s t e d e n b a n d
Wat doet de Algemene Onderwijsbond?
Financieel overzicht
Kinderarbeid is hot, het is nog steeds een groot probleem in tal van landen. Er wordt –gelukkig– veel over gezegd en geschreven. Enkele actieleuzen zijn: Stop Kinderarbeid, Alle kinderen hebben recht op onderwijs, Alle kinderen naar school, School de beste werkplaats. De Algemene Onderwijsbond neemt actief deel aan de campagne ‘Stop Kinderarbeid, school de beste werkplaats’. Zo hebben collega’s een lesbrief uitgegeven voor groep 5 tot 8, waar ook over Nicaragua gesproken wordt. De Internationaal Secretaris, Trudy Kerperien, maakt zich hard om het aandeel van de AOb tot een succes te maken. Al jaren loopt er een door de AOb gesteund project in Marokko –samen met de Marokkaanse Onderwijsbond om leerkrachten te motiveren kinderen naar school te krijgen en ze in school te houden. Hun aanpak heeft succes, zeker in de stad Safi. Daar vindt van 8 tot 13 februari 2015 een conferentie plaats over het tegengaan van kinderarbeid. Onderwijsbonden uit zes landen nemen daaraan deel: Zimbabwe, Oeganda, Mali, Turkije, Marokko en Nicaragua. Het is de bedoeling om kennis te nemen van elkaars succesfactoren, zodat deze (aangepast) meegenomen kunnen worden naar het thuisland. Aangezien wij als AOb-Tilburg een succesverhaal te vertellen hebben, zijn we ook uitgenodigd, samen met de landelijk voorzitter van Anden, Jose Antonio Zepeda. Nicaragua is als enig Latijns-Amerikaans land opgenomen in het project, dat geleid wordt door Education International. De stap ná deze bijeenkomst is het schrijven van een projectvoorstel om in Nicaragua het project kinderarbeidvrije zones een impuls te geven. Nu is nog niet duidelijk welke regio(’s) het beste in aanmerking komt/komen; we willen wel aansluiten bij bestaande initiatieven zoals bv. in San Dionisio. Uiteraard zijn wij als AOb-Tilburg blij met deze vorm van erkenning, want zo kunnen we deze uitnodiging wel beschouwen. Uiteindelijk gaat het ons vooralsnog om het doel: alle (Nicaraguaanse) kinderen naar school! Beter zou zijn: alle kinderen (in de hele wereld) naar school! Stop Kinderarbeid! Toon Oomen
Als donateurs brengt u jaarlijks ongeveer € 2500,– bij elkaar. Eind 2013 was er op de rekening in Tilburg € 5000 gereserveerd voor projecten in samenwerking met ANDEN. In Matagalpa was ook nog een bedrag van $ 4000,– beschikbaar. Er is in 2014 ongeveer $ 5000,– besteed aan een (pilot)-project ter voorkoming van kinderarbeid, een thema dat de volle aandacht heeft van de AOb. Over de resultaten daarvan en over de follow-up heeft u alles in dit Steentje kunnen lezen.
ntje e e t S Het nito’ Jaargang 18
a ‘El gr
Tilburg, januari 2015, nummer 1
Wij danken alle trouwe donateurs heel hartelijk voor hun bijdragen! Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het kantoor van de Stedenband Tilburg-Matagalpa (STM): (013) 53 68 706 of
[email protected] Het kantoor zit op de tweede verdieping van wijkcentrum ’t Sant (Tilburg West), Beneluxlaan 74, 5042 WS Tilburg
U helpt ‘Stop Kinderarbeid’ door nieuwe donateurs aan te melden!
Colofon Het Steentje is een uitgave van Werkgroep AOb-ANDEN Tilburg De kinderen voor wie we het doen
Oplage 80 exemplaren
Viering jubileum De Stedenband Tilburg-Matagalpa heeft zijn 30-jarig jubileum in 2014 volop gevierd. Dat begon in het begin van het jaar met de deelname in d’n Opstoet van het Tilburgse Carnaval. Met prachtige, handgemaakte Nicaraguaanse poppen en een paard op een bakfiets vroegen de vrijwilligers die meeliepen aandacht voor de vriendschap met Matagalpa. Ook indrukwekkend was de deelname aan het vierdaagse Hap Stap Festival in de Interpolistuin. De Stedenband exploiteerde daar een koffietent, regelde voor zaterdagmiddag een salsaband en organiseerde een aantal kinderactiviteiten. In de zomer werd het jubileum in Matagalpa zelf gevierd met een feestweek vol activiteiten. Bijna dertig Tilburgers waren aanwezig om het mee te vieren en genoten daarna van al het moois dat Nicaragua te bieden heeft. In november was het de beurt aan Tilburg om de partners hier te ontvangen. In aanwezigheid van Manuel Márquez en Janett Castillo van het Comité Mano Vuelta, werd een filmavond gehouden en was er een afsluitende feestavond, waarop de gemeente Tilburg de voorzitter een gouden speld uitreikte.
6
Het Steentje 2015
Redactie Wil Boonman Toon Oomen Miranda van der Klaauw Vormgeving Louise Donjacour Verzending Wil Boonman Foto’s Toon Oomen Redactieadres Mechtildisstraat 31 5021 CM Tilburg (013) 542 36 96
[email protected]
Redactioneel Regelmatig zijn we blij verrast bij spontane bezoeken aan bevriende scholen in Matagalpa. Geen ‘Zitten, zwijgen en kopiëren’, maar een levendig lesgebeuren met werken in groepjes, gevarieerde en aantrekkelijke aanbieding van lesstof, zelfwerkzaamheid, attractief lesmateriaal, stimulerende aankleding van het klaslokaal. Plaatselijk en verspreid over het departement Matagalpa zijn docenten geïnspireerd en vernieuwend bezig. De kennis en deskundigheid om kwalitatief goed onderwijs te geven zijn in principe aanwezig in Nicaragua. Wat ontbreekt, is een langjarig, gefundeerd en gedifferentieerd onderwijsbeleid. Met vooral aandacht voor de grote groep allerarmsten en de massale aantallen jongeren zonder opleiding en zonder werk. Er heerst nog steeds een hoge schooluitval, 14% van de kinderen tussen zes en twaalf jaar gaat niet naar school of maakt de lagere school niet af. Het gaat dan om maar liefst 70.000 kinderen. Van de 100 kinderen die in 2007 op de lagere school kwamen maakten slechts 55 de school ook echt af.
