Colo Barometer van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt juni 2011
In dit nummer:
Geen Wajonger meer maar werknemer Peiling juni 2011 Trends arbeidsmarkt Trends stagemarkt
Geen Wajonger meer maar werknemer
Op 9 mei 2011 bezocht staatsecretaris De Krom van SZW enkele jongeren met een beperking op hun werkplek bij CE Repair in Dordrecht. (Foto: Martijn van Dam)
De inspanningen om jongeren met een beperking naar duurzaam werk te begeleiden moeten leiden tot minder en kortere uitkeringen voor de overheid, een grotere productieve inzet voor het bedrijfsleven en meer economische zelfstandigheid en gevoel van eigenwaarde voor deze jongeren. Om aan deze voorwaarden te voldoen moeten deze jongeren zoveel mogelijk gebruik maken van de voorzieningen die de jongeren zonder een beperking ook gebruiken. Zo wordt het talent van ieder mens optimaal benut. Het project Boris draagt hier zinvol aan bij.
gebruik wordt gemaakt van de voorzieningen die het mbo beschikbaar heeft om het werkend leren te organiseren. Dit zijn arbeidsmarktinformatie, beroepenvoorlichting, de kwalificatiestructuur en erkende leerbedrijven. De betrokkenheid van de kenniscentra bij dit project biedt daarom grote meerwaarde.
Kenniscentra leveren maatwerk De kenniscentra beschikken over arbeidsmarktinformatie en informatie over beroepen. Deze kennis wordt ingezet om de jongeren en scholen inzicht te bieden in de regionale arbeidsmarktmogelijkheden. De kenniscentra hebben een scherp inzicht in de regionale vraag en in de mogelijkheden voor plaatsing van jongeren met beperkingen. Het zicht op mogelijke beroepen, op arbeidsplaatsen en op leermogelijkheden binnen het bedrijf wordt daardoor aanzienlijk vergroot. Eén van de taken van de kenniscentra is het ontwikkelen en onderhouden van de kwalificaties. Hierin is alles vastgelegd wat een mbo-er moet kennen en kunnen als hij klaar is met zijn opleiding. De kwalificatiestructuur wordt in dit project flexibel gehanteerd om takenpakketten samen te stellen met werkprocessen die gebruik maken van de mogelijkheden van de jongeren en die uitvoerbaar zijn in bedrijven. De adviseurs van de kenniscentra kennen de bedrijfsprocessen en weten wat haalbaar is. Zij leggen ook de contacten met de werkgevers. De kenniscentra hebben ook de wettelijke taak leerbedrijven te erkennen waar jongeren hun praktijkervaring kunnen opdoen. De erkende leerbedrijven zijn
Boris Op 1 juli 2010 startte het project ‘Boris brengt je bij ‘n baan’1 in opdracht van het ministerie van OC&W. Het project wordt uitgevoerd door de zeventien kenniscentra voor het mbo en dertien vso-scholen. De opdracht luidde: breng
binnen twee jaar 400 jongeren die geen volledige arbeidsmarktkwalificatie kunnen halen vanuit de dertien vso-scholen naar een duurzame arbeidsplaats. De bedoeling is dat daarbij 2
gewend jongeren op te leiden voor concrete takenpakketten uit de kwalificatiestructuur en hebben geschoolde praktijkopleiders. Daarom biedt het grote meerwaarde deze bij het project Boris te betrekken. De werkgevers van leerbedrijven zijn gewend jongeren die ze hebben opgeleid in dienst te nemen op een duurzame arbeidsplaats.
energie, ook in hun privéleven. De zelfredzaamheid wordt groter en de behoefte aan extra zorg neemt af. Dat is het grootste winstpunt en het is de jongere zelf die op eigen kracht dat resultaat bereikt.
Levenslang leren In de samenwerking met de vso-scholen zijn de werkgevers positief over de daar aanwezige kennis van de doelgroep. De scholen kunnen de bedrijven goed adviseren over de arbeidsmogelijkheden van de jongeren en over de condities die daarbij in acht moeten worden genomen. Kritisch zijn ze over de lange verblijfsduur op de scholen. Als het voorland van de jongere duidelijk is dan moet de jongere ook zo snel mogelijk naar het bedrijf vindt de werkgever. In het bedrijf stopt de ontwikkeling van de jongere niet. De begeleiding daarvan wordt door andere professionals voortgezet. Levenslang leren is al lang doorgedrongen tot bedrijven met het besef dat je personeel alleen vast kunt houden als je ze ontwikkelingsperspectief biedt.
