C
O N J U N C T U U R N O T A HALFJAARLIJKSE CONJUNCTUURANALYSE VOOR VLAANDEREN
A PRIL 2008 S TUDIEDIENST V LAAMSE R EGERING M I N I S T E R I E VA N D E V L A A M S E G E M E E N S C H A P
I N H O U D S T A F E L
I
V
L
A
A
N
O
D
E
P
R
E
I
N
Verenigde Staten
5
Japan
5
Algemene conjunct uursit uatie
6
Indust rie
7
Handel
9
Bouw
10
Gezinnen
10
A rbeidsmarkt
11
Inleiding
13
Evolutie
14
Bedrijfstak ken
15
C
L O ON T R E K K E N DE E N Z EL FSTA N DIGE W E R KGELE GE N H EI D VOL GE NS DE
B I J L AGE : D E VL A A M S E
R EGIONA LE R E K E N I NGE N
I
4
N T E R N A T I O N A A L
T DE
Eurozone
N
F
O
R
M
A
T
I
E
C ONJ U NCT U U R I N DICAT OR A PR I L 2008
20
Def inities en infor matie
22
Publicaties
23
SVR website
24
TA BEL 1: R EËLE
GROEI VA N H ET BBP ( I N %) R E A LISAT I ES E N VO ORU OR U I TZ IC H T E N BEL GI E I N I N T ER NAT IONA A L PER PE R SPE C T I EF
Internationaal
Reële Realisaties groei BBP 2007 (%) België Nederland Duitsland Frankrijk Eurozone VK VSA Japan China
2,7 3,5 2,5 1,9 2,6 3,0 2,2 2,1 11,4
Prognoses 2008 Prognoses 2009 OESO IMF Eur OESO IMF Eur Comm Comm 1,9 1,4 2,1 2,0 1,2 2,2 2,4 2,1 2,6 (2,9) 2,3 1,6 2,5 1,8 1,4 2,1 (1,6) 1,6 1,0 2,2 1,8 1,4 2,0 (1,7) 2,0 1,2 1,8 1,9 1,4 2,2 (1,8) 2,0 1,2 2,1 2,0 1,6 2,2 (1,7) 2,4 1,6 2,5 2,0 0,5 1,7 2,2 0,6 2,6 1,6 1,4 1,9 1,8 1,5 2,3 9,3 9,5
Bron : Eurostat, National Bureau of Statistics of China, Europese Commissie (Autumn 2007 Economic Forecast, tussen haakjes February 2008 Interim forecast), IMF (World Economic Outlook, April 2008), OESO (Perspectives économiques de l’OCDE, Vol. 2007/2, N° 82, décembre).
3
A
P
R
I
L
2 0 0 8
E U ROZON E
De recent verschenen IMF-voor uitzichten voorspellen een economische groei van amper 1,4% voor de Eurozone in 2008 en 1,2% in 2009. Dat is een 0,7 procent punten lager dan in de vorige World Economic Outlook van oktober. Ook de Europese Commissie (febr uari) heeft zijn groeiprognoses fors (- 0,4 pp) neer waar ts herzien, maar blijft met 1,8% voor 2008 optimistischer. Van onze directe buren ziet het IMF Nederland het snelst groeien (2,1% in 2008). Het Verenigd Konin k rijk zou 1,6% halen. België zou, nog steeds volgens de OESO, voor 2008 dezelfde groeicijfers neerzetten als de Eurozone in haar geheel, Fran k rijk en Duitsland (1,4%). In 2009 ziet het IMF voor deze landen een groei van 1,2% , behalve Duitsland, dat slechts 1,0% groei zou boeken. De Economic Sentiment Indicator (ESI) van de Europese Commissie, die zowel het onder nemers- als het consumentenver t rouwen weergeeft, is in de Eurozone sinds juni 2007 continu dalende en stond in maar t voor het eerst onder het lange ter mijngemiddelde. De ESI heeft nu dezelfde waarde als eind 2005. Ook de Composite Leading Indicator (OESO) is sinds juni dalende en bevindt zich sinds die maand onder het lange ter mijngemiddelde. De BBP-groei van de Eurozone (zonder Cypr us en Malta) daalde al in het t weede kwar taal van 2007. Jaar-op-jaar ver t raagde de BBP-groei toen tot 2,5% , tegenover 3,2% in het eerste kwar taal. Na een kleine toename in het derde kwar taal zakte de groei tijdens het vierde kwar taal jaar-op-jaar tot 2,2% . Onze buurlanden ver toonden hetzelfde pat roon. Nederland kent echter sinds het derde kwar taal een forse groeiversnelling. In het vierde kwar taal komt het uit op een jaar-op-jaar-groei van 4,3% . De C
O
N
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
4
consumptiebestedingen blijven de zwakste schakel in het BBP. In het vierde kwar taal zakte het verbr uik in de Eurozone tot amper 1,1% jaar-op-jaar. De werkloosheid in de Eurozone is sinds de f inanciële crisis verder gedaald, maar bleef in febr uari met 7,1% op hetzelfde niveau als in januari. Het is wel zo dat de werkloosheid gewoonlijk met enige ver t raging de conjunct uur volgt. Het consumentenver t rouwen daalt sinds august us 2007, maar blijft de eerste d rie maanden van dit jaar op hetzelfde peil hangen. De kleinhandelsverkopen wijzen evenmin op een ommekeer. In febr uari daalden ze opnieuw, na een kleine toename in januari. In het laatste kwar taal van 2007 bedroeg de jaar-op-jaar groei van de investeringen 3,2% . Het onder nemersver t rouwen in de industrie en de dienstensector zet zijn dalende t rend voor t. De index der consumptieprijzen in de Eurozone steeg in maar t tot 3,5% op jaarbasis (schatting), tegenover 3,3% in febr uari. In august us bedroeg de inf latie slechts 1,7% , waar na de index vrijwel continu is gestegen. Dit hoge inf latiecijfer is in de eerste plaats te wijten aan de energieprijzen, die in febr uari liefst 10,4% hoger lagen dan een jaar eerder. Maar ook de onderliggende inf latie (dat wil zeggen zonder rekening te houden met prijzen van energie en onbewerkte voedingsmiddelen) bevindt zich met 2,5% in febr uari op een hoog niveau. De Europese Cent rale Ban k heeft de rente (4%) sinds juni echter niet meer verhoogd (noch verlaagd), tegen vroegere marktver wachtingen in. Hieraan is uiteraard de recente t urbulentie op de Amerikaanse subprime-hypotheek markten niet vreemd. Over het algemeen is de rente op risicoloos (overheids) papier tegenover juni gedaald, ter wijl op de par ticuliere markt de rente sindsdien is gestegen. Sinds begin dit jaar echter begint ook hier een lichte daling. Het verschil t ussen beide rentes (spread) is dus duidelijk toegenomen, wat het gestegen risico weergeef t.
VER E N IGDE S TAT E N
De Verenigde Staten worden zwaar get roffen door de k redietcrisis. Het IMF verlaagde zijn BBP-groeiverwachtingen voor 2008 tot amper 0,5% en voor 2009 tot 0,6% . In zijn update van januari had het IMF nog voorspellingen gemaakt die voor 2008 1,0 en voor 2009 1,2 procent punten hoger lagen. De OESO ging in december zelfs nog uit van 2,0% groei dit jaar. Daar uit blijkt dat de er nst van de crisis groter is dan aanvan kelijk aangenomen. Ook de Composite Leading Indicator van de OESO blijft verzwak ken. Het Amerikaanse BBP groeide in 2007 met 2,2% , tegen 2,9% in 2006. Na een sterk derde kwar taal (+2,8% tegenover het derde kwar taal 2006) zakte het BBP in het vierde kwar taal tot 2,5% op jaarbasis. De consumptie groeide met 2,6% . Over het gehele jaar nam de consumptie toe met 2,9% , nog altijd het laagste cijfer sinds 2003. De werkloosheidsgraad is in maar t opgelopen tot 5,1% , tegenover circa 4,5% vóór de f inanciële crisis, maar blijft de jongste maanden stabiel. De investeringen zijn er erger aan toe, wat grotendeels op het conto van de woningbouw kan gesch reven worden. Voor 2007 stellen we zelfs een reële investeringsdaling van 2,0% vast. De woningbouw daalde zelfs met 17,0% . De bedrijfsinvesteringen hielden echter goed stand (+4,7%). De uitvoer in 2007 bleef sterker stijgen dan de invoer (8,1% expor tgroei, tegenover 1,9% invoergroei). In het vierde kwar taal ver t raagde zowel de expor t als de impor t. Het tekor t op de lopende rekening daalde in 2007 tot 5,3% van het BBP. De Amerikaanse inf latie (consumptieprijzen) is in febr uari gedaald tot 4,0% , nog altijd veel hoger dan midden vorig jaar (2,0% in august us) en hoger dan in Europa. De onderliggende
inf latie is echter veel minder gestegen (2,3%). Gegeven de f inanciële crisis heeft de Federal Reser ve vanaf september de beleidsrente stapsgewijze met 3 procent punten verlaagd tot 2,25% . De lange rente op 10 jaar (overheidsobligatie) daalde vanaf juli vorig jaar tot 3,5% in maar t.
