centraal.nu NUMMER 10 MAART 2014
KIJK VOOR MEER NIEUWS EN INFORMATIE OOK OP WWW.AMSTERDAMCENTRAAL.NU
IJ-zijde gaat hard
Vreugde en verdriet
pagina 4
pagina 13
Bouwen en afbouwen
Knusse bruine kroeg
pagina 10
pagina 14
Centraal.nu
MENINGEN
CENTRAALTJES
Zeg het maar!
Centraal.nu is het magazine over werkzaamheden en ontwikkelingen in en rond station Amsterdam Centraal. Ieder kwartaal informeren NS, ProRail en Gemeente Amsterdam u over het laatste nieuws uit het stationsgebied en de achtergronden ervan. Kijk voor meer informatie en de meest actuele berichten op www.amsterdamcentraal.nu. Hier kunt u zich ook aanmelden voor een rondleiding en de digitale nieuwsbrief.
Meningen van reizigers, bouwers, ondernemers en bezoekers.
Flink eind op weg Aan het eind van de middentunnel is de bouw van een nieuwe trap en roltrappen naar spoor 15 in volle gang.
Metro-ingangen schieten op De drie metro-ingangen op het Stationsplein beginnen nu echt vorm te krijgen.
is dit begin mei klaar. En de derde, zuidelijke ingang nabij de kruising Prins Hendrikkade/ Damrak, volgt later dit jaar.
Eind januari ging de eerste ingang open aan de oostkant van het plein. Aan de westkant krijgt de tweede nieuwe entree momenteel zijn definitieve inrichting. Naar verwachting
De metro-ingang aan de oostkant van het plein heeft twee rolpaden en een trap. De trapleuningen en de glaspanelen langs de rolpaden krijgen ingebouwde led-verlichting.
Trap komt terug De buitentrap naar de sporen 1 en 2A (tussen de taxistandplaats en de fietsenstalling naast het IBIShotel) gaat dit voorjaar weer open. De exacte openingsdatum hangt af van de plaatsing van toegangspoortjes. De trap was sinds het najaar van 2012 gesloten. Dit was nodig om ruimte te maken voor de bouw van een fiets- en voetgangerstunnel onder de sporen door. Sindsdien konden reizigers gebruik maken van een omleidingsroute via de fietsenstalling. Zodra de trap weer open is gaat de omleidingsroute dicht. De trap zal permanent open zijn, behalve tussen één en vijf uur ’s nachts. Reizigers kunnen tijdens deze afsluiting via de oostelijke ingang van het station naar de nachttreinen. 2 CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014
De glazen achterwand op het perron is verplaatst om ruimte te maken voor de trap en roltrappen. De komende periode plaatsen de bouwers de traptreden voor
de vaste trap en betegelen ze de wanden erlangs. Ook brengen ze een nieuwe vloer, plafond en verlichting aan. Er worden ook twee winkels gebouwd. De puien hiervan zijn inmiddels geplaatst en de winkels worden nu afgebouwd en ingericht. De trap en roltrappen gaan deze zomer open, tegelijkertijd worden ook de twee nieuwe winkelunits opgeleverd.
De entree aan de westkant wordt hier identiek aan. De zuidelijke ingang krijgt drie roltrappen. Eenmaal beneden geeft de metrohal een voorproefje van hoe de toekomstige Noord/ Zuidlijn-stations eruit gaan zien. De materialen voor de vloeren, de wanden en de plafonds zullen ook elders langs de lijn worden gebruikt.
“Het is hier prachtig geworden”, vindt ze. “En met onze winkel ben ik ook heel blij. Licht, overzichtelijk en ruim. Het is alsof we onze klanten met grote open armen verwelkomen.” Erica heeft filialen in heel Nederland. Het verkoopt onder meer geneesmiddelen, supplementen, kruiden en cosmetica. Voor de producten van het eigen merk gebruikt de keten kruiden, planten, etherische oliën en biologische ingrediënten.
Nog even geduld De opening van de nieuwe fiets- en voetgangerstunnel aan de westkant van het station laat nog even op zich wachten. Dit heeft vooral te maken met de verkeersveiligheid. Want de Michiel de Ruijter-autotunnel aan de IJ-zijde is nog niet klaar. Begin volgend jaar is de De Ruijterkade naar verwachting autovrij, en kan de fiets- en voetgangerstunnel open. Ook de huidige werkzaamheden aan de IJ-zijde van het station zijn een sta-in-de-weg voor openstelling. Aan de voorzijde van het station moet nog een aanpassing plaats vinden aan de kruising van de Martelaarsgracht met de Prins Hendrikkade. De route vanuit de tunnel sluit hier straks op aan.