Duurzaam Met het Boris project hebben de kenniscentra en de scholen de ambitie om de jongeren met een beperking dezelfde kansen te bieden om een plaats op de arbeidsmarkt te verwerven als jongeren in het mbo dat hebben. De hele arbeidsmarkt met alle functies moet voor ze bereikbaar zijn. Te lang is de keuze voor gehandicapten beperkt gebleven tot werkzaamheden in de marge in een klein aantal sectoren als groenvoorziening en horeca. Tegelijkertijd willen de werkgevers via het project bereiken dat de inzetbaarheid van gehandicapten in de bedrijven sterk wordt verbeterd. Met de teruglopende beschikbaarheid van arbeidskrachten moeten alle productieve vermogens van mensen worden ontwikkeld en ingeschakeld.
Resultaten Boris krijgen een plek op de werkschool Aanpassingsvermogen stevig getest
Ook al is het project pas halverwege, de resultaten zijn op alle terreinen voldoende positief om in de werkschool in oprichting voor dezelfde koers te kiezen2. Met de wet werken naar vermogen in aantocht is het van belang een regionale voorziening beschikbaar te hebben die de gang van mensen met een beperking naar de arbeidsmarkt kan vergemakkelijken. Het dienstenpakket van de kenniscentra sluit goed op die behoefte aan. Vooral het grote netwerk van leerbedrijven en de nauwe contacten met de brancheorganisaties die zij hebben verzekert een sterke betrokkenheid van het bedrijfsleven. Kandidaten en vacatures zitten zo dicht bij elkaar en de ondersteuning van bedrijven kan snel en praktisch worden geregeld. De winst zit daarmee aan drie kanten: minder en kortere uitkeringen voor de overheid, een grotere productieve inzet voor het bedrijfsleven en meer economische zelfstandigheid en gevoel van eigenwaarde voor de jongeren met een beperking.
Halverwege het project zijn er 236 jongeren in opleiding. Veel meer dan beoogd. Het animo onder jongeren is groot en de weg naar de arbeidsplaatsen wordt betrekkelijk gemakkelijk gevonden. Veel bedrijven zijn gemotiveerd om met deze jongeren aan de slag te gaan. Toch kost het werkgevers moeite om functies aan te passen en om te denken in maatwerk. Ook het aanpassingsvermogen van de jongeren wordt stevig getest. Er wordt rekening met ze gehouden, maar er worden ook eisen aan ze gesteld. Dat is een realisme dat ze onder ogen moeten zien. De verwachtingen zijn soms te hoog gesteld. Toch is voor de meeste jongeren de overstap naar een functie in een echt bedrijf een nieuwe kans en een nieuwe toekomst. De cultuurschok die dat met zich meebrengt kan veel minder zijn als school en bedrijf meer op elkaar zijn ingesteld en als de jongere een langere periode krijgt om te wennen. Daartoe zou het traject naar de arbeidsplaats eerder kunnen worden ingezet. De jongeren blijven nu teveel in toeleidende trajecten zitten zonder werkelijk met het werk in het bedrijf te beginnen, terwijl die mogelijkheid er wel is. De scholen moeten dat traject eerder durven inzetten en de regelgeving moet dat ook mogelijk maken.
Meer informatie: www.borisbaan.nl
Resultaat op eigen kracht Als de zorg voor de jongere op de werkplek goed is geregeld dan komen veel jongeren in een nieuwe bloeiperiode. De omgang met de collega’s, de uitdagingen in het werk en de ontdekking van de eigen mogelijkheden geeft ze vaak nieuwe
1
De naam is ontleend aan de mascotte van het project: een blinden-
geleidehond in opleiding bij het KNGF in Amstelveen. 2
Zie: “Zicht op werk”, eindrapport van de Commissie Werkscholen,
www.rijksoverheid.nl, Documenten en publicaties.
