Zomervreugde. Corrie Kruiswijk

Zomervreugde De zomer is nog niet voorbij, het is begin september als ik dit stukje schrijf, maar ik zie toch al minder vogels. Jammer, want ook deze zomer heb ik weer genoten van de vogels die regelmatig een bad kwamen nemen. Vooral de merels baden zich uitgebreid. Een schouwspel! Ze gaan eerst in het badje zitten en beginnen meteen te spetteren. Dan gaan ze op de rand van het bad zitten om de snavel aan de rand af te vegen en de veren uit te schudden. Daarna neemt hij of zij weer een duik. Deze vertoning herhaalt zich een aantal keren. Vervolgens gaat de merel op de rugleuning van het tuinbankje zitten, schudt nog een keer de vleugels uit en vliegt dan weg. Meestal gaat één vogel tegelijk in bad.

Helaas ben ik te ongeduldig om er een halve of hele dag voor te gaan zitten om nog wat ‘tussenfasen’, en niet te vergeten mooiere plaatjes, te schieten. Ik vond het wel jammer dat ik een ‘groepssessie’, een soort ‘sauna voor vogels’, heb gemist. Mijn echtgenoot vertelde dat hij een paar merels èn mussen samen in bad had gezien. Hij heeft snel z’n mobieltje gepakt om een foto te maken, maar helaas zonder resultaat. Feitelijk moet je ‘alles’ in de aanslag hebben om het ultieme plaatje te maken. Ik moest wel lachen toen ik onze poes van het waterbadje zag komen. Ze heeft het toch niet aangedurfd, haar vacht was helemaal droog. Jullie snappen wel dat ik al reikhalzend uit kan kijken naar het volgende vogelseizoen. Corrie Kruiswijk

Avontuurlijk op pad Dit is de titel van de nieuwe bundel die Ton Lommers binnenkort gaat uitgeven. Het betreft eenvoudig te realiseren ideeën voor het bedenken van en vormgeven aan uitdagende natuurpaadjes. Ik was zeer vereerd aan deze nieuwe bundel mijn bijdrage te mogen leveren en ben daarvoor een dagje naar Den Haag gegaan. De dag werd georganiseerd door de Werkgroep Districtskadervorming (DKV) van het IVN in Zuid-Holland waaraan Ton Lommers verbonden is. Het wordt weer een boekje vol ideeën: -Hoe zet je een Natuurpad uit. -Hoe verwerk je actieve spelelementen, bezinnende en creatieve, ludieke en omgevingsonderdelen. -Hoe kun je samen bezig zijn. Het versieren van iemand, zoals op bijgaande foto, is een van de onderdelen. De hilariteit en het plezier kun je je erbij voorstellen… We hebben naast het denken over, dus ook veel zelf uitgeprobeerd. In de nieuwe bundel valt dat alles te lezen. Ton heeft veel foto’s geschoten voor het nieuwe boekje. Enkele foto’s van mij zijn ook uitgekozen zoals het gebruik van materialen uit de omgeving om iemand te versieren (zie foto). Zo blijkt dat ook voor volwassenen het spelen in de natuur met natuurlijke materialen erg aanstekelijk werkt. Voor onze afdeling Jeugd en Educatie heb ik weer veel energie opgedaan in het denken en werken met Jeugd en laat dat graag terugkomen. De nieuwe Werkgroep Jeugd en Educatie zal in de wintereditie uitgebreid worden voorgesteld. Violet von Kruchten, Coördinator Jeugd en Educatie

Leeuwenboekje herfst 2012

Meer vogels dichtbij Meer natuur en meer kansen voor vogels dichtbij, dat is wat mij motiveerde om me bij de vogelbescherming aan te melden als vrijwilliger als stadvogeladviseur. Ik wil bijdragen aan het tegengaan van de trend van verstening en het op de rode lijst belanden van soorten. Ik wil bijdragen aan een veel vogelvriendelijker inrichting van de openbare ruimte en van tuinen binnen de bebouwde kom. Ik was van harte welkom en kreeg allemaal informatie en ideeën. Hiermee ben ik voorzichtig aan de slag gegaan. Graag werk ik hierin samen met jullie, IVN’ers, omdat je samen meer ziet, hoort, weet en kunt doen. Hieronder geef ik een korte beschrijving van wat ik gedaan heb, doe of wil doen. Mochten jullie denken dat je hierbij kunt of wilt helpen of heb je misschien belangrijke informatie, neem dan contact met me op. Je kunt me bereiken op [email protected] of op (06) - 12 97 67 29. Informatie geven en verspreiden • Over het creëren van kansen voor vogels en dieren in de openbare ruimte aan politici, ambtenaren en andere betrokkenen • Over de inrichting van tuinen op stands, tijdens lezingen of bijvoorbeeld. via het verspreiden in wachtkamers van artsen van de gratis bij vogelbescherming op te vragen brochure ‘Meer vogels in de tuin’ • Over nestkasten, speciale neststenen en dakpannen en de vogelvide voor mussen op stands en aan woningbouwverenigingen, bouwbedrijven, buurtverenigingen, bewonersgroepen, ambtenaren en politici • Over kinderen betrekken bij de natuur via scholen met de brochure ‘Kinderen en educatie’ met praktische tips.


