een open deur. Maar wat kan jij als communicatieprofe ssional doen om goed op al die veranderingen voorbereid te zijn? In 40 CommTalks geven prominenten uit de communicatie praktijk, communicatiewe tenschap en daarbuiten antwoord op deze vraag. Nu, meer dan ooit , is he t nodig om een visie te hebben op je meer waarde in de toekomst . Opdrachtgevers vragen erom. Iedereen lijkt ook zin te hebben in vernieuwing.
CommTalks
Dat er veel aan he t veranderen is in he t communicatievak is
Je frist er van op, je positionering wordt ermee geholpen en he t lever t meer impac t op. Maar he t is lastig om te be denken waar je zult beginnen, hoe je he t aanpakt , welke kant je uit moe t denken, wat bij jou en jouw organisatie of bureau
CommTalks
past . Dit boek geef t houvast , inspireer t en helpt je daarbij. ‘He t is dat ik geen ac tieve communicatieprofe ssional ben, anders zou ik nie t kunnen wachten om te beginnen. Zo vol me t ideeën, handvatten en tips zitten deze e ssays’, aldus Be tteke van Ruler, de bedenker en samensteller van dit boek.
schap aan de Universiteit van Amsterdam. Zij heeft een lange carrière achter de rug , eerst als communicatiep rofe ssional, daarna als docent communicatie in he t hbo en sinds 1996 als we tenschapper. In de loop van de tijd heef t zij talloze boeken en ar tikelen gepubliceerd over he t communicatievak. www.be ttekevanruler.nl www.adfobooks.nl
B e tte ke va n Rul er
Be tteke van Ruler is emeritus hoogleraar Communicatiewe ten-
4 0 Thou g ht l ea d er s over he t c om m u ni c a ti evak va n m or g en
Concept & sam enstell ing Be tteke va n Ru ler
CommTalks_omslag.indd 1
22-04-16 09:12
Leve de nieuwe c o m m u n i c at i e c o m p e t e n t i e s !
Pa u l i j n d e B r u i j ne, Jan Wi l l e m Sc h ou w e n M i r i am van Stad e n
13 0
‘ S t ra t e g is ch in z icht’ . ‘ Een st evige s enior ’ . ‘ D e ze fu n c t ie v ra ag t be stuurlijke s ens itiviteit e n e e n h e lico pt e r view’ . Veel func tieom s chrijvingen beva tt e n dit s o o r t algem ene term en. M aar wat be t e ke n e n ze ? Wat dóen wij eigenlijk als co mmu n ica t ie pr ofe s s ionals? Ook in functioneringsgesprekken spreken we vaak in algemeenheden. Weten we dan van elkaar wat we bedoelen als iemand zegt: ‘Ik vind samenwerken belangrijk’? Tijd om samen concreet te maken wat de functie van de professional vraagt. Tijd voor een gemeenschappelijke taal, vindt de communicatie discipline bij de Rijksoverheid. Dat is nodig opdat we het gesprek over professionalisering goed kunnen voeren. Zo ontstonden de communicatiecompetenties – voertuig voor professionalisering.
CommTalks_binnenwerk.indd 130
21-04-16 13:18
Co m p e t e n t ie s geve n taal C o m p e t e nt i e s! ? Daar zijn we t och wel klaar mee? N ee! On t dekt en wij. C o m p e t e nt i e s b l i jken een krach t ig voer t uig om h e t over je vak t e h ebben . C o m p e t e nt i e s g even t aal aan h e t g e s pr ek over de ker n van je vak. Maar da n m o e t j e we l vo o r b ij de dr og e lijst en van ops omming en komen , ze s amen o p st e l l e n e n ze t oepas baar en per s oon lijk maken . B ijvoor beeld door een scan. W i j sc he t se n i n d eze C ommTalk h oe h e t g e s pr ek over h e t commun icat ieva k b i nne n d e R i j k sover h eid een impuls kr eeg door – in der daad! – die o zo oud erwe t se c o m p e t e nt ie s . H o e h e t b e go n : we mo e te n prate n … N a a st he t b u nd e l en van t aken zoals publieksvoor lich t ing en g ezamen lijke i nko o p i s o o k d e pr ofe s s ion alis er ing r ijks br eed opg eze t via de A cademie voor O ve r he i d sc o m m un icat ie. O m d i t sa m e n t e kun n en doen h eb je t aal n odig . Wan t wat bedoelt de één m e t ‘e e n st ev i g e s en ior woor dvoer der ’? En wat vrag en we van commun ica tie a d v i se u r s a l s we zeg g en dat ze ‘meer st rat eg is ch in zich t ’ moe t en t on en? Da a r m e e g i ng e n wij als A cademie aan de s lag .