JA PA N
Ook voor Japan wordt een groeiver t raging voorspeld. Het IMF voorziet voor 2008 een BBP-groei van 1,4% en voor 2009 een aangroei van 1,5% . Het is van 2003 geleden dat zelfs Japan nog zo’n lage groei heef t gekend. De Japanse Composite Leading Indicator van de OESO bevond zich in febr uari op een waarde die onder het meerjarige gemiddelde ligt. In tegenstelling tot Europa en de VS is deze indicator echter al een aantal maanden aan het stijgen. Jaar-op-jaar bed roeg de BBP-groei in het vierde kwar taal 1,8% , tegenover 1,9% in het derde kwar taal. In het hele jaar 2007 groeide de economie met 2,1% . De consumptie nam in het vierde kwar taal met slechts 1,1% toe. De werkloosheidsgraad ligt op 3,9% in febr uari en is sinds vorig jaar nauwelijks gewijzigd. De daling van de investeringen zette zich echter door van -1,1% in het derde kwar taal ( jaar-op-jaar) tot -2,2% in het vierde. Daar tegenover staat dat Japan kan prof iteren van een sterke buitenlandse vraag. De uitvoer dikte in het vierde kwar taal aan met 10,8% , ter wijl de impor tgroei steeg tot 1,9% . De Japanse inf latie (consumptieprijzen) bedroeg 1,0% in febr uari. De beleidsrente staat nog steeds op 0,5% . Ook in Japan daalt het rendement op de tienjaars-overheidsobligatie sinds august us. In maar t bedroeg het 1,6% . 5
A
P
R
I
L
2 0 0 8
V l a a n d e r e n A LGEMENE CONJUNCTUURSITUATIE
A A NTA L FA ILLISSEMENTEN EN OPR ICHTI NGEN B RON : G R A DYON
H e t Fe d e r a a l Pl a n b u r e a u ( F PB) vo o r z i e t een mi nder sterke g roei van de Belgische e c o n o m i e i n 2 0 0 8 (+1, 9 %) i n ve r g el ij k i n g m e t 2 0 0 7 (+ 2 ,7 %) . E e n e n a n d e r h e e f t t e m a k e n m e t d e ve r z w a k k e n d e c o nj u n c t u u r i n d e e u r o z o n e e n m e t d e a f ko e l i n g v a n d e A m e r i k a a n s e economie. De Belgische bi n nenlandse v raag zou in 2008 aang roeien met 2,9% t e g e n ove r + 2 ,1% h e t j a a r vo o r d i e n . Z owe l d e p a r t i c u l i e r e c o n s u m p t i e a l s d e b e d r ijf s i nve s t e r i n g e n z o u d e n i m m e r s naar een lagere g r o e i ve r s n e l l i n g
45.000
40.000
35.000
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
G R A F I EK 1: C
ove r s c h a k e l e n . D e e x p o r t z o u i n vol u m e b ij n a e ve n s t e r k g r o e i e n a l s i n 2 0 0 7, ma a r sit ueer t zich d an nog steeds onder h e t n i ve a u v a n d e i m p o r t . Vo o r 2 0 0 8 r a a m t d e St u d i e d i e n s t v a n d e V l a a m s e R e g e r i n g (S V R) d e economische groei in het Vlaamse G e we s t o p 2 , 0 % . D a t b e t e k e n t d a t d e h u i d ig e c o nj u n c t u u r ve r z w a k k i n g g e e n te diepe sporen nalaat. De nieuwste middellange t e r m ij n p r o g n o s e s die d o o r h e t Fe d e r a a l Pl a n b u r e a u ( F PB) i n s a m e n we r k i n g m e t d e g e we s t e n we r d e n
5.000
0 2000
2001
2002
2003 Faillissementen
O
N
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
6
2004 Oprichtingen
2005
2006
2007
o p g e s t e l d vo o r z i e n t u s s e n 2 0 0 9 e n 2 012 e e n g e m i d d e l d e r e ë l e g r o e i v a n d e Vlaamse economie met 2,2% .
I N DUST R I E
D e c o nj u n c t u u r c u r ve v a n d e V l a a m s e ve r we r k e n d e n ij ve r h e i d is seder t de zomer van 2007 neer wa a r ts ger icht. D e r e c e n t s t e b r u t ow a a r d e vo o r m a a r t 2 0 0 8 w a s e ve n we l d u i d e l ij k b e t e r. H e t is nog te v roeg om te stellen d at het o m e e n c o nj u n c t u u r o m sl a g g a a t . H e t product ietempo z wak te gest aag af d o o r h e e n 2 0 0 7. D e e e r s t e m a a n d e n v a n 2 0 0 8 b r a c h t e n n i e t ve e l ve r b e t e r i n g . H e t a a n t a l f a i l l i s s e m e n t e n n a m i n Vol g e n s g e g e ve n s v a n d e A D S t a t i s t i e k h e e l 2 0 0 7 m e t 1, 5 % t o e . D a t s t a a t i n l a g d e p r o d u c t i e i n d e i n d u s t r i e t ij d e n s c o n t r a s t m e t d e j a r e n 2 0 0 5 e n 2 0 0 6 d i e d e m a a n d e n s e p t e m b e r – n ove m b e r z i c h k e n m e r k t e n d o o r e e n d a l e n d a a n t a l 2 0 0 7 sl e c h t s 0 , 8 % h o g e r d a n e e n j a a r f a l i n g e n . Tij d e n s d e l a a t s t e d r i e m a a n d e n e e r d e r. I n 2 0 0 6 w a s d i t n o g 5, 6 % . D e (d e c e m b e r 2 0 0 7 – f e b r u a r i 2 0 0 8) l a g s e c t o r v a n d e i n t e r m e d i a i r e g o e d e r e n h e t a a n t a l f a i l l i s s e m e n t e n e c h t e r 2 , 3 % l i e t t ij d e n s d e l a a t s t e d r i e m a a n d e n t o t l a g e r d a n t ij d e n s d e z e l fd e p e r i o d e e e n n ove m b e r 2 0 0 7 z e l f s e e n d a l i n g z i e n m e t j a a r e e r d e r. D e t o e n a m e i n h e e l 2 0 0 7 5, 2 % . I n d e i nve s t e r i n g s g o e d e r e n e n ko m t u i t sl u i t e n d o p n a a m v a n d e f i r m a’s d u u r z a m e c o n s u m p t i e g o e d e r e n w a s e r (+ 3, 0 %) . Bij d e e e n m a n s z a k e n v i e l e e n d a a r e n t e g e n e e n a a n g r o e i . H e t f e i t d a t d e d a l i n g m e t 4 ,7 % t e n o t e r e n . I n h e e l p r o d u c t i e t e r u g l o o p t i n d e e e r s t e s t a d i a 2 0 0 7 ve r l o r e n 7.4 8 8 p e r s o n e n h u n j o b v a n h e t p r o d u c t i e p r o c e s i s t e k e n e n d a l s g e vol g v a n e e n f a i l l i s s e m e n t of 1, 9 % vo o r een c o nj u n c t u u r ve r t r a g i n g . m e e r d a n i n 2 0 0 6 . I n j a n u a r i e n f e b r u a r i e r o p d a t d e ve r z w a k k i n g v a n d e 2 0 0 8 d a a l d e h e t j o b ve r l i e s d o o r f a l i n g e c o n o m i s c h e g r o e i i n s o m m ig e d e l e n m e t é é n v ijfd e i n ve r g e l ij k i n g m e t vo r ig v a n d e we r e l d ( VS) e n d e d u u r d e r e j a a r. N o g i n 2 0 0 7 w a r e n e r 12 , 6 % m e e r e u r o o n z e u i t vo e r p r e s t a t i e s n e g a t i e f o n t b i n d i n g e n d a n h e t j a a r d a a r vo o r. k u n n e n b e ï