Het analfabetisme bij jongeren en volwassen boven tien jaar is nog steeds onrustbarend en bedraagt over heel Nicaragua genomen 16%. Op het platteland is het verbeterd, van 26% in 2009 tot 21,4% in 2013. Maar in de steden is het slechter geworden en daarom als totaal in vijf jaar tijd niet verbeterd. Er is een grote toename van jongeren die alleen werken en afgesloten zijn van verdere studie. Er wordt niet extra geïnvesteerd door de overheid. Door mismanagement en chaos bij het ministerie van onderwijs is geld van Europa niet gebruikt. Er zijn staatssecretarissen ontslagen, leiding ontbreekt bij het ministerie en ook bij INATEC het nationaal instituut voor het beroepsonderwijs. Het lager- en middelbaarberoepsonderwijs ontbreken nagenoeg in Nicaragua. Slechts 1% van de nationale begroting wordt hieraan besteed. Universitair onderwijs krijgt nog het meest accent. Maar slechts 5% van de aangemelde studenten slaagde voor het toelatingsexamen van de technische universiteit.
Voor verbetering van het onderwijs zijn onder meer twee zaken heel essentieel: aanzienlijke verbetering van het salaris van (voornamelijk) onderwijzeressen. Het vak wordt niet gewaardeerd en wie zich enigszins kan verbeteren is gevlogen. De opleiding moet worden uitgebreid en een grote kwaliteitsslag maken. Nu gaan studenten na drie jaar voortgezet onderwijs (vaak van dubieuze kwaliteit) naar de PABO, krijgen daar een cursus van zes maanden en worden voor de klas gezet. Wat kun je dan in het algemeen verwachten? Voor Nicaragua als geheel is het na vijf jaar met de familie Ortega aan de macht een trieste balans voor het onderwijs en opleidingsniveau. Elke kleine of grote invasie van uit het buitenland dreigt desastreus te worden. En ‘Daniél’ houdt volop uitverkoop. In het departement Matagalpa is er veel verzet tegen zeer grote concessies aan een Canadees consortium voor open goudwinning, die verwoestend uitpakken voor de bossen, de landbouw en koffieteelt; deze vormen de essentiële inkomensbronnen van de bevolking in dit gebied. De bodem wordt vergiftigd en de watervoorziening wordt voor jaren ontwricht. De massale protesten in Rancho Grande (departement Matagalpa) worden door de FSLN-regering met alle mogelijke middelen de kop ingedrukt. Nog desastreuzer is het plan voor een alternatief voor het Panamakanaal, dwars door Nicaragua. Het wordt door Ortega voorgespiegeld als een oplossing voor de massale werkloosheid en armoede. Chinese investeerders springen daar handig op in. In een week tijd zijn alle vergunningen door het parlement gejast. De Chinezen krijgen vijftig jaar lang de zeggenschap over een geweldig groot gebied dwars door unieke natuurgebieden, landbouwcultures en het grootste zoetwatermeer van Midden-Amerika, essentieel voor het bestaan en de gezondheid van de Nicaraguaanse bevolking.De no-nonsense politiek van China is vooral gericht op winst en macht. De brede bevolking van Nicaragua zal er vooral schade van ondervinden en nauwelijks van profiteren. Men is er zoals we ook in het voorgaande gezien hebben qua onderwijs- en opleidingsniveau absoluut niet op voorbereid. Er is veel verzet tegen de plannen en we hopen van harte dat de talrijke pleidooien voor een democratische en duurzame ontwikkeling van Nicaragua het gaan winnen. Er zijn intussen veel grotere en kleinere initiatieven in Nicaragua van enthousiaste vrouwen en mannen die steun verdienen in hun dappere en moeizame strijd voor en beter bestaan en versterking van hun democratische rechten. Wij als AOb-Andengroep Tilburg prijzen ons gelukkig dat we dank zij uw steun op kleine schaal samen met onderwijsbond Anden kunnen bijdragen aan positieve ontwikkelingen in Matagalpa op onderwijsgebied en aan de verdediging van kinderrechten in de vorm van bestrijding van kinderarbeid. We danken u daar hartelijk voor. In dit Steentje vindt u een financieel verslag, informatie over ontwikkelingen in de strijd tegen kinderarbeid van AOb Internationaal waar we bij betrokken zijn. Een interview met de nieuwe voorzitter van het departement Matagalpa van Anden. Een heel mooi verslag van het pilotproject voor docenten in San Dionisio en hun rol tegen kinderarbeid. Afgelopen jaar is het 30jarig bestaan van Stedenband Tilburg-Matagalpa zowel in Matagalpa als in Tilburg met een scala aan activiteiten gevierd, waarvan een korte samenvatting. We bedanken u voor de aandacht die u aan onze informatie geeft en verwijzen met nadruk voor geïnteresseerden op het gratis blad van de Stedenband ¡Cómo No! En op de website www.Tilburg-Matagalpa.nl.
Het begin is gemaakt
Wie is de voorzitter van onze collega-onderwijsvakbond Anden in Matagalpa?
