C
O N J U N C T U U R N O T A HALFJAARLIJKSE CONJUNCTUURANALYSE VOOR VLAANDEREN
O KTOBER 2008 V LAAMSE R EGERING
S TUDIEDIENST VLAAMSE
OVERHEID
I N H O U D S T A F E L
I
V
N T E R N A T I O N A A L
L
A
A
N
D
E
R
E
N
Algemeen
3
Eurozone
4
Verenigde Staten
6
Japan
7
Algemeen
8
Indust rie
9
Handel
11
Bouw
12
Gezinnen
12
A rbeidsmarkt
13
Inleiding
15
Aandeel in het uitvoer pak ket T
O
DE
P
I
nationale
16
Marktaandelen
17
Def inities en infor matie
22
Publicaties
23
SVR website
24
C
U I T VOE R NA A R DE N I E U W E GROEI L A N DE N
I
N
F
O
R
M
A
T
I
E
TA BEL 1: R EËLE
GROEI VA N H ET BBP ( I N %) R E A LISAT I ES E N VO ORU OR U I TZ IC H T E N BEL GI E I N I N T ER NAT IONA A L PER PE R SPE C T I EF
Internationaal
Reële Realisaties groei BBP 2007 (%) België Nederland Duitsland Frankrijk Eurozone VK VSA Japan China
2,8 3,5 2,5 2,2 2,6 3,0 2,0 2,1 11,4
Prognoses 2008 Prognoses 2009 OESO IMF Eur OESO IMF Eur Comm Comm 1,7 1,4 1,7 1,7 0,2 1,5 2,3 2,3 2,6 (2,2) 1,8 1,0 1,8 1,9 1,8 1,8 (1,8) 1,1 0,0 1,5 1,8 0,8 1,6 (1,0) 1,5 0,2 1,4 1,7 1,3 1,7 (1,3) 1,4 0,2 1,5 1,8 1,0 1,7 (1,1) 1,4 -0,1 1,6 1,2 1,6 0,9 1,1 0,1 0,7 1,7 0,7 1,2 1,5 0,5 1,1 9,7 10,0 9,3 9,1
Bron: Eurostat, National Bureau of Statistics of China, Europese Commissie (Spring 2008 Economic Forecast, tussen haakjes September 2008 Interim forecast), IMF (World Economic Outlook, October 2008), OESO (Perspectives économiques de l’OCDE, N° 83, juin 2008).
3
O
K
T O
B
E
R
2 0 0 8
E U ROZON E
kwar taal gedaald met 0,2% tegenover het voorgaande kwar taal, hetgeen zelfs in de laagconjunct uur van de jaren 2001-2003 niet is voorgekomen. Jaar-op-jaar ver t raagde de BBP-groei in het t weede kwar taal tot 1,4% , De belangrijk ste economieën, waaronder tegenover 2,1% in het eerste. Sinds het de eurozone, worden momenteel getroffen eerste kwar taal 2007 merken we hier een door een ernstige f inanciële crisis. gestage daling. In Fran k rijk en Duitsland k rimpte het BBP in het t weede kwar taal. In De recent verschenen IMF Outlook Nederland en het Verenigd Konin k rijk werd voorspelt een groei van niet meer dan 1,3% tegenover het voorgaande kwar taal een voor de Eurozone in 2008 en 0,2% in 2009 quasi-nulgroei opgetekend. Tegenover het (zie tabel 1). Dat is 0,4, respectievelijk 1,0 t weede kwar taal van vorig jaar is het BBP in procent punten lager dan in de vorige Outlook het t weede kwar taal in de buurlanden onder van juli. Ook de Europese Commissie heeft de 2% gezakt, in Fran k rijk zelfs tot 1,1% . in september haar groeiprognose voor 2008 Alleen Nederland kon nog 3,0% optekenen. opnieuw (- 0,4 pp) neer waar ts herzien en ver wacht zoals het IMF 1,3% groei. In 2008 De consumptiebestedingen, de laatste zou België volgens het IMF uitkomen op jaren de zwakste schakel in het BBP, 1,4% groei. Nederland zou het met 2,2% - houden in het t weede kwar taal 2008 2,3% het beste doen, gevolgd door Duitsland over het algemeen de schade beperkt in (1,8%). Voor Fran k rijk en het Verenigd vergelijking met de investeringen. Toch Konin k rijk schommelen de ver wachtingen is ook het verbr uik gedaald tegenover rond 1% . In 2009 zou Nederland volgens het eerste kwar taal (- 0,2%). In Duitsland het IMF nog een groei van 1,0% halen. Het zakte de consumptie zelfs met 0,7% . Ook IMF ziet de overige buurlanden en België hier blijkt Nederland een uitzondering in 2009 nauwelijks groeien. Voor het met een groei van 0,4% . Het aantal Verenigd Konin k rijk wordt zelfs een lichte werk zoekenden is sinds april opnieuw negatieve groei ver wacht. De Economic aan het stijgen. De werkloosheidsgraad Sentiment Indicator van de Europese bedroeg in august us in de Eurozone Commissie, die zowel het onder nemers- als 7,5% . Zoals bekend volgt de werkloosheid het consumentenver t rouwen weergeeft, is de algemene conjunct uur met enige in de Eurozone sinds juni 2007 (vrijwel) ver t raging, zodat een verdere toename te continu dalende. Hij staat nu slechts een ver wachten is. Het consumentenver t rouwen haarlengte boven het vorige dieptepunt in daalt sinds august us 2007, al is er in 2001. In de EU moeten we zelfs tot 1993 september een minieme verbetering ter uggaan om dergelijk lage waarden ter ug tegenover juli. Het niveau is te vinden. Ook de voor uitlopende Composite vergelijkbaar met het dieptepunt in 2003. Leading Indicator van de OESO is sinds het begin van de crisis in de zomer De investeringen zijn in het t weede van 2007 continu gedaald en kwar taal van 2008 zwaarder bevindt zich in august us 2008 get roffen dan de consumptie. Hier bijna 7 punten lager dan in is een daling van 1,0% tegenover juli 2007. Hij ligt thans ver het voorgaande t rimester vast onder het vorige cyclische te stellen. De investeringen dieptepunt van 2001. waren lange tijd de sterk houder van de groei. Zo kon tegenover het t weede kwar taal van 2007 De BBP-groei van de toch nog een groei van 2,5% Eurozone is in het t weede tot stand worden gebracht. Het C
O
N
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
4
onder nemersver t rouwen in de indust rie en de dienstensector zet zijn dalende t rend voor t. Het ver t rouwen in de indust rie is nagenoeg gelijk aan het dieptepunt in 2003, al lag het ver t rouwen in 2001 op een nog lager niveau. In de dienstensector ligt het ver t rouwen nog net boven het vorig cyclisch minimum in 2001-2003. De bouwsector bevestigt het beeld van de verslechterende voor uitzichten, waar van deze sector onmiddellijk de gevolgen onder vindt. In het t weede kwar taal ging de productie in de bouw met 3,5% achter uit tegenover het voorgaande kwar taal. Deze tendens blijkt ook uit de laatste maandcijfers. Op te merken valt dat de gevolgen van de crisis in de woningmarkt niet alleen er nstige gevolgen hebben voor de ban ken of de f inanciële markten waar de woningk redieten worden verhandeld. Ze leidde er ook toe dat de woningbezitters niet meer konden lenen door de meer waarden van hun woning als onder pand te gebr uiken, wat niet alleen in de VS, maar ook in Ierland, Spanje en het Verenigd Konin k rijk een gangbare praktijk was. In het t weede kwar taal van 2008 daalde de export van de Eurozone met 0,2% in vergelijking met het eerste kwar taal, dezelfde daling als bij de consumptie. Tegenover hetzelfde kwar taal in 2007 blijft de expor t echter sterk groeien (+3,7%), zij het minder dan in de voorgaande kwar talen. De index van de consumptieprijzen bleef in september op 3,8% op jaarbasis (schatting). In juli 2008 bereikte de inf latie met 4,1% haar hoogste peil, waar na een lichte ter uggang valt waar te nemen. De hoge inf latie is in de eerste plaats aan de energieprijzen te wijten, die in august us