Vogelvide voor mussen Lobbyen • Over de inrichting en beheer van de openbare ruimte met politici, ambtenaren en andere betrokkenen • Voor het gebruik van vogelvides en neststenen bij renovatie- en nieuwbouwprojecten • Voor natuurtuinen bij scholen. Aan de bel trekken • Als natuur of nestgelegenheid dreigt te worden vernietigd of verstoord. Doutsen Langhout



Een gesprek met Frans Hoogland In de vierde klas van de lagere school kreeg Frans al oog voor de natuur. Kennelijk vond de onderwijzer het belangrijk voor kinderen die in de binnenstad woonden dat ze het buitenleven leerden kennen, want hij besteedde daar veel tijd aan. Frans heeft de natuurgidsencursus gevolgd, tegelijkertijd met zijn leraar van de vierde klas lagere school. Frans is op zijn zestiende aan het werk gegaan bij KPN (toen PTT) en heeft tot aan 2005 drukke banen gehad. Van rondleidingen geven als natuurgids kwam niet veel. Hij heeft in het bestuur van de Vogelwacht gezeten, maar omdat hij voor zijn werk veel in het buitenland zat, moest hij daarmee stoppen. IVN Friesland had destijds een boekendepot in het Fries Natuurmuseum. IVN afdeling Leeuwarden nam deel aan tentoonstellingen zoals ‘Plant en Dier’ en ‘Hobby en Vrije tijd’. Frans heeft regelmatig op een stand op zo’n tentoonstelling gestaan. Hij heeft 37 jaar bij KPN gewerkt en 3 jaar bij Volker Wessels Telecom. De bouw van het binnenwerk van telefooncentrales en telefoonapparaten! Hij leerde de nieuwe techniek van de glasvezels. De opleiding werd in Utrecht gegeven en daar heeft hij zo’n twaalf jaar gewerkt. Dagelijks reed hij op en neer van Bitgummole (Beetgumermolen) naar Utrecht en reisde ook veel naar het buitenland. Binnen een week van Luxemburg naar Geneve en dan weer naar huis. De laatste jaren met reorganisaties waren wat moeizaam. Het eerste jaar van z’n VUT moest hij erg wennen aan het andere leven. Nu geniet hij volop van de tijd die hij heeft om erop uit te trekken. Toen ik bij Frans en zijn vrouw Attie was, vertelden ze dat ze net zeven weken naar Noord Scandinavië en de Noordkaap waren geweest. In Zweden zijn ze naar een ‘orchideeënparadijsje’ geweest; een veld vol orchideeën. In een veld daar vlakbij waren de vrouwenschoentjes (een zeldzame orchideeënsoort) net uitgebloeid. In de herfst willen ze weer kraanvogels gaan kijken, dit keer in voormalig Oost Duitsland. Frans liet prachtige foto’s zien die hij daar al eerder gemaakt had. Fotograferen is Frans zijn grote hobby; natuurfotografie, maar vooral vogels is het favoriete onderwerp. Al ruim 40 jaar fotografeert hij. Hij maakte meestal dia’s. Dozen vol hebben ze op de zolder staan.


Ik vroeg of hij ook de kinderen, ze hebben er twee, fotografeerde. Nee, eigenlijk niet. Attie vertelde dat hij soms nog 1 of 2 foto’s kon nemen voor het filmpje vol was (we praten nu over de tijd dat er alleen filmpjes waren), maar dat hij ze eigenlijk niet wilde volschieten omdat “er onverwacht een vogel gefotografeerd moest kunnen worden”. Attie maakte met haar eigen fototoestel de foto’s van de kinderen. Frans is al lang lid van IVN. Sinds een lezing door Harry de Groot tijdens een ledenvergadering gaat Frans praktisch elke eerste zaterdagochtend van de maand mee met de vogelexcursie. Hij kende Harry en de lezing die hij hield, ging over de vogeltrek.