nvl o e d e n i n d e t o e ko m s t . Tij d e n s d e l a a t s t e d r i e m a a n d e n t o t f e b r u a r i 2 0 0 8 ko n d e n d a a r e n t e g e n 1, 2 % D e binnenen buitenlandse m i n d e r o n t b i n d i n g e n g e n o t e e r d wo r d e n . b e s t e l l i n g e n z ij n i n h e t vo o r j a a r v a n E n k e l b ij d e e e n m a n s z a k e n i s e r e e n 2 0 0 8 l a g e r d a n e e n j a a r g e l e d e n . To c h toename van het aantal stopzet tingen. z ij n de i ndust r iële b e d r ijf sl e i d e r s G o e d n i e u w s ko m t e r v a n h e t a a n t a l r e l a t i e f t e v r e d e n h i e r ove r. I n h e t d e r d e o p r i c h t i n g e n (+ 10 ,1% i n 2 0 0 7 ) . I n t r i m e s t e r v a n 2 0 0 7 n a m d e V l a a m s e d e c e m b e r 2 0 0 7-f e b r u a r i 2 0 0 8 z a g e n g o e d e r e n u i t vo e r n o g m e t 8 , 5 % t o e e ve n we l 2 , 8 % m i n d e r o n d e r n e m i n g e n t e n o p z i c h t e v a n e e n j a a r e e r d e r (i n h e t l e ve n sl i c h t d a n h e t j a a r d a a r vo o r. n o m i n a l e t e r m e n) . D e vo o r r a d e n l o p e n D a t l a a t s t e ko m t u i t sl u i t e n d d o o r m i n d e r s e d e r t d e t we e d e h e l f t v a n 2 0 0 7 o p , n i e u we e e n m a n s z a k e n . D e c o m b i n a t i e z ij h e t d a t d e r e c e n t s t e b r u t ow a a r d e v a n e e n g r o t e r a a n t a l o p r i c h t i n g e n m e t o p e e n a f n a m e w ij s t . D e we r k g e l e g e n m e e r f a l i n g e n e n s t o p z e t t i n g e n w ij s t o p h e i d s vo o r u i t z i c h t e n k a l fd e n d e l a a t s t e een toegenomen t urbulent ie van het ma anden af. En kel i n ma a r t jongstleden V l a a m s e b e d r ijf sl e ve n i n 2 0 0 7. n a m h e t o p t i m i s m e t o e . D e t o e ko m s t ig e 7
A
P
R
I
L
2 0 0 8
v r a a g z o u e e n c o nj u n c t u u r h e r l e v i n g i n i e d e r g e v a l n o g n i e t i n d e h a n d we r k e n .
we r d e n – t o e n d e c o nj u n c t u u r n o g s t e v ig w a s . D e g e g e ve n s v a n d e A D St a t i s t i e k b e ve s t ig e n de g u n s t ig e To c h z ij n e r o o k p o s i t i e ve p u n t e n . i nve s t e r i n g s e vol u t i e vo o r V l a a n d e r e n . De bezettingsgraad van h e t Tij d e n s d e e e r s t e e l f m a a n d e n v a n 2 0 0 7 p r o d u c t i e ve r m o g e n bl e e f o p h e t e i n d e l a g h e t i nve s t e r i n g s p e i l i n d e s e c u n d a i r e v a n 2 0 0 7 o p e e n h o o g n i ve a u (8 6 , 6 %) . s e c t o r i m m e r s 7,7 % h o g e r d a n e e n D a t w a s vo o r a l l e h o ofd i n d u s t r i e g r o e p e n j a a r e e r d e r (s e i z o e n s g e z u i ve r d e d a t a) . het geval. De bezet t i ngsg ra ad i n de sector van de consu mpt iegoederen nam i n h e t vo o r j a a r v a n 2 0 0 6 fo r s t o e e n m o m e n t e e l z ij n e r g e e n t e k e n e n d a t d e c a p a c i t e i t s b e z e t t i n g e r z o u ve r z w a k k e n . Dit ve r k l a a r t ook waarom de i nve s t e r i n ge n he t nog go e d d o e n . Volge n s d e h a l f j a a r l ij k s e N BB - e n q u ê t e v a n n ove m b e r 2 0 0 7 z o u d e n d e i nve s t e r i n g e n i n d e B e l g i s c h e ve r we r k e n d e n ij ve r h e i d i n 2 0 0 7 m e t 13,1% t o e g e n o m e n z ij n . Het is seder t het ei nde van de ja ren t a c h t ig g e l e d e n d a t n o g z u l k e h o g e g r o e i c ijf e r s g e n o t e e r d we r d e n . Vo o r a l i n d e c h e m i e e n d e m e t a a l ve r we r k e n d e n ij ve r h e i d w a s d e g r o e i s t e r k . E e n aantal com mentatoren merk t echter o p d a t h e t g a a t o m b e sl i s s i n g e n d i e e e n p a a r m a a n d e n vo o r d i e n g e n o m e n
BCONJ U NCT U U RCU RV E V ERW ER K EN DE N IJ V ER HEID B RON : N BB
10
afgevlakt bruto
5 0
2000
2001
2002
2003
2004
-5
G R A F I EK 2:
-10 -15 -20 -25
C
O
N
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
8
2005
2006
2007
2008
88,0
86,0
in % van de totale productiecapaciteit
G R A F I EK 3:
BEZETTI NGSGR A A D VA N HET PRODUCTIEV ER MOGEN I N DE V ERW ER K EN DE N IJ V ER H EID B RON : N BB
90,0
84,0
82,0
80,0
78,0
76,0
74,0
72,0
70,0 2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
H A N DEL
G R A F I EK 4:
CONJ U NCT U U RCU RV E H A N DEL B RON : N BB
Vanaf juni 2007 verslechterde de conjunct uur in de Vlaamse handel (er zij opgemerkt dat de berekeningswijze voor de cur ve onlangs een wijziging onderging). De omzet is er dalende. De voor raden nemen toe. Zowel de binnenlandse als de buitenlandse bestellingen zullen volgens de onder vraagden lager uitvallen
0
-5
2000
2001
2002
in de nabije toekomst. Tenslotte bevestigen de dalende vraagvoor uitzichten het pessimisme in de sector. Een licht punt zijn de investeringen die het ook hier goed doen: over de periode januari – november 2007 lagen die 15,2% hoger dan in dezelfde periode van 2006 (seizoensgezuiverd).
2003
2004
2005
2006
2007
afgevlakt bruto
-10
-15
-20
-25
-30
9
A
P
R
I
L
2 0 0 8
2008
B OU W
D e c o nj u n c t u u r ve r z w a k k i n g i n d e r u w b o u w n a m e e n a a nv a n g b e g i n 2 0 0 7. Te g e n h e t e i n d e v a n d a t j a a r we r d d i e echter een halt toegeroepen. De recente b r u t ow a a r d e n w ijz e n i n d e r d a a d o p e e n vo o r z i c h t ig e h e r o p l e v i n g . To c h l ij k t h e t h e r s t e l b r o o s . D e b e d r ij v ig h e i d n e e m t we l i s w a a r t o e . I n d e m a a n d e n s e p t e m b e r – n ove m b e r 2 0 0 7 l a g d e p r o d u c t i e i n d e b o u w vol g e n s d e A D S t a t i s t i e k 3, 4 % h o g e r d a n e e n j a a r e e r d e r. O o k d e we r k g e l e g e n h e i d z i t vol g e n s d e N BB - e n q u ê t e i n d e l i f t . H e t orderbestand temper t het optimisme e c h t e r. D e b e d r ijf sl e i d e r s v i n d e n i n ieder geval niet d at deze goed gev uld z ij n . De vo o r u i t z i c h t e n vo o r de t o e ko m s t ig e v r a a g z ij n d a n o o k n e g a t i e f .
