Rita Schiphorst Preuper
DEPARTMENT OF REHABILITATION MEDICINE / CENTER FOR REHABILITATION
Chronische pijn en
hulpmiddelen, voorzieningen en aanpassingen
Chronische pijn
3 miljoen Nederlanders
Kosten Medische kosten: 400 miljoen euro
Ziekteverzuim en lange termijn beperkingen in functioneren Ruim 7 miljoen verzuimde werkdagen
Totale kosten: 4 miljard
Slobbe, 2006
Pijn is een onaangename sensorische en emotionele beleving,
geassocieerd met een actuele aanwezige of een potentiële weefselbeschadiging of beschreven in termen van een dergelijke beschadiging.’
Pijnsysteem
PGE2 SP CGRP
Bron: Douglas Fields Sci Amer. 2010
IL 1
Factoren die een bijdrage leveren aan het in stand houden van de pijn • Somatische factoren • Cognities, disfunctionele gedachten, catastroferende gedachten • Emoties, gevoelens, stemmings- en angst-problematiek • Gedrag, ontwijking, fysiek deconditioneringssyndroom • Sociale factoren, omgeving, werk, gezin • Psychopathologie
Werkgroep Pijnrevalidatie Nederland
WPN niveau’s
1 t/m 4
Huisarts Familie Internet Bedrijfsarts Fysiotherapeut Orgaanspecialist Psycholoog Revalidatiearts Verzekeringsgeneeskundige 9
Samenwerken
12
Behandelprogramma in het kort
Behandeldoelen
Onderliggende theorieën
Patiënten Pijn > 6 weken Specifiek (of aspecifiek)
Aspecifiek: lage rugklachten, nekklachten, RSI, fibromyalgie, bekkeninstabiliteit etc.
Na rugoperaties (failed back surgery)
Indicatiestelling
Pijnklachten van het houdings-en bewegingsapparaat Goede motivatie van patiënt, duidelijke hulpvraag Geen verdere diagnostiek of behandeling elders Geen co-morbiditeit die revalidatie-belemmerend werkt. Voldoende leer- en trainbaar
Specifieke pijnrevalidatie-indicatie
Behandeling primair gericht op functieherstel pijnbestrijding is secundair wil weer normaal gaan functioneren thuis en in werk zonder hulpmiddelen / voorzieningen
Behandeling 1. Passend bij het WPN niveau (complexiteit)
2. Passend bij de individuele problematiek van de patiënt 3. Gericht op duidelijke functionele doelstellingen 4. Volgens evidence based richtlijnen en 5. Voldoet aan de kwaliteitscriteria van Revalidatie Nederland
Doelstellingen van de behandeling: 1. Hervatten van dagelijkse doelstellingen en taken 2. Werkhervatting bij ziekteverzuim 3. Terugdringen van medische en paramedische consumptie 4. Afbouw van hulpmiddelen en hulp van derden 5. Afstemmen belasting en belastbaarheid 6. Angst en depressieve gevoelens verminderen 7. Vergroten van zelfredzaamheid t.a.v. de klachten
Pijnrevalidatie
functioneren 100%
50% Pijncontingent
tijd
functioneren 100%
Tijdcontingent pijn
pijn
50%
tijd
Waddell (2006) Er is sterk bewijs dat werk goed is voor zowel fysiek als mentaal functioneren en welbevinden.
De voordelen van werk overtreffen de risico’s daarvan en zijn groter dan de voordelen van ziekteverzuim.
Poliklinische pijnrevalidatie
Ft en Et 2 keer per week Psychologie 1 keer per week Gemiddelde behandelduur 12 weken
Educatie!
Nummer 1
Voorwaarden voor verdere uitleg
voldoende aandacht voor somatiek gehoord, erkend voelen uitgebreide terugkoppeling A, LO, AO hulpvraag en zorgen patiënt?
Model van Loeser (BPS model) pijngedrag
pijnbeleving
pijngewaarwording
nociceptie
Functioneren van patiënt wordt beïnvloed door:
Biologische
Psychologische en
Sociale factoren
Biopsychosociaal model Ergotherapeut
Hoge eisen aan zichze stellend
Overbelasting Gedrevenheid
Belastbaarheid
Fysiotherapeut
Perfectionisme PIJN
Psycholoog
Vermijding van belasting
Bang voor nieuwe hernia
Arts
Zorgen over de toekom
Schuldgevoelens Beperkingen in werk en privé
Ervaring met hernia + iatrogene effecten
Depressie
Centrale sensitisatie
Ruggenmerg
Hersenen
32
Reticulaire formatie nociceptoren introceptoren (hart, darmen, longen, blaas)
proprioceptoren: spieren, gewrichten, pezen arousal / slaap-waakritme bewustzijnsniveau etc 33
Limbische systeem
reactie op bedreiging (pijn)geheugen leerprocessen
beslissingen emoties: agressie/angst
beloning/straf 34
NORMAAL
35
SENSITISATIE
MODULATIE
36
Pijnnetwerk
sensitisatie
Doel uitleg sensitisatie
Doel brug biomedisch naar psychosociaal:
verklaring persisteren pijn zonder daadwerkelijke schade verklaring veel nevenklachten bv verhoogde spierspanning geruststelling en toch houvast oorzaak
insteek op activatie, acceptatie, opbouw, vertrouwen, plezier, balans
PIJN ≠ SCHADE
Schade zonder pijn Tumor, schotwond
Pijn zonder schade: Verstoord herstel na letsel, ontregeling, spastische darm, FM, etc
BELASTING - BELASTBAARHEID
Van Dijk et al, 1990
ICF
Triggerpoints
Travell and Simons
Factoren die een bijdrage leveren aan het in stand houden van de pijn (Fear avoidance model van Vlaeyen e.a. 1995, 2000) vermijding
herstel beperkingen depressie
selectieve aandacht
exposure pijnsensatie angst catastroferen
cognitieve herstructurering en angst reductie
Psychologie
ACT (Schreurs)
Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
Experientiele vermijding ligt aan de basis van veel problemen / lijden.
Vermijding van pijn / emoties / gedachten is het probleem ipv de oplossing!
ACT STEP 1
Accept: stoppen met proberen om oplossing te
vinden STEP 2
Choose: kiezen van je waarden
STEP 3
Take action: richting je waarden
samengevat
Uniforme theoretische onderbouwing
Consequent
Een taal, een plan