Frans houdt van bridge en samen met Attie zit hij op een club. Het hele winterseizoen gaan ze elke week. En als de winter voorbij is gaan ze regelmatig met de camper op stap. Tussen de reisjes door zoeken ze de kinderen en kleinkinderen op. Corrie Kruiswijk


Vogelnamen: Enkele wetenswaardigheden over de naam Kievit: Orde: Pleviervogels(Charadriiformes) Familie: plevieren (Charadriidae) Nederlands: Kievit Latijn: Vanellus vanellus Fries: Ljip Engels: Lapwing Frans: Vanneau Duits: Kiebitz De naam Kievit is een klanknabootsing van zijn roep. Ook in veel andere talen is de naam van de Kievit een klanknabootsing: Duits-Kiebitz, Zwitsers-Geibitz, Engelse volksnamen als Peewit en Peweep. In Spanje wordt hij el Avefria genoemd, dit betekent kou-vogel, want als de Kievit in het najaar weer naar het zuiden gaat, is de herfst en spoedig de winter bij de Spanjaarden in aantocht, terwijl de Kieviten bij ons juist de lentebodes zijn. Over de herkomst van de Friese naam Ljip zijn de meningen verdeeld. Volgens 'Vogels in Friesland' kan het woord Ljip in verband worden gebracht met de Oudfriese woorden hlapa en hlapia, resp. lopen en springen of met ljeppe, springen en zou het te maken hebben met het karakteristieke loopje van de Kievit met kleine vlugge stapjes. Maar het Fries kent ook het werkwoord 'liepe' en dit wordt door Eeltsje Halbertsma in 1822 al genoemd: De hoanne kraait in de lipkes lieppe iinn'e finne. Dit duidt weer op een klanknabootsende naam. De naam Ljip kan ook nog kuif betekenen en zou dan afgeleid zijn van het oudfries Leep. Ook de Latijnse naam kan hierop duiden. In het Fries zijn er ook nog verschillende benamingen voor het wijfje: sijke, douke, ljipke, lipke, jok of jokje. Linnaeus beschreef de soort in 1758 onder de naam Tringa Vanellus. Tringa was in Linnaeus’ indeling een zeer breed geslacht en omvatte talloze steltlopers. In 1760 maakte Brisson een apart geslacht voor de kieviten onder de naam Vanellus. Vandaar dat de soort nu Vanellus vanellus heet. Vanellus is waarschijnlijk afgeleid van Vannus, Latijn voor waaier of vaantje wat ook op de kuif wijst. Anderen zeggen dat de naam Vanellus komt van vanus, wat ijdeltuit betekent. Hijkes en Sijkes zijn mannetjes- en vrouwtjeskieviten.


In Loosdrecht noemt men de Kievit ook wel boterkontje, de naam doelt op de kleur van de stuit. Gezegdes: Hy rint as in ljip Hy is sa fluch as in ljip Ik bin noch sa flink as in ljip Op Sinte Geartrûd moat it earste ljipaei der út. (Sint Geertruid is op 17 maart De ald hijen gean oer de wjuk, de mannetjeskieviten maken hun baltsvluchten Striekesmiten: stukjes gras opgooien, als ze een nest wil gaan maken. Maeije, maeije! De ljippen kraeije en alles wurdt grien. Dy't gjin wiif hat, dy siket nou ien. (W. Dijkstra. Uit Friesland's Volksleven II, Leeuwarden 1896) In de hervormde kerk in Stiens ligt een grafsteen, waarop een kievit, grutto en tureluur staan afgebeeld. De tekst luidt: "Anno 1712 is den Eersaame Pyter Iurjens Getrouwt aen Maryke Piers en in den Heere gerust in het 60ste Iaar syns Ouderdoms op den 13 November 1750 ende leydt alhier Begraven. Een Liep, Een Schrie, Een Tjirk, Staen op deze Zierk. Vernieuwd in 1871. Op de laatste bladzijde van het boekje Hijkes en Sijkes van C.J. van Dijk uit 1967 staat dit gedicht van Tetman de Vries, waarin ook 4 verschillende benamingen van de Kievit voorkomen. Deze namen zijn streekgebonden. in wurd ta ôfskied swartwite freon fan 't griene fjild en fan de skiere klaei, fan doarp en stêd op dit lêste blêd jow 'k dy noch in wurdtsje mei:


