Centrum Jeugd en Gezin Hoogeveen
Stand van zaken
november 2011
Inleiding Met de Hoogeveense jeugd gaat het over het algemeen goed. De meeste kinderen groeien gezond en veilig op. Er zijn goede basisvoorzieningen om hun ontwikkeling te stimuleren. Opvoeden en opgroeien is een boeiend proces. Het is mooi om te zien hoe je kind uitgroeit tot een zelfstandige persoonlijkheid. Maar opvoeden is niet altijd gemakkelijk. Denk maar aan huilende baby’s,driftige peuters, drukke kleuters en dwarse pubers. Vaak worden vragen opgelost met hulp van familie, buren, vrienden, de leidster van het kinderdagverblijf, de juf op school of de trainer van de sportclub. Daarnaast kunnen ouders terecht bij het CJG voor ondersteuning bij de opvoeding c.q. het opgroeien. In Hoogeveen worden elk jaar ongeveer 700 kinderen geboren. In onze gemeente wonen ruim 15.000 kinderen/jongeren tot 23 jaar. Daarvan zijn (2011):
jongens meisjes totaal 0 tot 4 jaar 1377 1338 2715 4 tot 12 jaar 2740 2585 5325 12 tot 23 jr 3687 3398 7085 Totaal: 7804 7321 15.125
Achtergrond In 2011 moeten alle gemeenten een CJG hebben. In Hoogeveen was het CJG in 2010 operationeel. Het CJG voorziet in: • Informatie en advies • Sluitende aanpak zorgcoördinatie • Aanbod op het gebied van opvoeden en opgroeien Beleidskaders Nota 1+1=3 Projectplan Centrum Jeugd en Gezin Hoogeveen (april 2009) Vervolgnota Centrum Jeugd en Gezin Hoogeveen (april 2010) Doel van het CJG is: Snel,effectief én afdoende ondersteuning bieden aan kinderen, jongeren en hun ouders, als dat nodig is. Informatie en advies De informatie- en adviesfunctie bestaat uit: -een website met gevalideerde informatie op het gebied van opvoeden en opgroeien -Email consulting: binnen 3 werkdagen ontvangt men een reactie -Telefonisch contact: HBO-professionals 24 uur per dag bereikbaar -Persoonlijk gesprek De website wordt maandelijks ruim 2000 keer bezocht. De meest bezochte pagina’s betreffen het schoolkind, jong volwassene/ puber en op de derde plaats de baby leeftijd. Het aantal telefoontjes stijgt gestaag. In oktober stond de teller op 96 telefoontjes. De top drie van onderwerpen betrof borstvoeding, voeding algemeen en vragen die te maken hebben met een professional verbonden aan het CJG. Het aantal e-mails met een vraag om ondersteuning wat via de site en/ of de zorgcentrale binnenkomt bij SWW bedroeg gemiddeld 5 per maand. Daarbij zijn de mails met verzoeken om een
2
stageplaats,enz. niet meegeteld. Bij deze vragen werd doorverwezen en samengewerkt met o.a. Icare, MEE, BJZ en CJG. Het CJG organiseert diverse activiteiten om enerzijds de bekendheid te vergroten en anderzijds ouders te informeren: • Activiteiten rond de start (februari 2010) • Maandelijks een artikel in Hoogeveensche Courant • Algemene informatie overal beschikbaar( displays) • CJG bordjes”wij doen mee”daar waar ouders en kinderen komen • Opvoedmarkt in de bibliotheek (oktober 2010) • Hele pagina in Hoogeveensche Courant (oktober 2010) • Opvoeddebat in Elim (oktober 2011) • Huis-aan-huis CJG krant (oktober 2011) • Participatie voorlichting as. Ouders • Ouderavond basisschool Duidelijk is dat de bekendheid met het CJG is vergroot. In Hoogeveen is niet gekozen voor een apart fysiek CJG-loket. Daarentegen is er voor gekozen om aan te sluiten bij de vindplaatsen. Het CJG is herkenbaar op o.a. de consultatiebureaus, de peuterspeelzalen, het onderwijs, kortom bij alle kernpartners. Bij alle kernpartners hangt een bordje aan de gevel met de tekst: ‘CJG, wij doen mee!’ Op dit moment hangen er al 120 van deze bordjes. Sluitende aanpak zorgcoördinatie De sluitende aanpak CJG-zorgcoördinatie is in september 2010 van start gegaan en de afgelopen periode nader geconcretiseerd en geïmplementeerd. Op 21 april 2011 hebben alle belangrijke partners de samenwerkingsovereenkomst ondertekend waarin de afspraken t.a.v. de sluitende aanpak helder zijn vastgelegd. Met een aansluitingsovereenkomst kunnen ook andere partners zich aansluiten. Daarnaast heeft er nog een lokale ontwikkeling plaatsgevonden op het gebied van zorgcoördinatie in bredere zin. De gemeente is immers ook verantwoordelijk voor een gecoördineerde aanpak binnen het Veiligheidshuis en de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg. Ook hier heeft men te maken met problematiek rond gezinnen en dus kinderen. Waar dit aan de orde is wordt afgestemd wie dit het beste kan oppakken. Op deze manier is er geen sprake van overlap en valt geen gezin en kind tussen wal en schip. De betreffende coördinatoren CJG en VH zitten bij elkaar op de kamer in het gemeentehuis. Sinds september 2011 is hier ook de bezetting voor de OGGZ aan toegevoegd. We hebben van uit het principe van één gezin, één plan toegewerkt naar één route naar zorg, ook door andere casuïstiek overleggen te saneren c.q. om te buigen. Dus de lijnen zijn kort en men weet elkaar snel te vinden. Het bereik van multi probleem gezinnen is toegenomen en zal nog verder vergroten. Ook is het zicht op (verloop van) de ondersteuning toegenomen. Naast dat er in het schooljaar 2010-2011 42x een MDT werd georganiseerd door het CJG werd er ruim 180 x gevraagd om mee te denken, zaken uit te zoeken, enz. De melders zijn, naast uiteraard de kernpartners, voornamelijk afkomstig uit het onderwijs, verloskundigenpraktijk, politie, Bureau Recht Op Leren(ROL), reclassering. Binnen de OGGZ is er op dit moment nog sprake van 2 casuïstiekoverleggen: OGGZnetwerk, onder voorzitterschap van de GGD en het Vangnet en Advies, onder voorzitterschap van SWW. In schooljaar 2010 – 2011 zijn er bij het OGGZnetwerk 28 meldingen binnengekomen, waarvan er inmiddels 15 zijn afgesloten. Per sept. 2011 zijn er werkafspraken gemaakt met het OGGZ om daar waar het gezinnen betreft af te stemmen wie wat gaat doen. Datzelfde geldt voor het Vangnet en Advies, hier zijn 28 casussen
3
besproken. Met ingang van 2012 zal het Vangnet en Advies voorgezeten worden door de OGGZ coördinator, deze zal dit netwerk verder doorontwikkelen. Vanuit het Veiligheidshuis heeft in overleg met de politie de doorontwikkeling van het Jongeren Opvang Team plaatsgevonden(JOT), met als resultaat het Jeugdgroepen Overleg (JGO). Dit betreft een gestructureerde persoonsgerichte, gebiedsgerichte en groepsgerichte aanpak. Met alle betrokken partners worden heldere, niet-vrijblijvende afspraken gemaakt over wie wat doet. Voor de persoonsgerichte aanpak wordt het CJG ingeschakeld. Het jaar 2011 wordt gezien als overgangsjaar. In januari 2012 is deze werkwijze operationeel. De coördinator van het Veiligheidshuis is dan voorzitter van het JGO. Er wordt binnen het CJG en met de CJG-partners beter gebruik gemaakt van elkaars informatie en expertise, er wordt gewerkt aan “wij zijn het CJG”. Er is draagvlak en vertrouwen in de vastgestelde werkwijze zodat ook vlottrekken van eventuele vastgelopen trajecten, opvoedondersteuning, uitwisselen van informatie e.d. via de zorgcoördinatie opgepakt wordt. Ook de positie van de ouders c.q. jongere is versterkt binnen de CJG aanpak Hoogeveen. We praten niet over hen, maar met hen. Dus geen kant en klaar behandelplan van de professionals, maar een aanpak die samen met de ouders/jongere tot stand is gekomen. Natuurlijk gaan we zorgvuldig om met privacy gevoelige informatie. Op basis van de samenwerkingsovereenkomst is, binnen de kaders van de wet, een privacyprotocol ontwikkeld, daarmee is duidelijk wat wel mag en wat niet. Duidelijk is in elk geval dat de veiligheid van het kind en hulpverlener voorop staat. Drentse Verwijsindex (DVI) De Drentse verwijsindex is een wettelijk verplicht registratiesysteem. Professionals kunnen in dit systeem wanneer er zorgen zijn, naam en geboortedatum van een kind registreren. Het systeem bevat dus geen inhoudelijke informatie. De DVI is een belangrijk samenwerkingsinstrument om de zorg rond een kind of gezin goed op elkaar af te stemmen. Inmiddels zijn, naast de kernpartners veel andere instellingen