Het jubileumjaar 2014 is een bewogen en bevlogen jaar geweest voor de stedenband: de viering van het 30-jarig bestaan van de Stedenband Tilburg-Matagalpa is zeker niet onopgemerkt voorbijgegaan. Er zijn vele verschillende activiteiten georganiseerd. Een van die activiteiten was een toeristische reis naar Nicaragua waar een twaalftal enthousiaste Tilburgers aan deelnamen. Maar niet alleen toeristisch. Zo vond in deze periode ook de afsluiting van de cursus tegen schooluitval plaats, waar wij, Willy de Lange en ondergetekende, als leden van de werkgroep AOb-Anden, getuigen van konden zijn. En hierover wil ik het nu hebben. Dankzij uw ondersteuning hebben wij als leden van de Algemene Onderwijsbond in overleg met het bestuur van ANDENMatagalpa een cursus kunnen neerzetten, die ten doel had schooluitval tegen te gaan. De opzet was duidelijk: we wilden een communicatietraining geven aan actieve Anden-leden zodat zij op overtuigende wijze met ouders kunnen praten over het belang van onderwijs. Dat dit plan zich zou uitbreiden tot veel meer initiatieven van de betrokken leerkrachten dan een cursus, konden we vooraf niet bevroeden. Twintig leerkrachten van vier verschillende scholen in de regio San Dionisio in het departement Matagalpa toonden zich gemotiveerd om deel te nemen aan deze training. De organisatie was in handen van een samenwerkingsverband van: • Comite Mano Vuelta (de counterpart van de Stedenband), • Anden (de onderwijsvakbond in Matagalpa) en • UNAN (de universiteit, die de docenten leverde). Zij hebben gezamenlijk doelen opgesteld, planningen gemaakt, de inhoud van de communicatietraining bepaald en leerkrachten voorzien van instrumenten om schooluitval aan te pakken en de onderwijskwaliteit te verbeteren. AOb Tilburg zou op afstand meedenken en deze training financieel ondersteunen.
Hieronder volgt een interview op afstand, waarin we enkele vragen stellen aan de voorzitter van ANDEN-Matagalpa.
Namens de werkgroep, Wil Boonman
Hoe vind je als nieuwe voorzitter dat het gaat in het departement? Ik vind het in ons departement vrij complex vanwege de geografische situatie, maar er wordt door de bestuursleden van Anden hard gewerkt om de taken overal goed uit te voeren. Het vakbondswerk in een organisatie als Anden veronderstelt een grote betrokkenheid , we willen namelijk contact onderhouden met alle vijf duizend leden. Niet ieder bestuurslid heeft vakbondsverlof. In hun vrije uren verrichten ze bijzonder goed werk zonder ook maar één cent uitbetaald te krijgen. Welke rol speelt Anden? Omdat iedere werkgever de arbeidsvoorwaarden probeert op te rekken, is het behoud van eenheid van alle leerkrachten heel belangrijk. Hierin speelt Anden een heel belangrijke rol. Het gaat om het versterken van de sociale cohesie in de comunidades, die ervoor moeten zorgen dat solide structuren ontstaan. Vooral op economisch vlak is het van levensbelang, omdat veel leerkrachten financiële problemen kennen en we niet kunnen rekenen op de banken, omdat we geen partner (kunnen) zijn bij microfinacieringen op lange termijn. Anden speelt wel een belangrijke rol bij het ontwikkelen en behouden van de eenheid, belangrijk omdat we contact onderhouden met het ministerie van onderwijs en met de leerkrachten op de werkvloer met het doel: zekerheid van ieder van de leden zodat de leerkracht in het klaslokaal zich sterker kan maken wat betreft zijn/haar vaardigheden. Hij/zij moet zich kunnen manifesteren als opvoeder zowel ín als buiten het klaslokaal. We willen ze scholen als bekwame professionals, die van huis uit leiding kunnen geven, ook aan de comunidad, waarbij de kwaliteit van het onderwijs aan ieder kind een bijdrage levert voor zijn/haar toekomst. Hoe zie de relatie van Anden met de AOb in Tilburg? In het jaar 2014 heb ik gezien, dat de relatie met de AOb Tilburg een relatie is van wederzijdse broederschap en solidariteit. Ik vind dit prachtig. Ik denk wel dat we het een en ander verschuldigd zijn aan jullie en ik zou het leuk vinden als we onze eigen ervaringen en die van jullie zouden kunnen delen: dan gaat het wat mij betreft over beter communiceren, over menselijke ontwikkeling en over het vergroten van kennis. Beste Ventura, kun je je even zeggen wie je bent? Ook zouden wij meer van Tilburg willen weten en dan is het Ik ben Ventura del Carmen Gámez, ben 38 jaar, ik woon in delen van ideeën, pedagogische strategieën, methodologie Waslala, ben getrouwd en heb twee kinderen. Mijn vader van groot belang om het onderwijsprogramma van beide overleed toen ik pas 10 jaar was, 7 september 1986; hij was landen te verdiepen. En –tot slot– wat zouden jullie zelf zinvol een Sandinistische onderwijzer. Sinds het jaar 2000 sta ik inge- vinden dat wij bijdragen aan jullie? schreven bij Anden, ik werd lid, omdat ik georganiseerd wilde zijn om erop terug te kunnen vallen als zich problemen zouVert./bewerking Toon Oomen den voordoen. Ik heb mijn basisschool en middelbare school in Waslala doorlopen; in 2001 volgde ik een vakbondskaderscholing, ondersteund door de AOb en vanaf toen maakte ik deel uit van het vakbondsbestuur in Waslala. In 2005 diplomeerde ik me als basisschoolleerkracht. In 2012 kwam ik in het departementaal bestuur en in 2014 werd ik hierin tot voorzitter gekozen met een full time vakbondsverlof (vrijgesteld van schooltaken om vakbondstaken te kunnen vervullen, red.), omdat ik 15 gemeentes in ons departement wil kunnen bezoeken.