liefst 14,6% hoger lagen dan een jaar eerder. Toch lag dit cijfer in juli en juni nog hoger. De onderliggende inf latie (dat wil zeggen zonder energie en onbewerkte voedingsmiddelen) bevindt zich met 2,6% in august us weliswaar op een hoog niveau, maar is reeds maanden stabiel. Gecombineerd met de groeiver t raging wordt aangenomen dat de inf latie duidelijk zal af nemen en in 2009 onder de 2% zou dalen (IMF). Ondan ks de bijzonder zwak ke conjunct uur, is de renteverlaging van 8 oktober, die inter nationaal werd gecoördineerd, de eerste sinds 2003. De rente werd verlaagd met 50 basispunten tot 3,75% . In juli werd de rente zelfs nog verhoogd. Door de crisis is het ver t rouwen onder ban ken der mate verslechterd dat van de interban kenmarkt alleen de daggeldmarkt (opeisbaar de volgende werkdag) overeind blijft. Ondan ks het feit dat de beleidsrente sinds het begin van de f inanciële crisis slechts eenmaal met 25 basispunten werd verhoogd, is de driemaands EUR IBORinterban ken rente vrij fors gestegen van 4,2% in juli 2007 tot 5,3% eind september 2008. Het feit dat de interbankenrente sterker stijgt dan de beleidsrente w e e r s p i e g e l t de toegenomen risicopremie als gevolg van het groeiend want rouwen t ussen de ban ken. De lange overheidsrente (10 jaarsobilgatie) zet haar dalende t rend, die in juli was begonnen, voor t, wat vooral de vlucht naar zekerheid weerspiegelt (aan kopen van deze activa doet de prijs er van stijgen waardoor de impliciete rente daalt). Eind september bedroeg deze rente 4,3% , tegenover 4,7% eind juni 2008.
5
O
K
T O
B
E
R
2 0 0 8
VER E N IGDE S TAT E N
Het iets VS
IM F is, wat 2008 betreft, optimistischer voor de dan voor de Eurozone.
De BBP-groeiverwachtingen zijn verhoogd tot 1,6% . Voor 2009 werden de prognoses echter tot een groei van 0,1% herleid, iets lager dan in de Eurozone. Ook de Composite Leading Indicator van de OESO blijf t verzwak ken. Deze indicator is sinds de zomer 2007 continu dalende en ligt in aug ust us 2008 6 punten lager dan juli 2007. In tegenstelling tot de Eurozone is in de VS het vorige conjunct uurdal van 2001-2003 (nog) niet bereikt. A nders dan in Europa werd in het t weede kwar taal 2008 geen daling van het BBP vastgesteld. De groei tegenover het eerste kwar taal bereikte nog 0,7% . Tegenover het t weede kwar taal 2007 bedroeg de groei nog 2,1% , tegen 2,5% in het eerste kwar taal. De groei is vooral te dan ken aan een forse groei van de expor t. De consumptie groeide met 0,3% in het t weede kwar taal. Op jaarbasis nam de consumptie toe met een povere 1,3% . De werkloosheidsgraad is dan ook in september opgelopen tot 6,1% , tegenover circa 4,5% vóór de f inanciële crisis. De investeringen zijn er erger aan toe, wat grotendeels op het conto van de woningcrisis kan gesch reven worden. Hoewel de investeringen in het t weede kwar taal groeiden ten opzichte van het eerste kwar taal, blijft de sit uatie op jaarbasis verslechteren. In datzelfde t weede C
O
N
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
6
kwar taal ver minderden de investeringen met 2,4% in vergelijking met het t weede kwar taal 2007. De relatieve zwakte van de Verenigde Staten, en de daar mee samenhangende daling van de dollar, hebben als positief effect dat het tekor t op de lopende rekening (met de handelsbalans) wat ver minder t, al bedraagt het in de eerste helft 2008 nog 5% van het BBP. De uitvoer blijft fors stijgen (+11,0% in het t weede kwar taal tegenover het t weede kwar taal 2007), ter wijl de invoer daalde met 1,9% . De Amerikaanse inf latie (consumptieprijzen) bedroeg in august us 5,4% , tegenover 1,9% in august us vorig jaar. Toch lijkt ook hier de inf latie niet meer toe te nemen. De relatief beperkte onderliggende inf latie (2,5%) lijkt eveneens gestabiliseerd. Gegeven de financiële crisis heef t de Federal Reser ve (in tegenstelling tot de ECB) vanaf september 2007 de beleidsrente stapsgewijze met 3,75 procent punten verlaagd tot 1,5% . De lange rente op 10 jaar (overheidsobligatie) daalde globaal vanaf juli vorig jaar tot 3,7% in september. Daar tegenover staat dat de k redietverlening aan gezinnen en bedrijven, vooral in de VS, thans veel st renger is geworden.
JA PA N
De werkloosheidsgraad ligt op 4,2% in august us, tegenover 3,6% in juli vorig jaar. De af name van de investeringen houdt aan. In het t weede kwar taal bedroeg de af name 2,9% tegenover hetzelfde kwar taal 2007. Ook voor Japan werden de Daarentegen kan Japan nog altijd prof iteren groeiprognoses duidelijk verlaagd. van een sterke buitenlandse vraag. De uitvoer dikte in het t weede kwar taal Het IMF ver wacht voor 2008 een BBP- aan met 6,2% . Maar zelfs hier is een toename van 0,7% , het laagste cijfer van duidelijke daling waar te nemen. De impor t alle grote economieën. In 2009 zou Japan ver minderde in het t weede kwar taal met echter beter dan andere standhouden met 0,9% tegenover het t weede kwar taal 2007. een groei van 0,5% . De Japanse Composite Leading Indicator van de OESO bevond De Japanse inf latie (consumptieprijzen) zich in aug ust us op een peil dat inmiddels bedroeg 2,1% in august us, een voor Japan onder dat van 2001-2002 ligt. De BBP- bijzonder hoog cijfer, dat echter ook hier groei in het t weede kwar taal bedroeg niet schijnt te stabiliseren. De beleidsrente meer dan 0,8% in vergelijking met het staat nog steeds op 0,5% . Ook in Japan t weede kwar taal 2007, tegenover 1,2% daalt het rendement op de tienjaarsin het eerste kwar taal. De consumptie overheidsobligatie sinds de zomer van nam in het t weede kwar taal met slechts vorig. jaar. In september bedroeg het 1,5% . 0,6% toe. De werkloosheid neemt toe.