aangesloten, zoals een verloskundigenpraktijk en de beide scholen voor VO. Het gebruik van dit systeem kan beter. Nog niet alle instellingen gebruiken het voldoende. Vanuit het CJG is hier blijvend aandacht voor nodig. Het aantal registraties ( signalen) in de DVI over afgelopen schooljaar voor Hoogeveen betrof 233. Daarvan zijn er 91 gemeld door BJZ, 44 door ROL, 32 door het CJG, 25 door Icare, 9 door SWW en 5 door de GGD (rest van de meldingen zijn divers). Impuls schoolmaatschappelijk werk (SMW) Per januari 2010 is op alle scholen voor primair onderwijs in Hoogeveen Schoolmaatschappelijk werk beschikbaar. Onderwijzers hebben in dat jaar 366 keer een consultgesprek gehad met SMW. Voor een deel konden zij met deze informatie zelf verder. Voor een deel leidde dit tot een aanmelding bij SMW. In 2010 waren er op alle scholen samen 359 aanmeldingen bij SMW: 20% hiervan is verwezen naar andere organisaties als GGZ, Accare, BJZ . Er is 23 x een melding gedaan bij het CJG, daarvan hebben 16 meldingen geleid tot een MDT. De overige aanmeldingen kon men buiten het MDT, dan wel binnen SWW afhandelen. De aanmeldingen betroffen ongeveer net zoveel jongens als meisjes. Bij 81 van de aanmeldingen ging het om een kind uit de onderbouw. Bij 153 van de aanmeldingen betrof het kinderen uit de bovenbouw. Uit de inzet van het SMW kwam een top 5 naar voren van vragen die het meest gesteld werden. Dit beeld komt overeen met het landelijke beeld. Echter, problemen ten gevolge van cultuurverschillen komen in Hoogeveen aanzienlijk minder voor. Psychosociale of materiële problemen in de thuissituatie komen iets meer voor. De top 5 bestaat uit:
4
-Gedragsproblemen (17%) -Echtscheidingsproblematiek (16%) -Gebrek aan sociale vaardigheden en weerbaarheid (15%) -Algemene opvoedingsonmacht (11%) -Problemen thuis: bedreigde ontwikkeling (10%) De inzet van het SMW wordt door de gemeente, in overleg met het onderwijs nauwlettend gevolgd. Per 1 januari 2011 is ook op elke VO school 1 fte schoolmaatschappelijk werk. Op dit moment zijn hier nog geen gegevens over beschikbaar. Pilot Kindspoor Kindspoor is een preventief hulpaanbod voor kinderen/jongeren (en hun ouders) die getuige zijn geweest van huiselijk geweld met als doel het risico op gedrags- en/of emotionele problemen te verminderen. Eind 2009 stopte centrumgemeente Emmen met de financiering van dit aanbod. In Hoogeveen is toen gekeken naar een pragmatische oplossing om toch te kunnen voorzien in de behoefte met gebruikmaking van de opgedane kennis en ervaring binnen Kindspoor. Het aanbod wordt gerealiseerd door Icare en SWW gezamenlijk en bestaat uit een moedergroep en een kindgroep. Voorjaar 2011 heeft een groep gedraaid waarin 6 kinderen deelnamen; in het najaar is een tweede groep van start gegaan. Een groep komt 5x bij elkaar. Daarnaast zijn 11 individuele trajecten aangeboden aan kinderen/jongeren die om enige reden niet aan de groep konden deelnemen. Deze trajecten worden opgepakt door het reguliere jeugdmaatschappelijk werk. Dit aanbod heeft volledige aansluiting op het protocol huiselijk geweld. Naar aanleiding van de evaluatie is besloten om dit aanbod structuureel op te nemen met financiering vanuit het CJG. Peuter-IBer (project Vroeg erbij) De peuterIBer ondersteunt de peuterleidsters bij het vroeg signaleren en adequaat handelen bij problemen van peuters op bijvoorbeeld fysiek of sociaal emotioneel gebied. Hiertoe bezoekt de peuterIBer alle groepen en ondersteunt ze de leidster in het duiden van en omgaan met opvallend gedrag en het begeleiden daarvan in de groep. Daarnaast doet de peuterIBer individuele observaties bij kinderen waar vragen en twijfels over zijn. De peuterIBer kan de leidsters ook ondersteunen bij gesprekken met ouders. In 2011 is de PeuterIBer ook op de speelgroepen begonnen met het opbouwen van een werkrelatie. In 2010 heeft de peuter IBer: • 25 preventieve groepsbezoeken afgelegd • 24 individuele observaties gedaan Icare – JGZ De visie