Colo-barometer van de stageplaatsenen leerbanenmarkt Een inventarisatie door Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, verenigd in Colo, peiling augustus 2007
Meer leerbedrijven nodig om de toekomstige arbeidsmarkt veilig te stellen Ondanks dat er al 186.000 leerbedrijven zijn, ruim de helft van alle werkgevers in Nederland, stijgt de vraag ernaar nog steeds. Dit komt onder meer door de invoering van competentiegericht leren waardoor praktijk steeds belangrijker wordt. Dit in combinatie met het gegeven dat de groei van het aantal leerbedrijven is gestabiliseerd, baart zorgen. Vooral in de zorg is, mede door de vergrijzing, de vraag naar stageplekken hoog.
Mbo’ers brengen gemiddeld genomen de helft van hun opleidingstijd door in erkende leerbedrijven, die daarmee jaarlijks circa 10 miljoen opleidingsweken voor hun rekening nemen. Voor de voltijdopleidingen betekent dit ongeveer ¼, voor werkend leren in de beroepsbegeleidende leerweg is dit ¾ van de leercapaciteit. Uiteraard doen ook vmbo en hbo in toenemende mate een beroep op de stagecapaciteit van deze bedrijven. We moeten er rekening mee houden dat bedrijfstakken meer leerplaatsen beschikbaar moeten stellen om hun participatiedoelstellingen straks te kunnen realiseren. Oftewel een enorme belasting voor de leerbedrijven. Ongetwijfeld wordt dit een belangrijk aandachtspunt voor de Stichting van de Arbeid, waarmee Colo de inventarisatie van de barometer periodiek bespreekt.
Vergrijzing en economische groei zijn kans en bedreiging tegelijk De vraag naar arbeidskrachten neemt nog steeds toe in de bedrijven en dat is goed merkbaar in de stageplaatsen- en leerbanenmarkt. Door de krapte op de arbeidsmarkt hebben de bedrijven een sterke voorkeur voor leerlingen in trajecten van werkend leren op de niveaus 2 en 3. Die leveren de meeste toegevoegde waarde voor de bedrijven en hebben het meeste perspectief op een duurzame arbeidsrelatie. Door het grote aantal vacatures verlagen de bedrijven hun eisen en verschuift de wens voor niveau 4 naar de niveaus 3 en 2. Het perspectief voor stageplaatsen op niveau 1 groeit maar langzaam. Er wordt wel enige toename van leerplaatsen genoemd maar dat komt louter door gebrek aan personeel en komt onvoldoende tegemoet aan de vraag. De technische en ambachtelijke sectoren en de handel kampen met het grootste tekort aan leerlingen. Tekorten aan leerplaatsen zijn er nog in de uiterlijke verzorging, de mode-industrie en in de toeristische sector vooral in het noorden en het oosten van het land. De zorg voorziet op termijn door de vergrijzing een drastische groei in de werkgelegenheid. Toch zijn er nogal wat zorginstellingen die door hoge werkdruk en bezuinigingen moeite hebben begeleidingscapaciteit voor leerlingen vrij te maken. De vergrijzing veroorzaakt ook een groei in de tweewielerbranche. Er wordt meer gefietst op fietsen die onderhoud behoeven. De vraag naar rijwielherstellers is daardoor twee keer zo groot als het aantal leerlingen in opleiding. Er zouden op meer plaatsen in Nederland opleidingen kunnen worden gestart als de jongeren daarvoor belangstelling hebben. De doorstroom van leerlingen op niveau 4 naar het HBO neemt toe. Een steeds groter aantal leerlingen doet een beroep op een bedrijf voor een stageplaats in de opleiding die niet leidt naar een arbeidsplaats op dat niveau maar naar een vervolgopleiding. Dat is bij de juridische opleidingen al 70%.
34 branches rapporteren over de beschikbaarheid van stage- en leerplaatsen in de 6 CWI regio’s. Dat levert 204 brancheregiorapportages op. De overschotten aan stageplaatsen in de agrarische sectoren zijn enigszins afgenomen ten opzichte van de meting in mei 2007. In de transport en logistiek groeit het overschot aan leerplaatsen.
