Courant. gia. Editoriaal december 2010, nummer. Colofon. Inhoud. Beste Antwerpse Bier Connaisseurs! (Ha! Weer een ABCeetje gevonden!

Antwerpse BierCourant – December 2010 Nummer 20

gia

Courant

Editoriaal

december 2010, nummer

Wie dacht dat op 31 december 1999 de wereld tot een einde kwam, is er wel aan voor de moeite. Als we dit schrijven, nemen we over een maand afscheid van het eerste decennium van de 21e eeuw! Het past hier dus eens te meer u met zijn (en haar) allen een feestelijk en bierrijk nieuw jaar te wensen. Hou het met Nieuwjaar een beetje voorzichtig, maar spreidt uw bierzucht genuanceerd over het ganse jaar en je zal eens wat zien! Net of onze leden nog goede raad behoeven. Kwaliteit boven kwantiteit, zo is dat! In het nabije verleden mochten we u al vertellen hoe ons ledenbestand nog steeds groeit, en daar komt voorlopig geen einde aan. We zijn ‘noodgedwongen’ op zoek gegaan naar een ruimer onderkomen voor onze Nieuwjaarsvergadering met receptie (of was het andersom ?), en hebben, pal in de binnenstad, een prima zaal gevonden. Geen reden dus, om niet aanwezig te zijn!

Colofon De ABC Courant is een uitgave van het ‘Antwerps BierCollege’ Verantwoordelijke uitgever & contactadres: Hans Bombeke, Stadswaag 19, 2000 Antwerpen Rekeningnummer: 778-5986635-44 Internationaal: IBAN BE55 7785 9866 3544 BIC: GKCC BE BB Bestuur Antwerps BierCollege Voorzitter: Ondervoorzitter: Penningmeester : Secretaris: Hoofdredacteur: Public Relations:

Beste Antwerpse Bier Connaisseurs! (Ha! Weer een ABCeetje gevonden!)

Hans Bombeke Ivo Liekens Ludwig Van Schoor Ivan Derycke Peter De Weerdt Robert Dyserynck

Homepage: http://www.antwerpsbiercollege.be e-mail: [email protected] Redactieraad: Mark Bunneghem, Peter De Weerdt, Ivan Derycke, Jan Foubert, Bruno Goffin, Ludwig Van Schoor ©: Alles uit deze Antwerpse BierCourant mag worden overgenomen op eender welke wijze, zonder voorafgaande toestemming van het ‘Antwerps BierCollege’ mits bronvermelding.

Inhoud Colofon, inhoud & editoriaal ABC-cruise 2010-12-05 Down Under deel II De Witte trekt de poort toe Het bolleke gewogen door ABC DADT De trilogie van 2010 De bierboekenworm 16 Antwerpse Bierhistorie 21 Agenda 2011

blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz

01 02 03 05 05 06 07 16 17 20

U kreeg als leden van ABC enkele vragen omtrent het – ons - Bolleke De Koninck. Verder in dit blad krijgt u daar meer nieuws over, maar weet dat één en ander gebeurde op uitdrukkelijk voorstel van de marketingjongens van Duvel-Moortgat (waaronder de –ondertussenLid van

1


‘Marketeer van het Jaar’). Zij vonden immers uw mening belangrijk genoeg om er hun visie omtrent de toekomst van De Koninck mee te stofferen. En u weet, zonder visie, geen beleid! We zijn dus fier de gelegenheid gekregen te hebben mee te werken aan die toekomst, en geven graag dit signaal door aan alle collega-verenigingen van Zythos! De brouwerijen (en niet de minste, verdorie!) zijn bereid het gesprek aan te gaan met ons als bierliefhebbers.We mogen daar natuurlijk niet alles van verwachten, maar er wordt wel geluisterd. Het Biernetwerk kan immers niet verder zonder zijn ambassadeurs, en dat bent u met zijn allen! Wie daar verder nog aan zou twijfelen kan zich al aanmelden als medewerker aan het ZBF. Daar zie je pas goed tot wat een feest de samenwerking tussen bierbrouwers en bierliefhebbers leiden kan ! Tot slot nog goed nieuws: Mee onder impuls van het Antwerpse ABC en het Essense OBER wordt aanstalte gemaakt om ook in de Antwerpse Polder met een biervereniging van start te gaan. We wensen onze vrienden natuurlijk alle succes toe en houden u graag verder op de hoogte!

en blond) evenals de gewone tripel lagen hier goed in de hand. Maar alras was het weer tijd om de trossen los te gooien en op te stomen naar de volgende (hemelse) bestemming: 'In de Gloria' (Kleine Koraalberg 8). Hier wachtte ons een glas perfect getapt trappistenbier op: Westmalle Dubbel. Hallelujah! Enige spijzen om het eventueel opkomend hongergevoel te stillen, werden mede in dank aanvaard. Aldus gelaafd en gespijsd, werd de steven gericht op de kathedraal.... In het Kathedraalcafé (Torfbrug 10) schaarden we ons rond de grote -inderdaad- ronde tafel en verdiepten we ons in de schitterende Sint Bernardus tripel van 't vat, één van de specialiteiten van het huis. Daarbij werden we gadegeslagen door enkele honderden engelen en heiligen. Daaronder naar verluid ook de heilige Arnoldus; we hebben hem evenwel niet herkend. Reeds te diep in het glas gekeken?

Hans ‘de Pif’ Bombeke

ABC Cruise 2010 Op 16 september ll. ging de jaarlijkse bier-rondvaart van ABC van start in 't Oud Arsenaal (Maria Pijpelincxstraat 4) met aan boord een 16-tal levensgenieters. Daaronder, naast de talrijk wederkerende ‘oudgedienden’, ook enkele nieuwe gezichten: een hoopvolle evolutie! De Troubadour blond van 't vat werd hier door velen fel gesmaakt. Enkele die-hards hielden het bij een oude geuze waarvoor dit huis van vertrouwen ook gekend is.

Dan maar koers gezet naar de 'highstreet' van Antwerpen alwaar we voor anker gingen aan het terras van 't Antwaerps Bierhuiske (Hoogstraat 14). Zonder aarzeling koos menigeen hier voor dé Chouffe Houblon van, jawel!, 't vat. 't was duidelijk dat de kapitein hier aan wal zou blijven en één voor één dropen de ommevaarders moe maar voldaan af.

Eens de kelen goed gesmeerd, werd er koers gezet naar onze volgende aanlegplaats: de ‘Quinten’ (oftewel Quinten Matsijs, Moriaanstraat 17). Deze oudste herberg van Antwerpen met tal van literaire connecties is tevens een uitgelezen plaats om zich te laven aan de bieren van Antwerps biertrots brouwerij De Koninck. De ‘bollekens’ (bruin

Tot volgend jaar!!!!!!!!!!!! Ludwig

Lid van

2


bestaan. Christchurch is gezegend met enkele Brewpubs, waarvan The Twisted hop veruit de beste is. Dit is echt een aanrader! Gelegen in een stukje stad dat naar nieuwe-wereld normen zeer gezellig te noemen valt, is dit brouwerij-café een voorbeeld van hoe het moet: de huisgemaakte bieren zijn goed tot zeer goed, gebrouwen in Engelse stijl. Men biedt echter ook een ruim gamma van buitenlandse bieren aan, met steevast ook een Belg op het vat. Als onze eigen huisbrouwerijen nu ook maar eens zouden willen inzien dat het geen kwaad kan om naast de eigen brouwsels interessante ‘collegae’ aan te bieden… andere Brewpubs zijn Dux-de-Lux en Mac’s, maar deze twee halen niet hetzelfde niveau als The Twisted hop, al zijn ze zeker niet slecht.

Down Under, deel II: Nieuw-Zeeland Land en bier In Nieuw-Zeeland gebeurt nooit veel. Dat was voor zowel de Nieuw-Zeelanders zelf als voor de buitenwereld (dichtstbijzijnd buurland: Australië op +/- 2000 km) een vaststaand feit. Nadat ik er vorig jaar op reis was echter, gebeurde alles plots tegelijkertijd: eerst was er een actie van Zythos gericht tegen het plaatselijk Heineken-filiaal DB, omdat zij ‘Saison’ als merk wilden deponeren (Zythos won), dan had je de grote aardbeving op het Zuid-eiland, een vloedgolf op het Noordeiland, en werd er iemand door een spin in zijn meest persoonlijke thermometer gebeten na een ongekleed zwempartijtje. Wie dit verslag leest, dient dus te beseffen dat het de stand van zaken beschrijft voor al deze zaken plaatsvonden.

Bier is in Nieuw-Zeeland te koop in de supermarkt. Al een hele verademing tegenover Australië, waar je het in slijterijen moest gaan kopen, ingepakt in een bruine papieren zak. Koop je echter bier in een Nieuw-Zeelandse supermarkt, dan drukt men aan de kassa op een soort alarmbel. Vervolgens komt er iemand om te controleren of je wel degelijk boven de 18 bent. De regel hierbij is dat je dat moet vragen aan iedereen die er mogelijk 25 jaar uitziet. Zo heb ik regelmatig mijn paspoort moeten laten zien om te bewijzen dat ik meerderjarig was. Ik was er op dat moment 31… ik zal het maar als een compliment beschouwen, zeker? Het aanbod is zelfs in de supermarkten lang niet slecht. Je vindt er een mooi gamma aan Nieuw-Zeelands bier, meestal een brouwerij of 10, en daarnaast aardig wat buitenlandse bieren. Zo kwam ik in het dorpje Takaka, echt een boerengat, Kwak, Chimay en La Chouffe tegen!