Talitha Streelder is filiaalmanager van Erica. Met haar collega’s verhuisde ze onlangs van de westtunnel terug naar de middentunnel. Daar was Erica tot tien jaar geleden ook al gevestigd.
Aan de De Ruijterkade heeft de gemeente een grote buis voor rook- en warmteafvoer laten plaatsen.
Stevige schoorsteen Mocht onverhoopt in de tunnelbuizen van de Noord/Zuidlijn of op de perrons brand ontstaan, dan voert deze ‘schoorsteen’ rook en hitte snel af. De rechthoekige buis meet ongeveer 6,5 bij 1,5 meter en heeft een hoogte
van ruim 20 meter. Vanaf het plafond boven de perrons loopt hij door de grond langs de autotunnel, langs de trappen bij spoor 15 en ademt ten slotte uit tussen de oude en nieuwe kap van het station.
“Klanten weten ons gelukkig ook hier weer te vinden”, ervaart Talitha. “Maar ik zou het nog wel wat levendiger willen zien. ’s Ochtends is het nog vrij rustig, ’s middags is het meestal al wat drukker. Nu ja, die drukte zal zeker toenemen als begin 2015 de in- en uitgang van de middentunnel aan de IJ-zijde weer open gaat. Dan komen hier vanzelf meer mensen.” Wat betreft de huidige situatie vindt Talitha de ingang van de middentunnel wat donker. “Het zou fijn zijn als daar betere verlichting kan komen. En zet er dan meteen ook een bord neer met daarop een overzicht van welke winkels men hier kan vinden.” CENTRAAL.NU CENTRAAL.NU NUMMER NUMMER10 2014 8 2013 3
Hele busstation in december open
BOUW
Grote sprongen voorwaarts aan IJ-zijde
Ook in het busstation aan de IJ-zijde van Amsterdam Centraal zat tot voor kort nog een opening. Die had dezelfde reden als bij de kap: eronder werd nog gewerkt. Inmiddels is het gat gedicht en gedurende de rest van dit jaar maken de bouwers het busstation helemaal af.
Aan de IJ-zijde van station Amsterdam Centraal buitelen de bouwers bij wijze van spreken over elkaar heen. Ze maken de overkapping af, richten het busstation definitief in en leggen de laatste hand aan de autotunnel. Het gaat hard met de drie projecten!
“Er moet nog veel gebeuren”, zegt Charles Mann, “zoals de bouw van het definitieve eilandperron met 22 halteplaatsen, natuursteen op de stoepen, asfalt op de weg, verlichting, beveiligingscamera’s en de omroepinstallatie. Aan de oostkant bouwen we bovendien een chauffeursruimte.”
Rob Gerritsen
Hand- en spantdiensten In twee shifts van elk twaalf uur (dus de klok rond) bouwt een team van zo’n twintig medewerkers van aannemer Hollandia de stalen spanten van het laatste stuk kap. Meewerkend voorman Rob Gerritsen: “We doen dit per spant in drie delen. Eerst de twee buitenste delen (één op de kade en één tegen het stationsgebouw aan) en tot slot het middendeel.” Een secure klus uiteraard: “Bij het afstellen van het staal hebben we een speling van slechts twee millimeter. Alles moet precies op zijn plek blijven. En het glas dat aannemer Strukton monteert mag natuurlijk niet gaan schuiven. Wij injecteren daarom de bouten met een speciaal materiaal dat ervoor zorgt dat het glas blijft zitten.” Rob en zijn collega’s hebben intussen een perfect uitzicht. “Ik zag onlangs een arrestatie. Die man rende het busplatform op maar de politie zat er meteen bovenop. Hartstikke alert. Leuk om te zien vanuit de hoogte!” 4 CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014
Vanuit de stationshal leidt straks een groot aantal roltrappen, vaste trappen en liften naar het busstation. Later volgen nog roltrappen en liften vanuit de metrohalte. Aan de uiteinden heeft het busstation drie op- en afritten: twee aan de oostkant en één aan de westkant. Aan beide kanten komen bovendien ‘kiss and ride’-stroken voor het ophalen en wegbrengen van reizigers. De taxistandplaats verhuist van de centrumzijde van het station naar een plek bij de westelijke op- en afrit. Het hele busstation gaat in december 2014 officieel open.