Trends: • Zorgen over leerplaatsen in de zorgsector In de zorg en welzijn ontstaat voor de ouderenzorg op termijn een aanzienlijk tekort aan arbeidskrachten. Dat staat in schril contrast met de beschikbaarheid van leerplaatsen. Landelijk gezien is er voor de leerlingen helpende (niveau 2) de eerste jaren nog wel voldoende stagecapaciteit. Het aantal stageplaatsen loop echter terug en zonder actie ontstaan er daarna problemen. Er zijn zelfs al regio’s (waaronder Rotterdam en Zeeland) waar een leerlingenstop is ingevoerd voor niveau 2 wegens een gebrek aan BPV-plaatsen. Dit is een ongewenste ontwikkeling, mede omdat hierdoor de mogelijkheid vervalt om deze leerlingen via opscholing te laten doorstromen naar niveau 3, waar het grootste tekort zit. Voor leerlingen verzorgende (niveau 3) moeten er gezien de vraag van de arbeidsmarkt op korte termijn aanzienlijk meer stageplaatsen komen. In mindere mate geldt dit ook voor leerlingen verpleegkundige (niveau 4). Ook leerlingen zorghulp (niveau 1) hebben het moeilijk om stageplekken te vinden. Dit komt echter door het relatief grote aantal leerlingen tegenover de geringe vraag van de arbeidsmarkt naar dit niveau. Regionaal en lokaal zijn er verschillen. Voor leerlingen in Noord en Oost is het over het algemeen moeilijker om stageplaatsen te vinden dan elders in het land. • De opleidingen voor sport en bewegingscoördinator zijn populair en de instroom van leerlingen (gemiddeld 20% stijging in de afgelopen 5 jaar) is groter dan wat de arbeidsmarkt de komende jaren vraagt, vooral op niveau 2 en 3. Landelijk is er een tekort aan stageplaatsen. (info: OVDB)
• Juridische en ICT opleidingen (te) populair De vraag naar leerplaatsen voor de juridische opleidingen op niveau 4 is groter dan het aanbod, vooral voor de opleidingen openbaar bestuur en sociale zekerheid. Voor de ICT opleidingen op niveau 2 zijn er meer leerlingen dan leerplaatsen. De belangstelling van jongeren voor deze opleiding is groter dan de behoefte in de markt. (Info: Ecabo) • Voor de ICT opleidingen op niveau 2 zijn er meer leerlingen dan leerplaatsen. De belangstelling van jongeren voor deze opleiding is groter dan de behoefte in de markt. (Info: Ecabo)
• Voor stageplaatsen in de mode naar de randstad In de mode-industrie concentreert de werkgelegenheid zich in de randstad. Leerlingen in andere districten kunnen moeilijk een bpv-plek vinden door een tekort aan bedrijven daar. Er wordt een groei verwacht in de werkgelegenheid in de sector, maar ook die verschilt regionaal sterk. De gordijnen- en confectie-ateliers hebben dringend behoefte aan leerlingen op niveau 1 en 2 maar kunnen die moeilijk krijgen door gebrek aan belangstelling bij jongeren. (Info: Lift Group)
• Dringend fietsenmakers gevraagd In de mobiliteitsbranche is een groot tekort aan leerlingen voor de opleidingen in de tweewielerbranche en de truckbranche. Vooral voor rijwielherstellers op niveau 2 zijn er veel vacante leerplaatsen. Om meer leerlingen aan te trekken is in 2007 in Nieuwegein het Tweewielercentrum geopend. Innovam, BOVAG en ROC Midden Nederland starten komend schooljaar met wervingsacties. Daarnaast gaat Bovag binnenkort een wervingsactie voeren om jongeren te motiveren voor de truckbranche. Ook deze sector groeit. In de personenwagenbranche is een opvallend groeiende vraag naar personeel. Dit zal leiden tot een verschuiving van leerweg BOL naar leerweg BBL. Alle niveaus profiteren van de groeiende werkgelegenheid behalve niveau 1. (Info: Innovam)
• China goed voor Transport en logistiek In de transport en logistiek zijn twee opvallende trends waar te nemen: De vraag naar logistiek medewerkers in het oosten van Nederland neemt sterk toe. Door verplaatsing en fusies verschuift er veel activiteit in de sector naar het oosten. Dit uit zich vooral in een grote vraag naar leerlingen logistiek medewerker en chauffeur op niveau 2. Er is door de toenemende handel vanuit het verre oosten een enorme behoefte aan medewerkers in de havens en de logistieke verwerking van de goederen. De druk op de arbeidsmarkt is sterk groeiende in de Rotterdamse regio en in Zeeland en geeft nu al een tekort aan medewerkers op alle niveaus. De verwachting voor de toekomst is een verdere toename van dit tekort. Dat geldt ook voor de nautische beroepen. (Info: VTL)
• Leerlingen gevraagd voor nieuwe opleiding vis september 2007 start de branche verssectoren met een MBO opleiding vis op niveau 2. Er wordt in de toekomst een groeiende vraag naar leerlingen verwacht. (Info: SVO)
Regioverdeling Nederland
4
1
Regio Noord
2
Regio Oost
3
Regio Middenwest
4
Regio Noordwest
5
Regio Zuidwest
6
Regio Zuidoost
Bron: Colo
5 6
Branche
4
6
zuidwest
zuidoost
noord
oost
Bouw
+
+
+
+
+
+
Verssectoren
+
+
+
+
+
+
Installatietechn, elektro en metaal.