Nieuw-Zeeland is een ongelooflijk mooi land, nog mooier dan Australië. De Nieuw-Zeelandse Alpen zijn ongeveer even hoog als de bergketen naar welke ze genoemd zijn, en een pak rustiger. De natuur is er prachtig, zeer gevarieerd, en vaak nog ongerept. Nieuw-Zeeland is een aanrader voor al wie van wintersport, wandelen, klimmen, kajakken, para-gliden en wat allemaal nog meer houdt. Maar is het dat ook voor wie meer tijd doorbrengt in de drankenhandel dan in de Decathlon? Jawel! Nieuw-Zeeland heeft een kouder klimaat (van iets kouder dan bij ons tot mediterraan) dan grote broer Australië, en bekijkt bier misschien mede daardoor niet (alleen) als iets dat koud moet zijn, nat, en voor de rest niet veel soeps. De Kiwi’s beschikken over prima ingrediënten (één van de meest gezochte hopsoorten is NieuwZeelands: de Nelson-Sauvin) en een open geest om te experimenteren. Er is wel degelijk interesse bij de plaatselijke bevolking, wat al in de eerste alinea van deze tekst bewezen werd. Of denk je dat Heineken Nederland ooit de moeite zou doen om Saison te deponeren? Wie Nieuw-Zeeland bezoekt, zal op biervlak zeker aan zijn trekken komen.

Brouwerijen Er zijn een vijftigtal brouwerijen in het land, waarvan je zonder al te hard te zoeken toch een 20 moet kunnen te pakken krijgen. Als we de macro’s (vooral DB) en hun pilsjes buiten beschouwing laten, zijn de producten van volgende brouwerijen gemakkelijk vinden, en de moeite waard om te proberen Wigram’s: een brouwerij die werkt volgens Engelse recepturen. Hun meest interessante brouwsel is het Captain Cook Spruce Beer, volgens de PR-ploeg gebrouwen naar het recept van niemand minder dan ontdekkingsreiziger

Onze reis begon en eindigde in Christchurch, de stad die helaas zwaar getroffen werd door een aardbeving. Ik kan alleen maar hopen dat de plaatsen en bieren die ik hier vernoem, nog steeds Lid van

3


Cook zelf! Hoewel ik daar toch zo mijn vragen bij heb, is het een heel interessant bier, waar de bitterheid niet wordt verkregen door het gebruik van hop, maar door bladeren van de manukaplant, een plaatselijke theesoort; toe te voegen. Héél bijzonder en lekker biertje! Te vergelijken met een Gageleer bij ons, en toch ook weer compleet anders…

van deze brouwerij, die ondanks dat toch mijn favoriet blijft binnen Nieuw-Zeeland.

Moa verwijst naar een rare vogel Geplukt van AtlantaBeerMaster.com Three Boys: opnieuw een brouwerij met mooi vormgegeven en correct gemaakte bieren, een porter, een witbier en een IPA volgens stijl, zonder echter ergens zo origineel met die gegevens om te gaan dat ze er uit springen. Je gaat echter niet teleurgesteld zijn als je een bier van Three Boys drinkt.

Eén van de brouwsels van Wigram is een Dakota Bruin Epic: de brouwers bij Epic zijn fan van ‘The American way of beer’. Epic specialiseert zich dan ook in zéér gehopte bieren. Over hun PaleAle zeggen ze zelf: “there are 15 (hops) crammed into this bottle. Many brewers would call that insane. We call it flavour.” Ik vond het er toch in de eerste plaats over... Maar toch, liever te veel dan te weinig smaak!

Yeastie Boys: vergelijkbaar met onze Alvinne of Struise Brouwers. De postmodernisten van YB gaan er prat op meer te verkopen in boerengat Metven dan in de gehate hoofdstad Auckland. Hun gamma varieert naargelang goesting en ketelcapaciteit. Hun ‘Plan K’, een soort ‘l’Achouffe-light’ was in ieder geval heel drinkbaar. Leuk!

Green Man: klein brouwerijtje uit Dunedin dat zich specialiseert in lage gistingsbieren Duitse stijl en Engelse ales. Ze doen dat goed, maar hun bieren zijn niet van dien aard dat ze in je geheugen blijven hangen

Wat algemeen opvalt bij deze bieren is dat de verpakking meestal zeer mooi vormgegeven is. Elke brouwerij lijkt wel over een bijzonder groot budget te beschikken, ook de zeer kleintjes. Ten dele komt dit doordat vele brouwerijen voortkomen uit wijnbouwbedrijven, die overschakelden op bier, of bier als nevenactiviteit er bij namen. Daarnaast krijgt de NieuwZeelandse brouwer ook een mooie prijs voor zijn bier. Ook in Nieuw-Zeeland is er een duidelijk onderscheid in prijs tussen enerzijds de macro-pils en anderzijds de ‘boetiek’-bieren. Deze laatsten worden gezien als een pak beter, en mogen dus ook best wel duurder zijn. ze zijn namelijk exact even duur als de buitenlandse, vaak Belgische concurrentie, maar die laatsten zitten natuurlijk wel met 20.000 km aan transportkosten… of hoe onze Belgische (Europese) brouwers niet alleen als inspiratie dienen, maar indirect ook er voor zorgen dat de plaatselijke biercultuur leefbaar is!

Renaissance: Deze brouwerij heeft een heel aantal mooi ogende bieren. Ik probeerde de Stonecutter, een Scotch zoals er meer zouden moeten zijn, donker en rijk, zonder te kleverig te worden. Moa: Moa noemt zichzelf brouwers van champagnebieren, wat echter niet meer wil zeggen dan dat ze mooi parelen. Moa heeft een heel mooi gamma bieren. Een prima pilsener, een saison(!), een tripel (St. Joseph) en een harvest ale. Ik heb zeer genoten van zowel de saison als de tripel. Ik had een flesje van de harvest meegenomen naar huis om daar te savoureren, maar dat sloeg dik tegen: de harvest was een witbier met krieksmaak. Die smaak was helaas overduidelijk artificieel. Een smet op het blazoen Lid van

4


Een win-winsituatie, lijkt me. Ik hoop dat de bierscène aan de andere kant van de aarde nog verder blijft evolueren in de goede richting, en dat wie er komt, kiest voor wat er ter plaatse te vinden is. Chimay is per slot van rekening een prima bier, maar waarom zou je het dààr drinken? Hier is ‘m beter, nietwaar, 

Dag Witte, hopelijk tot spoedig! (misschien wel op uw stoel aan ‘uw’ poort!)

Jan Foubert

Op 4 november kwamen enkele bestuursleden van ABC, cafébazen, de brouwer van De Koninck en mensen van Moortgat bij elkaar om na te denken over de toekomst van het bolleke. ABC-lid en marketingman Johan Van Dyck liet weten dat er nog groepen zullen bevraagd worden. Basis van het gesprek vormde de enquête van ABC die door 25 leden was ingevuld wat een niet onaardige score van 20% deelnemers oplevert. Hieronder volgen de resultaten van de enquête. Wat er verder gebeurt, is onderdeel van de geheimen van de brouwerij.

Pif

Het bolleke gewogen door ABC

De Witte trekt de poort toe!

1. Leeftijd en geslacht respondenten De respondenten zijn gemiddeld 49 jaar oud. Er is slechts één vrouw. Zegt dit iets over de vereniging of over de De Koninck-drinker? Kunnen we hier uit concluderen dat het bier samen met de klant aan het oud worden is? Marketinggewijs is er dus werk aan de winkel om de jeugd en ook de vrouwen als doelgroep te bereiken.

Toen De Witte enkele jaren geleden met pensioen ‘moest’, verveelde hij zich zo stierlijk dat hij uit puur amusement terug naar zijn werkterrein trok. Zo was hij dagdagelijks te vinden omtrent brouwerij De Koninck, waar hij dagelijks even stipt verscheen als de vele jaren ervoor. Hij nam er zijn stoel tot bij de poort en zat er, afgezien van allerlei dringende taken zoals het wegwijs maken van bezoekers, iedereen te begroeten die er voorbij kwam. Al gauw kreeg hij de bijnaam ‘Poortwachter van de Boomgaardstraat’ en terecht, want De Witte was er altijd te vinden, in weer en wind.

2. Een bolleke is Antwerps en moet uit een bollekesglas gedronken worden. De andere glazen horen echt niet bij het bier tenzij het prinske. 3. Marketing hier en daar In Antwerpen loopt het bier vrij goed in de kijker maar buiten Antwerpen is het de woestijn uitgezonderd enkele bieroases waar men al eens een De Koninck tegenkomt. De Belgische kust is een haast onontgonnen terrein, op Blankenberge na. Voor de lokale verankering zijn de bollekesfeesten een voltreffer en is inspelen op de zogenaamde eigenschappen van de Antwerpenaar een goed idee. Maar daar bereik je de mensen buiten Antwerpen niet mee.

De Witte verhuisde naar Wilrijk en gaf daarom een afscheidsvat waarop we hem in al zijn grootsheid nog eens aan ’t werk mochten zien én horen Zijn grappen niet altijd ‘fijn’ maar zeker écht en legendarisch. Hij mag nu zo doof zijn als een pot, hij geeft nog steeds, met ondeugend twinkelende oogjes, zijn commentaar op alles wat beweegt en bij voorkeur aan de dames. Een stukje ‘geschiedenis van de kleine man’, zoals het niet veel meer geschreven wordt!

