COPD en longrevalidatie bezien vanuit de patiënt

Definitie COPD

COPD en longrevalidatie bezien vanuit de patiënt

COPD = Chronic Obstructive Pulmonary Disease -Systemische aandoening

NBMF jaardag 10 december 2010

-Luchtwegobstructie als gevolg van chronische inflammatie -Obstructie niet reversibel (i.t.t. astma) -Chronisch & progressief -5-10% van de bevolking ouder dan 40 (320.000 patiënten in NL) Gefinancierd door:

Maarten Fischer Medische psychologie, LUMC

Mechanisme COPD

Klachten COPD Fysiek

Emotioneel

Sociaal

Dyspneu

Chronische inflammatie a.g.v. blootstelling aan schadelijke stoffen leidt tot fibrose en verlies elasticiteit.

Vermoeidheid Hoesten Slijmproductie Systemisch o.a.: -gewichtsafname -spierafbraak -cardiale problemen -osteoporose -slaapproblemen

Bron: Kiesbeter.nl

Klachten COPD

Klachten COPD

Fysiek

Emotioneel

Fysiek

Emotioneel

Sociaal

Dyspneu

Angst, paniek

Dyspneu

Angst, paniek

Afhankelijkheid

Vermoeidheid

Depressie

Vermoeidheid

Depressie

Onbegrip

Hoesten

Schaamte

Hoesten

Schaamte

Isolement

Slijmproductie

Frustratie

Slijmproductie

Frustratie

Sexualiteit

Systemisch o.a.:

Sociaal

Systemisch o.a.:

-gewichtsafname

-gewichtsafname

-spierafbraak

-spierafbraak

-cardiale problemen

-cardiale problemen

-osteoporose

-osteoporose

-slaapproblemen

-slaapproblemen

1

Behandeling van COPD

Longrevalidatie

Farmacologisch -Kort- & langwerkende luchtwegverwijders -Ontstekingsremmers (orale & inhalatiecorticosteroïden) -Vaccinatie Niet-farmacologisch -Vermijden van risicofactoren (m.n. stoppen met roken) -Chirurgisch (Longvolumereductie of longtransplantatie) -Zuurstoftherapie -Longrevalidatie

Opbrengsten longrevalidatie

Aanleiding onderzoek Therapietrouw in longrevalidatie lijkt suboptimaal

-Verbetering inspanningscapaciteit

-Uitval 20-40 %

-Verbetering QoL

-Aanwezigheid 75-90%

-Afname klachten (vermoeidheid, dyspneu) -Toename gevoel van controle over ziekte/klachten

Consequenties:

-Vermindering ziekenhuisopnames

-suboptimale opbrengsten van programma -inefficiënte inzet van materiaal en personeel -motivatie andere patiënten? -bias in effect studies Onderzoeksvraag: welke rol spelen cognitieve en emotionele factoren in therapietrouw?

Theoretisch kader

Onderzoeksvragen

Extended Common Sense Model (Leventhal et al. / Horne et al.) Beliefs about treatment Beliefs about illness

Problem focused coping

Evaluation (Reappraisal)

Stimuli (symptoms) Emotional reaction to illness

Emotional reaction to treatment

Emotion focused coping

Evaluation (Reappraisal)

1) Zijn ziektepercepties gerelateerd aan uitval en aanwezigheid tijdens een longrevalidatieprogramma? 2) Veranderen ziektepercepties na een revalidatieprogramma, en is het waargenomen succes (appraisal) van de behandeling van invloed op deze verandering? 3) Zijn de percepties over het revalideren mogelijk gerelateerd aan de resultaten van de baseline inspanningstest (6 min. looptest) en de verbeteringen in loopafstand na afloop van de behandeling?

2

1) Ziektepercepties en uitval / aanwezigheid tijdens longrevalidatie • 217 patiënten verwezen naar een LR programma

1) Ziektepercepties en uitval / aanwezigheid tijdens longrevalidatie Resultaten: Patiëntkarakteristieken

• 12-weeks multidisciplinair programma ♂/♀

• Vragenlijst voor de start van de LR • IPQ-R

• Registratie aanwezigheid tijdens behandeling & redenen voor afwezigheid

122 / 95 (56/44%)

Leeftijd

63 jr. (±9)

Pack years

39 jr. (±23)

FEV1

1.27 l. (±0.64)

Ernst luchtwegobstructie GOLD I (>80%)

8%

GOLD II (<80%)

29%

GOLD III (<50%)

39%

GOLD IV (<30%)

25%

Baseline 6MWD Resp Med 2009; 103:1564-71.

378 m (±117)

Resp Med 2009; 103:1564-71.

1) Ziektepercepties en uitval / aanwezigheid tijdens longrevalidatie -50 van de 217 (23%) patiënten maakten het programma niet af

1) Ziektepercepties en uitval / aanwezigheid tijdens longrevalidatie • Geen verschillen in uitvallers / niet-uitvallers • Medische variabelen

Oorzaken van uitval (N=50)

• Sociodemografische variabelen • Ziektepercepties

Zelf besloten 24% Geëxcludeerd door RC 28%

• Oorzaken Uitval medisch 48%

Resp Med 2009; 103:1564-71.