Enthousiaste leerkrachten
Het Steentje 2015 2
Het Steentje 2015
5
Presentatie
verspilling van eten, kapotmaken van schoolspullen, angst van leerlingen op school gepest te worden, toekomstige analfabeten, niet-stabiele gezinssituaties, niet komen opdagen bij gezamenlijke taken en schade in de ‘winter’ (door hevige regenval). Deze opsomming is representatief te noemen, het geeft de Nicaraguaanse realiteit weer zoals die op scholen ervaren wordt. Wat een activiteiten…. Wat hebben de deelnemers aan de training zoal gedaan om het doel -communiceren met de ouders, om hen te overtuigen van het belang van onderwijs- te bereiken? In de presentaties passeren tal van initiatieven de revue. Ik noem er een paar: • Het organiseren van een grote bijeenkomst van ouders over de rechten van het kind. Daar kwamen maar liefst 120 ou ders op af in ‘El Carrizal’. Alle leerkrachten van de school waren aanwezig. • Ook brachten ze bezoek aan ouders van wie de kinderen niet naar school kwamen. • Ze deelden potloden en schriften uit aan kinderen met wei nig geld. Het permanent stimuleren van kinderen op een positieve manier kreeg meer aandacht . • Ze organiseerden kinderfeestjes met pedagogisch oogmerk (samenwerken, samen zingen, samen schilderen, verkoop van typisch regionaal eten etc.) Om deze activiteiten te realiseren werkten deze leerkrachten intensief samen met lokale leiders, eigenaren van boerenbedrijven, gemeentes, religieuze voorgangers, plaatselijke organisaties. De gesprekken met ouders voeren niet alleen de leerkrachten zelf, maar zij laten dat soms ook over aan familieleden of buren, die meer zeggingskracht hebben. Het thema schooluitval komt aldus steeds ter sprake als iets dat bestreden moet worden; de deelnemers aan de training leren positieve krachten van de comunidad te mobiliseren om aldus samen het doel te bereiken.
4
Het begin is gemaakt, de eerste training is gegeven en gevolgd, en mét succes, omdat de schooluitval in die scholen significant is teruggedrongen. De veelheid aan activiteiten heeft een goede, en naar wij hopen, duurzame indruk achtergelaten. Het heeft ons en Anden gemotiveerd dit idee zelf voort te zetten. Deze training was immers een pilot; het mocht niet al het geld kosten, heeft het ook niet gedaan. Er zit nog wat in de pot ... dus? Er komt een vervolg in Esquipulas Na dit succes is het logisch een vervolg te organiseren. Er zijn reeds afspraken in die richting. Het bestuur van Anden onder leiding van hun voorzitter, Ventura del Carmen Gámez, is er al mee bezig. AOb Tilburg houdt contact om waar nodig te ondersteunen. Het format van de cursus in San Dionisio ligt op de plank, het wiel hoeft dus niet opnieuw uitgevonden te worden. We zijn benieuwd! Toon Oomen
Gediplomeerd!
De vier scholen ‘Monte Verde’ ligt op 16 km. van het dorp San Dionisio. Deze comunidad (dorpsgemeenschap) is arm en de mensen werken op kleine boerderijen die niet van henzelf zijn; deze kleine boeren verhuizen met hun kinderen tijdens de koffieoogst naar de koffieplantages, waar ze meer verdienen dan thuis. De school heeft 106 kinderen en contact met 78 ouders. ‘Las Cuchillas’ ligt op 7 km van het dorp: deze comunidad leeft van producten als bonen en maïs, ze is goed georganiseerd en de kinderen werken mee op het land. Er zitten 49 kinderen op school en de 2 leerkrachten en de kleuterleidster hebben contact met 45 ouders. ‘Wibuse’ ligt op 5 km van San Dionisio. Deze school heeft 3 leerkrachten en 1 kleuterleidster. Er zijn 99 kinderen en met 86 ouders is er contact. Ook hier leven de mensen van bonen en maïs, maar ook van koffie en vee. Deze comunidad is goed georganiseerd maar er is nog veel kinderarbeid. ‘Mi Esperanza’ (El Carrizal) ligt op 10 km van het dorp. De school heeft 153 kinderen in de basisschool, 130 in het voortgezet onderwijs. Enkele problemen Naast het feit, dat kinderen thuis blijven omdat ze mee moeten werken is ook de grote afstand van huis naar school een probleem. De leerkrachten merken op, dat veel kinderen zonder ontbijt naar school komen, waardoor het leerproces belemmerd wordt. Tijdens de cursus ondervonden de deelnemende leerkrachten eveneens problemen: de huiswerkopdrachten waren zwaar voor de tijd die er voor stond. En er werd voor de rapportages een beroep gedaan op computervaardigheden die niet iedereen beheerste. Toch werd de training als zeer nuttig en goed ervaren, met name door de goede relatie theorie-praktijk.
Willy en Toon met de docenten en één van de geslaagden
Het Steentje 2015
