen, blè-
mag niets meer, m’n leven wordt saai. Zo zitten ze
ren op de gang, iedereen wakker, de leiding is bang
er ook bij, ze zien niet de positieve dingen er van.
en belt de politie, die neemt haar een nachtje mee
Hoe moet je daar mee omgaan? Bij Vydia hoef je dat
en wordt de volgende ochtend weer terug gebracht
niet te flikken, dan hoef jij niet onder het eten met
naar de Jellinek, mocht ze weer uitrusten.
je telefoontje te gaan zitten sms’en. Dan wordt ze helemaal dol en dat weet iedereen, bij haar gebeurt
Maar na negen weken zit je tijd er bijna op; die
het dus ook niet. Nieuwelingen weten dat niet maar
kwam dus dronken binnen en ging dronken weer
komen daar heel snel achter. Dat soort vrouwen moet
weg. Vroeger was het bij de tweede keer inpakken
je toch meer in zo’n kliniek aanstellen.
en wegwezen. Ik vind zelf drie keer een uitglijer eigenlijk al te-
Dat ligt niet altijd voor het oprapen. En ook jonge
veel. Ga lekker buiten zuipen, ga lekker naar huis,
mensen moeten het vak in de praktijk toch leren,
er staan nog meer mensen in de rij die geholpen
het hangt er natuurlijk wel van af hoe ze worden
willen worden. Er zijn ook veel mensen die hier
ingewerkt. Of een keihard reglement opstellen, zo
helemaal niet willen zitten. Die helemaal geen wil
van telefoneren en sms’en doe je in je vrije tijd
hebben. Die moeten gedwongen, of van hun ouders
maar onder de modules is dat uit den boze. Op
die zeggen ‘we zijn het nu zat, je gaat de kliniek
straffe van dat als je je daar niet aan houdt, dan
in’. Een moslim jongen (27) die moet van zijn ou-
kun je je jas pakken.
ders. Anderen zitten er voor hun DWI, hoeven ze niet
Nee, daar zijn ze makkelijk in. Ook met die ‘uitglij-
te solliciteren. Veel mensen zijn nog niet klaar voor
ers’, je kan zuipen, je krijgt s ’ochtends nog een
zo’n opname.
ontbijtje op bed, je wordt nog getroost, heb het
Dan heb je ook nog de cannabis verslaafjes. Die kun-
echt meegemaakt. Heb gezegd ‘wat doe jij nou’?
nen heel moeilijk naar buiten, die vinden het moei-
‘Ach, die jongen moet toch eten’. Er is personeel
lijk om een rondje Vondelpark te lopen. Dan krijgen
dat dit doet, ook al heb je een uitglijer gehad en
ze trekmomenten, dat vinden ze heel zwaar. Zelf kan
komt helemaal lam s ’nachts om drie uur binnen. Er
ik me er niet veel bij voorstellen dat het zo ernstig
zat een meisje dat negen keer een uitglijer had ge-
zal zijn, wel vervelend natuurlijk. Maar moet je daar
20
-nummer 17
twaalf weken voor in een kliniek worden opgenomen.
echt de eerste les voor mij bij de Jellinek, ben nog
Voornamelijk jongeren in de twintig, de oudere cate-
nooit in zo’n kliniek geweest maar zeg wel ‘ik heb
gorie is toch meestal alcohol.
hier echt veel geleerd’. Met inzet van mijn begeleidster hebben we een ge-
Je zei eerst ‘wat moet ik nou in zo’n junkenkli-
sprek gehad met mijn ex, hier in de kliniek. Er moest
niek’. Waar komt die gedachte vandaan?
natuurlijk het nodige worden geregeld, zoals de om-
Je komt uit het Gooi en wat moet je dan in de Jel-
gangsregeling met de kinderen. Kijk dat stempel heb
linek? Eigenlijk voel je jezelf daar een beetje te
ik van de Jellinek. Het verleden was het verleden en
hoog voor, dat je denkt ‘daar hoor ik toch helemaal
nu is de toekomst de toekomst. Een nieuw leven op
niet’. En als je geld hebt ga je toch naar een privé
te zetten zonder alcohol maar dat moet ik thuis nog
kliniek. En dan ga je niet in de Jellinek zitten tussen
wel bewijzen en daar heb je tijd voor nodig. Een be-
een beetje het uitschot, zo dacht ik erover. Het valt
zigheid is noodzakelijk, ik ga weer werken, er liggen
gelukkig allemaal wel mee maar zo denk je er wel
twee baantjes op me te wachten.
over als je er heen gaat. Je durft toch amper te zeggen ‘ik ga me aanmelden bij de Jellinek’, dat is toch
Je bent nooit getrouwd met hem?
eigenlijk een schaamte.