CONJ U NCT U U RCU RV E BOU W V LA A MSE GEW EST B RON : N BB
De wo n i n g b o u w geef t een p e s s i m i s t i s c h e r b e e l d . Tij d e n s d e l a a t s t e d r i e m a a n d e n t o t n ove m b e r 2 0 0 7 w a r e n e r b ij n a e e n k w a r t m i n d e r b e g o n n e n
6 4
0
2000
2001
2002
2003
-2 -4
G R A F I EK 5:
-6
-10
N
De i ndicator van het Belgische c o n s u m e n t e nve r t r o u we n b e vo n d z i c h i n maar t 2008 op een iets hoger peil dan omst reeks de ja a r wisseli ng. De Belgen wo r d e n m i n d e r p e s s i m i s t i s c h ove r de omgevi ngsfactoren: de algemene e c o n o m i s c h e s i t u a t i e e n d e we r k l o o s heidsont wi k keli ng wo r d e n minder n e g a t i e f i n g e s c h a t . D e p e r s o o n l ij k e f i n a n c i ë l e s i t u a t i e e n h e t s p a a r ve r m o g e n temperen een te g root opt imisme. He t F PB vo or z ie t d at he t r e ële b e s ch i kb a r e
2
-8
O
GEZI N N EN
afgevlakt bruto
-12
C
wo n i n g e n d a n t ij d e n s d e z e l fd e p e r i o d e v a n 2 0 0 6 . Va n d e ve r b o u w i n g e n m o e t o o k n i e t ve e l h e i l ve r w a c h t wo r d e n (- 8 ,7 %) . D e t o e ko m s t o o g t n i e t ve e l b e t e r : i n h e e l 2 0 0 7 w a r e n e r 13, 3 % m i n d e r ve r g u n d e wo n i n g e n . I n h e t l a a t s t e k w a r t a a l van 20 07 noteerde de A D St at ist iek e r 1% m i n d e r d a n e e n j a a r e e r d e r.
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
10
2004
2005
2006
2007
2008
i n ko m e n v a n d e B e l g e n i n 2 0 0 8 m e t 1, 3 % zou toenemen. Dit is minder dan in 2007 (+ 2 ,1%) o m w i l l e v a n e e n g e r i n g e r e t o e n a m e v a n d e we r k g e l e g e n h e i d , e e n g e m a t ig d e r l o o n s t ijg i n g vo o r i n d e xe r i n g e n e e n h o g e r e i n f l a t i e . To c h d e n k t h e t F PB d a t d e p a r t i c u l i e r e c o n s u m p t i e n o g m e t 1, 8 % z o u a a n g r o e i e n d a n k z ij een lichte d ali ng van de spa a rquote.
A R BEI DSM A R KT
2 0 0 8 we r d e n e r n o g 161.914 N W W Z g e t e l d , d a t z ij n e r 9,1% m i n d e r d a n een ja a r ter ug. Ook op ma andbasis viel e r e e n ve r l a g i n g t e n o t e r e n (-1, 5 %) . Z o a l s i n d e vo o r b ij e p e r i o d e ve r m i n d e r d e d e j a a r- o p - j a a r we r k l o o s h e i d b ij d e v r o u we n (-10 , 4 %) s n e l l e r d a n b ij d e m a n n e n (-7, 5 %) . To c h bl ij ve n de v r o u we l ij k e we r k z o e k e n d e n e e n n u m e r i e k ove r w i c h t b e h o u d e n : in ve r g e l ij k i n g m e t f e b r u a r i 2 0 0 8 waren er minder we r k z o e k e n d e m a n n e n (-1,7 %) d a n v r o u we n (-1,1%) .
O p j a a r b a s i s i s h e t vo o r n a m e l ij k d e g r o e p v a n d e 2 5 - t o t 5 0 - ja r i g e n (-12 , 5 %) d i e m i n d e r we r k l o o s z ij n e n n i e t z o z e e r Vol g e n s d e ‘S n e l l e r a m i n g e n’ v a n d e d e j o n g e r e we r k z o e k e n d e n (- 8 ,7 %) e n d e R ij k s d i e n s t vo o r S o c i a l e Z e k e r h e i d we r k z o e k e n d e v ijf t ig p l u s s e r s (-2 %) . D a t ( R SZ ) we r d e n e r i n h e t d e r d e k w a r t a a l d e a f n a m e b ij d e z e l a a t s t e c a t e g o r i e bl ijf t v a n 2 0 0 7 1% m e e r t e we r k g e s t e l d e a a n h o u d e n i s z o n d e r m e e r g o e d n i e u w s . we r k n e m e r s m e t wo o n p l a a t s i n h e t O p m e r k e l ij k i s d a t h e t a a n t a l k o r t d u r i g e V l a a m s e G e we s t o p g e t e k e n d d a n i n we r k z o e k e n d e n (< 1 j a a r) i n m a a r t 2 0 0 8 t we e d e t r i m e s t e r v a n 2 0 0 7. O o k o p vo o r h e t e e r s t s i n d s l a n g t o e n e e m t , z ij j a a r b a s i s n a m h u n a a n t a l t o e m e t 1, 9 % . h e t i n g e r i n g e m a t e (+ 0 , 8 % t e g e n ove r U i t d e c ijf e r s v a n Fe d e r g o n bl ij k t m a a r t 2 0 0 7 ) . D i t i s vol g e n s d e V DA B d a t h e t a a n t a l g e p r e s t e e r d e u r e n t e w ij t e n a a n d e ve r a n d e r i n g o p vl a k uitzendarbeid (s e i z o e n s g e z u i ve r d ) v a n r e g i s t r a t i e v a n r e s p e c t i e ve l ij k n a u we l ij k s t o e n a m (+ 0 ,1%) i n h e t v i e r d e d e d e e l t ij d s l e r e n d e n / we r k e n d e n e n k w a r t a a l v a n 2 0 0 7 i n ve r g e l ij k i n g d e b r u g g e p e n s i o n e e r d e n . M a a r o o k m e t h e t vo o r g a a n d e t r i m e s t e r. D e d e economische g r o e i ve r t r a g i n g u i t z e n d s e c t o r k e n d e we l e e n a a n g r o e i s p e e l t e e n r ol . Bij d e p e r s o n e n d i e v a n d e a c t i v i t e i t e n m e t 3, 8 % t e n o p z i c h t e l a n g e r d a n é é n j a a r o p z o e k z ij n n a a r v a n h e t l a a t s t e k w a r t a a l i n 2 0 0 6 . we r k , i s h e t e f f e c t v a n d e g e w ijz ig d e regist ratie nog niet doorged rongen. De Vlaamse Dienst voor D e z e l a n g d u r ig e we r k z o e k e n d e n A rbeidsbemiddeling e n B e r o e p s o p l e i d i n g z i e n hu n aantal a a n z i e n l ij k ( V DA B) o n t v i n g 21.9 2 8 v a c a t u r e s a f sl a n k e n (-18 , 8 % op j a a r b a s i s) . ( N o r m a a l E c o n o m i s c h C i r c u i t z o n d e r E i n d m a a r t 2 0 0 8 ko m t d e V l a a m s e i n t e r i m) i n m a a r t 2 0 0 8 . D a t z ij n e r we r k l o o s h e i d s g r a a d op 5,7 % . 13,1% m i n d e r d a n d e m a a n d vo o r d i e n . D e ve r h o u d i n g t u s s e n h e t a a n t a l Ook in ve r g e l ij k i n g met m a a r t we r k z o e k e n d e n e n d e b e r o e p s b e vol k i n g 2 0 0 7 d a a l d e h e t a a n t a l o n t v a n g e n d u i k t h i e r m e e n a a r e e n l a g e r n i ve a u we r k a a n b i e d i n g e n met 17, 3 % . t e n o p z i c h t e v a n m a a r t 2 0 0 7 (- 0 ,7 D e a f ko e l i n g v a n d e c o nj u n c t u u r b e g i n t p r o c e n t p u n t) é n t e g e n ove r f e b r u a r i z i c h o o k t e u i t e n i n d e we r k l o o s h e i d s 2 0 0 8 (- 0 ,1 p r o c e n t p u n t) . Z owe l s t a t i s t i e k e n . H e t a a n t a l n i e t - we r k e n d e d e m a n n e l ij k e a l s d e v r o u we l ij k e we r k z o e k e n d e n ( N W W Z ) bl ijf t d a l e n we r k l o o s h e i d s g r a a d b r o k k e l d e ve r d e r i n V l a a n d e r e n , m a a r e ve n we l a a n a f e n ko m t t e l ig g e n o p r e s p e c t i e ve l ij k e e n s t e e d s t r a g e r t e m p o. E i n d m a a r t 4 , 9 % en 6,6% in maart 2008. 11
