C H I P SW de SURVEY. Deze maand: Opleidingszeilschip Hr. Ms. Urania. Special: Onderwijs in de Maritieme Techniek. Survey Catam aran Meridian

C H I P SW M a r i n e

T e c h n o l o g y

de

SURVEY

Deze maand: Special: Onderwijs in de M a ritie m e Techniek

Opleidingszeilschip Hr. Ms. Urania Survey Catam aran Meridian

PERSONEEL VOOR DE MARITIEME SECTOR APPROVED SEAFARER MANNING OFFICE

E *b i ISO 9002

£Ti

VCA*

Postbus 3036 2130 KA Hoofddorp Tel: 023-5570101 Fax: 023-5637944 www.lowland.com [email protected]

r

LOWLAND

. __ , A_ , _ kl . . I N T E R N A T I O N A L

Maart

2004

Inhoudsopgave 13

Artikelen

C a ta m a ra n M erid ian

1 3 Catamaran Meridian

De Meridian is een Survey Catamaran, welke op 17 oktober jl. door Damen Shipyards is opgeleverd aan ‘Offshore Survey And Engineering' in Bremen. De catamaran is gemaakt van alu­ minium en is ontworpen voor alle voorkomende survey-werkzaamheden. Voor deze werkzaamheden beschikt het schip over een A-frai i S l me en een hydraulisch uitgevoerd fc , Æ H 9 sonarframe voor het doen van me tingen op verschillende diepten. Een artikel van M. van Wijngaar­ a i den.

18

26

1 8 ‘Nieuwe’ Urania voor het KIM

S p ec ia l O n d erw ijs 2 6 Editorial 2 7 M aritiem e Techniek aan de TU Delft 3 4 Middenkader scheepsbouw

Opleidingszeilschip U rania 3 7 Beste stuurlui mogen niet aan wal blijven

In het artikel ‘De nieuwe Urania’ schrijft Nico Guns over het opleidingszeil­ schip de Hr.Ms. Urania, die opnieuw wordt gebouwd voor het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM). De vernieuwbouw van het opleidingsschip vor­ dert gestaag bij het Marinebedrijf te Den Helder. Het zeil­ schip is een herbouwing van de Y8050/H31 die het KIM tot voor kort gebruikte bij de zeemanschappelijke vorming van haar aspirant-officieren. Eind april 2004 wordt het schip naar verwachting opge­ leverd.

3 9 HBO Scheepsbouwkunde 41 M aritiem Opleidingsforum 4 3 Succesvolle scholingsstrategie bij Keppel-N/erolme

Rubrieken

Special O nderwijs Dit nummer van Schip en W erf de Zee staat in het teken van het onderwijs, Deze special is voor een belangrijk deel gewijd aan het onderwijs in de Mari tieme Techniek. Alle onderwijsniveaus komen aan de orde, van wetenschap­ pelijk onderwijs tot vakonderwijs. Ook is er aandacht voor een tweetal be­ schouwingen; een van werkgeverszijde en een van enkele brancheverenigingen. Met dit themanummer wil Schip en W erf de Zee het onderwijs weer eens nadrukkelijk onder de aandacht brengen, zo schrijft Joost van Aalst in zijn editorial voorafgaand aan deze special.

2

Nieuws

5

Maand Maritiem

7

Productinformatie

1 0 M aritiem e M a rk t 4 5 Literatuuropgave 4 7 Verenigingsnieuws

S O m s la g : D e M e r id ia n op p r o e f v a a r t (fo to : D a m e n S h ip y a rd s )

S C H I P & W E R F d e Z E E - HAART 200*

C in®

H

I P & W

T e c h n o l o g y

E

de

1

R

F

N

i e u w

s

Groei cruisevaart in Amsterdamse haven zet door

Jaarlijkse reünie van Dordtse en Rotterdamse Scheepsbouwers

De rivier- en zeecruisevaart in de Amsterdamse haven zit nog altijd in de lift. In 2003 ontving Passenger Term inal A m sterdam 86 zeecruiseschepen met 96.113 passagiers, te ­ gen 71 schepen en 76.384 pas­ sagiers in 2002. Voor 2004 wordt een groei verwacht van zeker tien procent. Ook dit jaar melden zich weer rederijen, die A m sterdam

Voor de 9 2 ' keer werd in oktober jl. de jaarlijkse reünie voor D ordtse & R otterdam se Scheepsbouwers gehouden. Een tra d i­ tie die al sinds 1911 bestaat. Ieder jaar komen op de laatste za­ terdag van oktober de oud-studenten van de H T S-opleiding Scheepsbouw kunde uit D ordrecht en Rotterdam bij elkaar. De locatie was dit jaar Scheepswerf D am en Shipyards in G orinchem. O ngeveer zestig oud-studenten waren aanwezig, een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar. Er was een rondleiding over de werf. Personeel van D am en v er­ telde enthousiast over hun w erf aan de kleine groepjes waarmee zij rondliepen.. Een groot aantal m ensen trotseerde de regen om ook buiten de schepen te bezichtigen. G ew oontegetrouw was er een spreker over een actueel o n d er­ werp. D it keer was dat Roland K ortenhorst, scheepsbouwer en lid van de Tw eede Kamer. H et onderw erp waarover hij sprak was: "E r is veel toekom st voor de scheepsbouw, m aar cadeau krijgen; vergeet het maar!". Hij hield een gloedvol betoog, waarin hij zijn visie uiteenzette over de scheepsbouw industrie in N ederland, gerelateerd aan Europa en de rest van de wereld. D e H T S Scheepsbouw kunde van R otterdam is per septem ber jl. verhuisd naar Delft en samengegaan m et de H T S Scheepsbouw opleiding uit Haarlem. D e heer D. Schuurm an, directeur van de nieuwe opleiding sinds d it schooljaar, gaf uitleg over d e ­ ze nieuwe opleiding. De m iddag werd afgesloten m et een b o r­ rel. Bent u een D ordtse of Rotterdam se scheepsbouwer en heeft u d it jaar geen uitnodiging gehad? U k u n t dan een bericht, m et verm elding van naam, adres en jaar van afstuderen sturen naar onderstaand adres: D ordtse & Rotterdamse Scheepsbouwers T.a.v. P.G de Vries Fruitlaan 113 1689 H H Zwaag E-mail: sos_rotterdam@ planet.nl

voor het eerst in hun program ­ m a opnem en. De cruisevaart blijft een belangrijke bron van inkomsten voor de A m ster­ dam se regio. D at de bestem ­ ming A m sterdam voor cruisetoeristen ook in de winter aan­ trekkelijk is, blijkt uit het feit dat P T A in november en d e­ cember vier maal een schip aan de kade mocht ontvangen.

Aantal hulpverleningen KNRM blijft constant Het aantal diensten dat in 2003 door de reddingstations van de Koninklijke Nederlandse R ed­ ding Maatschappij is verricht, is nagenoeg gelijk gebleven ten opzichte van het jaar 2002. De 39 K N RM -stations voeren 1492 keer uit en hielpen daarbij 2627 mensen uit de problemen. In 2002 waren die aantallen res­ pectievelijk 1481 en 2994. In deze aantallen zijn de patiën­ tentransporten van de W a d ­ deneilanden (200) en de consul ten van de Radio Medische Dienst (794) niet meegeteld. Van de 1492 diensten waren er 168 ten behoeve van de be­ roepsvaart en 977 voor de w a­ tersport. Daarnaast werden er 347 zogenaamde 'diverse dien­ sten' verricht. D aaronder vallen de acties voor drenkelingen, wadlopers, dieren, maar ook het bergen van stoffelijke over­ schotten, zoekacties en loze alarmeringen. Vanaf de diverse W addeneilanden werden exact 200 zieken en gewonden per reddingboot naar de vaste wal vervoerd. De K N RM verricht reddingacties op de Noordzee, de W a d ­ denzee, het IJsselmeer, de Randmeren en de Zeeuwse en Zuid-Hollandsc wateren. De laatste jaren bleken op de W a d ­

2

denzee de meeste incidenten plaats te vinden. In 2003 w a­ ren het echter de Noordzeestations van de K N R M die de meeste acties verrichtten. O p de Noordzee werd 501 keer uitgevaren. N a de Noordzee volgden de W a d ­ denzee (337 alarmeringen), het IJsselmeer (322 alarm erin­ gen), de Zeeuwse en ZuidHollandse wateren (289 alar­ meringen) en de Randmeren (34 alarmeringen). Deze verschuiving is terug te vinden in het overzicht van drukke en m inder drukke red­ dingstations. Z o steeg het aan­ tal acties van het reddingstation Scheveningen dit jaar ex ­ plosief tot ver boven de hon­ derd (Scheveningen werd daarmee het drukste reddingstation), terwijl het aantal acties van het W addenzeestation H arlingen het afgelopen jaar werd gehalveerd tot een­ endertig. H et aantal diensten van de Redding Maatschappij schom melt al jaren rond de 1500 en het aantal geredden ligt ook al jaren in de buurt van de 3000. E r mag inmiddels dus met recht van een gemiddelde worden gesproken.

Reunie scheepsbouwers

S C H I P & W E R F d o Z E E - MAART 2004

Smit Internationale N.V. verkoopt 5 0 % belang in URS Smit Internationale N .V . ver­ koopt 50 % van haar belang in de U nie van Redding- en Sleepdienst N.V. (URS) A n t­ werpen aan Fairplay Towage te H am burg URS is m arktlei­ der voor sleepdiensten en ber­ gingen langs de Belgische kust en op de W esterschelde. Smit had sinds 1999 een minderheidsdeelname in URS. M et de koop van het m eerder­ heidsbelang in URS van Bofort N V kreeg Smit in het m idden van 2003 alle aande­ len URS in haar bezit. Door de verwerving van alle aandelen in URS groeide het relatieve belang van Smit in de sleepvaartmarkt binnen de Nederlands-Relgische regio

onevenredig. K ort na de koop van de resterende aandelen in URS heeft Sniit daarom reeds aangegeven te zijner tijd een partner te zullen zoeken voor haar belang in URS. D e trans­ actie m et Fairplay Towage is overeenkomstig de eerder ge­ com municeerde strategie van Smit en heeft geen invloed op de resultaten van Smit in 2003. Smit en Fairplay T o ­ wage zijn overeengekomen dat URS als zelfstandig bedrijf zal blijven opereren en haar eigen naam en identiteit zal behou­ den. Fairplay Towage is in D uitsland een toonaangevend sleepvaartbedrijf dat opereert in D uitsland en andere Euro pese havens, alsook op zee.

Bridge simulator order for Imtech, IHC Systems and Marin A consortium consisting of Imtech M arine & Offshore B.V., IH C Systems B.V. and M arin has been awarded the order to supply a bridge simulator to the Province o f W est-Flanders (Belgium). T he bridge simulator is intended for the Centre for M aritim e Education in Zeebrugge. T h e three consortium members have com bined their specific knowledge to implement this particular project, Imtech M ari­ ne & Offshore has acquired years of experience in the construc­ tion of integrated bridge systems and ship automation equip­ ment. IH C Systems (50 % subsidiary o f Imtech M arine & Offshore) are suppliers of fully autom ated dredging systems on practically every dredging vessel throughout the world. M arin has built up years o f experience in the field o f ship simulation, model testing and hydrodynamics. In addition to training ship crews for conventional vessels such as container and passenger ships, it is also possible to train crews for dredgers and fishing vessels on the bridge simulator. T h e steering house with bridge consoles will be equipped with projectors and a 330 round presentation screen. T he simulator naturally also includes an extensive instructor’s console and a debriefing station. T h e bridge sim ulator is based on the UniM A C S 3000 integrated bridge concept from Imtech M arine & Offshore, installed worldwide in both civilian and naval ves­ sels. By using the standardised Uni M A C S concept, combined with the specific knowledge of IH C Systems and M arin, the consortium is able to respond perfectly to the requirem ents o f this project. T hrough the implementation o f this order, a major contribution will be made to the safety o f our heavily-used w a­ ters. A well-trained crew is essential to m arine safety.

S C H I P & W E R F d a Z E E - HJMRI 20Q4

Nieuw hoofdkantoor voor Vertom Recentelijk heeft Vertom Scheepvaart- en H andelm aat­ schappij b.v. zich gevestigd aan Oever 7, de uitvalsweg van Rhoon. Vertom is een veelzij­ dig scheepvaartbedrijf met een grote bekendheid als bevrach­ ter voor droge lading en tan­ kers. Daarnaast is het bedrijf ook een van de grootste scheepsagenturen van Rotter­ dam. Ook in België, Frankrijk, Duitsland, Spanje en Engeland is Vertom actief en heeft ze haar eigen buitenlandse kanto­ ren en agentschappen. Het voormalige kantoor in Hillegcrsberg was niet meer ge­ schikt en lag ver buiten het havengebied, Vertom Scheep­ vaart- en Handelmaatschappij is een veelzijdig bedrijf met een

eigen droge lading vloot. De Het nieuwe technische dienst beheert niet hoofdkantoor alleen de eigen vloot, maar be- van Vertom hartigt ook de belangen van en ­ kele andere scheepseigenaren Voor het transport kan beroep worden gedaan op de eigen expeditie-afdeling. H et 'Ship Management’ zal in de komen­ de jaren meer aandacht krijgen om een beter evenwicht te ver­ krijgen in het totale pakket aan activiteiten. In de eerste maan­ den van dit jaar zullen 'Ship Security Plans’ worden gemaakt voor interne en externe partijen. Voor meer informatie: Ing, Bart de Kier, superintendent T e l:+31 (0)10-2858585 E-mail: hart.de kler@ vetom. n 1 W ebsite: www.vertom.nl

Gemiddeld jaar voor Radio Medische Dienst In het jaar 2003 is 794 keer door zeegaande schepen de Radio Medische D ienst van de K N R M om medisch advies gevraagd, D at is een ge­ middeld aantal ten opzichte van voorgaande jaren. De R M D -artsen zijn voor zeeva­ renden dag en nacht bereik­ baar. In 77 gevallen adviseer­ de de R M D om patiënten te evacueren voor opnam e in een ziekenhuis. Vaak werd d aar­ voor een reddingboot van de K N R M ingezet. Bij ernstige ongelukken of bij ziekte aan boord van zeesche­ pen kan de kapitein een arts van de Radio Medische D ienst raadplegen. Vijf artsen van de R M D zijn op toerbeurt 24 uur per dag beschikbaar voor zeevarenden over de hele wereld. M oderne com m uni­ catiemiddelen maken het m o­ gelijk om adviezen per tele­ foon e n /o f telex te ontvangen. Afhankelijk van de situatie kan de arts medicijnen voor­ schrijven o f adviseren het slachtoffer of de patiënt van

boord te laten halen. W anneer een schip zich binnen het be­ reik van reddingboten o f heli­ kopters bevindt, kan dat snel worden geregeld. Is dat niet het geval, dan wordt de kapi­ tein geadviseerd de dichtstbij­ zijnde haven aan te lopen. In 2003 gaf de R M D in totaal 794 medische adviezen, waar­ van 234 vervolgconsulten. D e meeste verzoeken waren af­ komstig van de zeescheep­ vaart (373). D e visserij deed 135 keer een beroep op de RM D -artsen. In 77 gevallen adviseerden de artsen om de patiënt(en) met spoed naar de wal te vervoeren. Hier werden zowel reddingboten als heli­ kopters voor ingezet. De Radio M edische Dienst is een onderdeel van de K N RM . De vijf artsen hebben een re­ guliere artsenpraktijk en w or­ den voor hun werk voor de RM D door de K N R M b e­ taald. D e K N R M beschouwt dit werk als een extra dienst­ verlening aan de beroepszee­ varenden. 3

N

i e u w

s

Wijsmuller refloated Bulker Yiosonas Salvors have refloated a large bulk carrier grounded off G uayaquil, Ecuador. A W ijsmuller Salvage team, working with their partners C P T of Ghile, refloated the Yiosonas during the mid-afternoon of January 22. T h e Capesize vessel had loaded 132,000 tonnes of iron ore for a voyage to the Far East. T he incident occurred as Yiosonas pre­ pared to enter La Libertat Term inal for bunkering. T h e big bulk carrier's bunker tanks held nearly 2,000 tonnes of heavy fuel oil at the tim e of the grounding - at a position close to popular holiday beaches. T his threat was re­ moved by pum ping the oil to a local bunkering vessel. T his was achieved w ithout pollu­ tion o f recreational beaches nearby. T h e Yiosonas grounded on December 29 and W ijsm uller Salvage secured a L loyd's Form the following day. They already had a salvage team in the air. A Salvage M aster and salvage personnel, including experienced divers and naval architects, arrived on D ecem ­ ber 31, together with 15 to n ­ nes o f salvage equipm ent. An underwater inspection re­ vealed that Yiosonas was aground on rock, between holds no. 1 and 8. M ost o f the bottom tanks were breached, together with the forepeak. T his casualty was refloated by a combination o f bunker dis­

charge, the removal o f 8,200 tonnes o f cargo, patching, d e­ watering and atr injection. W ijsm uller chartered two small geared bulk carriers to assist in lightering. T h e first, the BBC Denmark, took off just over 4,000 tonnes. W hen full, this vessel transferred cargo to the larger, non-geared Cheremkhovo, then returned alongside the casualty to take off another full load of 4,000 tonnes. A strategy involving two ves­ sels (with a third geared vessel moving in, for contingencies) was essential for reasons of speed (in order to be ready for the Spring T ide period star­ ting on January 22) and the need to discharge more cargo after refloating. O perations have been ham pered to a con­ siderable degree by long and high ocean swell conditions. Double banking has been im ­ possible on some occasions, forcing a halt to cargo transfer as lighterage vessels moved off for safety reasons. T h e refloating was achieved, under th e com m and of the W ijsm uller Salvage Master, by the large tugs D e D a and Harvey T hunder, together with two port tugs. T h e com bined bollard pull ap ­ proached 400 tonnes. T h e lead tug had a W ijsm uller Tow m aster on board, for con­ trol purposes.

Mom

SCHEEPVAART- EN HANDELMAATSCHAPPIJ BV.

S H IP O W N E R S - M A N A G E R S - B R O K ER S TANKER A N D D R YC A R G O C H A R T E R IN G - FO R W A R D IN G - SH IP A G E N TS

ëriom V «W 1 M lroor.0*..«I

E X P E D I T I E & P R O J E C T E N B V.

GF GENERAL AND PROJECT FORWARDING

"VERTOM HOUSE" 7, Oever 3161 GR RHOON The Netherlands P.O. Box 244 3190 AE HOOGVLIET The Netherlands Telephone 010 ■ 2.85.85.85 Telex 26083 Vert NL Internet: www.vertom.nl Chartering fax 010 - 2.85.85.80, Tanker Chartering fax 010 - 2.85.85.30. Agencies fax 010 - 2.85.84.70. Techn. Nautical dept, fax 010 - 2.85.84.60, Forwarding fax 010 - 2.85.85.90

BREKO NIEUW BOUW ... GRENSVERLEGGEND IN SCHEEPSTECHNIEK Trendzetter M e t hef Jow i p ro je kt la nceerde Breko als eerste b inn envaartschepen met e xtra c a p a cite it, afm etingen 1 3 5 x 1 7mtr.

Innovatieve oplossingen

jam

Zoals met één p om p tw ee la d ing tan ks b edienen o f het toepassen van n ieu w e en d o o ro n tw ik k e ld e scheepsvorm en. O n r e e ng in ee rs ontw e rp en en adviseren a ltijd d o o rd a c h te , efficiën te en kosten­ b esp aren d e oplo ssingen.

Voorbeeldfunctie Een g o e d vo o rb e e ld d oe t volgen D a arom vin de n w ij o n re ideeën re g el­ m a tig e lders toegepast terug Een beter co m p lim e nt vo or onze ontw e rp ers is er niet.

Ruim 25 ja a r vakm anschap N ie u w b o u w , o nd e rh o u d en re p a ra tie v o o r bin n e n va a rt en kustvaart. O n z e w e rf staat g a ra n t vo o rv e rn ie u w in g en kw a lite it

,

--- -^rC7UT
/ MÊÊIÊÊÊÊê SêêêêÊÊÈM ^ S d heepvoartweg 3b • Papendrech» • Tel

V

l l b

l l V

n ie u w b o u w b.v.

*31 (0)78 641 68 68 • Fax: +31(0)78 641 68 69

BBC Denmark langszij de Yiosonas

4

S C H I P & W E R F d e Z E E - MAART 200*

Maand

Maritiem

Opdrachten Vier MPC-schepen voor Ferus Smit D e w erf Ferus Smit heeft o p ­ drachten van Koninklijke W agenborg te Delfzijl ver­ worven voor de bouw van vier

ijsversterkte m ulti purpose containerschepen met een dwt van 60001.

Qmbouw Prinses M arg riet Scheepswerf Bijlsma m L em ­ m er heeft de opdracht verwor­ ven tot ombouw en verbouw van het oude schip Prinses M argriet tot passagiersschip. H et schip is in Litouwen o n t­ manteld en daarna versleept

naar Urk. O p m aandag 26 ja ­ nuari werd het schip naar Lem m er verhaald. M et de werkzaamheden zijn naar ver­ wachting zeven weken werk voor het grootste deel van het personeel gemoeid.

Opdrachten voor M aas Shipyard M aas Shipyard Hoogezand heeft van Koninklijke W a ­ genborg Delfzijl de opdracht verworven voor de bouw van twee containerschepen. Een

opdracht voor twee schepen van eenzelfde type en grootte werd verworven van de D uitse rederij Frank Dahl.

Vervolgopdracht Damen Shipyards-Gorinchem N a de oplevering in het begin van dit jaar van de Aeger (bouwnum m er 511207 ), type ASD tug 3 2 11, en laatste in een serie van zes schepen, ge­ bouwd voor de Franse rederij Sonasurf, is een vervolgop­

dracht verkregen voor de bouw van drie schepen van hetzelfde type. De schepen worden gebouwd voor reke­ ning BP England.Voor nadere gegevens zie Kakuto (SW Zseptem ber 2003).

Tewaterlatingen Buitenlandse werven

Nederlandse werven

Sceh/eringhe

In de maand december 2003 zijn in het buitenland voor Nederlandse rekening diverse casco’s tewatergelaten voor af­ bouw in Nederland. H et betreft onder meer: • Een casco, bestem d voor P e­ ters te Kampen, waar het o n ­ der bouw num m er 501 zal worden afgebouwd. D aar­ naast arriveerde bij die w erf het casco Mare, voor J. M es­ sendorp in H .I. Ambacht, voor afbouw onder bouw ­ num m er 469. • H et casco van de Balticborg voor Volharding Shipyards te S C H I P S W E R F Om Z E E - M4MT 2004

Harlingen, waar het onder bouw num m er 528 zal worden afgebouwd. • Het casco van de Vriesendiep, gebouwd in de O ekraï­ ne, voor Bodewes Shipyards te Hoogezand, waar het verder zal worden afgebouwd. • H et casco van de sleephop­ perzuiger Scelveringhe (bouw ­ num m er 743), gebouwd bij Aker Braila werf in Roemenië. H et arriveerde op 21 januari voor de K. D am en Shipyard in H ardinx veld -G iessendam, waar het schip zal worden af­ gebouwd. D e opdracht tot de

bouw werd gegeven door Scel­ veringhe Scheepvaart BV te Yerseke voor rekening van ge­ broeders D en Herder. Het is het grootste schip ooit in op­ dracht gegeven aan deze D a­ men vestiging. D e baggerpomp wordt direct aangedreven door een 180 kW Mak Dieselmotor. De voort­ stuwing wordt geleverd door een 4320 kW Mak motor in combinatie met een Lips C C P met een diameter van 3,6 m. D e hoppercapaciteit bedraagt 3880 nri.

Eveneens in december 2003, maar dan bij Nederlandse werven gingen onder meer tewater: • O p 13 december bij Bode­ wes Shipyards te Hoogezand (bouwnum m er 631) het schip de Vindö, een M P C van 4400 t dwt, wordt gebouwd voor rederij Schulte & Bruns te Pa­ penburg. (Voor nadere gege­ vens zie SW Z-februari 2004.) • O p vrijdag 19 decem ber bij W aterhuizen Shipyards het casco van een binnenvaarttanker voor de D uitse rederij Jae­ ger, maar onder beheer van Chemgas, Rotterdam. • O p zaterdag 14 februari heeft de doop en tewaterlating plaatsgevonden van de sleep­ hopperzuiger W an Quing Sha. D it vaartuig was in aanbouw op de w erf van IH C Holland te Kinderdijk. Het schip werd gebouwd voor rekening van C H E C -G uangzou Dredging Cie-Volksrepubliek China. De doop werd verricht door mevrouw Q uin Zhngfen, echtgenote van de president van de China H arbour E n­ gineering Company. 5

O verdracht/Dopen Combivrachtschip Artem is H et bij Damen ShipyardsBergum gebouwde com bi­ vrachtschip (bouwnum m er 3948) van het type D C F 3850, werd te Harlingen gedoopt. Hierbij ontving het de naam Artemis. I)e eigenaar is de heer M artin Vlietstra, H et schip werd overgedragen aan O udvaartShipping te Sneek. Gegevens Damen Com bi Freighter 3850: Lengteo.a 88.95 m. L ength 1.1. 84.99 m. Breedte 12.50m Holte hfddek 7.00 m . Ballast diepg. 3.00 m. Max. diepg. 5.40 m. Brutotonnagc 23001.

Doop opnemingsvaartuig

H et tweede hydrografische opnem ings­ vaartuig ‘L uym es’ werd op zaterdag 17 januari gedoopt door mevrouw L.S. Kamp-Bloem, echtgenote van de m i­ nister van Defensie. De doopplechtig­ heid vond plaats in Dokloods II, te Vlissingen. H et opnemingsvaartuig is 81,4 m. lang en kan maximaal 42 bem an­ ningsleden accommoderen. De 'Luym es' is het tweede schip van twee nieuwe opnemingsvaartuigen die Schelde M arinebouw in opdracht heeft voor de Koninklijke Marine. De over­ dracht van de 'Luym es' aan de K onin­ klijke Marine is gepland voor het voor­ jaar van 2004.

Deadweight op 5.40 m.38501. Proeftochtsnelheid bij gebal­ last schip en een vermogen van 1520 k W 12.5 kn. Classificatie Lloyd’s Register o f Shipping * 100 A l , * LM C , UMS, equipped for dangerous cargo according to SOLAS 54-11-2 (excluding class 1 and VII). 'Equipped for carriage of containers’, ‘Strengthened for heavy cargo up to 15 t/m 2’(or equivalent notation o f any other main Classification So­ ciety). Containercapaciteit (20’ x 8’ x 8'6” ) in ruim 113 T E U , op dek 8 0 T E U .