7
O
K
T O
B
E
R
2 0 0 8
V l a a n d e r e n A LGEMEEN
De recente turbulente ont wik k elingen van de f inanciële markten doen zich voor in een context van een reeds afz wakkende internationale en Vlaamse c o n j u n c t u u r.
G R A F I EK 1: JOBV ER LIES TEN GEVOLGE VA N FA ILLISSEMENT I N H ET V LA A MSE GEW EST, 1STE KWA RTA A L 2004 - 3DE KWA RTA A L 2008 B RON : G R A DYON
d e g e we s t e n) . B e g i n s e p t e m b e r s t e l d e d e St u d i e d i e n s t v a n d e V l a a m s e R e g e r i n g d e z e vo o r u i t z i c h t e n n e e r w a a r t s b ij t o t + 1,7 % vo o r 2 0 0 8 e n + 1, 2 % vo o r 2 0 0 9. Z owe l u i t vo e r a l s d e b i n n e n l a n d s e v r a a g doen het m i nder goed. Mede doord at I n de zomer per iode, toen de neer wa a r tse de meeste a rbeidsma rk t va r iabelen s p i r a a l o p d e f i n a n c i ë l e m a r k t e n n o g n i e t m e t e n ig e ve r t r a g i n g r e a g e r e n o p e e n d e p r o p o r t i e s v a n v a n d a a g a a n g e n o m e n c o nj u n c t u u r o m sl a g z o u d e V l a a m s e h a d , b e d r o e g e n d e r a m i n g e n vo o r d e r e ë l e we r k g e l e g e n h e i d n o g a a n g r o e i e n i n 2 0 0 8 g r o e i v a n h e t V l a a m s e B B P n o g + 1, 8 % e n 2 0 0 9 (r e s p e c t i e ve l ij k m e t 32 .6 0 0 e n vo o r 2 0 0 8 e n + 1, 8 % vo o r 2 0 0 9 ( Fe d e r a a l 2 4. 3 0 0 e e n h e d e n) . Pl a n b u r e a u , F PB , i n s a m e n we r k i n g m e t
C
O
N
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0 I kwartaal
II kwartaal 2005
(a) ra ming voor 20 08.
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
8
III kwartaal (a) 2006
2007
2008
IV kwartaal
De recentste gebeu r tenissen in de f i n a n c i ë l e we r e l d n e m e n e c h t e r i e d e r e e n i n s n el h e id . A l s d e c r i si s bl ijf t a a n h o u d e n e n z o o o k h e t g e d r a g v a n b e d r ij ve n e n b u r g e r s s t r u c t u r e e l w ijz ig t (o m w i l l e v a n m i n d e r i nve s t e r i n g e n , h e t u i t s t e l l e n v a n b e l a n g r ij k e a a n ko p e n , …) d a n d i e n t de economische g roei ander maal naar b e n e d e n h e r z i e n t e wo r d e n . D e V l a a m s e c o nj u n c t u u r i n d i c a t o r d i e r e e d s e e n p a a r j a r e n g e p u bl i c e e r d we r d i n d e z e n o t a wo r d t s t o p g e z e t d o o r d a t een aant al basisreeksen niet meer b e s c h i k b a a r z ij n 1. E r wo r d e n m o m e n t e e l echter stappen gezet om meer macroe c o n o m i s c h d a t a m a t e r i a a l o p h e t n i ve a u v a n d e r e g i o’s t e r b e s c h i k k i n g t e s t e l l e n op k war t aalbasis. O ve r d e e e r s t e 8 m a a n d e n v a n 2 0 0 8 nam het aant al fai l l issementen in V l a a n d e r e n m e t 3, 6 % t o e . D a a r m e e wo r d t d e s t ijg e n d e t r e n d d i e i n 2 0 0 7 e e n a a nv a n g n a m ve r d e r g e z e t . D e j a r e n 20 05 en 20 06 ken merk ten zich nog door d a l e n d e f a l i n g s c ijf e r s . Vo o r a l t ij d e n s de recentste maanden van 2008 neemt deze st at ist iek toe. Zo g roeide het aantal falingen in ju ni-aug ust us met 14 ,1% j a a r- o p - j a a r. Z owe l d e f i r m a’s (+ 1, 9 %) m a a r m e e r n o g d e é é n m a n s z a k e n (+ 10 , 2 %) l i e t e n e e n s t ijg i n g v a n h e t aant al faillissementen zien. Reeds een 5. 6 0 0 - t a l p e r s o n e n ve r l o r e n d i t j a a r h u n j o b a l s g e vol g v a n e e n f a i l l i s s e m e n t i n h e t V l a a m s e G e we s t . D a t z ij n e r 10 , 5 % m e e r d a n vo r ig j a a r. Vo o r a l i n mei-aug ust us 2008 g roeide dit a ant al relat ief sterk a an. Het aantal ontbindingen d a alde d a a r e n t e g e n t ij d e n s j a n u a r i – a u g u s t u s 2 0 0 8 (- 3, 6 % i n ve r g e l ij k i n g m e t h e t j a a r d a a r vo o r) . D a t s t a a t i n c o n t r a s t m e t d e toename die nog in 2007 geregist reerd we r d . Vo o r a l b ij d e f i r m a’s w a r e n e r
n a a r ve r h o u d i n g m i n d e r s t o p z e t t i n g e n (-2 3,7 %) . N o g t ij d e n s d e e e r s t e a c h t m a a n d e n v a n d i t j a a r n o t e e r d e G r ayd o n 5, 0 % m i n d e r o p r i c h t i n g e n d a n t ij d e n s d e z e l fd e p e r i o d e v a n 2 0 0 7. D e d a l i n g t e k e n t z i c h d e s t e s c h e r p a f t e g e n d e s t ijg e n d e o p r i c h t i n g s c ijf e r s v a n d e l a a t s t e j a r e n . E n k e l b ij d e e e n m a n s z a k e n w a r e n e r m i n d e r o p r i c h t i n g e n (-11, 0 %) . H e t a a n t a l n i e u we f i r m a’s g r o e i d e i m m e r s nog met 2,0 % .
I N DUST R I E
De Vlaamse indust rie bevindt zich in een onmiskenbaar zwak ke conjunct urele toestand. De cur ve die het oordeel van de Vlaamse indust rie meet is immers duidelijk neer waar ts gericht. De recentste br utowaarde voor september 2008 doet weinig beters verhopen voor de toekomst. Het productietempo neemt af. Volgens gegevens van de AD Statistiek lag de indust riële productie in mei-juni-juli 2008 0,7% lager dan een jaar eerder. Vooral bij de niet-duurzame consumptiegoederen was er een af name (-1,2%). De buitenlandse bestellingen zijn lager; de binnenlandse bestellingen daarentegen lijken momenteel beter stand te houden. Dat neemt niet weg dat de bedrijfsleiders sceptisch geworden zijn over hun totale order positie (vooral in september ). In het vierde t rimester van 2007 lag de Vlaamse uitvoer in nominale ter men nog 5,3% hoger dan een jaar eerder. Dat zijn minder sterke groeicijfers dan voor de eerste d rie kwar talen van 2007. De waarde van de invoer uit derde landen groeit onder t ussen aan een steeds steker tempo, zodat de
1
Pogingen om met minder reek sen de V laamse conjunctuurindicator (dif fusie-index) voort te zetten leiden tot weinig betrouwbare uitkomsten.