3
Arbeidsmarkt
Foto: Hollandse Hoogte
De arbeidsmarkt blijft tekenen van herstel tonen. Het aantal jeugdige werklozen is in een jaar gedaald van 61.700 naar minder dan 53.300 in april 2011. De daling lijkt te stagneren omdat gemeenten in het kader van de uitvoering Wet WIJ (Wet investeren in Jongeren) jongeren stimuleren zich te laten registreren bij UWV WERKbedrijf. Het CBS constateert dat eind maart 2011 het aantal openstaande vacatures in vergelijking met drie maanden geleden met 5.000 is gestegen naar 135.000. In de afzonderlijke sectoren is de situatie volgens de kenniscentra als volgt. Zorg, Welzijn en Sport Het kabinet wil meer middelen voor banen in de ouderenzorg beschikbaar stellen. Dit heeft positieve gevolgen voor vooral de verplegenden- en verzorgendenbranche. Deelnemers op niveau 3 en 4 hebben de grootste kans op werk. Op niveau 2 zijn veel meer deelnemers in opleiding dan de instellingen vragen. Als de mogelijkheden voor pedagogisch werk binnen de jeugdzorg en kinderopvang
niet veranderen, blijft de kans op werk de komende jaren klein. Een ontwikkeling naar ambulante zorg kan kansen bieden voor mbo’ers. Veel pedagogisch werkers op niveau 4 stromen door naar hbostudies voor jeugdzorg. Helpenden op niveau 2 hebben weinig kans op werk. Het aantal doktersassistenten blijkt te krap om in de verwachte vraag te voorzien. Het is waarschijnlijk dat de werkgelegenheid voor apothekersassistenten de komende jaren niet groeit. Een belangrijke oorzaak is het ‘preferentiebeleid’ van de overheid. Apothekers hebben daardoor minder financiële middelen en nemen minder personeel aan. (bron: Calibris) Economisch-Administratief, ICT en Veiligheid Er is in de economisch-administratieve beroepen weinig veranderd. Een diploma op niveau 4 biedt gunstige perspectieven. Dit geldt voor secretariële, financiële, commerciële en ICT-beroepen. Maar ook voor mbo-beroepen bij het bank- en verzekeringswezen en voor de juridisch medewerker personeel en arbeid. Secretariële en commerciële beroepen op niveau 3 bieden ook kansen. Er blijft 4
behoefte aan gediplomeerde beveiligers niveau 2. (bron: ECABO) Installatie-, Elektrotechniek- en Metaal In de metaalberoepen verbeteren de kansen voor werkzoekenden. Het herstel ging het afgelopen halfjaar niet steeds even snel. Zowel in het mkb-metaal als de metalektro verbetert de werkgelegenheid en groeit het aantal vacatures. In het mkb-metaal zijn de verschillen groot. Vooral in de verspaning en machinebouw zijn meer vacatures. Bedrijven verwachten de komende vijf jaar moeilijker aan personeel te komen. (bron: Kenteq) Handel, Mode en Textiel De detailhandel heeft voldoende vacatures die soms moeilijk op te vullen zijn. Gediplomeerden die een baan zoeken in modewinkels en supermarkten hebben goede kansen. In regio Middenwest neemt de vraag naar filiaalmanagers (niveau 4) weer toe en in de regio Zuidoost is er meer vraag naar basis woningstoffeerders (niveau 2) en allround woningstoffeerders. Er zijn te veel deelnemers voor de opleiding tot Interieuradviseur (niveau 4). Groothandelbedrijven vragen vooral kandidaten
met voldoende kennis en ervaring. Op niveau 1, 2 en 3 zijn er voldoende banen. Er is veel vraag naar logistiek medewerkers (niveau 2). Op niveau 4 zijn de perspectieven iets minder gunstig. Bedrijven zijn onbekend met relatief nieuwe mbo-opleidingen als (junior) accountmanager, terwijl hier wel steeds meer voor wordt opgeleid. In de mode- en interieurindustrie hebben gediplomeerden moeite om een baan te vinden. De tapijt- en textielindustrie heeft moeite met het opvullen van vacatures, vooral in de regio’s Oost en Zuidoost waar de meeste textielbedrijven gevestigd zijn. (bron: KC Handel) Voedsel, Natuur en Leefomgeving De paardenhouderij heeft nog last van de economische crisis. Gemeentelijke bezuinigen zorgen voor minder werk in de groenvoorziening. Bedrijven worden zich steeds bewuster van het dreigende tekort op de arbeidsmarkt. Ze zijn daarom meer geneigd jongeren aan te nemen. Soms moeten bloemenzaken noodgedwongen sluiten. (bron: Aequor) Uiterlijke verzorging Uiterlijke verzorging kent een dynamische arbeidsmarkt. Bij de kappers stijgt de totale werkgelegenheid door het groeiend aantal zzp-ers. Salons met personeel kennen een forse vervangingsvraag en hebben constant nieuwe kappers nodig. Bij