C ontainercarrier Suzanne

N a een doopplechtigheid in januari te Delfzijl heeft de overdracht plaats gevonden van de containercarrier Suzanne aan de familie Van D am te Spijk. H et schip is bij w erf Peters in K am pen onder bouw num m er 805 afge­ bouw d. D e Suzanne is een ijsversterkte short sea contai­ nercarrier, w aarvan de afm e­ tingen zijn afgestem d op de vaart op h et Saimaa-merengebied. H et schip heeft de volgende afmetingen: L .o.a.= 82,50 m.; Bm al, = 12,50 m. en H tot hoofddek

van 8 m. H e t laadvermogen op Saim aa-diepgang bedraagt 2600 t. D e brutotonnage b e ­ draagt 2409 t en de dw t bij m axim um diepgang bedraagt 3 2 0 0 1. H et schip heeft een contai­ nercapaciteit van 132 T eu, waarvan er 36 aan dek w or­ den verscheept. In het ruim kunnen verstelschotten w or­ den geplaatst. D e voortstuwingsinstallatie bestaat uit een C aterpillar type 3512 m o­ tor van 1250 kW , waarmee een dienstsnelheid van 12,5 kn. kan worden onderhou­ den.

Boomkorkotter voor gebroeders M arijs

Het in Polen gebouwde casco van een Concorde kotter is bij Maaskant Shipyards te Stel­ lendam als boomkorkotter af­ gebouwd en uitgerust. H et schip is gebouwd voor de ge­ broeders Marijs in Arnemuiden, heeft de naam G eertruid Adriana gekregen en is als A RM - 2 0 (bouwnum m er 580) geregistreerd. D e kotter is 42,35 m. lang, 8,5 m, breed en de holte bedraagt 5,15 m. De aandrijving wordt verzorgd door een D eutz M W M motor van 1470 k W bij 545 tpm. Boomkorkotter Geertruid Adriana (foto Smits Krimpen)

Derde binnenvaarttanker voor Gulf in de vaart

Evenals de zusterschepen G u lf Pride en G u lf Crown, is de G u lf Harmony door Smits Machinefabriek en Scheepsreparatie B V. te Krimpen afge­ bouwd en afgcleverd aan G uit 6

Oil Nederland. H et betreft een serie van vier schepen waarvan de laatste, de G u lf Stream. binnenkort kan w or­ den opgeleverd. D it scheepstype heeft een lengte van 85,86

m , een breedte van 10,64 m. en een diepgang van 3,05 m. D e laadcapaciteit bedraagt 2100 m 3 en het maximum draagvermogen is 1750 t. H et schip w ordt voortgestuwd

door een Caterpillarm otor ty­ pe 3508 B. 745 kW . waarmee een snelheid van 10 kn wordt bereikt. H et schip is uitgerust m et een boegschroef van 260 kW . S C H I P & W E R F d e Z E E - M41BT 2004

ProductInfo

M S C .Simulation Data M anagem ent 2 0 0 4 MSC.Software Corp. (NYSE: M NS), aanbieder van sim ula­ tie- en ontw erp software en diensten, introduceert MSC.Simulation Data M anage­ ment (SDM) 2004. M SC.SDM biedt de mogelijkheid om voortdurend simulatieprocessen en alle tussenliggende en definitieve data te managen. H ierdoor w ordt de afhanke­ lijkheid van fysieke testen ver­ minderd, waardoor de productontwikkelingskosten kunnen dalen. Ontwikkelaars wereldwijd brei­ den het gebruik van virtual prototyping uit en reduceren

de afhankelijkheid van fysieke prototyping. Hierdoor wor­ den ontwikkelingskosten gere­ duceerd en kunnen producten sneller op de m arkt komen. De grotere afhankelijkheid van VPD-technieken vraagt om een mechanisme om de groei­ ende hoeveelheid prestatiegerelateerde productdata in digi­ taal formaat te beheren, en het proces dat deze data voortbrengt te managen. Virtual product development (VPD) bestaat uit een com bi­ natie van computersimulaties en fysieke testen om productprestaties te garanderen. De

simulatieprocessen zijn onge­ structureerd en creëren veel data van onschatbare waarde die moeilijk te correleren is. M SC.SD M biedt de mogelijk­ heid om simulatieprocessen te managen en om data die in de toekomst hergebruikt kan w orden op een gestructureer­ de wijze te beheren. Tevens biedt M SC.SDM resultaten in een vorm, die makkelijk toe­ pasbaar is op productontwerp, M SC.SDM heeft een web ge­ baseerde Enterprise Simulation Portal opgezet, die de R O I van bestaande simulatietools en -systemen verder ver­

beterd door de productiviteit te verhogen en ondernem in­ gen toegang te geven tot m o­ del- en simulatiedata. D it maakt het mogelijk om geau­ tomatiseerde simulaties uit te voeren, ontwerpveranderingen te evalueren en vergelij­ kende rapporten te generen om optim ale ontwerpconfiguraties vast te stellen. Voor meer informatie: MSC.Software Benelux BV D e heer Bert Knops Tel.: 0182-536444 E-mail: bert.knopsfnimscsoftware.com

New-generation Integrated Bridge System N orthrop G rum m an C orpo­ ration’s Sperry M arine busi­ ness unit has introduced its next-generation integrated bridge system for ships, called Vision F T . T his system incor­ porates the latest advances in marine navigation technology and combines all of the ship's navigation sensors and systems - including radars, electronic chart display and information system, gyrocom­ pass, depth sounder, speed log, differential global positio­ ning satellite (GPS) receivers and autopilot - into a com ple­ tely integrated package. T h e centerpiece of the system is Sperry M arine’s Voyage M anagement System (VMS) software, which provides easy and precise route planning and gives a clear real-time pic­ ture of the ship's precise posi­ tion and movement, along with radar targets and auto­ matic identification system data, on an electronic chart display and information system. T h e system enhances safety S C H IP S W E B f da ZEE - W U 1 2004

and navigation efficiency by improving situational aware­ ness for the ship's bridge watch officers. T h e Vision F T represents a significant advance in IBS technology. T h e new bridge console designs have been optimized for modern, large-screen, high-resolution flat-panel color displays, with easy front-panel access for maintenance and repairs. T h e m an-m achine interface has been upgraded with a new ergonomic trackball control device and drop-dow n menu windows for easy operation to minimize the need for opera­ tor training. T he Vision F T is designed as an open-architecture platform for the next ge­ neration in ship navigation and control. For instance, the Sperry M arine Pocket Bridge remote wireless m ulti-func­ tion handheld devices will make it possible for the ship's master and officers to view d a ­ ta from the IBS and other ship systems on a palm-type com ­ puter anywhere on the ship.

Another new capability is NaviVision, an aircraft-style ‘heads-up’ display that projects vital ship navigation data d i­ rectly onto the bridge windows. More information: N orthrop G rum m an Sperry Marine BV M r J. van der Linden

P.O . Box 274 3130 A G Vlaardingen Tel.: 010-4451610 Fax: 010-4345015 E-mail. office_hollandf£i(8perry-marine.com Website: www.sperry-marine.com

7

Brandwerende en thermisch isolerende deurprofielen

Beele Engineering heeft het programma brandwerende producten uitgebreid met brandwerende en thermisch isolerende deurprofielen. D e profielen, die in verschillende breedten en dikten worden ge­ leverd, worden in sponningen van deuren aangebracht en ver­ vullen zo een brandstopfunctie.

D e nieuwe deurprofielen zijn gemaakt van het zelf ontw ik­ kelde Actifoam schuim rub­ ber. D it brandwerend en th er­ misch isolerend schuim rubber is gebaseerd op de Actifiretechnologie. Producten die hierop gebaseerd zijn, worden bij brand actief en expanderen zodanig dat in korte tijd openingen volledig worden opge­ vuld en langdurig branddicht blijven. Het vlamdovende schuim rubber heeft een soor­ telijke massa van slechts 250 kg/m*. Kenmerkend voor de A ctifoam -schuim rubber is de gesloten celstructuur, waar­

door geen vocht w ordt opge­ nomen. D aarm ee heeft de schuim rubber bij normaal ge­ bruik naast brandwerende ook uitstekende therm isch isole­ rende eigenschappen.Acti­ foam -schuim rubber heeft een vormherstellend vermogen. In profiel vorm leent de brandw e­ rende schuim rubber zich dan ook niet alleen als sam endruk­ bare, w aterdichte afdichting van deuren en luiken, maar ook voor het afdichten van openingen tussen scheidings­ wanden en plafonds. Een b e­ langrijke eigenschap van de geëxpandeerde Actifoam-

schuim rubber is dat het ver­ vormingen van (staa lc o n ­ structies moeiteloos volgt. D e vervormingen kunnen optre­ den wanneer bijvoorbeeld m e­ talen deurposten tijdens een brand roodgloeiend worden en de stabiliteitgrens w ordt overschreden. Voor meer informatie: Beele Engineering BV Beunkdijk 11 7122 N Z Aalten Tel.: 0543-461629 Fax: 0543-461786 E-mail: [email protected] W ebsite: www.rise-systems.com

Alphatron M arine introduceert NaviMedia

Connex verw erft vertegenwoordiging FG-Elektronik

NaviM edia is de naam waar­ onder A lphatron M arine BV uit Rotterdam een gecombi­ neerd C /ra d ar/k aa rt/m u ltimediapakket voor jachten op de markt brengt. H et unieke van NaviM edia is de combinatiekaart, radar en overlay op een W indows gebaseerde PC. Met NaviM edia kan de ge­ bruiker kiezen uit diverse gebruiksopties, met als hoofd­ taak navigatie door middel van Nobeltec electronische kaarten en radar. Daarnaast is de mogelijkheid de bijbeho­ rende PC te gebruiken als m ultim edia-PC m et T V en D VD. NaviM edia is geba­ seerd op een compacte 12 Volt PC met W indow s XP en een fraaie 15 inch T F T Mermaid design monitor. Door het modulaire concept kan er zelf een pakket worden samengesteld. De radar kan. indien gewenst, op een later tijdstip worden toegevoegd NaviM edia bevat naast de PC met D V D-speler een 15 inch T F T scherm en Nobeltec kaartsoftware. Voor de juiste werking van het systeem is verder een (D K iPS-antenne

M et de verwerving van de vertegenwoordigingsrechten van FG -Elektronik (Rückersdorf, Duitsland) brengt Connex Telecom een complete range elektro-akoestische installaties op de markt. D e elektroakoestische systemen conform EN 60849 worden gebruikt om in geval van nood een snel­ le ontruim ing mogelijk te m a­ ken. D aarnaast kunnen de systemen worden gebruikt als omroepinstallaties. D e instal­ laties lenen zich onder meer voor toepassing aan boord van schepen en platforms. FG-Elektronik levert elektroakoestische installaties die ge­ baseerd zijn op het zelf ontwik­ kelde en geproduceerde ELAsysteem (Elektro-Akoestisch). D it modulaire 100 V-systeem biedt met nam e voordelen wanneer versterker en luid­ sprekers op grote afstand van elkaar liggen of wanneer in grote ruim ten gelijktijdig meerdere luidsprekers moeten worden aangesproken. Het maximale uitgangsvermogen van 100 Volt w ordt bereikt door m iddel van een transfor­ m ator en garandeert dat de verliezen ook over grote af­

s

nodig met N M E A output. Voorbeelden van te koppelen apparatuur zijn: - Echolood - Log - W indm eter - Televisie - Autopiloot - USB G PR S modem o f satel liet communicatiesysteem t.b.v internet en e-mail Indien er gekozen wordt voor radar, zijn er diverse mogelijk­ heden met betrekking tot de antenne, van een 0 32 cm radom e (2kW ) tot een zes voet open scanner (12 kW ). Door middel van een waterdicht 15 inch scherm, samen met een trackerballmuis en een ver­ licht keyboard is een slave be­ diening mogelijk vanaf bij­ voorbeeld de stuurstand. Voor meer informatie: Alphatron M arine D e heet L. Vroom bout Postbus 21003 3001 AA Rotterdam Tel.: 010-4534000 Fax: 010-4529214 E-mail: sales@ amdrdam.nl W ebsite: www.alphatronmanne.nl

standen en bij kleine stromen gering zijn. H et hart van het systeem wordt gevormd door een compacte, beveiligde cen­ trale die in stand-alone, tafel- of 19”-inbouwuitvoering wordt geleverd. De centrale omvat onder meer vijf ingangen, een microfoon-voorrangmoduul voor alle uitgangen, steekplaatsen voor voor-versterkers, microfoon en dergelijke. D e ELA-centrale kan worden uitgebouwd met ingangs-, bewakings- en tijdmodulen. D aarnaast omvat het leve­ ringspakket onder meer mengunits, draadgebonden en draadloze microfoons, twee zoneversterkers, noodstroomversterkers en transform ato­ ren. U iteraard kunnen ook a n ­ dere high-end com ponenten zoals M P3- o f C D -spelers en telefooninterfaces in het con­ cept worden geïntegreerd. Voor meer informatie: C onnex T elecom Postbus 385 2900 AJ C ap ellea/d IJssel Tel.: 010 458 85 25 Fax: 010 458 91 05 E-mail: [email protected] W ebsite: www.connextelecom.nl S C H I P S W E R F d e Z E E - M11BT 2001

New polyethylene buoy

TRANSFERGROEP ROTTERDAM Opleiding en Advies

Tideland Signal showed its new SB-98P shallow water p o ­ lyethylene buoy for the first ti­ me at E uroport in the A m ster­ dam RAI, T h e new buoy is an addition to T ideland’s poly­ ethylene range and is m anu­ factured with the same materi als and m ethods as the existing SB-138P and SB-285P m o­ dels. T h e SB-98P is a m ulti­ purpose buoy, particularly suited to shallow water areas, rivers and estuaries. T h e SB-98P's rugged, light­ weight construction and per­ m anently self-coloured hull make it virtually maintenancefree, while T ideland’s innova­ tive mould and fill m anufactu­ ring process prevents signifi­ cant ingress of water in the event of a puncture. T h e new buoy is designed to accommodate T ideland’s selfpowered M LED -120SC lan­ tern system, which has an effective range of 4N M and a 10m2 radar can be installed within the top daymark sec­ tion. Available in red, green, yel­ low, white, black, orange and bi-form colours, T ideland's

new buoy is offered with the full range of IA LA -recom m ended top m arks rotationally moulded in the same poly­ ethylene materia] as the hull. D aym ark wings are also su p ­ plied for can or conical identi­ fication. T h e rotational m oulding pro­ cess ensures a seamless body, using a mould which provides increased thickness o f poly­ ethylene at major stress points in the structure. Before m oul­ ding, the polymer is com ­ pounded with UV inhibitors and pigm ent so that the wall thickness is evenly UV stabili­ sed and colour is uniform throughout. As a result, pain­ ting is never necessary. In ad ­ dition, the buoys are unsinkable, corrosion resistant and re­ pels m arine growth.

Verder met uw carrière? Volg dan een opleiding bij Transfergroep Rotterdam . Bij unit HES B2B kunt u terecht voor opleidingen op het gebied van bedrijfskunde, techniek, m arketing, m anagem ent en com ­ m unicatie. In het voorjaar en najaar starten de volgende p raktijk­ gerichte opleidingen op hbo en post-hbo niveau:

- M id d le M a n a g e m e n t 16 bijeenkom sten, start 2 septem ber 2004

- H o ger M a n a g e m e n t 25 bijeenkom sten, start 31 augustus 2004

- Post-hbo B edrijfskunde I 30 bijeenkom sten, start 13 septem ber 2004 - Post-hbo B edrijfskunde II 34 bijeenkom sten, start 8 septem ber 2004

- Post-hbo H o g er B edrijfskundig M a n a g e m e n t 12 bijeenkom sten, start 13 o k to b e r 2004

For m ore information: T ideland Signal Lim ited Tideland House, U nit B Kendal House, Victoria W ay, Burgess Hill Sussex, KH15 9 N F, UK Tel.: + 44(0)1444 872240 Fax: +44(0)1444 872241 E-mail: [email protected]

- M a n a g e ria l C o n tro lle r/M a s te r o f Science in C ontrolling 35 bijeenkom sten, start 2 septem ber 2004

- Ioniserende Straling, n iveau 4a 16 bijeenkom sten, start septem ber 2004

- K A M C o ördin ato r 36 bijeenkom sten, start a p ril en septem ber 2004

- Com m ercieel M a n a g e m e n t 17 bijeenkom sten, start septem ber 2004

- Technische B edrijfskunde 54 bijeenkom sten, 13 septem ber 2004

- O p z e tte n en d o o rrek en e n van scheepsbouw constructies 35 bijeenkom sten, start 5 o k to b e r 2004

- Tim e M a n a g e m e n t 3 bijeenkom sten, s ta rt 24 m e i en 1 novem ber 2004

M e e r in fo rm atie ? t e le fo o n :

(0 1 0 )4 5 3 60 60

e -m a il:

transfergroep@ hro.nl

w e b s it e :

w w w .transfergroep.nl

Vraag onze opleidingsgids aan!

S C H I P S W E R F d e Z E E - M U IT 2001

9

M a ritie m e M a rk t d o o r M e n so de Jong

Wie wordt Europees admiraal? Het Europese Parlement vraagt een E u ­ ropese kustwacht in te stellen ter hand­ having van de voorgestelde E U -m aatre­ gel om de zee- en kustverontreiniging door schepen te bestrijden. D e kust­ wacht moet er binnen een half jaar ko­ men na invoering van de maatregel. D at kan nog even duren, want het parlement verlangt ook regels waardoor 'com pe­ tent authorities’ binnen de reikwijdte van de maatregel zullen vallen, maar onvoorziene lozingen juist niet. Vooral het voorstel ook autoriteiten te kunnen veroordelen zal lastig zijn gezien de Spaanse ijver haar dienaren daartegen te vrijwaren. Anderzijds heeft een Franse rechter zo’n dienaar uit M alta bevolen te getuigen in een rechtszaak over de Erika-ramp, maar M alta weigert dat op grond van het soevereiniteitsbeginsel. Het idee van een Europese kustwacht is niet nieuw. Velen kijken met bew onde­ ring naar de effectieve US Coastguard

10

en vragen zich af waarom de EU het voorbeeld niet navolgt. In N ederland is reeds in 1987 een kustwacht ingesteld als een samenwerkingsverband van zes ministeries en acht overheidsdiensten. Deze samenwerking was te vrijblijvend, zodat in 1995 de operationele taken ge­ bundeld werden bij de Koninklijke M a­ rine. De ministeries zijn dus niet langer verantwoordelijk voorde uitvoering van hun Noordzee-taken, maar alleen voor het te voeren beleid. H et voorstel voor een Europese kust­ wacht is uiteraard in het geheel niet doordacht, zoals helaas zo vaak het ge­ val is. Als het een instelling wordt met eigen schepen en vliegtuigen, krijgen we op de Noordzee - naast de Nederlandse kustwacht voor douane-, immigratieen politietaken - er een tweede bij om olielozingen op te sporen en de daders naar een haven te dirigeren. D us een dure, tweede organisatie naast de natio­ nale kustwachten, H et kan natuurlijk ook dat onze marine onder bevel van de EU-kustwacht komt voor deze opspo­ ringstaak. D at kan proble­ m en opleveren bij de priori­ teitenvaststelling. N eder­ land kan meer materieel wil­ len inzetten voor de bestrij­ ding van drugssmokkel, ter­ wijl de E U onze schepen el­ ders wil inzetten, bijvoor­ beeld in Portugal als daar te weinig materieel beschik­ baar is voor het opsporen van lozingen. Juist de thans bereikte operationele een­ heid verdwijnt dan weer. Dat is te voorkomen door de Com missie alleen de beleid­ staak te laten ovememen van de lidstaten, zodat zij kan nagaan of de nationale kust­ wachten het Europese beleid goed uitvoeren. Er is dan geen EU-kustwacht nodig, alleen een ambtelijke EUinstelling als het maritieme veiligheidsbureau EMSA.

D at laatste zal niet de bedoeling zijn van de kustwachtaanhangers. Die dromen natuurlijk over een E U -kustw acht met ook bevoegdheden op het gebied van douane-, immigratie- en andere taken, zodat de nationale kustwachten overbo­ dig worden. D an krijgen we een Euro­ pese kustwachtadmiraal met schepen en vliegtuigen die Europees worden aan­ besteed en de vlag voeren van de lidstaat die de goedkoopste aanbieding doet. Zou deze admiraal vervolgens zijn vloot ook gedeeltelijk ter beschikking mogen stellen aan de marine van een E U -land betrokken bij een NAVO-actie? D e US Coastguard doet dat al lang; bij een heu­ se oorlog kan zij zelfs onder het bevel van de marine komen. Alvorens alles in de E U is geregeld, zal wel flink wat tijd verlangen. Alleen de admiraal kan er ongetwijfeld snel komen, al heeft hij aanvankelijk als enige taak het aantal olielozingen langs de Europese kusten te tellen. W enen, Boedapest of W a r­ schau zal wel aan de beurt zijn voor het herbergen van zijn hoofdkwartier. D e E U be spelen

W a t vele lidstaten reeds overgenomen hebben van de VS is de kunst zoveel mogelijk ‘pork’ binnen te halen. Als een Amerikaans wetsvoorstel het niet dreigt te halen in het congres, verklaar je b e­ reid te zijn ervoor te stem m en als er een am endem ent komt waarbij vele miljoe­ nen dollars naar je eigen staat toevloei­ en. Enkele Europese landen zijn reeds meesters in het binnenhalen van buit op deze manier. Daarnaast is het in Europa tot een kunst verheven de EU-regels ten eigen bate te interpreteren o f zelfs te omzeilen. Nederland doet daaraan niet mee, zoals onze scheepsbouw en trans­ portindustrie regelmatig ondervinden. Enkele leden van de Tweede Kamer vinden dat minister Bot, zonder enig uitzicht op succes, tegen de levering van oorlogsmaterieel aan China moet stem ­ men. Straks ook tegen de to u w van kor­ vetten aan Indonesiè? M inister Zalm is principieel bij zijn streven Duitsland en Frankrijk te straffen voor het negeren van het stabiliteitspact. Hij zal zijn ver-

S C H I P & W E R F d e Z E E - UAIFIT 200«

zet niet staken in ruil voor zaken die op het Nederlandse verlanglijstje staan. Kennelijk heeft hij evenmin zijn voelho­ rens uitgestoken in Brussel o f de C om ­ missie het klusje voor hem wilde op­ knappen zoals inmiddels is gebeurd. A ndere landen zullen het belangrijker vinden te praten over een herziening van het stabiliteitspact. G edane zaken nem en imm ers geen keer. Bovendien wordt het dan weer een zaak van geven en nemen. W a a r blijven s c h e e p s b o u w o rd e r s ?

Terwijl in D uitsland de eerste, met sub­ sidie gebouwde containerschepen van de helling lopen, waren eind 2003 in N ederland vele orders waarschijnlijk niet eens het ministerie gepasseerd. Ju i­ chend meldde VNSI immers in septem ­ ber dat er voor bijna twee miljard euro aan orders was aangemeld bij EZ voor de subsidie van 6%, zodat het subsidie­ budget maar verhoogd moest worden. T och boekten de werven in 2003 slechts voor circa 610.000 euro aan orders, waarvan 250.000 euro vanaf augustus. Een deel daarvan betreft bovendien o n ­ gesubsidieerde bestellingen. W aar blij­ ven nu al die aangemelde orders? Zitten ze nog in de ambtelijke molens, kunnen de reders de financiering niet rond krij gen of verzwijgen de werven nieuwe or­ ders, om dat het grootste deel ervan ge­

heel of gedeeltelijk in het buitenland w ordt gebouwd? N u hebben wij natuurlijk heel knappe koppen in Nederland, zoals bij de T U Delft en het CBS, die alles macro-economisch kunnen verklaren. Zij re­ deneren dat het voor de over­ heid onjuist is geld te stoppen in zaken als scheepsbouw, scheep­ vaart, Maasvlaktes, sluizen in IJ m uiden en andere transportac­ tiviteiten. D at is 'oude' bedrij­ vigheid met een laag rende­ m ent wat je beter aan ande­ ren kunt overlaten. Laat de Duitsers, Spanjaarden en Fransen maar rustig hun scheepsbouw steunen, vroeg of laat zijn hun werven toch gedoemd te verdwijnen. O nze toe­ komst ligt bij de informatie- en com m u­ nicatietechnologie (IC T ), al zijn daarbij miljarden verloren gegaan de afgelopen jaren. Ketenregisseurs als D am en en Volharding kunnen het nog een tijd vol­ houden, maar het verdwijnen van klei­ nere werven zou geen ram p zijn, even­ m in van Van der Giessen. IH C had die w erf toch niet meer nodig voor de baggerbouw. Misschien hebben deze macro-economen gelijk, maar zij geven geen scenario over de tijd die benodigd is totdat de IC T -industrie de kurk zal zijn waarop

onze economie drijft, H daarbij rekening houdend met de relatief geringe investerin­ gen in ICT-onderzoek en de tanende belangstelling voor technische studies. Zolang daarover geen duidelijkheid be­ staat, zijn de EU -landen die hun oude industrie de hand boven het hoofd hou­ den, wellicht verstandiger. D e havens van H am burg en A ntwerpen kunnen Rotterdam overvleugelen, P& O Nedlloyd kan het gehele scheepsbeheer overbrengen van Rotterdam naar de D uitse dochter Reederei Blue Star zoals Dockwise al deed, maar dan naar een scheepsbeheerder in Glasgow. Als boekhoudspecialisten maken deze 're­ ders’ zich kennelijk geen zorgen over het verlies van contact m et hun bem an­ ningen. O ver de scheepsbouw kunnen we beter zwijgen. Er zijn straks alleen een paar slimme jongens m et veel prak­ tische IC T-ervaring die werven in O ost-E uropa en Azië aansturen. Inmiddels floreert de internationale scheepvaart als nooit tevoren in vre­ destijd. Daardoor zijn de Aziatische en vele Europese werven volgelopen met nieuwe bestellingen. In Nederland kan dat in 2004 nog gebeuren, maar dan zal onze overheid zich wel snel moeten be­ raden o f er een budget komt voor voort­ zetting van de 6% ordersteun vanaf april 2004 en of er een faciliteit komt voor het gemakkelijker financieren van schepen. Ook zal een spoedige herziening van de regels voor de tonnagebelasting moeten komen, willen we nog nationale reders behouden.

S C H I P S W E R f d e ZEE - W U B'

?0C1

11

Nederlandse Vereniging van Kapiteins te r Koopvaardij A! ruim 6 0 jaar voor de kapitein op de bres

De Nederlandse Vereniging van Kapiteins te r Koopvaardij zet zich al sinds 1 9 4 3 in voor de kapitein. N iet alleen voor zijn positie in het algemeen, m aar ook voor de individuele kapitein wanneer daar aanleiding toe is.

De vereniging vertegenw o ordigt de kapitein in vele nationale en internationale overlegorganen en heeft zeer goede contacten m et de overheid. Bovendien w aakt ze over de pensioenen door zetels In het bestuur en de deelnem ers­ raad van het bedrijfspensioenfonds voor de koopvaardij.