9
O
K
T O
B
E
R
2 0 0 8
e n q u ê t e n o g d a t e e r t v a n h e t vo o r j a a r, toen de f i nanciële cr isis nog niet de h u i d ig e p r o p o r t i e s a a n n a m . Vo o r t s bl ij k t d a t d e ve r w a c h t i n g e n vo o r h e t l o p e n d e j a a r i n d e vo o r j a a r s e n q u ê t e doorgaans te optimistisch ingeschat wo r d e n . To c h z o u vol g e n s d e A D St a t i s t i e k d e s e i z o e n g e z u i ve r d e i n d e x Een en ander heef t tot g e vol g v a n d e i nve s t e r i n g e n i n h e t V l a a m s e d a t d e b e z e t t i n g s g r a a d v a n h e t G e we s t m e t 5 % t o e g e n o m e n z ij n p r o d u c t i e ve r m o g e n l i c h t j e s a f n e e m t . i n d e l a a t s t e d r i e m a a n d e n t o t j u l i O m s t r e e k s d e j a a r h e l f t v a n 2 0 0 8 2 0 0 8 (i n ve r g e l ij k i n g m e t d e d r i e bed roeg de c a p a c i t e i t s b e z e t t i n g m a a n d e n d a a r vo o r) . D e t o e n a m e w a s v a n d e V l a a m s e i n d u s t r i e 83, 0 % . vo o r n a m e l ij k w a a r n e e m b a a r i n i n d u s t r i e e n b o u w. M o g e l ij k s z a l d e r e c e n t e D a t i s m i n d e r d a n d e t o p w a a r d e n ve r sl e c h t e r i n g v a n h e t e c o n o m i s c h e v a n 2 0 0 7, m a a r l ig t n o g s t e e d s h o g e r k l i m a a t het tot a albeeld van de dan het lange t e r m ij n g e m i d d e l d e i nve s t e r i n g e n vo o r 2 0 0 8 n o g w ijz ig e n . (19 9 0 - m e d i o 2008: 81,7 %) . De d a l i n g i s vo o r a l b ij d e s e c t o r v a n d e E r z ij n d e s a l n i e t t e m i n t we e l i c h t p u n t j e s . consu mpt iegoederen w a a r n e e m b a a r. H e t vo o r r a a d p e i l n a m v a n a f h e t n a j a a r van 2007 tot maar t 2008 toe, maar zak t I n d e h a l f j a a r l ij k s e e n q u ê t e v a n d e N BB s i n d s d i e n . D o c h ve r m o e d e l ij k h e e f t v a n h e t vo o r j a a r v a n 2 0 0 8 g ave n d e d i t t e m a k e n m e t h e t t e m p o v a n d e B e l g i s c h e i n d u s t r i ë l e b e d r ijf sl e i d e r s n o g p r o d u c t i e d a t z i c h a a n p a s t a a n d e z w a k k e a a n h u n i n ve s t e r i n g e n i n 2 0 0 8 m e t 12 % v r a a g . Te n t we e d e z ij n d e r e c e n t s t e t e ve r h o g e n . D i t i s e e n o n g e ve e r e ve n b r u t ow a a r d e n v a n d e we r k g e l e g e n s t e r k e t o e n a m e a l s i n 2 0 0 7 (+ 12 , 3 %) . h e i d s vo o r u i t z i c h t e n l i c h t j e s o p w a a r t s Vo o r a l d e p e t r ol e u m r a f f i n a g e e n d e g e r i c h t . H e t i s m a a r d e v r a a g h o e l a n g d i t c h e m i e z o u d e n h u n i nve s t e r i n g s a c t iv it e it z a l bl ij ve n d u r e n i n e e n c o n t e x t v a n fo r s u i t b r e i d e n . E r z ij o p g e m e r k t d a t d e z e ve r sl e c h t e r e n d e v r a a g vo o r u i t z i c h t e n . CONJ U NCT U U RCU RV E V ERW ER K EN DE N IJ V ER HEID B RON : N BB
Vlaamse goederenbalans met derde landen in 2007 een tekor t liet optekenen van 3,6 miljard euro. Volgens Belgische cijfers zou het groeiend tekor t op de handelsbalans zich doorzetten in de eerste helf t van 2008 omwille van de scher pe prijsstijgingen van aardolie ( producten).
5
afgevlakt bruto 0
2002
2003
2004
2005
-5
G R A F I EK 2:
-10
-15
-20
-25
C
O
N
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
10
2006
2007
2008
VOORU ITZICHTEN VOOR DE V R A AG I N DE V LA A MSE V ERW ER K EN DE N IJ V ER H EID B RON : N BB
G R A F I EK 3:
10 afgevlakt bruto 5
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
-5
-10
-15
-20
H A N DEL
G R A F I EK 4:
CONJ U NCT U U RCU RV E H A N DEL B RON : N BB
De conjunct uurcur ve van de Vlaamse handel laat eenzelfde verhaal zien: de t rend is duidelijk neer waar ts gericht. De omzet daalt. De voorraden nemen toe (in tegenstelling tot de indust rie). Dat ver wonder t niet gezien de bestellingen fors
0
-5
2002
2003
ter uglopen. Anders dan in de indust rie is dit ook het geval voor de binnenlandse bestellingen. Tenslotte lopen ook de vraagvoor uitzichten duidelijk ter ug. Tot de zomer van 2008 deden de investeringen in de handel het nog relatief goed.
2004
2005
2006
2007
2008
afgevlakt bruto
-10
-15
-20
-25
-30
-35
11
O
K
T O
B
E
R
2 0 0 8
B OU W
bouwnijverheid de invloed ondergaan van de verslechterende conjunct uur.
De conjunct uur in de Vlaamse bouw verslechterde in de loop van 2008, maar de recentste br utowaarden lijken zich te stabiliseren (weliswaar op een vrij laag niveau). De uitgeoefende bedrijvigheid neemt af. Volgens de data van de AD Statistiek zou de productie toch nog standhouden: in de drie maanden tot juli 2008 lag ze immers 4% hoger dan een jaar eerder. Het orderbestand loopt ter ug, zij het dat de ter ugval recent stopte. De werkgelegenheid in de bouw zou volgens de onder vraagde bed rijfsleiders tot op heden nog toenemen, hoewel de voor uitzichten er voor dalende zijn. De vraagvooruitzichten, die ook hier duidelijk neer waar ts zijn, laten weinig goeds ver moeden voor het toekomstige conjunct uur verloop.