A
P
R
I
L
2 0 0 8
C
O
N
EVOLUTIE VA N HET A A NTA L N IETW ER K EN DE W ER K ZOEK EN DEN OP JA A R BASIS (A BSOLUTE V ERSCHIL T MI N US T-12) B RON : V DA B
G R A F I EK 7:
x 1.000
A A NTA L GEPR ESTEER DE U R EN U ITZEN DA R BEID (SEI ZOENSGEZ U I V ER D) B RON : F E DE RG ON
G R A F I EK 6:
35.000
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0 2000
J
U
N
C
T 2001
0 2000
U
U
R 2002
2001
2002
N
O
T A 2003
-10.000
2003
-20.000
-30.000
-40.000
-50.000
-60.000
12 2004
2004
2005
2005
2006
2006
2007
40.000
30.000
20.000
10.000
2007
2008
T
o
p
i
c
DE
L O ON T R EK K E N DE E N Z ELFSTA N DIGE W ER KGELEGE N H EI D VOL GE NS DE R EGIONA LE R EK E N I NGE N
I N LEI DI NG
D e r e g i o n a l e r e k e n i n g e n d i e vol g e n s h e t E S R 9 5 - s t e l s e l o p g e m a a k t wo r d e n d o o r h e t I n s t i t u u t vo o r d e N a t i o n a l e R e k e n i n g e n ( I N R) vo o r z i e n n i e t e n k e l in monetaire agg regaten zoals de b r u t o t o e g e vo e g d e w a a r d e , h e t BBP of d e l o o n s o m . O o k i s e r a a n d a c h t vo o r we r k gelege n h e id si n d ic a t o r e n . H i e r ko m t h e t ve r l o o p v a n d e t o t a l e V l a a m s e we r k g e l e g e n h e i d a a n b o d , o n d e r ve r d e e l d in loont rek kende en z e l f s t a n d ig e we r k g e l e g e n h e i d . H e t I N R b a s e e r t z i c h vo o r d e o p m a a k van die agg regaten op het basismater iaal v a n d e R ij k s d i e n s t vo o r S o c i a l e Z e k e r h e i d ( R SZ ) , d e R ij k s d i e n s t vo o r S o c i a l e Z e k e r h e i d v a n d e P r ov i n c i a l e en Pl a a t s e l ij k e O ve r h e i d s d i e n s t e n ( R SZ PP O) e n d e R ij k s d i e n s t vo o r d e S o c i a l e Ve r z e k e r i n g d e r Z e l f s t a n d ig e n ( RSVZ). Het I N R past deze d at a a a n o m t e g e m o e t t e ko m e n a a n d e vo o r s c h r i f t e n v a n h e t E SR 9 5 z o d a t de nat ionale en regionale rekeni ngen ve r g e l ij k b a a r z ij n t u s s e n d e l a n d e n v a n d e E U. Vo o r d e b e r e k e n i n g v a n d e b e z ol d ig d e we r k g e l e g e n h e i d b e s t a a t e e n vo o r n a m e a a n p a s s i n g h i e r i n d a t h e t a a n t a l j o b s wo r d t o m g e z e t i n a a n t a l p e r s o n e n (d o o r t o e w ijz i n g v a n e e n p e r s o o n a a n d i e j o b w a a r h ij / z ij h e t g r o o t s t e a a n t a l u r e n we r k t , i n vo o r ko m e n d g e v a l) . Ve r d e r wo r d t d e t e we r k s t e l l i n g van onder nemingen met ve s t ig i n g e n in meerdere a r r o n d i s s e m e n t e n o m g e r e k e n d vol g e n s h e t ve s t ig i n g e n b e s t a n d v a n d e R SZ . D e
d a t a vo o r h e t l a a t s t e j a a r wo r d e n e e r s t i n vo o r l o p ig e vo r m v r ijg e g e ve n o m d a t n o g n i e t a l l e i n fo r m a t i e b e s c h i k b a a r i s . Bij d e z e l f s t a n d ig e n wo r d e n d e R S V Z - g e g e ve n s naar b e d r ijf s t a k t o e g e we z e n vol g e n s BT W- g e g e ve n s , i n d i e n vo o r h a n d e n . I n d e m a t e v a n h e t m o g e l ij k e wo r d e n d e z e l f s t a n d ig e n toegerekend a an de regio wa a r de b e r o e p s b e z ig h e i d wo r d t u i t g e o e f e n d . 13
T
O P I
C
O N
C
J U
N
C
T U
U
R
N
O T A
E VOLU T I E
G R A F I EK 8 :
EVOLUTIE VA N DE LOONTR EK K EN DE EN ZELFSTA N DIGE W ER KGELEGEN HEID I N HET V LA A MSE GEW EST B RON : I N R, V E RW E R K I NG SV R
D e r eg ion ale reke n i nge n volge n s ESR 95 va n de zel fst a nd ige n i n de t ot ale ne me n e e n a a nva ng i n het ja a r 1995. we rkgelege n heid met 2 pro c e nt pu nt D e r e c e nt st e d at a hebb e n b et rek k i ng t e r ug geval le n is t u sse n 1995 e n 20 0 6. op 20 0 6. I n d at ja a r b e d ro eg de t ot ale we rkgelege n heid i n het V la a m se G ewe st 2.463.0 0 0 p e r sone n. Welget eld 82 ,7% h ie r va n b e st a at u it b ezold igde p e r sone n (2.036.0 0 0 i n a a nt al) . Het a a nt al z el fst a nd ige n b e d ro eg d a n 427.0 0 0. Tu sse n 1995 e n 20 0 6 n a m de t ot ale we rkgelege n heid met 260.0 0 0 e e n he de n t o e, of + 11,8 % . D eze t o e n a me komt v r ijwel u it slu it e nd op n a a m va n de b ezold igde t ewe rk st el l i ng (+ 258.0 0 0) . Het a a nt al z el fst a nd ige n g ro eide ove r dez e p e r io de sle cht s met go e d 2.0 0 0 e e n he de n. Dat b et eke nt d at het a a nde el
3.000.000
2.500.000
2.000.000
1.500.000
1.000.000
500.000
0 1995
1996
1997
1998
1999
2000
Loontrekkende werkgelegenheid
T
O P I
C
C
O
U
N
J
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
14
2001
2002
2003
Zelfstandige werkgelegenheid
2004
2005
2006
B EDR I J FSTA K K E N
De spreiding van de tewerkstelling is groter bij de bezoldigden dan bij de zelfstandigen. De top d rie van de belangrijkste sectoren is bij de bezoldigden goed voor 30,9% van de tewerkstelling anno 2006. Bij de zelfstandigen is dit reeds 56,7% . Voor de top vijf zijn de cijfers respectievelijk 45,8% en 72,6% . De belangrijkste bedrijfstak ken bij de bezoldigde tewerkstelling zijn gezondheidszorg en maatschappelijke diensten (11,9%), gevolgd door de zakelijke diensten (10,5%). Vlak er na komen onder wijs en openbaar best uur. In derde orde (circa 6% of meer) komen groot- en kleinhandel en de bouwsector. De overige
bedrijfstak ken maken minder dan 5% uit van de totale bezoldigde tewerkstelling. Bij de zelfstandigen zijn de zakelijke diensten met 35,5% absoluut de belangrijkste sector. De kleinhandel staat hier op de t weede plaats (11,7%), gevolgd door de gezondheidszorg en maatschappelijke diensten (9,5%). Bij de zelfstandigen vinden we de landbouw op de vierde plaats ter ug (8,8%). De bouw en de horeca ver volledigen de top van bedrijfstak ken met een aandeel van meer dan 5% .