De SWOT-analyse van de deelnemers Op zaterdag 26 juli 2014 vindt de presentatie plaats van de gerealiseerde doelen. Men heeft gewacht met deze eindpresentatie tot wij, Willy de Lange en ik, als leden van AOb Tilburg, hierbij aanwezig kunnen zijn. Alle groepen presenteren hun SWOT-analyse (Strengths, Weaknesses,.Opportunities & Threats). Met grote flapovers geeft de ene groep hun ervaringen weer, anderen hebben zowaar een powerpointpresentatie. El Carrizal is interessant om als casus te nemen, veel van hun inzichten komen terug bij de andere comunidades. Wat is hun ‘swot-analyse’? De 7 leerkrachten beschouwen als sterktes: de basisvoorzieningen (drinkwater en elektriciteit), bevoegde docenten, goed contact tussen leerkrachten en ouders, eten en drinken voor de kinderen, (de moeders zorgen hier voor) de ouders steunen de activiteiten, zitten in commissies, kinderen komen goed naar school, kwaliteit van onderwijs, onder andere door een leerlingvolgsysteem. Als kansen zien ze: de vrij grote bevolking, aandacht voor beroepsvorming er is een schoolgebouw, een gezondheidscentrum, een winkeltje, vervoer en economische activiteit, de comunidad is relatief gezond, Zwakke punten zijn er ook: kinderen die verstoken zijn van onderwijs, schooluitval van leerlingen die aanvankelijk wel naar school gaan, niet alle ziekten worden adequaat behandeld, men hanteert achterhaalde landbouwmethoden, er is geen bibliotheek, soms is er gebrek aan interesse van ouders. Als bedreigingen noemen ze: weinig werkgelegenheid, migratie naar andere regio’s, het gezondheidscentrum is niet altijd open, onveiligheid op school alcoholverkoop tegenover de school
Het Steentje 2015
3
Presentatie
verspilling van eten, kapotmaken van schoolspullen, angst van leerlingen op school gepest te worden, toekomstige analfabeten, niet-stabiele gezinssituaties, niet komen opdagen bij gezamenlijke taken en schade in de ‘winter’ (door hevige regenval). Deze opsomming is representatief te noemen, het geeft de Nicaraguaanse realiteit weer zoals die op scholen ervaren wordt. Wat een activiteiten…. Wat hebben de deelnemers aan de training zoal gedaan om het doel -communiceren met de ouders, om hen te overtuigen van het belang van onderwijs- te bereiken? In de presentaties passeren tal van initiatieven de revue. Ik noem er een paar: • Het organiseren van een grote bijeenkomst van ouders over de rechten van het kind. Daar kwamen maar liefst 120 ou ders op af in ‘El Carrizal’. Alle leerkrachten van de school waren aanwezig. • Ook brachten ze bezoek aan ouders van wie de kinderen niet naar school kwamen. • Ze deelden potloden en schriften uit aan kinderen met wei nig geld. Het permanent stimuleren van kinderen op een positieve manier kreeg meer aandacht . • Ze organiseerden kinderfeestjes met pedagogisch oogmerk (samenwerken, samen zingen, samen schilderen, verkoop van typisch regionaal eten etc.) Om deze activiteiten te realiseren werkten deze leerkrachten intensief samen met lokale leiders, eigenaren van boerenbedrijven, gemeentes, religieuze voorgangers, plaatselijke organisaties. De gesprekken met ouders voeren niet alleen de leerkrachten zelf, maar zij laten dat soms ook over aan familieleden of buren, die meer zeggingskracht hebben. Het thema schooluitval komt aldus steeds ter sprake als iets dat bestreden moet worden; de deelnemers aan de training leren positieve krachten van de comunidad te mobiliseren om aldus samen het doel te bereiken.
4
Het begin is gemaakt, de eerste training is gegeven en gevolgd, en mét succes, omdat de schooluitval in die scholen significant is teruggedrongen. De veelheid aan activiteiten heeft een goede, en naar wij hopen, duurzame indruk achtergelaten. Het heeft ons en Anden gemotiveerd dit idee zelf voort te zetten. Deze training was immers een pilot; het mocht niet al het geld kosten, heeft het ook niet gedaan. Er zit nog wat in de pot ... dus? Er komt een vervolg in Esquipulas Na dit succes is het logisch een vervolg te organiseren. Er zijn reeds afspraken in die richting. Het bestuur van Anden onder leiding van hun voorzitter, Ventura del Carmen Gámez, is er al mee bezig. AOb Tilburg houdt contact om waar nodig te ondersteunen. Het format van de cursus in San Dionisio ligt op de plank, het wiel hoeft dus niet opnieuw uitgevonden te worden. We zijn benieuwd! Toon Oomen
Gediplomeerd!
De vier scholen ‘Monte Verde’ ligt op 16 km. van het dorp San Dionisio. Deze comunidad (dorpsgemeenschap) is arm en de mensen werken op kleine boerderijen die niet van henzelf zijn; deze kleine boeren verhuizen met hun kinderen tijdens de koffieoogst naar de koffieplantages, waar ze meer verdienen dan thuis. De school heeft 106 kinderen en contact met 78 ouders. ‘Las Cuchillas’ ligt op 7 km van het dorp: deze comunidad leeft van producten als bonen en maïs, ze is goed georganiseerd en de kinderen werken mee op het land. Er zitten 49 kinderen op school en de 2 leerkrachten en de kleuterleidster hebben contact met 45 ouders. ‘Wibuse’ ligt op 5 km van San Dionisio. Deze school heeft 3 leerkrachten en 1 kleuterleidster. Er zijn 99 kinderen en met 86 ouders is er contact. Ook hier leven de mensen van bonen en maïs, maar ook van koffie en vee. Deze comunidad is goed georganiseerd maar er is nog veel kinderarbeid. ‘Mi Esperanza’ (El Carrizal) ligt op 10 km van het dorp. De school heeft 153 kinderen in de basisschool, 130 in het voortgezet onderwijs. Enkele problemen Naast het feit, dat kinderen thuis blijven omdat ze mee moeten werken is ook de grote afstand van huis naar school een probleem. De leerkrachten merken op, dat veel kinderen zonder ontbijt naar school komen, waardoor het leerproces belemmerd wordt. Tijdens de cursus ondervonden de deelnemende leerkrachten eveneens problemen: de huiswerkopdrachten waren zwaar voor de tijd die er voor stond. En er werd voor de rapportages een beroep gedaan op computervaardigheden die niet iedereen beheerste. Toch werd de training als zeer nuttig en goed ervaren, met name door de goede relatie theorie-praktijk.
