Centrum Jeugd en Gezin HET PUBERBREIN

Centrum Jeugd en Gezin

HET PUBERBREIN

Oktober 2011 Themacoördinator: Yvonne Gijsbers

Thema Het puberbrein

INHOUDSOPGAVE Voorwoord Wat is het Centrum Jeugd en Gezin?

blz. 3

Inleiding Voor wie is dit themadossier? Waarom dit themadossier? Hoe werkt dit themadossier?

blz. 4 blz. 4 blz. 4

Thema het Puberbrein Waarom hebben wij gekozen voor het thema het puberbrein?

blz. 5

Aanbod gericht op kinderen/jongeren • • • • •

Cursussen / Trainingen Organisaties Sites Boeken Folders

blz. 6 blz. 6 blz. 6 blz. 7 blz. 8

Aanbod gericht op ouders/opvoeders • • • • •

Cursussen / Trainingen Organisaties Sites Boeken Folders

blz. 9 blz. 10 blz. 10 blz. 11 blz. 12

Aanbod gericht op professionals • Organisaties • Sites • Boeken • Folders • Themapakketten • Lespakketten

blz. 13 blz. 13 blz. 14 blz. 15 blz. 15 blz. 15

Bijlage 1: 10 tips voor het omgaan met pubers

blz. 17

Bijlage 2: 10 praktische inzichten Ouders & het puberbrein

blz. 19

Bijlage 3: Het puberbrein in de leersituatie

blz. 20

Bijlage 4: artikel voor ouders/opvoeders

blz. 22

Bijlage 5: interviews over het puberbrein op TV

blz. 23

Bijlage 6: uitnodiging themabijeenkomst

blz. 24

2


Voorwoord Wat is het Centrum Jeugd en Gezin1? Het Centrum Jeugd en Gezin is een netwerk- en samenwerkingsverband van instellingen die in Eindhoven diensten en hulp aanbieden bij opvoeden en opgroeien. Wij zijn er voor jeugdigen, ouders en professionals. Het CJG maakt zich sterk voor een goede samenwerking tussen de verschillende organisaties, zodat kinderen en ouders ook écht de hulp krijgen die ze nodig hebben. Het CJG kent twee pijlers. Deze pijlers zijn: 1. coördinatie van opvoeden opgroeiondersteuning. 2. coördinatie van de hulpverlening aan risicojeugd en hun ouders. De belangrijkste taken binnen de pijler opvoeden en opgroeien zijn: • versterking en coördinatie van opvoeden opgroeiondersteuning en • expertisecentrum opvoedondersteuning voor jeugd, ouders, vrijwilligers professionals.

en

De belangrijkste taken binnen de pijler risicojeugd zijn: • vroegtijdige signalering van risico's, waarbij het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd een belangrijk instrument vormt. • een efficiënte en effectieve aanpak van deze risico's (middels onder andere het Stedelijk Casusoverleg Risicojeugd, afspraken over ketencoördinatie, de inzet gezinscoaches en verbetering aansluiting preventief jeugdbeleid en geïndiceerde jeugdzorg). Het CJG sluit aan bij de structuur en de vindplaatsen in de wijken. Als het gaat om jeugd van 0 tot 12 jaar is de structuur van de SPIL-centra de basis voor beide pijlers. Opvoedingsondersteuning vanuit het CJG is aanvullend en ondersteunend op het aanbod in de wijken. De aanpak risicojeugd vanuit het CJG richt zich op die situaties waarin het zorgteam op school niet voor adequate oplossingen kan zorgen en waarbij van een eenvoudige doorverwijzing naar bijvoorbeeld Bureau Jeugdzorg geen sprake is. Voor jeugd van 12 jaar en ouder blijft school een belangrijke vindplaats. Schoolgaande jeugd is in beeld bij de zorgadviesteams en het schoolmaatschappelijk werk die op elke school aanwezig zijn. Het CJG richt zich op jeugd van 0-23 jaar. Ook voor 18+ zijn er mogelijkheden tot doorverwijzing en/of ondersteuning. Dit kan via het jongerenloket. Vanuit de pijler opvoeden en opgroeien wordt per jaar 4 keer een thematisch informatie dossier gemaakt, zodat professionals en vrijwilligers actuele informatie over dit thema hebben. Zo kunnen zij hun dienst en hulpverlening naar ouders verbeteren.

1

Deel van de tekst afkomstig uit ‘Ervaring rijker, doorontwikkeling Centrum Jeugd & Gezin 2009-2010’ door de Gemeente Eindhoven i.s.m. DSP Groep, januari 2009