CONJ U NCT U U RCU RV E BOU W V LA A MSE GEW EST B RON : N BB
In de zomer van 2008 waren de investeringen in de bouw nog opwaar ts gericht. Ver moedelijk zullen ook de investeringsplannen in de
4 2 0
2002
2003
2004
2005
-2 -4
G R A F I EK 5:
-6
-10
N
Het Belgische consumentenvertrouwen nam in september 2008 voor de t weede maand toe, na een dieptepunt in juli. De NBB, die de enquête organiseer t, bemerkt
afgevlakt bruto
-8
O
GEZI N N EN
6
-12
C
In de laatste drie maanden tot mei 2008 waren er ongeveer eenzelfde aantal vergunde woningen als in dezelfde periode van vorig jaar (+ 0,2%). Seder t eind 2006 stagneer t het aantal vergunningen voor woningen. Er zijn daarentegen steeds minder begonnen woningen: in de d rie maanden tot april 2008 was dit -15,2% in vergelijking met febr uari-april 2007. De dalende tendens die een aanvang nam in 2007 wordt hier mee verder gezet. Ook het aantal begonnen verbouwingen neemt af (-8,2% tijdens febr uari-april 2008 in vergelijking met een jaar eerder). Hier is de daling reeds een vier tal jaren aan de gang.
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
12
2006
2007
2008
dat de recente f inanciële beroeringen toen nauwelijks invloed kon hebben op de resultaten. De Belgische consumenten werden voor namelijk optimistischer omtrent hun f inanciële sit uatie en spaar ver mogen. Volgens de NBB zit de daling van de olieprijzen daar voor veel t ussen. De Belgische par ticuliere consumptie zou in 2008 met 1,4% groeien en in 2009 slechts met 0,8% (bron: FPB). Het reële beschikbare in komen groeit in 2008 immers nauwelijks (+ 0,1%). Dit komt doordat de inf latie via de gezondheidsindex slechts deels wordt ver rekend in de indexering van de lonen en omwille van de ver t raagde reactie van de index op de evolutie van de prijzen.
A R BEI DSM A R KT
Volgens de ‘Snelle ramingen’ van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) waren er in het eerste kwar taal van 2008 2.080.000 werk nemers met woonplaats in het Vlaamse Gewest tewerkgesteld. Dat waren er toen nog 0,8% meer dan in het voorgaande kwar taal en 2% meer dan in het eerste t rimester van 2007. De economische groeiver t raging dringt ook meer en meer door in de werk loosheidscijfers. Het aantal werk zoekenden daalt nog altijd verder, maar weliswaar aan een alsmaar t rager tempo. Eind september telde Vlaanderen 174.330 niet-werkende werk zoekenden ( NWWZ). Dat zijn er 4,5% minder dan een jaar geleden. In vergelijking met aug ust us 2008 is er een in k rimping met 6,8% .
Het aantal vrouwelijke werk zoekenden (7%) ver minderde op jaarbasis ander maal sterker dan de mannelijke NWWZ (-1,6%). De VDAB wijst er op dat mannen meer De tegenvallende economische groei ver taalt tewerkgesteld zijn in conjunct uurgevoelige zich in een dalende vraag naar uitzendwerk. secundaire sectoren dan vrouwen die Het aantal (seizoensgezuiverde) meer actief zijn in ter tiaire sectoren. gepresteerde uren uitzendarbeid, De werk zoekende vrouwen blijven nog geregist reerd door Federgon, nam op wel in de meerderheid ten opzichte van jaarbasis af met 1,7% in het t weede kwar taal de groep mannelijke werk zoekenden. van 2008. In vergelijking met het eerste kwar taal van 2008 kent de uitzendactiviteit De jaar-op-jaar af name is eind september nagenoeg een stat us-quo (- 0,1%). 2008 groter bij de 25-50-jarigen op zoek naar werk (-7,2%) dan bij de Ook in de statistieken over de jonge werk zoekenden (- 4,1%). Bij de jobaanbiedingen zijn er indicaties voor werk zoekende vijftigplussers wordt er zelfs de verslechterde economische toestand een lichte toename genoteerd (+ 0,8%). Er te vinden. De Vlaamse Dienst voor zijn eveneens verschillen in de ver mindering A rbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding op jaarbasis naargelang het st udieniveau. (VDA B) ontving 24.890 vacat ures ( Nor maal De verlaging van het aantal werk zoekende Economisch Circuit zonder interim) in laaggeschoolden (-2,6%) hin kt achter op die september 2008; 5,8% meer dan in september van de middengeschoolden (-5,3%) en de 2007. Dit brengt het totaal op 212.073 hooggeschoolden (-8,5%) op zoek naar een werkaanbiedingen ( Nor maal Economisch baan. De conjunct uur ver t raging laat zich Circuit zonder interimopdrachten) die ook voelen bij de kor tdurige werk zoekenden gedurende de eerste negen maanden van (< 1 jaar) die op jaarbasis een stijging met 2008 bij de VDAB zijn binnengekomen. 1,2% laten optekenen. De middellange (1 In vergelijking met dezelfde periode van tot 2 jaar) en de langdurige (2 jaar en meer) vorig jaar zijn dat er evenwel 2,4% minder. werk zoekenden zien hun rangen nog wel
13
O
K
T O
B
E
R
2 0 0 8
i n d e b e r o e p s b e vol k i n g n o g o p e e n l a g e r p e i l t e l ig g e n d a n e e n j a a r e e r d e r 2 D e V l a a m s e we r k l o o s h e i d s g r a a d k l o k t (- 0 , 4 p r o c e n t p u n t) . D e v r o u we l ij k e e i n d s e p t e m b e r 2 0 0 8 a f o p 6 ,1% . D a a r m e e e n m a n n e l ij k e we r k l o o s h e i d s g r a a d ko m t h e t a a n d e e l v a n d e we r k z o e k e n d e n b e d r a g e n r e s p e c t i e ve l ij k 7, 0 % e n 5, 3 % . D i t i s o n d e r h e t n i ve a u v a n e e n j a a r t e r u g .
G R A F I EK 6: A A NTA L VACAT U R ES I N H ET V LA A MSE GEW EST ( NOR M A A L ECONOMISCH CIRCU IT ZON DER I NTER IM) 1STE KWA RTA A L 2005 - 3DE KWA RTA A L 2008 B RON : V DA B
uitdunnen met respectievelijk 4,8% en 14,8% .
80.000
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0 I kwartaal
II kwartaal
III kwartaal
EVOLUTIE VA N HET A A NTA L N IETW ER K EN DE W ER K ZOEK EN DEN OP JA A R BASIS (A BSOLUTE V ERSCHIL T MI N US T-12) B RON : V DA B
2005
2006
2007
2008
40.000 30.000 20.000 10.000 0
2002
2003
2004
2005
2006
-10.000 -20.000 -30.000
G R A F I EK 7:
-40.000 -50.000 -60.000
2
Aandeel van de niet-werkende werk zoekenden in de beroepsbevolking. niet-werkende werk zoekenden: zoals geregistreerd door de VDAB; beroepsbevolking: werkenden + niet-werkenden van 18- 65 jaar.