Aangesloten bij: International Federation ofShipm asters’ Associations (IFSM A) Confederation o f European Shipmasters' Associations (CESM A)

H eeft u als kapitein: • wel eens het gevoel gehad alleen te staan bij het nemen van een moeilijke beslissing? • graag het oordeel van een collega willen horen? • een vervelende situatie ondervonden met uw werkgever? • ooit zorgen gemaakt over uw pensioen? • afgevraagd hoe het nu verder moet m et het opleidingsniveau van de Nederlandse zeevarende? • behoefte gehad aan bijstand bij een zaak voor de Raad van de Scheepvaart, straks T uchtraad? Voor al deze problemen en nog vele andere is er de N.V.K.K. Uw steun en toeverlaat, waar u zich ook bevindt. W ord lid van een organisatie waarin het belang van de kapitein en zijn plaatsvervanger centraal staat. U kunt zich aanmelden via het onderstaande correspondentieadres: Delftsestraat 9c 3013 A B R O T T E R D A M Tel. 0102400592 Fax: 010 24(H)596 E-mail: N V K K @ lN T R O W E B .N L O f vin de website: w v w n vk k n l Entreegeld: € 12,50 Voor leden is - op verzoek - tegen een redelijke bijdrage *) een abonnem ent op het tijdschrift 'Schip en W e rf de Zee’ beschikbaar. Indien u hiervan gebruik wilt maken, gelieve dit schriftelijk kenbaar te maken. Indien gewenst, houdt het lidmaatschap tevens in: juridische bijstand (via de UOV), bij alle voorkomende arbeidsrechtelijke zaken vallend onder de Nederlandse wetten, zulks ter beoordeling van het N VKK-Bestuur. •) mits f f tmenden tw n een postadres binnen Nederland

O pleveringen d o o r M . van W ijn g a a rd e n

Catamaran Meridian Damen Shipyards Hardinxveld heeft op 17 oktober 2 0 0 3 de Survey Catam aran 'M eridian', bouwnumm er 1 5 4 8 , opgeleverd aan OSAE [O ffshore Survey And Engineering) in Bremen, D uitsland.

betimmering en het m eubilair is uitge­ voerd in extreem lichtgewicht materiaal (155 k g /nr*). H et schip is gebouwd onder D uitse vlag volgens de regels en voorschriften van Germanischer Lloyd en SeeBerufsGenossenschaft voor de klasse: * 100 A5 K(50) Survey Vessel A lum inium (*) M G A IJT . De notatie M C A U T staat daarbij voor onbem ande m achineka­ mer.

Figuur 1. De ‘Meridian’ [foto: Van der Kloet, Sliedrecht)

D e hoofdafmetingen van de ‘M eridian’ zijn: L engteo.a. 3 5 .l6 m . Breedte o.a. 10.20 m. Breedte rom pen 2,50 m. Holte 2.90 m. Diepgang max. 1.50 m. Ontwerp Bij het ontwerp hebben de geringe diep­ gang en het feit dat men de propellers van de Schottel installatie zonder in dok te gaan wilde kunnen wisselen, een be­ langrijke rol gespeeld. Verder vallen in het ontwerp de grote brandstoftanks (zie ook tankinhouden) en de hoeveelheid store-ruim te op. Dit om dat het schip in staat moet zijn om veertien dagen achtereen surveys op zee uit te voeren. M ede hierom is in het ontw erp extra aandacht besteed aan de geluidsniveaus, hetgeen terug te vinden is in de proef vaartresultaten, m et een geluidsniveau van gemiddeld 56 dB(A) in de accom­ modatie en 52 dB(A) in het stuurhuis. D e geldende eisen met betrekking tot het gewicht (in verband met de m axi­

S C H I P & W E R F d a Z E E - U U I T lO O i

male diepgang van 1,50 meter) en het feit dat geluid en gewicht onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden, hebben ertoe geleid dat er compromissen nodig w a­ ren. H et is namelijk zo, dat een bepaald (te hoog) geluidsniveau, in bijvoorbeeld het stuurhuis, kan worden bestreden m et extra gewicht (bijvoorbeeld een zwaardere vloer). D at heeft erin gere­ sulteerd dat een groot gedeelte van de

Indeling De iangsscheepse indeling van de rom ­ pen is als volgt: • Voorpiek, met daarin aan BB de kettingbak voor de ankerketting • Boegschroefruimte (alleen aan SB) • Store • T anks •Store • Pompkamer • M achinekamer D e tankinhouden zijn: Brandstof 38.00 m ! (incl. dagtanks). D rinkwater 4.00m ! Lenswater 2.30 rrv1 Sewage 2.20 nv’

De Meridian’ is een geheel alu­ minium

Survey

Catam aran, o n t worpen voor alle voorkomende survey-werkzaamheden, m et Figuur 2. Brug van de ‘Mendtan’ [foto: Damen Shipyards)

zee.

13

name

op

Sludge Smeerolie Vuile olie

1.10m 3 0.90 m 3 0.90 m 3

Accommodatie De ‘M eridian' heeft een opbouw van twee lagen, onderverdeeld in een grote accommodatie op het hoofddek en daar­ boven, op het brugdek, een ruim opge­ zet stuurhuis (fig. 2) annex surveyruimte. De accommodatie, voorzien van ver­ warming en airconditioning, biedt plaats aan vijf vaste bemanningsleden en een negental opstappers (surveyors). O p het hoofddek zijn de volgende ruimtes en verblijven voorzien: • 4 eenpersoons hutten • 5 tweepersoonshutten • 6 sanitaire ruimtes • Kombuis • Messroom • Kantoor • Offline survey-ruimte Zowel aan SB- als aan BB-zijde bevin­ den zich over de gehele lengte hutten. Deze liggen aan een tweetal gangen; welke weer gescheiden worden door de kombuis, de messroom, een sanitaire ruim te annex wasserij en de offline su r­ vey-ruimte die op hartschip liggen. In alle hutten is een wastafel aanwezig en per twee hutten is een gecombineerde douche-/toiletruim te beschikbaar. Elke hut is verder voorzien van een TV -aansluiting en een aansluiting op het com ­ puternetwerk. Diverse workshops en stores zijn onder­ deks in de rompen ondergebracht.

M a c h in e -in s ta lla tie

U itru s tin g

De voorstuwing w ordt verzorgd door twee flexibel opgestelde M A N diesel­ motoren, type D2876 LE 402, van ieder 412 k W bij 2100 tpm . Elk van deze m o­ toren drijft een Schottel propeller van het type S T P 200 aan, m et een diameter van 900 mm. Samen goed voor een proefvaartsnelheid van ruim 15,3 knoop. Tevens is een elektrische boegschroef van 45 k W aangebracht in de stuur boordromp. Het elektrische vermogen, benodigd voor onder andere ook de diverse survey- en com puterapparatuur aan boord, w ordt geleverd door een tweetal M A N /Stam ford generatorsets, type M A N D2866E, van ieder 120 kVA; 240 kVA bij parallel bedrijf. Daarnaast is een generatorset van het merk Hatz, type 4L41C, 30 kVA, aan­ wezig voor havenbedrijf.

Voor survey-werkzaamheden beschikt het schip over een A-fram e (6 ton SW L, figuur 3) en een hydraulische uitge­ voerd sonarframe voor het doen van metingen op verschillende diepten. Verder beschikt de ‘M eridian' over een Palfinger dekkraan. type PK 14080 M, S W L 1340 kg, bestemd voor het behan­ delen van voorraden, het overboord zet­ ten van de M G B -boot en overige voor­ komende activiteiten. H et ankergerei bestaat u it een 200 kg, H H P (high holding power) anker aan bakboord, m et 137,5 m eter ketting van 16 mm diam eter, en een elektrisch aangedreven ankerlier van Ridderinkhof.

A ndere werktuigen zijn: - Tw ee Sterling brandstofpom pen - Tw ee Sterling Fluid Systems algeme­ ne dienst, lens- en brandbluspom pen - Tw ee Sewage pompen - Facet lenswaterreininger D e besturing van het schip is dusdanig uitgevoerd dat er zowel handbediend als op een D P -systeem kan worden geva­ ren. Verder is het schip voorzien van een M axi-G uard bewakings- en alarmeringsinstallatie van Praxis A utom ation.

Reddingsmiddelen zijn in overeen­ stemming m et de classificatie-eisen en om vatten o.a. een tweetal Viking o p ­ blaasbare reddingvlotten; elk geschikt voor 20 personen. Tevens is een Sentinel branddetectie systeem geïnstalleerd en worden de bei­ de machinekamers beschermd door een Ajax C O , installatie. De navigatie- en com m unicatieappara­ tuur is in overeenstemming met G M D SSA 2. H et schip is verder uitgerust met een DP-syteem, een com puternetwerk en een camerasysteem. D it laatste bestaat uit een achttal camera’s, die o.a. worden gebruikt bij de diverse survey-werkzaamheden, het aan- en afmeren en voor bewaking van de beide machineka­ mers.

M van W ijn­ gaarden is project engineer bij Damen Shipyards HBrdinx-

Figuur 3 A-frsme op achterschip

veld

(toto: Damen Shipyards)

14

Figuur 4. Ankergerei (foto: Damen Shipyards)

S C H I P S W E R F d e Z E E - MAART 2004

s o tu a

S C H I P & W E R F d e Z E E - MAA&T 2DG*

15

De Meridian

in

IS

O ur product range em braces 360 steerable propulsion system s, m anoeuvring devices, and also com plete conventional propulsion packages rated at up to 30 MW. Th ro u g h ou r w o rldw ide sales and service netw ork w e offer econom ical and reliable solutions for every im aginable m aritim e application. So we can provide the right thrust for you r vessel. S C H O T T E L N e d erla n d B.V. • C h ro o m straa t 143 271 8 RJ Z o e te rm e e r Tel.: ♦ 31 (0) 79 / 3 61 13 91 Fax: * 31 (0) 79 / 3 61 14 17 eM ail: info@ SC H O TTEL.nl

S C H O TTE L

nnovators in S C H O T T E L G m b H & C o . KG M a in z e r Str. 99 • D -5 6 3 2 2 S p a y /G e rm a n y P h o n e *■ 49 (0) 26 28 / 6 10 Fax: ♦ 49 (0) 26 28 / 6 13 00 eM ail: info @ scho ttel.de • w w w .s c h o tte l.d e

Verkoop met

Passie! In zee m e t... is een n ieu w e m ogelijkheid to t adverteren in Schip en W e rf de Zee. W ilt u hierover m eer in fo rm a tie ontvangen? O f heeft u vragen over o verige ad v erte n tie m o g elijk he d en in Schip en W e rf de Zee? N eem dan con tact op m et Ram on de Freitas.

010-289 40 66

media s a l e s support

M e d ia Sales S u p p o rt Ramon de Freitas Postbus 8632 - 3009 AP Rotterdam T (010) 289 4 0 66 - F (010) 289 40 61 E [email protected]

aan met: ojox

L e verancier

Plaats

O m vang leverantie

Ajax Fire Protection Systems

Amsterdam

C 0 2 systeem, Brandblusapparatuur

Breejen & zn. Schilderwerken, Den

Sliedrecht

Schilderwerk

Datema Delfzijl bv

Delfzijl. Rotterdam en IJmuiden

Veiligheidsmiddelen, medische uitrusting,

Brandbeveiliging

^ __ 1— ^

DATEMA N

nautische inventaris en boekwerken

a u ttc a l Safety

Dekker & Stam

Hardi nxveld-Giessendam

Dolderman Drumarkon

Dordrecht Werkendam

Econosto Facet Industrial Franssen isolatiebedrijf

Capelle a /d IJssel Almere Druten

Germanischer Lloyd

Rotterdam

Classificatie

Haan, Den Hora Intersupply JVS Scheeps- en Industrietechniek Made scheepswerf

Rotterdam Leusden Rotterdam Papendrecht Made

Navigatie verlichting Ramen Kommaliewant Torsie-trillingsbe rekening Cascobouw

M AN Rollo

Zoetermeer

Hoofdmotoren

Merwede isolatiebedrijf Reijnders Graveertechniek Ruiter, De Ruyter Dieseltechniek, De

Giessenburg Gorinchem Hardinxveld-Giessendam, Sliedrecht

Uitlaatisolatie Naamplaatjes Vloerbedekking, Dampa plafond Generatorsets

Schottel

Zoetermeer

Schottel W ing propellers

Shell Marine Products

Rotterdam

Smeermiddelen

Sterling Fluid Systems Stout pijpleidingen Stout installatietechniek

Beverwijk Hardinxveld-Giessendam Hardinxveld-Giessendam

Pompen Pijpleidingen Sanitair, Verwarming & A C installatie, Luchtbeheersing

Strago

Gorinchem

Elektrische installatie

Technische Ünie Velden, v/d W K-Hydraulics Wortel boer

Dordrecht Drachten

Kombuisapparatuur, Witgoed Palfingerdekkraan, A-frame Ankerlier, Boegschroef, Hydrauliek Anker & Ankerketting

Brandstof, Smeermiddelen. Meerlijnen Havengenerator set Betimmering, materialen Afsluiters Bilge water separator Isolatie

Germanischer Lloyd

M

A

N

fO L L O

BI

r — SCH O TTEL

—

L A

© Shell M arine Products

» tra f lo jQ le c tro

Krimpen a/d IJssel Rotterdam

S c h e e p sb o u w d o o r N ico Guns

De ‘nieuwe’ Urania H e t opnieuw gebouwde opleidingszeilschip v o o r h e t KIM Bij het M arine b ed rijf te Den H elder vindt m om enteel de afbouw plaats van Hr.M s. Urania. D it zeilschip is een herbouwing van de Y 8 0 5 0 /H 3 1 die het Koninklijk In s titu u t voor de M arine (KIM! to t voor kort ge­ bruikte bij de zeemanschappelijke vorm ing van haar a sp irant-officie re n. Urania was in de Griekse my­ thologie een van negen Muzen, en wel die van de sterrenkunde; zij w erd tevens beschouwd als de be­ s c h e rm s te r

van

de

zeelieden.

De

vernieuwbouw

van

het

toepasselijk

naar

haar

genoemde

opleidingsschip Urania v o rd e rt gestaag, en het grote zeiljacht zal naar verwachting eind april 2 0 0 4 worden opgeleverd. Zij zal het zesde m arineopleidingsschip m et deze welluidende naam zijn. Het w o rd t een geheel Hollands schip: niet alleen de afbouw geschiedt in ons land, m aar ook het ontw erp en de cascobouw vonden in Nederland plaats.

Vijf h is to ris c h e U ra n ia 's

Het KIM beschikt voor de praktische nautische vorming niet alleen over de Urania, m aar te­ vens over het instrucüemotorvsartuig Van Kinsbergen en over de brugsimulator op het Instituut,

I )e eerste voor de praktische opleiding van adelborsten bestemde U rania werd in de zomer van 18.10 op de Rijkswerf te A m sterdam op stapel gezet. Zij kwam als de houten instructiekorvet Zr.M s. U rania in 1834 in dienst. Haar lengte tussen de loodlijnen was 28 V2 meter; zij voerde 12 stuks geschut. H et K IM was toentertijd gevestigd in M edemblik en het maken van kruistochten op de Zui derzee vormde een vast onderdeel van de adelborstenscholing. T oen het K IM in 1850 naar Breda verhuisde, kwam er tijdelijk een einde aan de instructietochten met deze Urania. Enige jaren later werd de adelborstenopleiding opnieuw verplaatst, nu naar W illemsoord. W el­ dra voegde men de Urania weer toe aan de opleidingsvloot en de Kapitein ter zee K ommandant van het Koninklijk Instituut voor de Marine gaf op 30 mei 1865 de volgende instructies aan de com m andant van de Urania: "H et doel van den Kruistogt met het Instructievaartuig U rania is, om de Adelborsten der 2e kl: met het praktikale gedeelte van hun vak bekend te maken. [...] Het omgaan met sloepen zoo onder zeil als anderszins, het uitbrengen van werpen, boegseeren, enz: wordt aan de aandacht van den K ommandant aanbevolen. lndien de tijd en gelegenheid het toelaten, moeten de grondbeginselen der hijdro-

ie

graphie niet uit het oog worden verlo­ ren. [...] N a afloop van den oefeningstogt wordt een gedetailleerd rap­ port van alle exercitien, manoeuvres, enz: ingewacht, alsmede eene naauwkeurige en omstandige opgaaf van het gedrag, de geschiktheid en kundighe­ den der Adelborsten, benevens de vor­ deringen aan boord gem aakt.” Formeel vervulde de U rania weer vanaf 1857 haar onderwijsfunctie, tot zij in 1867 uit dienst werd gesteld. Haar opvolgster, die de naam Urania overnam, was wederom een houten zeiikorvet met een lengte van 28 V, meter tussen de loodlijnen, dat m et vier ka­ nons was bewapend. Zij was in 1865 op de Rijkswerf te A m sterdam op stapel gezet. Begin 1868 ving zij vanuit W il­ lemsoord haar opleidingstaken voor het K IM aan, en vervulde die - voorname­ lijk op de Zuiderzee - tot 1908. In 1910 kreeg de adelborstenopleiding de beschikking over de derde Urania: een onbewapend, reeds in 1873 op een private Amsterdamse w erf als loodskotter gebouwd vaartuig, dat twee jaar lang haar onderwijsdiensten aan het K IM aanbood. D aarna ging zij in 1913 over naar de praktijkopleiding van matrozen en jongens te Hellevoetsluis. T o t aan de Tweede W ereldoorlog beschikte het K IM niet meer over een groot w indge­ dreven opleidingsvaartuig. E r restten

Instructiekorvet Zr. Ms, Urania

slechts kleine sloepen, waarmee men in de zomermaanden enige zeilervaring opdeed. N u en dan leende het K IM een groot zeilvaartuig van het Loodswezen. H et duurde tot 1938 alvorens het K IM weer de beschikking kreeg over een ei­ gen zeiljacht: de vierde Urania. Die was al in 1928 onder de naam T ro m p voor ƒ 85.000,- gebouwd bij de Haarlemse Scheepsbouw M aatschappij in op­ dracht van Boudewijn Nierstrasz (1861-1939), een ex-marineofficier die door zijn latere koopvaardijloopbaan tot welstand was gekomen. Hij verkocht zijn fraaie schip in oktober 1937 voor ƒ 30.000,- aan de KM , die het herdoop­ te tot H r.M s. Urania. D e adelborsten kregen hierop tot mei 1940 hun zee-

S C H I P S W E R F d a Z E E - MAART 1004

manschappelijke vorming. D oor de D uitse inval kwam er een einde aan het functioneren van het K IM te W illemsoord. D e U rania viel in handen viel van de D uitse bezetter, die het jacht haar naam liet behouden, m aar het in ­ zette voor de opleiding aan de MarineKriegsschule te Flensburg-M ürw ik. D e K M zette in augustus 1940 te Soerabaja een nieuwe adelborstenopleiding op. Bij het marine-etablissement aldaar bouwde m en een zeegaand opleidingsjacht, dat in oktober 1941 onder de naam U rania te water werd gelaten. D e­ ze vijfde U rania zou evenwel nooit als adelborstenschip dienst doen: na de Slag in de Javazee moest men in maart 1942 het K IM ontruim en, waarna de Japanse bezetter beslag legde op het ranke jacht. N a de oorlog kwam de 'vierde' U rania in 1946 terug naar W illemsoord. Na restauratie kwam zij in 1948 weer voor het K IM in de vaart. M et een schitte­ rende staat van dienst vervulde zij tot in 2001 haar onderwijstaken ten behoeve van de opleiding van marineofficieren en haar representatieve functies ten be­ hoeve van de Koninklijke Marine. M et het oog op de slechte staat van het casco heeft de KM besloten het inmiddels zo’n 75 jaar oude schip te vemieuwbouwen. De Urania (ex-Tromp) van 1 9 2 8 H r.M s. U rania van het bouwjaar 1928 (de 'vierde’ dus), die is ontw orpen door een D uitse ontwerper, de Ham burgse ir. Robert G . Schreiber, was een uit overnaads geklonken staalplaten opge­ bouwd schip. Haar lengte over alles was 23,94 m eter (inclusief boegspriet; ex­ clusief was de lengte 21,90 meter); de lengte tussen de loodlijnen 17,20 meter; de grootste breedte 5,29 meter; de breedte buitenkant spant 5,20 meter; de grootste diepgang 3 meter. D e water verplaatsing bedroeg 65 ton. D e grote mast was in de laatste periode van het schip 26 m eter lang; de bezaansmast 22 meter. De lepelboeg kende een matige overhang; de matig overhangende achtersteven eindigde in een licht gebo­ gen platte spiegel. Ze was aanvankelijk als schoener getuigd (oorspronkelijk met spreigaffeltuigage; korte tijd later met gaffelkits). N a de aankoop door de KM in 1937 bleef dit tuig intact; men voegde er slechts een breefok m et ra aan toe. In 1957 verving men de gaffelkitstuigage door een bermudakitstuigage (torenkits). D e masten ondergingen in de loop der tijd diverse wijzigingen.

S C H IP & W E R F da ZEE - lU lin 2004

N a de aankoop door de K M verbouwde m en benedendeks de in fijne houtsoor­ ten uitgevoerde salon (met een haard, buffet, buffetkastjes en zelfs een schil­ derij van Jan Maris) tot een onderko­ m en m et zoveel mogelijk kooien voor de adelborsten. In 1965 vernieuwde de KM het onderwatergedeelte over een hoogte van 1,5 meter over de volle leng­ te. O ok inwendig werd het schip van een geheel nieuwe indeling voorzien. In 1969 verving men de kajuit door een ge­ laste en verhoogde alum inium con­ structie (die ca. 70 centimeter langer was) om plaats te bieden aan een nieuwe dieselmotor onder de kajuit. W a t betreft de voorraden was er een ca­ paciteit voor 17 personen: gedurende 1 week verse voeding en gedurende 5 tot 6 weken geconserveerde o f droge voeding en dranken. De koelcapaciteit bestond uit een gecombineerde koel- en vries­ kast. Er was een drinkwatercapaciteit van 2.000 liter in combinatie met een 20 liter/u u r RO-drinkwatermaker. (D aar­ naast had het schip ook een grijs- en een zwartwatertank.) De mechanische voortstuwing aan de driebladige linkse schroef vond aanvan­ kelijk plaats met een lichte handgestarte Ailsa Craig benzinemotor met magneetontsteking. In 1939 verving de KM deze door een 65 pk K rom hout-G ardner dieselmotor, en in 1957 door een 50 pk Krom hout diesel; in 1981 installeer­ de men een 95 pk D A F diesel die goed was voor een maximale vaart van 7 knopen. D e brandstoftankcapaciteit was 1.052 liter. D e navigatie-uitrusting bestond aan ­ vankelijk uit een kompas, peiltoestel, chronometer, sextanten, patentlog en handlood. In later jaren kreeg men de beschikking over een log en een echo­ lood, alsmede een radiorichtingzoeker. N og weer later kwam er een radar en een Decca AP-navigator. De laatste tijd b e­ schikte Hr.M s. U rania over een GPSnavigator, windrichting- en windsnelheidsmeters, een close haulmeter, even­ als uitgebreide Inmarsat en G M D SS com m unicatieapparatuur (alles aange­ past aan de huidige SOLAS-regelgeving). Bij het in de vaart komen bestond de vaste bem anning uit een schipper, een m atroos/kok en een m atroos/m otor drij ver. D e laatste tijd vormden de com ­ mandant, een bootsman en een kwar­ tiermeester de vaste bemanning, met een vlottend bestand van twaalf KIM studenten en twee wachtsofficieren

(instructeurs/begeleiders), De accommodatie was geschikt om het schip in twee divisies van elk 6 adelborsten te zeilen en instructie te kunnen geven. Bij de toewijzing van de kooien werd reke­ ning gehouden m et het divisiegewijs clusteren in voor- en achterschip om het werken en rusten tussen de twee divisies zoveel mogelijk te scheiden, Daarnaast was rekening gehouden m et de moge­ lijkheid om twee tot vier vrouwelijke adelborsten in de aparte accommodatie onder te brengen, zoveel als uitvoerbaar gescheiden van de mannelijke adelbor­ sten. H et navigeren gebeurde aan dek en in de kajuit. Hiertoe waren binnen een kaartentafel met alle hiervoor benodig­ de navigatie- en communicatievoorzieningen aanwezig. Voor instructiedoeleinden was het ook mogelijk om vanuit de open kajuit te navigeren; daartoe w a­ ren de nodige repieaters aanwezig. Het zeilschip kon in relatie tot de regelge­ ving van de diverse nationale havenau­ toriteiten in principe wereldwijd varen (vaargebied A l ). De vormingsgedachte N ederlandse marineofficieren die nu en in de toekomst op het KIM worden o p ­ geleid, zullen later werkzaam zijn aan boord van hoogst geavanceerde m echa­ nische schepen. W aarom gebruikt men voor hun zeeman schappelijke vorming dan toch zo'n 'ouderwets' hulpmiddel als het zeiljacht U rania' Recent om-

19

Hr.Ms, Urania («-Tromp)

Geen plaats voor lijntrekkers en koekebakkers

schreef Zwier (1999) het ais volgt: “De U rania vervult [...] een aantal belangrij­ ke functies. Allereerst zijn dit functies op het gebied van algemene nautische vorming: de basiselementen van de voorbereiding op een zeevarend beroep. Deze functies kunnen het best worden omschreven als ‘familiarisatie met het werken op zee’. H et gaat hierbij om as­ pecten zoals: veiligheidsbewustzijn, doorzetten onder fysiek moeilijke o m ­ standigheden waaronder zeeziekte, de noodzaak van teamwork en op elkaar kunnen vertrouwen, de noodzaak van procedures en leiding geven, en tot slot het respect voor de krachten van de zee. Deze functies gelden voor alle officierskorpsen [...]. Daarnaast vervult de U ra­ nia een aantal specifieke functies binnen het praktisch opleidingsprogramma voor het korps Zeedienst. D e nadruk ligt hierbij vooral op de navigatiepraktijk en de praktijk van het manoeuvre­ ren met een enkelschroefs schip." Deze actuele onderwijskundige woorden slui­ ten naadloos aan bij de bloemrijker taal in het Jaarboek K M '38 van de toenm a­ lige Urania-com m andant J.H . Goolhaas, zoals geciteerd in Veenman (1981): "H et kweekt het voor den zee­ man zoo hoog noodige zelfvertrouwen. Hij leert er bovenal 'uitkijken’ en letten op oogenschijnlijke kleinigheden, die op een zeilschip van groot belang kunnen zijn; op het stoomschip werkelijk slechts onbelangrijke kleinigheden blijven. [...] Nergens komt flinkheid, besluit­ vaardigheid en handigheid zoo duide­ lijk naar voren. Slappe, onhandige en luie jongens, lijntrekkers en koekebakkers komen op een zeilschip er on­ middellijk onderuit, terwijl even zoo snel de gezonde, flinke en handige jo n ­ gen met zeemansaanleg te voorschijn treedt. D at alleen al is voor mij voldoende een lans te breken voor een zekeren diensttijd aan boord van een zeilschip, Zoo heel lang hoeft die niet te zijn. want

20

tenslotte moeten wij toegeven, dat de tijd van het zeilschip voorbij is en zij het varen daarm ede dus niet tot in de p u n ­ tjes behoeven te leeren." R a n d v o o rw a a rd e n v o o r v e rn ie u w ­ b o u w v a n U ra n ia