Charles Mann
Overkapping deze zomer klaar Boven het busstation en de De Ruijterkade is hij niet te missen: de overkapping van glas en staal. Het middendeel was tot voor kort nog open. Dit moest omdat eronder aan het busstation, de autotunnel en de Noord/Zuidlijn werd gewerkt. Maar nu is het zover dat de gemeente Amsterdam ook dit laatste deel van de kap dicht kan maken. IJSEI-projectmanager Charles Mann: “Het gaat om de laatste zes stalen spanten van elk 33.000 kilo. Het glas dat ertussen komt is speciaal voor de kap ontwikkeld. Het bestaat uit twee lagen met kunststoffolie ertussen. Het is dun en weegt weinig maar is supersterk. De samenstelling van het glas dempt het geluid van regenwater.” In mei ligt het glas erop. Dan is ook in grote rode letters AMSTERDAM te lezen. Na het verder afwerken van de kap is alles deze zomer klaar.
Het nog lopende werk heeft een aantal gevolgen. • De De Ruijterkade is tot half mei van maandag tot en met vrijdag meestal afgesloten voor autoverkeer tussen 20.30 uur en 5.30 uur. Er geldt in beide richtingen een omleidingsroute via de Kattenburgerstraat, Prins Hendrikkade en Westertoegang/Droogbak. Fietsers en voetgangers kunnen altijd de kade gebruiken. Op zaterdagen en zondagen is hij voor alle verkeer open. • Vrijwel alle EBS-bussen richting Waterland vertrekken tot medio juli dit jaar vanaf de oostkant van het busstation in plaats van de westkant. De bussen naar Landsmeer vertrekken vanaf de Odebrug. De halte op de Prins Hendrikkade is de tijdelijke eindhalte.
Op www.amsterdam.nl/ijsei de bouw van de overkapping in twee minuten en 3.800 foto’s.
Autotunnel: na veiligheidstest in gebruik De Michiel de Ruijtertunnel voor het autoverkeer is in zijn ruwe vorm klaar. Hij bestaat uit twee buizen van 300 meter met elk twee rijstroken en ertussen een ‘servicetunnel’. Hierin zitten de technische installaties voor onder meer verlichting en cameratoezicht. Tussen de tunnelbuizen komen ook de roltrappen en liften die voor een snelle verbinding zullen zorgen tussen de metrohalte, de stationshal en het busstation. “We besteden bij de tunnel veel aandacht aan veiligheid”, zegt Charles Mann. “Hij wordt uitgerust met camera’s, een omroepinstallatie, vluchtdeuren, noodtelefoons en slagbomen. Het is een stadstunnel dus de maximale snelheid wordt 50 kilometer per uur. Voertuigen met gevaarlijke stoffen mogen er niet doorheen. Bijzonder is ook dat de tunnel een waterreservoir heeft van 120 kubieke meter, vergelijkbaar
met de inhoud van acht brandweerwagens. Autobranden zijn daarmee snel te blussen.” De bouw, inrichting en installatie van de veiligheidsvoorzieningen is na de zomer klaar. “We zijn nu alle mogelijke scenario’s aan het bespreken met onder meer de verkeerscentrale en de nood- en hulpdiensten. Wat kan er gebeuren en hoe handelen we dan? Dit gaan we na de zomer uitgebreid testen in de praktijk”, aldus de projectmanager. Naar verwachting wordt de Michiel de Ruijtertunnel eind dit jaar in gebruik genomen.
Op www.amsterdam.nl/ijsei meer informatie over de autotunnel en een kaartje van het compacte vervoersknooppunt aan de IJ-zijde.
CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014 5
OMGEVING
Nieuwe blikvanger: A DAM
Lichtpuntjes in niemandsland
Amsterdam Noord krijgt een nieuwe blikvanger, perfect te bewonderen en straks te bereiken vanaf de IJ-zijde van station Amsterdam Centraal: A’DAM ofwel ‘Amsterdam Dance and Music’. De voormalige toren van Shell op Overhoeks wordt omgetoverd tot een ministad van tweeëntwintig verdiepingen met onder meer bars en clubs, een hotel, woningen en kantoren. Absolute trekpleister wordt het uitkijkpunt op de bovenste verdieping, met eronder een ronddraaiend restaurant. Op de onderste verdieping komen een sportschool en
Het in januari afgesloten Amsterdam Light Festival leeft bij station Amsterdam Centraal voort. Op de laatste dag van het evenement werd in de Oostertoegang het permanente kunstwerk ‘Hang in there (you will be fi ne)’ onthuld. De Oostertoegang is de water- en wegverbinding tussen het IJ en het Open Havenfront aan de oostkant van het station. De Dienst Infrastructuur
Verkeer en Vervoer van de gemeente vond dat het ietwat donkere gebied wel wat lichtpuntjes kon gebruiken. Een kolfje naar de hand van Illuminate, een Amsterdams ontwerpbureau dat gespecialiseerd is in het verbeteren van publieke ruimtes met behulp van licht en media. Illuminate ontwierp ‘Hang in there (you will be fine)’. Het bestaat uit zesendertig transparante buizen met led-verlichting die onder de spoorbruggen boven het water hangen. De buizen gloeien langzaam op en dempen vervolgens weer. Zo ontstaat onder invloed van de wind en de trillingen van het passerend treinverkeer een
fascinerend schouwspel van licht, beweging en reflectie boven het water. Jasper Klinkhamer en Matthijs ten Berge van Illuminate: “De plek boven het water tussen de nieuwe betonnen spoorbrug en de oude stalen bruggen is momenteel een soort niemandsland dat de binnenstad scheidt van het IJ. Dit kunstwerk wil de stad een hart onder de riem steken en verbinden. De onderdoorgang is hiervoor uitermate geschikt omdat het zintuiglijk een heftige plek kan zijn: het enorme gedender van de treinen, de vochtigheid en het donkere water. Geen betere plek voor een installatie als deze: transparant, licht, rank en fijn.”
een zwembad met een doorzichtige vloer. De 80 meter hoge toren werd ontworpen door architect Arthur Staal, in opdracht van Shell. Hij ging open in 1971 en huisvestte tot 2009 het Shell-kantoor. Staal positioneerde de toren in een hoek van 45 graden ten opzichte van het IJ. Deze ‘overhoekse’ (diagonale) positie bezorgde het gebouw zijn oorspronkelijke naam ‘Toren Overhoeks’. De nieuwe eigenaren, waaronder ID&T en Massive Music, gaan komende juni aan de slag met de verbouwing. A’DAM gaat eind 2015 open.
Dat zit wel goed In de Cuypershal, de centrale stationshal, heeft NS op de plek waar tot voor kort het AKO-filiaal was een aantal zitbankjes geplaatst. Ze zijn voorzien van stopcontacten voor opladers van telefoons en laptops. De
bankjes bieden niet alleen uitzicht op de huidige hal maar ook op die van de toekomst, dankzij een mooie afbeelding met toelichting op de muur van hoe de gerenoveerde hal er straks uitziet.
Dag van de Bouw: 24 mei De Dag van de Bouw is de jaarlijkse open dag van bouwprojecten in Nederland. Dit jaar vindt hij plaats op zaterdag 24 mei. Ook in en rond Amsterdam Centraal zal weer het nodige gebeuren. Bij het maken van deze Centraal.nu waren de details nog niet bekend. Houd dus onze website www.amsterdamcentraal.nu in de gaten of kijk op www.dagvandebouw.nl. 6 CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014
CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014 7
FOTO FEBRURARI 2014
Amsterdam Centraal van boven Kijk voor meer informatie over de bouwprojecten op:
www.amsterdamcentraal.nu
3 2 8
5
1 9
6
7
8 CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014
1
Overkapping, busstation (+1) en autotunnel (-1). Zie ook pagina 4&5.
2
Afbouw Westpassage. Zie pagina 10&11.
3
Bouw IJ-hal. Zie pagina 10&11.
4
Kunst in de Oostertoegang. Zie pagina 6&7.
5
Fiets- en voetgangerstunnel. Zie pagina 12.
6
Trap naar spoor 1 en 2A. Zie pagina 2.
7
Metrotoegang aan westzijde voorplein. Zie ook pagina 2 en pagina 15.
8
Nieuwe (rol)trappen naar spoor 15 vanuit middentunnel. Zie ook pagina 3.
9
Schoorsteen warmte- en rookafvoer. Zie pagina 3.