schoonheidsspecialisten en pedicures groeit het aantal zzp-ers ook. Het aantal bedrijven met personeel is beperkt en de vervangingsvraag dus ook. (bron: KOC) Hout en Meubel De hout- en meubelbranche heeft een beperkte vraag naar personeel. De branche heeft nog last van de economische crisis. Er is minder werk en bedrijven redden het met het huidige personeelsbestand. Er zijn wel weer vacatures (bijvoorbeeld werkvoorbereider timmerindustrie) maar de situatie is in het algemeen wankel. Sommige bedrijven hebben veel werk, andere bedrijven moeten zoeken naar werk. Bedrijven in de parketbranche in regio Noord zien zich genoodzaakt zelf personeel op te leiden. (bron: SH&M)
Bouw en Infra De bouwproductie viel terug door de economische crisis. Het leerlingenaantal op (v)mbo-niveau is de afgelopen jaren dan ook drastisch teruggelopen. Daarom zijn jonge goed opgeleide vakmensen en mensen op middenkaderniveau schaarser geworden. (bron: Fundeon) Creatieve industrie De werkgelegenheid in de creatieve industrie, met uitzondering van de gamebedrijven, loopt terug door de laagconjunctuur en overheidsbezuinigingen. Veel schoolverlaters van de creatieve opleidingen stromen door naar het hbo en komen niet als mbo’er op de arbeidsmarkt. (bron: GOC) Schilderen, Afbouw, Onderhoud en Reclame en Presentatie Hoewel het aantal vacatures is gekrompen door de economische crisis is er nog steeds vraag naar gediplomeerde tentoonstellingsbouwers. Het aanbod blijft beperkt. De schoonmaaksector biedt goede arbeidsmarktperspectieven. (bron: Savantis) Gezondheids-, Creatieve en Ambachtelijke techniek Er is meer behoefte aan gekwalificeerde vakmensen in de gezondheidstechniek. Dit biedt kansen voor audiciens, opticiens en tandtechnici. De creatief- en ambachtelijke techniek houdt het ambacht in Nederland in stand. In deze branches is sprake van veel zzp-ers en vergrijzing. Voor de opvolging (met name schoenherstellers, maar ook juweliers, glazeniers en uurwerktechnici) is er veel behoefte aan nieuwe vakmensen en ondernemers. (bron: SVGB) Proces-, Laboratoriumtechniek en Fotonica De aantrekkende economie leidt vooral in Zuid-West Nederland tot meer vacatures voor niveau 3 in de procestechniek (operator B). In de regio Zuidwest (havengebied) dreigt een tekort aan allround operationeel technici en neemt de vraag naar Operator B, niveau 3, toe. De vraag in deze regio naar basisoperators op niveau 1 loopt terug. In Zuidoost is meer vraag 5
naar operators voor de voedingsbranche. (bron: PMLF) Horeca, Bakkerij, Recreatie, Reizen en Facilitaire dienstverlening Het aanbod van gediplomeerde gastheren/ -vrouwen is veel kleiner dan de vraag. Ook is het personeelsverloop hoog. Er is ook veel vraag naar gediplomeerde koks en medewerkers fastservice Ondernemers in de bakkerijbranche hebben veel moeite met het vinden van een geschikte bedrijfsopvolger. (bron: Kenwerk) Transport, Logistiek en Scheepvaart De kans op werk in Noord-Nederland is kleiner dan in de Randstad. Bedrijven in Noord-Holland gaan naar Zuid-Nederland. Dit geldt voor de hele transport- en logistiekbranche behalve scheepvaart. Daarin is veel werk te vinden. Bedrijven blijven voorzichtig met het aannemen van personeel. De economie trekt aan, hoewel dit per regio en per sector waarvoor gereden wordt wisselt. Bedrijven zijn zich steeds bewuster van het aankomende tekort aan chauffeurs. (bron: VTL) Mobiliteit De personen- en bedrijfswagenmarkt is stabiel of groeit. Ook voor fietsen en scooters zijn de perspectieven positief. De verkoop van motorfietsen blijft achter bij de verkoop van auto’s en fietsen/scooters. In deze branche is het arbeidsmarktperspectief minder groot. (bron: Innovam) Carrosserie Bedrijven zijn onzeker over de gevolgen van de sturing vanuit verzekerings- en leasemaatschappijen, importeurs en dealerbedrijven. Daarom zijn ze voorzichtig met het aannemen van personeel. (bron: VOC) Verssectoren Werkzoekenden zijn onbekend met de opleidingsmogelijkheden, carrièrekansen en relatief goede arbeidsvoorwaarden die de versindustrie biedt. Het aantal bedrijven in de versdetailhandel stabiliseert en biedt voldoende kansen voor startende ondernemers en nieuwe ambachtelijke vakmensen. (bron: SVO)
Kans op stage- en leerbanen in de verschillende regio’s in Nederland Branche
Regio 1
Regio 2
Regio 3
Regio 4
Regio 5
Regio 6
Noord