Voor de vernieuwbouw van d e Urania werd door de K M het volgende b e­ paald: "Als uitgangspunt voor het her­ ontw erp geldt dat de uitstraling en het silhouet van de huidige U rania behou­ den moet blijven. Echter, de opbouw (kajuit) mag, gezien het verm inderde ruimtebeslag in de MK door toepassing van modernere en krachtiger dieselmo­ toren, meer in lijn met het oorspronke­ lijke karakter van het ontw erp en dus la­ ger worden. H et herontwerp dient te voldoen aan de regels van Register Holland, nationale wetgeving op gebied van A rbo en m i­ lieu, en moet gebaseerd zijn o p architec­ tonisch/technisch verantwoord en kosteneffectief hergebruik van: • masten, zeilen, staand- en lopend want; • zeil- en dekbeslag, lieren, anker en an ­ kerketting; • communicatie (GM DSS) en navigatieapparatuur (voldoet aan SOLAS); • reddingsmiddelen (voldoet aan SOLAS), waarbij de positie van de vlot­ ten aan dek in relatie tot het karakter van het schip bijzondere aandacht van de ontwerper behoeft (esthetisch verantwoord). De hoofdafmetingen van het heront­ werp dienen in principe ongewijzigd te blijven. Kleine afwijkingen, m et name in het lijnenplan, zijn toegestaan indien dit om technische redenen noodzakelijk is of wanneer dit de zeileigenschappen verbetert onder de voorwaarde dat geen afbreuk wordt gedaan aan hiervoor ge­ noem de uitgangspunten en randvoor­ waarden. De indeling en inrichting moet in u it­ voering en uitstraling gelijkwaardig zijn aan de oude Urania doch aangepast aan de huidige regelgeving en mag verbe­ terd worden volgens de m oderne in ­ zichten en ervaringen van de ontwerper. De uitvoering dient afgestemd te zijn op het gebruik als opleidingsvaartuig en dient functioneel, doelmatig en gem ak­ kelijk in onderhoud te zijn. D e indeling moet in principe gebaseerd zijn op het kunnen accommoderen van 17 perso­ nen m et vaste kooien doch, indien de ruim te dit niet toestaat, kan na overleg dit aantal naar beneden worden bijge­

steld. D e beschikbare leefruimte dient in d at geval gemaximaliseerd te worden waarbij zitbanken zodanig zijn uitge­ voerd dat deze ook als reservekooi ge­ bruikt kunnen worden. D e kooilengte zal zo mogelijk 205 cm doch ten minste 200 cm bedragen. D e huidige stahoogte dient ten minste hetzelfde te blijven. ” Daarenboven gaf de Directie Materieel de volgende aandachtspunten voor het herontw erp aan, die m en baseerde op de recente gebruikservaring met de ‘vier­ d e’ Urania: • natte opberging van zeilkleding in vóór- en achterschip in plaats van nu midscheeps; • com binatie van R O -unit en D G in één gemakkelijk te bereiken unit; • montage van twee extra spinnakerkieren achter de genuaschootlieren (ten behoeve van zeilraces); • rail aan dek ten behoeve van de blok­ ken van de genua; • toepassing van hydraulisch stuurwerk met optionele stuurautom aat (in ver­ band m et het varen m et gereduceerde bem anning tijdens niet-opleidingsreizen); • inrichting van de kajuit m et tenminste acht zitplaatsen in verband met re ­ presentatieve ontvangsten en het ver­ blijf van de vaste staf; • plaatsing van een extra m ultifunctierepeater (windrichting/-snelheid, koers, vaart, diepte) boven de kooi van de com m andant. G lo b a a l p ro je c tp la n v o o r v e r­ n ie u w b o u w v a n U ra n ia

De Koninklijke M arine, die er als zee­ gaande organisatie (om begrijpelijke re ­ denen) sinds jaar en dag om bekend staat “alles zoveel mogelijk in eigen hand te willen houden", besloot voor dit specifieke project toch externe super specialisten in te huren. D at wil zeggen, dat m en voor het ontw erp en de cascobouw een beroep deed op particuliere bedrijven, zij het dat de herbouw van de U rania op projectmatige wijze door de K M geleid zou blijven worden. H et glo­ bale plan van aanpak luidde dan ook: "H et ontw erp w ordt uitbesteed aan een gerenommeerd jachtontwerper met een specifieke ervaring op gebied van klas­ siek ogende zeilschepen vergelijkbaar m et H r.M s. Urania. O ok de bouw van het casco wordt in principe uitbesteed aan een eveneens gerenommeerd cascobouwer. H et casco dient technisch vaarklaar, dus inclusief voortstuwing. brandstof-

S C H I P S W E R F d a Z E E - MAART 8004

systeem en stuurinrichting te worden opgeleverd. D e aftimmering, installatiewerk, schilderwerk, afmontage en zeilklaar maken van het casco zal door de K M in eigen beheer worden uitge­ voerd bij het M arinebedrijf te D en H el­ der waarbij de K M de mogelijkheid open houdt om in voorkomende geval­ len onderdelen van dit werk uit te beste­ den aan derden.” T en aanzien van de ontwerper van het schip merkte de KM in het globaal pro­ jectplan op: “De O ntw erper is verant­ woordelijk voor het maken van het o n t­ werp op basis van hiervoor genoemde uitgangspunten en regelgeving alsmede het leveren van alle tekeningen beno­ digd om het zeilschip onder klasse te kunnen herbouwen. D e omvang en werkverdeling van alle teken werkzaam­ heden dient op een doelmatige wijze te zijn afgestemd op het hiervoor genoem ­ de globale plan van aanpak. In principe is het mogelijk om delen van het teken­ werk, voor zover gebruikelijk en doel­ matig op aangeven van de O ntw erper over te laten aan cascobouwer, M arine­ bedrijf o f haar onderleveranciers. D aar­ naast zal de O ntw erper geconsulteerd kunnen worden tijdens de bouw." □ liv ie r F. va n M e e r

Drie gerenommeerde jachtontwerpers in Nederland werden in juli 2001 door de Directie Materieel van de KM uitge­ nodigd om op basis van de genoemde uitgangspunten een ontwerp in te die­ nen. Een van deze ontwerpers was Gapt. Olivier van M eer N .B .j.A ., eige­ naar van het jachtontw erpbureau Oli-

vier F. van M eer Design BV. D at is een ontw erper die de afgelopen jaren grote naam heeft gemaakt in de wereld van de zeil scheepvaart. N a een bezoek aan de 'oude' U rania en uitvoerige gesprekken met haar vaste bemanning, maakte Van Meer een eerste schetsontwerp en schreef hij er een toelichting bij. Daarna luisterde de Directie Materieel kritisch, maar belangstellend naar zijn presenta­ tie en vervolgens besloot de K M met hem in zee te gaan. Olivier van M eer werd in 1964 geboren, aan boord van de houten schoener Johanna Lucretia. O p dat 23 meter lange schip maakte hij als klein kind samen met zijn ouders vele lange zeereizen, door de Noorse fjorden, langs de Schot­ se kust en in de G olf van Biskaje. Hij groeide als het ware op zee op. Hij deed de Enkhuizer Zeevaartschool en was op zijn achttiende de jongste stuurm an en kapitein van Nederland. Hij werd zelf charterschipper op de Johanna Lucre­ tia. Hij had altijd al "scheepjes gete­ kend" en besloot een opleiding te gaan volgen aan het Yacht Design Institute te M aine in de V.S., waarna hij in 1985 zijn eigen ontw erpbureau stichtte. Hij vestigde zich nabij de oude haven in het centrum van Enkhuizen, in een histo­ risch pand dat in de 17e eeuw als scheepswerfchirurgijnspost was ge­ bouw d aan de Dijk van de Zuiderzeehaven. Een van de tot de verbeelding spre­ kende grote 'klussen' die Van M eer w el­ dra binnenhaalde, was het W hite Starproject: een opdracht voor het ontwerp van de tuigages en de dekuitrusting voor twee viermastbarkentijnen van 116 meter lengte, die als Star Flyer en Star Clipper gingen varen voor de Brusselse rederij W hite Star Clippers. M et even­ veel overgave werkte Van M eer aan het ontw erp van de Volante 15, een dingy van 15 voet, waarmee zowel gezeild als geroeid kan worden. De sierlijk gebogen m ast en giek kunnen namelijk keurig passend langs de gangboorden worden weggeborgen, zodat ze bij het roeien niet in de weg zitten. H et is een klassiek ogend polyester scheepje, dat door de aërodynamische vorm van het tuig hoog aan de wind en zeer snel kan varen. T ussen dat hele grote en hele kleine in ontw erpt Van Meer zulke bekende schepen als de 50-meter brigantijn Swan fan M akkum en de 48-meter lan­ ge gaffelschoener Zaca A te Moana. De veelzijdigheid van Van Meer en zijn medewerkers blijkt bovendien uit de kwalificaties van zijn bureau: "Naval

architects, Yacht & interior designers, Project management, Surveyors en M a­ rine consultants” . E e r s t e s c h e ts o n tw e rp m e t to e lich tin g

Van M eer dateerde zijn eerste schets­ ontw erp op 12 septem ber 2001. Hij stelde er een uitgebreide toelichting bij op, waarin hi j onderstreepte dat het zijn doel was het behoud van de vertrouwde Urania: haar karakter, haar sfeer en haar verschijning m ochten niet veranderen. U it zijn markante toelichting geven wij hieronder enkele saillante citaten weer. “O ndanks de wens van de KM om be­ hoorlijk strikt binnen de originele afm e­ tingen te blijven, is ons na uitvoerige studie gebleken dat dit niet mogelijk is. De door de KM gestelde eisen, de regel­ geving van het klassebureau en de m en ­ selijk/maatschappelijke eisen van deze tijd dwingen ons het oorspronkelijke ontw erp te vergroten. Aanvankelijk leek dit teleurstellend, maar gaandeweg het proces dienden zich diverse voordelen aan. Teneinde het concept [,..] optimaal binnen het karakter en de uitstraling van d e H r.M s. ‘U rania’ te passen, zijn de hoofdafmetingen als volgt aangepast: Lengte over de stevens Grootste breedte D iepgang G ewicht was origineel gemeten door K M is

was 21,90 m was 5,29 m was 3,00 m 651 821

D e lengte- en breedteaanpassing zijn evidente gevolgen van het hernieuwde algemeen plan, Een belangrijk bijko­ m end aspect van de grotere breedte is het feit dat de ontwerpfilosofie van destijds gebaseerd was op smalle en die­ pe zeilschepen. Huidige kennis van jachtontwerp bewijst dat dit, afhanke­ lijk van de situatie, een achterhaalde re­ gel is. D e lengte/breedte-verhouding als aangegeven in de nieuwe situatie is eigenlijk zoals ik hem mij zou wensen voor een nieuw ontwerp in deze klasse. H et gevolg van deze andere verhouding is dat het schip sneller zal zeilen, plezie­ riger zeegedrag zal hebben en dat zij zal voldoen aan de uiterst zware windeis als verwoord in de stabiliteitscriteria van Register Holland. [...] D e aanpassing van de diepgang heeft een aantal aanleidingen. T en eerste is het hele onderwaterschip in oorsprong gebaseerd op een schoenertuigage. De KM hecht veel waarde aan het herge­ bruik van de, overigens prima, kitstui-

Scheepswapen Uran«

S C H I P & W E R F Om Z E E -

MiJUtI 200«

21

wordt 23,40 m wordt 5,97 m wordt 2,50 m w ordt 6 9 1

gage. Deze twee uitersten horen op geen enkele wijze bij elkaar. Gezien de in ­ vestering en de scheepsbouwkundige verantwoordelijkheid van de K M en ondergetekende adviseer ik het volgen­ de. W anneer wij zouden opteren voor het behoud van het 'schoener'-onder­ waterschip dan zouden wij ook de oor­ spronkelijke schoenertuigage moeten toepassen. Voor de kitstuigage, waar­ mee Hr. Ms. U rania in de loop der jaren is uitgevoerd, moet het onderwaterschip worden aangepast. Die geringere diep­ gang heeft verder als voordeel een grote­ re bereikbaarheid van kleinere havens, een minder weke kim waardoor w eder­ om makkelijker aan de voom oem de sta­ biliteitseisen kan worden voldaan. De aanvangsstabiliteit wordt door de m in­ der weke kimmen groter en het natte oppervlak geringer, waardoor de snel­ heid onder zeil zal toenemen. Met geringer gewicht is natuurlijk zeer belangrijk. O ns is gebleken dat het be­ staande schip door de jaren heen wel­ haast 17 ton zwaarder moet zijn gewor­ den | ...] In ieder geval ligt het bestaande schip ruim dieper dan de oorspronke­ lijke ontwerpwaterlijn [...]; dit heeft een uiterst negatieve invloed op de zeilei­ genschappen en beslist ook op het zee­ gedrag. Met 69 ton (vol beladen) wordt het nieuwe schip dus relatief lichter. Be­ halve door modernere constructiem e­ thoden komt dit ook door de bewuste aanpassing van het iijnenplan." Ontwerp van tuigage Van Meer, die zelf een verwoed zeiler is, achtte het - mede daarom - zijn ver­ plichting om de KM optimaal te advise­ ren over de tuigage van de nieuwe U ra­ nia. Vanuit die instelling schreef hij in zijn toelichting: "Vrijwel de gehele tu i­ gage kan worden hergebruikt. D e eer­ lijkheid gebiedt echter wel dat ik sterk adviseer de zeilgarderobe, desnoods op termijn, te vernieuwen volgens m ijn bij­ gevoegd schetsmatig voorontwerp. D e vormen en snit van de zeilen moeten ge­ woon optimaal zijn. D at is een eerbe­ toon aan de Hr. M s Urania en geeft een aanzienlijk groter plezier met het zeilen en tijdens wedstrijden in het bijzonder. Het huidige gebruik van een spinnaker is logisch maar hoort eigenlijk niet op dit type schip. M instens zo effectief en veel vaker inzetbaar zijn twee genakers (a-symetrische spinnaker) als aangege­ ven op de tekening. [...] H et dekbeslag kan eveneens vrijwel geheel hergebruikt worden,”

is

Ontwerp van interieur In zijn toelichting ging Van M eer als volgt uitgebreid in op het interieur van de nieuwe Urania: “H et schetsmatig al­ gemeen spreekt eigenlijk voor zichzelf. Echter, ik wil een paar toegepaste ele­ menten toelichten. H et dekhuis is aangepast in vorm ge­ ving, afmetingen en stijl. H et dekhuis is nu van een karakter d at past bij het type schip en de oorspronkelijke tijd. H et dekhuis is tevens het centrum van het schip. Behalve de mogelijkheid voor de 8 zitplaatsen voor staf en genodigden is hier ook voorzien in de grote kaartentafel en communicatiehoek die dankzij de opstelling door meer dan één persoon te gebruiken is. De com m andant heeft een eigen toe­ gang en er is een toegang naar de techni­ sche ruim te die aan de m otorruim te grenst. [ ..,] H et schip is volledig in twee wachten ingedeeld. Gescheiden sani­ tair, natgoed kast en tevens een separate (nood)uitgang die gebruikt kan worden bijvoorbeeld wanneer in de kajuit een bespreking plaatsvindt. De vrouwelijke adelborsten hebben een gescheiden hut en de twee wachtofficieren komen be­ wust niet uit in de ruim te van een speci­ fieke wacht. H et toilet van de voorste wacht is tevens dagtoilet. O ndanks de K M -opzet is er toch in z’n algemeen­ heid wat meer privacy en is er een even­ wichtige ruimteverdeling ontstaan. [...] Alle kooien zijn netto 205 x 68 cm en de stahoogte is in ieder geval meer dan in het bestaande schip. In de kajuit zelfs 2,05 m .”

Ontwerp van technische voorzie­ ningen D e technische ruim te naast de m otor­ ruim te van de nieuwe U rania achtte Van M eer essentieel voor het professio­ neel opstellen van de lichte techniek: pompen, schakelkasten, etc. Deze appa­ raten m oeten uiteraard goed onderhou­ den kunnen worden en daarom vond de ontwerper het belangrijk dat ze eenvou­ dig bereikbaar zijn. H ier heeft hij ook het reservemateriaal opgeslagen. W a n ­ neer er iets aan de m otor moet gebeu­ ren, heeft men alles bij de hand en hoeft dit niet vanuit de accommodatie te ge­ schieden. In het ontw erp scheidde Van M eer de drinkwatertanks, om dat naar zijn over­ tuiging er altijd een bunkertank moet zijn alsmede een tank waar de watermaker op uitkom t. Voorts vergrootte hij de brandstofhoeveelheid aanmerkelijk ten­ einde het schip een langere reis te k u n ­ nen laten maken zonder dat er behoeft te worden gebunkerd. Bouwbegeleiding in één hand N adat de marineleiding Van M e e rs ontwerp voor de vernieuwbouw van de Urania had geaccepteerd, wees men hem op 13 februari 2003 bovendien aan als bouwbegeleider van het gehele pro­ ject. N iet alleen is Van M eer jarenlang surveyor van Register Holland geweest, maar bovendien ging het hier om een voor de marine ‘vreemd' schip waarom­ trent geen eigen (afjbouwervaring be­ stond, zodat het wenselijk was om de specifieke kennis van het bureau Van

Urania nummer 5 in aanbouw

S C H I P S W E R F d e Z E E - U U R 1 3004

met de Projectleider te worden afge­ stem d." Inmiddels was uit onderzoek gebleken, dat de houten holle masten van de oude U rania aan de binnenzijde door een schimmel besmet waren geraakt. D at trok een pijnlijke streep door een kern­ p unt van de hergebruikrekening. Er moest derhalve besloten worden tot de aanschaf van nieuwe masten, die van aluminium werden vervaardigd. Hoofdafmetingen van hernieuwde Urania H et zeiljacht dat momenteel in Nieuwediep w ordt afgebouwd, kent de vol­ gende hoofdafmetingen:

Op vueg naar Willemsoord

M eer ten aanzien van dit soort schepen aan te wenden om ervoor te zorgen dat alles goed van stapel zou lopen. D e op­ dracht aan Van M eer luidde veelomvat­ tend: - bouwbegeleiding over het gehele pro­ ject geven; - uitvoerende personen bij de m arine­ w erf direct aansturen; - aanwijzingen geven ten behoeve van de 'engineering’ ter plaatse; - instructies geven voor en tijdens de bouw; - de uitvoering ondersteunen en de voortgang bewaken; - het werk afnem en en rapporteren aan de Directie Materieel Koninklijke Marine. In het kader van de relatief korte bouw ­ tijd van het project en de voor de K M grotendeels 'branchevreemde' produc­ ten die op en in het schip moesten ko­ men, gunde de KM op 3 april 2003 aan Van M eer de opdracht om de gehele in ­ koop van vrijwel alle materialen te coör­ dineren en de logistiek te verzorgen. Bouw van het casco Vervolgens begon de feitelijke cascobouw op de w erf van D utch Yacht Builders (toen nog genaamd: De G ier en Be­ zaan Internationaal) te Enkhuizen. D e D irectie Materieel KM had aan de b ou­ wer van het casco de volgende verant­ woordelijkheid toegekend: "D e Cascobouwer is verantwoordelijk voor het op basis van door klasse goed­ gekeurde tekeningen onder toezicht van Register Holland bouwen en opleveren van een technisch vaarklaar en gecon­ serveerd casco inclusief kajuit (eventu­ eel uitgevoerd in aluminium), voorzien van alle stalen fundaties en tanks, voor zover gelast aan o f geïntegreerd in de hoofdconstructie en een ingebouwde en

S C H I P & W E R F d a Z E E - U tU T 2004

werkende voortstuwings- en stuurinstallatie. In overleg kan de Cascobou­ wer tevens worden opgedragen aanvul­ lend tekenwerk te verrichten, vooraf gaand aan de bouw van het casco." O p 1 juni 2003 was het casco van de vernieuwde U rania gereed en kon men het op een grote oplegger omzichtig vanuit Enkhuizen naar het Nieuwe Haven-terrein te W illemsoord vervoeren. Afbouw van het casco O li vier van M eer had de directie van het M arinebedrijf nadrukkelijke geadvi­ seerd niet - op de gebruikelijke wijze m et verschillende werfploegen aan dit karwei te gaan werken. Tem eer niet, om dat het afbouwen van een zeiljacht niet tot de specialismen van de Rijks­ w erf behoort. D e continue afwisseling van de ploegen zou alleen maar moei­ lijkheden en afstemmingsproblemen veroorzaken. D e werfleiding honoreer­ de dit advies, en zo begon eind augustus 2003 bij de Rijkswerf een speciaal vrij­ gemaakte ploeg van ' W erfianen’ aan de voor hen zeer uitdagende afbouwklus. Voor wat betreft de verantwoordelijk­ heid van het M arinebedrijf had de D i­ rectie Materieel KM in haar Voor­ waarden bepaald: “H et M arinebedrijf is verantwoordelijk voor het op basis van aangeleverde teke­ ningen onder toezicht van Register Holland afbouwen van het aangelever­ de casco tot een geheel vaarklaar en vol­ ledig ingericht en uitgerust zeilschip. Een werkverdeling t.a.v. eventueel door het m arinebedrijf uit te voeren aanvul­ lend tekenwerk zal op basis van een voorstel van de O ntw erper in overleg met de Projectleider nader worden b e­ paald. Ook de mogelijkheid van inscha­ kelen van eventuele onderleveranciers door het M arinebedrijf dient nog nader

Lengte over alles Lengte over de stevens Lengte waterlijn Breedte naar de mal Breedte over alles Mast hoogte boven water Diepgang vol beladen Zeiloppervlak Overige gegevens: I leplacement O prichtend m oment bij 30 graden Brandstof Drinkwater Grijs water Zwart water H uid + O pbouw Loodballast M otor Classificatie

26,74 23,40 18,31 6,00 6,04 28,20 2.50 313,2

m m m m m in m rrr

75 t 41.803 t/m

1 x 765 + 1 x 1 .5 2 7 + l x 1901 1 x 765 + 1 x 1.5271. 1x156+1x4191. 1x156 + 1x4191. Staal G rade A 13,8 ton Caterpillar, 186 k W / 253 pK 2.400 I/m in Register H olland Z1234+

Hypermodern en oeroud De Koninklijke M arine zal vanaf voor­ jaar 2004 voor haar Koninklijk Instituut weer beschikken over een groot zee­ waardig zeiljacht. H et zal hyperm odern zijn uitgerust. En toch zal er wederom een oeroud zeemansvormingsdoet mee worden nagestreefd: jonge adelborsten vertrouwd maken met de elementaire krachten en gevaren van de zee; het ele­ m ent waarvoor zij in h u n latere (geme­ chaniseerde) beroepspraktijk altijd het grootste respect zullen moeten bewa-

23

24

S C H I P S W E R F d e Z E E - MAART 2004

S C H I P & W E R F d e Z E E - MAART 2004

25

E d ito ria l d o o r J o o s t van A a ls t

Special ‘Onderwijs’ Een van de resultaten van het Europese scheepsbouwproject LeaderSH IP 2015, waarover meer is te vinden in het febru­ arinum mer, is een actieplan voor het veilig stellen van voldoende aanbod van geschoolde werknemers. M en signa­ leert dat het vakgebied onder invloed van technologische ontwikkelingen snel verandert, dat er weinig afstemming op het gebied van opleiding en kwalificatie binnen Europa plaats vindt en dat de scheepsbouw een onvoldoende piositief en aantrekkelijk imago heeft. Deze conclusies klinken velen niet o n ­ bekend in de oren en in Nederland wordt de bezorgdheid gedeeld. Er wor­ den dan ook met enige regelmaat initia­ tieven genomen om de geschetste situa­ tie te verbeteren. Het behoeft nauw e­ lijks betoog dat de kwaliteit van het onderwijs in hoge mate bepalend is voor de toekomst van de scheepsbouwsector in Nederland.

D it num m er is voor een belangrijk deel gewijd aan het onderwijs in de M aritie­ me Techniek. Achtereenvolgens komen alle onderwijsniveaus aan de orde, van wetenschappelijk onderwijs tot vak­ onderwijs. Afgerond wordt met een tweetal beschouwingen; een van werk­ geverszijde en een van enkele branche­ verenigingen.

26

Bij het samenstellen van deze special was het niet de bedoeling om een kwali­ teitsoordeel over de verschillende oplei­ dingen te geven, noch bestond de pre­ tentie om een volledig beeld te geven van het hele onderwijsveld. D e bedoe­ ling is om het onderwijs weer eens na­ drukkelijk onder de aandacht te bren­ gen. O p uitnodiging van de redactie zijn een aantal gezaghebbende mensen aan het

staan uit de veelbesproken fusie van de opleidingen te Haarlem en Rotterdam. H et is boeiend om tussen de regels door te lezen hoe allerlei overheidsbeleid leidt tot een ontwikkeling die in een klassiek G rieks dram a niet zou misstaan. H et grote optim isme van auteur Schuurman wijst wellicht op een m inder klassieke afloop. Buitengewoon prikkelend is het artikel van Hietbrink over de ontwikkelingen

'Kritische visie op ontwikkelingen van afgelopen 1 5 jaar’ woord gelaten, om vanuit hun optiek te informeren over de stand van zaken op onderwijsgebied. Ieder heeft daarbij zijn eigen accenten gelegd. In de beschouwing over het weten­ schappelijk onderwijs wordt een beeld

geschetst van de vernieuwing van het studieprogramma bij de T U Delft in het kader van het M T 2000 project. T e ­ vens worden de consequenties van de invoering van de bachelor-masterstructuur uit de doeken gedaan. H et hoger beroepsonderwijs Scheeps bouwkunde vindt sinds kort plaats bij de HBO-opleiding in Delft, die is o n t­

in het scheepsbouwonderwijs. M et een zeer kritische visie op de ontwikkelin­ gen in de afgelopen 15 jaar, schetst hij een (laatste) mogelijkheid om de zaken nog ten goede te keren. Hartverwarmend vind ik het artikel van M elissant over de bedrijfsschool bij Keppel-Verolme. Hier zijn geen m o­ dieuze trends gevolgd, maar wel de be­ hoefte op de werkvloer. Diezelfde werk­ vloer zet zich ook m et enthousiasme in voor de scholing van jongelui. Eigenlijk klinkt de boodschap van M e­ lissant door in het artikel van voorzitter Kraaijeveld van F M E -C W M . Kraaijeveld pleit voor inzet van de 'ervaren vakkanjers’. Actieve betrokkenheid van het bedrijfsleven, niet alleen bij het vaststellen van de inhoud, maar ook bij de uitvoering van onderwijsprogram­ ma's, is in zijn visie onontbeerlijk. H et interview met de branche vertegen­ woordigers Schotte, W essels en Van O ord geeft zicht op weer een initiatief om verbetering te brengen: het M ari­ tiem Opleidingsforum. Als het resultaat daarvan is dat het technische onderwijs weer een strakke relatie krijgt m et de fei­ telijke behoefte aan kennis en vaardig­ heden in een hoogwaardige industriële sector, dan brengt S W Z over enkele jaren een opgewekter verhaal over het onderwijs in de maritieme techniek!

S C H I P & W E R F d e Z E E - MAART 2004

O n d e rw ijs d o o r H ans Klein W o u d en U bald N ie n h u is

Maritieme Techniek aan de TU Delft H e t M T 2000-cupniculum In d it artikel kom t de onderw ijsvernieuw ing aan de orde bij de M aritiem e Techniek aan de TU D elft. D it in het kader van het p ro ject M T 2 0 0 0 . H et p ro je c t is een studieprogram m a dat is opgezet vanuit de ge­ dachte om een volledige geïntegreerde m aritiem e opleiding aan toekom stige generaties academ ici werkend in de m aritiem e b e d rijfsta k - te bieden.