4
CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014 9
BOUW
den af en toe wat geluid doordringen via de bouwwanden”, verwachten Bart en Tim. In de laatste twee maanden van dit jaar volgt de inrichting van de winkels. De westpassage gaat naar verwachting begin 2015 open. “Waarna we starten met de oostpassage tussen de midden- en oosttunnel. Ook die afbouw zal een jaar gaan duren.”
Twee hallen Maar nú al hebben Bart en Tim nog een tweede project onder hun hoede: het eerste deel van de IJ-hal. “Amsterdam Centraal heeft over een paar jaar twee volwaardige entrees: de bestaande monumentale stationshal aan de centrumzijde en de moderne IJ-hal aan de kant van het water”, vertellen ze. De IJ-hal wordt een rechthoekig gebouw langs de complete lengte van het station. Hij wordt 250 meter lang, 45 meter breed en circa 4 meter hoog. Het dak van de hal is de onderkant van het busstation. En de vloer ligt op kadeniveau boven de metro- en autotunnel.
IJ-hal in startblokken, westpassage richting eindstreep In maart begon op Amsterdam Centraal de bouw van de IJ-hal. Dit is de nieuwe entree van het station aan de IJ-zijde langs de hele lengte van het stationsgebouw. Tussen de west- en middentunnel startte tegelijkertijd de afbouw van de westpassage, één van twee (nu nog verscholen) nieuwe onderdoorgangen tussen het centrum en het IJ. Begin volgend jaar gaan deze passage en een deel van de hal open.
Z
e zijn al enige tijd in hun ruwe vorm klaar: twee nieuwe passages in station Amsterdam Centraal. “We hebben parallel aan de bestaande tunnels twee extra onderdoorgangen gemaakt. Eén tussen de west- en middentunnel en één tussen de midden- en oosttunnel”, vertelt Bart Daalder, als ontwikkelaar bij NS Stations verantwoordelijk voor de bouw. “De passages geven de stationsbezoekers straks een soepele verbinding tussen het centrum en het IJ. Er komen geen toegangspoortjes. Vanuit de passages kunnen bezoekers dus niet de perrons op en af. Maar ze hoeven ook niet in of uit te checken om door het station heen te kunnen lopen. Halverwege de passages komt een verbinding naar de middentunnel. Die wordt wél voorzien van poortjes.”
10 CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014
Mooie winkels Beide passages zijn flinke jongens: zo’n 90 meter lang, ruim 3 meter hoog en elk met een vloeroppervlak van ruim 3.000 vierkante meter. Plek genoeg dus om er iets moois van te maken. “Beide passages zien er straks stijlvol en luxueus uit met hoogwaardige materialen en prettige verlichting. Beide krijgen bovendien een aantal mooie winkels waar reizigers die wat meer tijd hebben op hun gemak kunnen rondkijken”, aldus Tim Heijenbrock, voor NS Stations betrokken bij de verhuur van de winkelruimtes. “De winkels in de westpassage vallen allemaal binnen de categorie ‘fashion, beauty, lifestyle & gifts’. We zijn nog bezig met de verhuur. In de loop van dit jaar maken we bekend welke firma’s in deze passage komen.”
De IJ-hal komt daartussen met een glazen gevel en zes ingangen.
de westtunnel en de veerboten blijft gewoon in gebruik.
Scan in 3D
Verblijfshoreca
“We bouwen nu eerst het deel van de hal dat begint tegenover de steigers van de veerboten en loopt tot en met de middentunnel”, legt Bart uit. “Wat een project als dit spannend maakt, is dat je niet kunt oefenen. Het prototype is meteen het eindproduct. Aannemer Kondor Wessels heeft het werkgebied daarom driedimensionaal gescand. Zo weten we nu heel precies wat de afmetingen en oppervlaktes zijn en wààr wát moet komen. Dat voorkomt discussies en vertraging.” Tegelijk met het stuk IJ-hal restaureren de bouwers de al bestaande serviceruimtes voor onder meer opslag, schoonmaak en energievoorziening. Die bevinden zich aan de IJ-zijde van het station in een monumentaal gedeelte. Al het werk gebeurt terwijl de De Ruijterkade gewoon open is voor het verkeer. Ook de doorgang voor voetgangers tussen
Ook dit stuk IJ-hal en de serviceruimtes moeten eind dit jaar klaar zijn en begin 2015 in gebruik gaan. Bart: “De westpassage en de inen uitgang van de middentunnel komen beide uit in de IJ-hal. Beide gaan daarom eveneens begin 2015 open.” Voordat de IJ-hal zijn deuren kan openen, moet hij natuurlijk eerst worden ingericht. Tim: “Aan de kant van het station komen winkels en voorzieningen zoals Tickets & Service. Aan de IJ-zijde komen eveneens winkels en verblijfshoreca: plekken waar je iets kunt eten en drinken en wat langer kunt verblijven. Ze zullen variëren van fastfood tot een wat hoger segment met bediening. Maar altijd met uitzicht op het water!”