C
O
N
J
IV kwartaal
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
14
2007
2008
T
DE
o
p
i
c
U I T VOER NA A R DE N I EU W E GROEI L A N DE N
I N LEI DI NG
De wereldeconomie is niet langer het toneel waar de drie grootste mu nt blok ke n (e u r o -, d ol l a r- e n y e n z o n e ) v r i j w e l u i t s l u i t e n d de dienst uit maken. Een aantal landen in Azië en Amerika groeiden de laatste jaren sterk en worden stilaan volwaardige par t ners op het wereldhandelstoneel.
de oude landen van de EU-15. De nieuw toeget reden EU-landen komen bew ust niet aan bod wegens de specif ieke sit uatie van hun economieën (t ransitielanden). België wordt eveneens niet besproken omdat het Vlaamse Gewest het gros van de Belgische uitvoer uitmaakt (80%) en het handelspat roon dus vrijwel gelijkaardig is.
Hier na wordt de expor t van het Vlaamse Gewest naar deze landengroepen kor t besproken. Om de data beter te sit ueren zal een vergelijking gemaakt worden met
I n deze t opic worde n de volge nde opkome nde groepen van landen onderscheiden:
LA NDENGROEP
LANDEN
GOS (Gemenebest van Onaf han kelijke A r menië, Azerbeidjan, Belar us, Georgië, Staten) Kazachstan, Kyrgyzië, Moldavië, Rusland, Tadjikistan, Turk menistan, Oek raïne, Oezbekistan Opkomende Amerikaanse landen
A rgentinië, Brazilië, Chili, Mexico, Per u
Huidige Aziatische Tijgers
Hong-Kong, Zuid-Korea, Singapore, Taiwan
Opkomende Aziatische Tijgers
Indonesië, Maleisië, Filippijnen, Thailand
China Indië
15
T
O P I
C
O N
C
J U
N
C
T U
U
R
N
O T A
A A N DEEL
I N H ET U I T VOER PA K K ET
NAT IONA LE O ost e n r ijk (3,7%) e n voor al voor Fi n la nd (11,7%), wa a r voor Ru sla nd e n de Balt ische la nde n b ela ng r ijke h a ndelspa r t ne r s z ijn.
D e opkome nde A me r i k a a n se la nde n z ijn voor Spa nje relat ief het b ela ng r ijk st (3, 2%) . Dat ve r wonde r t n iet , gez ie n de A n no 20 0 6 ga at d r iek wa r t va n de V la a m se h ist or ische e n t a al k u nd ige ba nd va n u it vo e r n a a r la nde n va n de Eu rop e se Spa nje met de L at ijn s -A me r i k a a n se Un ie va n de 27 dewel ke d a a r me e ve r u it la nde n. Por t ugal scoor t n iet de r m at e on z e b ela ng r ijk st e h a ndelspa r t ne r is. D e hoog (1, 5%); no cht a n s m a a k t ook Br a z i l ië a a ndele n va n de opkome nde e conom ie ë n de el u it va n deze la nde ng ro e p. D u it sla nd z ijn vo or al snog n iet zo g root: I nd ië e n It al ië zet t e n ve rhoud i ngsgew ijz e wa s i n 20 0 6 go e d voor 1,9 % va n on ze e e n iet s g rot e r de el va n hu n u it vo e r af exp or t , de hu id ige e n de opkome nde i n de opkome nde A me r i k a a n se la nde n. A z iat ische Tijge r s n a me n re sp e ct ievel ijk 1, 5% e n 0, 5% i n , het G OS wa s go e d voor D e hu id ige A z iat ische Tijge r s vor me n e e n b ela ng r ijke r p ost i n het 1,4% , C h i n a voor 1,1% e n de exp or t pa k ket va n on z e opkome nde A me r i k a a n se d r ie buu rla nde n , la nde n t e n slot t e voor 0,9 % . D e la at st e voor al vo or F r a n k r i j k ja r e n we rde n (2 ,7%) . Het het G OS e n i n Ve r e n i g d m i nde r e m at e China iet s Koninkrijk belangrijker zet h ie r het hoogst e cijfe r i n de V la a m se ne e r (3,4%) . u it vo e r. I nd ië De opkome nde e n de A z iat ische Tijge r s m a ke n 1,8 % Tijge r s ve rlore n a a n b ela ng. To ch geve n deze u it va n de Ie r se u it vo e r e n 1,1% va n de Zwe e d se. O ok cijfe r s m a a r e e n ge de elt el ijk b e eld va n het b ela ng va n de n ieuwe i n de me e st e a nde re la nde n va n de EU-15 g ro ei la nde n. Zij onde rhoude n i m me r s ook z ijn de opkome nde A z iat ische Tijge r s iet s h a ndel sr elat ie s met a nde re EU-la nde n. b ela ng r ijker d a n voor het V la a m se Gewe st , D it he ef t op z ijn b eu r t ook gevolge n m a a r het bl ijve n b e scheide n a a ndele n. vo or de V la a m se e conom ie e n u it vo e r n a a r de EU-la nde n. D eze i nd i re ct e C h i n a is voor de me e st e EU-15 la nde n ef fe c t e n kome n h ie r n iet a a n b od . eve ne e n s e e n b ela ng r ijke r h a ndelspa r t ne r d a n voor V la a nde re n. Fi n la nd (3, 2%) Het G OS vor mt e e n relat ief ge r i ng a a nde el e n D u it sla nd (3,1%) score n het hoogst. i n de V la a m se exp or t i n ve rgel ijk i ng met Ne de rla nd e n Ie rla nd do e n het opval le nd de me e st e ove r ige EU-15 la nde n. O n ze iet s z wa k ke r d a n V la a nde re n , net al s d r ie buu rla nde n not e re n alva st hoge re G r ieke n la nd e n het I b e r ische sch ie rei la nd . cijfe r s: i n D u it sla nd is het G OS go e d vo or 3,7% va n de u it vo e r, i n Ne de rla nd e n I nd ië neemt een apa r te pla at s i n de V la a mse Fr a n k r ijk r e s p e ct ievel ijk 2 ,0 % e n 1,7% . u it voer i n va nwege de ha ndel i n edelstenen. D e s p e ci f ieke l ig g i ng va n D u it sla nd s p e elt I n ge e n e n kel a nde r la nd va n de EU-15 is n at uu rl ijk e e n rol. Dat ve rk la a r t ook het I nd ië b ela ng r ijke r i n het exp or t pa k ket. r elat ief hoge b ela ng va n het G OS voor T
O P I
C
C
O
U
N
J
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
16
M A R KTA A N DELE N
De aandelen van deze landengroepen in de eigen nationale uitvoer zeggen nog niets over de relatieve prestaties van het Vlaamse Gewest en de EU-15 landen in vergelijking met de andere landen van de wereld. Daar voor dienen de marktaandelen van de EU-landen in de diverse groeimarkten berekend te worden. Deze geven het aandeel van het Vlaamse Gewest of een EU-land weer in de globale invoer van een groeiland. Zo worden de Europese uitvoer prestaties geconf ronteerd met deze van andere landen van de wereld. Het is immers mogelijk dat een bepaalde groeimarkt absoluut en relatief aan belang wint in de uitvoer van een Europees land, maar dat landen uit andere werelddelen het nog beter doen op deze groeimarkt. In dat geval zal het Europese land marktaandeel verliezen. Omdat marktaandelen ook beïnvloed worden door de omvang van het expor terende land zal de bespreking hier na focussen op de evolutie van de mar tkaandelen. Omwille van de beschikbare statistische gegevens zijn begin- en eindjaar van de data respectievelijk 2002 en 2006. Een eerste vaststelling is dat het Vlaamse Gewest marktaandeel verliest in de meeste groeimarkten. En kel in het GOS is er een lichte toename en in de opkomende
Amerikaanse landen blijft het marktaandeel stabiel. Het verlies van marktaandeel in Indië is f rappant (6,7% in 2002 versus 3,2% in 2006). Maar deze vaststelling blijf t niet beperkt tot Vlaanderen alleen. Vrijwel alle landen van de EU-15 verliezen doorgaans marktaandelen in de nieuwe groeilanden. Vooral in de Aziatische landen is dat het geval. Dat komt door de toenemende int ra-Aziatische handel waardoor deze landen onderling meer met elkaar handel gaan drijven. Nederland en in mindere mate Oosten rijk lijken nog het best hun marktaandelen te kunnen verdedigen gedurende de beschouwde periode 3 . Opvallend is dat Ierland op elke beschouwde groeimarkt ter rein verliest, hoewel dit land toch algemeen als de sterkst groeiende economie van de EU-15 beschouwd wordt. Samenvattend is het beeld als volgt: het Vlaamse Gewest is – mede door een cent rale ligging in West-Europa – qua expor t sterk georiënteerd op de buurlanden en de Europese Unie in het bijzonder. Daardoor ver tegenwoordigen de nieuwe groeilanden rechtst reeks een niet zo groot deel van de Vlaamse uitvoer. Vlaanderen verliest doorgaans marktaandelen in deze opkomende economieën, vooral in de Aziatische . Dat is echter ook het geval voor de meeste andere landen van de oude EU-15 en heeft te maken met de opkomst van r uimere handelsblok ken ginds die meer en meer ook onderling handel beginnen te drijven.