Nee, jammer hè. Hij heeft me twee keer gevraagd. Dat is iets waar ik spijt van heb, eigenlijk had ik dat
Is het niet meer dat het vervelend is te vertellen
moeten doen, dan had ik er nog iets kunnen halen,
dat je een verslavingsprobleem hebt? ‘Jij kloot-
nu heb ik niets. Voor de kinderen ben ik zo lang bij
zak, ben jij zo iemand die het niet in de hand
hem gebleven.
weet te houden’. Veel BN’ers ontwennen toch ook in een verslavings-
Maar hoe zie je dat nu voor je want dat rijke le-
kliniek. Maar goed, voor mijn vriendenkring in het
ventje is voorbij?
Gooi was het natuurlijk een verschutting als je naar
Spijt van, nu opletten op je geld. Dat is een veel er-
de Jellinek ging. Als je nou zegt ‘ik ga naar een
ger probleem dan de alcohol vind ik. Want de alcohol
privé kliniek in Thailand, dat klinkt toch anders.
doet me nu even helemaal niets, ik denk nu meer aan het geld, dat moet ik gaan verdienen.
Maar het probleem is hetzelfde en waarom zou die kliniek in Thailand beter zijn?
Kan me voorstellen dat als je bepaalde dingen
Nee, maar het klinkt wat beter als je dat verteld aan
gewend bent qua uitgaven en bepaalde luxe, dan
mensen. Die gedachte heb je dan maar eigenlijk is
moet je nu wel inleveren.
het niet zo want als je daar bent merk je dat er ook
Ja dat moet gewoon gebeuren, ik ben er nog niet.
andere mensen zitten en niet alleen uitschot. Ik zag
Ik ga nu begeleiding krijgen hoe te budgetteren, dat
laatst een stewardess in haar KLM pakje naar boven
heb ik echt nodig anders gaat het fout. Folders met
rennen en vloog linea recta zo de module in bij het
de weekaanbiedingen uitpluizen. Zonnebank kan in
avondprogramma.
principe niet meer. KCK 30 mei 2014
Hoe gaat dat met mensen die het avondprogramma volgen, een kamer in de kliniek hebben en overdag naar hun werk gaan, integreren die ook in de groep?
*Skype: is een programma van Microsoft, waarmee
Die eten ‘s avonds mee met ons en daarna gaan ze
*men over het internet kan telefoneren.
de modules doen. Slapen thuis of hebben een kamer
*Het ‘Noordse Bosje’ is het adres van Jellinek
in de kliniek. Dat programma duurt tot een uur of
*Hilversum. De Jellinek heeft ook een vestiging voor
negen. Daarna zitten ze misschien een half uurtje in
*ambulante hulpverlening in Hilversum en
de huiskamer of roken een sigaret. Je hebt niet zo’n
*omstreken. Er wordt nauw samen gewerkt met de
contact als met de mensen die je de hele dag ziet.
*kliniek Obrechtstraat.
De motivatie ligt vaak hoger.
*Antabus en Refusal zorgen ervoor dat iemand niet
Ben nu 5-6 maanden gestopt maar weet zeker dat als
*goed meer tegen alcohol kan. Iemand wordt ziek
ik nu weer begin, dan ben ik weer helemaal terug bij
*als hij toch drinkt. Dit soort middelen worden wel
af. Dus ik probeer het nu echt vol te houden. Dit is
*aversiemiddelen genoemd.