3


Inleiding Voor wie is dit themadossier? Dit themadossier is ontwikkeld voor iedereen die in zijn werk te maken krijgt met opvoeden en opgroeien van kinderen en jongeren (0 tot 23 jaar). In dit themadossier vindt u informatie over het aanbod van cursussen, trainingen, organisaties en beschikbare materialen met betrekking tot het thema het puberbrein in en rondom Eindhoven. Waarom dit themadossier? Zoals u in het voorwoord heeft kunnen lezen zijn de belangrijkste taken binnen de pijler opvoeden en opgroeien, het versterken en coördineren van opvoeden opgroeiondersteuning en het opzetten van een expertisecentrum opvoedondersteuning voor jeugd, ouders, vrijwilligers en professionals. Vanuit dit punt zijn wij gaan werken met thema maanden. Elke 3 maanden staat er een thema centraal. De bedoeling van zo’n thema is om gedurende deze tijd te focussen op een bepaald onderwerp. Na afloop van de periode is er: a. inhoudelijke kennis vergaard die opgeslagen wordt bij CJG, fysiek of digitaal; kennis beschikbaar gesteld aan professionals in Eindhoven, digitaal. b. via de professionals kennis beschikbaar gesteld aan opvoeders, schriftelijk en/of mondeling; c. in beeld gebracht wat diverse instellingen in Eindhoven, maar eventueel ook daarbuiten, op dat thema te bieden hebben aan opvoeders, jeugd en professionals. Hoe werkt dit themadossier? De hierop volgende bladzijden zijn ingedeeld als volgt: • aanbod kinderen • aanbod ouders/opvoeders en • aanbod professionals Wij hebben voor deze indeling gekozen omdat de vragen over het puberbrein vanuit alle drie deze hoeken kunnen komen. Komt er een ouder met een vraag over het puberbrein, dan kunt u gemakkelijk even de bladzijde(n) kopiëren van het ‘aanbod ouders’. Dit geldt natuurlijk ook voor de andere doelgroepen. Ook kunt u een ‘thematafel’ inrichten met bijvoorbeeld foldermateriaal over het thema wat actueel is. Als u folders wilt bestellen kunt u contact opnemen met de contactpersoon die vermeld staat bij het aanbod. Aangezien wij (nog) niet op de hoogte zijn van al het aanbod in Eindhoven en regio en aangezien wij niet alles in het themadossier kunnen zetten (denk aan particulier aanbod), zal ook niet het gehele aanbod in dit themadossier staan. Voor meer informatie kunt u terecht bij het CJG. Wilt u materiaal inzien dat in dit themadossier wordt genoemd, dan kunt u tijdens de openingstijden van het Centrum Jeugd en Gezin in Eindhoven langs komen. Om er zeker van te zijn dat dit materiaal op dat moment beschikbaar is, kunt u een afspraak maken via het volgende telefoonnummer: 040 – 238 49 83 of mailen naar [email protected]. Het aanbod dat u via dit themadossier aangereikt krijgt, is up-to-date tot de datum die op dit dossier vermeld staat. Wij proberen het aanbod actueel te houden. Wij zullen wijzigingen en aanvullingen aanbrengen als deze bij ons bekend zijn. Heeft u zelf aanvullingen, dan kunt u contact opnemen met ons.

4


Thema Het puberbrein Waarom hebben wij gekozen voor het thema Het puberbrein? Lange tijd werd gedacht dat de hersens rond het twaalfde levensjaar uitgegroeid waren. Door nieuwe technieken voor hersenonderzoek is echter ontdekt dat de hersenen nog tot het vijfentwintigste levensjaar volop in ontwikkeling zijn. Dit heeft geleid tot nieuwe inzichten in het gedrag van pubers en adolescenten. Het blijkt namelijk dat bepaalde delen van de hersenen zich sneller ontwikkelen dan andere, wat er bijvoorbeeld voor zorgt dat pubers hun emoties minder in de hand hebben en risicovol gedrag laten zien. Door deze nieuwe inzichten valt bepaald gedrag van pubers en adolescenten beter te verklaren. Daarnaast is er ook meer duidelijkheid over waar deze doelgroep nou precies behoefte aan heeft. Dat levert praktische tips op voor ouders en professionals die met pubers en adolescenten te maken hebben. Een tweede reden om te kiezen voor dit thema is dat in Eindhoven vanaf 2012 Triple P 12+ aangeboden wordt. Triple P/Positief Opvoeden 12- is inmiddels bekend bij veel professionals en steeds meer ouders weten hun weg te vinden naar deskundig en duidelijk opvoedadvies. Vanaf 2012 kunnen ouders met oudere kinderen dus ook terecht!

5


Aanbod gericht op kinderen/jongeren Cursussen / trainingen •

Superpuber Je voelt je onzeker, je wilt erbij horen, je ontdekt je onafhankelijkheid en tast je grenzen af. Je komt los van je ouders, je wordt verliefd. Kortom, in de pubertijd gebeurt er een hele hoop. En dat is niet altijd even makkelijk. Helemaal niet voor pubers met ASS of ADHD. De SUPERPUBER training helpt. In 8 bijeenkomsten van 1,5 uur leer je wat je kwaliteiten zijn en hoe je deze kunt gebruiken in situaties die je moeilijk vindt. Je leert hoe je op een goede manier voor jezelf op kunt komen en je leert je omgeving beter te begrijpen. Adres: Telefoon: Website: E-mail:

Ruysdaelbaan 106 5613 DL Eindhoven 040-2655580 www.kordaat.nu [email protected]

Organisaties •

Jongerencentrum Dynamo: Info en adviespunt (FAQ) Je kunt bij het Info & Adviespunt terecht voor al je vragen over gamen, internet, verslaving, school, werk, geld, je rechten en plichten. Je kunt hier ook naartoe als je vragen of problemen hebt. Als het niet lekker gaat thuis, met je vrienden of op school. Er zitten mensen die je helpen met het vinden van oplossingen. Lukt dat niet in een keer, dan brengen zij je in contact met iemand die je verder kan helpen. Op deze website kun je zelf informatie vinden. Bovendien staan op deze site alle mogelijke organisaties, die iets voor je kunnen doen. En natuurlijk heel veel weblinks, waarop je zelf verder kunt zoeken. Adres: Telefoon: Website: E-mail:

•

Catharinaplein 21 5611 DE Eindhoven 040-2393110 www.dynamo-eindhoven.nl www.faq-eindhoven.nl

De kindertelefoon Word je gepest, heb je problemen thuis, ruzie met je vrienden of voel je je rot, dan kun je bellen of chatten met de Kindertelefoon. Dit kan elke dag (ook in het weekend) van 14.00 tot 20.00. Wil je niet bellen of chatten, dan vind je wellicht een tip in onze vragenkast op de website. Hier kun je 24 uur per dag terecht. Telefoonnummer: Website:

0800-0432 www.kindertelefoon.nl

Sites •

www.kijkinjebrein.nl Op deze website kun je meer lezen over hoe je brein werkt. Door middel van filmpjes en vragen krijg je steeds meer informatie over wat er gebeurd in je hersenen. Je kunt informatie die je interessant opslaan in je ‘werkgeheugen’, waardoor je na afloop een overzicht hebt voor bijvoorbeeld een spreekbeurt of een werkstuk.