Universitaire studieprogram m a's w or­ den, volgens afspraak met de Inspectie voor het Hoger Onderwijs, iedere vijf jaar beoordeeld door een visitatiecom­ missie, Z o’n visitatiecommissie wordt samengesteld door de Vereniging van Nederlandse Samenwerkende Universiteiten en bestaat uit deskundigen uit het afnemende veld, een aantal hoogle­ raren van elders en een onderw ijskundi­ ge. D e visitatie van M aritiem e T ec h ­ niek, die in 1996 werd uitgevoerd, leid­ de tot kritiek op het toenmalige studie­ programma, de onderwijsorganisatie en vooral op de studeerbaarheid. De tech­ nische inhoud van de opleiding was van goed niveau, maar er werd weinig aan­ dacht besteed aan capaciteiten die men in het bedrijfsleven van een ingenieur verwachtte: goede communicatieve vaardigheden, projectmatig werken in teams, inzicht in en kennis van d u u r­ zaamheid, economie en financiering. Daarnaast werd geconstateerd, dat er weinig m oderne onderwijsvormen ge­ bruikt worden, dat de kwaliteitsbewa­ king en onderwijsorganisatie verbete­ ring behoeven en dat het uitvalpercen­ tage veel te hoog was. Studenten, die wel het ingenieursdiploma behaalden, deden daar gemiddeld veel te lang over. T ot slot constateerde men, dat er weinig aandacht besteed werd aan moderne ontwikkelingen, zoals de mechatronica. De commissie was lovend over het o n t­ werponderwijs. D at was, onder aanvoe­ ring van de nieuwe hoogleraar O ntw er­ pen, prof. ir. Arie Aalbers, juist ver­ nieuwd en maakt gebruik van C A D technieken. waarbij studenten in groe­ pen van twee o f drie. in een moderne

S C H I P S W E H F dm Z E E - HURT 8004

ontwerpstudio, een compleet schip of platform ontwerpen. De beschreven bevindingen van de visi­ tatiecommissie bevestigden wat de hoogleraren Maritieme Techniek al een aantal jaren wisten, maar waaraan men, door een gebrekkige universitaire orga­ nisatie (geen heldere verantwoordelijk­ heid en centrale aansturing van het onderwijs), nog weinig actie had gege­ ven. Naast de genoemde kritiek was M aritiem e Techniek ook ontevreden over de gebruikte onderwijsvormen en de m ate waarin men in staat was de mo­ tivatie van studenten op peil te houden. Afgezien van het ontwerponderwijs en een enkele andere uitzondering, werden alleen colleges en practica als onderwijs­ vormen gebruikt. Daarbij was de aan­ sluiting tussen colleges onderling en practica vaak onvoldoende. O ok kregen studenten pas laat in de studie te maken met de echte maritieme techniek; het eerste en tweede studiejaar werden gro­ tendeels gebruikt voor wiskunde, m e­ chanica, stromingsleer en andere basis­ vakken. H et resultaat was dat veel stu ­ denten moeite hadden om gemotiveerd te blijven voor de studie, die men vol enthousiasme begonnen was. T o t slot was de studielast aan de hoge kant en slecht gespreid over het studiejaar. Het gevolg waren hoge uitvalpercentages en een lange studieduur. D it alles heeft er toe geleid dat de hoog­ leraren in 1997 besloten om het studie­ programma ingrijpend te vernieuwen. Hiertoe werd een externe projectleider, de tweede auteur van dit artikel (onder­ tussen benoemd tot hoogleraar Scheepsproductie), aangetrokken. Sa-

men met de M T-hoogleraren en de toenmalige opleidingsdirecteur werd een voorstudie uitgevoerd, De functie van opleidingsdirecteur was kort daar­ voor ingesteld. De voorstudie leidde in 1998 tot een rapport, waarin, op basis van een uitgebreide analyse, het voor­ stel gedaan werd om een nieuw studie­ programma, het zogenaamde M T2000 curriculum, in te voeren. Dit volledig nieuwe studieprogramma is vervolgens, m et financiële steun van het College van Bestuur, ontwikkeld en ingevoerd door een projectgroep. Deze bestond uit vijf maritieme docenten, een onderw ijskun­ dige, een jaarlijks wisselende student en de opleidingsdirecteur, onder leiding van de projectleider. H et M T2000 pro­ gramm a is per septem ber 2000 inge­ voerd in de propedeuse en vervolgens jaarlijks in ieder volgend studiejaar. Het programma is nu volledig operationeel in alle vijf studiejaren. Bachelor-Master structuur De ministers van O nderwijs van de EU -landen hebben in 1999 de zoge­ naamde Bologna declaratie opgesteld. Deze verklaring hield in dat men b e­ sloot om de hogere en universitaire op­ leidingen in de Europese Unie te h ar­ moniseren. Teneinde de vergelijkbaar­ heid, de toegankelijkheid en de flexibi­ liteit van het hoger onderwijs te vergro­ ten, besloot men aan de Europese universiteiten en hogescholen de bachelorm aster-structuur in te voeren, zoals die gebruikelijk is in de Angelsaksische lan­ den. D e universitaire ongedeelde vierof vijfjarige opleidingen worden daarbij gesplitst in een 'undergraduate' bache-

27

Prof. Ir. Hans Klein W oud is op­ leidingsdirecteur bij M aritiem e Techniek

Prof. Dr, Ir. Ubald Nienhuis is projectleider van M T2000

Figuur 1. Het gerenoveerde gebouw voor Werktuigbouwkunde en Scheepstrauwkunde van de TU Delft, waarin Maritieme Techniek gevestigd is.

lor- en een 'graduate' masteropleiding. Voor de Nederlandse technische acade­ mische studies betekent dit, dat de vijf­ jarige opleidingen omgevormd worden tot driejarige bacheloropleidingen, die tot de Bachelor of Science (BSc)-titel lei­ den, en tweejarige masteropleidingen, leidend to t de MSc-titel. De afgestu­ deerde van een masteropleiding mag ook de ir-titel voeren. Afgestudeerden van een Nederlands technische H BO krijgen de titel Bachelor of Engineering (BEng). In deze BaM a-structuur is het de bedoeling dat er minstens één masteropleiding direct aansluit op een bacheloropleiding, maar teneinde de flexibiliteit te vergroten, zal een afgestu­ deerde bachelor vaak ook toegang krij­ gen tot andere masteropleidingen, in binnen- en buitenland. D e Nederlandse universiteiten hebben de B aM a-structuur snel opgepakt. De T U Delft liep daarbij voorop en heeft al haar bestaande vijfjarige opleidingen per septem ber 2002 om gevorm d tot nieuwe driejarige bachelor- plus tw ee­ jarige masteropleidingen. D aarnaast worden er nu nog een aantal nieuwe masteropleidingen gestart. De struc­ tuurw ijzigingen werden vroeg gedu­ rende het im plem entatietraject van M T2000 bekend. D at had het voor­ deel dat BaMa zonder grote inspannin­ gen tegelijkertijd met M T 2000 inge­ voerd kon worden. D e afgestudeerde bachelor maritiem e techniek (conform het M T 2000 program m a) kan er nu voor kiezen om direct te gaan werken, maar heeft ook toegang tot de E n­ gelstalige m asteropleiding ‘marine technology’. Daarnaast geeft de bache­ loropleiding m aritiem e techniek toe­ gang tot een groot aantal andere masteropleidingen, zoals: 'off-shore engineering', 'mechamcal enginee­ ring', 'civil engineering', 'aerospace engineering', 'system s and control', 'industrial design engineering’ en

28

'm an-agem ent o f technology’. U i­ teraard worden de opleidingen ook in het buitenland erkend en geeft de b a­ cheloropleiding toegang to t veel b u i­ tenlandse masteropleidingen. N a ruim één jaar BaMa blijkt er nog weinig gebruik gemaakt te worden van de mogelijkheid om na de bachelorop­ leiding een andere masteropleiding te volgen. O ok kiest vrijwel iedere afgestu­ deerde bachelor er nog voor om direct de masteropleiding te volgen. Afhanke­ lijk van de economische situatie zou dat in de toekomst wel eens kunnen veran­ deren. Evenals in de Angelsaksische landen kunnen veel bachelors er dan voor kiezen om te gaan werken en even­ tueel pas later een masteropleiding te volgen. De toegang tot de masteropleiding ‘m a­ rine technology’ is ook ruimer gewor­ den. Bachelors met een diplom a werk­ tuigbouwkunde, civiele techniek, lucht en ruimtevaart, industrieel ontwerpen o f natuurkunde kunnen nu ook m aritie­ me techniek gaan studeren in de tweede fase. Uiteraard hebben de scheepsbouw afgestudeerden van het H BO ook toe­ gang tot de masteropleiding ‘marine technology'. Zij dienen echter een zoge­ naamd pre-m aster program m a te vol­ gen, teneinde het verschil in de funda­ mentele ingenieursvakken te com pense­ ren. H et resultaat van deze structuurw ijzi­ gingen is dat er, afhankelijk van het ge­ volgde bachelor- mastertraject, ver­ schillende typen maritieme ingenieurs zullen ontstaan. H e t M T 2 0 0 0 -p r o g r a m m a M is s ie en e in d te rm e n

Het M T2000-studieprogram m a is op­ gezet vanuit de gedachte om een volle­ dige geïntegreerde maritieme opleiding aan toekomstige generaties academici werkend in de maritiem e bedrijfstak - te bieden.

M et een volledige opleiding wordt b e­ doeld dat niet alleen de maritiem e tech­ niek en wetenschap aan bod komen, maar ook van belang zijnde aanpalende wetenschapsgebieden aandacht krijgen. D it betreft bijvoorbeeld organisatie, economie, financiering en management. D e integratie houdt in, dat de diverse onderwerpen niet geïsoleerd, maar op een systematische geïntegreerde wijze worden aangeboden, zodanig dat stu ­ denten de samenhang goed onderken­ nen. D e studie heeft een academisch n i­ veau, waarbij niet alleen de ‘hoe’-vraag aan bod komt, maar vooral ook de ‘waarom'-vraag. Daarmee zullen afge­ studeerden significant kunnen bijdra­ gen aan innovatie. T o t slot dient de o p ­ leiding een attitude van 'life long learning’ bij te brengen. D aarnaast heeft maritieme techniek zich tot doel gesteld een maritiem tech­ nische opleiding te bieden die tot de top vijf van de wereld behoort. D e eindterm en van de bacheloroplei­ ding houden in dat de afgestudeerde maritiem ingenieur de volgende kw a­ liteiten heeft: • een brede en grondige kennis van de fundamentele ingenieurswetenschap­ pen: wiskunde, mechanica, stro­ mingsleer, thermodynamica, electrotechniek, regeltechniek en m ateriaal­ kunde; • een brede technische en w etenschap­ pelijke kennis van de disciplines van de maritieme techniek: scheepshydromechanica, scheepsconstructieleer, scheepsproductie, maritieme w erktuigkunde en rederij kunde; • het vermogen om te innoveren, m o­ delleren en ontwerpen van maritieme systemen; • een bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van maritieme vraagstuk­ ken, middels een systematische aanpak, analyse en synthese en het k u n ­ nen functioneren, zowel individueel als in multidisciplinaire teams, in een

S C H I P & W E R F d e Z E E - UUHT JOCM

internationale context; • het effectief kunnen communiceren met teamleden en omgeving; • ethische opstelling, waarbinnen ver­ antwoordelijkheid genomen wordt voor het handelen o.a. ten aanzien van duurzaamheid, economie, ge­ zondheid, veiligheid en sociaal w el­ zijn; • het op peil houden van de eigen com ­ petenties door perm anente zelfstudie. Structuur D e opleidingen hebben, zoals hiervoor beschreven, de BaM a-structuur. De Nederlandstalige bacheloropleidmg verzorgt de basisvorming in de m aritie­ me techniek en heeft voor alle studenten een gelijk waardige inhoud. De oplei­ ding bestaat uit de propedeuse, het eer­ ste studiejaar, en twee vervolgjaren. Ie­ der studiejaar heeft een studielast van 60 E C T S (European credits) en vraagt van de nominale student 42 weken stu ­ die van 40 uur. D e Engelstalige masteropleiding wordt in twee varianten aangeboden: 'science’ en ‘design, production and operation'. Hierin hebben de studenten de moge­ lijkheid zich te specialiseren in een spe­ cifieke richting, voor de variant ‘science’; scheepshydromechanica of scheepsconstructies en voor de ontwerpvariant: ontwerpen van schepen, ontwerpen van offshore systemen, maritieme w erktuig­ kunde, scheepsproductie of rederijkunde. De masteropleiding duurt twee stu ­ diejaren, ieder m et een studielast van 60 ECTS.

Figuur 2. Profectwerkruimtes voor studen­

Opzet van de bacheloropleiding D e stof is over drie gebieden verdeeld: fundamentele ingenieurswetenschap­ pen, maritieme techniek en alge­ m ene/speciale onderwerpen (presenta­ tie, software, economie, financiën, duurzaamheid, veiligheid, ethiek, m a­ nagement, projectvaardigheden, prak­ tisch werken, onderzoeksvaardighe­ den). V anaf het eerste studiejaar komen alle drie gebieden aan bod, In het eerste s tu ­ diejaar is de verhouding fundamenteel, maritiem, algemeen: 46, 36. 18. In het tweede en derde jaar neemt het aandeel maritieme techniek steeds verder toe en het aandeel exacte wetenschappen af. D e verhoudingen worden dan: 42, 49, 9 respectievelijk 22, 60, 18. Hiermee w ordt bereikt, dat de student vanaf de eerste dag geconfronteerd wordt met het onderwerp waarvoor hij gekozen heeft: de maritieme techniek. D e exacte wetenschappen worden aangeboden op een zodanig moment dat zij toegepast kunnen gaan worden in de verdere o p ­ leiding. Onderwijsvormen Er is gekozen voor een mix van onder­ wijsvormen. Vanwege hun karakter worden de fundamentele ingenieurswe­ tenschappen uitsluitend in de vorm van colleges en instructies, gecombineerd met begeleide zelfstudie, aangeboden, Deze vakken worden getoetst met schriftelijke tentamens. De maritieme techniek wordt aangebo­ den zowel in colleges en instructies als in projecten. Voor de basisaspecten is geko­ zen voor de collegevorm. D e toepassing van zowel de fundamentele als maritie­ me vakken wordt beoefend in projecten. Deze worden uitgevoerd door groepen van twee tot acht studenten. Soms be­ treffen delen van of gehele projecten in­ dividuele opdrachten, teneinde zeker te stellen dat belangrijke vaardigheden door alle studenten beheerst worden. Voorbeelden hiervan zijn verslaggeving, presentatietechniek en ontwerpopdrach ten. In de projecten zijn de niet-technische algemene onderwerpen en meestal ook de laboratori -umoefeningen en prac tica geïntegreerd. De leerresultaten van projecten worden getoetst met een projectverslag e n /o f een presentatie. In het individuele eindcijfer worden de per­ soonlijke prestaties meegewogen. D e verhouding van klassikaal - project­ onderwijs over de drie studiejaren is 55 45.

Vanaf de eerste studiedag krijgen de studenten te maken m et maritieme techniek. E r w ordt begonnen m et een college dat de maritieme bedrijfstak b e­ schrijft en waarin ook scheepvaarteconomie aan bod komt. Parallel hieraan is er een project waarin een conceptueel ontw erp van een schip wordt gemaakt, waarvoor de vervoersvraag als u it­ gangspunt is gegeven, leder kwartaal volgen de studenten een aantal colleges en tegelijkertijd werken zij aan een pro­ ject. Voorbeelden van projectondcrwerpen zijn: • het ontw erpen van een scheepsvorm voor een zware ladingschip in com bi­ natie met het constructieve ontwerp van een kraan, het maken van de rom p en kraan op modelschaal en tot slot de beproeving van de scheepsstabiliteit en de kraansterkte; • het conceptueel ontw erp van een voortstuwingsinstallatie en elektriciteitsopwekkingsysteem in com binatie met een cursus verslaggeving en pre­ senteren; • het uitvoeren van een aantal scheepontwerpstudies in combinatie met duurzaamheids- en ethische vragen; • het ontwerp van een scheepsconstructie en het maken van een bouw ­ plan voor het desbetreffende schip; • het ontwerp van een voortstuw ings­ installatie van een schip in combinatie m et het opzetten van een regeling voor die installatie en het uitvoeren van een veiligheidsstudie in de vorm van een F M EGA; • het maken van een haalbaarheidsstu­ die en een bedrijfsplan voor een nieu­ we vervoersvraag. Het aandeel van de projecten neemt toe tijdens de studie. In het derde studiejaar worden het tweede en vierde kwartaal volledig besteed aan projecten. Dat geeft de mogelijkheid om projecten van een flinke omvang in een geconcen­ treerde periode uit te voeren. Onderzoekopdracht In de eerste helft van het derde studie­ jaar voeren de studenten in groepen van twee een onderzoekopdracht uit. Hierin worden een aantal colleges verzorgd over onderzoeksmethixlologie en krijgt men een summiere beschrijving van een originele onderzoeksvraag. D e studen­ ten wordt gevraagd deze summiere vraag uit te werken tot een uitvoerbaar onderzoek, hierover een hypothese op te stellen en deze hypothese vervolgens te

ten

S C H I P & W E R F t t e Z E E - MUST 2004

29

toetsen door middel van experimenteel onderzoek, simulatie of een andere vorm van onderzoek. Voorbeelden van onderzoeksvragen zijn: • hoe is de hydrodynamische interactie tussen twee roerpropellers, die gebruikt worden voor de aandrijving van een sleepboot? • is de laadtijd van een groot container­ schip wezenlijk van belang voor de ren­ tabiliteit en hoe is deze te verbeteren? • is de dynam ica van het drukvulsysteem van een dieselmotor van belang voor het acceleratiegedrag van schepen? E in d o p d ra c h t

De opleiding wordt afgesloten in het derde en vierde kwartaal van het derde studiejaar met een integrale ontwerpdracht voor een schip. D it project wordt uitgevoerd door twee of drie studenten, die daarvoor een goed uitgeruste ontwerpstudio, compleet met P C ’s en m o­ derne CAD-software, ter beschikking krijgen. 13e opdracht is de eindtoets van de bacheloropleiding, waarbij vrijwel alle stof geïntegreerd aan bod komt.

Figuur 3. Een voorbeeld van een met Delttship gemaakt ontwerp.

L e e rd o e le n

Voor alle curriculumonderdelen zijn ge­ detailleerde toetsbare leerdoelen opgesleid. De leerdoelen worden per vak aan de studenten bekend gemaakt. Zij die­ nen als uitgangspunt voor de docenten bij de opzet van colleges en projecten. T entam ens en toetsen dienen in over­ eenstemming te zijn met de leerdoelen. Het programma is zo opgezet dat nood­ zakelijke voorkennis voor een vak altijd is behandeld in eerdere studieonderde­ len. O m dat te bereiken is een zorgvul­ dige analyse en nauwgezette verdeling van leerdoelen over de curriculum ­ onderdelen nodig. De ervaring heeft geleerd dat studenten vaak niet systematisch studeren en uitstelgedrag vertonen. Daardoor beschikt men vervolgens niet over de gewenste voorkennis. O m dit te verbeteren en een

30

bijdrage te leveren aan een efficiënte studie zijn aan de projecten ingangsei­ sen gesteld. Een student mag pas deel­ nem en aan een project, indien hij vol­ doende studievoortgang en de relevante vakken, uit voorgaande studiejaren, b e­ haald heeft. Aanvankelijk leidde dit tot weerstand: ondertussen zijn de studen­ ten de voordelen van deze aanpak gaan inzien en wordt een beter studeergedrag bereikt. S tu d ie b e g e le id in g en c o m m u n ic a tie

ln het eerste studiejaar, de propedeuse, is een intensieve vorm van studiebege­ leiding opgezet. Iedere projectgroep krijgt zowel een docentm entor als studentm entor toegewezen. D e studentmentor, een hogerejaars student met goede studieresultaten, helpt de stu d en ­ ten gedurende een half studiejaar met het thuis raken in de faculteit en het op­ zetten van een studieplanning. D e do­ centmentor begeleidt zijn projectgroep bij de uitvoering en planning van het project. Hij is tevens de eerste vraag­ baak bij studieproblem en en verwijst zo nodig door naar één van de studieadvi­ seurs. Indien een student na een half jaar stu ­ die weinig studievoortgang heeft ge­ boekt, wordt hij door een studieadvi­ seur uitgenodigd voor een gesprek. Er wordt dan nagegaan waaraan de teleur­ stellende studieresultaten te wijten zijn en hoe dat verbeterd kan worden, dan wel dat beter voor een andere studie ge­ kozen kan worden. Aan het eind van de propedeuse krijgt iedere student een niet bindend studie­ advies: doorgaan, studeergedrag verbe­ teren of een andere studie overwegen. In de hogere studiejaren worden de stu ­ denten bij de uitvoering van de projec­ ten inhoudelijk begeleid door de verant­ woordelijke docenten van dat project. Goede communicatie met de studenten is van wezenlijk belang. Ieder jaar ver­ schijnt de studiegids, het M T -kom pas, die alle zaken betreffende de studie b e­ schrijft. Hierin zijn opgenomen: jaar­ program m a’s, roosters, vakbeschrijvin­ gen, toetsvormen, ingangseisen, faci­ liteiten, docenten, overgangsregelingen, etc. Daarnaast is er een website, http://w w w .ocp.tudelft.nl, die alle ac­ tuele informatie over het onderwijs geeft. Indien er onverhoopt wijzigingen optreden in de studieprogram m a’s, dan worden studenten via e-mail op de hoogtegesteld.

H et belangrijkste com municatiemiddel m et de studenten is het Blackboard systeem. Blackboard is een webapplica­ tie, waarin ieder curriculumonderdeel een site heeft. D e docent verzorgt, naast de mondelinge instructies en colleges, alle communicatie via Blackboard. De volgende informatie kan gegeven w or­ den: - beschrijving van het vak; - studiemateriaal; - mededelingen; - voortgangstoetsen; - oude tentam ens en hun uitwerking; - discussieplatform; - tentam en - en andere toetsresultaten. Masteropleiding D e masteropleiding ‘marine technolo­ gy' gebruikt dezelfde structuur, onder­ wijsvormen en communicatiemiddelen als de bacheloropleiding, maar is flexi­ beler van opzet. Studenten kunnen, af­ hankelijk van hun belangstelling, hun studieprogramma invullen. H et totale studieprogram m a om vat 120 E CTS, waarvan 50 - 70 E C T S bestem d is voor het volgen van vakken en projec­ ten en 50 - 70 E C T S voor de uitvoering van individuele opdrachten. H et vak­ kenpakket bestaat uit een verplicht deel pier variant van 20 E C T S en een v er­ plicht deel van 15 E C T S per afstudeer­ specialisatie. D e resterende studiepun­ ten zijn beschikbaar voor keuzevakken. D e opdrachten omvatten een stage van 15 ECTS, een literatuuronderzoek en een M Sc-eindopdracht van 35 - 60 ECTS. In de ‘science’ variant wordt veel aan­ dacht besteed aan numerieke m ethoden zowel op het gebied van de hydrom e­ chanics als scheepsconstructie. In de variant ‘design, production and operation' zijn ook een aantal nieuwe onderdelen opgenomen. Studenten n e­ men deel aan een ‘maritime business gam e’ en doen projecten op het gebied van de mechatronica en ‘design m etho­ dology and knowledge engineering’. In het mechatronica-project wordt aan de hand van het dynam isch positioneren van een schip aandacht besteed aan de integratie van sensoren, actuatoren en software tot een totaal goed functione­ rend systeem. N a het ontwerp van het systeem worden de prestaties beproefd in de sleeptank. H et 'design methodolo­ gy’-project besteedt aandacht aan ’knowledge based’-ontwerpmethodieken, waaronder het Q uaestor systeem.

S C H I P & W E R F d e Z E E - M tlflT J0 0 4

Fa cilite ite n

M et de recente renovatie van het ge­ bouw voor W erktuigbouw kunde en Scheepsbouw kunde beschikt de oplei­ ding M aritiem e Techniek over uitste­ kende onderwijsfaciliteiten, die goed af­ gestemd zijn op de huidige onderwijs­ program m a’s. Voorbeelden hiervan zijn projectwerkruimtes, vergaderruim tes voor de projectgroepen, ontwerpstudio’s, maritieme C A D -zaal, PC-zalen, sleeptank en materiaalkunde beproevingsfaciliteiten. K w a lite its b e w a k in g

Er is een kwaliteitsbewakingssysteem opgezet waarin zowel de studenten als docenten een belangrijke rol hebben. G edurende het kwartaal w ordt een de­ legatie van studenten uitgenodigd om hun eerste indrukken te geven over het lopende onderwijs. Eenzelfde bijeen­ komst w ordt gehouden met de docen­ ten. In die bijeenkom st worden het stu ­ dentenoordeel en de ervaringen van de docenten zelf besproken. D e resultaten en eventuele correctiemaatregelen wor­ den in verslagen vastgelegd en via de onderwijswebsite bekend gemaakt. D i­ rect na afloop van het kwartaal is er een tweede gesprek met de docenten, om het afgelopen kwartaal te evalueren en tegelijkertijd het kom ende kwartaal voor te bereiden. N a de tentam enperiode van ieder kwar­ taal worden alle studenten, via een en­ quête, gevraagd hun oordeel te geven over het onderwijs. D at betreft aspecten als organisatie van het kwartaal, zwaar­ te, afstemming van studieonderdelen en per studieonderdeel: organisatie, stu ­ diemateriaal, studielast, voorkennis, docent en tentam en. Daarnaast worden de slaagpercentages verzameld. D e aldus verkregen informatie wordt gebruikt voor het m aken van een kwar­ taalrapportage. W aar nodig worden door de opleidingsdirecteur in dat rap ­ port maatregelen ter verbetering voor­ gesteld. N a bespreking van dit rapport met de opleidingscommissie w ordt be­ sloten welke verbeteringen worden in­ gevoerd. In de opleidingscommissie is iedere m a­ ritieme sectie door één docent vertegen­ woordigd. D aarnaast zijn er een docent w erktuigbouwkunde en vier maritieme studenten lid. D e opleidingscommissie is het adviesorgaan van de decaan en o p ­ leidingsdirecteur voor alle onderwijsza­ ken. Soms blijken er met een curriculum ­

onderdeel problemen te zijn betreffende aspecten als: organisatie van het vak; studiemateriaal; slaagpercentage; aan­ sluiting tussen stof, studiemateriaal en tentamen; studielast; helderheiden m o­ tiverende werking van colleges. In dergelijke gevallen bespreekt de oplei­ dingsdirecteur deze problem en met de docent, waarbij naar oplossingen ge­ zocht wordt. Soms is het noodzakelijk een gesprek te hebben tussen studenten, docent en opleidingsdirecteur om de oorzaak van de problem en te achterha­ len. Vrijwel altijd zijn die gesprekken, zowel voor docent als studenten verhel­ derend, en leiden deze tot beter onder­ wijs. E e r s te e rv a rin g e n M T 2 0 0 0

De invoering van M T 2000 is - als ge­ volg van een goede voorbereiding - soe­ pel verlopen. In de voorbereiding en ook bij de evaluatie is de studenteninbreng belangrijk gebleken. Zij waren goed in staat om aan te geven hoe goede studieresultaten afhankelijk zijn van de inrichting van het programma. D e ge­ zamenlijke verantwoordelijkheid van een docententeam heeft ook positief ge­ werkt. Zij hebben samen de leerdoelen en onderwijsvormen vastgesteld en de volgorde en samenhang in het curricu­ lum bepaald. D it in tegenstelling tot de oude situatie, waarbij iedere docent voor zijn vak de inhoud en onderwijs­ vorm vaststelde. D at was wellicht opti­ maal voor dat vak, maar voor het totale programma leidde het tot slechte af­ stemming en een onstudeerbaar curri­ culum. T och bleek in het eerste jaar - toen een nieuw M T2000-cursusjaar werd inge­ voerd - nog niet alles optimaal te zijn. D e spreiding van de studielast over het jaar en binnen een kwartaal bleek niet altijd in orde te zijn. D it betekende dat

ieder nieuw studiejaar aanpassingen b e­ hoefde toen het voor de tweede maal werd verzorgd. Uiteindelijk blijkt een groot aantal van de gestelde doelen bereikt te zijn: door de invoering van projectonderwijs een blijvende motivatie van studenten, goe­ de aansluiting tussen vakken onderling, goede afstemming tussen tentam ens en studiemateriaal en redelijke spreiding van de studielast over het studiejaar. O ok is het studeergedrag van de stu ­ denten verbeterd. M en vindt het nu niet meer normaal om een bepaald propedeusevak o f practicum een aantal jaar uit te stellen, maar men probeert in een logische volgorde te studeren. O ok is de gemiddelde doorstroming door het pro­ gramma verbeterd. H et aantal positieve studieadviezen is na de propedeuse aan­ zienlijk hoger geworden. S a m e n w e rk in g m e t H B O S c h e e p s b o u w D e lft

Sinds september 2003 hebben INH O L L A N D en de Hogeschool R otter­ dam hun HBO- scheepsbouwopleidin gen, als een joint venture, naar Delft overgebracht. Voor Rotterdam is dat direct in zijn totaliteit gebeurd. Voor de Haarlemse opleiding gebeurt dat gefa­ seerd. D e keuze voor Delft geeft zowel het H BO als de T U Delft grote mogelijkhe­ den voor samenwerking. D it kan op ge­ bieden van het gebruik van infrastruc­ tuur, de inzet van docenten en geza­ menlijke ontwikkeling van onderwijs­ materiaal. M omenteel gebruikt Scheepsbouw Delft al de sleeptank en het practicum bewerkingen van de T U D elft voor haar onderwijs. Gesprekken zijn gaande voor verdere sam enwer­ king. Beide partijen zijn daar positief

Figuur 4. De sleeptank. waarin master-studerrten bijdragen aan

invoenng

minor systeem, gecombineerd m et

het

bleem

Figuur 5. Grote collegezaal,

31

pro­

VBn

de

nog steeds te slechte stroming het

door­ door

studiepro­

gram m a, zal de komende jaren veel

aandacht

van

Maritiem e

Techniek haar

en

docenten

vragen.

het onderzoek van Maritieme Techniek.

