Ter herinnering aan:
Cornelia Maria Rosalia Rentmeester ~ Corrie ~ 28-01-1945 - 17-04-2013
Je hield ons vast Wij hielden je vast Toch gleed je weg Naar eeuwige rust en ruimte We laten je gaan Zo is het goed
Toelichting schilderij rouwkaart Op de voorkant van de rouwkaart prijkt het schilderij dat sinds vorig jaar zomer bij de familie Reinhoudt in de keuken hangt en later bij het ziekbed van Corrie. Toen ze ziek werd en duidelijk was dat ze niet beteren zou, zag ze zich als de mensfiguur op het schilderij aan het eind van het pad, het levenspad. Op weg naar wie weet waar.
Officiële naam schilderij: Amphidromic 3. Kunstwerk van Coen Wieman (www.coenwieman.nl)
Ter herinnering Cornelia Maria Rosalia Rentmeester werd geboren op 28 januari 1945. Ze was het vijfde kind in het gezin van Jan en Kaatje Rentmeester - De Jong. Hun oudste dochter Marietje was toen reeds gestorven. Foto 1. Na Corrie kwam nog twee zussen en een broer. Haar jongere zus Marijke had een ernstige beperking. Ze bouwde er een speciale band mee op. Het was een druk middenstandsgezin en al vroeg werd van de kinderen verwacht dat de handen uit de mouwen werden gestoken. Toen de herenkapsalon werd uitgebreid met een damessalon, lag kapster worden voor de hand. Foto 2. Twee broers hadden de keuze voor kapper al gemaakt. Corrie wilde liever kraamverzorgster worden. Dat ging niet door. De huishoudschool volgde ze met moeite en tegenzin. Veel vrije tijd moest worden doorgebracht in de salon. Toch kreeg ze langzamerhand de smaak te pakken en volgde uiteindelijk een vakopleiding, die ze in Rotterdam voltooide. Later, groeiend in haar vak, was ze blij en dankbaar voor zo’n fijn vak. Het vakmanschap, de omgang met klanten schonk haar enorm veel voldoening. Al op 16-jarige leeftijd kreeg ze verkering met Bertus Ars. Hoewel dat aanvankelijk niet werd goedgevonden, groeide er een sterke band. Helaas verongelukte Bertus toen hij onder een vallende muur kwam bij het verbouwen van het huis dat voor hun was bestemd. Dat greep bij Corrie diep in. Ze was 20 en zag haar droom op een onvoorstelbaar harde wijze verstoord. Zoekend naar nieuwe wegen, besloot ze weg te gaan uit het ouderlijk huis en werd cheffin in een kapsalon in Zoetermeer. Het was in die tijd dat ze Engel leerde kennen en eindelijk durfde ze toegeven aan een nieuwe relatie. Foto 3.
1
2
3
6
4 7
8 10
9
5
Op 29 december 1969, precies een jaar na de eerste afspraak trouwden ze en gingen wonen in de Aardebolleweg in Wolphaartsdijk. Foto 4 en 6. Het werd een bekend adres. Het was een komen en gaan van familie, vrienden en relaties uit het jeugdwerk, waarin Engel beroepshalve werkzaam was. Veel van haar eigenschappen en talenten konden hier opbloeien: gastvrijheid, liefde voor de natuur, creatief met naald en draad. Al gauw ging ze ook weer enkele dagen werken in de salon van haar broer Jan. In 1972 werd Jolijn geboren. Foto 5. Tweeënhalf jaar later kwam Anne. Foto 7. Een grote vreugde. Ze was een zeer gelukkige moeder die er alles aan deed om de kinderen tot in de puntjes te verzorgen en het liefst met zelf gemaakte kleren aan. De geboorte van Emiel drie jaar later maakte het gezin compleet en het huis wat krap. Foto 8 en 10. Uitgekeken werd naar een groot huis en dat vonden ze in de Werrilaan in ‘s-Heerenhoek. Foto 9. Een ander leven begon. Eerst veel opknapwerk, later kwam de tuin aan de beurt. Het werd hààr domein met jaarlijks meer en meer bloemen en planten. Ook voor de kinderen was er volop ruimte en veel te beleven.