6


•

www.juniorhersenen.nl Als je zelf deel wilt nemen aan het hersenonderzoek van Eveline Crone, dan kun je op deze website lezen hoe dat in zijn werk gaat. Verder vind je hier links naar allerlei filmpjes en artikelen die in het nieuws zijn geweest.

•

www.sense.info Heb je vragen over wat er met je lijf gebeurd in de puberteit? Wil je meer weten over seks, anticonceptie en veilig vrijen? Dan vind je hier betrouwbare informatie. Sense is onderdeel van de GGD. Op deze site vind je ook de gegevens van het jongerenspreekuur van de GGD, voor als je graag met iemand wilt praten maar bijvoorbeeld niet bij je huisarts terecht kunt.

•

www.jip.org JIP staat voor Jongeren Informatie Punt. Het JIP geeft informatie en advies over werk, school, drugs, geld, huisvesting, rechten en plichten, seks en vrije tijd. Op deze site vind je alle informatie die voor jou van belang is. Daarnaast kun je per e-mail vragen stellen. Je krijgt dan binnen twee werkdagen antwoord.

•

www.jongerenineindhoven.nl Op deze site vind je informatie over wat er door Welzijn Eindhoven georganiseerd wordt voor jongeren in Eindhoven. Ook vindt je hier de adressen van de jongerencentra, waar allerlei activiteiten georganiseerd worden op het gebied van sport, cultuur, ontmoeting en vrije tijd.

Boeken •

Puberboek – Sanderijn van der Doef en Marian Latour ISBN 90-216-1606-8 Als je net begint te puberen, is dat de start van een spannende periode vol veranderingen. Niet alleen je lichaam gaat er anders uitzien, je gaat je ook anders gedragen. Je verandert aan de buiten-, maar ook aan de binnenkant. Je gaat anders over seks denken, je plek in het gezin verandert en je vrienden en vriendinnen worden steeds belangrijker. Sanderijn van der Doef, seksuologe en schrijfster, geeft heldere informatie over al die veranderingen. Marian Latour maakte de vaak humoristische tekeningen. Zo ontstond een boeiende en bijzondere handleiding voor alle (pre)pubers.

•

Hoe overleef ik de puberteit - Francine Oomen ISBN 9789045111933 De puberteit is iets nieuws, en er verandert van alles. Denken je ouders nog steeds dat je een kleuter bent? Wat doen je ouders als ze horen dat je spijbelt of je eigen mening laat horen? Rosa heeft op alle vragen een antwoord, maar is ze er zelf wel blij mee? Opmerkelijk boek voor iedere puber of voor iedereen die van plan is het te worden.

•

Help ik wordt puber - Shushann Movsession ISBN 90-447-1062-1 Of je nu wel of niet al veranderingen in je lichaam hebt opgemerkt, dit coole boek zorgt ervoor dat jonge meisjes hun tienerjaren beter begrijpen. Jazeker, het kan een verwarrende en emotionele tijd zijn - maar met dit boek aan je zijde hoef je niet in je eentje door je puberteit te gaan. Het is een slim, intelligent, grappig en kleurrijk boek vol feiten en het vertelt zoals het is. Er wordt je verteld wat je kunt verwachten op lichamelijk en emotioneel gebied, op jouw weg naar het vrouw-zijn.

7


•

Je zult maar puber zijn – Sabine Thor-Wiedemann ISBN 90-447-1591-0 De puberteit is volop aan de gang en je stelt je een heleboel vragen? Welke veranderingen maakt je lichaam door? Hoe vind je de jongen of het meisje van je dromen? Hoe hebben andere jongeren de 'eerste keer' ervaren? In dit boek vind je heldere antwoorden op concrete vragen. Niet alleen de gebruikelijke onderwerpen worden besproken, maar ook fantasie, ervaringen en gevoelens zoals verliefdheid, jaloezie en de stress die komt kijken bij een eerste relatie. - Open en gevoelige antwoorden op alle belangrijke vragen - Ervaringsverhalen van jongeren - Veel actuele informatie, adressen en internetlinks.

•

Pubergids autisme - Caroline van der Velde ISBN 9789057122514 Hét handboek voor pubers en hun ouders, docenten en begeleiders. Als puber ga je op zoek naar wie je bent en hoe je in de wereld staat. Als je autisme hebt, komt daar nog een vraag bij: wat hoort bij jou en wat hoort bij je autisme? De puberteit is een goed moment om te leren hoe autisme je functioneren beïnvloedt: om zelfstandig te worden, zul je zelf oplossingen moeten vinden en je eigen stem moeten krijgen. Zo word je minder afhankelijk van je omgeving. En als je zelf weet wanneer je hulp nodig hebt, kun je daarom vragen - dat werkt beter dan je afsluiten.

•

Tienerklets! – Michal Janssen ISBN 9789081477949 Dit boek is voor jou en je ouders. Het staat vol vragen waarmee je samen kunt denken en dromen, lachen en zeuren, chillen en kletsen. Je vult het boek samen in met een van je ouders. De dingen die je liever niet met je ouders bespreekt, vul je in met een vriend of vriendin. Alleen kletsen in plaats van invullen kan natuurlijk ook. De onderwerpen variëren van je ideale feest tot drugs, van de dood tot verliefdheid.