S C H I P S W E R F d e Z E E - H U P T ZOO*

De

van een major-

Holland Marine Equipment ABB Marine & Turbocharging

Hi-Tech Smeertechniek

Schelde Gears BV

Absorb’it Environmental Technology BV

Holland Marine Services Amsterdam BV

Schelde Marine Services

Aggreko Nederland BV

Holvrieka Nirota BV

Scheldepoort Repair 8 Conversion Yard *

Ahoy' Rotterdam NV *

HRP Thruster Systems BV

Serdijn Ship Repair BV

Ajax Brandbeveiliging BV

HYCOS Hydraulics 8 Control Systems

Ship's Equipment Centre

Alewijnse Holding BV

Hytop BV

Siemens Nederland NV

Alewijnse Marine Technology BV

IHC Holland NV Lagersmit

SIGMA Coatings BV, Marine Divisie

Alewijnse Marine BV

Imtech Marine 8 Offshore BV

SIMRAD BV

Alewijnse Noord BV

Information Display Technology BV

Smit Gas Systems

Alfa Laval Benelux BV

International Paint (Nederland) BV

Teken- en adviesbureau Star

Alphatron Marine BV

Intertech BV

SAM Electronics Nederland BV

Alumar BV

IR O *

Stork Bronswerk BV Marine Systems

AMW Marine BV

Johnson Pump BV

Stork-Kwant

Arbode Maritiem BV

Kelvin Hughes Nederland BV

Stork Services BV (Maritime)

Atradius *

Ketting Handel BV

Superyacht Spares

Baars & Bloemhoff Marine Products

Klima Thermo-Tech BV

Techno Fysica BV

Bakker Sliedrecht Electro Industrie BV

Kongsberg Maritime Ship Systems BV

Theunissen Technical Trading BV

Beele Engineering BV

Koninklijke Marine *

Thofex BV

Bell Licht

Kooren Shipbuilding and Trading BV

TNO Bouw *

Bloksma BV

Machine- 8 Lierenfabriek C. Kraaijeveid BV

BV Twentsche Kabel Fabriek

Bosch Rexroth BV

Kroon BV

BV Technisch Bureau Uittenbogaart

BOT Groningen BV

Lankhorst Touwfabrieken BV

VAF Instruments BV

Van Brink Shipyard BV

Lemans Nederland BV

Van Voorden Gieterij BV

Centraalstaal BV

Van Lessen en Punt Holding BV

Van Voorden Reparatie BV

Chartworx Holland BV

Loggers BV

Vecom Metal Treatment Technology BV

Colourship BV

Logic Vision BV

Verebus Engineering BV

Conoship International BV

Mampaey Offshore Industries BV

Verhaar Omega BV

Coops en Nieborg BV

Maprom Engineering BV

Veth Motoren BV

Corrosion & Weter-Control BV

MARIN •

Vlaardingen Oost Anker- en Kettingfabriek

CP Heat Exchanger Technologies BV

Marine Service Noord

Volharding Shipyards *

Croon Elektrotechniek BV

Marktechnical BV

Vuyk Engineering Rotterdam BV

Damen Shipyards Gorinchem *

Materiaal Metingen Europe BV

Wârtsilë Nederland BV

Datema Delfzijl BV

MaxCargo BV

Wàrtsilë Propulsion Netherlands BV

Da Vinci College *

Technisch Bureau Mercurex BV

Wehama BV

DENO COMPRESSORS

Merrem 8 la Porte BV

Winel BV

Oiscom BV

Metalix BV

Winteb VOF

Draka Marine 8 Offshore Cables

Motrac Hydrauliek BV

Wolfard 8 Wessels Werktuigbouw BV

Droste Elektro BV

Navylle BV

Woodward Governor Nederland BV

Drumarkon BV

Ned-Deck Marine BV

York-inham refrigeration BV

Dutch Romanian Marine Consultants BV

NewThex BV

Duvalco BV

NRFBV

Econosto Nederland BV Maritiem

Nicoverken Marine Services BV

Eefting Engineering

Nijhuis Pompen BV

Eekels elektrotechniek BV

Northrop Grumman Sperry Marine BV

N ie u w e leden Draka Marine 8 Offshore Cables

Elinex Trading & Consulting 8 V

Novatug BV

International Paint (Nederland) BV

eL-Tec Elektrotechnologie

N.R. Koeling BV

Klima Thermo-Tech BV

Euronorm Aandrijftechniek

Pols Aggregaten BV

Roodhart Marine Services BV

Europe China Development Corp. *

Praxis Automation Technology

FG Governors & Engine Parts BV

Progress Technique BV

Flender Bruinhof Marine

Promac BV

Geveke Motoren BV

Prooftoad

Van de Giessen Straalbuizen

Radio Holland Netherlands BV

* Geassocieerd lid

Van de Graaf BV

Redwise Maritime Services BV

H o lla n d M a rin e E q u ip m e n t

Greenship BV Treatment Technology

Rexroth Hydraudyne BV

Vereniging van maritieme toeleveranciers

Grenco BV

Ridderinkhof BV

Maaskade 119

GTI Marine 8 Offshore

ROC Kop van Noord-Holland

Rotterdam

GT1 Seton Pijpleidingen

Roden Staal BV

Postbus 24074

Den Haan Rotterdam BV

Roodhart Marine Services BV

3007 DB Rotterdam

Havenbedrijf Rotterdam NV ”

Rotor BV

T: (010)44 44 333

HDC Marvelconsult BV

Rubber Design BV

F: (010)21 30 700

Helmers Accommodatie en Interieur BV

Sandfirden Technics BV

E: [email protected]

Hertel Marine Services

Scheepvaart en Transportcollege (STC)

I: www.hme.nl

A d v e rto r ia l

Holland Marine Equipment

Activiteiten W o rk s h o p M a ritie m e S u b s id ie s

worden, waarna de mogelijkheid oprenstaat

Wederom zal HME in samenwerking met

om deel te nemen aan Shiport China in

MARIN. TNO C M C en TNO TPD toeleve­

• Op dinsdag 23 maart organiseren Holland

Dalian (22-25 juni) Tijdens deze missie zullen

ranciers. werven, ontwerpers, reders en

Marine Equipment en Reed Business de

verscheidene bedrijfsbezoeken, symposia

mannes informeren over ontstaan, gevolgen

workshop

en matchmaklngprogramma's plaatsvinden

en voorkoming/reductie van geluid en trillin­

deze bijeenkomst zal de Module Maritiem

Naast de toeleveringsindustrie is de missie

gen aan boord, De workshop biedt u een

(onderdeel

Maritieme Subsidies'. Tijdens

ook interessant voor andere maritieme

uitgelezen

worden toegelicht en zal er worden ingegaan

sectoren,

netwerk met klanten, collega's en toeleve­

op subsidiemogelijkheden voor innovatietra­

bedrijven en de baggerindustrie

van

Elsevier SubsidieTotaal)

zoals (jacht)werven,

offshore

kans

om

uw

internationale

ranciers uit te breiden,

jecten en exportactiviteiten. • De

gezamenlijke

deelname

aan

SM M

• Op 25 en 26 februari werd in samenwerking

T o ta l C o s t of O w n e r s h ip

Hamburg (28 september-2 oktober) is bijna

mot ROVC Technische Opleidingen de pilot

• Op woensdag 31 maart organiseert Holland

uitverkocht Er zal wederom een imposant

communicatietraining

Nederlands collectief worden opgetuigd

monteur als ambassadeur' uitgevoerd

Marine Equipment een mini symposium over

'Maritieme service

het onderwerp 'Total Cost of Ownership'.

Bovendien zal de Koninklijke Marine acte de

Tijdens de bijeenkomst zal worden uitgelegd

présence geven in de haven van Hamburg,

hoe toeleveranciers, reders, baggeraars en

inclusief een officiële ontvangst aan boord

E e rs tv o lg e n d e re g u lie re tra in in g e n

offshore operators hun voordeel kunnen

van een LCF-fregat

- Algemene introductiecursus voor de maritieme cluster

doen met een beter inzicht in de inzetbaar­ heid van het schip, onderhoudskosten en

E x p o rt s ta rte rs m a ritie m

25 - 26 maart 2004

(Rotterdam)

afschrijving.

• Op 4 maart vond de informatie- en kennisma

14

(Rotterdam)

kingsbijeenkomst 'Export Starters Maritiem'

15 oktober 2004

• Scheepsbouw voor niet-scheepsbouwers

M a rin e P ro p u ls io n C o n fe re n c e

plaats Tijdens deze dag werden de deelne

13 september 2004

• De Passenger Terminal Amsterdam is op 28

mers door zowel startende als zeer ervaren

U kunt zich nu inschrijven voor deelname aan

en 29 april het toneel van de jaarlijkse

exporteurs en experts geïnformeerd over het

internationale Marine Propulsion Conference

vinden van de weg in het doolhof dat export

van The Motorship. Holland Marine Equip

heet Tevens vond een kleine exportmarkt

(Rotterdam)

genoemde workshops en trainingen! Coniartpennxm Opleidingen: Nick IVessels [email protected])

ment is dit jaar officieel supporter van deze

plaats, waar diverse bedrijven en instanties

Een b ra n c h e in b e w e g in g

conferentie Sprekers van vooraanstaande

gerichte informatie verschaften.

• Op maandag 19 april vindt de uitreiking van

Contactpersoon Export: Joska Voerman ([email protected])

de Maritiem Innovation Award plaats. Dit

Contactpersoon China: Nadine The ([email protected])

evenement zal gepaard gaan met een innova-

men. motoren en regelgeving. Leden van

D e k ra c h t zit in h e rh a lin g

aanwezigheid

Holland Marine Equipment ontvangen 10%

• Op 4 en 11 februari jl. vond in samenwerking

opbrengsten van de dag zullen worden

bedrijven,

zoals onder andere Wartsila.

Lloyd's Register en TOTAL, gaan in op de

tiemarkt.

vele ontwikkelingen in voortstuwingssyste­

korting op de deelnemerstarieven.

met Bureau Veritas en Lloyd's Register de

Contactpersoon Innovatie: Diana Mulder ([email protected])

workshop

Toepassing

een

fundreising van

diner

Minister

en

Peijs

de De

geschonken aan het Zeemanshuis.

classificatieregels

voor elektrotechnische ontwerpers' plaats bij

• De Algemene Ledenvergadering heeft helaas

In te rn a tio n a le za k e n

Damen Shipyards te Gorinchem. Onder

geen doorgang kunnen vinden op 10 maart.

• Van 24 tot 26 februari vond de maritieme

ieiding van twee ervaren surveyors weid

De nieuwe datum zal zo spoedig mogelijk

in

dieper ingegaan op de vraag welke informatie

worden bekendgemaakt De middag zal in

Maleisië, HME organiseerde op deze nieuwe

elektrotechnische installateurs bij classifica­

het kader staan van de baggerindustrie en

beurs een gezamenlijke Nederlandse deelname

tiebureaus moeten aanleveren Aan de hand

een

van vier onderwerpen (alarm-, distributie-,

Gastheer is Boskalis in Papondrecht HME-

navigatie-

leden

vakbeurs

Inmex

Kuala

Lumpur plaats

• Van 10 t/m 15 mei wordt een maritieme missie naar Moskou en St,

en brandmeldsystemen)

werd

Petersburg

aangegeven waar wat in de rules te vinden is

georganiseerd. Tijdens deze missie zullen

en hoe deze informatie te interpreteren. Een

seminars, bedrijfsbezoeken en matchmakmg-

geslaagde workshop, welke op 18 en 25

programma's plaatsvinden Meer informatie

maart herhaald wordt

bezoek

aan

ontvangen

het hier

baggermuseum. binnenkort

meer

informatie over. • De vereniging Holland Marine Equipment behartigt de belangen van de Nederlandse maritieme toeleveringsindustrie en ontplooit

volgt binnenkort • Op veler verzoek organiseerde Holland • Van 7 t/m 11 juni organiseert Holland Marine

Marine Equlpmenl i s m

VeKa Scheeps

activiteiten ter versterking van het kwaliteits­ imago. stimulering van innovatie en bundeling

equipment in samenwerking met Nederland

bouw. Verenigde Tankrederij en ABN AMRO

van knowhow

Maritiem Land een gezamenlijke beursdeel

Binnerivaartunit op 16 maart het tweede

aangesloten, vraag dan Martin Bloem naarde

Indien u nog niet

bent

name aan Posidonia. Piraeus. Direct daaraan

seminar Marktinzicht Binnenvaart'.

voordelen van uw lidmaatschap. Bedrijven

voorafgaand organiseert het Havenbedrijf

35 deelnemers kregen vanuit verschillende

die interesse hebben in de activiteiten van

Rotterdam een nachtcruise voor deelnemers

gezichtspunten inzicht in de ontwikkelingen

HME rnanr geen toeleverancier zijn, kunnen

en belangstellenden

in de binnenvaart en de rol van genoemde

geassocieerd lid worden Contactpersoon Branche; Martin Ultiem ([email protected])

partijen. • Van 13 t/m 24 juni organiseert Holland Marine Equipment een maritieme handels­ missie

naar

China.

Wederom

zullen

Shanghai, Guangzhou en Dalian aangedaan

Contactpersoon l'ublit Krlatmns: tlndn te Veldhuis

• Op 11 en 12 mei 2004 vindt de tweede sessie

van de

internationale

workshop

'Sound and Vibration on Board

plaats

([email protected])

O nderw ijs door Erik H ietbrink

Middenkader Scheepsbouw Een bedreigde s o o r t o f een gewild artikel?

De scheepsbouw in Nederland m aakt niet voor het e e rs t een roerige en moeilijke tijd door. Echter, deze keer is e r een extra fa c to r die een snelle opleving van de scheepsbouw zal kunnen verhinderen en daar­ mee een goede to ekom st voor een hoogwaardige scheepsbouw industrie in Nederland bedreigt. Er is vanuit de kennis- en o p le idin gsstructuur voor het e e rs t sprake van een heel ander so o rt c risis die onze scheepsbouw mede zal ondergraven. Deze extra factor, die de concurrentie van de scheepsbouw in Nederland snel zal verm inderen, is de afbraak en teloorgang van de scheepsbouw -kennisinfrastructuur in Nederland.

E. Hietbrink

De langzame, maar gestage afkalving van het scheepsbouwonderwijs op M BO -, H BO - en Universitaimiveau zet zich door vanwege een aantal hierna benoemde ontwikkelingen. Deze term afkalving klinkt dramatisch en helaas: dat is het ook. De schrijver wil vermij­ den dat politici en andere beslissers deze 'cri de coeur' uitleggen als een traject van een zichzelf vervullende voorspel­ ling. Er kan nog van alles aan gedaan worden om het huidige proces te stop­ pen en hiervoor worden ook enkele handreikingen gedaan.

Erik Hietbnnk is voorzitter van het College van Be­ stuur. Scheep­ vaart en Trans­ port College/STCGrtxip

Situatieschets ln de hele beroepsopleidingkolom van Voorbereidend M iddelbaar Beroepson­ derwijs (VM BO ) voor jongeren van 12 tot 16 jaar, via M iddelbaar Beroep« O nderwijs (M BO) en Hogeschool Be­ roep« O nderw ijs (H B O ) naar Universiteit is het voor de gespecialiseerde scheepisbouwopleidingen een 'struggle for life'. ln eerdere moeilijke tijden voor

34

de scheepsbouw was er altijd nog sprake van een vitale kennisinfrastructuur die bij aantrekkende markt de Nederlandse scheepsbouw voldoende goed opgeleid personeel kon bieden en technische in­ novatie kon ontwikkelen en toepassen. D aar is nu geen sprake meer van. De tijd van een sterke onderwijsinfra­ structuur voor de technische beroepen lijkt, zonder onrecht te willen doen aan allen die zich zeer inspannen om het resterende beroeps- en wetenschappe­ lijk onderwijs ‘boven water te houden', voorgoed voorbij. In een globaliserende markt kan m en zich afvragen of dat erg is en o f men dan niet ook voor de scheepsbouw de kennis en de mensen van buiten kan halen. D at kan, maar zal nooit voldoende o f passend zijn voor het in stand houden van een vitale in­ dustrie. Een industrie verwordt met dergelijke ontwikkelingen tot een in­ dustrie zoals we die in vele ontwikke­ lingslanden ook zien: de echte kennis moet men inhuren. Voor dat inhuren en beoordelen van aangeboden diensten door buitenlandse partijen moet m en echter ook wel een uitgesproken kennis hebben van de scheepsbouw. D e kern van de kennis zal in N ederland veran­ kerd moeten blijven, anders kan een in­ dustrie niet voortbestaan. D an vertrekt met alleen (een deel van) de goedkop« productieonderdelen naar goedkope lo­ nen landen, m aar vertrekt ook alle en ­ gineering en kennis. O ok dat is mogelijk voor veel globalisten geen probleem, maar weinig tekenen wijzen er op, dat

men dat in N ederland geen probleem vindt. M en wil de scheepsbouw houden al is het maar voor de absolute kwaliteitstop van de schepen voor koop­ vaardij, bagger, visserij, binnenvaart en watersport. G eschetst tegen die achtergrond maken de beroepsopleidingen de moeilijkste fase door in hun bestaan. Vooralsnog lijkt dit zelfs een laatste fase te kunnen worden. M et de bewegingen en ontw ik­ kelingen die er de laatste driejaar in het beroepsonderwijs plaatsvinden, is er geen leven meer na deze fase. H et b e­ schrijven van een stervensfase vraagt echter een andere opmaak van dit arti­ kel. Hoe verder W e kunnen de ontwikkelingen in de kennisinfrastructuur nog verbeteren. W e m oeten dus bereid zijn te reanim e­ ren en vanuit de huidige positie de kracht op brengen om slimme keuzes te maken. G een keuzes op de ‘bottom line’ van het m anagem entcontract binnen een M B O - o f H BO -kennisinstelling of keuzes op basis van aantal­ len, m aar een keuze op basis van em o­ tioneel cognitief m anagem ent. Ook niet de keuze voor zogenaamde m ark t­ werking in het gesubsidieerde onder­ wijs aan 16- to t 24-jarigen, w ant daar­ aan gaat het onderwijs in deze smalle sectoren in ieder geval kapxDt. H et als panacee poneren van m arktwerking in het onderwijs is de doodsteek voor de kennisinfrastructuur en leidt slechts

S C H I P S W E R F d e Z E E - MiiOT 9004

Nieuwbouw Scheep­

tijdelijk tot iets m eer aanbod, maar vervolgens tot afbraak van structuren en dure practica en schaarse m ens­ kracht. De teloorgang van het scheepsbouwonderwijs als bijzondere opleiding binnen de sector techniek is al ongeveer vijftien jaar aan de gang. W as het in 1987 de schaalvergrotingsoperatie (STC) in het H B O en in 1990 eenzelfde operatie in het M B O (SVM) gevolgd door de grootste schaalvergrotingsope­ ratie in 1996 m et de vorming van de Re­ gionale O pleidingscentra (R O C ) afge­ dwongen door de W et Educatie en Be­ roepsonderwijs, tegenwoordig is het af­ kalven van dit onderwijs tenm inste aan twee oorzaken toe te schrijven. T en eerste is daar de voortgaande o n ­ luisterende bezuinigingspolitiek van de Nederlandse overheid op het (hoger) onderwijs en ten tweede is er sprake van een door de overheid opgelegde en voor veel instellingen noodzakelijke veralgemeniseringsslag in het beroepsonder­ wijs. Deze ook wel ‘avo'isering van het beroepsonderwijs' genoemde operatie is voor een belangrijk deel in 2003 in gang gezet. Via het nieuwe panacee van de verbreding van een beroepsopleiding verliest nagenoeg iedere beroepsoplei­ ding haar werkelijke beroepsbinding. De zichtbaarheid en herkenbaarheid van de verbrede opleiding is zodanig slecht, dat jongeren er niet meer voor zullen kiezen. Tevens heeft de veralge­ menisering als effect van de voortdu­ rende bezuinigingen tot gevolg dat de aanwezige didactische infrastructuur wordt afgebroken. D ure practica, vak­ docenten, bij- en opscholing van docenten; die zaken verwateren, terwijl enkele 'laatsten der mohikanen' onder het docerend personeel proberen het smoel van de opleidingen te be­ houden. Deze mensen verdienen ieders respect, maar zijn onder het huidige ge­ sternte gedoemd te mislukken in hun opzet en gedoemd gefrustreerd uit te vallen. De absurde operatie in het M B O om te komen tot veralgemenisering van de to ­ tale kwalificatie en diplom astructuur en daarmee een vervlakking inluidend van het beroepsonderwijs die de N ederland se economie dramatisch zal schaden, is niet zomaar meer te stoppen. Eerst zal het (technisch) beroepsonderwijs door een enorm diep dal moeten. Eerst zal de

kennisinfrastructuur voor deze oplei­ dingen afgebroken worden. Pas over enkele jaren zal de politiek inzien, dat er iets fundamenteels verkeerd is gegaan in het beroepsonderwijs. D an zou het wel eens voor een aantal belangrijke in­ dustriesectoren in N ederland te laat kunnen zijn. Ze zijn dan weg, van hun kennisinfrastructuur ontdaan en zijn niet meer te starten. D e overname door het Verre O osten van veel van onze eens zo fantastische industrieën is dan ver­ sneld door onze eigen slechte, veelal p o ­ litieke keuzes die meestal in dit kader op een totaal gebrek aan kennis van deze opleidingssectoren is gebaseerd. Dat is dram atisch voor Nederland en beschul digend voor de politiek en het manage­ m ent van veel onderwijs- en kennisin­ stellingen, maar helaas erg waar. W a t m o e t e r a n d e rs ?

E r moet in het beroepsonderwijs iets fundamenteels veranderen. De b e­ roepskolom van V M BO via M B O naar H BO moet echt vorm krijgen. Niet door het bewijzen van lippendienst en dan vooral proberen meer doorstro­ m ende M B O -ers naar H BO te krijgen, maar door in een gepaste omgeving met een goede infrastructuur de kolom inhoud en smoel te geven. O ok niet door allerlei initiatieven als herontw erp tech­ niek, technomatch etc., welke meestal voortkomen uit een financieel pro­ bleem. In Nederland zijn op het M BO-niveau slechts een beperkt aantal opleidingen beschikbaar, Buiten de opleidingen die zich nagenoeg uitsluitend richten op

vaart en Transport College te Rotter dam

noodzakelijke competenties. D e oplei­ ding tot M BO-Scheepsbouwkundige is gestoeld op een degelijk beroepsprofiel en compctentiebeschrijving. Destijds is m et inspanning van veel werven en de koepelorganisatie de inhoud van deze opleiding vastgesteld. In Rotterdam le­ ren ongeveer 65 jonge mensen het vak van scheepsbouwkundige op het oude degelijke ‘M T S-niveau’. Met hart en ziel wordt daar lesgegeven op een m o­ derne maar strakke en kwalitatief hoog­ waardige manier. O ok bijscholing voor docenten voor de beroepskolom wordt verzorgd, O m dat ook na verplaatsing uit D o r­ drecht van de 1IBO-scheepsbouwopleiding het met deze HBO-opleiding niet erg goed ging, is in de laatste vijfjaar voorgesteld om een verticale structuur in één instelling op één uitvoeringslocatie vorm te geven. Hierbij zouden de voordelen van synergie tussen docen­ ten, doorstroom, gebruik van leerm id­ delen, vermindering van de kwetsbaar­ heid, en massa creëren voor nieuwe ac­ tiviteiten voor iedereen duidelijk m oe­ ten zijn. Hoewel er een basis voor overeenstem­ ming was tussen M BO en H BO in R ot­ terdam, werd toch anders besloten en verdween de oplei­ ding uit Rotterdam richting Delft. De Hogeschool Haarlem, opgegaan in de Hogeschool IN H O L L A N D had om moverende bedrijfsmatige redenen besloten haar scheepsbouwopleiding naar Delft te verplaatsen. Dit gebeurde in de 'achtertuin’ van de Hogeschool Rotterdam en veranderde de mogelijkheden drastisch. De verlokking van I )elft om samen met de opleiding scheepsbouw uit Haarlem van de Hogeschool IN H O L L A N D aan de weg te gaan timmeren in Delft, ver­ leidde de Rotterdammers en leek een ga­ rantie te kunnen bieden voor continuïteit. Na veel discussies m et het STC , met de

‘Geef de beroepskolom van

V M B O naar HBO inhoud en

S C H I P & W E R T d a Z E E - MAAS* Î0Ü4

sm oel’ ‘staalverwerking en bewerking' tot en m et niveau 3 in het M BO, is er slechts één niveau Topleiding die opleidt tot middenkader functies in de scheeps­ bouw, zowel op nieuwbouw- als bij reparatiewerven. Deze opleiding tot scheepsbouwkundi­ ge is pas tien jaar oud en wordt alleen in Rotterdam bij het Scheepvaart en T ransport College verzorgd. Volgens de afnemende werven voldoen deze ge­ diplomeerden zeer goed aan het ver­ wachtingspatroon en het opgestelde be­ roepsprofiel en scoren zij goed op de

35

VNSI en met andere partijen en een dreigend negatieve uitkom st van deze keuze werd er toch voor gekozen. W ij weten nu dat vooralsnog de voorspellin­ gen dat deze verplaatsing van Rotterdam naar Delft niet heilzaam zou werken voor de HBC)-opleiding, uit zijn gekomen.