Willy en Toon met de docenten en één van de geslaagden
Het Steentje 2015
De SWOT-analyse van de deelnemers Op zaterdag 26 juli 2014 vindt de presentatie plaats van de gerealiseerde doelen. Men heeft gewacht met deze eindpresentatie tot wij, Willy de Lange en ik, als leden van AOb Tilburg, hierbij aanwezig kunnen zijn. Alle groepen presenteren hun SWOT-analyse (Strengths, Weaknesses,.Opportunities & Threats). Met grote flapovers geeft de ene groep hun ervaringen weer, anderen hebben zowaar een powerpointpresentatie. El Carrizal is interessant om als casus te nemen, veel van hun inzichten komen terug bij de andere comunidades. Wat is hun ‘swot-analyse’? De 7 leerkrachten beschouwen als sterktes: de basisvoorzieningen (drinkwater en elektriciteit), bevoegde docenten, goed contact tussen leerkrachten en ouders, eten en drinken voor de kinderen, (de moeders zorgen hier voor) de ouders steunen de activiteiten, zitten in commissies, kinderen komen goed naar school, kwaliteit van onderwijs, onder andere door een leerlingvolgsysteem. Als kansen zien ze: de vrij grote bevolking, aandacht voor beroepsvorming er is een schoolgebouw, een gezondheidscentrum, een winkeltje, vervoer en economische activiteit, de comunidad is relatief gezond, Zwakke punten zijn er ook: kinderen die verstoken zijn van onderwijs, schooluitval van leerlingen die aanvankelijk wel naar school gaan, niet alle ziekten worden adequaat behandeld, men hanteert achterhaalde landbouwmethoden, er is geen bibliotheek, soms is er gebrek aan interesse van ouders. Als bedreigingen noemen ze: weinig werkgelegenheid, migratie naar andere regio’s, het gezondheidscentrum is niet altijd open, onveiligheid op school alcoholverkoop tegenover de school
Het Steentje 2015
3
Voor verbetering van het onderwijs zijn onder meer twee zaken heel essentieel: aanzienlijke verbetering van het salaris van (voornamelijk) onderwijzeressen. Het vak wordt niet gewaardeerd en wie zich enigszins kan verbeteren is gevlogen. De opleiding moet worden uitgebreid en een grote kwaliteitsslag maken. Nu gaan studenten na drie jaar voortgezet onderwijs (vaak van dubieuze kwaliteit) naar de PABO, krijgen daar een cursus van zes maanden en worden voor de klas gezet. Wat kun je dan in het algemeen verwachten? Voor Nicaragua als geheel is het na vijf jaar met de familie Ortega aan de macht een trieste balans voor het onderwijs en opleidingsniveau. Elke kleine of grote invasie van uit het buitenland dreigt desastreus te worden. En ‘Daniél’ houdt volop uitverkoop. In het departement Matagalpa is er veel verzet tegen zeer grote concessies aan een Canadees consortium voor open goudwinning, die verwoestend uitpakken voor de bossen, de landbouw en koffieteelt; deze vormen de essentiële inkomensbronnen van de bevolking in dit gebied. De bodem wordt vergiftigd en de watervoorziening wordt voor jaren ontwricht. De massale protesten in Rancho Grande (departement Matagalpa) worden door de FSLN-regering met alle mogelijke middelen de kop ingedrukt. Nog desastreuzer is het plan voor een alternatief voor het Panamakanaal, dwars door Nicaragua. Het wordt door Ortega voorgespiegeld als een oplossing voor de massale werkloosheid en armoede. Chinese investeerders springen daar handig op in. In een week tijd zijn alle vergunningen door het parlement gejast. De Chinezen krijgen vijftig jaar lang de zeggenschap over een geweldig groot gebied dwars door unieke natuurgebieden, landbouwcultures en het grootste zoetwatermeer van Midden-Amerika, essentieel voor het bestaan en de gezondheid van de Nicaraguaanse bevolking.De no-nonsense politiek van China is vooral gericht op winst en macht. De brede bevolking van Nicaragua zal er vooral schade van ondervinden en nauwelijks van profiteren. Men is er zoals we ook in het voorgaande gezien hebben qua onderwijs- en opleidingsniveau absoluut niet op voorbereid. Er is veel verzet tegen de plannen en we hopen van harte dat de talrijke pleidooien voor een democratische en duurzame ontwikkeling van Nicaragua het gaan winnen. Er zijn intussen veel grotere en kleinere initiatieven in Nicaragua van enthousiaste vrouwen en mannen die steun verdienen in hun dappere en moeizame strijd voor en beter bestaan en versterking van hun democratische rechten. Wij als AOb-Andengroep Tilburg prijzen ons gelukkig dat we dank zij uw steun op kleine schaal samen met onderwijsbond Anden kunnen bijdragen aan positieve ontwikkelingen in Matagalpa op onderwijsgebied en aan de verdediging van kinderrechten in de vorm van bestrijding van kinderarbeid. We danken u daar hartelijk voor. In dit Steentje vindt u een financieel verslag, informatie over ontwikkelingen in de strijd tegen kinderarbeid van AOb Internationaal waar we bij betrokken zijn. Een interview met de nieuwe voorzitter van het departement Matagalpa van Anden. Een heel mooi verslag van het pilotproject voor docenten in San Dionisio en hun rol tegen kinderarbeid. Afgelopen jaar is het 30jarig bestaan van Stedenband Tilburg-Matagalpa zowel in Matagalpa als in Tilburg met een scala aan activiteiten gevierd, waarvan een korte samenvatting. We bedanken u voor de aandacht die u aan onze informatie geeft en verwijzen met nadruk voor geïnteresseerden op het gratis blad van de Stedenband ¡Cómo No! En op de website www.Tilburg-Matagalpa.nl.
Het begin is gemaakt
Wie is de voorzitter van onze collega-onderwijsvakbond Anden in Matagalpa?
Het jubileumjaar 2014 is een bewogen en bevlogen jaar geweest voor de stedenband: de viering van het 30-jarig bestaan van de Stedenband Tilburg-Matagalpa is zeker niet onopgemerkt voorbijgegaan. Er zijn vele verschillende activiteiten georganiseerd. Een van die activiteiten was een toeristische reis naar Nicaragua waar een twaalftal enthousiaste Tilburgers aan deelnamen. Maar niet alleen toeristisch. Zo vond in deze periode ook de afsluiting van de cursus tegen schooluitval plaats, waar wij, Willy de Lange en ondergetekende, als leden van de werkgroep AOb-Anden, getuigen van konden zijn. En hierover wil ik het nu hebben. Dankzij uw ondersteuning hebben wij als leden van de Algemene Onderwijsbond in overleg met het bestuur van ANDENMatagalpa een cursus kunnen neerzetten, die ten doel had schooluitval tegen te gaan. De opzet was duidelijk: we wilden een communicatietraining geven aan actieve Anden-leden zodat zij op overtuigende wijze met ouders kunnen praten over het belang van onderwijs. Dat dit plan zich zou uitbreiden tot veel meer initiatieven van de betrokken leerkrachten dan een cursus, konden we vooraf niet bevroeden. Twintig leerkrachten van vier verschillende scholen in de regio San Dionisio in het departement Matagalpa toonden zich gemotiveerd om deel te nemen aan deze training. De organisatie was in handen van een samenwerkingsverband van: • Comite Mano Vuelta (de counterpart van de Stedenband), • Anden (de onderwijsvakbond in Matagalpa) en • UNAN (de universiteit, die de docenten leverde). Zij hebben gezamenlijk doelen opgesteld, planningen gemaakt, de inhoud van de communicatietraining bepaald en leerkrachten voorzien van instrumenten om schooluitval aan te pakken en de onderwijskwaliteit te verbeteren. AOb Tilburg zou op afstand meedenken en deze training financieel ondersteunen.