van Icare sluit naadloos aan bij de CJG-ontwikkelingen. De JGZ heeft een belangrijke rol bij vroegsignalering, immers alle kinderen worden gezien. Naast een screeningshuisbezoek vlak na de geboorte biedt het consultatiebureau 13 contactmomenten in de leeftijdsperiode van 0-4 jaar. Het bereik van het consultatiebureau is hoog. Ouders van kinderen die het consultatiebureau worden actief benaderd. In 2010 maakten (ouders van) 25 kinderen (van totaal 2.778) geen gebruik van de diensten van het consultatiebureau. Deze zijn overgedragen naar de huisarts. Icare wordt dan ook gezien als één van de kernpartners van het CJG. Ook voor de toeleiding naar VVE locaties is Icare een belangrijke partner. Icare werkt actief mee aan samenwerkingsafspraken m.b.t. sluitende aanpak zorgcoördinatie. Icare heeft ook actief geparticipeerd in het traject Positief Opvoeden Drenthe, een methodiek die goed aansluit bij het oplossingsgericht werken waar de professionals al in getraind waren.
5
De samenwerking met verloskundigen (1e en 2e lijn) is verder verstevigd. Bij gesignaleerde risico’s kunnen wijkverpleegkundigen een huisbezoek brengen, zodat al voor de geboorte van het kind ondersteuning mogelijk is. Ook wordt gewerkt aan een goede leefstijl gedurende de zwangerschap. Het blijkt dat tijdens de zwangerschap nog veel wordt gerookt c.q. alcohol wordt genuttigd. Een gezonde leefstijl tijdens de zwangerschap is belangrijk voor de ontwikkeling van het kind. Ouders waarderen de inzet van Icare met een ruime 7. In 2010 heeft de implementatie van het Digitale Dossier Jeugdgezondheidszorg (KD+) plaatsgevonden. Eind 2010 zijn alle dossiers gemigreerd naar KD+. Ook de meldingen in de Drentse Verwijsindex vinden direct plaats via KD+. Uit de registratie van Icare blijkt dat wijken/kernen een eigen accent hebben in problematiek. De meest geregistreerde risico’s zijn: chronisch zieke ouder, één ouder gezin en ouders met psychisch/psychiatrische probleem. In Hoogeveen zijn door de wijkverpleegkundigen veel activiteiten ingezet voor ouders en kinderen met één of meerdere risico’s, zoals extra huisbezoek, telefonisch consult, contact met procescoördinator CJG. Indien nodig wordt doorverwezen naar andere instanties. GGD –JGZ Het aantal screeningen dat de GGD heeft uitgevoerd bij 4-12 jarigen: 1297; Bij 13-18 jarigen: 640; Het aantal spreekuurcontacten jeugdarts: 862; Het aantal spreekuurcontacten jeugdverpleegkundige: 500; Aantal gezinnen opvoedondersteuning: 34 waarvan 8 trajecten POD. Aantal leerlingen besproken in zorgteams (en vastgelegd in KD+): 79. De cijfers hebben betrekking op schooljaar 2010-2011. De opkomst voor de eerste screening is 90%; 1 % geeft aan geen gebruik te willen maken van de JGZ en de laatste 9% wordt (nogmaals) uitgenodigd voor het spreekuur van de jeugdverpleegkundige. Positief Opvoeden Drenthe POD is een bewezen methode die ouders handvaten geeft om invloed uit te oefenen op het gedrag en de ontwikkeling van hun kind. Ouders worden met deze methodiek zelf aan het werk gezet, het belonen van positief gedrag en communicatie met het kind zijn de twee belangrijkste pijlers. Medewerkers van de GGD, van Icare, van SWW, van Yorneo en twee IB-ers van de beide samenwerkingsverbanden BAO hebben de POD training niveau 3 gevolgd en passen dit inmiddels met veel enthousiasme en zeer regelmatig toe. Op 16 november worden de definitieve getallen ( inzet van POD) per gemeente bekend gemaakt op een provinciale bijeenkomst, gebleken is echter al dat Hoogeveen POD relatief vaak inzet t.o.v. de andere Drentse gemeenten. Casus POD Een schoolmaatschappelijk werker kreeg een complexe casus toegewezen, waarbij de ouders niet bereid waren om over de problemen in gesprek te gaan. Ze zou het betreffende kind doorverwijzen naar Bureau Jeugdzorg., maar koos ervoor om te starten met POD, waarna de ouders in beweging kwamen en bereid waren om hulpverlening te aanvaarden. Ook bleek de doorverwijzing voor het kind niet meer nodig.