Het S TC gaat in­

Is er nog een mogelijkheid hier iets aan te doen? Misschien. Hoewel het m om entum voor samenvoeging grotendeels ver­ lopen is, hoewel de infrastructuur ver­ minderd is en hoewel de docenten erg gedemotiveerd lijken te zijn geraakt door deze stappen en verplaatsingen zou een snelle besluitvorming om de ko­ lom van het scheepsbouwonderwijs in Rotterdam vorm te geven nog soelaas kunnen bieden. Daar wordt gebouwd aan een uniek maritiem- en transportkenniscentrum voor VM BO, M BO, H BO en post-H oger Onderw ijs met een bij deze ambitie passende infra­ structuur van practica, simulatoren, sti­ mulerende werkruimtes, toegepast onderzoek en een goede personele be­ zetting. M et een investering van meer dan 65 miljoen Euro wordt daar voor de komende twintig jaar de basis gelegd onder de kennisinfrastructuur voor een belangrijk deel van het N ederlands M a­ ritiem Cluster. Hoewel in N ederland een dergelijke po­ sitionering en de enorme investeringen in relatief kleine technische beroepsop­ leidingen het nodige ongeloof en de no­ dige weerstanden oproept en men zelfs geneigd is er provinciaalse twisten over te beginnen, is deze investering en posi­ tionering een gegeven. De uitnodiging ligt op tafel aan de HBO-instelling die het met het scheepsbouwonderwijs nog enigszins goed voorheeft om aan te schuiven en gezamenlijk aan deze opleidingskolom vorm en inhoud te geven. In Rotterdam zijn door de fusie van o n ­ der andere Hogeschool Haarlem en de Ichtus Hogeschool de beide hoofd vesti­ gingen gevestigd van de enige twee H o ­ gescholen die een HBO-opleiding scheepsbouw uitvocren.

shipbuilding * machinery St marine technology international trade fair hamburg

sept:. 58 - oct. 5, 50 04

w w w .sm m 2 004.c o m

middels door met de investeringen in het scheep­ vaart- en scheepsbouwonderwijs voor longe mensen die in deze fantasti­ sche bedrijfstak willen werken.

Laat Rotterdam de mogelijkheden die de concentratie op de Lloydpier biedt met beide handen aangrijpen en laten we met een beperkte extra investering de kennisinfrastructuur voor de be­ roepsopleidingen in de scheepsbouw, van V M BO tot en met Bachelor vorm en inhoud geven. Ik mag hopen op een baanbrekende keuze.

*V D M A

\0

^

Hamburg Messe G erard Vis

Phone: (+31 72) 5 8 9 55 0 9 viscon@ worldonline.nl 36

Fax: (+31 72) 5 8 9 41 85 w w w .sm m 2004.de

O nderw ijs d oor A rie Kraaijeveld

Beste stuurlui mogen niet aan wal blijven staan Reddingsboei ligt bi] ervaren vakkanjers Om jongeren in de ric h tin g ven techniek te leiden, kunnen het beste mensen worden ingezet die op dat m om ent al vol enthousiasm e een technische functie uitoefenen. Zij moeten de tr o ts voor hun vak na­ drukkelijk uitdragen. Als technici vanuit de p raktijk een w arm pleidooi houden voor werken in een te ch n i­ sche functie, heeft dat een veel g ro te r effect dan wanneer een bureau een dure wervingscam pagne op­ zet. Het verleden heeft bewezen dat gladde m a rketinginstrum e nten niet echt helpen de schaarste aan studenten techniek op te heffen. bij zich ook andere ondernem ingen aan­ sluiten, zoals S T O R K en CO R U S), het onderwijs en de overheid (ministeries van O C & W en Economische Zaken). D an is er ook nog het Bureau T O P dat onder de titel ‘Vakkanjers' beroepen­ wedstrijden organiseert voor aanko­ m ende technici in de metalektro. Sinds kort zijn er bovendien de Junior Vak kanjer-wedstrijden in het VM BO.

W anneer je een schip wilt gaan bouwen

Breng dan geen mensen bijeen O m timmerhout te sjouwen of te tekenen alleen Voorkom dat ze taken ontvangen Deel evenmin plannen mee Maar leer eerst de mensen verlangen Naar de eindeloze zee

Drs A. Kraaijeveld

Voor de aanwas van jonge technici zijn beroepenverenigingen, zoals de K N V T S van essentieel belang. Zij zijn bij uitstek in staat de ‘oude rotten' uit het vak - de ervaren vakkanjers - te m o­ biliseren om het enthousiasmerende werk te doen. D e beroepsverenigingen kunnen in deze hun licht opsteken bij lopende succesvolle initiatieven om de interesse van jongeren voor techniek aan te wakkeren. Bijvoorbeeld bij de twee ingenieursverenigingen K.IVI en N IR 1A die het pro­ ject 'Ingenieur voor de klas' hebben o p ­ gezet. En bij Jetnet - Jongeren en T ech ­ niek Netwerk N ederland - dat techno­ logie structureel een plaats wil geven op de m iddelbare scholen. H et netwerk be­ staat uit multinationals (Shell, Akzo Nobel, DSM, Philips en Unilever w aar­

S C H I P & W E R F öm Z E E - U H B ' 3004

Stimuleren D e Stichting Axis heeft als platform van onderwijs en het bedrijfsleven in de af­ gelopen jaren de aanval geopend op de desinteresse voor techniek. Axis be­ strijkt het hele gebied van basisonder­ wijs tot de universiteit en stond onder meer aan de wieg van het project Ver­ breding Techniek Basisonderwijs. Axis krijgt een opvolger in het Deltaplan Bè­ ta/T echniek dat vanaf 1 juli gaat lopen. De bedoeling is de bèta- en technische opleidingen en banen aantrekkelijker te maken en de instroom in het technisch onderwijs en op de arbeidsmarkt te ver­ groten. U itgangspunt is een brede aan­ pak - van basisonderwijs tot en met de arbeidsmarkt - om een dreigend tekort aan met nam e bèta's en technici te b e­ strijden. Ik heb de eer als kwartiermaker voor het nieuwe platform met vertegen­ woordigers uit bedrijfsleven, onderwijs en onderzoek te mogen fungeren. Het zal concrete initiatieven, ideeën en pro­ jecten uit het veld stimuleren en breed verspreiden. Ik wil de K N V T S oproepen een actieve bijdrage te leveren aan de uitwerking

Dit gedicht uit ‘De kleine prins' van de Franse schrijver Antoine de Saint-Exupery zegt in een notendop waar het volgens de auteur van dit artikel om gaat in het technisch onderwijs. Jongeren moeten eerst en vooral enthousiast worden gemaakt. Ze moeten gaan verlangen naar een haan in de techniek. De keuze voor een technische oplei­ ding komt dan vanzelf.

van het Deltaplan, door een onderwijsactieplan op te stellen voor het maritiem onderwijs. In feite geldt deze oproep alle kleinere technische studies die hun p o ­ sitie duidelijk moeten maken in de bachelor-m asterstructuur, die vorm krijgt in het hoger onderwijs. H et is een nade­ re uitwerking van afspraken die 29 E u­ ropese landen in Bologna hebben ge­ maakt om in de komende tien jaar te ko­ men tot onderling vergelijkbare graden in het hoger onderwijs. N iet de duur van een opleiding, maar het behaalde eindniveau is het criterium voor de internationale vergelijkbaarheid. In te rn a tio n a le stro o m lijn in g

Het gevolg van deze vernieuwing is dat

37

Drs Aria Kraaijeveld is voorzitter van de Vereniging FM E-CW M , die 2 .9CX) onderne­ mingen in de metalektrosector vertegenwoordigt.

de ongeveer veertig technische oplei­ dingen zullen worden gestroomlijnd tot vier zogenoemde brede technische bacheloropleidingen (‘uitstroomrichtingen'). In de nabije toekomst zullen in vier clusters bachelorgraden te behalen zijn, namelijk in (in de Engelse terminologie): • Bachelor of Engineering (B Eng) • Bachelor of Built Environm ent (B BE) • Bachelor of Applied Science (B AS) • Bachelor of Information and C om m u­ nication T echnology ( B IC T). Binnen het H BO zullen zich ‘Schools’ vormen, zoals een School of Enginee­ ring, die het mogelijk maken verschil­ lende leerroutes a f te leggen, bijvoor­ beeld in de scheepsbouw,

breed front is daarvoor noodzakelijk. H et Hoger Beroepsonderwijs in N ed er­ land heeft de ambitie zich van leerfa­ briek te bewegen naar kenniscentrum. Samenwerking is een voorwaarde om van het H B O een instituut voor innova­ tie te maken. En zeker voor de scheeps­ bouw is het een harde noodzaak. Eind vorig jaar heeft de Europese Commissie een nieuwe steunregeling voor deze sec­ tor afgekondigd, waarbij m et nam e voor innovatieve projecten de steunmogelijkheden worden uitgebreid tot m axi­ maal 20% van de kosten van het project (was 10%). Ook is de definitie van het begrip 'innovatie' aangepast aan de spe­ cifieke behoeften van de scheepsbouw.

I )e kleine specialistische technische o p ­ leidingen kunnen zich het beste in een brede bedding nestelen. De sturing van de leerloopbaan door de student komt dan het beste tot haar recht. M oderne ondernemingen zetten bovendien in op breed inzetbare, flexibele medewerkers. Positionering binnen een breed cluster biedt de onderwijsinstelling zelf schaal­ voordelen. Het alternatief voor een in­ stelling die onderwijs aanbiedt op een specifiek gebied, is als zelfstandige splinter te blijven bestaan. D at is niet verstandig. De onderwijsinstelling zal dan zelfstandig competenties moeten ontwikkelen en moeten verantwoorden bij de accreditatieorganisatie. I )aar komt nog bij dat door ingebed te zijn in een van de vier brede clusters de hogere beroepsopleiding een plaats ver­ werft binnen het Europese systeem van hoger onderwijs. M odern internationaal gericht hoger onderwijs past in de zoge­ heten Lissa bon-agenda die erop gericht is van Europa in 2010 de meest concur­ rerende en meest dynamische economie in de wereld te maken. Innovatie op een

LeaderSHIP 2 0 1 5 Deze kaderregeling die door de over­ heid van de lidstaten moet worden inge­ vuld, is een direct vervolg op het rap ­ port van een werkgroep van deskundi­ gen 'LeaderSH IP 2015’. D e werkgroep heeft acht actiepunten opgesteld die bij de vernieuwing ter harte genomen m oe­ ten worden, ook door de maritiem e o p ­ leidingen en scheepsbouwopleidingen: - creëren van eerlijke concurrentie­ voorwaarden op mondiaal niveau - steun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie - verbetering financiering en garantieschema’s - bevorderen van veilige en m ilieu­ vriendelijke schepen - Europese aanpak bouw m arinesche­ pen - bescherming Europese intellectuele eigendomsrechten - zorgen voor goed opgeleid personeel - bouwen aan een duurzam e industrië­ le structuur

nomische Zaken heeft al aangegeven dat ze het project LeaderSH IP 2015 een prim a initiatief vindt om de positie van de Europese scheepsbouw op langere term ijn zeker te stellen. Ze zal met de sector en m et andere partijen, zoals toe­ leveranciers en kennisinstellingen, van gedachten wisselen over de N ederland­ se invulling van het initiatief. H et m ari­ tiem beroepsonderwijs moet ervoor zor­ gen niet m et lege handen te staan als de uitnodiging van de staatssecretaris in de bus valt. Bij- en nascholing Overigens zullen niet alleen jongeren moeten worden geschoold. Een groot deel van het huidige personeelsbestand zal over tien jaar nog steeds aan het werk zijn. D e techniek zal zich in die periode blijven vernieuwen, verbeteren en ver­ anderen. Simpel gesteld zal het perso­ neel van nu moeten worden bij ge­ schoold in het gebruik van de techniek van morgen. Aan deze grote nascholingsvraag zullen deeltijdopleidingen binnen brede bacheloropleidingen kunnen voorzien. Ook kan gebruik worden gemaakt van instrum enten als evc - eerder verworven competenties. D e onderwijsinstelling voor hoger onderwijs zal in de toekomst meer de functie krijgen van een nascho­ lingsinstituut. Een goede samenwer­ king met kennisinstituten en andere ho­ gescholen ligt voor de hand. Reddingsboei D e reddingsboei voor het technisch onderwijs ligt in het veld bij de ervaren vakkanjers. D e technische sectoren zul­ len zelf initiatieven moeten ontplooien. D e beste stuurlui mogen niet aan wal blijven staan.

Staatssecretaris Van G ennip van Eco­

K racht en k w a lite it: m

a

r u

n

• P rak tijkg erich te o n tw e rp e n en ad v iezen • O p tim a le p rijs /k w a lite itv e rh o u d in g • U itg e b re id servicenet

Elzasweg 12 • B -2030 A ntw erpen

Tel. +32 (0) 3 541 92 33 24 u u r te bereiken \na vtvce m ail

Fax +32 (0) 3 541 02 12

e-mail o ffice O a m w be

38

S C M IP & W E R F d e Z E E - MAART 2004

O nderw ijs d o o r Douwe Schuurm an

Scheepsbouwkunde Delft Uniek sam enw erkingsverband

□e Hogeschool R otterdam en de Hogeschool INHÜLLAND hebben hun Scheepsbouwkundeopleidingen sam engebracht in een jo in t venture. De opleiding - die de naam 'Scheepsbouwkunde D e lft’ d raagt - is nu de enige opleiding Scheepsbouwkunde op HBO-niveau in Nederland. Aangezien de Nederlandse scheepsbouwwereld klein is, zal deze sam enwerking al bij velen bekend zijn. Hoe zijn de hogescholen to t deze sam enwerking gekomen? Enkele ontwikkelingen in het hoger onderw ijs hebben daartoe biigedragen en worden hieronder toegelicht. H et samengaan van de twee H B O -opleidingen tot één roept natuurlijk vragen op en wellicht ook sentimenten. De oudste Scheepsbouwkundeopleiding in Nederland, ooit begonnen bij de H T S in Dordrecht, is vervolgens verhuisd naar Rotterdam en dan nu naar Delft. M aar ook Haarlem heeft een rijke histo­ rie en veel oud-studenten die zich ver­ bonden voelen m et de voormalige H T S in Haarlem. Ontwikkelingen in HBO-land Ongeveer vijftien jaar geleden leidde schaalvergroting in H BO -land tot vor­ ming van de huidige hogescholen. Deze hogescholen hadden weliswaar meer vrijheid, maar ook meer budgettaire verantwoordelijkheid. Een aantal van de hogescholen groeiden uit tot multisectorale onderwijsinstellingen met tientallen opleidingen. Hogeschool Rotterdam en Hogeschool IN H O L L A N D behoren bij de vijf grootste van Nederland. De overheid had er belang bij dat de ho­ gescholen zelfsturend zijn; centraal van­ uit D en Haag waren ontwikkelingen in het beroepenveld, zoals de behoefte aan nieuwe typen opleidingen, niet meer te besturen. D e financiering van de hoge­ scholen werd anders ingevuld. W as het voorheen zo dat voor iedere klas een do­ cent bekostigd werd, al zat er maar één student in, nu ontvangen hogescholen een vaste vergoeding voor iedere nieuwe student én een vergoeding voor iedere student die afstudeert. O p een student die alleen in een klas zit, wordt dus een groot verlies geleden.

S C H I P & W E R F d e Z E E - HUKT 2XA

D it systeem kan ertoe leiden dat hoge­ scholen zoveel mogelijk studenten laten afstuderen, ten koste van het afstudeer­ niveau. Daarom is er externe kwaliteits­ zorg opgezet: visitatie van opleidingen door commissies van deskundigen op onderwijskundig, bedrijfskundig en in ­ houdelijk gebied. In de loop van de af­ gelopen jaren heeft dit geleid tot een grote kwaliteitsverbetering van het ho­ ger onderwijs. Een nieuwe ontwikkeling daarin is de invoering van een systeem van accreditatie van opleidingen op b a­ sis van zo'n visitatie. O p deze wijze leg­ gen hogescholen steeds nadrukkelijker verantwoording af over het gevoerde beleid en de besteding van publieke middelen. Tegelijkertijd is de afgelopen jaren jaar na jaar bezuinigd op het hoger onder­ wijs; sinds 1995 ca. 30%. Daardoor is het steeds moeilijker geworden om klei­ ne opleidingen in de lucht te houden. Een vergoeding per student in plaats van per klas, afnemende financiering en hogere kwaliteitsnormen; dat was het landschap voor de twee kleine opleidin­ gen Scheepsbouwkunde in Rotterdam en Haarlem. Opleidingen blijven vernieuwen Jongeren anno nu leren anders en stellen andere eisen dan vroeger. Daarom moet het onderwijs mee veranderen. Maar ook de vragen vanuit het beroepenveld veranderen: de ingenieur van nu moet een bredere scope hebben, beschikken over management- en samenwerkings vaardigheden, projectmatig kunnen werken, integraal kunnen ontwerpen en

gebruik kunnen maken van kennissystemen. En vooral: geen leerboeken­ kennis meer maar toepas­ sing in de praktijk en op de hoogte zijn van de nieuwste ontwikkelingen binnen het vakgebied. W ant kennis veroudert of beter: technologieën ver­ ouderen en werkwijzen en bedrijfsorganisaties ver­ anderen. Niet alleen moeten studenten anders dan voorheen worden opgeleid, zij zul­ len ook een lange carrière mee moeten kunnen. Bereidheid om te leren, maar vooral ook het vermogen om te leren in de praktijk zijn noodzakelijk. Meer en meer zullen hogescholen zich dus open moeten stellen en de studen­ ten tijdens hun opleiding moeten con­ fronteren met vraagstukken uit de b e­ roepspraktijk. Samenwerking de beste garantie voor kwaliteit Deze continue verandering van onder­ wijs is echter moeilijk te realiseren voor opleidingen met een geringe omvang zoals Scheepsbouwkunde. Er komt dus een m om ent dat je je als hogeschool moet afvragen of het wel financieel haal­ baar is een opleiding te handhaven die eigenlijk te klein is. Beide hogescholen hebben zich dat afgevraagd en de con­ clusie was dat schaalvergroting door samenwerking noodzakelijk is om goe­ de scheepsbouwers op te kunnen blij­ ven leiden. En de keuze voor de locatie

39

D, Schuurman

Delft was, gezien de goede betrekkingen die beide hogescholen onderhouden m et de T U -D elft, eigenlijk voor de hand liggend. Door gebruik te maken van de kennis, de faciliteiten {zoals sleeptank, laboratoria en collegezalen)

waardige H BO -opleiding Scheeps­ bouwkunde. Er is een maandelijks over­ leg m et de T U om binnen het kader van de bacheloropleiding te komen tot een samenwerking w at betreft het oplei­ dingsprogram m a .

en de infrastructuur op scheepsbouwgebied in Delft wordt de beste garantie ge­ schapen voor een kwalitatief hoog­

Tenslotte Veranderen kost geld, m ankracht en moeite. D e Hogeschool Rotterdam en

Douwe Schuur­ man is opleidingsdirecteur van de nieuwe opleiding HBO Scheepsbouwkunde te Delft

de Hogeschool IN H O L L A N D hebben de afgelopen j aren veel geïnvesteerd in de vernieuwing van het onderwijs van de opleiding Scheepsbouwkunde. Met de komst aan het begin van dit studiejaar van de nieuwe opleidingsdirecteur D ou­ we Schuurman (voormalig directeur van de W ilton Fijenoord en de Schelde Scheepsnieuwbouw) wordt ook nadruk­ kelijk de verbinding gelegd naar het be­ drijfsleven, Schuurman is goed op de hoogte van de wensen van het werkveld en de eisen die gesteld worden aan de compe­ tenties van de HBO-ingenieur. De maritieme bedrijfstak is in Nederland niet meer zo groot als 25 jaar geleden en de bedrijfstak staat door allerlei ontwik­ kelingen onder druk. Daarover hoeven we in dit artikel niet uit te wijden. Neder­ land heeft dus behoefte aan een goede Scheepsbouwkundeopleiding die inge­ nieurs opleidt die in de internationale con­ currentie hun mannetje kunnen staan. Met dit unieke samenwerkingsverband Scheepsbouwkunde Delft beogen de Ho­ geschool Rotterdam en de Hogeschool IN H O L L A N D ook op termij n een goede ingenieursopleiding in stand te houden.

Dirkzwager's

Dutch Port Guide Bestel niï en ontvang de cd-rom en de havenkaarten gratis Al meer dan een eeuw is de D irkzw ager's Dutch P o rt Guide het meest informatieve en overzichtelijke naslagwerk voor de Nederlandse havengebieden. Dirkzwager’s Dutch Port Guide 2004 is dit jaar weer uitgebreid en vernieuwd! De Dirkzwager's Dutch Port Guide is dit jaar uitgebreid met een handig bedrijvenregister. In deze ‘yellow pages' kunt u zoeken op rubriek, hierdoor wordt het

gebruiksgemak optimaal. Ook dit jaar ontvangt u weer de gratis cd-rom bij uw bestelling. Hierop is een uniek interactief overzicht van bedrijven uit het Nederlandse havengebied opgenomen. De bijbehorende h aven kaarten van Amsterdam (inclusief IJmuiden) en

SPECIAAL aanbod!

Rotterdam (inclusief Dordrecht) zijn vernieuwd. De havenkaarten hebben een formaat van maar liefst 540 x 1220 mm, u kunt deze gebruiken als

J

handige poster.

Wilt u meet informal!«. neem dan contact op met: Media Business Press

Voor wie nü besteld, hebben we een speciaal aanbod. Bestelt u 1 exemplaar, dan krijgt u maar liefst € 5,- korting.

Sandra Kers

U betaalt dan slechts € 27,50* in plaats van € 32,50*.

Postbus 8 6 3 2

Indien u meer exemplaren wilt bestellen,

3 0 0 9 AP Rotterdam

kan uw korting zelfs nog verder oplopen.

Tel. 0 1 0 -2 8 9 4 0 47

M ail uw bestelling naar: bestel@ m bp.nl

40

^

S C H I P & W E R F d e Z E E - MAART 2004

Onderwijs d o o r E s th e r B uis

Maritiem Opleidingsforum: ‘Kenniseconomie m o e t m o to r worden van onze in d u s trie ’ Drie brancheverenigingen in de m aritiem e s e c to r hebben de handen ineengeslagen in een poging het onderw ijs en het bedrijfsleven b eter op elkaar af te stem m en. HISWA, Holland M arine Epuipment [HME) en VNSI ric h tte n daarvoor onlangs het M a ritie m Opleidingsforum op onder de vlag van N eder­ land M a ritie m Land (NM L). Het nieuwe forum wil onder m eer ir kaart brergen w at het bedrijfsleven en het onderw ijs elkaar te bieden hebben. U iteindelijk m oeten drie partijen er b eter van worden: het be­ drijfsleven, het onderw ijs én de student.

H et M aritiem O pleidingsforum is een initiatief voor én van de maritieme maakindustrieën. D e drie branchevere­ nigingen - H ISW A . H M E en VNSI die het forum hebben opgericht, zijn sinds kort hun ideeën over het onder­ wijs en het bedrijfsleven goed m et el­ kaar aan het afstemmen. D e reden dat de drie bij elkaar kwamen, zijn de zorg­ wekkende ontwikkelingen en daaruit voortvloeiende kansen in zowel het onderwijs als het bedrijfsleven van de m aritiem e maakindustrie. Zo is de in­ stroom van jongeren in deze sector sterk tanende. "Steeds m inder jongeren kie­ zen voor een baan in de techniek. De technische wereld is niet meer zo p opu­ lair, terwijl niet-technische opleidingen zoals IC T-opleidingen wel enorm in trek zijn," vertelt H erbert van O ord, manager Scholing en O pleiding bij H ISW A . "O p een aantal scholen, voor­ al in het M B O , worden er zelfs afdelin­ gen T echniek gesloten. Als we niks doen, zullen de gevolgen voor de in­ dustrie rampzalig zijn.” Problemen H et huidige werknem ersbestand van de m aritiem e maakindustrie bestaat voor een groot deel uit mensen tussen de 40 en 60 jaar. Van O ord: "D it betekent dat er over een aantal jaar een grote uit­ stroom zal zijn. Jonge mensen m et een maritiem technische achtergrond zijn dus hard nodig." Een andere belangrijke zorgwekkende ontwikkeling is het feit dat de kwaliteit van het onderwijs achteruit loopt, zo

S C H I P S W E B f d e ZEE

HUMT 2004

v.l.n.r. Dick Schotte

(VNSI), Nick Wes­ sels (HME), Herbert VBn Oord (HISWA)

concluderen de brancheverenigingen, Dick Schotte, sector manager bij VNSI: "E r is binnen het onderwijs voortdu­ rend een discussie over de kwaliteit van de onderwijsinstellingen en de beschik­ bare budgetten om goed onderwijs te realiseren. In principe is dit een gezonde discussie, die echter in goed overleg met alle belangengroepen moet worden ge­ voerd. D it geldt voor bijna alle kleinere technische opleidingen binnen onze sector. Ook het bijscholen en verder opleiden van medewerkers bij de bedrij­ ven staat onder druk door onvoldoende aandacht en budgetbeperkingen. D it komt onze concurrentiepositie niet ten goede. A andacht voor de juiste afwe­ gingen binnen de bedrijven is dan ook noodzakelijk”.

Zowel VNSI, H ISW A als Holland M a­ rine Equipm ent hebben er baat bij dat er goede scheeps- en jachtbouwopleidingen zijn, evenals andere maritiemtechnische opleidingen. "W e hebben de handen ineengeslagen om iets te doen aan de problemen die er zijn. Je moet als brancheorganisatie bovenop de ontw ik­ kelingen in het onderwijs zitten. Als je niks doet, heb je kans dat het onderwijs voor jouw branche verdwijnt," meent H erbert van O ord van H ISW A . "H oe­ wel de impact voor de ene branche n a­ tuurlijk groter is dan bij de andere bran­ che," vult Nick W essels van H M E aan. De overheid heeft de brancheverenigin­ gen meer verantwoordelijkheid gegeven op het gebied van onderwijs. D at geldt voornamelijk binnen het M BO. Bran­

41

cheverenigingen kunnen aan de over­ heid aangeven welke opleidingen zou­ den moeten blijven bestaan. M et andere woorden: een branchevereniging moet het onderwijs voor haar branche legiti­ meren aan de overheid.