1) Ziektepercepties en uitval / aanwezigheid tijdens longrevalidatie Aanwezigheid:

• Powerprobleem? • Zelf-selectie patiënten? • Invloed RC?

Resp Med 2009; 103:1564-71.

1) Ziektepercepties en uitval / aanwezigheid tijdens longrevalidatie Redenen afwezigheid no reason provided for absence

-Gemiddeld 114 afspraken geagendeerd tijdens het programma -Gemiddelde aanwezigheid 92% (range 61-100%)

31%

COPD-related complaints

18%

comorbidity

9%

leisure activities

9% 5%

ill family member/funeral 3%

fear of w ater/sw imming inconvenient schedule forgotten appointment

2% 0,5%

unforeseen doctor appointment

6%

cancelled by rehabilitation centre

5%

mistake in planning

4% 3%

therapist absent

3%

patient admitted to hospital 0,4%

transportation problems 0%

10%

20%

30%

40%

Resp Med 2009; 103:1564-71.

3

1) Ziektepercepties en uitval / aanwezigheid tijdens longrevalidatie

1) Ziektepercepties en uitval / aanwezigheid tijdens longrevalidatie Aanwezigheid gedichotomiseerd wegens niet normale verdeling. Patiënten die vaker aanwezig waren: • Samenwonend • Gestopt met roken • Mannen • Hogere vetvrije massa index • Groter verwacht effect van behandeling (IPQ-R treatment control)

Logistische regressie met afwezigheid als uitkomstvariabele Variables

Odds Ratio

95% C.I.

p-value Correct prediction

Living with partner Stopped smoking Male sex Fat free mass index IPQ Treatment control

.56 .63 .75 .87 .87

.25-1.29 .21-1.90 .36-1.58 .76-1.0 .76-.99

.18 .41 .45 .04 .03

66.0%

Model Chi2 =17.4, p<0.01

Resp Med 2009; 103:1564-71.

2) Verandering in ziektepercepties • 87 patiënten die programma hadden voltooid

Resp Med 2009; 103:1564-71.

2) Verandering in ziektepercepties T-test gepaarde waarneming Illness perceptions

T1 Mean (SD)

T2 Mean (SD)

T2-T1

Identity

5.3 (2.2)

5.4 (2.7)

+0.1

Consequences

20.6 (4.0)

20.4 (3.8)

-0.2

• Na afloop

Timeline chronic

26.6 (3.6)

27.1 (3.4)

+0.5

• IPQ-R

Timeline cyclical

13.0 (3.3)

13.8 (2.8)

+0.8*

• Perceptie van uitkomsten (mate waarin doelen waren bereikt)

Personal control

19.2 (3.8)

20.3 (3.5)

+1.1**

• Vóór de start van de LR • IPQ-R

Treatment control

13.9 (2.7)

14.0 (2.4)

+0.1

Illness coherence

18.0 (3.6)

18.4 (3.5)

+0.4

Emotional representation

14.5 (4.8)

14.0 (4.8)

-0.5

*p<0.05, **p<0.01 Br J Health Psychol 2010; 15:887-903

2) Verandering in ziektepercepties Invloed van appraisal op post-revalidatie ziektepercepties • Hiërarchische regressieanalyse: Stap 1: Baseline ziektepercepties Stap 2: Tijd sinds diagnose

Br J Health Psychol 2010; 15:887-903

2) Verandering in ziektepercepties Invloed van appraisal op post-revalidatie ziektepercepties Illness Perceptions T2

Step Independent variables

∆ R2

Adj. R2

Consequences

1 2 3

37% 0% 7%

36% 35% 40%

Consequences T1 Years since diagnosis Goal achievement

∆F 36.35*** .00 5.81*

β .58*** -.01 -.26**

Stap 3: waargenomen succes behandeling (appraisal)

*p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001 Br J Health Psychol 2010; 15:887-903


4

2) Verandering in ziektepercepties

2) Verandering in ziektepercepties

Invloed van appraisal op post-revalidatie ziektepercepties Illness Perceptions T2


∆ R2

Adj. R2

Consequences

1 2 3


37% 0% 7%

36% 35% 40%

36.35*** .00 5.81*

Timeline cyclical

1 2 3

Timeline cyclical T1 Years since diagnosis Goal achievement

26% 0% 7%

24% 23% 29%

18.24*** .00 5.38*

Invloed van appraisal op post-revalidatie ziektepercepties

∆F

β

Illness Perceptions T2


∆ R2

Adj. R2

.58*** -.01 -.26**

Consequences

1 2 3


37% 0% 7%

36% 35% 40%

36.35*** .00 5.81*

.58*** -.01 -.26**

.46*** .02 .27*

Timeline cyclical

1 2 3

Timeline cyclical T1 Years since diagnosis Goal achievement

26% 0% 7%

24% 23% 29%

18.24*** .00 5.38*

.46*** .02 .27*

Personal control

1 2 3

Personal control T1 Years since diagnosis Goal achievement

26% 9% 9%

25% 33% 41%

18.11*** 7.23* 7.66**

.28*** -.35** .31**

*p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001

*p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001



3) De invloed van behandelpercepties op de 6 min. looptest (6MWD)