100%
80% 70% cumulatief % tewerkstelling
G R A F I EK 9:
LOR ENZ- CU RV E B RON : I N R, V E RW E R K I NG SV R
90%
60% Bezoldigden Zelfstandigen
50% 40% 30% 20% 10% 0% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
cumulatief % aantal sectoren
15
T
O P I
C
O N
C
J U
N
C
T U
U
R
N
O T A
Landbouw Bosbouw Overige diensten Zakelijke diensten Vervoer over water Financiële hulpbedrijven Cultuur, sport en recreatie Horeca Kleinhandel Autoverkoop Bouw
V ER HOU DI NG BEZOLDIGDEN / ZELFSTA N DIGEN I N 2006 B RON : I N R, V E RW E R K I NG SV R
Onroerend goed GEMIDDELD Verhuur van machines en werktuigen Gezondheidszorg en maatsch. diensten Confectie Computers Groothandel Uitgeverijen en drukkerijen Meubelindustrie Visserij Medische en optische instrumenten Houtindustrie Voeding Post- en telecommunicatie Leernijverheid Kantoormachines en computers
Bezoldigden
Metaalproducten
Zelfstandigen
Vervoer over land Recyclage Bouwmaterialen Winning delfstoffen Textiel Overige transportmiddelen Luchtvaart Vervoerondersteunende activiteiten Onderzoekswerk
G R A F I EK 10:
Machines en werktuigen Elektrische apparaten Afvalverzameling Audio, video en telecommunicatie Tabak Onderwijs Papiernijverheid Basismetaal Kunststofnijverheid Diverse verenigingen Autonijverheid Chemie Aardolieraffinage Elektriciteit en gas Water Banken Verzekeringen Openbaar bestuur Huishoudens met werknemers
0%
T
O P I
C
C
O
U
N
J
N
C
T
U
U
R
N
25%
O
T A
16
50%
75%
100%
Z e l f s t a n d ig e n z ij n d o m i n a n t a a n we z ig i n s o m m ig e b e d r ijf s t a k k e n e n i n a n d e r e z ij n z ij g e h e e l a f we z ig . I n d e l a n d b o u w, b o s b o u w e n i n d e ove r ige d ie n s t e n vo r m e n z e l f s t a n d ig e n d e m e e r d e r h e i d i n 2 0 0 6 . I n d e o m v a n g r ij k e s e c t o r v a n d e z a k e l ij k e d i e n s t e n z ij n z ij g o e d vo o r e e n a a n d e e l v a n 41, 5 % . Ve r d e r z ij n z e l f s t a n d ig e n o o k g o e d ve r t e g e n wo o r d ig d i n h e t ve r vo e r ove r w a t e r (41, 2 %) e n d e f i n a n c i ë l e h u l p b e d r ij ve n (36 , 9 %) . I n 2 2 v a n d e 56 b e s c h o u wd e b e d r ijf s t a k k e n m a a k t d e z e l f s t a n d ig e we r k g e l e g e n h e i d minder dan 2% uit van de tot ale we r k g e l e g e n h e i d . M e e s t a l g a a t h e t o m i n d u s t r i ë l e s e c t o r e n . I n z e ve n b e d r ijf s t a k k e n z ij n d e z e l f s t a n d ig e n z e l f s vol l e d ig a f we z ig . D e vo o r n a a m s t e d a a r v a n i s h e t o p e n b a a r b e s t u u r. De b e l a n g r ij k s t e groeisectoren t u s s e n 19 9 5 e n 2 0 0 6 o p b a s i s v a n d e b e z ol d ig d e t e we r k s t e l l i n g z ij n d e c o m p u t e r s , ve r h u u r v a n m a c h i n e s e n we r k t u ig e n e n a f v a l ve r z a m e l i n g . D e z e s e c t o r e n z a g e n h u n t e we r k s t e l l i n g m e e r d a n ve r d u b b e l e n ove r d e b e s c h o u wd e per iode. De z a k e l ij k e diensten expandeerden met goed d r iek wa r t. I n a b s ol u t e c ijf e r s i s d e z e s e c t o r a l l e e n a l g o e d vo o r 36 % v a n d e a a n g r o e i v a n d e b e z ol d ig d e we r k g e l e g e n h e i d . Het on roerend goed en de f i nanciële h u l p b e d r ij ve n ve r vol l e d ig e n h e t l ij s t j e v a n s e c t o r e n d i e h u n t e we r k s t e l l i n g mi nstens met de helf t zagen a ang roeien t u s s e n 19 9 5 e n 2 0 0 6 . H e t z ij n u i t sl u i t e n d ter tiaire sectoren die de sterkste g roei n e e r z e t t e n . D e g r o o t- e n k l e i n h a n d e l k e n d e n e e n g r o e i v a n d e t e we r k s t e l l i n g m e t e e n k w a r t . O n d e r w ij s e n o p e n b a a r b e s t u u r ve r m e e r d e r d e n h u n e f f e c t i e f m e t o m e n b ij 10 % . D e b o u w s e c t o r g r o e i d e m e t 3, 5 % . E e n a a n t a l b e d r ijf s t a k k e n d e d e n h e t sl e c h t t u s s e n 19 9 5 e n 2 0 0 6 . I n de confect ie en de lucht va a r t k r o m p d e b e z ol d ig d e t e we r k s t e l l i n g t o t r e s p e c t i e ve l ij k 35, 8 % e n 37, 8 % v a n h u n n i ve a u i n 19 9 5. H e t ve r vo e r ove r w a t e r e n d e l e e r n ij ve r h e i d k e n d e n e ve n e e n s e e n b e l a n g r ij k e t e r u g l o o p.
Het z ij n vo o r n a m e l ij k i ndust r iële sectoren die met een ter ugloop van d e b e z ol d ig d e t e we r k s t e l l i n g h a d d e n af te rekenen. De vo o r n a a m s t e z ij n d e t e x t i e l , d e a u t o n ij ve r h e i d en i n mi ndere mate de chemie. O p m e r k e l ij k i s d a t d e t e we r k s t e l l i n g i n d e vo e d i n g s n ij ve r h e i d – r e l a t i e f b e l a n g r ij k i n h e t V l a a m s e e c o n o m i s c h e we e f s e l – v r ij we l o p p e i l bl e e f . Bij de z e l f s t a n d ig e n kenden de s e c t o r e n v a n d e c o m p u t e r s e n d e p o s ten telecom mu nicat ie meer d an een ve r d u b b e l i n g v a n d e t e we r k s t e l l i n g t u s s e n 19 9 5 e n 2 0 0 6 . B e l a n g r ij k i s e c h t e r d e e vol u t i e i n d e z a k e l ij k e d i e n s t e n – t o c h d e vo o r n a a m s t e s e c t o r b ij d e z e l f s t a n d ig e n . D e z e b e d r ijf s t a k noteerde een aang roei van het aantal z e l f s t a n d ig e n m e t 47.9 0 0 e e n h e d e n . D i t s t a a t i n c o n t r a s t m e t d e e vol u t i e i n h e t t o t a a l e xcl u s i e f d e z a k e l ij k e d i e n s t e n , d i e e e n m e t d a l i n g v a n 45. 8 0 0 e e n h e d e n t e m a k e n h a d . K o r t o m d e z a k e l ij k e diensten hielden de z e l f s t a n d ig e t e we r k s t e l l i n g ove r d e b e s c h o u wd e p e r i o d e o p p e i l . Ve r m e l d e n s w a a r d z ij n ve r d e r n o g d e v r ij fo r s e t e r u g l o o p i n d e l a n d b o u w (- 33,7 %) e n d e d a l i n g i n g r o o t- e n k l e i n h a n d e l m e t e l k e e n k w a r t (i n t e g e n s t e l l i n g t o t d e b e z ol d ig d e t e we r k s t e l l i n g) . De f i nanciële h u l p b e d r ij ve n e n d e c o n f e c t i e z a g e n h e t a a n t a l z e l f s t a n d ig e n b ij n a g e h a l ve e r d .