Folders •

Pubergids voor meisjes (Rutgers Nissogroep). In deze brochure staat alles wat je wilt weten over de puberteit. Gratis te downloaden via: http://www.rutgersnissogroep.nl/shop/pubergids-voor-meisjes/?searchterm=pubergids

•

Pubergids voor jongens (Rutgers Nissogroep). In deze brochure staat alles wat je wilt weten over de puberteit. Gratis te downloaden via: http://www.rutgersnissogroep.nl/shop/pubergids-voor-jongens/?searchterm=pubergids

8


Aanbod gericht op ouders/opvoeders Cursussen / trainingen •

Puber in huis Het opvoeden van een puber is geen gemakkelijke taak. Bij het opvoeden van een puber met een achterstand is er vaak nog sprake van extra vragen: Wat mag ik verwachten van mijn puber? Wat zijn specifieke aandachtspunten in de opvoeding van kinderen die moeilijker leren. Hoe kan ik als ouder op bepaald gedrag reageren? Hoe kan ik regels en grenzen stellen? MEE Zuidoost Brabant biedt, specifiek voor ouders van kinderen met leermoeilijkheden, een kortdurende cursus ‘Puber in huis’ aan. Adres:

Telefoon: Website: E-mail: •

Pittige Pubers Wanneer kinderen ouder worden en de puberteit bereiken gaan ze steeds meer hun grenzen verleggen. Veel pubers trekken zich terug in hun eigen wereld en worden voor ouders moeilijker te bereiken. Het is dan fijn als je hier met andere ouders over kan praten. Ervaringen delen en elkaar steun geven. In de pubertijd is de rol van de ouder heel belangrijk, al lijkt dat soms van niet. Als ouder kan je veel betekenen voor je kind. Maar hoe doe je dat als je puber niet naar je wil luisteren? Hoe maak je samen afspraken en hoe doen andere ouders dat? De cursus bestaat uit 4 avonden en wordt georganiseerd door het Centrum Jeugd en Gezin. Adres: Telefoon: Website: E-mail:

•

locatie Eindhoven en De Kempen Laan van Diepenvoorde 37-43 Waalre 040 214 04 04 www.meezuidoostbrabant.nl [email protected]

Stadhuisplein 6 5600 CJ Eindhoven 040-2384983 www.cjgeindhoven.nl [email protected]

Groepscursus Positief Opvoeden/Triple P 12 + Veel ouders hebben gemengde gevoelens bij het vooruitzicht dat hun kinderen tieners worden. Positief Opvoeden kan dan uitkomst bieden. Ouders krijgen praktische tips en gaan aan de slag met een probleem waar ze thuis zelf tegen aan lopen. Na afloop van de cursus heb je verschillende handvaten om een positieve relatie met je tiener op te bouwen en te onderhouden. De principes van Positief Opvoeden staan hierbij centraal: 1. Een veilige, boeiende omgeving verzekeren 2. Een positieve leeromgeving creëren 3. Aansprekende discipline gebruiken 4. Realistische verwachtingen hebben 5. Voor jezelf zorgen als ouder Deze cursus wordt vanaf 2012 aangeboden door diverse organisaties in Eindhoven. Voor meer informatie kun je contact opnemen met het Centrum Jeugd en Gezin Eindhoven. Adres: Telefoon:

Stadhuisplein 6 5600 CJ Eindhoven 040-2384983

9


Website: E-mail: •

www.cjgeindhoven.nl [email protected]

Praten met je puber Het lijkt erop dat de puberteit steeds vroeger begint. In deze leeftijdsfase verandert er veel voor het kind zelf, maar ook voor de opvoeders. Door deze cursus krijgt u inzicht in de veranderende leefwereld van uw kind. Deze cursus is bedoeld voor allochtone en autochtone ouders/verzorgers met maximaal VMBO én met kinderen in de puberleeftijd. Bent u hoger opgeleid neem dan contact op met tel 040 269 58 39. Adres:

Telefoon: Website: E-mail:

ROC Eindhoven Ster College (volwassenenonderwijs) Frankrijkstraat 101 5622 AE Eindhoven 040-2694444 (infopunt) http://www.roceindhoven.nl/stercollege/ via website

Organisaties •

Centrum Jeugd en Gezin Eindhoven Heb je vragen over de opvoeding van je pubers? Wil je meer weten over het hulpaanbod voor pubers in Eindhoven? Dan kun je terecht bij het Centrum Jeugd en Gezin. Je kunt contact opnemen via de telefoon, mail of gewoon eens binnen lopen. Het Centrum Jeugd en Gezin is op maandag van 14.00-16.00 geopend en op dinsdag t/m vrijdag van 10.0016.00. Adres: Telefoon: Website: E-mail:

•


Doorstart van Humanitas Doorstart is een preventief programma gericht op opvoeding- en gezinsondersteuning voor gezinnen met kinderen in de leftijd van 6 tot 14 jaar. De ondersteuning richt zich op kwetsbare gezinnen met onvoldoende draagkracht en te weinig ondersteuning vanuit het eigen sociale netwerk. Doorstart heeft tot doel de vaardigheden en zelfvertrouwen van opvoeders te vergroten, het sociale isolement van gezinnen te verkleinen en het voorkomen van ernstige opvoedingsproblemen in een gezin. Telefoon: Website: E-mail:

040-206 53 50 (vraag naar Lucie Nijskens) http://doorstart.humanitaseindhoven.nl [email protected]

Sites •

www.positiefopvoeden.nl Positief Opvoeden is de site voor al je opvoedvragen. Op deze site vindt je onder Tips & Hulp bij ’tienertips’ praktische tips om allerlei dagelijkse opvoedproblemen aan te kunnen pakken. Daarnaast kun je je eigen vraag online stellen aan een deskundige medewerker. Als je een lezing bij wilt wonen of een cursus wilt volgen, dan kun je in de agenda zien waar en wanneer deze plaats gaan vinden.