Oost
Middenwest
Noordwest
Zuidwest
Zuidoost
Zorg Welzijn Dokter-, Apotheek-, Tandartsassistenten Sport Economisch Administratief ICT Veiligheid Installatie-, Elektro- en Metaaltechniek Detailhandel Food en Non Food Groothandel Food en Non Food Textielindustrie Mode-industrie Groene ruimte Bloemen en Tuincentra Voedingsindustrie Plantenteelt Dierverzorging Veehouderij en Paardenhouderij Kapper Schoonheidspecialist Voetverzorger Bouw en Infra Hout en Meubel Uitgeven, Vormgeven en Printmedia AV, Multimedia en Gaming Artiesten, Theater en Evenementen Gezondheidstechniek Creatieve en Ambachtelijke techniek Afbouw en Onderhoud Reclame en Presentatie Schoonmaak en Glazenwassen Carrosserie Mobiliteit Procestechniek Laboratoria Fotonica Transport en Logistiek Scheepvaart Horeca Bakkerij Reizen Recreatie Facilitaire dienstverlening Versdetailhandel, -groothandel, -industrie
* In dit aantal zijn de leerbedrijven die bij meerdere kenniscentra erkenningen hebben vaker meegeteld. Het totaal aantal unieke leerbedrijven in juni 2011 is 222.109. 6
Gemiddelde situatie van kans op stageen leerbanen per regio in Nederland Landelijk
Kenniscentrum
gemiddelde
Aantal
Waarvan
leerbedrijven*
buitenlands
Calibris
52.710
738
ECABO
46.134
766
Kenteq
18.752
76
KC Handel
37.481
487
Aequor
26.008
1.471
1
4 3 2 5
KOC
9.442
6
120
Fundeon
11.220
36
SH&M
3.396
19
GOC
7.951
156
SVGB
3.437
47
Savantis
10.296
68
1 2 3 4 5 6
Regio Noord Regio Oost Regio Middenwest Regio Noordwest Regio Zuidwest Regio Zuidoost
Legenda er zijn meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal leerlingen
VOC
2.115
Innovam
KC PMLF
6
over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en
10.485
6
leerbanen, bij sommige opleidingen is er evenwicht
3.358
43
over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen de vraag naar en het aanbod aan stageplaatsen en leerbanen zijn
VTL
5.962
38
in evenwicht over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en
Kenwerk
18.522
1.804
leerbanen, in sommige opleidingen is er een tekort over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen over het algemeen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er evenwicht
SVO
3.594
5
er is een tekort aan stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal leerlingen
Totaal
270.864
5.886
7
Stage- en leerbanenmarkt
Foto: Hollandse Hoogte
Het valt op dat deelnemers op niveau 1 en 2 in de meeste sectoren lastiger een leerplaats vinden dan deelnemers op niveau 3 en 4. Doorleren loont dus. Soms, bijvoorbeeld bij de economisch-administratieve opleidingsrichtingen, stromen deelnemers binnen het mbo door vanwege de situatie op de arbeidsmarkt. In andere branches zoals bouw en infra, is de economische crisis nog duidelijk merkbaar. Voor de meeste opleidingen, zoals de technische en de economischeadministratieve richtingen, zijn voldoende stageplaatsen en leerbanen beschikbaar. Zorg, Welzijn en Sport Voor deelnemers op de lagere niveaus is het vinden van een stageplaats het moeilijkste. Deelnemers op niveau 4 vinden vaak wel een plek, soms in een andere branche dan gewenst. Deelnemers van pedagogische opleidingen hebben in een aantal regio’s moeite een stageplaats te vinden. Dit geldt vooral voor pedagogisch werker niveau 4 en helpende op niveau 2. Voor dokterassistenten is het lastig een stageplaats te vinden, al zijn er meer
Leerbanen en stageplaatsen Waar in de barometer de term leerbaan wordt gebruikt wordt de beroepspraktijkvorming bedoeld zoals die vorm krijgt in bbl-opleidingen: meestal vier dagen werkend leren met een arbeidsovereenkomst en één dag naar school. Waar stageplaats wordt gebruikt wordt de beroepspraktijkvorming bedoeld zoals die vorm wordt gegeven in de bol-opleiding: een periode van een aantal weken tot een half jaar onafgebroken werkzaam in een bedrijf, maar zonder arbeidsovereenkomst op enig moment tijdens de opleiding. Waar leerplaats wordt gebruikt, wordt beide bedoeld: een beschikbare plaats bij een bedrijf voor een leerling.
plaatsen dan vorig jaar. Voor sport en bewegen is het in verschillende regio’s moeilijk een plaats op niveau 4 te vinden. (bron: Calibris) Economisch-Administratief, ICT en Veiligheid De lagere niveaus vinden lastiger een leerplaats dan de hogere. Soms stromen 8