Toen van daaruit een kampeerreis naar Engeland werd ondernomen, veranderde het patroon. Jaarlijks werd nu ook een buitenlandse reis gemaakt. Kamperen in tent of tentje bleef tot afgelopen jaar een vast gegeven. Afgelopen zomer werd nog in Schotland gekampeerd. Tuinen, kerken, kastelen, winkeltjes en markten bezoeken hoorden tot haar favoriete bezigheden. Tot de beste herinneringen horen ook de vakanties in Assisi waar het spoor van Franciscus werd gevolgd en haar geloof in eenvoud, soberheid en liefde voor de natuur werd versterkt.
11
Veel plezier beleefde ze achter de naaimachine om kleren te maken voor het hele gezin en een slab of een kussentje werden graag aanvaarde cadeautjes. Foto 11. Hoewel ze het liefste thuis was, werden de vakanties met het opgroeiende gezin hoogtepunten in het jaar. Foto 12. Een aantal jaren was Otterlo een vaste stek, waar vrijwilligerswerk gedaan werd op camping ‘Beek en Hei’ bij de familie Janse. De kaboutertochten die ze organiseerde voor de kinderen waren avontuurlijke en leerzame belevenissen.
12
laatste jaar was het alleen Iris nog die af en toe op bezoek kwam.
13
15 Tot de absolute hoogtepunten in Corrie haar leven hoort de komst van de kleinkinderen Sarah en Thijs. Foto 13. Opnieuw kon ze kleertjes naaien, een kabouterbos aanleggen, dialect leren spreken en met weinig veel leren doen. Voormalige voorzieningen als speelzolder, schuurtje, een lapje (tuintje) deden weer volop dienst. De opvang op maandag en dinsdag gaf veel voldoening. Op haar 63ste stopte ze met werken in de salon. Van eerder stoppen had ze spijt gekregen. Ook moet vermeld worden dat ze tot die tijd altijd de bewoners van Tulp en Lelie (in Huize Den Berg), waar zus Marijke vertoefde, knipte. Marijke werd, tot haar dood, geregeld voor een bezoekje gehaald en ook andere bewoners gingen behoren tot vaste gasten van het gezin. Het jaarlijks uitje van Tulp naar ‘s-Heerenhoek was een belevenis voor beide partijen. Het
Het was haar idee om in de zomer buiten te slapen. Toen dat een keer in de krant kwam, was het vaak het gesprek van de dag: ‘Julder slaepe toch buten ee?’ Vorig jaar nog ging een droomwens in vervulling toen vrienden een serre (‘t Keetje) aan de schuur bouwden. Wekelijks zag ze uit naar de ‘soos’, een clubje van vier vrouwen uit de buurt. Foto 15. Een voorbeeld hoe ze kon genieten van kleine dingen. Ook de vriendenclub ‘Ons oud verbond’ zorgde voor onvergetelijke samenkomsten. Visites van vriendinnengroepjes volgde ze steevast. Door de bemoeienis van Engel met ‘t Kerkje van Ellesdiek raakte ze ook daar erg betrokken. Ze had veel plezier in het verzamelen en verkopen van tweedehands spullen en was een graag regelende gastvrouw. Ook thuis was ze dat. Huize Werrilaan is door de jaren heen een open huis voor vergaderingen en ontmoetingen geweest. Corrie genoot van eenvoud, van echtheid. Geloven bestond voor haar uit waarachtig proberen te leven, uit gemeenschap beleven, uit het betrachten van dienstbetoon, liefde in de praktijk. Het deed haar pijn als mensen, vooral dierbaren, grenzen veronachtzaamden die ze zo graag gesteld zag. Waarschuwend was ze dan aanwezig. Apart was haar ‘band’ met Antonius, de schutspatroon van o.a. kinderen, verdrukten en … verloren voorwerpen. Ze had er bijzondere ervaringen mee en heeft menigeen aangeraden Antonius aan te roepen. Eind augustus 2012 werd ze ziek. Na een paar weken werd duidelijk dat het een ongeneeslijke vorm van kanker was. Ze bleek ook nu de sterke vrouw te zijn, die