10


Boeken •

Het Puberende Brein - Eveline Crone ISBN 9789035132696 In Het puberende brein beschrijft Eveline Crone wat er de laatste jaren is ontdekt over de hersenen van adolescenten. Ze legt op basis van deze recente inzichten uit waar de emotionele stormen vandaan komen, waarom de mening van vrienden opeens veel belangrijker wordt dan die van ouders, en wat we van adolescenten kunnen verwachten op school. De adolescentie is niet alleen een tijd van risicos en grenzen, maar ook van unieke mogelijkheden.Het puberende brein is interessant voor iedereen die kinderen in de adolescentenleeftijd heeft of zichzelf nog goed kan herinneren hoe het was om adolescent te zijn.

•

Puberbrein binnenstebuiten – Huub Nelis & Yvonne van Sark ISBN 9789021541952 Het lijkt wel of jongeren steeds sneller vowlassen worden. Jongeren schieten de lucht in, hebben seks, bijbaantjes en uitpuilende agenda´s én denken altijd alles beter te weten. Maar is dat wel zo? Kunnen pubers hun eigen gedrag overzien? In dit boek wordt een beeld geschetst van de belevingswereld van jongeren aan de hand van opvoeding, onderwijs, arbeidsmarkt en marketing.

•

Leuke pubers!? - stichting 2zussen ISBN 9789081521116 'Leuke pubers!?' is een compact, makkelijk leesbaar, praktisch en duidelijk boek. Je krijgt zicht op hoe je problemen kunt voorkomen of oplossen. Het is in eerste instantie bedoeld voor ouders maar ook bruikbaar voor anderen die met pubers te maken hebben. De pubers zelf worden ook niet vergeten. Zo sluit elk hoofdstuk af met handige tips voor pubers over bijvoorbeeld 'iets vertellen aan je ouders'.

•

Praten met je puber – Annette Heffels ISBN 90-274-2547-7 De puberteit is zowel voor kinderen als voor hun ouders een bijzondere periode. Natuurlijk maak je je als ouders wel eens zorgen: komt mijn kind de puberteit goed door? Wordt mijn zoon niet te veel beïnvloed door vriendjes? Wat doet mijn dochter de hele dag op internet? Hoe kan ik een goede afspraak maken over uitgaan? Maar over het algemeen is het ontroerend en leuk om te zien hoe je kind met vallen en opstaan volwassen wordt. Praten met je puber is geen boek met regeltjes over opvoeden. Annette Heffels gaat in op de relatie tussen ouders en hun pubers. Zij vertelt hoe pubers denken en hoe ouders hen kunnen helpen om hun opvattingen te onderzoeken en te toetsen.

•

Alles went, ook een adolescent – T. Compernolle ISBN 9789020950502 Een niet te missen boek voor ouders, leerkrachten en hulpverleners die dagelijks met adolescenten te maken hebben. Als het nu nog goed gaat met die adolescenten, dan is dit een boeiende handleiding in de psychologie van de adolescent. Vergelijk het met de handleiding van je auto in het handschoenkastje: je bladert het even door als de auto nieuw is, en dan vergeet je het... tot er iets fout dreigt te gaan. Dan is dit boek een uitstekende wegwijzer om het gedrag van de adolescent weer op het juiste spoor te krijgen.

•

Pubergids autisme - Caroline van der Velde ISBN 9789057122514 Hét handboek voor pubers en hun ouders, docenten en begeleiders. Als puber ga je op zoek naar wie je bent en hoe je in de wereld staat. Als je autisme hebt, komt daar nog

11


een vraag bij: wat hoort bij jou en wat hoort bij je autisme? De puberteit is een goed moment om te leren hoe autisme je functioneren beïnvloedt: om zelfstandig te worden, zul je zelf oplossingen moeten vinden en je eigen stem moeten krijgen. Zo word je minder afhankelijk van je omgeving. En als je zelf weet wanneer je hulp nodig hebt, kun je daarom vragen - dat werkt beter dan je afsluiten. •

Omgaan met je tiener – Dr. Sani Mann, Dr. Paul Seager en Jonny Wineberg ISBN 9789044723373 U hebt het gered tijdens de babyjaren en de peuterpuberteit. U bent de basisschool en de overgang naar de middelbare school doorgekomen. Uw kind wordt elke dag groter en slimmer – en misschien wel angstaanjagender. Daarom hebben de psychologen Sandi Mann en Paul Seager samen met jeugdwerker Jonny Wineberg hun kennis gebundeld om u al het advies te geven dat nodig is om uw kind – en uzelf – de komende jaren door te helpen.

Folders •

Help een puber in huis (Rutgers Nissogroep) Deze brochure hoort bij de pubergidsen voor jongens en meiden (zie folders onder aanbod voor kinderen/jongeren). Er staat in beschreven wat ouders kunnen verwachten als hun zoon of dochter gaat puberen. De brochure is gratis te downloaden via: http://www.rutgersnissogroep.nl/shop/brochure-help-een-puber-in-huis

12


Aanbod gericht op professionals Organisaties •

Centrum Jeugd en Gezin Eindhoven Heb je vragen over de opvoeding van je pubers? Wil je meer weten over het hulpaanbod voor pubers in Eindhoven? Dan kun je terecht bij het Centrum Jeugd en Gezin. Je kunt contact opnemen via de telefoon, mail of gewoon eens binnen lopen. Het Centrum Jeugd en Gezin is op maandag van 14.00-16.00 geopend en op dinsdag t/m vrijdag van 10.0016.00. Adres: Telefoon: Website: E-mail:

•


Nederlands Jeugdinstituut Het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) verzamelt kennis over jeugd en opvoeding. Op hun site vind je veel informatie over allerlei onderwerpen. Kijk bijvoorbeeld eens onder ‘dossiers’. Daarnaast kun je als organisatie advies en ondersteuning vragen bij het NJi en kun je je gratis abonneren op de wekelijkse nieuwsbrief. Adres: Telefoon: Website:

Catharijnesingel 47 3511 GC Utrecht Je vraag kun je stellen via een vragenformulier op de website www.nji.nl

Sites •

www.haltoostbrabant.nl Halt ontwikkelt uiteenlopende projecten met en voor scholen of wijken en vaak opgezet met andere (keten-) partners. Onder het kopje ‘projecten’ vind je de projecten die Halt op dit moment aan kan bieden. Zij kunnen tevens meedenken met oplossingen voor problemen waar jij in je wek tegen aan loopt. Daarbij richten zij zich met name op zogenaamde ‘first offenders’ en hun ouders.