3
Portugal kan ook op de meeste mark ten een groter mark taandeel neerzetten, doch het gaat – samen met Luxemburg en Griekenland – om een kleine exporteur.
17
T
O P I
C
O N
C
J U
N
C
T U
U
R
N
O T A
G R A F I EK 8 A : M A R KTA A N DEEL VA N DE EU-15 LA N DEN I N HET GOS ( I N %) B RON : U NCTA D, I N R,
E IGE N BE R E K E N I NGE N
16 14 12 10 8 6 4 2
2002
G R A F I EK 8 B :
ga l
Po rtu
nd Lu xe m bu rg
Ie rla
Sp an je D en em ar ke n G rie ke nl an d
O os te Vl nr aa ijk m se G ew es t Zw ed en
Be lg ië
VK
Fi nl an d Fr an kr ijk
N ed er la nd
Ita lië
D ui ts la nd
0
2006
M A R KTA A N DEEL VA N DE EU-15 LA N DEN I N DE OPKOMEN DE A MER IK A A NSE LA N DEN ( I N %) B RON : U NCTA D, I N R, E IGE N BE R E K E N I NGE N
5 4 4 3 3 2 2 1 1
T
O P I
C
C
O
U
N
J
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
18
2002
2006
Ie rla nd D en em ar ke n Po rtu ga l Lu xe m bu rg G rie ke nl an d
Fi nl an d O os te nr ijk
en
Zw ed
Be Vl aa lg ië m se G ew es t
VK N ed er la nd
je Sp an
kr ijk
Fr an
Ita lië
D ui ts la nd
0
G R A F I EK 8 C :
M A R KTA A N DEEL VA N DE EU-15 LA N DEN I N DE H U IDIGE A ZI ATISCHE TIJGERS ( I N %) B RON : U NCTA D, I N R, E IGE N BE R E K E N I NGE N
4 3 3 2 2 1 1
2002
G R A F I EK 8 D :
Fi nl an d Po rtu ga G l rie ke nl an d Lu xe m bu rg
nr ijk
os te
je O
Sp an
en D en em ar ke n
Zw ed
nd Ie rla
Be Vl aa lg ië m se G ew es t
N ed er la nd
Ita lië
kr ijk
Fr an
VK
D ui ts la nd
0
2006
M A R KTA A N DEEL VA N DE EU-15 LA N DEN I N DE OPKOMEN DE A ZI ATISCHE TIJGERS ( I N %) B RON : U NCTA D, I N R, E IGE N BE R E K E N I NGE N
4 3 3 2 2 1 1
2002
19
2006
Fi nl an d O os te nr ijk D en em ar ke n Po rtu ga G l rie ke nl an d Lu xe m bu rg
je Sp an
Zw Vl ed aa en m se G ew es t
Be lg ië
nd Ie rla
N ed er la nd
Ita lië
kr ijk
Fr an
VK
D ui ts la nd
0
T
O P I
C
O N
C
J U
N
C
T U
U
R
N
O T A
G R A F I EK 8 E :
M A R KTA A N DEEL VA N DE EU-15 LA N DEN I N CHI NA ( I N %) B RON : U NCTA D, I N R, E IGE N BE R E K E N I NGE N
5 5 4 4 3 3 2 2 1 1
ga l rie ke nl an d G
Po rtu
nd Lu xe m bu rg
Ie rla
nr ijk D en em ar ke n
je
os te
O
2002
G R A F I EK 8 F :
Sp an
Fi nl an d
en
Zw ed
Be Vl aa lg ië m se G ew es t
VK N ed er la nd
Ita lië
kr ijk
Fr an
D ui ts
la nd
0
2006
M A R KTA A N DEEL VA N DE EU-15 LA N DEN I N I N DIË ( I N %) B RON : U NCTA D, I N R, E IGE N BE R E K E N I NGE N
8 7 6 5 4 3 2 1
2002
T
O P I
C
C
O
U
N
J
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
20
2006
nd rie ke nl an d Po rtu ga l Lu xe m bu rg G
Ie rla
Fi nl an De d ne m ar ke n
nr ijk
os te
je O
Sp an
en Zw ed
Fr an
Ne de rla nd
Ita lië
kr ijk
VK
Be Vl aa lg ië m se G ew es t
Du its la nd
0
21
T
O P I
C
O N
C
J U
N
C
T U
U
R
N
O T A
D EF I N I T I E S
afgevlakt om de trend te kunnen afleiden. Door het invoeren van het Prodcom-systeem voor de maandstatistieken van de industriële productie zijn er, vanaf januari 1994, De prognose van het Vlaamse belangrijke wijzigingen inzake BBP komt als volgt tot stand: methodologie en resultaten. eerst wordt gezocht naar reeksen die correleren met de evolutie De capaciteitsbezettingsvan het Vlaamse BBP (industriële graad in de industrie wordt productie, conjunctuurcurve berekend door de NBB en verwerkende nijverheid, Belgisch geeft aan welk percentage BBP, BBP buurlanden). Er worden van het geïnstalleerde een aantal regressies uitgevoerd productievermogen effectief van deze reeksen op het Vlaamse wordt aangewend. De BBP om na te gaan welke de beste basisgegevens werden ‘fit’ is. seizoengezuiverd om dan Vervolgens worden de reeksen de trend te kunnen bepalen. ‘vooruitberekend’ aan de hand van ARIMA-prognoses. Voor De statistiek van de het Belgische BBP worden faillissementen, oprichtingen de prognoses van een aantal en stopzettingen is af komstig instituten genomen. De bekomen van Graydon Belgium NV. Deze waarden worden in het model registreert de gegevens bij de ingebracht om aldus te resulteren rechtbanken van Koophandel. in een schatting van de groei van Het telmoment is het ogenblik het Vlaamse BBP voor het huidige dat een vonnis geveld wordt jaar. (en niet het ogenblik waarop het vonnis gepubliceerd wordt De conjunctuurenquêtes van in het Belgisch Staatsblad). de Nationale Bank van België bij de ondernemingen worden De uitvoer van goederen wordt maandelijks uitgevoerd. Deze berekend door het Instituut omvatten op regionaal vlak een voor de Nationale Rekeningen. aantal vragen bij de bedrijven uit Deze regionaliseert nationale industrie, handel en bouw over gegevens op basis van de het verloop van de activiteit en postcode van de respondenten. de vooruitzichten. Zij zijn een De gegevens van multiregionale belangrijke, en vooral actuele ondernemingen worden graadmeter van de conjunctuur. gecorrigeerd door in een enquête te peilen naar de Het indexcijfer van de industriële regionale oorsprong van de productie is een index die uitvoer. opgesteld wordt door de Algemene Directie Statistiek op basis van Het consumentenvertrouwen is enquêtes bij de ondernemingen; gebaseerd op een maandelijkse de oorspronkelijke reeks wordt enquête van de Nationale Bank verbeterd voor de ongelijke duur van van België. De indicator is het de maanden, seizoengezuiverd en gemiddelde van de antwoorden C