Verbouwen = verhuizen De verbouwing van Amsterdam Centraal vindt plaats in verschillende fases. Dit heeft als gevolg dat winkels soms (tijdelijk) moeten plaatsmaken voor werkzaamheden. Ze krijgen dan een ander onderkomen op het station. Voor de afbouw van de westpassage en het maken van een ingang ervan aan de centrumzijde zijn Starbucks en HEMA eind februari verhuisd.
toekomstige westpassage
Minimale hinder Tot november dit jaar vindt de afbouw van de westpassage plaats. De bouwers voorzien de ruwbouw van wanden, vloeren, plafonds en technische installaties. De zestien winkelruimtes zullen 30 tot 200 vierkante meter groot zijn. Ze krijgen puien van glas, hout en staal, vergelijkbaar met wat al te zien is in de middentunnel. “Omdat de passage nog helemaal afgesloten is, zal de hinder van de afbouw minimaal zijn. Hooguit zal er aan beide uitein-
Bart Daalder (links) en Tim Heijenbrock
toekomstige IJ-hal
CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014 11
IN BEELD
CENTRAAL.TOEN
Op avontuur rond het station
Een dag vol vreugde en verdriet
Dat in en rond Amsterdam Centraal wordt gebouwd, is een open deur. Maar wat gebeurt er achter gesloten deuren? En wat is het verhaal bij alle werkzaamheden? De rondleidingen vanuit informatiecentrum Stationsplein 7 zijn dé manier om wijzer te worden. Met een voorlichter en een groep medebelangstellenden gaat u op avontuur. Na een inleiding en een korte film neemt u een kijkje achter de schermen bij een van de
projecten (zoals op deze foto de fiets- en voetgangerstunnel) of op een bouwplaats. Aanmelden is heel eenvoudig. Op www.amsterdamcentraal.nu staat een link naar de agenda. Klik hierin op de gewenste rondleiding. Na het invullen van enkele gegevens ziet u een formulier om de rondleiding aan te vragen. Bellen of mailen kan ook: 020 3445070 of
[email protected].
Begin mei herdenkt Nederland zijn oorlogsslachtoffers en viert het de vrijheid. In Amsterdam gingen in 1945 rond de bevrijding vreugde en verdriet hand in hand. Terwijl iedereen feest vierde hing op station Amsterdam Centraal nog een gespannen sfeer. Er ontstond een confrontatie tussen Nederlanders en Duitsers. Daarbij kwam Willem Zeeman om het leven. Een plaquette in de stationshal herinnert daaraan.
O
p 7 mei 1945 sluiten de Binnenlandse Strijdkrachten, een tijdelijk leger dat tijdens het laatste oorlogsjaar vanuit het verzet is ontstaan, Amsterdam Centraal hermetisch af. Dat is pure noodzaak. Enkele honderden Duitsers hebben zich verschanst in het station. De meesten van hen hopen met de trein naar huis te kunnen. Een confrontatie met de feestvierende Nederlanders zou onherroepelijk leiden tot een bloedbad. Een aantal leden van de Strijdkrachten gaat het station binnen om de Duitsers te ontwapenen. Een van hen is de 22-jarige koerier en sergeant Willem Hendrik Zeeman. Volgens de overlevering is Willem de eerste die in het station kan proberen om Duitsers, die nog niet op de hoogte zijn van de wapenstilstand, ervan te overtuigen dat zij kansloos zijn. In zijn kielzog heeft Willem Isa Baschwitz. Zij
12 CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014
spreekt uitstekend Duits, heeft zich verkleed als verpleegster en moet fungeren als tussenpersoon. Maar het loopt helemaal fout. Bij een vuurgevecht komen zeventien Duitse militairen om het leven en twee Nederlanders, waaronder Zeeman. Isa Baschwitz weet even later zowel de Duitsers als de Nederlanders op de hoogte te stellen van het staakt-het-vuren. Daarna treffen leidinggevenden van beide kanten elkaar en is de ontwapening en overgave snel een feit. Koningin Wilhelmina kende na de oorlog Willem Zeeman postuum de Bronzen Leeuw toe. En de Vereniging Dragers van Bronzen Leeuw en Bronzen Kruis, waaronder Isa Baschwitz, nam het initiatief voor een gedenkplaat in het station. Deze werd in de tachtiger jaren onthuld in de Cuypershal, de centrale hal van het