-nummer 17
21
Minister Schippers laat de sector verslavingszorg onderzoeken op (kosten)effectiviteit en doeltreffendheid
De deuren open naar herstelondersteunde zorg? Eind 2013 gaf VWS minister Edith Schippers, na een Tweede Kamerdebat, het College van Zorgverzekeraars(CVZ) de opdracht om de verslavingszorg door te lichten. Het onderzoek richtte zich op de toename van het aantal klinieken en soorten therapieën en de effectiviteit van die therapieën. Het CVZ, de instantie die de omvang en diepgang van het verzekerde pakket bepaalt, heeft als eerste aan het Trimbos-instituut een onderzoeksopdracht gegeven om het cijfermatig deel uit zoeken. Het CVZ heeft daarnaast twee miniconferenties voor instellingen en stakeholders georganiseerd. Aan beide heeft ‘Het Zwarte Gat’ deelgenomen. In dit hele traject wordt de inbreng van de cliëntenbeweging zéér serieus genomen. Belanden we eindelijk aan gene zijde van de eenzijdig opgelegde, te beperkte, dubbelzinnige en complexe evidence-based zorgverlening. Gaan nu de deuren definitief open voor
dat wij al lang kritisch zijn op de effectiviteit, cliëntgerichtheid, het kwaliteitsniveau van de verleende zorg, maar vooral op de ‘nazorgfilosofie’ in de sector. Op visie niveau zijn we het op papier al lang eens met de zorgaanbieders. Eerst hebben we al in 2009 afgesproken dat ‘Herstel’ centraal zou gaan staan, o.a. als vervanging voor het slecht functionerende en achterhaalde nazorgconcept. Wat vervolgens nog eens is herbevestigd in de vorig jaar tot stand gekomen nieuwe ‘Visie op verslavingszorg’ van GGZ Nederland. Maar onze ervaring leert dat de implementatie van herstelondersteunend werken in de praktijk als belangrijkste onderdeel van goede verslavingszorg zeer traag verloopt. We delen dan ook de conclusie van het CVZ dat: ‘Op basis van eerder gevoerde gesprekken rijst het beeld op van een sector waarin cliënten
herstelondersteunde zorgverlening?
en zorgaanbieders elkaar lijken te vinden in de visie
Het rapport zal begin juni 2014 aan Minister Schip-
praktijk (nog) een andere is’. Het concept ‘Herstel’
pers worden aangeboden. De behandeling in de Kamer zal waarschijnlijk na de zomer plaatsvinden.
op wat goede verslavingszorg is, maar ook dat de omvat meer dan alleen een geslaagde ambulante of klinische behandeling.
Vanuit het cliëntenperspectief zullen wij de gang van zaken uit de doeken doen aan de hand van 4 vragen. Vraag I: wat wil de Minister weten en wat zegt het cliënten perspectief hierover? Ze wil graag weten hoe doeltreffend en (kosten) effectief de geleverde zorg in de hele sector verslavingszorg is. Door het sterk groeiende aantal nieuwe zorgaanbieders en soorten therapieën, maar ook vanwege een sterk vermoeden van een forse kostengroei, zowel bij de oude als nieuwe aanbieders. Ze maakt zich ernstig zorgen of het premiegeld, dat we met z’n allen opbrengen en dat we aan de versla-
In de huidige aanbodgerichte praktijk is er nog
vingszorg besteden, wel op een verantwoorde manier
steeds sprake van een asymmetrische relatie tussen
wordt besteed en binnen de criteria van de Zorgver-
behandelaar en cliënt. Is er nauwelijks ruimte en
zekeringswet valt. Ze vraagt zich ook af of er zorg
aandacht voor het versterken van persoonlijk herstel
verleend wordt, bijvoorbeeld die in buitenlandse kli-
van de cliënt. Zijn de huidige ‘nazorginspanningen’
nieken, die hierbuiten valt. Kortom, ze heeft vragen
minimaal. Tijdens de geboden therapieën wordt nog
of de behandelingen doen wat ze moeten doen en
te vaak vrijwel niets geregeld om cliënten voor te
voldoende rendement hebben.
bereiden op het (weer) oppakken van maatschap-
We hebben vanuit cliëntenperspectief aangegeven
pelijke rollen. Hier zou volgens Kennisnetwerk het
22
-nummer 17
Zwarte Gat de grootste winst, inhoudelijk maar ook
aanbieden. Dus een uitgelezen kans om herstelonder-
financieel, behaald kunnen worden. Nazorg is spaar-
steunend werken met veel meer druk vorm te geven
zaam geregeld en bestaat vaak uit alleen maar pra-
en te implementeren. Andere aanbevelingen van
ten. Terwijl doen noodzakelijk is om clean te blijven
het ZIN gaan over onderhoud van richtlijnen, meer
en zo kwaliteit van leven voor de langere termijn te
onderzoek naar effectiviteit van behandelingen, dbc
waarborgen. Er is nog een lange weg te gaan omdat
bekostiging, hoe buitenlandse aanbieders te weren
er geen concrete overeenstemming is tussen cliënten
uit het systeem.
en aanbieders over wat goede, gepaste verslavingszorg inhoudt.