4. Zuur of enkel het gedacht? Bijna iedereen heeft het al eens meegemaakt: zuur bolleke. Aangeduide oorzaken: slecht onderhouden leidingen, te laag debiet, bier misschien te gevoelig voor dit probleem (nietLid van

5


gepasteuriseerd). Aanbeveling: enkel cafés met genoeg debiet en kennis nog vatenbier laten schenken. Of kleinere vaten voorzien (20 l.), wat overigens noodzakelijk zal worden gezien de Europese wetgeving.

werden, het puike glas met skyline van A is een zeer mooi gegeven. Gusto Red Ruby: 6,73/10 haalt nog een gemiddelde score, de zoetheid van het bier speelt hier een grote rol in van het gemiddelde.? Tripel oude): 6,85/10 blijft zich handhaven, niettegenstaande de Triple d'Anvers Manus: slecht door één persoon gekend maar met heel hoge waardering, toch misschien te overwegen om in België uit te brengen

5. Geflest De Koninck is een vatbier. Het flesje is geen succes en dit heeft te maken met de totaal andere smaak. De Koninck moet jong gedronken worden, anders is de frisheid weg. Misschien overwegen om de flesjes uit de handel te nemen en te vervangen door de vijf liter vaatjes (cfr Maes Pils). Promotietip: een vaatje + een gratis bollekesglas voor de zomer BBQ.

Ivan en Rob

Droog aan den Toog’

6. Smaakverandering 30% heeft een verschil opgemerkt. Maar het bolleke is per definitie niet helemaal stabiel van smaak. Algemene tendens: smaakvervlakking, iets minder bitter. Men moet zijn product verdedigen. Concessies zullen de echte bollekesdrinker afschrikken en de jongeren moet men het leren drinken. De bierhype is een kans om zich als origineel, authentiek product te positioneren. Nvdr: we vernamen en stelden inmiddels ook zelf proefondervindelijk vast dat er terug met échte hop wordt gewerkt. Hoezee!

’t Zijn me de tijden wel** Klaas is nog niet in ’t land maar er worden al geschenken uitgedeeld* Tal van brouwers vielen weer in de prijzen*nu op een Europese bierwedstrijd* Zou het eigenlijk niet gemakkelijker zijn thuis te blijven, goede brouwers? * en anderen ook eens een kans te geven ? ** voor de goede waarnemer is er altijd leven in bierland* en is het al eens rustig, dan gaan de paters van Westvleteren aan tafel zitten met Colruyt* ’t kot te klein, natuurlijk* ze moeten dit, ze moeten dat* ‘nen hoop (goedbedoelde) tamtam om de paters eens te zeggen hoe ze het nu wél moeten doen* Laat de paters met rust, mensen, want ze zijn als Tolkiens’ Enten* ze doen pas iets als ze er goed over nagedacht hebben ! **Wat van de Pif niet altijd kan gezegd worden* Op bezoek in de Gentse Horeca-expo zagen we bovengenoemde enigszins geofferd worden op het altaar van Bacchus* Na de dorst komt de goesting en na de goesting den ijsberg* vraag het maar aan de Titanic* zo ook zagen we Pifmans met volle orkest en feestbelichting ten onder gaan** Gemeten naar zijn eigen woorden:” Als ge lang genoeg zaagt, gaat zelfs den diksten boom omver!”* En ja, we konden vaststellen dat hij gelijk heeft!*Hoera!** Om het nog eens met Tolkien te zeggen: Bilbo is naar Rivendel vertrokken* In dit geval naar Wilrijk, met geiten in plaats van Elfen* wedden dat het niet lang duurt voor dat’ie weer is ?*We hebben het natuurlijk over De Witte, aloud Poortwachter van de Boomgaardstraat*rechterhand in de brouwzaal van mr. Bernard*Lieveling van alle maskes van de brouwerij en per uitbreiding van GrootBerchem en dus Groot-Antwerpen*Na meer dan

7. Waarom een bolleke? Smaakvol, fris, romig, veel karakter voor weinig alcohol, dorstlessend, goede verhouding zoetbitter, moutsmaak, goede doordrinker, zacht en toch volmondig, karaktervol glas, verbonden met A, top van de special belges/ales, de enige die niet vervlakt (gezoet) is. 8. Andere de Koninck-producten Gusto Blond: waardering 7.96/10 veruit het hoogst gequoteerd Winterkoninckje: waardering 7,6/10 niettegenstaande de hogere zoetheid, misschien als kerstbier promoten? Cuvee 1833, Antoon en Blonde Koninck: quasi identiek waardering: er is plaats voor een goeie straffe blonde De Koninck Triple d'Anvers: 6,73/10 haalt een redelijke score maar met zeer extreme hoogtes en ook laagtes: misschien zit de smaak ervoor iets tussen waarbij een groot aantal flessen niet lang genoeg gelagerd

Lid van

6


veertig jaar in dienst van ’t Bolleke verhuist hij en verlaat zijn plekje voor de brouwerijpoort*Men zegt dat ze er een wassen beeld in de plaats gaan zetten* Kwestie dat de buurtbewoners nog eens een klapke kunnen doen* De Witte zei toch altijd wat in hem opkwam, horen deed hij voor geen meter meer* Op bezoek in de brouwerij vroeg onlangs een gids of hij wat gist kon krijgen om de bezoekers te laten proeven* antwoord van De Witte: “ Nee, meniër Bernaar is al noaruis!”**Van De Koninck is het maar een kleine stap naar den Duvel* Nadat Johan de marketier werd uitgeroepen tot beste marketing verantwoordelijke van het jaar, wordt nu ook mr. Michel genoemd als beste ondernemer van ’t jaar* zonder twijfel* wie gestemd heeft: goe gedaan, jong!* En als ’t niet lukt, mr. Michel, lid worden van ABC en tenaaste jaar nog eens proberen* ’t kan helpen, vraag maar aan Johan!**De provincie Antwerpen is een brouwerij rijker* Brouwerij Dijkwaart in Herentals* Welkom!*Voor meer info: lees de Zytholoog!!* Hoe, ge krijgt die niet? * Voor een paar Eurokens meer bij uw lidgeld valt dit puike blad ook bij u in de bus* Waar wacht ge (¨¨^^%%**µ !!) nog op ??** DADT’, het rubriekje met oog voor de grote Tolkien en de kleine Witte wenst u ‘ne vrolijke uitgang en een hartelijk nieuw Bierjaar!**

1. Historiek Nino komt uit een familie die tussen 1930 en 1989 een limonadefabriek uitbaatte. Als amauteurbrouwer heeft hij met lede ogen de achteruitgang van de brouwerijen gezien en de algemene smaakverandering. Een bier dat hij interessant vond, was de ‘Verdraagzaam’ van de Oostendse brouwerij ‘Het Steedje’. In 1994 kon Nino de brouwinstallaties gebruiken in de heropgestarte brouwerij ‘Deca’. In 1996 startte hij samen met Guido Devos de BVBA ‘De Ranke’ te Wevelgem. De nadruk op het experimenteren met verse hop komt van Guido die uit de vereniging HOP (Heerlijk Objectief Proeven) komt en ook de benaming verwijst naar de hopplant. Er wordt steeds gewerkt met inlandse hop van Waasten (bij Poperingen). Na 11 jaar brouwen bij Deca hebben ze in 2005 in Dottignies (= Dottenijs in Henegouwen) hun eigen brouwerij opgebouwd. Daarbij moesten ze installaties laten maken op maat omdat de standaardbrouwinstallaties die nu worden geproduceerd het gebruik van hopbellen niet toelaten. Om de installatie voldoende rendement te geven, hebben de Zennebrouwers er drie jaar lang onder meer hun Taras Boulba gebrouwen tot zij over een eigen brouwerij in Brussel konden beschikken. Na het vertrek van de Zennebrouwers werd het rendement van de brouwinstallatie opgetrokken door de introductie

Dadt’

De Trilogie van 2010 24/09/2010 Nino Bacelle van De Ranke Ondanks de klassieke files op de Antwerpse Ring slaagde Nino Bacelle erin om nog behoorlijk op tijd met zijn biervoorraad tot bij Shammy’s te geraken. Onze voorzitter introduceerde de brouwerij aan het dertigkoppige publiek als een brouwerij die weinig zottigheid doet, maar vooral topkwaliteit produceert. Dat beloofde dus en de beloften werden ruimschoots ingelost. Nino bouwde zijn felgesmaakt verhaal op tussen het degusteren van de verschillende bieren. We gaan hier achtereenvolgens de brouwerijgeschiedenis, enkele brouwtechnische aspecten en de bieren bespreken.

Lid van

7


van twee nieuwe bieren n.l. een Saisons en de Noir de Dottignies. Er wordt zo’n 2000 hl. per jaar geproduceerd en dat zijn zo’n zestigtal brouwsels.

XX Bitter 6,2% Alc., een experiment in hoeverre je kan gaan met hopbitterheid. 56 IBU. Hier wordt 10 g. hop per liter toegevoegd, waar een Duvel 2 g. heeft. Qua biertype een ‘Belgian Golden Ale’. kleur blond, iets minder troebel dan de Guldenberg schuim fijn romig stabiel vast aroma zachte hopgeur smaak hop, hop, hop!! afdronk hopbitter

2. Enkele brouwtechnische weetjes De bieren van De Ranke zijn steeds wat troebel omdat er niet gefilterd wordt. Prof. De Clerck stelt immers dat het filteren van bier vaak dient om een minder goede of afwijkende smaak te maskeren. Ook wordt het alcoholgehalte beperkt gehouden om de gisten voluit te laten gaan. Verder is er nooit een probleem geweest met het feit dat zowel bij Deca als in Dottignies meerdere brouwers met hun specifieke gisten aan de slag gingen. Een goede brouwer moet eerst leren kuisen en ervoor zorgen dat zijn ganse installatie steeds steriel is. Dit gebeurt door te desinfecteren aan 80° C. met natriumhydroxide. Er werd ook afgestapt van het gebruik van kurken stoppen op de flessen, dit om kurksmaak uit te sluiten. Bij het bottelen wordt steeds wat CO2 ingeblazen om oxidatie te vermijden. Er worden dus alleen nog kroonkurken gebruikt. De Ranke mag zich een ambachtelijke brouwerij noemen omdat het rijpingsproces zijn tijd in beslag mag nemen. Dankzij de hergisting op de fles is er koolzuur in het bier want vóór botteling is het bier plat. Nino geeft ook nog mee dat het succes dat Belgische ambachtelijke bieren bij de Amerikanen hebben, te verklaren is door hun experimenteerdrift waardoor er naast een paar kwaliteitsvolle brouwers heel veel rommel is. Hierdoor gaan nogal wat Amerikanen op zoek naar het origineel en komen ze in België terecht.