station. De laatste jaren ging hij verscholen achter bouwschuttingen maar voorlopig is hij weer te zien, op een pilaar naast de hoofdingang: ‘7 mei 1945 / Hier viel voor de Vrijheid / W. H. Zeeman / 22 jaar oud’. Ter nagedachtenis aan wat de Amsterdamse feestvreugde die voorjaarsdag een rouwrandje gaf. Dick Keijzer Op de achterpagina ziet u nóg een gedenkplaat. Deze is te bekijken vanaf het perron langs spoor 2 en herdenkt spoormedewerkers die omkwamen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Heeft u herinneringen aan Amsterdam Centraal? Mail ze in maximaal 100 woorden naar
[email protected] met in de onderwerpregel ‘Centraal.nu / Herinneringen’. Vermeld erbij uw naam, uw woonplaats, uw huidige of vroegere beroep, uw leeftijd en uw telefoonnummer. En wie weet ziet u uw verhaaltje in een volgende editie terug!
CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014 13
BEKEND MET AMSTERDAM CENTRAAL
‘ Geen hippe bar maar een bruine kroeg’ In elke Centraal.nu: een bekende Amsterdammer aan het woord over station Amsterdam Centraal.
MENINGEN
CENTRAAL OP
Wat mij opvalt…
Twitter
Centraal.nu vraagt in elk nummer naar úw mening. Deze keer informeerden we bij de nieuwe metro-ingang aan de oostkant van het station wat reizigers en bezoekers ervan vinden.
De meest opvallende tweets van onze volgers op @020centraal
mooier dan die rode schuttingen.” Kinderwagens, rolstoelen en fietsen mogen in verband met de veiligheid de rolpaden níet op. “Dat begrijp ik wel”, zegt David. “Het zou gevaarlijk kunnen zijn voor jezelf en anderen.”
H
et zijn spannende tijden voor Hanneke Drenth. Ze was anderhalf jaar weg uit Amsterdam en woonde in Haarlem. Maar binnenkort verhuist ze tot haar grote genoegen weer terug. De cabaretière – samen met Anne van Rijn op de planken als Dames Voor Na Vieren en wekelijks op de radio te horen als zangeres van het Kopspijkers-lied – heeft op Amsterdam Centraal het gevoel dat ze thuiskomt. “Ik vind dit een knus station. Een bruine kroeg in plaats van een hippe bar. Ik vind het ook het prettigste station van Nederland. Er is altijd reuring waardoor ik me veilig voel. Het station van Haarlem is prachtig maar het is er ‘s avonds laat uitgestorven. Daarom ben ik veel liever hier.” Hanneke’s vroegste herinnering aan Amsterdam Centraal is gekoppeld aan het winkelen met vriendinnetjes op het Waterlooplein toen ze 13 jaar was. “Maar al snel durfde ik de metro niet meer in. Doodeng vond ik dat als tiener. Nu is het geen punt meer hoor. Alles is veel ruimer geworden en die grote nieuwe ingangen worden heel mooi. Wel lijkt het alsof eromheen het Stationsplein groter is gemaakt. Ik kwam hier onlangs aan en toen leken de trams veel verder weg te staan dan voorheen!” Terug verhuizen naar Amsterdam betekent ook dat Hanneke (33) haar fiets weer bij het station moet zien te parkeren. Daar ziet ze niet echt naar uit. “Ik háát die fietsflat! Nooit plek, geen doorstroming. Zet er desnoods nog drie neer! Of introduceer een systeem zoals op Schiphol voor kort- en langparkeren.”
‘ Ik vind ook de rest van de ingang er goed uitzien. De oude was soms nat en vies’ Moreno
O
ver één ding is wie je het ook vraagt enthousiast. De brede rolpaden die gebruikers van de metro naar de hal onder het Stationsplein brengen zijn een hit. “Net zo handig als op Schiphol!”, zegt student Zorg & Welzijn Moreno. “En ik vind ook de rest van de ingang er goed uitzien. De oude was soms nat en vies.” De oostelijke entree is de eerste van de drie op het Stationsplein die zijn definitieve aankleding heeft (meer hierover op pagina 2). Moreno is er blij mee dat het juiste déze is. “Ik kom van IJburg en dus meestal met tram 26. Ik kan meteen doorlopen.”