17
T
O P I
C
O N
C
J U
N
C
T U
U
R
N
O T A
Computers Verhuur van machines en werktuigen Afvalverzameling
SGROEI VA N DE BEZOLDIGDE TEW ER KSTELLI NG PER BEDR IJ FSTA K T USSEN 1995 EN 2006 (I N %) B RON : I N R, BE W E R K I NG SV R
Zakelijke diensten Onroerend goed Financiële hulpbedrijven Gezondheidszorg en maatsch. diensten Cultuur, sport en recreatie Onderzoekswerk Vervoerondersteunende activiteiten Medische en optische instrumenten Kleinhandel Groothandel Landbouw Autoverkoop Vervoer over land Bosbouw Horeca TOTAAL Kunststofnijverheid Onderwijs Metaalproducten Kantoormachines en computers Openbaar bestuur Overige diensten Recyclage Huishoudens met werknemers Bouw Overige transportmiddelen Voeding Water Papiernijverheid Machines en werktuigen Verzekeringen Diverse verenigingen Basismetaal Post- en telecommunicatie Chemie Uitgeverijen en drukkerijen Aardolieraffinage Houtindustrie Bouwmaterialen Autonijverheid Tabak Elektriciteit en gas Banken Winning delfstoffen
G R A F I EK 11:
Meubelindustrie Elektrische apparaten Textiel Audio, video en telecommunicatie Visserij Leernijverheid Vervoer over water Luchtvaart Confectie
-100
-50
T
O P I
C
C
O
U
N
J
N
C
T
U
U
0
R
N
O
T A
50
18
100
150
Luchtvaart
Diverse verenigingen Computers Kantoormachines en computers Post- en telecommunicatie Onderwijs Papiernijverheid Houtindustrie Zakelijke diensten Vervoerondersteunende activiteiten Cultuur, sport en recreatie Audio, video en telecommunicatie Verhuur van machines en werktuigen Uitgeverijen en drukkerijen Winning delfstoffen Metaalproducten Afvalverzameling Recyclage
BE W E R K I NG
SV R
Bouw Bosbouw Gezondheidszorg en maatsch. diensten TOTAAL Overige diensten Textiel Overige transportmiddelen
B RON : I N R,
G R A F I EK 12: GROEI VA N DE ZELFSTA N DIGE TEW ER KSTELLI NG PER BEDR IJ FSTA K T USSEN 1995 EN 2006 (I N %)
Onderzoekswerk
Onroerend goed Meubelindustrie Leernijverheid Horeca Chemie Machines en werktuigen Vervoer over land Voeding Autoverkoop Groothandel Kleinhandel Medische en optische instrumenten Landbouw Basismetaal Bouwmaterialen Tabak Kunststofnijverheid Vervoer over water Elektrische apparaten Autonijverheid Financiële hulpbedrijven Confectie Visserij
-50
0
50
19
100
150
T
O P I
C
O N
200
C
J U
N
C
T U
U
R
N
O T A
Bijlage:
De Vlaamse conjunctuurindicator in april 2008 VERLOOP
De c o nj u n c t u u r i n d i c a t o r is een m a a t vo o r h e t a a n d e e l e c o n o m i s c h e reeksen in Vlaanderen dat een s t ijg e n d e trend optekent. De Vlaamse c o nj u n c t u u r i n d i c a t o r b e r e i k t vo o r a p r i l 2 0 0 8 e e n w a a r d e v a n 58 (o p e e n s c h a a l v a n 0 t o t 10 0 ) . N a e e n p i e k j e i n s e p t e m b e r 2 0 0 7 (61) , d a a l d e d e i n d ic a t o r o n a fge b r oke n t ot 25 i n d e m a a n d m a a r t 2 0 0 8 . D a a r n a h e r s t e l t h ij z i c h . Wa t deze la atste d r ie ma anden bet ref t, ga at h e t e c h t e r o m e e n vo o r l o p ig r e s u l t a a t d a t l a t e r d o o r m e e r o n d e r l ig g e n d e r e e k s e n z a l m o e t e n wo r d e n g e s t a a fd .
O N DER LIG GE N DE
FACTOR E N
H e t vo o r u i t z i c h t vo o r d e v r a a g e vol u e e r t posit ief wat de consu mpt iegoederen b e t r ef t . I n d e s e c t o r v a n d e h a l f f a b r ic a t e n e n d e i nve s t e r i n g s g o e d e r e n bl ij ve n d e vo o r u i t z i c h t e n e c h t e r s o m b e r. H e t a a n t a l openst a ande vacat u res herstelt zich. Dit wo r d t we e r s p i e g el d i n d e e e r d e r p o s i t i e ve o n d e r n e m e r s vo o r u i t z i c h t e n vo o r de we r k g e l e g e n h e i d i n d e s e c t o r v a n d e h a l f f a b r i c a t e n . D e u i t vo e r n a a r A m e r i k a e n A z i ë e vol u e e r t n o g a l t ij d n e g a t i e f .
B
I
J L A
G E
C
O
N
N
J
U
C
T
U
U
R
N
O
T A
20
Maand
Getalwaarden (begrepen t ussen 0 en 100)
juli 2007
55,00
august us 2007
55,00
september 2007 61,67 oktober 2007
55,00
november 2007
50,00
december 2007
46,67
januari 2008
38,33
febr uari 2008
35,42
maar t 2008
25,00
april 2008
57,69
I N FOR M AT I E
De Vlaamse c o nj u n c t u u r i n d i c a t o r (d i f f u s i e - i n d e x) i s s a m e n g e s t e l d u i t e e n a a n t a l o n d e r l ig g e n d e r e e k s e n d i e e l k e e n p a r t i e e l b e e l d g e ve n v a n d e V l a a m s e c o nj u n c t u u r. D e z e r e e k s e n wo r d e n g e ko z e n o p b a s i s v a n h u n relevant ie vo o r c o nj u n c t u u r a n a l y s e e n o m w i l l e v a n h u n vo o r l o p e n d of s a m e nv a l l e n d ve r l o o p m e t h e t BBP. Vo o r a l e e r z e o p g e n o m e n wo r d e n i n d e c o nj u n c t u u r i n d i c a t o r wo r d e n z e o n t d a a n v a n k a l e n d e r- e n s e i z o e n i nvl o e d e n . Vo o r d e c o n s t r u c t i e v a n d e i n d i c a t o r
wo r d t e e r s t n a g e g a a n h o e ve e l v a n d e z e o n d e r l ig g e n d e r e e k s e n s t ijg e n ( g e w i c h t = 1) , g e l ij k bl ij ve n ( g e w i c h t = 0 , 5 ) e n d alen (gewicht = 0). De som van deze w a a r d e n wo r d t o p g e t e l d e n u i t g e d r u k t in procent van het aantal reeksen. D e V l a a m s e c o nj u n c t u u r i n d i c a t o r bl ij k t b ove n d i e n t we e m a a n d e n vo o r t e l o p e n op de economische activiteit. Dat wil zeggen d at de wa a rde die berekend we r d vo o r a p r i l g e b a s e e r d i s o p i n fo r m a t i e v a n g e g e ve n s v a n f e b r u a r i .