ze altijd was geweest. Ze aanvaardde haar lot, met de dood in het vooruitzicht. Een periode van intensief leven volgde. Ze ervoer bovenal de liefde van het gezin. Wat gezaaid was, werd geoogst. Verder bleek dat haar bescheidenheid en betrokkenheid gewaardeerd is geweest. Vele honderden kaarten met goede wensen en hartelijke woorden stroomden binnen. Hoewel de eerste kuur aanvankelijk goed aansloeg, voelde ze toch dat het mis ging. Een nieuwe kuur met ernstige bijwerkingen deed haar in het ziekenhuis belanden. Ze had er alles voor over om eruit te geraken en na een weekje lukte dat. Eenmaal thuis gaf ze aan de ziekenzegen te willen ontvangen. Op 20 februari 2013, omgeven door het gezin en naaste familie, ontving ze die in een eenvoudige bijeenkomst rond het bed. Een ontroerend moment met diepgaande betekenis. Ze ervoer ‘vrede en alle goeds’. De dood mocht komen.
Er volgden gelukkig nog vele goede dagen en momenten. Bijzonder was het moment dat bij een etentje met het hele gezin, waar ze zo naar uit had gezien, uitgerekend zij, een parel vond in een oester. Zeer zeldzaam en de gedachte dat het een bekroning was van ‘hogerhand’ drong zich dan ook op. Vanuit het hele land kreeg ze leuke reacties. Zondag 14 april was eindelijk een warme lentedag waar ze zo naar had uitgezien. Ze kon naar ’t Keetje in de tuin en zaaide samen met Sarah bloemetjes en kruiden in bakken, genoot van de aanwezigheid van het gezin en van de lentezon. ‘s Avonds gaf ze te kennen dat het ‘op’ was en tijd om afscheid te nemen. In de stilte van de nacht nam ze afscheid van haar gezin. Alles was gezegd, alles was goed. Samen zongen ze nog een keer ‘Als het avond is…’ De andere dag raakte ze in coma en overleed op woensdag 17 april om halftwee ’s middags. Een duif die ze de laatste weken zo vaak in de tuin had gezien en gehoord, koerde op die tijd op de schoorsteen. Dat moet een vredesduif geweest zijn. De afscheidsbijeenkomst vond plaats op maandag 22 april 2013 in de St. Willibrorduskerk van Heerenhoek. De dag daarop bracht haar gezin haar naar Middelburg om gecremeerd te worden.
Tekening Sarah
Tuinliefde
Antonius
Corrie had iets met de heilige Antonius, de schutspatroon van het weerloze, van wat verloren ging, van …. Ze had bijzondere ervaringen dat het aanroepen echt werkte. Zo vond ze in Italië na heel lang zoeken, haar bril terug op het moment dat ze de moed bijna opgaf en Antonius te hulp riep. De bril lag onder haar voet. Ook kinderen en gasten spoorde ze aan vooral toch tot Antonius te bidden als er iets kwijt was. Je moest het wel echt menen. D’n Heilige Antonius deen mos ‘t wiete. Heej schreef meej terug, beste vrind wette dat. Soms is ‘t beater iets moeis te verleeze. Beater verleeze dan dat ge ‘t noeit het gehad. (Refrein uit het lied Heilige Antonius van Rowan Hèze)
Haar liefde voor tuinieren was enorm. Ze had een tuinboek kunnen schrijven over haar ervaringen. ‘s Zondags voor haar overlijden zaaide ze samen met Sarah nog bloemetjes en kruiden. Er wacht nog een hele collectie zaden uit Schotland, waaronder de Menopsis, de blauwe klaproos. Overal kocht ze zaden en plantjes, verzamelde stekjes en ontwikkelde zo een gevarieerde bloementuin. De auto leek achterin tijdens een vakantiereis soms meer op een tuinkas dan op een auto.