myn folk - ek thús by kij en skiep sil skielk wer fan dy dreame ... mei pols en pet, moarns ier, jouns let, mei' hja dyn fijân lykje, dyn freon dochs bin' en bliuwe wy, lit ús dyn fruchten sykje. swartwite freon fan greid' en bou hjir stiet it swart op wyt: bist' ien fan ús, dou ljip-leep-liep mei dyn fryske rop: kiwyt!!! Tetman de Vries Bronnen: Verklarend en Etymologisch Woordenboek van de Nederlandse Vogelnamen door Klaas J. Eigenhuis Uitgegeven door Stichting Dutch Birding Association. 2004 Hijkes en Sijkes van C.J. van Dijk. Leeuwarder Courant-serie no.6, 1967 Vogels in Friesland Deel I. Stichting Avifauna van Friesland/Fryske Akademy, Leeuwarden. Uitgeverij De Tille 1976

Cryptische omschrijvingen van vogelnamen 1. 2. 3. 4.

Deze vogel heeft steeds losse verkering Een aardappel na een onderdeel van een bos. Opdracht om je eten niet zo maar door te slikken. Zo zongen volgens een oud bekend liedje jonge meisjes op een volgeladen wagen. 5. Een kleine kloosterbewoner. 6. Voor de mond komt iets wat spreekwoordelijk elk huis heeft. 7. Deze watervogel heeft veel plezier als je de eerste letter van zijn naam vervangt door de volgende in het alfabet. 8. Ik ben een watervogel maar sta in vuur en vlam. 9. Een grote uitvoering van een voorwerp dat je bij het ramen lappen gebruikt. 10. Deze vogel is niet goed. De antwoorden op deze omschrijvingen zijn te vinden in het volgende Leeuwenboekje.


Anneke Zeinstra stuurde het volgende gedicht in:


Boek “Mijn roofvogels” Rob Bijlsma is een Nederlandse bioloog en roofvogeldeskundige. In april 2012 verscheen bij Uitgeverij Atlas van zijn hand het boek Mijn roofvogels, een gepassioneerde zoektocht naar de leefwereld van roofvogels en onderzoek naar het leefgebied van deze vogels. Bijlsma woont in het Drents-Friese Woud midden in zijn studiegebied van 4500 hectare loof-en naaldbos, heide, vennen, akkertjes en graslandjes. Bijlsma klimt in boomtoppen om roofvogels te bestuderen. Hij begon daarmee in de late jaren zestig, tijdens het diepste dieptepunt voor roofvogels in een grondig vergiftigde wereld. Bijlsma maakt op de Veluwe 34.000 velduren en in Drenthe vanaf 1992 al 12.000. Hij noteert en kwantificeert van alles, tot en met de hoeveelheid zwerfafval langs het zandpad bij zijn huis. Op verzoek van de gezaghebbende Britse uitgever van vogelmonografieën T&AD Poyser schreef hij een boek over de wespendief. In 1986 werd hij voor zijn onderzoekswerk gehonoreerd met de Herman Klompprijs. In 2002 kreeg hij van de Werkgroep Avifauna Drenthe de Drentse Vogelpries.

Mijn roofvogels Auteur: Rob Bijlsma Verschenen bij: Uitgeverij Atlas Aantal pagina’s: 415. Prijs: € 29.95


De redactie nodigt u uit om ook eens wat te schrijven, over iets natúúrlijks. Inzendingen voor 1 januari 2013 bij de redactie: Linda Veeman, Van Gheelstins 12, 8925 GB Leeuwarden e-mailadres: [email protected] en Ben Engelen, Gounodstraat 10, 8915 CK Leeuwarden e-mail adres: [email protected]

IVN Leeuwarden Vereniging voor natuur- en milieueducatie Wist U dat… - op de website dit Leeuwenboekje in kleur te zien is? - alle prachtige foto’s dan veel beter uitkomen dan in zwart/wit? - activiteiten daar ook vaak eerder worden aangekondigd? - u vanaf de linken-pagina heerlijk kunt surfen naar mooie natuursites over allerlei onderwerpen? Zet onderstaande websites dus in uw favorieten en kijk regelmatig op:

www.ivnleeuwarden.nl en www.ivn.nl de landelijke site waarop afdeling Leeuwarden ook al op terug te vinden is.



Zomervreugde. Corrie Kruiswijk

Recommend Documents