Père Noël 7% Alc., ongeveer dezelfde hopstructuur als de XX Bitter. 43 IBU. 7 g. hop per liter, gebruik van 4 kg. zoethout per 100 l., drie moutsoorten: pilsmout, karamelmout en Munichmout. Een zeer atypisch kerstbiertje. kleur amber, licht troebel schuim romig gebroken wit aroma fruitig hoppig smaak hopbitter afdronk vloeit bitter uit en dan komt de zoethouttoets door

Saisons de Dottignies 5,5% Alc., een Henegouwse brouwer kan zich niet permitteren geen Saisons te hebben. 46 IBU. Het is geconcipieerd als een dorstlesser, verwant met Saisons Dupont en in tegenstelling tot de Saisons Vapeur worden geen kruiden gebruikt. kleur blond, met oranje toetsen, licht troebel schuim wit romig aroma zoeterig smaak na een zachte aanzet komt de hop weer boven afdronk hopbitter

3. Bieren Guldenberg 8,5% Alc., een abdijbier (zonder het symbool van de erkende abdijbieren), verwijzend naar een voormalige abdij te Wevelgem. Wordt gebrouwen met pilsmout en Hallertauhop die via dry hopping wordt toegevoegd, vooral voor het aroma. 40 IBU. Dit was het eerste en lange tijd het enige bier dat Nino brouwde. kleur blond, troebel schuim fijn romig spierwit wandklevend aroma hoppig, kruidig smaak droge mond, bitter afdronk vloeit hopbitter uit

Lid van

8


Noir de Dottignies 9% Alc., 45 IBU. Is een bier waarbij niet minder dan zes verschillende donkere moutsoorten worden gebruikt. Er wordt gehopt met Challenger en Saaz. Het situeert zich tussen een stout en een donkere trappist. kleur zwarte thee, troebel schuim fijn beige wandklevend aroma fruit, karamel smaak moutkoffie afdronk stout, cichorei

we nu voor eens en voor altijd het misverstand uit de wereld helpen dat kaas en wijn de perfecte combinatie vormen. Niets is minder waar!

De Ranke heeft terug aangeknoopt met een oude traditie, namelijk het versnijden van Vlaamse rode bieren met lambik. In dit geval 30% van Girardin. Dit geeft een goede nagisting van de Brettanomyces. Aldus ontstaat de Cuvée de Ranke 7% Alc. kleur troebele lambik, geuze, oranje schuim snel plat, beetje wandklevend aroma fruitig, complex, zurig, lambik. Na opwarmen komt de ‘putjesgeur’ toch boven smaak fris zuur afdronk zuur, grapefruit De aciditeit van bier zou volgens kenners een beter tegengewicht geven tegenover het vette en romige karakter van kaas. Volgens kaasmeester Dirk Martens zou kaas omwille van zijn romig vet karakter de smaakpapillen bedekken met een film. Om deze terug vrij te maken heb je een licht zurige en ook een bittere drank nodig. Witte wijn kan daar al een stukje beter voor zorgen dan rode wijn, maar bier daarentegen komt als grote overwinnaar uit de hoek. Want daar neem je een grotere slok van en die zorgt voor een unieke smaakreactie.

Kriek de Ranke 7% Alc. Iedereen was het erover eens dat de krieken hier vooral voor de kleur hebben gezorgd en weinig invloed hebben op de smaak. Het zijn volgens de site ook zure krieken die men gebruikt kleur helder robijnrood schuim fijn wandklevend aroma zurig, acciditeit smaak zuur afdronk vloeit zuur uit

15/10/2010: Kaasmeester Martens: foodpairing

Onze voorzitter introduceert een avondje genieten van bier en kaas als: „U gaat vanavond een smaakexplosie beleven, in uw mond. Wees voorbereid op één van de lekkerste avonden in uw leven.” En gelijk heeft hij. Een avondje bier en kaas onder de bezielende leiding van kaasmeester en bierkenner Dirk Martens uit Schilde is een smaakfeest. Wie kazen en bieren combineert, heeft twee mogelijkheden: synergie (smaken die op elkaar aansluiten, elkaar versterken) of confrontatie (sterk contrasterende smaken). De synergie tussen bier en kaas, dáár gaat het volgens Martens om. Dat geeft een bijzondere

Inleiding Bier en kaas - Het perfecte huwelijk „Kaas en wijn vind ik een zeer onstabiel huwelijk. Kaas en bier daarentegen, vormen voor mij het perfecte huwelijk. Trouwens, heb je wel eens een koe druiven zien eten?,” vraagt Vlaams bierexpert en -schrijver William Roelens zich hardop af. Steeds vaker wordt bij kaas een goed glas bier geserveerd en dat is maar goed ook. Want laten Lid van

9


smaakbeleving. „Maar…, soms beter nog, de confrontatie. Twee kompleet tegengestelde smaken, die op het eerste oog totaal niet overeenkomen, met elkaar combineren. Pats, in uw mond. Inderdaad die smaakexplosie,” aldus de gepassioneerde kaasmeester. „Maar wel wisselen waar het de eigen voorkeuren wat kaas of bier betreft. Daar ligt de sleutel, want je moet niets tegen uw goesting drinken of eten; degusteren. Maak daarnaast echter niet de fout om allemaal kazen van hetzelfde type uit te kiezen om te serveren.” Er zijn volgens Martens vijf basis kaastypes aan te wijzen: 1. Witschimmel: zoals Brie en Camembert 2. Blauwschimmel; blauwe kazen 3. Roodschimmel; roodbacteriekazen 4. Harde kazen 5. Geiten- en schapenkazen Na de keuze uit deze types, komt het erop neer, dat de kazen op de juiste temperatuur geserveerd worden.. Martens duidt erop dat de juiste vorm van smeuïgheid en romigheid in acht genomen moet worden. Een kaas die te koud geserveerd wordt, geeft slechts tien procent van zijn waarde vrij. Bij het rijpen van kazen plaatst men ze soms direct in een warme ruimte, soms eerst in een frisse, waarna de temperatuur geleidelijk wordt opgedreven. Wat hij in de juiste degustatievorm 'geaffineerd' noemt. Wat duidt op het aanrijpen en verfijnen van de kaassmaak. Middels warm en koud 'aansturen' van de kazen tot de ideale smaak. Een kaasaffineur is iemand die kazen doet aanrijpen, verfijnen, zodanig dat ze op het juiste moment op tafel komen, ook afhankelijk van het beoogde effect. Er is geen opleiding voor, alhoewel Sintra cursussen kaasmeester inricht, maar dan moet je nog veel leren achteraf vanuit de praktijk.

voedselproduct, het is een diepgewortelde uiting van onze mooiste tradities. Het is een kunst en levensstijl tegelijk. Naar smaakintensiteit niet te vergelijken met de gepasteuriseerde kazen.” Martens is een groot pleitbezorger van erkende streekproducten en dat is te merken ook. „Rauwmelkse kazen hebben nu eenmaal veel meer smaak dan de gepasteuriseerde (een overeenkomst met speciaalbier). Eet tijdens de degustatie wel voldoende (stok)brood om de smaak te verzachten of zelfs af en toe geheel te verdrijven.” Bij deze bieren kaasdegustatie dient Martens enkel Belgische kazen op. Een loffelijk streven en heel verrassend bovendien. Met zeven bieren en zeven kazen. Hij noemt het zijn passepartout. Hij begint met de confrontatie bier en kaas. De combinaties 1. Hervekaas van de familie Hansen met Oude Geuze Drie Fonteinen Deze combinatie is een gevolg van het verdwijnen van de authentieke Brusselse kaas. Wat nu nog als ‘Brusselse kaas’ wordt verkocht, is een Ersatzproduct. „Het meest ideaal zou de combinatie van oude geuze met Brusselse kaas zijn. Maar aangezien die niet meer gemaakt wordt, kies ik voor een Hervekaas van vier tot zes weken oud. Het is niet de meest pikante, want die is wel een week of acht,” aldus de kaasmeester. De authentieke gewone Hervekaas is een roodbacteriekaas gewassen met water en zout, die 6 weken gerijpt heeft. Het is nog een Herve Doux die staat tegenover de pikante tegenhanger die langer gewassen is, zouter is, en 8 à 10 weken gerijpt heeft. Deze kaas kenmerkt zich door een licht?gele kleur met een iets donkerdere schil, er is een zwavelgeur en de smaak is redelijk scherp en pikant. In combinatie met de Oude Geuze inderdaad een eerste smaakexplosie.