•

http://blog.youngworks.nl/ Op deze site vind je veel informatie over wat jongeren bezig houdt. Via de blog wordt je op de hoogte gehouden van trends en signalen in de jongerencultuur. Ook worden de resultaten van diverse onderzoeken vertaald naar de praktijk. Deze site is met name interessant voor informatie over hoe je jongeren kunt bereiken en om te weten te komen wat hen bezig houdt.

•

www.hersenenenleren.nl Het breinblog van Prof. Dr. Jelle Jolles richt zich met name op hoe mensen leren en wat voor gevolgen de nieuwe inzichten hebben voor bijvoorbeeld het onderwijs. Jolles geeft commentaar op de bruikbaarheid van deze inzichten en gaat in op actuele kwesties.

13


Boeken •

Het Puberende Brein - Eveline Crone ISBN 9789035132696 In Het puberende brein beschrijft Eveline Crone wat er de laatste jaren is ontdekt over de hersenen van adolescenten. Ze legt op basis van deze recente inzichten uit waar de emotionele stormen vandaan komen, waarom de mening van vrienden opeens veel belangrijker wordt dan die van ouders, en wat we van adolescenten kunnen verwachten op school. De adolescentie is niet alleen een tijd van risicos en grenzen, maar ook van unieke mogelijkheden.Het puberende brein is interessant voor iedereen die kinderen in de adolescentenleeftijd heeft of zichzelf nog goed kan herinneren hoe het was om adolescent te zijn.

•

Puberbrein binnenstebuiten – Huub Nelis & Yvonne van Sark ISBN 9789021541952 Het lijkt wel of jongeren steeds sneller vowlassen worden. Jongeren schieten de lucht in, hebben seks, bijbaantjes en uitpuilende agenda´s én denken altijd alles beter te weten. Maar is dat wel zo? Kunnen pubers hun eigen gedrag overzien? In dit boek wordt een beeld geschetst van de belevingswereld van jongeren aan de hand van opvoeding, onderwijs, arbeidsmarkt en marketing.

•

Wij zijn ons brein - Dick Swaab ISBN 9789025435226 Een gedegen overzicht van wat het hersenonderzoek van de laatste decennia heeft opgeleverd aan kennis over ons brein. De auteur was jarenlang directeur van het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen.

•

Ellis en het verbreinen - Jelle Jolles ISBN 9789075579536 Dit boek beschrijft de inzichten uit de hersenwetenschap en gaat in op bijdragen van biologie versus omgeving. Hersenen zijn essentieel voor het leren, voor het geheugen, voor sociaal gedrag en voor ons denken en beleven. Gelukkig is niet alles biologisch bepaald en hebben ouders en school een belangrijk aandeel in de vorming van kinderen en jongeren. Jolles geeft in dit boek zijn visie over betere methoden van onderwijs en opvoeding.

•

Tieners in de knoei – I. Engelen & I. Coosemans ISBN 90-209-5263-3 De psychologie van het gezonde verstand. De auteurs zijn beiden geschoold in gedragsgerichte jongerenbegeleiding en hebben veel ervaring in de schoolpraktijk. In dit boek wordt op heldere wijze beschreven hoe we inzicht kunnen krijgen in problemen van tieners en hoe we hen kunnen helpen

•

Zo willen wij het – F. van Beek ISBN 9789066655065 Wie kan beter vertellen wat vraaggericht werken is, dan de ouders en jongeren die de hulp nodig hebben? In 'Zo willen wij het' staat beschreven waaraan goede hulp volgens hen voldoet, hoe zij willen dat een hulpverlener met hen omgaat en wat zij verwachten van een hulpverlenende organisatie. Ouders en jongeren houden er hun eigen criteria op na, die verrassend concreet, realistisch en bruikbaar zijn. Het is een boek met veel citaten. Honderden interviews en tientallen onderzoeken waarin de klant zelf aan het woord komt, vormden de basis. Het geeft geen blauwdruk, maar bouwstenen voor een meer vraaggerichte jeugdzorg. Dat kan alleen een jeugdzorg zijn die ouders en jongeren meer macht, informatie en samenhang biedt.

14

Thema Het puberbrein •

Ik heb ook wat te vertellen - Martine delfos ISBN 978 90 6665 652 9 Communiceren met pubers en adolescenten. Pubers zijn meesters in communicatie, meedogenloos afstraffend als je niet echt in contact met hen treedt. Echt communiceren met pubers is dynamisch en verrijkend, maar je moet wel de juiste houding aannemen en de juiste toon aanslaan.

•

Pubergids autisme - Caroline van der Velde ISBN 9789057122514 Hét handboek voor pubers en hun ouders, docenten en begeleiders. Als puber ga je op zoek naar wie je bent en hoe je in de wereld staat. Als je autisme hebt, komt daar nog een vraag bij: wat hoort bij jou en wat hoort bij je autisme? De puberteit is een goed moment om te leren hoe autisme je functioneren beïnvloedt: om zelfstandig te worden, zul je zelf oplossingen moeten vinden en je eigen stem moeten krijgen. Zo word je minder afhankelijk van je omgeving. En als je zelf weet wanneer je hulp nodig hebt, kun je daarom vragen - dat werkt beter dan je afsluiten.