deelnemers als gevolg van de situatie op de arbeidsmarkt door binnen het mbo. Dit vergroot de druk op de stage- en leerbanenmarkt. Er worden meer bedrijfsadministratief, secretarieel en ICT-medewerkers (niveau 2) en particulier digitaal onderzoekers opgeleid dan het aantal leerplaatsen toelaat. (bron: ECABO) Installatie-, Elektrotechniek- en Metaal Over het algemeen zijn er voldoende leerplaatsen beschikbaar. Het aantal bblers is ten opzichte van voorgaande jaren afgenomen. Het aantal bol-ers bleef constant. De installatiebranche heeft minder leerplaatsen dan de overige technische richtingen. (bron: Kenteq) Handel, Mode en Textiel De detailhandel biedt voldoende stageplaatsen en leerbanen. Vooral voor verkoopfuncties op niveau 2 en 3 zijn de perspectieven zeer gunstig. Deelnemers vinden gemakkelijk een leerplaats in bijvoorbeeld supermarkten, modewinkels of warenhuizen. Het aantal deelnemers interieuradviseur is wel veel hoger dan het aantal leerplaatsen. De groothandel biedt voldoende leerplaatsen voor niveau
1, 2 en 3. Alleen in de regio’s Noordwest en Zuidwest hebben deelnemers logistiek teamleider (niveau 3) meer moeite met het vinden van een leerplaats. Ook op niveau 4 kost dit moeite. In de mode- en interieurindustrie zijn de perspectieven gering. In de meeste regio’s zijn meer deelnemers dan plaatsen. De tapijt- en textielindustrie leidt een kleine groep bblers op. voornamelijk in de regio’s Oost en Zuidoost. Deze regio’s hebben voldoende leerbedrijven. Veel van deze deelnemers werkten al binnen het bedrijf voordat zij aan hun leerbaan begonnen. (bron: KC Handel) Voedsel, Natuur en Leefomgeving Voor bbl-ers is het soms moeilijk om een plaats te vinden. Bedrijven zijn terughoudend met het aannemen van medewerkers en bieden liever een tijdelijk contract aan. De verwachting is dat in de toekomst meer bbl-plaatsen worden aangeboden. Bedrijven worden zich bewust van het dreigende tekort op de arbeidsmarkt. In de groenvoorziening hebben deelnemers op niveau 2 het lastig om een leerplaats te vinden. Er is minder werk. (bron: Aequor) Uiterlijke verzorging In de uiterlijke verzorging zijn voldoende stageplaatsen beschikbaar. Voor kappers is het gemakkelijker een stageplaats te vinden dan voor schoonheidsspecialisten en pedicures. Binnen de kappersbranche is de kans op stage voor niveau 3 doorgaans hoger dan voor niveau 2. In sommige regio’s is er een tekort aan stageplaatsen voor schoonheidsspecialisten. Er zijn meer deelnemers dan dat het bedrijfsleven kan opnemen. Met de verdere uitrol van de opleiding allround schoonheidsspecialist niveau 4 neemt de druk op de stagemarkt toe. (bron: KOC) Hout en Meubel Het aantal leerbanen voor bbl-ers is beperkt. Bbl-deelnemers kiezen soms voor een bol-traject binnen de hout- en meubelindustrie omdat er te weinig leerbanen zijn. In de meubelindustrie bestaat een tekort aan leerplaatsen in een aantal regio’s. (bron: SH&M)
Bouw en Infra De bouwproductie viel terug door de economische crisis. Het leerlingenaantal op (v)mbo-niveau is in de afgelopen jaren dan ook drastisch teruggelopen. Daarom zijn jonge, goed opgeleide vakmensen en mensen op middenkaderniveau schaarser. Dit kan problemen op gaan leveren vanaf begin 2012. Dan trekt de arbeidsmarkt bouw en infra weer aan. (bron: Fundeon) Creatieve industrie De meeste deelnemers in de creatieve industrie volgen een bol-traject, meestal op niveau 4. Er zijn voldoende leerbedrijven en grote knelpunten zijn er niet. Voor de populaire opleidingsrichting van artiest zijn productiehuizen opgezet die stages aanbieden. (bron: GOC) Schilderen, Afbouw, Onderhoud en Reclame en Presentatie De afbouw heeft een tekort aan leerplaatsen. Door de economische crisis blijven bedrijven terughoudend om deelnemers op te leiden. De instroom van deelnemers neemt weer licht toe. De verwachting is dat in 2011 en in de eerste helft van 2012 het lastig blijft om een stage of leerbaan te vinden. In de sector schilderen en onderhoud zijn in de meeste regio’s voldoende leerplaatsen beschikbaar. Voor deelnemers die de opleiding assistent-schilder (niveau 1) volgen is het in sommige regio’s lastig een stageplaats te vinden. (bron: Savantis) Gezondheids-, Creatieve en Ambachtelijke techniek In de gezondheids- creatieve en ambachtelijke techniek zijn er voldoende leerplaatsen. De specialistische vakopleidingen staan onder druk. De leerlingaantallen lopen terug en specialistische vakdocenten worden schaars. De vakkennis dreigt daardoor te verdwijnen. (bron: SVGB) Proces-, Laboratoriumtechniek en Fotonica Door de vergrijzing en ontgroening nemen de stagemogelijkheden in de proces9