131
Compe tenti e s ! ? Daar z ijn we toch wel klaar mee? N ee! Compe tenti e s b lijken een krachtig voer tuig om he t over j e va k te heb b en. Ze geven taal aan h e t g e s pre k over de kern van je vak.
D e ker nvra ag : wat dó e je dan? B a si s vo o r he t p er s on eels man ag emen t bij de Rijks over h eid is h e t Fun c t iegeb ouw R i j k . Da a r i n z i j n op dit momen t 52 fun c t ieg r oepen opg en omen in ach t func tie fa m i l i e s, m e t r e sult aatg ebieden , opleiding s- en ken n is pr of ielen , ken mer ken van sp e e l ve l d e n c o nt ex t , en g emiddeld zo’n zeven à ach t compe t en t ie s . M a a r ho e i ng e ni eus ook, de fun c t iepr of ielen blijken t e g en er iek om ze zond er m e e r a l s b a si s t e g ebr uiken voor fun c t ion er ing s- of on t wikkelg e s pr ekken , l a a t st a a n vo o r p r ofe s s ion alis er ing s pr og ramma’s . Zo k r ijg je e e n t aal Vo o r a l l e f u nc t i e s or g an is eer den we daar om wer ks e s s ie s . Me t woor dvoer d ers, p e r svo o r l i c ht e r s, s peech s ch r ijver s , commun icat ieadvis eur s en on der zoekers sp ra ke n we ove r h un dag elijks wer k.
CommTalks_binnenwerk.indd 131
21-04-16 13:05
O p b a si s va n c a se s w i sse l den ze uit wat ze in zo’n con cr e t e s it uat ie zouden d o e n. D o o r st e e d s d e v ra ag t e h er h alen ‘wat dóe je dan?’ kwamen we t ot de ker n va n hu n a a np a k . I n t e r m e n van zich t baar g edrag , wan t daar g aan compe t en t ie s ove r. N i e t ove r t a l e nt e n o f ambit ie s , n ie t over per s oon s ken mer ken , maar over c o nc r e t e g e d rag i ng e n. Wa n t daar over kun je h e t g e s pr ek voer en . N ie t ove r m a a r m e t e lka a r We sp ra ke n we l t we e ho nd er d commun icat iecolleg a’s . En wat bleek? ‘ Wat h eer lijk o m zo ove r j e va k t e p ra t e n’ en ‘N u kan ik ook zelf be t er ver woor den wat ik t e b i e d e n he b’ , wa r e n ve e l g e hoor de opg e t og en r eac t ie s . E n e e r l i j k i s e e r l i j k , d a t ha dden we n ie t dur ven h open t oen we ze voor een ‘c o m p e t e nt i e se ssi e’ u i t no d ig den …
132
360 gra d en -fe e d b a c ks ca n De se ssi e s l eve r d e n ve e l o p. Ze st ar tt en h e t g e s pr ek over de ker n van on s va k – d a t wa s m i ssc hi e n wel de g r oot st e win st . Maar ze lever den ook lang e l i j st e n va n c o nc r e t e g e d raging en op, st eeds vier à vijf per compe t en t ie. B ij de p r e se nt a t i e va n a l d i e c o ncr e t e g edrag ing en was er h er ken n ing , maar ook verwa r r i ng : wa t ka n i k – a l s l eiding g even de, maar ook als pr ofe s s ion al – me t al die o p so m m i ng e n? Wa a r b e n i k in al die t abellen? Da a r o m b e sl o t e n we e e n 360 g raden -feedbacks can t e lat en maken in s amen we r k i ng m e t A r d i s Or g a ni sat ie On t wikkeling . Gebr uiker s vullen de s can zelf in , m a a r v rag e n o o k hu n l e i d i ng g even de en een aan t al colleg a’s h em in t e vullen . De u i t ko m st i s e e n t o t a a l b eeld van h oe alle invuller s h ebben g e s coor d op de c o nc r e t e g e d rag i ng e n d i e bij de compe t en t ie s van jouw fun c t ie h or en . Co n f r o n t e r en d De fe e d b a c k g a a t ove r z i c h t bar e g edrag ing en – de operat ion alis er ing en van d e c o m p e t e nt i e s. H e t ze g t n ie t s over pot en t ieel en n ie t s over per s oon