Hieronder volgt een interview op afstand, waarin we enkele vragen stellen aan de voorzitter van ANDEN-Matagalpa.
Namens de werkgroep, Wil Boonman
Hoe vind je als nieuwe voorzitter dat het gaat in het departement? Ik vind het in ons departement vrij complex vanwege de geografische situatie, maar er wordt door de bestuursleden van Anden hard gewerkt om de taken overal goed uit te voeren. Het vakbondswerk in een organisatie als Anden veronderstelt een grote betrokkenheid , we willen namelijk contact onderhouden met alle vijf duizend leden. Niet ieder bestuurslid heeft vakbondsverlof. In hun vrije uren verrichten ze bijzonder goed werk zonder ook maar één cent uitbetaald te krijgen. Welke rol speelt Anden? Omdat iedere werkgever de arbeidsvoorwaarden probeert op te rekken, is het behoud van eenheid van alle leerkrachten heel belangrijk. Hierin speelt Anden een heel belangrijke rol. Het gaat om het versterken van de sociale cohesie in de comunidades, die ervoor moeten zorgen dat solide structuren ontstaan. Vooral op economisch vlak is het van levensbelang, omdat veel leerkrachten financiële problemen kennen en we niet kunnen rekenen op de banken, omdat we geen partner (kunnen) zijn bij microfinacieringen op lange termijn. Anden speelt wel een belangrijke rol bij het ontwikkelen en behouden van de eenheid, belangrijk omdat we contact onderhouden met het ministerie van onderwijs en met de leerkrachten op de werkvloer met het doel: zekerheid van ieder van de leden zodat de leerkracht in het klaslokaal zich sterker kan maken wat betreft zijn/haar vaardigheden. Hij/zij moet zich kunnen manifesteren als opvoeder zowel ín als buiten het klaslokaal. We willen ze scholen als bekwame professionals, die van huis uit leiding kunnen geven, ook aan de comunidad, waarbij de kwaliteit van het onderwijs aan ieder kind een bijdrage levert voor zijn/haar toekomst. Hoe zie de relatie van Anden met de AOb in Tilburg? In het jaar 2014 heb ik gezien, dat de relatie met de AOb Tilburg een relatie is van wederzijdse broederschap en solidariteit. Ik vind dit prachtig. Ik denk wel dat we het een en ander verschuldigd zijn aan jullie en ik zou het leuk vinden als we onze eigen ervaringen en die van jullie zouden kunnen delen: dan gaat het wat mij betreft over beter communiceren, over menselijke ontwikkeling en over het vergroten van kennis. Beste Ventura, kun je je even zeggen wie je bent? Ook zouden wij meer van Tilburg willen weten en dan is het Ik ben Ventura del Carmen Gámez, ben 38 jaar, ik woon in delen van ideeën, pedagogische strategieën, methodologie Waslala, ben getrouwd en heb twee kinderen. Mijn vader van groot belang om het onderwijsprogramma van beide overleed toen ik pas 10 jaar was, 7 september 1986; hij was landen te verdiepen. En –tot slot– wat zouden jullie zelf zinvol een Sandinistische onderwijzer. Sinds het jaar 2000 sta ik inge- vinden dat wij bijdragen aan jullie? schreven bij Anden, ik werd lid, omdat ik georganiseerd wilde zijn om erop terug te kunnen vallen als zich problemen zouVert./bewerking Toon Oomen den voordoen. Ik heb mijn basisschool en middelbare school in Waslala doorlopen; in 2001 volgde ik een vakbondskaderscholing, ondersteund door de AOb en vanaf toen maakte ik deel uit van het vakbondsbestuur in Waslala. In 2005 diplomeerde ik me als basisschoolleerkracht. In 2012 kwam ik in het departementaal bestuur en in 2014 werd ik hierin tot voorzitter gekozen met een full time vakbondsverlof (vrijgesteld van schooltaken om vakbondstaken te kunnen vervullen, red.), omdat ik 15 gemeentes in ons departement wil kunnen bezoeken.
Enthousiaste leerkrachten
Het Steentje 2015 2
Het Steentje 2015
5
s t e d e n b a n d
Wat doet de Algemene Onderwijsbond?