Achtergrond: dyspnea cycle

∆F

β

3) De invloed van behandelpercepties op de 6 min. looptest (6MWD) • Patiënten met COPD hebben de neiging om intensieve inspanning te vermijden. • Onderzoeksvragen: 1. Is er een relatie tussen de percepties van het revalideren en de loopafstand, wanneer wordt gecorrigeerd voor bekende sociodemografische en medische variabelen? 2. Hebben deze percepties een relatie met de behandeluitkomst (verbetering in loopafstand)?

Bron: Reardon et al., 2006

Int J Beh Med (in press)




1. Zijn percepties van belang bij de 6 minuten looptest?

Hiërarchische regressieanalyse: loopafstand als uitkomst

-153 patiënten baseline 6MWD -Vragenlijst: -Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS) -Percepties over de voordelen en nadelen van revalideren.

Predictor

B

Bèta

p-waarde

Geslacht

-42.38

-.19

.08

Leeftijd

-2.66

-.22

.01

Gewicht

-.95

.15

.09

75.56

.06

.56

(Cooper et al. 2007)

Lengte “Mijn conditie verbetert aanzienlijk als ik deelneem aan de revalidatie” “Ik verwacht door de revalidatie sneller weer allerlei activiteiten te kunnen uitvoeren” “Sommige onderdelen in de revalidatie zouden wel eens schadelijk voor mij kunnen zijn” “De dagen dat ik niet naar het revalidatiecentrum ga, ben ik waarschijnlijk erg moe van de vorige trainingen” al., 2010 (Int J Beh Med) Int J BehFischer Med (inetpress)


5





Predictor

B

Bèta

p-waarde

Predictor

B

Bèta

p-waarde

Geslacht

-42.38

-.19

.08

Geslacht

-42.38

-.19

.08

Leeftijd

-2.66

-.22

.01

Leeftijd

-2.66

-.22

.01

Gewicht

-.95

.15

.09

Gewicht

-.95

.15

.09

75.56

.06

.56

Lengte

75.56

.06

.56

2.23

.38

.001

FEV1%pred

2.23

.38

.001

HADS angst

.10

.00

.97

1.36

.00

.66

Lengte FEV1%pred

HADS depressie



3) De invloed van behandelpercepties op de 6 min. looptest (6MWD) Hiërarchische regressieanalyse: loopafstand als uitkomst Predictor

B

Bèta

p-waarde

Geslacht

-42.38

-.19

.08

Leeftijd

-2.66

-.22

.01

Gewicht

-.95

.15

.09

Lengte

75.56

.06

.56

FEV1%pred

2.23

.38

.001

HADS angst

.10

.00

.97

HADS depressie

1.36

.00

.66

Voordelen

4.77

.05

.54

-13.46

-.17

.03

Nadelen

Model: R2 = .20, F=4.08, p<.001 Int J Beh Med (in press)

3) De invloed van behandelpercepties op de 6 min. looptest (6MWD) 2. Zijn percepties van belang voor de verbetering in 6 minuten looptest? -139 patiënten 6MWD na 12 weken revalidatie -Klinisch significante verbetering = 10% tov baseline (Puhan et al., 2008) -2 groepen: ≥10% verbetering (n=70) vs. <10% verbetering (N=69) Geen verschil in: -Geslacht -Leeftijd -Lengte -Gewicht -FEV1%pred -HADS -Percepties over revalidatie Int J Beh Med (in press)



Is de invloed van de percepties afhankelijk van de ernst van COPD?

Is de invloed van de percepties afhankelijk van de ernst van COPD?

Predictor

OR

P-waarde

Predictor

OR

P-waarde

FEV1%pred

1.01

.21

FEV1%pred

1.01

.21

Voordelen

.91

.58

Voordelen

.91

.58

Nadelen

.95

.68

Nadelen

.95

.68

FEV1%pred x voordelen

.98

.08

FEV1%pred x nadelen

.98

.02



6

3) De invloed van behandelpercepties op de 6 min. looptest (6MWD) Is de invloed van de percepties afhankelijk van de ernst van COPD?

Discussie • Common Sense Model nuttig voor het begrijpen van therapietrouw en behandeluitkomsten tijdens longrevalidatie • Bespreken en, waar nodig, corrigeren van ziekte- en behandelpercepties lijkt mogelijk en zinvol

80 70 60 50 % 40 30 20 10 0

• Onderzoek met grotere sample nodig • Inclusie van patiënten eerder Low concerns High concerns

GOLD I/II

GOLD III/IV

Percentage patiënten met meer dan 10% toename in 6MWD Int J Beh Med (in press)

Dank u!

Contact: [email protected]

7

COPD en longrevalidatie bezien vanuit de patiënt

Recommend Documents