lijkh eid. H e t g e e f t e e n b e e l d o p b a sis van de waar n eming door pr ofe s s ion als zelf en h un o mg ev i ng . E n j u i st d a a r d o or h elpt h e t om con cr ee t t e maken wat je bedoelt : ‘ I k z i e j o u … ( ni e t ) d o e n’ . Dat kan be st con fr on t er en d zijn . D e mee st e invuller s k i j ke n m e t e e n na a r d e p u nt en waar op ze laag s cor en . M a a r d e sc a n b i e d t o o k i nzich t in de compe t en t ie s waar op je boveng emiddeld sc o o r t . E n wa t ze g t he t a l s je jezelf st eeds lag er s coor t dan je colleg a’s jou b e o o r d e l e n? O f a l s c o l l e g a’s je h eel ver s ch illen d s cor en? Gen oeg om over t e p ra t e n … D e co m p e t e n t ie s ca n a ls ge spre kso pe n e r E n d a t i s p r e c i e s d e b e d o e l ing : een g oed g e s pr ek over je on t wikkeling op b a si s va n d e sc a n. D e sc a n kan de bas is vor men voor P-g e s pr ekken , maar l i eve r z i e n we he t a l s b a si s voor een g e s pr ek over on t wikkelmog elijkh eden , p r o fe ssi o na l i se r i ng , l o o p b aan or iën t at ie of mobilit eit . D e s can is zeker g één i nst r u m e nt o m e e nz i j d i g t e beoor delen : de rappor t ag e is bedoeld als g e s pr ekso p e ne r, ní e t a l s b e o o r d e l i ng s in st r umen t .
CommTalks_binnenwerk.indd 132
21-04-16 13:05
D o o r vo o r t d u r e nd de vraag t e st ellen ‘wat doe t een g oede pr ofe s s ion al c o nc r e e t , o p e e n s pecif iek momen t , in een g eg even con t ex t ?’ on t st aat een g e sp r e k ove r he t vak, over wat h e t vak van men s en vraag t en h oe je daar zelf i n st a a t . Ze he l p en bij be t er e g e s pr ekken t us s en leiding g even den : wat ve r wa c ht e n we van on ze men s en? Ze h elpen de A cademie bij h e t maken va n b e t e r e o p l e i ding en , pr ecie s g er ich t op wat er op dit momen t van mensen wo r d t g ev ra ag d .
Zo o n t st a a t wa a rde ring L a st b u t no t l e a st … Me t h e t g e s pr ek over compe t en t ie s on t st aat waar der ing vo o r d e c o m m u ni cat ieadvis eur. Er wor dt vaak g emopper d dat die n ie t zichtb aar g e no e g i s, ni e t g en oeg lever t . Maar g e s pr ekken over compe t en t ie s g even ook he t i nz i c ht ‘ wa t vrag en we eig en lijk veel van de advis eur !’
133
Pau l i j n d e B r u i j n e ( l ) , Jan W i l l e m Sc h ou w e n Mi r i am van Stad e n we r ke n al s c oörd i n ator e n ke n n i sad vi se u rs b i j de Ac ad e m i e voor O ve r h e i d sc om m u n i c ati e. De Ac ad e m ie is ke n n i s- e n op l e i d i ng sc e n tr u m voor d e h e l e R i j k sove r heid o p h e t g e b i e d van c om m u n i c ati e e n on d e rd e e l van h e t ministe r i e van A l g e m e n e Zake n .
Me e r we t e n? B ra u n, D. e n Kra m e r, J. ( 201 5 ). D e Co r po rate Tr i be. Organ i s ati e le ss e n u i t d e Antr o po logie. Deve nt e r : Va k m e d i a ne t . C hr i st a k i s, N . e n Fow l e r, J. H . (2009). Co n n e cte d ! Waar o m ge lu k be s mette li j k i s e n j e v ri e n d e n j e d i k ku n n e n m a ken . A mst er dam: U itg ever ij B alan s . Ka hne m a n, D. ( 201 1 ) . On s fei lbar e d e n ke n . Th i n k i n g, fast an d s low. A mst er dam: B u si ne ss C o nt a c t . Po l , H . va n d e ( 201 0 ) . H a r t h or e n d . Lu i ste r e n vo o r pr ofe ss i o n als . Ede: Van bin n en uit .
CommTalks_binnenwerk.indd 133
21-04-16 13:05