VL A A MSE C ONJ U NC T U U R I N DICATOR 80
1,2
70
1,0
conjunctuurindicator
0,6
50
0,4 40 0,2 30
0,0
20
-0,2
10
0
procentuele BBP-groei
0,8
60
-0,4
2003
2004
2005
2006
conjunctuurindicator (linkerschaal)
2007
-0,6
2008
BBP-kwartaalgroei (rechterschaal)
21
B
I
J L A
G E
C
O
N
N
J
U
C
T
U
U
R
N
O
T A
D EF I N I T I E S
afgevlakt om de trend te kunnen afleiden. Door het invoeren van het Prodcom-systeem voor de maandstatistieken van de industriële productie zijn er, vanaf januari 1994, De prognose van het Vlaamse belangrijke wijzigingen inzake BBP komt als volgt tot stand: methodologie en resultaten. eerst wordt gezocht naar reeksen die correleren met de evolutie De capaciteitsbezettingsgr van het Vlaamse BBP (industriële aad in de industrie wordt productie, conjunctuurcurve berekend door de NBB en verwerkende nijverheid, Belgisch geeft aan welk percentage BBP, BBP buurlanden). Er worden van het geïnstalleerde een aantal regressies uitgevoerd productievermogen effectief van deze reeksen op het Vlaamse wordt aangewend. De BBP om na te gaan welke de beste basisgegevens werden ‘fit’ is. seizoengezuiverd om dan Vervolgens worden de reeksen de trend te kunnen bepalen. ‘vooruitberekend’ aan de hand van ARIMA-prognoses. Voor De statistiek van de het Belgische BBP worden faillissementen, oprichtingen de prognoses van een aantal en stopzettingen is af komstig instituten genomen. De bekomen van Graydon Belgium NV. Deze waarden worden in het model registreert de gegevens bij de ingebracht om aldus te resulteren rechtbanken van Koophandel. in een schatting van de groei van Het telmoment is het ogenblik het Vlaamse BBP voor het huidige dat een vonnis geveld wordt jaar. (en niet het ogenblik waarop het vonnis gepubliceerd wordt De conjunctuurenquêtes van in het Belgisch Staatsblad). de Nationale Bank van België bij de ondernemingen worden De uitvoer van goederen wordt maandelijks uitgevoerd. Deze berekend door het Instituut omvatten op regionaal vlak een voor de Nationale Rekeningen. aantal vragen bij de bedrijven uit Deze regionaliseert nationale industrie, handel en bouw over gegevens op basis van de het verloop van de activiteit en postcode van de respondenten. de vooruitzichten. Zij zijn een De gegevens van multiregionale belangrijke, en vooral actuele ondernemingen worden graadmeter van de conjunctuur. gecorrigeerd door in een enquête te peilen naar de Het indexcijfer van de industriële regionale oorsprong van de productie is een index die uitvoer. opgesteld wordt door de Algemene Directie Statistiek op basis van Het consumentenvertrouwen is enquêtes bij de ondernemingen; gebaseerd op een maandelijkse de oorspronkelijke reeks wordt enquête van de Nationale Bank verbeterd voor de ongelijke duur van van België. De indicator is het de maanden, seizoengezuiverd en gemiddelde van de antwoorden C
O
N
J
U
E N I N FOR M AT I E
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
22
op vier vragen (uit een langere reeks). Deze hebben betrekking op de economische situatie in België, de toestand van de werkloosheid en op de eigen financiële situatie en het spaarvermogen. Recent financiert de Studiedienst van de Vlaamse Regering ook dit onderzoek op Vlaams vlak. Pas binnen enkele jaren zal dit resulteren in een analyseerbare reeks. De inschrijvingen van personenwagens zijn af komstig van Febiac. Deze omvatten ook de personenwagens voor dubbel gebruik. De transit van motorvoertuigen is niet inbegrepen (diplomatieke nummerplaten, executieve nummerplaten, tijdelijke nummerplaten). De werkzoekenden met werkloosheidsuitkeringsaanvraag (WZUA): de volledig werklozen die niet gebonden zijn door een arbeidsovereenkomst en die werkloosheids- of wachtuitkeringen genieten, en bovendien zijn ingeschreven als werkzoekende voor een voltijdse betrekking. De oudere niet meer ingeschreven WZUA’s zijn hier niet inbegrepen. De langdurige WZUA’s: WZUA’s met een inactiviteitsduur van 2 jaar en meer, exclusief de oudere WZUA’s die niet meer ingeschreven zijn. Niet-werkende werkzoekenden (NWWZ of werkloosheid volgens EU-definitie): WZUA’s (exclusief ouderen), jonge werknemers in wachttijd
(schoolverlaters), nietwerkende werkzoekenden die ingeschreven zijn. Uitzendarbeid : gepresteerde uren uitzendarbeid (seizoengezuiverd) door arbeiders en bedienden; geëxtrapoleerde gegevens op basis van een enquête uitgevoerd door de beroepsvereniging der uitzendkantoren Federgon. Werkaanbiedingen: door de VDAB ontvangen en vervulde werkaanbiedingen in het normaal economisch circuit. Niet alle werkaanbiedingen verlopen via de VDAB.
P UBLICATIES VAN STUDIEDIENST VAN VLAAMSE R EGERING
DE DE
economische data over Vlaanderen en haar provincies. Deze vouwfolder is gratis verkrijgbaar bij de Studiedienst van de Vlaamse Regering. CONJUNCTUURNOTA VOOR VLAANDEREN verschijnt per semester en geeft actuele informatie over de Vlaamse conjunctuurindicatoren, naast een situering in een ruimere, internationale context. U kan gratis een gedrukte versie bekomen bij de Studiedienst van de Vlaamse Regering.
aanleiding van een studiedag waaraan meerdere Vlaamse universiteiten meewerken. De artikels hieruit zijn gebaseerd op de resultaten van de survey naar sociaal-culturele verschuivingen in houdingen, gedragingen van Vlamingen t.a.v. maatschappelijke thema’s.
Alle SVR - publicaties zijn in pdf-formaat downloadbaar op de website ‘Vlaamse statistieken onder de rubriek “Publicaties”.Voor meer info kunt u terecht SVR-TECHNISCHE NOTA’s op het telefooonnummer beschrijven het proces van de 02/553.57.84. survey voor sociaal-culturele verschuivingen en andere primaire dataverzamelingen, geven uitleg bij het gebruik van statistische technieken en spelen in op veel gestelde adviesvragen.
D E SI T E VA N DE S T U DI EDI ENST VA N DE VL A A MSE R EGER I NG
SVR-RAPPORTEN vertrekken van een b e l e i d s r e l e v a n t e probleemstelling en zoeken VRIND naar verklaringen voor bepaalde (Vlaamse Regionale fenomenen en ontwikkelingen Indicatoren) geeft jaarlijks op basis van literatuuronderzoek De site van de Studiedienst aan de hand van cijferreeksen en analyse van een of meerdere van de Vlaamse Regering. een concreet beeld van wat bronnen. De artikels sluiten af de Vlaamse overheid doet, op met aandachtspunten voor het welke terreinen zij actief is en beleid welke resultaten per domein bevat een schat aan Vlaamse zij behaalt. Het VRIND- SVR-STUDIES rapport 2007 is beschikbaar zijn ruimer van opzet en overheidsstatistieken. Deze site en kan besteld worden via benaderen een thema vanuit is een ideaal startpunt voor wie in de website http://publicaties. meerdere invalshoeken. Vaak de openbare statistiek een eigen vlaanderen.be. werken meerdere auteurs mee, weg zoekt. De website biedt ieder vanuit zijn specialiteit. zowel volledige cijferreeksen, VLAANDEREN IN Onder deze noemer valt ook toegang tot databestanden, als CIJFERS het congresboek Vlaanderen meer achtergrondinformatie over is een vouwfolder met gepeild dat tweejaarlijks de thema’s die in bovenvermelde de voornaamste socio- wordt uitgegeven naar publicaties aan bod komen.
www.vlaanderen.be/APS
23
C
O
N
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
w w w . v l a a n d e r e n . b e / A P S
C
O
N
J
U
N
C
T
U
U
R
N
O
T A
24
Samenstelling: St udiedienst van de Vlaamse Regering Thier r y Vergeynst Dirk Fest raets Myriam Vanweddingen Eindredactie: Thier r y Vergeynst e-mail : thier r y.vergeynst@ dar.vlaanderen.be Technische ondersteuning : Guy De Smet Verant woordelijke uitgever: Josée Lemaît re Directeur-generaal Boudewijnlaan 30 1000 Br ussel Graf ische vor mgeving brochure: Guy De Smet Graf ische vor mgeving cover: Afdeling Communicatie Pat ricia Vandichel Uitgave: half jaarlijks