Emma en Merel
‘ Ik vind het wel goed dat de ingang er niet zo opvallend uitziet’ Piet
‘ Dat natuursteen aan de buitenkant is mooier dan die rode schuttingen.’ David
14 CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014
‘ Mooi wel, vooral dat rolpad. Maar de kleuren vinden we natuurlijk saai.’
Over dat laatste is ook David te spreken. Eveneens student, dit keer Informatica, komt meestal via het NS-station in Amsterdam aan. “Kan ik dus meteen doorlopen vanuit de oostingang.” Hij heeft geen enkele kritiek op hoe de entree geworden is. “Die rolpaden gebruik ik al. En dat natuursteen aan de buitenkant is
Weer heel positief is ze over de winkels in het station. Hanneke’s hotspots zijn HEMA, Starbucks en AKO. En ze prijst de reiniging: “Een superprestatie om zo’n groot gebouw schoon te houden.” Dames Voor Na Vieren staat eind april een aantal avonden in De Kleine Komedie met ‘Bruids- en Grafwerk’. Meer informatie: www.damesvoornavieren.nl.
Emma en Merel uit Zaandam komen de metrohal ingestoven. Ze hebben grote haast want ze zijn op weg naar school. “Mooi wel, vooral dat rolpad. Maar de kleuren vinden we natuurlijk saai! Verder maakt het ons niet zoveel uit. Je loopt er toch alleen maar overheen.”
Piet uit Leiden doet een dagje Amsterdam. Leunend tegen de muur rondom de metroingang zegt hij: “Ik vind het wel goed dat de ingang er niet zo opvallend uitziet. Maar waarom hier drie ingangen zijn snap ik niet. Is één niet genoeg? En ik vind het vreemd dat je eerst het station uit moet en dan pas naar beneden kunt.” Waarna hij instemmend knikt als we hem vertellen dat in de Cuypershal van het station nog een extra ingang wordt gebouwd.
17 januari 2014 Leendert @leendertpuntcom Mooi stukje stukje straatkunst @020Centraal pic.twitter.com/ E14BNP5whR
22 januari 2014 Heineken Experience @Heineken_Exp Blauwe router-lichtjes in de stationshal @ Station Amsterdam Centraal http://instagram. com/p/fS8fXNRrjM/
22 februari 2014 Hugo Hoes @hugohoes Weekendtip: even relaxen in de comfortzone op @020Centraal. #Middentunnel #gratis pic.twitter.com/8CRHMv5iNb
8 maart 2014 W. Ploos van Amstel @Amsterdam1012 Elke dag geeft de @NoordZuidlijn een stukje Amsterdam terug... @020Centraal pic.twitter.com/SCBq8qVw9F
Bekijk meer tweets en retweets op @020centraal Bezoek Amsterdam Centraal ook op Facebook! facebook.com/amsterdamcentraalstation020 CENTRAAL.NU NUMMER 10 2014 15
Colofon Centraal.nu is een uitgave van Gemeente Amsterdam, NS en ProRail 4e jaargang, nummer 10, maart 2014 Redactieadres Centraal.nu Stationsplein 9 1012 AB Amsterdam T 020 344 50 74 F 020 344 50 80 E
[email protected] I www.amsterdamcentraal.nu @020centraal facebook.com/amsterdamcentraalstation020 Teksten Bas Berwers Tekstbijdrage Dick Keijzer Eindredactie Gemeente Amsterdam Foto’s Felix Kalkman, Gé Dubbelman, Janus van den Eijnden, Archief Amsterdam Centraal Artist’s impressions IJ-hal: Wiel Arets Architects Westpassage: Benthem Crouwel/ Powerhouse/MerkX Luchtfoto middenpagina Paul Deelman, 24 februari 2014 Vormgeving Monter, Amsterdam Druk Drukkerij Mart.Spruijt bv Oplage 35.000 exemplaren Wijzigingen in planning en ontwerp voorbehouden. Aan deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend. De gemeente Amsterdam, NS en ProRail aanvaarden geen aansprakelijkheid voor onjuistheden en onvolledigheden.