vraag 3: wat zijn belangrijke aspecten volgens Kennisnetwerk het Zwarte Gat bij de totstandkoming van een zorgstandaard? Hieronder staat een beknopt overzicht over de belangrijkste punten die het Kennisnetwerk heeft aangedragen in dit hele traject om de zorg definitief om te buigen naar een Herstel ondersteunend zorgmodel, waarin behandeling onderbouwend dient te zijn aan het herstelproces van individuele cliënten. - Het maken van een Zorgstandaard verslaving. Eén die het gehele aanbod (dus zowel 1e-, 2e- en 3elijns zorg als ondersteuning vanuit het WMO domein) bestrijkt. Vanuit het cliëntenperspectief wordt beschreven waar kwalitatief goede zorg aan moet vol-
Vraag 2: wat zijn de belangrijkste conclusies en
doen. De onderlinge afstemming tussen verschillende
aanbevelingen van het CVZ?
disciplines is daarbij ondergeschikt aan het beoogde doel. Zowel wat de inhoud als de organisatie betreft
Na de twee consultatierondes met het veld, aanbie-
dient goede zorg gericht te zijn op ondersteuning
ders, verzekeraars en Kennisnetwerk het Zwarte Gat,
van herstel door empowerment en het versterken van
heeft het ‘Zorg instituut Nederland’ (ZIN), vanaf
zelfmanagement.
april 2014 de nieuwe naam voor het CVZ, als belang-
- We gezondheid opvatten als het vermogen van men-
rijkste aanbeveling gegeven voor gepast gebruik van
sen om zich aan te passen en zelf regie te voeren
verslavingszorg dat: ‘Wij ondersteunen het initiatief
in het licht van de fysieke, emotionele en sociale
van de cliëntenorganisatie om een Zorgstandaard
uitdagingen in het leven. Het aanboren van dit ver-
voor verslavingsproblematiek, inclusief een pati-
mogen bij het streven naar herstel vergt ondersteu-
ëntenversie, prestatie-indicatoren en meetinstru-
ning op maat van professionals. Deze benadering van
menten, te ontwikkelen en adviseren partijen om
gezondheid vraagt om een effectieve, cliëntgerichte
deze aan te bieden aan het Kwaliteitsinstituut voor
en vraaggestuurde manier van goede zorgverlening.
opname in het Register’.
Dat de, in de verslavingszorgsector sterk overheersende, overtuiging in het ‘zaligmakende’ evidence
‘Zorgstandaarden’ beschrijven vanuit het cliënten-
based werken behoorlijk wat nuancering vraagt. In
perspectief waar kwalitatief goede zorg aan moet
deze ‘denkschool’ (evidence based medicine) geldt
voldoen. Niet alleen voor de inhoud van de zorg
nog altijd dat wetenschappelijke inzichten dienen
maar ook voor de organisatie ervan en de onder-
te worden gecombineerd met ervarings- en profes-
steuning van ‘Zelfmanagement’ (i.c. functioneel en
sionele kennis over wat goede gepaste zorg is. Dat
maatschappelijk herstel). Een Zorgstandaard is dus
‘evidence’ wel belangrijk is maar dat bewijs ook
een hulpmiddel voor aanbieders, verzekeraars én
vaak gecompliceerd, dubbelzinnig en te beperkt is.
patiëntcliënten. Zo’n Standaard geeft de maat aan
En dat evidence based werken zich dient te baseren
voor de in te kopen zorg. Het kan in het kwaliteits-
op fundamentele waarden in de gezondheidszorg,
register worden opgenomen, maar dan moeten zowel
zoals respectvolle behandeling, keuzemogelijkheden
aanbieders, cliënten en verzekeraars, dit middel om
en zelfbepaling. Het is duidelijk dat deze geest nog
de zorg hoogwaardiger te maken, het gezamenlijk
lang niet aanwezig is in het werken in de sector als
-nummer 17
23
in de aanpak en uitwerking van ‘Resultaten Scoren’.