+
+
+
+
+
+
Econ. Adm.
=/+
=
=
=
=
=
ICT
=/+
=
=/+
=
=/+
=
Veiligheid
=
=/+
=
=
=
=
Textielindustrie
+
+
=
=
=
+
Mode-industrie
-
-
=
=
-
-
Grafimedia
+/=
+/=
+/=
+/=
=/+
+/=
Uiterlijke verzorging
-/=
-
=/-
=
-
=/-
Handel Food
+
+
+
+
+
+
Handel Non Food
+
+
+
+
+
+
Afbouw en onderhoud
+
+
+
+
+
+
Reclame, media
=
=/-
=
=
=/-
=
Zorg
-/=
=/-
+
+/-
+/=
+/=
Welzijn
+/-
-/=
=/+
+/=
+/-
+/-
Sport
=/-
=/-
=/-
=/-
=/-
=/-
Hout en meubel
+
+/=
+
=
+
=
Transport en logistiek
=
=/+
=
=
+
+
Scheepvaart
+/=
+/=
+/=
+/=
+/=
+/=
Carrosserie
+
+/=
+
+/=
+/=
+/=
Procestechniek, labtechniek
+
+
+
+
+
+
-/=
=
+/=
=
-
=
Gezondheidstechniek
+
+
+
+
+
+
Creat en Ambacht. techniek
+
+
+
+
+
+
Horeca
=
=/+
=/+
=/+
+
+
Bakkerij
=
=
=
=
=
+
Toerisme
-
-
=
-/=
=/+
=/+
Mobiliteit
=/+
+/=
+/=
+/=
=/+
=/+
Groene ruimte
=
=/+
=/-
+/=
+
=/+
Bloemen en tuincentra
=
+
=/+
=/+
+/=
=
Voedingsindustrie
+
+/=
+/=
+/=
+
=/+
Plantenteelt
+/=
=
+
+
+/=
=/+
Dierverzorging/Veehouderij
=/-
=
=
=
=
=/+
Fotonica
+ +/= =/+ = +/- =/- -/= -
: : : : : : : :
middenwest noordwest
5
er zijn meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal leerlingen over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, bij sommige opleidingen is er evenwicht over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen de vraag naar en het aanbod aan stageplaatsen en leerbanen zijn in evenwicht over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er een tekort. over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen over het algemeen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er evenwicht er is een tekort aan stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal leerlingen
Branche-regioscores mei – augustus 2007 branche-regioscore
aantal mei 2007
aantal aug. 2007
+
83
74
+/=
22
30
=/+
14
25
=
47
44
+/-
4
4
=/-
16
13
-/=
9
5
-
9
9
4 keer per jaar brengt Colo de partijen in het veld van arbeidsmarkt en beroepsonderwijs op de hoogte van de actuele stand van zaken op de stageplaatsen- en leerbanen markt. De vorige rapportage was van mei 2007. De volgende zal verschijnen in november 2007.
Jaarlijks publiceren de kenniscentra hun arbeidsmarktadviezen ten behoeve van de afstemming van de leerlingeninstroom op de behoefte op de regionale arbeidsmarkt. De arbeidsmarktadviezen van de kenniscentra worden door Colo gebundeld zodat het landelijke en regionale plaatje ontstaat. Op www.kansopstage.nl en www.kansopwerk.nl kan iedereen zien hoe groot het stageaanbod en het banenaanbod is voor elke opleiding in elke regio.
Voor meer informatie: Over de stageplaatsen- en leerbanenmarkt: Will Seignette (079) 329 40 31 / (06) 513 375 31
Over de arbeidsmarkt:
Colofon
Ruud Baarda (079) 329 40 32 Uitgave augustus ‘07 Colo Postbus 7259 2701 AG Zoetermeer Telefoon: (079) 329 40 00 Fax:
(079) 351 54 78
E-mail:
[email protected]
Internet:
www.colo.nl
Teskst en vormgeving Colo, Zoetermeer
Drukwerk Bestenzet, Zoetermeer