industrie toe. Er zijn regionale verschillen. In Zuidoost-Nederland breiden diverse bedrijven het aantal operators uit. Zo ontstaan meer leerbanen. In NoordoostBrabant reorganiseren of sluiten sommige bedrijven juist. De laboratoriumtechniek heeft geen last meer van de crisis. Het samenvoegen van ziekenhuizen leidt tot minder stageplaatsen. Analisten klinische chemie op mbo-niveau worden soms verdrongen door hbo-studenten. Veel gespecialiseerde fotografiewinkels sluiten door toenemende concurrentie. Dat biedt minder kans op stageplaatsen. Het aantal deelnemers multimedia is groter dan het aanbod van leerbanen. (bron: PMLF) Horeca, Bakkerij, Recreatie, Reizen en Facilitaire dienstverlening Er is een dreigend tekort aan stageplaatsen in de reisbranche. Als gevolg van de economische crisis en de opkomst van internetreisbureaus nemen de stagemogelijkheden af. In de richting leisure en hospitality assistant (niveau 2) is er in sommige regio’s sprake van een dreigend tekort aan leerplaatsen. Bedrijven hebben een voorkeur voor deelnemers op een hoger niveau. (bron: Kenwerk) Transport, Logistiek en Scheepvaart Het is lastig deelnemers in de richting chauffeur (niveau 2) te plaatsen ondanks het dreigende tekort op de arbeidsmarkt. Er wordt soms gezocht naar stageplaatsen buiten de transport en logistiek. Het aantal deelnemers in de scheepvaart loopt terug. Opleidingen in deze richting worden niet door het hele land aangeboden, waardoor deelnemers moeten reizen om deel te nemen. Veel deelnemers zijn hier niet toe bereid. (bron: VTL) Mobiliteit Door het economische herstel groeit het aantal leerplaatsen. Bedrijven zijn wel voorzichtiger met het aannemen van deelnemers. De grootste stagetekorten zijn zichtbaar in de richtingen assistent mobiliteitsbranche (niveau 1), werkplaatsmanager (niveau 4) en verkoopmanager (niveau 4). (bron: Innovam)
Colo Barometer
Carrosserie Bedrijven zijn onzeker over de gevolgen van de sturing vanuit verzekerings- en leasemaatschappijen, importeurs en dealerbedrijven. Daarom zijn ze terughoudend met het aanbieden van leerplaatsen en deelnemers. De grootste stagetekorten zijn zichtbaar in de richtingen autospuiter en autoschadehersteller (beide niveau 2). (bron: VOC)
Vier keer per jaar brengt Colo de partijen in het veld van arbeidsmarkt en beroepsonderwijs op de hoogte van de actuele stand van zaken op de stageplaatsen- en leerbanenmarkt. Alle Colo Barometers kunt u vinden op Colo.nl. Ruim 800 medewerkers van de zeventien kenniscentra verzamelen de informatie die leidt tot 258 branche-regioscores van 43 branches in zes districten. De vorige rapportage was in maart 2011. De volgende Colo Barometer komt uit in oktober 2011.
Verssectoren In de verssectoren zijn voldoende leerbanen beschikbaar. (bron: SVO)
Help Boris naar zijn plaats op de arbeidsmarkt. Het project Boris brengt je bij een baan helpt 400 jongeren uit het speciaal onderwijs op weg naar een passende baan. Vele partijen werken samen om dat voor elkaar te krijgen. Het project is vernoemd naar geleidehond Boris. KNGF Geleidehonden in Amstelveen leidt Boris nu op voor een passende baan: zijn toekomstige baas zelfstandigheid bieden. Draagt u Boris en dit project een warm hart toe? U kunt bijdragen aan Boris’ opleiding. Zo helpt u Boris en tegelijkertijd helpt u het idee achter het project uit te dragen. Meer informatie over het project en de sponsoractie vindt u op: http://sponsoractie.borisbaan.nl.
sponsoractie.borisbaan.nl 10
Deze sponsoractie is een initiatief van Colo en SPSO.
Kansrijke beroepen Beroep
Tekorten aan leerplaatsen Niveau Sector
Beroep
Niveau Sector
Verzorgende
3
Zorg en Welzijn
Pedagogisch werker
4
Zorg en Welzijn
Doktersassistent
4
Zorg en Welzijn
Doktersassistent
4
Zorg en Welzijn
Pedagogisch werker
3
Zorg en Welzijn
Helpende
2
Zorg en Welzijn
Junior accountmanager
4
Economisch-administratief
Medewerker ICT
2
Economisch-administratief
2
Economisch-administratief
Commercieel medewerker binnendienst
3
Economisch-administratief
Bedrijfsadministratief medewerker
Contactcenter medewerker
3
Economisch-administratief