Je mag de korst van sommige kazen opeten, en soms is dit zelfs aan te bevelen. Dit kan bij alle witte kazen, maar niet met harde kazen met een plastieken of zeer harde korst [niet lekker]. Bij kazen die gewassen zijn met alcohol, mag je de korst ook opeten. In de Europese Unie mag kaas geproduceerd worden met rauwe melk, zolang men die maar uit de buurt houdt van de kazen die gepasteuriseerd zijn. Martens pleit er voor dat er enkel rauwmelkse kazen worden gedegusteerd. „Rauwmelkse kaas is meer dan een prachtig

Gevolgd door de wat vloeiendere combinatie. 2. Sainte Maure (Belgische versie) met Oude Kriek Drie Fonteinen De kaas op het bord is een jonge geitenkaas: Sainte Maure. Normaal een kaas uit Touraine maar deze Belgische versie uit de Ardennen mag er best wezen. Het is een zachte geitenkaas met een donkere korst door toevoeging van zout en koolstof. Door zijn zachte smaak kan hij ook gecombineerd worden met de Oude Geuze. Je Lid van

10


ruikt de typische geur van de geitenkaas. De kaas is zacht en romig. De zoet-zure smaak in combinatie met de Oude Kriek is opmerkelijk en zelfs bijzonder te noemen. De combinatie, of is het confrontatie, met Oude Geuze is wel lekker, maar niet bijzonder.

tijden. Dit is een boerenkaas met een aroma om ‘u’ tegen te zeggen. De rauwmelkse grondslag van de Bryarde wordt niet verloochend. Een extra puntje van aandacht is het feit dat deze kaas gewassen is met bier (Brugse Zot, een blonde Belgische ale van 6% vol. alcohol). Het is een oranje kaas met een bruine korst, smaak: extra belegen, zeer smeuïg, zacht, gemaakt in februari 2010. De combinatie is goed, maar vergeleken bij de vorige bieren is de Gusto wat aan de flauwe kant. Kaasmeester Martens stelt dat blonde Gusto toch met heel wat kazen te combineren is. Wellicht een kwestie van smaak. De kaas redt de combinatie, want die is perfect op smaak. Een detail dat niet te veronachtzamen is: extra belegen kazen zijn te prefereren boven oude of overjarige kazen. Je vermijdt hiermee de mogelijke 'bite' op zoutkristallen. Terwijl de smaak redelijk overeenkomt.

Dan ligt en staat de volgende combinatie al te wachten. 3. Cabricharme met Tripel Westmalle Deze geitenkaas van het Chaumes-type komt ook uit de Ardennen. De geur van deze geitenkaas is duidelijk straffer dan die van de Saint Maure, maar duidelijk lichter dan de Herve. Hij smaakt redelijk af en gaat na verloop van tijd toch boven de tripel, die er aanvankelijk schitterend mee harmonieerde, uitstijgen. Als hij iets meer rijpt, zal een sterk afsmakend bier nodig zijn. We lazen op een website dat een Hommelbier ook aanbevolen wordt. Een mooie combinatie en het is hier duidelijk een kwestie van: „Hoe rijp is de kaas ten opzichte van het vergezellende bier?” Volgens The Moody Blues slechts: “A Question of Balance!”. De zuurtegraad en rijpheid moet in balans zijn. Er moet wel opgemerkt worden dat nu ineens wel een klepper van een bier uit de kast wordt getrokken. Want er zijn niet veel bieren die de Tripel van Westmalle kunnen overtreffen. Niet alleen qua smaak, maar zeer zeker ook wat het alcoholpercentage betreft.

Van de harde kaas over naar de witschimmelkaas. 5. Keiemse Witten met Rochefort 10 Keiemse Witten van de Dischhoeve is een rauwmelkse biologische, zoetige witschimmelkaas. Volgens Martens een klassieker. Zeker in combinatie met Rochefort 10. De Keiemse Witten staat in Vlaanderen ook wel bekend onder het pseudoniem Belgische Brie. Een lopende, uitvloeiende kaas in de kern. Met een hardere korst, die ook nog eens totaal verschilt van smaak. Niet door en door rijp, maar smeuïg. Het bier lijkt in combinatie met deze kaas net een soort stout te worden. De tonen van chocolade en koffie in het bier komen plotsklaps intens naar boven. De caramelsmaak is geen onverdeeld succes om de combinatie bier en kaas als het perfecte huwelijk te symboliseren. Het binnenste van de kaas is zurig met een beetje zoet, het buitenste [de korst] zoet-bitter. De uiteindelijke proefconclusie: redelijk. Tenzij men ervoor opteert de korst apart met de Rochefort 10 te nuttigen. Dan is het wel een prima combinatie. Wat wel opvalt is de mogelijke andere combinatie. Wellicht zelfs beter met een bolleke Koninck of, beter nog, met een Saison.

Over naar de harde kazen nu. 4. Bryarde met blonde Gusto De eerste harde kaas die op het bord komt, is een Bryarde uit Veurne, van de fameuze Walhoeve aldaar. Dit bedrijf in Beauvoorde produceert heel wat streekproducten, waaronder deze kaas die verwijst naar een lokale heerser uit vroegere

Op weg nu naar de volgende harde kaas. 6. Racleux en Sint-Bernardus Abt 12 Iedereen kent de Zwitserse Raclette. In België hebben we Racleux. Een zoutige harde kaas. Bijzonderheid van deze kaas is dat ze een magere Lid van

11


dieetkaas is. Qua geur en smaak duidelijk verwant met Raclette kazen en in het bijzonder met Parmezaanse kaas uit Italië. De wrongel van deze Racleux wordt zodanig vaak versneden, dat de structuur van de kaas korrelig is. De Racleux komt van een Waalse kaasmakerij: La Fermière de Méan. Slechts achttien maanden oude kaas en de liefhebber dan al sterren laten zien en proeven…, geweldig! Het is een mooie stevige gele kaas, sterk afsmakend, duidelijke zouttoets. Deze kaas kan ook dienen voor Raclette. In combinatie met de St. Bernardus Abt 12 lijkt dit de meest perfecte combinatie die er bestaat.

experimenteren met bier en kaas en te combineren naar eigen smaakvoorkeur. Je weet in ieder geval waar je de kaas kunt kopen. Eén ding, dit voelt aan als een complete maaltijd, met ontelbaar veel smaakcomponenten. Enkele kaassoorten volstaan al voor een aangename gastronomische verrassing of een geslaagde combinatieschotel. Onthoud dan wel de volgende vuistregels: 1. Lage gistingsbieren en witbieren passen bij harde kazen en scherpe kaasvariëteiten. 2. Bij verse kruidige kazen komen speciaalbieren van spontane gisting [geuzetypen en fruitbieren] wonderwel tot hun recht. 3. Bij halfharde kazen en sterke kazen, zoals de meeste 'trappisten- en abdijkazen', horen uiteraard de typische trappisten- en abdijbieren. 4. Typisch blauwschimmelkazen scoren verrassend goed met zoetige en zuurzoete speciaalbieren [kriek, fruitbier, oude geuze en Vlaams oud bruin]. 5. Mooi gerijpte, zachte kazen met zachte zuivel en belegen, harde kazen vragen eerder een speciaalbier van hoge gisting [tripel, saison, speciale Belge] dan wel een speciaalbier van lage gisting [pilsenertype].

Op naar de finale. 7. Pas de Bleu en Achel Bruin Extra De strafste van allemaal moet wel een blauwschimmelkaas zijn. Deze Pas de Bleu komt uit Gent en is biologisch op de koop toe. Maar waar is de blauwe kleur? In ieder geval is er wel de blauwschimmel geur. Deze groengeaderde kaas kent een beige korst. Hij ruikt naar Roquefort, is zeer verfijnd maar smaakt stevig af. Trekt de mond echt wel droog. De Pas de Bleu is familie van de Roquefort, maar dan van het verfijnde en kwalitatief hoogstaande type, verwant aan Stilton en Bleu d’Auvergne. Ook nu is het in combinatie met Achel Bruin Extra opnieuw een smaakbeleving van de eerste orde. Niet zo’n explosie als bij de vorige, maar een bitterzoete golf in de mond, met een beetje koffie. Gecombineerd met een warm noten- en rozijnenbrood, fantastisch!

Kaasmeester Martens, Turnhoutsebaan 328A te Schilde. Meer info: www.kaasmeester.com

19/11/2010 Marc Limet van Kerkom

Conclusie Een aantal zeer droge kazen verdienen een stevig glas en dan is bier zeker meer aangewezen dan wijn. Twee factoren bepalen echter of de combinatie perfect is: de rijpheid van het bier én van de kaas. Een dergelijke degustatie is voor velen die van bier en kaas houden zondermeer een feest van de smaak te noemen. Met inderdaad hier en daar een smaakexplosie. Voordeel hierbij is dat er nu een kaasexpert aan het werk was als aangever en voorlichter voor het hapje en het grapje, wat niet altijd het geval is natuurlijk. De toelichtingen op de combinaties die bij tijd en wijle zeer amusant zijn, geven zoveel extra informatie, dat je een dergelijke degustatie best een tweede of derde keer kunt ondernemen. Wat weer een reden kan geven om zelf te gaan Lid van