Gute Nacht
Emiel speelde uit “Die Winterreise” van Franz Schubert het lied Gute Nacht. Een paar regels uit de tekst: Die Liebe liebt das wandern Gott hat sie so gemacht Von Einem zu dem Andern Fein Liebchen gute Nacht
Duzend keêren
Engel schreef in 1999 het liedje Duzend keêren. Dit naar aanleiding van een toevallige advertentie in de krant. Veertien jaar later, zelf 43 jaar getrouwd, was het nu voor hen zelf zo ver. Het lied staat op de cd ‘Gewoon’. Duzend keêr è ‘k je ‘ezocht ee, duzend keêr een erm, een ‘and Duzend keêr za ‘k je nog misse in dat te groate ledikant Je lege plekke, ‘t kouwe laeken, vertelle ‘t aolmè wee opnieuw Da je ‘t allermeêst alleên bin, a ‘k voele ‘oevee a’k van je ieuw Drieënveertig jaer te saemen, me were maatjes, vrouw’ en man Aolmè meêr dee me tegaere, me konne van mekoor’ op an Toen wier dudelijk da je ziek was, da’ j’ nie mî vadder kon Da je moedig zôas aoltied an je leste reis begon (…..)
Zonnelied van Franciscus.
Door twee keer te kamperen in Assisi raakten we onder de indruk van het leven van Franciscus en bezochten allerlei plekken waar hij zijn sporen heeft achter gelaten. Zijn eenvoud en liefde voor de schepping sprak Corrie erg aan. De meditatie tijdens de afscheidsbijeenkomst was dan ook op basis van het Zonnelied van Franciscus. Geloofd zij gij, mijn Eeuwige, met al uw schepselen, vooral heer broeder Zon die de dag is en door wie u ons verlicht En hij is mooi en stralend, groots en doordringend van u, allerhoogste, is hij het levende teken. Geloofd bent u, mijn Eeuwige, door zuster maan en de sterren aan de hemel hebt u ze gezet, schitterend, kostbaar en mooi. Geloofd bent u, mijn Eeuwige, door broeder wind en door de lucht en de wolken door het helder weer en ieder jaargetijde waardoor u uw schepselen in leven houdt.(….) Loof en zegen mijn Eeuwige, en dank hem met grote nederigheid. (Zie voor het complete lied http://dierbareherinneringen.nl/corrie-reinhoudt-rentmeester)
Zicht op de tuin
Vanuit haar ziekbed keek ze in de tuin. Dagelijks waren er tal van vogels die zich te goed kwamen doen aan het voer. Ze hoopte dat ze de lente nog zou kunnen meemaken.
Uit de herinneringen van de kinderen.
De lapjes werden een dekbedovertrek, de zelf gesponnen wol, dekens, een kast werd een schoorsteemantel….. Alles wat door je handen ging, kreeg een bestemming. Zo ook wij! Dit was het dan, we laten je gaan jouw handen door onze haren die dierbare gebaren zullen in gedachten voortbestaan
De veugeltjes in de tuun De blommetjes onder ’t raem Groen vervangt het bruun Waè komt het aol vandaen? Het kom diep’ uut de aerde ’t Kom ôôge uut de lucht Wat a j’ van ’t naejaer spaerd’n Dat geef straks wee vrucht Zô is het ok in ’t leven Zô was ’t en zô za ’t gae ‘t Is kriegen en ‘t is geven Zô bluve me bestae.