Folders •

Help een puber in de klas (Rutgers Nissogroep) Deze brochure hoort bij de pubergidsen voor jongens en meiden (zie folders onder aanbod voor kinderen/jongeren). Er staan lessuggesties, tips voor het geven van seksuele voorlichting en veelgestelde vragen en antwoorden in. De brochure is gratis te downloaden via: http://www.rutgersnissogroep.nl/shop/brochure-help-een-puber-in-deklas

Themapakketten •

In de puberteit – BO en VO Doelgroep: ouders met kinderen in de pubertijd. Doelstelling: ouders leren over verschillende ontwikkelingsfasen, lichamelijk, verstandelijk en sociaal-emotioneel; ouders leren ingaan op de behoeftes en de belevingswereld van pubers; ouders krijgen handvaten over het omgaan met pubers. Dit themapakket kan gelend worden via het Centrum Jeugd en Gezin Eindhoven. Graag aanvragen via de website. Website: Vindplaats:

www.cjgeindhoven.nl Onder professionals; Expertisecentrum; Themapakketten

Lespakketten •

Lesbrieven kijk in je brein – Voor docenten in het basis- en voortgezet onderwijs De lesbrieven zijn bedoeld om leerlingen ervan bewust te maken dat de hersenen van belang zijn bij alles wat ze denken en doen. De lesbrieven bevatten achtergrondinformatie, klassikale vragen, denkoefeningen, opdrachten en illustrerende afbeeldingen en filmfragmenten. De lesbrieven zijn gratis te downloaden via http://docenten.kijkinjebrein.nl/

15

Thema Het puberbrein •

About You! – Voor docenten in het voortgezet onderwijs Je kunt About You! inzetten als verdieping van of als toevoeging aan je lessen. Het materiaal is gevarieerd en behandelt in vogelvlucht thema’s als lichaam en gezondheid, voortplanting, menstruatie en geestelijke of sociaal-emotionele ontwikkeling. Ook komen onderwerpen als persoonlijke hygiëne en zelfreflectie aan bod in het lesmateriaal. Het lespakket is gratis aan te vragen via www.aboutyou.nl

16


Bijlage 1: 10 tips voor het omgaan met pubers Tien tips voor het omgaan met pubers 1. Toeschouwer Kijk naar je puber niet alleen als opvoeder, maar ook als toeschouwer. Zo kun je beter zien hoe je kind volwassen probeert te worden en kun je ook trots hem zijn. 2. Geen preek Toon belangstelling voor het reilen en zeilen van je puber zonder meteen klaar te staan met je eigen mening. Dat wordt al gauw een ‘preek’ en dat is wel het laatste waar je kind behoefte aan heeft. 3. Ondersteuning Begeleid je kind bij moeilijke zaken zoals het kiezen van een vakkenpakket of een opleiding. Steun je kind bijvoorbeeld bij problemen met vrienden/vriendinnen, ruzie, verbroken verkering etc. 4. Experimenteren gaat weer over Realiseer je dat veel van wat je puber doet experimenteren is: het opdoen van ervaringen om te ontdekken wat hij of zij kan of wil, wat bij hem of haar past. De meeste experimenten houden na een tijdje weer op 5. Niet verbieden Al zou je misschien niets liever willen, je puber iets verbieden (omgang met die jongen, een stickie roken, een breezer drinken, ...) heeft geen zin. Je riskeert hooguit dat hij of zij het juist wel gaat doen, maar dan stiekem. 6. Praat open met je kind Praat open over onderwerpen als roken, drinken etc. met je puber. Daarvoor is het nodig dat je als ouder zelf ook het een en ander van deze onderwerpen af weet. Over diverse onderwerpen zijn brochures verkrijgbaar, ook speciaal voor ouders van pubers. 7. Duidelijke regels Maak alleen duidelijke regels bij wat je echt belangrijk vindt. Op tijd de hond uitlaten kan belangrijker zijn dan het geven van een zoen voor het slapen gaan. Het scheelt een hoop geruzie en bovendien, laat je je puber zo meer in zijn waarde. 8. Onderhandelen Onderhandel samen over regels en grenzen. Dat is de beste manier om ruzies te vermijden of op te lossen. Bovendien maakt je puber zo kennis met geven en nemen. Onderhandelen kan over van alles: zakgeld, kamer opruimen, roken, drinken, hoe laat thuiskomen, noem maar op. 9. Hoe onderhandelen a. Maak eerst duidelijk wat de puber wil of vindt en dan wat jij wilt of vindt. b. Bedenk samen allerlei oplossingen, zonder hierop nog te reageren met ‘belachelijk’ of ‘ja, dat zou kunnen’ c. Bekijk welke oplossingen voor jullie haalbaar zijn d. Kies hier samen een oplossing uit en spreek af dit te gaan proberen. Hierbij is het belangrijk dat beide partijen het eens zijn. e. Maak duidelijke en concrete afspraken hierover. Bijvoorbeeld over wie wat doet en hoe vaak.

17


f. Ga na een tijdje na of jullie allebei tevreden zijn over de gemaakte afspraak. Zo niet, dan moet de afspraak misschien worden bijgesteld of er moet voor een andere oplossing worden gekozen. 10. Schouderklopjes Vooral niet vergeten af en toe eens een schouderklopje te geven! Mopperen doe je waarschijnlijk vaak genoeg in deze periode, maar complimentjes geven? Probeer te letten op dat wat wél goed gaat en zeg daar iets positiefs over. Basis: aandacht, liefde en belangstelling Pubers moeten kunnen terugvallen op de aandacht, de liefde en belangstelling van hun ouders. Pubers hebben dit méér nodig dan ze vaak laten zien. Laat blijken dat je van hem/haar houdt en zeg dit af en toe eens. Heb vertrouwen in jezelf als opvoeder. Je hebt je kind een aantal normen bijgebracht over goed en kwaad, eerlijkheid en oneerlijkheid die hij zich eigen gemaakt zal hebben. Je kunt erop vertrouwen dat deze normen en waarden bij je puber overeind zullen blijven, ook al lijkt het er soms op dat er sprake is van een ‘lichte vorm van verstandsverbijstering’. Heb vertrouwen in de ‘bagage’ die je in alle voorgaande jaren aan je kind hebt meegegeven!