12


De start Overal waar hij verschijnt, wordt hij aangekondigd als één van de beste brouwers van België. Marc Limet van Brouwerij Kerkom in Sint-Truiden lacht dan wat minzaam en begint aan z'n verhaal. Een indrukwekkend brouwersverhaal van een brouwer zonder brouwerij. Hoe dat zo komt, wordt gaandeweg het verhaal wel duidelijk. Marc was er vroeg bij. Al op zijn achttiende ontdekte hij dat pils amper bier is. Hij begint zich voor écht bier te interesseren en proeft alles wat hem onder ogen komt. „Samen met mijn maat gingen we op zoek naar goeie bieren. Pils was zeker niet ons ding,” beaamt Marc. In 1988 brengt zijn interesse in bier en brouwen hem tot aan de deur van Brouwerij Kerkom in Sint-Truiden. Tijdens het Interbellum was de brouwerij van Kerkom, opgericht in 1878 door Evarist Clerinx, een absoluut succes en zelfs groter dan Alken. Maar de opkomst van de pils dwong uiteindelijk de brouwerij Kerkom in 1968 te sluiten, waarna brouwer en kleinzoon Jean Clerinx naar Alken trokken. Eens met pensioen in 1988 keerde hij terug naar Kerkom om Blonde Binkbieren te gaan brouwen. De naam Bink is de geuzennaam voor Sint Truidennaars. „Ik proefde dat bier en vond dat wel wat,” vertelt Limet, „maar ik moet er wel aan toevoegen dat de Blonde Bink van toen, in niets te vergelijken is met wat ik nu zelf brouw.” Marc verloor zijn hart aan het Binkbier en de oude brouwerij die ondergebracht was in een traditionele vierkantshoeve. Hij was ook lid van het Olense Genootschap van de Pot. Hij heeft geen brouwcursus gevolgd, maar als autodidact het gewaagd om zuiver op basis van lectuur aan de slag te gaan. Het is eigenlijk Marcs vrouw Marina die de doorslag geeft, want zij wil graag een café uitbaten. Het duurt tot 1999 dat de hoevebrouwerij annex café Kerkom door Marc en diens vrouw worden overgenomen. Brouwtechnisch begint slechts een paar jaar later zijn diepe ellende. Er wordt de laatste drie jaar niet meer gebrouwen omwille van het feit dat de Vlaamse overheid, in tegenstelling tot de Waalse, het brouwen in omgevingen van baksteen en hout, niet meer toelaat. De inspecteurs – Marc: „Hoe kun je in godsnaam dierenartsen als inspecteurs inzetten voor de warenwet bij brouwerijen?” – keuren de hele boel af. Hier wordt niet gebrouwen. Punt uit. Wat blijkt, het hele interieur van de brouwerij bestaat voor een groot deel uit

baksteen en houten betimmeringen. Dit is niet toelaatbaar. Marcs smeekbede voor een wijle respijt om dan toch zijn droom van het brouwen van echte Kerkombieren te mogen realiseren in zijn eigen Kerkombrouwerij helpen hem niet. Nochtans was er al zwaar geïnvesteerd in de Kerkomse brouwerij die voorheen nog werkte op een alles behalve hygiënische manier met open kuipen wat vaak resulteerde in zure bieren. Marc verwacht nu nog een 100.000 euro aan investeringen te moeten doen om de brouwerij in werking te krijgen. Het resulteert erin, dat Marc anno 2010 geen druppel bier in eigen brouwerij kan brouwen. Al de bieren worden gebrouwen in de Sint Jozef Brouwerij in Opitter, alwaar Marcs bieren daarvoor ook al gebotteld werden. Een commerciële brouwerij die vooral bekend is om haar pils. Precies het biertype dat Marc zo tegenstaat. Wellicht kunnen ze er nog wat van hem leren? Maar dit terzijde. Tijd voor een eerste proeftest.

De Zeeuwse historicus Ariël Meeusen, medeauteur van dit artikel De bieren Typisch voor de bieren van Kerkom zijn de stevige bitterheid door het gebruik van verschillende hopsoorten en de onmiskenbare gist. Volgens Marc eigenlijk het belangrijkste ingrediënt in zijn bieren. Dit is nog steeds de gist die Jean Clerinx gebruikte, maar dan wel grondig gereinigd. Marc vertelde ons dat in Frankrijk heel wat wijnboeren, met name die in de Champagnestreek, met Belgische giststammen Lid van

13


werken. Hoewel het bier door de grote aandacht aan hygiëne stabiel is, zal het toch regelmatig een beetje wijzigen omdat Marc nog steeds experimenteert met de verschillende hoppen. Spreken we immers niet het liefst van 'levend bier'? Bier zoals het leven zelf is, met enkele wijzigingen toch een schitterend resultaat.

Gesuggereerde bier-spijscombinaties: licht vlees en gevogelte [kip], Vlaamse karbonades, stoverij [stoofvlees] en stoofpotten. Harde jong- en lichtbelegen en romige kaassoorten Desserts met chocolademousse of in sabayon Bloesem bink 7,1% Vol. Alc. 35 EBU Dit doordrinkbier is een Seizoensbier voor de lente en de zomer. Er wordt, naast maar liefst vijf moutsoorten, honing en perenstroop in verwerkt, vooral voor de kleuring. kleur robijnrood-bruinig schuim fijn wandklevend aroma zachte hopgeuren, gist smaak weinig uitgesproken, zacht, fruitig, zoetig, alcoholgevoel afdronk vloeit zeer zacht zoeterig-zurig uit

Bink blond 5,5 % Vol. Alc., 52 EBU Doordrinkbier waarin drie soorten hop zijn verwerkt. De hop werkt op je maag, vandaar dat dit bier een uitstekend aperitiefbier is. kleur bijna amber, zeer helder, heel fijne parels schuim fijn wit schuim dat redelijk blijft aroma ronde hopgeur smaak bitter, iets rokerigs afdronk bitter, rokerig, vloeit langdurig uit Gesuggereerde bier-spijscombinaties: asperges, witloof, witte selder, schorseneren, kalfsvlees, forel met amandelen, gestoomde vis, mosselen. Harde [belegen] kaassoorten van koemelk, geitenof schapenmelk.

Gesuggereerde bier-spijscombinaties: ribbetjes, stoofvlees, konijn, ook uitermate geschikt als marinadebier. Volromige kazen, mogen een tikje pittig en gekruid zijn. Vanwege de honing- en perentoetsen bijzonder geschikt in sabayon en mousses. Adelardus dubbel 7% Vol. Alc. Dit abdijbier verwijst naar één van de eerste abten van Sint-Truiden. Er worden, naast vijf moutsoorten en hop, wat kruiden uit de vrije natuur in verwerkt. Met name kamille als een soort gruutachtig pakket. Het is juist de kamille, die de sinaasappel- citrussuggestie naar boven brengt in dit bier. kleur schuim aroma smaak

Bink bruin 5,5% Vol. Alc., 35 EBU Doordrinkbier van vier soorten mout en twee soorten hop. kleur helder robijnrood, weinig pareling schuim fijn stabiel schuim aroma fruitig (door de gist), karamout, zoethout smaak redelijk droog, fruitig, zacht, karamout afdronk korte afdronk

afdronk

Robijnrood fijn wandklevend kruidig, brood, hop en kamille volmondige aanzet, kruidigheid (beetje medicinaal), beetje zurig vloeit wat medicinaal uit

Gesuggereerde bier-spijscombinaties: vis, schelpen schaaldieren en licht gevogelte. Stilton. Adelardus tripel 9% Vol. Alc., 45 EBU In dit bier twee soorten mout en twee soorten hop. Er zijn wat kruiden toegevoegd waardoor een lichte banaangeur ontstaat. Lid van

14


kleur schuim aroma smaak afdronk

Verwijst naar het vogeltje. Wordt sinds de start van het nieuwe millennium als hét Limburgs Winterbier gepresenteerd. Gebruik van zes moutsoorten, havervlokken en jeneverbes. Marc noemt dit seizoenbier met nadruk geen kerstbier maar winterbier. „De winter duurt commercieel gezien een maand of vijf. Kerst amper één. Zo heb ik vier maanden extra om de Winterkoninkskes aan de man te brengen.” kleur robijnrood, geen pareling schuim wandklevend, mokkakleurig aroma karamel, doet denken aan scotch smaak zoeterig-bitterig, tussen stout en scotch in afdronk heel lichte zweem van gebrande mout

blond/ amber stevig beige schuim gist, vrij vlak bitter op de tong, droog, relatief schraal vloeit droog bitter uit

Gesuggereerde bier-spijscombinaties: Pittige en gekruide vis-, gevogelte- en wildgerechten. Droge, niet te oude kaassoorten. Vooral goed bij kummel- en komijnekaas. Ook interessant bij een bordje pittige chorizo en salami. Kerkomse Tripel 9% Vol. Alc, 50 EBU Dit is het lievelingsproduct van Marc. Er zijn drie inlandse hopsoorten gebruikt, waaronder Belgische Saaz voor de dryhopping. Dit geeft de zeer fruitige geur aan het bier mee. Omwille van de nagisting is dit bier enkel in 75 cl. flessen te verkrijgen. Dit is bier zoals bier hoort te zijn! kleur troebel blond, meer pareling schuim stevige vlokkige schuimkraag die blijft aroma Saaz, fruitig smaak zet zacht aan maar wordt steeds bitterder, behoudt iets fruitigs afdronk vloeit hopbitter uit

Gesuggereerde bier-spijscombinaties: Marinades voor rood vlees en wild. Sauzen voor rundvlees en wild. Stoofgerechten met rundvlees en wild. Volromige kazen en milde bluecheese. Desserts met chocolade ook goed bij koek, cake, taart met daarin veel chocolade. Winterkoninkske Grand Cru 13% Vol. Alc., 35 EBU Dit bier wordt gemaakt van vijf moutsoorten, één soort hop en twee soorten gist. Volgens Marc zelf een bier buiten categorie. „Dit bier zat al tien jaar in mijn kop. Het is een bier alla een cuvee of een vintage [vandaar een beetje houttonen in geur en smaak?]. Dit is, wat mij betreft, top of the bill. Een complex bier, dat voor culinaire liefhebbers deuren opent. Alhoewel bij een degustatie de alcohol wat verdovend kan werken. Drink het met kleine glaasjes als bij wijn!” Dit bier kan makkelijk tien jaar bewaard worden. Enkel verkrijgbaar in 75 cl. flessen.