Tekening Thijs
Een vèsje voe joe
Wurrom bin d’r in Zêêland dieken Mie dat lange, malse gos? Da’s om tegaere neer te strieken Voe en and en een kos. Misschien wat meer, een potje scharrele, Mè hin mens mag dat zie. Durrom bin d’r in Zeeland dieken, Dî a j’n potje kan vrie. (….) Liedje van Engel. Het herinnert de begintijd van de relatie.
Dekseltje
(….) Mae op m’n arte zit ‘r een dekseltje Dus laèt ik m’n zwakheid nie zie Op m’n arte zit ‘r een dekseltje Dus daèover è me het nie Je bin m’n eên ee en jie bin m’n aol Jie richt me wee op ee a ‘k strukele of vaol Mae dat gae m’ier nie zegge, dat doe ons nie ee Me binne tenslotte nie van de TV. Citaat uit liedje van Engel van cd GELUK
Gezelligheid
Gezelligheid stond hoog in het vaandel. Geen wonder dat toen ome Jantje (Jan Franse) op woensdagochtend altijd kwam helpen in de tuin er spontaan een ‘soos’ ontstond. Rond koffietijd schoven Jo, Piet de Jonge ( klusjes) en soms een oude schoolvriend aan voor een bakje. Gezellig… als het maar niet te lang duurde.
Dankwoord
Vanaf dat bekend werd dat Corrie ongeneeslijk ziek was, bereikte een stroom van medeleven de Werrilaan. Dagelijks kwamen er kaartjes. Sommigen schreven wekelijks. Er werden bloemen en fruit gebracht, boekjes, sap ……. Het hield niet op. Ze ging er naar uitkijken. Het medeleven deed haar goed. Haar soms weinige zelfvertrouwen werd er door bemoedigd. Per e-mail hielden we een flinke club van vrienden en familie op de hoogte. De reacties waren talrijk, veelzijdig, ontroerend. Er is veel meer om dankbaar voor te zijn. Neem de Buurtzorg, waarvan we gebruik hebben gemaakt, nadat Corrie een weekje in het ziekenhuis was geweest. Lieve mensen, vakkundig, betrokken. Tot het allerlaatste toe zijn we door hen fantastisch geholpen en gesteund. Dankbaarheid geldt ook voor huisartsenpraktijk Ingelse. Dokter Ingelse en dokter Theune hebben Corrie en gezin op een fijne manier begeleid. Ook de assistentes stonden altijd en onmiddellijk voor ons klaar. Tenslotte gaat onze dank uit naar pastor Jeanine Heezemans. Ze nam de tijd en haar komst betekende goede gesprekken. De ziekenzegening staat als een indrukwekkend moment in ons geheugen gegrift. We vonden het fijn dat ze de leiding van de afscheidsbijeenkomst wilde nemen. Tenslotte danken we de heer Hoekman van “De Bevelanden” voor de zorgvuldige verzorging van de uitvaart. Engel, Jolijn, Peter, Sarah, Thijs, Anne, Toon en Emiel
Stof tot nadenken
Corrie zat graag achter de naaimachine. Ze kon toveren met lapjes stof. Stoffenwinkels en kramen met knopen, garen, band kon ze niet weerstaan. Ook uit oude kleren knipte ze voeringen, goede stukken enz. Ze werd er vaak mee geplaagd, maar als ze dan op het juiste moment uit de voorraad een ‘nieuwe’ en graag gewilde blouse of wat dan ook maakte, kreeg ze verdiende bewondering. Recycling en duurzaamheid heet het tegenwoordig, voor haar niets anders dan ‘zuinigheid met vlijt…..’, of ‘wie bewaart, die heeft wat’. Kortom: stof….. tot nadenken.
Gedenkplaats Corrie
http://www.dierbareherinneringen.nl/corrie-reinhoudt-rentmeester