Het werd snel duidelijk dat we gezamenlijk moeten
Dit project heeft sinds 1999 in belangrijke mate bij-
optrekken om een Zorgstandaard te realiseren. Dit
gedragen aan de professionalisering van de behande-
kwam met name, omdat het advies aan de minister
ling en zorg voor verslaafden.
als bindend kan worden gezien. De sector versla-
- Daarom willen we toe werken naar ‘personalised
vingszorg wil graag met Kennisnetwerk het Zwarte
care’. Dit betekent dat bij het tot stand komen van
Gat een alcoholstandaard ontwikkelen, waarbij als
een zorg/herstelplan, een hulpverlener (ook als er
voorwaarde geldt dat deze doordrenkt is met de her-
een in zijn ogen passende evidence based interven-
stelaanpak. Afgesproken is dat we onderzoeken wat
tie voorhanden is) eerst in overleg met de cliënt
haalbaar is, want het is niet eenvoudig een Zorgstan-
moet nagaan hoe en of deze interventie binnen het
daard te ontwikkelen. Kennisnetwerk het Zwarte Gat
herstelproces kan worden toegepast. De keuze dient
ziet dit traject als koevoet voor het openen van de
samen (shared decision making) te worden gemaakt
deuren naar herstelondersteunende zorg.
voor de interventie en vormgeving van het ‘herstelpad’. Een keus die het beste aansluit bij individuele
Jos Oude Bos en Gert de Haan, juni ‘14
klachten, wensen en omstandigheden van de cliënt. Inspanningen van de zorg richten zich op het be-
* stagering: bepaling van de fase waarin een
vorderen van functioneel herstel: het herstel van
* biologisch of ziekteproces zich bevindt.
lichamelijke, psychische en sociale functies, die als
* competenties: Competentie is een verzameling van
gevolg van de aandoening zijn verminderd of aange-
* gedragingen, vaardigheden en kennis wat een
tast. Goede zorg stimuleert het bevorderen van zelf-
* persoon in staat stelt zijn taak succesvol uit te
regulatie en empowerment. Het uiteindelijk streef-
* voeren.
doel van herstelondersteuning is maatschappelijke participatie en volwaardig burgerschap. Goede zorg is bovendien dimensioneel en fase gevoelig. In plaats van een ‘one size fits all’ benadering dient goede zorg te werken met cliëntenprofielen en stagering* . - De ervaring van de cliëntenbeweging is dat in de organisatie van de zorg nog een forse kloof bestaat tussen de theorie over wat goede, gepaste verslavingszorg is en de toepassing ervan in de praktijk. We willen daarom nadrukkelijke aandacht voor de nieuw te verwerven competenties* waarover iedereen die betrokken is bij het herstel van een verslaafde zou moeten beschikken. In de Zorgstandaard dient overeenstemming te worden bereikt over de benodigde competenties in de nieuwe ‘herstelcontext’, evenals de leerarrangementen waar ze verworven kunnen worden. vraag 4: wat zijn nu de volgende stappen? Het ene spoor zal zich afspelen in de politieke arena met de gebruikelijke schermutselingen op het Ministerie. De vraag is daarna in hoeverre de Tweede Kamer de aanbevelingen zal accepteren. Op het andere spoor zijn de eerste besprekingen al gevoerd.
Tijdens een Cliëntenraden weekend hebben de leden
Op 1 mei is er een eerste gesprek tussen een delega-
op ‘flapovers’ over diverse onderwerpen hun mening
tie van Kennisnetwerk het Zwarte Gat en R. Rutten,
gegeven.
voorzitter van het netwerk van directeuren VZ en D.
De groene plakkertjes geven het aantal personen aan
Olthof, voorzitter van Resultaten Scoren gevoerd.
en hun keuze.