6
Is het doel van het CJG voldoende gerealiseerd? Als resultaten kunnen worden genoemd: • Er is een duidelijke toename van het gebruik van de website en het CJG telefoonnummer • De positie van ouders is versterkt • Er is beter zicht op wat er in gezinnen gebeurt en het verloop van ondersteuning en/of hulpverlening • De samenwerking tussen alle partners is verbeterd; er zijn heldere afspraken waar we elkaar op aanspreken. • Verantwoordelijkheden zijn in de CJG samenwerkingsovereenkomst helder belegd; partners kunnen hier op worden aangesproken • Door de heldere lijnen signaleren en acteren we in een vroeger stadium • Door inzet POD door Icare, GGD, medewerkers SWW wordt preventieve ondersteuning geboden • Binnen het basisonderwijs wordt aangehaakt door medewerkers ook POD te scholen. • De inzet van SMW leidt tot een verminderde inzet van duurdere zorg De gekozen richting blijkt duidelijk en effectief. Natuurlijk zijn we er nog niet. Dagelijks werken we aan verdere verbeteringen en verdere bekendheid. Ook activiteiten als opvoedmarkt, opvoedweek, CJG krant dragen hier aan bij. De voorlichting aan diverse externe partijen en het afstemmen en aansluiten van diverse organisaties behoeft permanent onderhoud. Terugkoppeling en afstemming tussen professionals kan worden verfijnd. Monitoren van de trajecten blijkt erg belangrijk. Aansluiting bij interne zorgstructuren “op afstand”, zoals bijv. binnen een ziekenhuis moet nog worden uitgewerkt. Activiteiten in de planning: • Aansluiten huisartsen bij CJG • Doorontwikkeling naar 1 loket voor alle zorg voor jeugd in het kader van decentralisatie jeugdzorg; voorbereidende gesprekken zijn gaande • Verder versterken van de positie van jongeren/ouders en het betrekken van hun sociale omgeving (Eigen Kracht principe) • Het kost tijd om de nieuwe werkwijze te implementeren: oude werkwijze moet worden losgelaten en een nieuwe werkwijze moet eigen worden gemaakt. De CJG coördinator besteedt veel tijd en aandacht aan informatiebijeenkomsten aan allerlei groepen professionals, aanspreken organisaties/professionals. • Uitbreiding project Vroeg erbij in 2012 naar kinderdagverblijven • PBS (Public Behaviour Support) training binnen een 10-tal basisscholen. Deze evidenced based methodiek biedt onderwijzer handvatten om vooral positief gedrag te benadrukken i.p.v. negatief gedrag te bestraffen. Deze methodiek leidt tot aantoonbaar minder probleemgedrag bij kinderen en tot betere leerprestaties. • Doorontwikkeling aanpak multiprobleem huishoudens door achter de voordeur aanpak: project Eigen Kracht, met één gezin, één plan en één regisseur. Naast de verdere ontwikkeling en versterking van het CJG worden de voorbereidingen getroffen voor de decentralisatie jeugdzorg. Dit wordt op Drents niveau opgepakt. De visie wordt naar verwachting begin 2012 vastgesteld. De volgende stap is om de visie te operationaliseren.
7
Financiën – begroting per 2012 Schoolmaatschappelijk werk PO en VO Zorgcoördinatie en ondersteuning POD Prenataal Zorgcentrale Nederland (CJG telefoon) Website CJG Communicatie – PR DVI en EKD Netwerkbijeenkomsten en desk.bevord. Kindspoor Vroeg Erbij in kinderdagverblijf JGZ Icare uniform deel JGZ Icare maatwerk JGZ GGD uniform deel JGZ GG maatwerk Divers Totaal
€515.712 € 91.943 € 6.000 € 20.000 € 35.000 € 13.000 € 20.000 € 80.000 € 20.000 € 5.000 € 10.000 €647.810 € 56.722 €502.375 € 62.704 € 17.000 ----------2.093.266
De personeelskosten voor zorgcoördinatie en –ondersteuning zijn deels in het Reguliere personeelsbudget opgenomen.
8