Gesuggereerde bier-spijscombinaties: 'Spicy food for hoppy beer', uit de Thaise en Indonesische keuken als tegenhanger. Oude en extra belegen kaassoorten. Ook pittige oude geitenof schapenkazen zijn aan te bevelen.

kleur schuim aroma smaak afdronk

zeer donker, totaal ondoorzichtig, lijkt op een Imperial Stout donker sterke zoetige koffie geur Oloroso sherry, zoet, koffie koffie, stevige langdurige afdronk

Gesuggereerde bier-spijscombinaties: Alles wat wildgerechten betreft. Sterke volromige kazen en bluecheese. Alles voorzien van pure Callebaut chocolade, in sabayon en chocolademousse. Winterkoninkske 8,9% Vol. Alc. Lid van

15


We proefden ook de Binkkaas, een kaas waarbij het bier vermengd wordt met de melk vooraleer het stollings- en rijpingsproces aanvangt. Een waarlijk uitstekende bierkaas. Alhoewel de versie die nu op tafel komt wat aan de jonge kant is in vergelijking met de stevige bieren. Ze zijn volgens Marc op z'n best als harde extra belegen en oude kaas.

Door zo’n toeval, nu ja, eigenlijk eindeloos gestruin op rommelmarktjes en tweedehands boekenverkopen, belandde dit prachtexemplaar op ons boekenschap. Het vertelt de geschiedenis van het brouwen in Dublin in het algemeen, en van de St. James Gate Brewery in het bijzonder. Deze brouwerij lag (ligt) aan één van de poorten van Dublin, een beetje zoals onze De Koninck op de grens van de stad. Op 31 december 1759 kwam Arthur Guinness in het bezit van de brouwerij en werd hiermee grondlegger van een ongezien succesverhaal.

Afsluitend Marc Limet is zondermeer een gepassioneerd brouwer te noemen. Hij heeft hart voor het brouwersvak en draagt dat graag uit. Maar aldus Marc: „Er is in ons land veel te weinig respect voor het bierpatrimonium. Vooral voor de kleinere brouwers. De Vlaamse biercultuur wordt in eigen land nauwelijks au serieus genomen.” Aan beginnende brouwers geeft hij graag mee dat ze het bier met respect moeten behandelen. Niet gelijk allerlei kruidentoevoegingen gaan gebruiken om fouten te maskeren. Neen, goede mout, hop en de juiste gist gebruiken. Alhoewel hij best weet dat het verkrijgen van goede gist voor een beginnend brouwer vaak moeilijk is. Marcs tip: „Gebruik voldoende grondstoffen. Ga om snel te kunnen scoren niet alleen voor high density bieren. Respecteer het bierpatrimonium en de Vlaamse bierstijlen die ons als bierland groot hebben gemaakt.”

We kennen allemaal het internationale succes van Guinness, niet in het minst door de export van niet alleen het bier, maar van de hele pubcultuur die Ierland rijk is. Geen grote stad ter wereld of je vindt er wel, o.i.v. de Ierse immigranten, een Ierse pub met alles erop en er aan. Dat dit succes er niet zomaar kwam, straalt als het ware uit dit boekje. Zo blijkt dat de Guinnessbrouwerij anno 1928 al heel wat bezoekende groepen ontving die werden rondgereden in het (échte!) bezoekerstreintje! Na een uitwijding over het brouwproces; de bieren, de geschiedenis en de ‘voor de hand liggende’ Ierse verankering, vinden we een wandelgids die ons naar het fotogedeelte brengt. Talloze afbeeldingen uit de oude doos vertellen hun verhaal over brouwerij en bier. Hierbij als voorbeeld een van de ‘nieuwe’ vrachtwagens van zes ton…

Ariël Meeusen en Ivan Derycke

De bierboekenworm 16 Guinness, Dublin 1928

Door de stroom nieuwe bierboeken die de jongste tijd van de persen rolden, is onze bierboekenworm wat achterop geraakt. Geen zorg natuurlijk, want de besproken juweeltjes zijn slechts louter bij toeval te vinden.

Een boekje om smakelijk weg te dromen ! Bibliophilus Cerevisiae (O.P.)

Lid van

16


aan neus met de pantsers te Abbeville. Dan maar terug noordwaarts richting Calais. Daar lagen nog 4 vrachtschepen langs de kaaien. Wij stapten op een Pools schip, de ‘Katowiz’, met bestemming Bordeaux. The ‘British Admiralty’ besliste hier anders over. Na door Stuka’s bestookt te zijn en drie dagen op zee te hebben rondgezwalpt, werden wij in Southampton aan wal gezet. Ons zwerfleven als ‘Foreign Alien’ begon.

Antwerpse Bierhistorie 21 Mijnheer Modeste vertelt.... over de periode 1940-1949

Na talrijke identificatiecontroles door speurders van de ‘intelligence-services’, herinner ik mij nog levendig het verhoor met twee Scotland Yard Officers in het Wembley Stadion, dat voor de gelegenheid als vluchtelingencentrum dienst deed. Na mijn identiteitspapieren te hebben nagekeken, wilde de ‘officer’ de naam van mijn vader en van mijn moeder kennen. Bij de vraag naar het beroep van mijn vader antwoordde ik: “Brouwer”. Onmiddellijk volgde de vraag: “Welke brouwerij?” “De Koninck”. Dan volgde de laatste vraag : “Geef de naam van het café rechtover de brouwerij”. “De Pelgrim”. Er volgde een brede glimlach van de ‘officer’! Mijn broer en ikzelf mochten als ‘foreign refugee’ op 25 mei 1940 ‘Albion’ binnen. Ik als als ‘foreign refugee number 167 801’. Berooid van al onze bezittingen, op wat lijfgoed na, kregen wij: ikzelf, mijn broer en een recente kennis en lotgenoot: Michel Néve de Mévergnies, bij een zeer bescheiden maar soelaas brengend echtpaar, Mr. and Ms. Henry, onderdak in Chiswick. Chiswick is een voorstad van London waar Michaël Jackson zaliger tot voor kort woonde en graag rondkuierde.

Bij het uitbreken van de oorlog was ik poësis student bij de Jezuïeten te Antwerpen. Als CRAB (CRAB = alle mannen die niet bij het leger waren maar wel fysiek in staat waren om bij het leger aan te sluiten) moest ik mij te Roeselare op het rekruteringscentrum aangeven. Maar alles stond er op zijn kop zodat wij vanuit Roeselare doorverwezen werden naar Poperinge met dezelfde vaststelling: alles stond er op zijn kop en nogmaals werden wij doorverwezen, ditmaal naar het zuiden van de Somme om er uit te zoeken waar het Belgisch leger zijn rekruten opnam. Zodus ging het met de fiets zuidwaarts. Na driemaal door grenswachters teruggestuurd te zijn, lukte het ons de grens te overschrijden via het strand van De Panne. De vluchtelingenstroom verliep overal op een uiterst wanordelijke wijze, temeer daar de vluchtelingencolonne meermaals door de Duitse Messcherschmitts werden bestookt. Op onze tocht - mijn broer Etienne vergezelde mij - vernamen wij dat de Duitse Panzer door het Franse leger te Sedan waren doorgebroken en opstormden naar de kust. Wij trachten hen voor te zijn, maar wij stonden neus

Wij namen onze intrek bij Mr. & Ms. Henry, de dag dat het Belgisch leger capituleerde. Churchill en de Franse premier Reynaud reageerden zeer woest. Onze toestand was oprecht weinig benijdenswaardig. Wij waren berooid, verbijsterd en onthutst. Wat met onze toekomst? Te meer dat Churchill in The House of Commons in een zeer fantastische speech proclameerde dat de Britse natie nimmer of nooit voor het geweld zou zwichten en de strijd tot het uiterste zou opdrijven tot de uitroeiing van het nazisme. Gezien de overmacht van het Duitse leger en de ontoereikende bewapening van het Brits landleger, gezien de overmacht van de Luftwaffe t.o.v. de Royal Air Force, begrepen wij (n.v.d.r. Lid van

17


Modest was toen 18 jaar!) maar al te goed dat de strijd verbeten en bloedig zou worden en zagen wij ook in dat de confrontatie zeer lang zou aanslepen. De Engelse taal onkundig, ontredderd en ontvoogd moesten wij ons bovendien nog aanpassen aan de Britse levenswijze en gewoonten zoals: Het muntstelsel, de gewichts- en meet-eenheden, het links rijgedrag, de bobbies, de voeding en eetgewoonten: de jam, porridge, thee, pies, beans en cabbage en hun public-, private- en saloonbars, de ontelbare kerkelijke gemeen-schappen: de Anglikaanse kerk, de Highland Church1, de methodisten, de Lutheriaanse, de Calvinisten, de Evangelisten, de Presbyterianen, the Salvation Army etc. etc. In feite waren er meer kerken dan pubs, the queueing gewoonte voor de bushaltes, stations, bioscopen, schouwburgloketten… Onze eerste reactie op deze culturele schok was een van terughoudendheid, wij schertsten graag onderling met de Engelse particuliere eigenheid. Maar met de tijd pasten wij ons stilaan aan en zouden wij de grote kwaliteit, ja zelfs de verdiensten van het Britse volk gaan waarderen, ja zelfs gaan bewonderen. Het was louter toch een gratuite geste om ons op te nemen in hun communauteit. Nimmer en nooit maakten de Engelsen een opmerking over de capitulatie van het Belgisch leger. Prominente personaliteiten namen het op voor de Belgische koning en verduidelijkten aan het Britse volk de menselijke drama’s die deze beslissing verantwoordde: de totale ontreddering en volledige ontbering van het Belgische volk.

Belgische jeugd. Alzo stichtte hij in Buxton ‘The Belgian College’ op, ingehuldigd in december 1940 door eerste minister Pierlot. Hier zochten meerdere honderden Belgische jongeren hun toevlucht en kregen ze de gelegenheid om hun humaniorastudies verder te zetten, zoniet te beëindigen.