Particulier digitaal onderzoeker
4
Economisch-administratief
Servicemonteur werktuigbouw/electro
3
Techniek
Interieuradviseur
4
Handel en textiel
Constructiewerker
3
Techniek
Specialist medewerker mode/maatkleding
4
Handel en textiel
1,2
Handel en Textiel
Vestigingsmanager groothandel
4
Handel en textiel
3
Handel en Textiel
Dierenassistent paraveterinair
4
Voedsel en leefomgeving
2,3,4
(Aankomend)Verkoper Verkoopspecialist detailhandel
Voedsel, natuur en
Vormgever leefomgeving
4
Voedsel en leefomgeving
leefomgeving
Manager dierverzorging
4
Voedsel en leefomgeving
Medewerker teelt
3
Hout en Meubel
Voedingsindustrie
Voedsel, natuur en
Allround meubelmaker
leefomgeving
Ondernemer meubelindustrie/
Dierenhouder hokdieren
3
Voedsel, natuur en
(scheeps)interieurbouw
4
Hout en Meubel
leefomgeving
Machinaal houtbewerker
2
Hout en Meubel
Werkvoorbereider
4
Hout en meubel
Timmerkracht
2,3
3,4
2,3
Bouw en infra
Hout en meubel
Medewerker tukadoor
2
Schilderen en afbouw
Timmerman
4
Bouw en infra
Assitent schilder
1
Schilderen en afbouw
Assistent bouw en infra
1
Bouw en infra
Basisoperator
1
Procestechniek
Metselaar/vakman
2
Bouw en infra
Junior Laborant
2
Laboratoriumtechniek
Mediavormgever/mediamanager
4
Creatieve industrie
Medewerker Fotografie
2
Fotonica
DTP’er
3
Creatieve industrie
Manager verkoop reizen
4
Reizen en recreatie
Interieurbouwer
Schoonmaak
Verkoper reizen
3
Reizen en recreatie
Tentoonstellingsbouwer
2,3
Schilderen en afbouw
Leisure and hospitality assistent
2
Reizen en recreatie
Industriële lakverwerking
Schoonmaker
2 2,3
Schilderen en afbouw
Chauffeur goederenvervoer
2
Transport en logistiek
Opticien/Audicien
4
Gezondheidstechniek
Logistiek medewerker
2
Transport en logistiek
Tandtechnicus
4
Gezondheidstechniek
Luchtvaartdienstverlener
4
Transport en logistiek
Chemisch fysisch analist
4
Laboratoriumtechniek
Assistent mobliteistbranche
1
Mobilietit
Analist pathologie
4
Laboratoriumtechniek
Verkoopmanager
4
Mobilietit
Allround laborant
3
Laboratoriumtechniek
Werkplaatsmanager
4
Mobilietit
Allround Operationeel Technicus
4
Procestechniek
Autoschadehersteller
2
Carrosserie
3,4
Procestechniek
Autospuiter
2
Carrosserie
Operator B, C Allround medewerker AV-produktie
3
Fotonica
Video-editor
4
Fotonica
Medewerker fastservice
2
Horeca
(Zelfstandig werkend) kok
2,3
Horeca
(Zelfstandig werkend) gastheer/-vrouw
2,3
Horeca
Chauffeur Personen/Goederenvervoer
2
Scheepvaartberoepen (zeevaart)
3,4
Kijk op barometer.colo.nl voor het volledige (regionale) overzicht.
Transport en logistiek Scheepvaart
Eerste autotechnicus
3
Mobiliteit
Serviceadviseur
4
Mobiliteit
Autotechnicus/Verkoopadviseur
3
Mobiliteit
Autoschadetechnicus
2
Carrosserie
Caravanhersteller
2
Carrosserie
Productiemedewerker versindustrie
2
Verssectoren
Kijk op barometer.colo.nl voor het volledige (regionale) overzicht.
11
Voedsel en leefomgeving www.aequor.nl
Colo Colo is de vereniging van zeventien samenwerkende kenniscentra. Voor ruim 40 sectoren met een veelvoud aan branches en bedrijfstakken verbinden zij bedrijfsleven, arbeidsmarkt en beroepsonderwijs.
Kenniscentra werken landelijk én regionaal als strategische partners voor ministeries, gemeenten, sociale partners en beroepsonderwijs.
Zorg, Welzijn en Sport www.calibris.nl
Economie, administratie, ICT en veiligheid
Postbus 7259 2701 AG Zoetermeer T [079] 329 40 00 www.colo.nl
www.ecabo.nl
Bouw en infra www.fundeon.nl
Creatieve industrie www.goc.nl
Mobiliteit www.innovam.nl
Handel www.kchandel.nl
Technisch vakmanschap www.kenteq.nl Horeca, bakkerij, reizen en recreatie, facilitaire dienstverlening www.kenwerk.nl Uiterlijke verzorging www.koc.nl Proces-, milieu-, laboratoriumtechniek en fotonica www.pmlf.nl
Schilderen en onderhoud, afbouw, reclame, presentatie en communicatie, schoonmaak en glazenwassen www.savantis.nl
Hout en meubel www.shm.nl Creatieve techniek, ambachtelijke techniek en gezondheidstechniek www.svgb.nl
Voor meer informatie over stage- en leerbanenmarkt: Tamara Schellings (Colo) [079] 329 40 21, [06] 51 455 029 over de arbeidsmarkt: Ruud Baarda (Colo) [079] 329 40 32, [06] 53 321 300
Foodsector
Uitgave © Colo, Zoetermeer, juni 2011, jaargang 5
www.svo.nl
Carrosserie www.vocar.nl
Redactie en vormgeving Colo, Zoetermeer
Transport en logistiek www.vtl.nl
Drukwerk Bestenzet, Zoetermeer ISSN: 1879-7911 Foto omslag: Martijn van Dam