18


Bijlage 2: 10 praktische inzichten Ouders & het puberbrein

19


Bijlage 3: Het puberbrein in de leersituatie

20


21


Bijlage 4: Artikel voor ouders/opvoeders De verschuivende rol van ouders ten opzichte van hun kinderen vanaf de puberteit Jelle Jolles, neuropsycholoog en hersenwetenschapper, heeft in zijn boek “Ellis en het verbreinen” de volgende onderverdeling gemaakt: 10-14 jaar ouder als manager: Jongeren • Simpele overzichtelijke taken en beslissingen lukken veelal in het hier en nu • Geen reflectievermogen Ouder • Voor ingewikkelder taak, met emoties en keuzes op lange termijn hulp van ouders nodig • jongeren uitnodigen te spreken over de mogelijke consequenties en oplossingen (inleven in anderen) • Regels stellen; deel onderhandelbaar, deel “heilige geboden”

14-17 jaar ouder als sturende coach: Jongeren: • “mij, mezelf en ik” en ik kan alles aan (brommeren zonder helm) • Leermotivatie tot een dieptepunt gedaald • Toegenomen aandacht voor peer group • Grote hang naar avontuur Ouder • Langs de zijlijn aanmoedigen en soms bijsturen • Ouders als plaatsvervangende prefontale hersenkwab: bieden van structuur, duidelijkheid en ‘geweten’. • Regulatie van overkokende emoties • Feedback en de “volwassen” blik • Ouder als motivator door in gesprek te gaan en inzicht te verschaffen

17-23 jaar ouder als consulent: Jongeren: • Moeite met (emotionele)lange termijn-beslissingen Ouder • Van inspiratiebron naar vertrouweling • Routes door het leven beelden voorleggen • Abstraherend en relativerend denkvermogen

22


Bijlage 5: interviews over het puberbrein op TV In onderstaande programma’s zijn de afgelopen tijd hersenwetenschappers en psychologen geïnterviewd over het puberbrein. •

Breingeheim – aflevering 4 In deze serie wordt de ontwikkeling van het brein besproken vanaf het prille begin tot en met het rijpe brein. Aflevering 4 gaat over het puberbrein. Website: Directe link:

•

Profiel – afleveringen 8 en 15 november 2009 In deze uitzendingen worden Dick Swaab en Eveline Crone uitgebreid geïnterviewd over hun boeken en hun werk. Website: Directe link:

•

www.omroepmax.nl http://www.omroepmax.nl/?waxtrapp=fboxxIsHnHUVONUEkywWlzwW

http://profiel.kro.nl http://profiel.kro.nl/seizoenen/2009/ (naar beneden scrollen naar de juiste data)

Buitenhof – De groeistuipen bij brein, puber en adolescent Hoe moet het verder met de jongens in Nederland? Ze blijven vaker zitten dan meisjes, halen lagere cijfers en gaan vaker zonder diploma van school. In Buitenhof een special over de gevolgen van recent hersenonderzoek op de opvoeding en onderwijs aan pubers en adolescenten. Met Jelle Jolles, hoogleraar Hersenen, gedrag en educatie aan de VU in Amsterdam, Bas Levering, lector Algemene Pedagogiek aan Fontys Hogescholen in Tilburg, en Gerda Croiset, Opleidingsdirecteur Geneeskunde aan de VU in Amsterdam. Website: Directe link:

www.vpro.nl/programma/buitenhof/ http://www.vpro.nl/programma/buitenhof/afleveringen/43255237/

23


Bijlage 6: uitnodiging themabijeenkomst

Themabijeenkomst over het puberbrein door Youngworks Datum: Tijdstip: Plaats: Voor:

3 oktober 2011 19.30 – 21.30 (open vanaf 19.00) Raadzaal, Stadhuisplein 1, Eindhoven Professionals uit Eindhoven

Maandagavond 3 oktober organiseert het Centrum Jeugd en Gezin in samenwerking met Youngworks een themabijeenkomst voor professionals uit Eindhoven over het puberbrein. Youngworks doet onderzoek onder jongeren en volgt op de voet wat hen bezig houdt. Zodoende hebben zij veel nuttige informatie verzameld voor het werkveld. Het gaat hierbij vooral over de ‘normale puber’. De excessen lezen we allemaal in de krant, maar hoe gaat het met al die andere jongens en meiden? Wat houdt hen bezig? Wat kun je verwachten van een puber? Hoe zorg je ervoor dat hun talenten benut worden? Deze en andere vragen zullen uitgebreid aan bod komen. Tijdens de avond zal er zeker ruimte zijn voor het stellen van vragen en krijgt je praktische tips die je kunt gebruiken in je werk. Aanmelding: Je kunt je tot 23 september opgeven via onze website: www.cjgeindhoven.nl. Het aantal plaatsen is beperkt, dus meld je op tijd aan. Je krijgt altijd bericht of je aan de bijeenkomst kunt deelnemen. Wij hopen je op 3 oktober te mogen begroeten! Met vriendelijke groet, Heinz Faber Hoofd Centrum Jeugd en Gezin Centrum Jeugd en Gezin Eindhoven

24

Centrum Jeugd en Gezin HET PUBERBREIN

Recommend Documents