Hubert Pierlot Bron: http://www.vluchtnaarpenzance.blogspot.com De vader van Jourdain was trouwens de stichter van de ondergrondse ‘La Libre Belgique’ tussen 1914-18. Alzo was Jourdain vanaf zijn jeugd een vurig vaderlander. Op een dag kwam ik bij hem terecht met mijn gewetens- en toekomstproblemen ten opzichte van de gemeenschap. Zonder ooit opdringerig op te treden liet hij mij, die hem raadpleegde, duidelijk voelen waar de prioriteiten lagen. Na grondig beraad besloten Michel Nève de Mévergnies en ikzelf ons aan te melden als vrijwilliger bij de R.A.F.2 Voor jongelui zonder voorafgaandelijke vliegeniersopleiding bestond toen geen mogelijkheid om rechtstreeks tot de RAF toe te treden en moesten Michel en ikzelf de Belgische landmacht vervoegen die gelegerd was in Tenby. Toen begon voor mij een militaire loopbaan die voor mij tot 5 jaar ging uitlopen. Mijn vriend Michel kreeg de gelegenheid om bij de RAF toe te treden. Jammerlijk stierf hij, als RAF piloot, op 9 mei 1943 in het Engels luchtruim, zijn jachtvliegtuig stortte neer boven de Todstead Farm, naast de Weldon Bridge (Northumberland) hij was 19 jaar en 10 maanden jong... Waarom ikzelf er niet toe kwam om bij de RAF toe te treden, wil ik u besparen.

Ondertussen zochten wij naar Belgische lotgenoten die in onze buurt waren terechtgekomen en in dezelfde omstandigheden als wij vertoefden. Het was pas veel later (9 september 1940) dat wij contact kregen met de Belgische ambassade, waar de verwarring ook tot uiterste spanningen had geleid. Voor de Belgische jeugd, die doelloos rondfladderde was de komst van Robert Jourdan, een Jezuïet, een echte zegen. Terwijl zich niemand om het lot van de jongeren bekommerde zou hij de spilfiguur en animator worden voor de 1

Modeste vergist zich hier. De Highland Church bestaat wel als één van de vele Amerikaanse kerken maar hij bedoelt wellicht de High Church en de Low Church die twee strekkingen zijn binnen de Anglikaanse kerk.

2

Lid van

R.A.F. : Royal Air Force.

18


een onbesproken succes.4 De Belgische brigade bereikte de Maas te Maaseik en bevrijdde Thorn (‘het witte stadje’) om zich langs de zuidelijke oever van de vaart Wessem-Weert te ontplooien, dit was een front van 20 km. Zo vormden wij nagenoeg twee maanden lang een scharnier tussen het Amerikaanse en het Britse leger. En raakten wij meermaals verwikkeld in hevige gevechten. Op 11 november 1944 werd ik op patrouille zeer ernstig gewond, wat voor mij het einde betekende van mijn aanwezigheid op het front. In september 1945 werd ik gedemobiliseerd en kon ik na 5 jaar en 4 maand mijn studies hervatten.

De Belgische landmacht in Tenby telde in het begin slechts een honderdtal mensen. Vier jaar later was dit aantal uitgegroeid tot een geduchte eenheid. Na vier jaren afgepeigerd te zijn geweest, na zelf met succes de commandotraining te hebben doorlopen landde ik als ‘luitenant in command’ met een ‘assault’ peleton begin augustus 1944 te Arromanches in Normandië. Met de Belgische eenheid3 van 2.200 man bevrijdden wij de Normandische kuststrook van de Orne tot de monding van de Seine. Te weten de steden: Cabourg, Dives-sur-Mer, Villers-sur-Mer, Blainville-sur-Mer, Deauville, Trouville, Honfleur. Wij staken de Seine over ter hoogte van Caudebec. Na de bevrijding van Le Havre stormden wij verder door langs Rouen, Arras, Doornik, Leuze, Edingen, Halle. De Belgische brigade, toegevoegd aan de ‘Welsh Guards’, zou Brussel bevrijden.

Via de middenjury behaalde ik mijn diploma humaniora. Daarna, behaalde ik na slechts één jaar op de land-bouwschool, het diploma kandidaat landbouwingenieur. Vervolgens behaalde ik het diploma aan de brouwerijschool te Leuven met als professor Jean De Clerck. Ik vervoegde brouwerij ‘De Koninck’ op 16 augustus 1949. Jammer genoeg overleed mijn vader schielijk op 2 september 1949 en kreeg ik op 27 jarige leeftijd zijn verantwoordelijkheid toegeschoven als bestuurder van de brouwerij. De brouwerij vertoonde nog veel merkbare oorlogsporen. Zelfs een V1 was er tot ontploffing gekomen. De maatschappij De Koninck bezat een belangrijk immobiliënpatrimonium. Alles wat het maatschappelijk doel niet rechtsstreek diende werd verkocht en met de opbrengst werd nieuwe apparatuur aangekocht. Wij lukten er in om aan ons product de gewenste stabiliteit te waarborgen en ‘DE KONINCK’ werd een begrip bij de speciale amberkleurige bieren van hoge gisting. Een begrip dat de Antwerpenaar wist te verleiden. De Antwerpenaar koesterde dit bier met eerbied en kon er niet aan weerstaan om aan dit Bier een bekend geworden troetelnaam te geven: ‘Bolleke’.

Jean-Baptiste Piron (1896-1974) Bron: http://www.brigade-piron.be/Piron_nl.htm

Opgetekend door Chris Bauweraerts en bewerkt door de redactie

Na een korte week respijt zou de brigade in Limburg worden ingezet om er de vertrekbasis ter voorbereiding van het Limburgs offensief te versterken. Het offensief met de doelen Eindhoven, Nijmegen en Arnhem was verre van

4 3

Modeste bedoelt de fameuze operatie ‘Market Garden’ die letterlijk een brug te ver was.

Modeste bedoelt de ‘Brigade Piron’. Lid van

19


Zondag 1 mei 2011: ABC legt bussen in vanaf de Desguinlei (PIVA) naar de Toer de Geuze van HORAL.

Agenda Antwerps Biercollege Zaterdag 22 januari 2011 om 14 u.: algemene ledenvergadering en nieuwjaarsreceptie in de De Zoltjes, Sint-Paulusstraat 29-31 te Antwerpen (over Sint-Pauluskerk). Toegang: gratis voor de leden.

Zaterdag 16 juli 2011 om 14.30 u.: ABC organiseert het Rariteitenkabinet in 't Waagstuk. Met o.a. een verticale proeverij van verschillende jaargangen van de Cuvée van De Keizer aangevuld met allerlei kelderrestanten.

Zaterdag 19 februari 2011 om 14 u.: Stoute Zaterdag in de Highlander, Pieter Van Hobokenstraat 2, 2000 Antwerpen. Degustatie van verschillende soorten stout en aanverwante bieren. Het zal een confrontatie worden van Britse en Belgische stouts. Maximaal 28 deelnemers. Inschrijven tegen uiterlijk 12 februari via [email protected] of GSM 0497817227 (Hans Bombeke) én betaling van 10 euro (ABC-leden of Zythosleden en hun huisgenoten) of 12 euro (niet-leden) op rekening: IBAN BE 55 7785 9866 3544 - BIC: GKCC BE BB.

Zaterdag 20 augustus 2011: ABC's tweede familiedag in De Stroopop te Halle-Zoersel: met een natuurwandeling en een BBQ. Vrijdag 9 september 2011 om 19 u. vertrekt de Antwerpse BierCruise voor een tocht doorheen de Stationsbuurt in de taverne van het station Antwerpen-Centraal op de eerste verdieping (perrons 1-6). Wij zijn nog volop bezig met het programmeren van 2011. Wat we al zeker nog gaan organiseren zijn enkele brouwerijbezoeken en een nieuwe trilogie met als foodpairing: bier en desserts. Meer info tijdens de algemene vergadering. Suggesties zijn nog welkom!

Zoals u allicht reeds weet: uw mening waarderen we zeer … Mail uw reacties of opmerkingen naar [email protected] of stuur een briefje naar ABCourant-redactie Antwerps BierCollege, p/a. Hans Bombeke, Stadswaag 19, 2000 Antwerpen. Voelt u de onweerstaanbare drang om op speurtocht te gaan naar nieuwtjes, interessante bier(evenement)en of heeft u een schat van bierwijsheid die u kunt inbrengen, laat het ons dan ook weten. En vergeet vooral uw lidgeld 2011 niet te betalen!! Nieuwelingen kunnen voortaan enkel nog aansluiten als Zythos-lid voor 20 euro (Belgie) en 35 euro (niet-België). IBAN BE 55 7785 9866 3544 - BIC: GKCC BE BB. U krijgt dan én de ABCcourant én de Zytholoog én korting op ABC-activiteiten!!

De Pif en de penningmeester zijn al in de Highlander, u komt toch ook? Zaterdag 5 (12-24 u) en zondag 6 maart 2011 (11-21 u.): Zythos Bier Festival in de Stadsfeestzaal te Sint-Niklaas (vlakbij het station). Vrijwilligers gezocht om de kleuren van ABC te vertegenwoordigen! Contacteer ons via: [email protected] of GSM 0497817227 (Hans Bombeke) of vul het formulier in dat je terugvindt in de Zytholoog of dat je kreeg opgemaild. Lid van

20

Courant. gia. Editoriaal december 2010, nummer. Colofon. Inhoud. Beste Antwerpse Bier Connaisseurs! (Ha! Weer een ABCeetje gevonden!

Recommend Documents