24
-nummer 17
Het forum op de Jellinek site is weer actief! Het is de trouwe bezoekers van de Jellinek website misschien al opgevallen, maar die werd een tijd geleden vernieuwd. Op de website is in de bovenste balk een klein tabje “forum” te zien. Dit geeft toegang tot het vernieuwde forum van de Jellinek en is vaak een eerste kennismaking met mensen die de controle over hun gebruik kwijt zijn, in behandeling zijn of geweest zijn, of anderzijds al een aantal jaar clean zijn. Om de berichten te lezen hoef je niet ingelogd te zijn, maar om zelf wat te schrijven kan je best inloggen. Dat kan ook anoniem of onder een schuilnaam, maar je moet je wel aanmelden. Het forum is ingedeeld in verschillende topics en je vindt er vast wat je zoekt als je een vraag hebt aan een lotgenoot, of het nu gaat over cannabis, alcohol of pillen, er is vast wel iemand die hetzelfde heeft meegemaakt als jij en die je kan vertellen hoe hij of zij dat probleem heeft aangepakt. Probeer het gewoon! Ga
Foto: Kees C. Keuch
naar www.jellinek.nl en bovenin klikken op Forum. (TT)
Waar ik me afgrijselijk aan erger zijn fietsers met één hand aan het stuur en in de andere hand een mobiel; hardop in de ruimte brallend van links naar rechts slingerend over het fietspad crossend en het liefst door het rood licht doorrijden. Toppunt van domheid zijn fietsers in het donker zonder degelijk licht op het rijwiel. Die zijn zo arrogant te denken dat ze in het donker wel worden gezien door de andere weggebruikers. KCK
-nummer 17
25
Ingezonden
1982
Terwijl Tello in zijn artikel op pagina 8 het heeft over de Jellinek cultuur ontstaan in de jaren 60-70, die weinig beschreven is en geen monumentale status heeft, wordt de redactie en mijn persoon terecht gecorrigeerd op enkele ‘historische’ opmerkingen in het Nulnummer Extra van oktober 2013. Dokter Dikkenberg is decennia lang de (kliniek)arts geweest van het Jellinek centrum. In mijn beleving was hij de Jellinek. Hij verplaatste zich altijd op de fiets. In 1982 was ik opgenomen en kreeg last van een aambei. Deze moest rijpen. Kon niet meer zitten en niet ontlasten. Na enkele dagen werd de druk letterlijk teveel. Bij de verpleging gaf ik te kennen dat ik z.s.m. de dokter wilde zien en anders zou ik wel even naar de eerste hulp gaan, het mes moest erin. Dr. Dikkenberg was die dag naar een congres en ik moest nog maar even afwachten. Ze wilden niet dat ik op eigen gelegenheid buiten de deur tot actie zou overgaan. Vanuit de kliniek hebben ze hem toch weten te bereiken. In de lunchpauze bij het congres kwam de dokter op zijn fiets door de regen speciaal voor mij terug naar de kliniek. Toen ik op de onderzoektafel ging liggen en op zijn verzoek mijn benen moest intrekken spatte het gezwel spontaan uit elkaar. Gadverdamme zei de dokter en begon met stapels tissues de zaak te deppen. Moet ik hier voor terugkomen mompelde hij maar ik was verlost van het probleem. Een aardig voorbeeld van een goede dokter die er ook is als hij er moet zijn. KCK.
26
-nummer 17
“Verslaafd zijn aan het verslaafd zijn” Verslaafde Willem ging uit drinken, zoop zich helemaal uit de naad. En na een nachtje heftig klinken, liep hij als een garnaal op straat. Toen kwam hij daar een junkie tegen, met een lepel en een spuit Willem scoorde heroïne, hoefde toch z’n bed niet uit.... Samen gingen ze lekker trippen, de armpjes gingen overvol. Zat en stoned liep ie langs een kroegje, z’n portemonneetje sloeg op hol. Kwijlend keek ie door het raampje, en zag een mooie Jackpot staan. Daar moest ie even fijn op spelen, ook dat gaf vreugde in zijn bestaan. Hij liet het plastic fruit maar draaien, en goot wat Baco’s in z’n strot, voor een pilletje was ie ook te paaien, en Jack die gaf ineens de pot!!! Willem voelde zich echt een winnaar, hij was een held, nog lang niet moe. Hij riep: ik ben een SUPER minnaar, nu ga ik naar de hoertjes toe. Overhit keek ie naar de dames, en zocht een lekker wijfie uit. Hij brulde Schatje uit die kleertjes, hier is Willem met z’n toverfluit!!! Hij ging tekeer al een Tamiltijger, tot z’n lichaam het begaf. De moraal: Wie verslaafd is aan het verslaafd zijn, komt er letterlijk en figuurlijk... nooit meer vanaf! Marc Torringa 14 mei 2003 Geschreven in het terugkeer-Jellinekhuis, Jacob Obrechtstraat
-nummer 17
27
Alle uitgaven van het Nulnummer zijn in pdf te bekijken.
Klik: www.jellinek.nl/cliëntenraad
Jellinek kliniek verbouwd ‘Healing Env ironment’ het fysiek, mentaal en sociaal welbevinden
nummer 17
Foto: Kees C. Keuch
Foto: Kees C. Keuch
nul
Foto: Kees C. Keuch
nummer
Foto: Kees C. Keuch
nul
EXTRA
Helemaal bovenin op de Jellinek site het tabblad ‘over Jellinek’ aanklikken, onder cliëntenraad klik op Nulnummer magazine of google gewoon Nulnummer
De toekomst van de verslav ingszorg