O
N
J
U
E N I N FOR M AT I E
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
22
op vier vragen (uit een langere reeks). Deze hebben betrekking op de economische situatie in België, de toestand van de werkloosheid en op de eigen financiële situatie en het spaarvermogen. Recent financiert de Studiedienst van de Vlaamse Regering ook dit onderzoek op Vlaams vlak. Pas binnen enkele jaren zal dit resulteren in een analyseerbare reeks. De inschrijvingen van personenwagens zijn af komstig van Febiac. Deze omvatten ook de personenwagens voor dubbel gebruik. De transit van motorvoertuigen is niet inbegrepen (diplomatieke nummerplaten, executieve nummerplaten, tijdelijke nummerplaten). De werkzoekenden met werkloosheidsuitkeringsaanvraag (WZUA): de volledig werklozen die niet gebonden zijn door een arbeidsovereenkomst en die werkloosheids- of wachtuitkeringen genieten, en bovendien zijn ingeschreven als werkzoekende voor een voltijdse betrekking. De oudere niet meer ingeschreven WZUA’s zijn hier niet inbegrepen. De langdurige WZUA’s: WZUA’s met een inactiviteitsduur van 2 jaar en meer, exclusief de oudere WZUA’s die niet meer ingeschreven zijn. Niet-werkende werkzoekenden (NWWZ of werkloosheid volgens EU-definitie): WZUA’s (exclusief ouderen), jonge werknemers in wachttijd
(schoolverlaters), nietwerkende werkzoekenden die ingeschreven zijn. Uitzendarbeid : gepresteerde uren uitzendarbeid (seizoengezuiverd) door arbeiders en bedienden; geëxtrapoleerde gegevens op basis van een enquête uitgevoerd door de beroepsvereniging der uitzendkantoren Federgon. Werkaanbiedingen: door de VDAB ontvangen en vervulde werkaanbiedingen in het normaal economisch circuit. Niet alle werkaanbiedingen verlopen via de VDAB.
P UBLICATIES VAN STUDIEDIENST VAN VLAAMSE R EGERING
DE DE
economische data over Vlaanderen en haar provincies. Deze vouwfolder is gratis verkrijgbaar bij de Studiedienst van de Vlaamse Regering. CONJUNCTUURNOTA VOOR VLAANDEREN verschijnt per semester en geeft actuele informatie over de Vlaamse conjunctuurindicatoren, naast een situering in een ruimere, internationale context. U kan gratis een gedrukte versie bekomen bij de Studiedienst van de Vlaamse Regering.
aanleiding van een studiedag waaraan meerdere Vlaamse universiteiten meewerken. De artikels hieruit zijn gebaseerd op de resultaten van de survey naar sociaal-culturele verschuivingen in houdingen, gedragingen van Vlamingen t.a.v. maatschappelijke thema’s.
Alle SVR - publicaties zijn in pdf-formaat downloadbaar op de website ‘Vlaamse statistieken onder de rubriek “Publicaties”.Voor meer info kunt u terecht SVR-TECHNISCHE NOTA’s op het telefooonnummer beschrijven het proces van de 02/553.57.84. survey voor sociaal-culturele verschuivingen en andere primaire dataverzamelingen, geven uitleg bij het gebruik van statistische technieken en spelen in op veel gestelde adviesvragen.
D E SI T E VA N DE S T U DI EDI ENST VA N DE VL A A MSE R EGER I NG
SVR-RAPPORTEN vertrekken van een b e l e i d s r e l e v a n t e probleemstelling en zoeken VRIND naar verklaringen voor bepaalde (Vlaamse Regionale fenomenen en ontwikkelingen Indicatoren) geeft jaarlijks op basis van literatuuronderzoek De site van de Studiedienst aan de hand van cijferreeksen en analyse van een of meerdere van de Vlaamse Regering. een concreet beeld van wat bronnen. De artikels sluiten af de Vlaamse overheid doet, op met aandachtspunten voor het welke terreinen zij actief is en beleid welke resultaten per domein bevat een schat aan Vlaamse zij behaalt. Het VRIND- SVR-STUDIES rapport 2008 is beschikbaar zijn ruimer van opzet en overheidsstatistieken. Deze site en kan besteld worden via benaderen een thema vanuit is een ideaal startpunt voor wie in de website http://publicaties. meerdere invalshoeken. Vaak de openbare statistiek een eigen vlaanderen.be. werken meerdere auteurs mee, weg zoekt. De website biedt ieder vanuit zijn specialiteit. zowel volledige cijferreeksen, VLAANDEREN IN Onder deze noemer valt ook toegang tot databestanden, als CIJFERS het congresboek Vlaanderen meer achtergrondinformatie over is een vouwfolder met gepeild dat tweejaarlijks de thema’s die in bovenvermelde de voornaamste socio- wordt uitgegeven naar publicaties aan bod komen.
www.vlaanderen.be/SVR
23
C
O
N
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
w w w . v l a a n d e r e n . b e / S V R
C
O
N
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
24
Samenstelling: St udiedienst van de Vlaamse Regering Thier r y Vergeynst Dirk Fest raets Myriam Vanweddingen Eindredactie: Thier r y Vergeynst e-mail : thier r y.vergeynst@ dar.vlaanderen.be Technische ondersteuning : Guy De Smet Verant woordelijke uitgever: Josée Lemaît re Administ rateur-generaal Boudewijnlaan 30 bus 23 1000 Br ussel Graf ische vor mgeving brochure: Guy De Smet Graf ische vor mgeving cover: Afdeling Communicatie Pat ricia Vandichel Uitgave: half jaarlijks