Financieel overzicht
Kinderarbeid is hot, het is nog steeds een groot probleem in tal van landen. Er wordt –gelukkig– veel over gezegd en geschreven. Enkele actieleuzen zijn: Stop Kinderarbeid, Alle kinderen hebben recht op onderwijs, Alle kinderen naar school, School de beste werkplaats. De Algemene Onderwijsbond neemt actief deel aan de campagne ‘Stop Kinderarbeid, school de beste werkplaats’. Zo hebben collega’s een lesbrief uitgegeven voor groep 5 tot 8, waar ook over Nicaragua gesproken wordt. De Internationaal Secretaris, Trudy Kerperien, maakt zich hard om het aandeel van de AOb tot een succes te maken. Al jaren loopt er een door de AOb gesteund project in Marokko –samen met de Marokkaanse Onderwijsbond om leerkrachten te motiveren kinderen naar school te krijgen en ze in school te houden. Hun aanpak heeft succes, zeker in de stad Safi. Daar vindt van 8 tot 13 februari 2015 een conferentie plaats over het tegengaan van kinderarbeid. Onderwijsbonden uit zes landen nemen daaraan deel: Zimbabwe, Oeganda, Mali, Turkije, Marokko en Nicaragua. Het is de bedoeling om kennis te nemen van elkaars succesfactoren, zodat deze (aangepast) meegenomen kunnen worden naar het thuisland. Aangezien wij als AOb-Tilburg een succesverhaal te vertellen hebben, zijn we ook uitgenodigd, samen met de landelijk voorzitter van Anden, Jose Antonio Zepeda. Nicaragua is als enig Latijns-Amerikaans land opgenomen in het project, dat geleid wordt door Education International. De stap ná deze bijeenkomst is het schrijven van een projectvoorstel om in Nicaragua het project kinderarbeidvrije zones een impuls te geven. Nu is nog niet duidelijk welke regio(’s) het beste in aanmerking komt/komen; we willen wel aansluiten bij bestaande initiatieven zoals bv. in San Dionisio. Uiteraard zijn wij als AOb-Tilburg blij met deze vorm van erkenning, want zo kunnen we deze uitnodiging wel beschouwen. Uiteindelijk gaat het ons vooralsnog om het doel: alle (Nicaraguaanse) kinderen naar school! Beter zou zijn: alle kinderen (in de hele wereld) naar school! Stop Kinderarbeid! Toon Oomen
Als donateurs brengt u jaarlijks ongeveer € 2500,– bij elkaar. Eind 2013 was er op de rekening in Tilburg € 5000 gereserveerd voor projecten in samenwerking met ANDEN. In Matagalpa was ook nog een bedrag van $ 4000,– beschikbaar. Er is in 2014 ongeveer $ 5000,– besteed aan een (pilot)-project ter voorkoming van kinderarbeid, een thema dat de volle aandacht heeft van de AOb. Over de resultaten daarvan en over de follow-up heeft u alles in dit Steentje kunnen lezen.
ntje e e t S Het nito’ Jaargang 18
a ‘El gr
Tilburg, januari 2015, nummer 1
Wij danken alle trouwe donateurs heel hartelijk voor hun bijdragen! Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het kantoor van de Stedenband Tilburg-Matagalpa (STM): (013) 53 68 706 of
[email protected] Het kantoor zit op de tweede verdieping van wijkcentrum ’t Sant (Tilburg West), Beneluxlaan 74, 5042 WS Tilburg
U helpt ‘Stop Kinderarbeid’ door nieuwe donateurs aan te melden!
Colofon Het Steentje is een uitgave van Werkgroep AOb-ANDEN Tilburg De kinderen voor wie we het doen
Oplage 80 exemplaren
Viering jubileum De Stedenband Tilburg-Matagalpa heeft zijn 30-jarig jubileum in 2014 volop gevierd. Dat begon in het begin van het jaar met de deelname in d’n Opstoet van het Tilburgse Carnaval. Met prachtige, handgemaakte Nicaraguaanse poppen en een paard op een bakfiets vroegen de vrijwilligers die meeliepen aandacht voor de vriendschap met Matagalpa. Ook indrukwekkend was de deelname aan het vierdaagse Hap Stap Festival in de Interpolistuin. De Stedenband exploiteerde daar een koffietent, regelde voor zaterdagmiddag een salsaband en organiseerde een aantal kinderactiviteiten. In de zomer werd het jubileum in Matagalpa zelf gevierd met een feestweek vol activiteiten. Bijna dertig Tilburgers waren aanwezig om het mee te vieren en genoten daarna van al het moois dat Nicaragua te bieden heeft. In november was het de beurt aan Tilburg om de partners hier te ontvangen. In aanwezigheid van Manuel Márquez en Janett Castillo van het Comité Mano Vuelta, werd een filmavond gehouden en was er een afsluitende feestavond, waarop de gemeente Tilburg de voorzitter een gouden speld uitreikte.
6
Het Steentje 2015
Redactie Wil Boonman Toon Oomen Miranda van der Klaauw Vormgeving Louise Donjacour Verzending Wil Boonman Foto’s Toon Oomen Redactieadres Mechtildisstraat 31 5021 CM Tilburg (013) 542 36 96
[email protected]
Redactioneel Regelmatig zijn we blij verrast bij spontane bezoeken aan bevriende scholen in Matagalpa. Geen ‘Zitten, zwijgen en kopiëren’, maar een levendig lesgebeuren met werken in groepjes, gevarieerde en aantrekkelijke aanbieding van lesstof, zelfwerkzaamheid, attractief lesmateriaal, stimulerende aankleding van het klaslokaal. Plaatselijk en verspreid over het departement Matagalpa zijn docenten geïnspireerd en vernieuwend bezig. De kennis en deskundigheid om kwalitatief goed onderwijs te geven zijn in principe aanwezig in Nicaragua. Wat ontbreekt, is een langjarig, gefundeerd en gedifferentieerd onderwijsbeleid. Met vooral aandacht voor de grote groep allerarmsten en de massale aantallen jongeren zonder opleiding en zonder werk. Er heerst nog steeds een hoge schooluitval, 14% van de kinderen tussen zes en twaalf jaar gaat niet naar school of maakt de lagere school niet af. Het gaat dan om maar liefst 70.000 kinderen. Van de 100 kinderen die in 2007 op de lagere school kwamen maakten slechts 55 de school ook echt af.
Het analfabetisme bij jongeren en volwassen boven tien jaar is nog steeds onrustbarend en bedraagt over heel Nicaragua genomen 16%. Op het platteland is het verbeterd, van 26% in 2009 tot 21,4% in 2013. Maar in de steden is het slechter geworden en daarom als totaal in vijf jaar tijd niet verbeterd. Er is een grote toename van jongeren die alleen werken en afgesloten zijn van verdere studie. Er wordt niet extra geïnvesteerd door de overheid. Door mismanagement en chaos bij het ministerie van onderwijs is geld van Europa niet gebruikt. Er zijn staatssecretarissen ontslagen, leiding ontbreekt bij het ministerie en ook bij INATEC het nationaal instituut voor het beroepsonderwijs. Het lager- en middelbaarberoepsonderwijs ontbreken nagenoeg in Nicaragua. Slechts 1% van de nationale begroting wordt hieraan besteed. Universitair onderwijs krijgt nog het meest accent. Maar slechts 5% van de aangemelde studenten slaagde voor het toelatingsexamen van de technische universiteit.