Het Maritiem Opleidingsforum heeft voor het naiaar een grote onderwijsconferentae in de plan­ ning.

Kennisuitwisseling Een van de belangrijkste doelen van het Maritiem Opleidingsforum is om de onderwijsinstellingen meer te laten samenwerken met zowel elkaar als het bedrijfsleven. Herbert van Oord: "D e T U Delft, het HBO, het M BO en het V M BO zijn min o f meer naar binnen gekeerd. Ze wisselen niet genoeg kennis met elkaar uit, terwijl als ze dat wel zou­ den doen, dat alleen maar voordelen zou kunnen opleveren. De kennis van de T U Delft zou moeten doorsijpelen naar andere instellingen als het H BO en MBO. En de praktijkkennis van het M BO zou weer teruggekoppeld moeten worden aan het H BO en de T U Delft. D it gebeurt wel deels, maar het is nog niet optimaal geregeld. Kennis zou niet op een bepaald niveau moeten hangen, maar moeten worden uitgewisseld. Daar wordt elke partij beter van," Behalve dat de onderwijsinstellingen meer met elkaar zouden moeten sam enwerken, geldt dit ook voor de onder­ wijsinstellingen en het bedrijfsleven. "H et onderwijs leidt studenten op voor het bedrijfsleven, maar eigenlijk weten de instellingen niet goed genoeg wat het bedrijfsleven wil. D e school zou gebruik moeten maken van de kennis uit het be­ drijfsleven om zo te kunnen voldoen aan de behoeftes vanuit de industrie. K en­ nisuitwisseling is daarom heel belang­ rijk en dat willen we dan ook stim ule­

ren,” legt Nick W essels van H M E uit. Volgens H erbert van O ord “moet de kenniseconomie de m otor worden van onze industrie. ” Techniek anno 2 0 0 4 Nick Wessels vertelt dat docenten die oorspronkelijk uit het bedrijfsleven kwamen, soms al twintig jaar actief zijn binnen een school, "O m dat zij niet meer gewend zijn in het bedrijfsleven te werken, is het belangrijk om hen op de hoogte te houden van de m oderne tech­ nieken in het huidige bedrijfsleven.” Van Oord: “D e techniek van tegen­ woordig is natuurlijk totaal anders dan die van twintig jaar geleden. Een con­ creet voorbeeld: een jacht uit de jaren tachtig moest destijds vooral veel slaap­ plaatsen aan boord hebben en het was een relatief eenvoudig product. O p een jacht dat tegenwoordig wordt opgele­ verd, bevinden zich m inder slaapplaat­ sen. W el is er veel meer luxe, bijvoor­ beeld een badkam er met douche en dus warm en koud strom end water, een magnetron, een vaatwasser, een wasm a­ chine, een droger, verwarming en air­ conditioning. Daarnaast zijn er diverse com putersystemen om onder meer de motor te checken. H et aantal systemen aan boord is toegenomen en het product is technisch ingewikkelder geworden. Bij het bouwen van een jacht komt tegenwoordig dus veel meer kijken dan vroeger. Je hebt veel meer gespeciali­ seerde kennis nodig." Plannen Het M aritiem Opleidingsforum ziet het als haar taak om inspanning te leveren voor het onderwijs en het bedrijfsleven.

H et 150 ja a r oude nog w e rk e n d e museum s to o m g e m a a l H a lf w e g v ra a g t v o o r het n ie u w e s e iz o e n e n k e le

Verkoop met

Passie!

U w a d v e r te n ti»

Dick Schotte van VNSI: “O ns plan is om samen met het bedrijfsleven en het onderwijs onderzoek te doen naar de kerntaken. W ij willen aangeven hoe het zou moeten en w at er beter kan. O ns doel is om een gesprekspartner te zijn voor alle niveau's en het onderwijs wil­ len we daarbij sterk betrekken. ” H et nieuwe forum heeft inm iddels al een grote onderwijsconferentie in de planning. H et is de bedoeling dat deze in het najaar zal gaan plaatsvinden. "D e conferentie zal groots worden opgezet, waar we het bedrijfsleven bij willen b e­ trekken. Tijdens deze bijeenkomst wil­ len we naar voren brengen w at er in de industrie speelt. H et onderwijs komt natuurlijk ook ruim aan bod. D e o nder­ wijsinstellingen kunnen dan bijvoor­ beeld laten zien w at zij te bieden hebben aan het bedrijfsleven. M et de conferen­ tie willen we de industrie en het o nder­ wijs letterlijk sam enbrengen,” weet Nick Wessels. “W e zien de conferentie als een soort startpunt waar we bepaalde them a’s kunnen oppakken om er ver­ volgens mee verder te werken.” O p den duur willen de drie branchevere­ nigingen de ministeries bij hun plannen gaan betrekken en hun wensen voor de maritieme maakindustrie kenbaar m a­ ken. Wessels: "O p termijn willen we de overheid op de hoogte stellen van wat er op onderwijsgebied nodig is. O ns doel is om in kaart te brengen welke kennis het bedrijfsleven kan bieden aan het onder­ wijs en wat het onderwijs kan betekenen voor het bedrijfsleven. Uiteindelijk m oe­ ten drie partijen er beter van worden: het bedrijfsleven, het onderwijs én de stu­ dent.”

Machinisten en stokers

In Schip en

W e r f d e Zee?

Bel Media Sales Support voor een advies op maat!

De installatie bestaat u it een 2-vu u rs ko le ng e sto o kte B/W scheepsketel die stoom levert aan een 500 pk g e lijk stro o m sto o m -m a ch in e die een zestal scheprade­ ren m e t een d ia m e te r van 7.20 m a a ndrijven .

010-289 40 66 Media Sales Support

m edia s a l e s

R am on ó t Freitas P ostbus 8 6 3 2

3 0 0 9 AP R o tte rd a m

T < 0 t0 ) 2 8 9 4 0 6 6 - F (0 1 0 ) 2 8 9 4 0 61 E rd e fr« ta s ( 3 >m ediasalessupport nl

4e

Helaas kunnen w ij niet betalen, m aar U w o rd t opgenom en in een leuke enthousiaste ploeg. Inlichtingen bij de conservator Arie M olijn, 075-6421841, Kalander 14, 1531 NE W orm er.

S C H I P S W E R F d e Z E E - MAAKT 2004

O nderw ijs do o r Irene ‘t H a rt

Succesvolle scholingsstrategie bij Keppel Venolme

Jan M elissa n t (61), voorm alig hoofd opleidingen van de w e rf Keppel Verolme, ziet de toekom st van de bedrijfsschool niet som ber in: 'Goede vaklui zijn a ltijd nodig, hoe het er economisch ook vo o rsta a t.' Een gesprek over de vakschool en het belang daarvan.

"Ik ben zelf een product van de bedrijfs­ school van Keppel Verolme,” zegt Jan M elissant monter. "A ls vijftienjarige jongen heb ik hier in 1957 het vak ge­ leerd, de school was toen net open. Mijn vader was invalide, er moest geld w or­ den verdiend. Al snel zag ik de nood­ zaak in van bijscholing, zo heb ik binnen het bedrijf carrière gemaakt." Melissant, die sinds 1 januari 2004 van een prepensioen geniet, w ist in de d e­ cennia dat hij verantwoordelijk was voor de opleiding deze flink uit te brei­ den. D e opleiding levert jaarlijks zo’n vijfendertig leerlingen af, die meteen werk vinden. Bij Keppel Verolme zelf of - wat steeds vaker het geval is - bij een werkgever die zich bereid heeft ver­ klaard de leerling een contract aan te bieden. “D e bedrijfsschool van Keppel Verolme is een brede opleiding, waarin we de jongeren in twee jaar tijd de meest be­ langrijke basisvaardigheden leren. D aarnaast onderwijzen we ze in het offshore-werk, de m arkt waar onze w erf vooral in zit. M ochten het scheeps­ bouw- en reparatievak de leerlingen uit­ eindelijk toch tegenvallen, dan kunnen ze eventueel ook in een andere, verwan­ te sector terecht.” D it houdt Melissant de ouders van deze jongeren ook voor. als ze met hun zonen of een enkele dochter op de school langskomen. "Scheepsbouw kam pt nog steeds m et een nogal negatief imago. O uders den­ ken vaak dat het om vies en zwaar werk gaat en beseffen niet hoe innovatief de sector is.” Aan dat negatieve imago probeerde M elissant in zijn tijd bij Keppel Verol­

S C H I P & W E R F Om Z E E - U11RT ?00»

m e iets te doen door langs te gaan bij scholen. Vooral bij de vm bo’s waar veel van de huidige leerlingen vandaan ko­ men. “W e gaven dan een reeks van een les of vijf, om leerlingen vertrouwd te maken met de scheepsbouw- en réparatiesector. D at werkt goed, ze worden vanzelf enthousiast. T achtig procent van de leerlingen die we ontmoeten, sol­ liciteert ook werkelijk naar een plek op de opleiding.” O ndanks pogingen om vrouwelijke leerlingen aan te trekken, zitten er weinig vrouwen op de school. Bovendien weten ook weinig allochto­ nen de weg naar de school te vinden. W at het laatste betreft denkt Melissant dat het aan de locatie ligt; de w erf en de bedrijfsschool liggen aan de rand van Rotterdam. Vrouwen komen wel, er zit er altijd wel één op school. Jan M elis­ sant: "M aar dan kiezen ze toch voor het schonere werk, zoals de bediening van panelen bijvoorbeeld,” L e s m a te ria a l

D e lesmaterialen zijn net als de sector zelf de afgelopen jaren gemoderniseerd: “In de laslessen wordt er naast de prak­ tijkles bijvoorbeeld ook vaak met inter­ actieve com puterprogram m a's gewerkt, waarbij de leerlingen pas na het geven van een goed antwoord met het pro­ gramma door kunnen. Bij het ontw ik­ kelen van lesmateriaal is rekening ge­ houden met verschillende leertempo’s, zodat flexibel leren mogelijk is.” O n m is b a re sch ak el

Hoewel het lesmateriaal met de tijd is meegegaan, is de basis van opleiden nog precies hetzelfde als voorheen, toen Me-

J. MelisBant

lissant zelf naar de bedrijfsschool ging. "Een bewuste keuze,” zegt hij. "W aa r­ om iets veranderen als het goed is? Het eerste jaar krijgen de leerlingen vooral theorie, het tweede jaar lopen ze eerst een half jaar stage, daarna komen ze terug naar de school voor hun examen. Vervolgens keren ze terug naar het be­ drijf om hun stage af te m aken.” Juist die combinatie van werken en le­ ren maakt de bedrijfsschool tot een o n ­ misbare schakel in de praktijk, denkt Melissant. “Door de stage zijn de leer­ lingen goed bekend met het bedrijf en de verschillende afdelingen. Als ze er gaan werken, hoefje ze niets meer uit te leggen. Je moet het zo zien: als bedrijf krijg je een jongere binnen die je hele­ maal kunt vormen naar de normen en waarden die er in jouw bedrijf gelden, Alle vaardigheden die de leerlingen le­ ren, zijn gekoppeld aan het bedrijf. Keppel Verolme stelt bijvoorbeeld extra eisen op het gebied van veiligheid. Het goede van een vakschool is dat jongeren meteen aan het werk gaan. Ze zitten tus-

43

Jan Melissent is zelf een product van de bedrijfs­ school van Kep­ pel Verolme Tot voor kort was ht| voormalig

hoofd

opleidingen

van

deze werf. Hij is inmiddels prepensioen.

met

■* _

Jt

f v M V /*** ♦ ** ^ ^ -

v

*

%

a

sen volwassenen in de kantine, zien het zelf ook echt als werk, Door bij hun toe­ komstige werkgever stage te lopen, le­ ren ze de mentaliteit van een bedrijf kennen."

Irene 't Hart is freelance journa­ liste

Baangarantie Bij Keppel Verolme zijn de afgelopen jaren alle vacatures in de productionele sfeer vervuld door oud-leerlingen. O m ­ dat het economisch tij tegenzit, worden ook van de bedrijfsschool offers ver­ wacht. Een leerling die niet kan worden

geplaatst op de werf, kan alleen op de bedrijfsschool terecht als hij aan een werkgever wordt gekoppeld. Deze ’baangarantie’ is een nieuwe voor­ waarde die het schol ingsfonds A + O van F M E -C W M stelt, wil de school nog subsidie ontvangen. Melissant begrijpt de redenering, maar vindt het wel jam m er dat de bedrijfsscholen vaak het eerste slachtoffer zijn bij bezuinigingen. "Vroeger waren er twaalf bedrijfsscholen in de regio Rijn­ mond, nu zijn wij een van de laatste.

D at vind ik geen goede ontwikkeling, het belang van de vakschool blijft vaak onderbelicht. Bedrijven onderschatten dat je leerlingen vanaf de dag dat ze binnenkom en zelf kunt vormen. Dat scheelt zoveel tijd bij inwerken en als bedrijf w eetje w atje in huis hebt." H oe­ wel het economisch slechter gaat, is er nog steeds een tekort aan goed ge­ schoold technisch personeel. “ D at zal er ook altijd zijn. Ik heb menig golfbewe­ ging aan m e voorbij zien gaan. Keppel Verolme heeft gelukkig altijd vastge­ houden aan een eigen opleidingslocatie." M elissant is nu officieel m et pensioen, maar zal zich het kom ende jaar moeten inhouden om niet al te vaak over de schouder van zijn vervanger mee te kij­ ken. "Ik heb beloofd dat ik m e in ieder geval zal inspannen om nog meer b e­ drijven te interesseren om mee te w er­ ken aan de school." D at doet hij niet zo­ zeer uit bemoeienis, maar meer omdat het opleiden van jonge mensen in zijn ogen een prachtig vak is. “W at is er nu mooier dan d atje op een dag aan tafel zit en met mensen samenwerkt, die je even daarvoor zelf hebt opgeleid?"

Sr

MULTI NV

Scheepsbouwkundig Studiebureau Engineering ♦ Planning ♦ Berekeningen W ij b e s ch ik k e n o v e r v o lg e n d e c o m p u te rs y s te m e n :

Autocad, Microstation, Nupas.

Multi NV: Winninglaan 11 9140 Temse B Tel: +32/3/710.58.10-Fax: +32/3/710.58.11 E-mail: inföicpmulti.be Web: http://www.multi.be -

Teken- en adviesbureau Star bv

FLEXIBEL EN K L A N T G E R IC H T mm«* l— .

W e maken betrouw bare tekeningen. O n z e service gaat een stap verder W e denken vanuit d e opdrachtgever U w belang is onze zorg! O o k gew ichtsberekeningen en veiligheidsplannen behoren to t ons dienstenpakket. Steeds m e e r rederijen, w erven, constructiebedrijven en baggermaatschappijen w e ten ons te vinden. U ook?

.

Pumps Parts

Teken- en a d vie sb u re a u S ta r bv Bermweg 8 5 . 2907 LA Copelle aan den IJssel T e L :0 l0 4 S I 23 9 3 -Fox OIO 4S8 62 45

Nijvetheidsstraat 10 - 3371 XE Hardinxvekl -Postbus 9 - 3370 AA HardmxvekJ Tel 0184-876730 Fax 0184-621130 _______________

44

!

E-matl: tnfb@ k-stor.nl - Internet www.k-star.nl

S cheepsbouw

-

W erktuigbouw S C H I P & W E R F d e Z E E - WAART 2004

SWZ-Q3-Q4-Q1_________ Stowing a containership: the m aster bay plan problem

Ambrosino, D. ; Sciomachen, A. ; Tanfani, E. Transportation Research A (CB 339 C), 200402, vol. 38, no. 2, pg-81, nrpg-19, gr-4, ta-5, dr-4, E N G In this paper the authors are involved with the so-called m aster bay plan problem (M BPP), that is the problem o f finding optimal plans for stowing containers into a con­ tainership, with respect to a set of structural and operational restrictions. T hey describe in detail such constraints and give a basic 0-1 Linear P ro­ gram m ing model for M BPP. Successively, they present a heuristic approach that ena­ bles the relaxation of some re­ lations from the model and give some pre-stowage rules for being able to solve this combinatorial optimization problem. In particular, the au­ thors split the set of available locations of the ship into diffe­ rent subsets and force the sto ­ wage of containers within them depending on their fea­ tures and handling operations. A validation of the proposed approach is given together with the analysis of real in­ stances o f the problem coming from a maritime terminal lo­ cated in the city o f Genoa. 0430380 ; 0440107 ; 0220130

SW Z-Q3-04-Q2________ Estim ation of ship motions using

closed-form

expres­

sions

Juncher Jensen, J. ; M ansour, A.E. ; Smaerup Olsen, A. Ocean Engineering (CB 9341 F), 200401, vol. 31, no. 1, pg61, nrpg-25, gr-50, ta-3, drl.E N G A semi-analytical approach is used to derive frequency res­ ponse functions for the waveS C H IP S W E R F d a ZEE -

UMXI 2004

induced motions for monohull ships. T h e results are given as closed-form expressions and the required input inform a­ tion for the procedure is restricted to the main dim en­ sions: length, breadth, draught, block coefficient and water plane area together with speed and heading. T h e for­ m ulas make it simple to obtain quick estimates of the waveinduced motions and accelera­ tions in the conceptual design phase and to perform a sensiti vity study of the variation with m ain dimensions and opera­ tional profile. 0150620

S W Z -03-Q 4-03________ Shipping navigation te sts to determ ine

the

horizontal

safety distances from groy­ nes and canal banks

N euner, H . ; Strobl, T . Bulletin de P IA N C (CB 1058 A), 200401, no. 115, pg-37, nrpg-10, gr-5, dr-3, ph-3, ENG O n the basis of model investi­ gations it is possible to deter­ m ine the factors, which influ­ ence the required safety distances ‘Ss’ from the channel banks. By virtue of the rela­ tionship between the m in i­ m um separation distances and the safety distances, the para­ m eter study may be restricted to the m inim um separation distance. It is also possible to determ ine safety distances from a collision probability, which may be com puted for the m inim um separation distance. O n the basis o f the latter it is possible e.g. to d e ­ termine the collision risk for an existing waterway from the safety distances. For a new construction the required sa­ fety distances may be deter­ mined from a prescribed safe­ ty standard. 0810115:0150519

SW Z-03-04-Q4________ M odel experim ents and si­ m ulations ship with

of B ir

a

damaged

flow taken into

account

Palazzi, L . ; Kat, J. de M arine Technology and SN A M E News (CB 216 D), 200401, vol. 41, no. 1, pg-38, nrpg-7, gr-20, ta-3, dr-7, ENG T o study the motion behav­ iour of a damaged frigate, tests have been perform ed in calm water and in waves of different heights and periods. The p a­ per contains comparisons b e­ tween experiments and sim u­ lations for selected conditions that highlight the effect o f air flow. Particular attention is also paid to transient flooding and roll transients, and to the effectiveness o f cross-flooding arrangements. Significant air flow has been observed during the experiments, and the pa­ per aims at assessing the im ­ portance o f the phenom enon in modelling the behaviour of the vessel. 0150331;0150321;1211726

SWZ-Q3-Q4-Q5________ P ro p o sa l o f a m e th o d for im p le m e n tin g in fra re d sc an n in g in sp ectio n p ro ­ g ra m s in m e rc h a n t vessels Salva, M. ; Hernandez, K. ; Sanz, C. M arine Technology and SN A M E News (CB 216 D), 200401, vol. 41, no. 1, pg-1, nrpg-6, gr-1, ta-1, dr-2, ENG T his paper summarizes a proposal for implementing a pre­ dictive maintenance program based on infrared scanning in ­ spection in m erchant vessels. C urrent use of infrared in ­ spection in merchant vessels is discussed, with an analysis of the problems and the benefits. Finally, a method for develo­ ping an inspection plan is pro­

posed. T h e m ethod consists of a selection of parameters, with consideration o f infrared th er­ m ography and which general and specific criteria m ust be followed. Infrared thermal imaging is currently used for many engineering activities, mainly in industrial plants, in which predictive maintenance is widely used. However, this technique is being applied o n ­ ly in some types of m erchant vessels, such as fast ferries and, in general, high-speed craft. T h e main objective of the maintenance program p ro ­ posed in this paper is preven­ tion of loss by reducing the risks of fire and explosion. 0321040

SW Z-03-04-Q 6________ Eire

developm ent

and

smoke propagation in ship co m p artm e nts

Shigunov, V. Ship Technology Research/Schiffstechnik (002860), 200401, vol. 51, no. 1, pg-9, nrpg-12, gr-14, ta1, d r - 1, ENG A numerical m ethod to calcu­ late fire development and pro­ pagation in ship com part­ m ents is proposed. T h e method uses coarse grids allo­ wing relatively fast solutions (zonal model), featuring an improved treatm ent of walls between com partments. The method is validated against model tests and applied to a generic vehicle deck of a ro-ro ship. 0211414 S W Z -Q 3 -Q 4 -Q 7 __________ Resistance and self-propul­ sion simulation for a series6 0 , C B = 0 .6

hull a t model

and full scale

Tzabiras, G .D . Ship Technology Research/Schiffstechnik (002860), 200401, vol. 51, no. 45

1, pg-21, nrpg-14, gr-10, ta8, dr-6, E N G A finite-volume method sol­ ves the Reynolds-averaged Navier-Stokes equations in conjunction with the K-e tu r ­ bulence model to simulate re­ sistance and propulsion tests. T h e free surface is calculated through an iterative steady state, marching algorithm. An actuator disk is employed to model the propeller opera­ tion. Calculations for a Series60, CB =0.6 hull at both m o­ del and full scale investigate the trends of the resistance and propulsive characte­ ristics. 0150211 ;0150112

S W Z -0 3 -0 4 -0 8 ________ A utom ated

generation

of

weld path trajectories

Ames, A.L. ; Hinman-Sweeney, E .M .; Sizemore, J.M . Journal of Ship Production (CB 6728), 200308, vol. 19, no. 3, pg-147, nrpg-4, dr-2,

ENG Sandia National Laboratories and N orthrop G rum m an Ship Systems worked w ith the US National Shipbuilding Research Program to develop a means of autom ated path and process generation for ro­ botic welding. T his effort re­ sulted in the A U T O G E N program, which has success­ fully dem onstrated autom a­ ted path generation and robot control. A lthough the current im plem entation o f A U T O ­ G E N is optim ized for wel­ ding applications, the path and process planning capabi­ lity has applicability to a num ber o f industrial applica­ tions, including painting, ri­ veting and adhesive delivery. 0320414;0320430

SW Z-Q3-0 4 -0 9 ________ A

look into

motion

equa­

tions of the 'Esso O saka’ manoeuvring

Artyszuk, J. International 46

Shipbuilding

Progress (CB 1102 D), 200312, vol. 50, no. 4, pg297, nrpg-19, gr-21, ta-2,

ENG Detailed analysis o f ship m a­ noeuvring equations for the 'Esso O saka’ tanker is carried out in case both full scale m o­ tion data and experimental scale model force m easure­ m ents are combined together. Some issues concerning the external excitations acting d u ­ ring real-world manoeuvring are raised, which enables an identification a n d /o r valida­ tion of the manoeuvring m a­ thematical models at the lo­ west possible level. T h e role of the ship sway added mass in the surge motion equation is emphasised. Its essential re­ duction is necessary for an adequate rudder forces iden­ tification. F urther im plica­ tions concern the need o f the relative and absolute ad ju st­ m ent of hull hydrodynam ic sway force and yaw m om ent as m easured in towing tanks. 0110102:0150510

SW Z-Q3-Q4-10 ________ Active control of offshore jacket platform s

M ahadik, A .S .; Jangid, R.S. International Shipbuilding Progress (CB 1102 D), 200312, vol. 50, no. 4, pg277, nrpg-19, gr-14, dr-1,

ENG T h e wave-induced dynamic force is one of the most im por­ tant excitations to be dealt with in the design of offshore structures. In order to perform a reliable design o f an offshore structure, it is im portant to obtain an exact evaluation of its dynamic response, but also to examine the ways o f redu­ cing the response. T h is paper presents the response of off­ shore jacket platforms with an active tuned mass dam per (T M D ) under wave loading. T h e T M D is installed at the top o f the structure and the control force is evaluated

using the classical linear o p ti­ mal control algorithm. T h e governing equations of m o­ tion of the jacket platform with an active T M D are d e­ rived and their solution in the frequency domain is presen­ ted. 0630219

SW Z-Q3-Q4-11_________ Ship

scheduling

and

cost

analysis for route planning in liner shipping

Ting, S.C. ;T zeng, G .H . M aritim e Economics and L o ­ gistics (CB 9671), 200312, vol. 5, no. 4, pg-378, nrpg-15, ta5, dr-6, E N G Liner shipping companies can benefit significantly by im pro­ ving ship scheduling and cost analysis in service route plan ­ ning by systematic methods. T h is paper proposes a dyna­ mic programming (D P) m o­ del for ship scheduling and identifies cost items relevant to the planning o f a service route, which can help planners make better scheduling deci­ sions under berth time-window constraints, as well as estimate more accurately voy­ age fixed costs and freight va­ riable costs in liner service route planning. T h e proposed model pursues an optimal scheduling strategy including cruising speed and quay crane dispatching decisions, vis a vis tentative and rough schedule arrangements. Additionally, the model can be extended to cases of integrating one com ­ pany’s or strategic alliance partners service networks, in order to gain more efficient hub-and-spoke operations, tighter transhipm ent and b et­ ter level-of-service. 0250442:0240510

SW Z-Q3-Q4-1 2________ Econom etric

modelling

of

second-hand ship prices

Tsolakis, S .D .; Cridland, C . ; Haralambides, H.E. M aritim e Economics and L o­

gistics (CB 9671), 200312, vol. 5, no. 4, pg-347, nrpg-31, gr-2, ta-4, E N G T h is paper provides an econo­ metric analysis of second­ hand ship prices. It starts with a presentation of previous a t­ tem pts to model second-hand ship prices and their shortco­ mings. After that a theoretical Error Correction Model is d e­ veloped, making u p for these shortcomings. Its results are analysed and compared to those of a theoretical A utore­ gressive Model within the context of Econometric Busi­ ness Cycle Research. T h is al­ lows the model to describe and forecast cycles and to evaluate policies. 0250410:0240400

Bibliotheek Technische Universiteit Delft (BTUD) Kopieën van de hier ver­ melde artikelen zijn uitslui­ tend schriftelijk aan te vragen: BTUD Afdeling Aanvragen Postbus 98 2600 M G Delft E-mail: request(«Jibrary .tudelft.nl Fax: 015.2571795 Bij bestelling van artikelen dient u hei SW Z-num m er van het abstract op te geven.

S C H I P & W E R F d e Z E E - MAART 2004

Koninklijke Nederlandse Vereniging van Technici op Scheepvaartgebied Royal Netherlands Society of Marine Technology

K NVTS Schip van het J a a r Prijs Deze hooggewaardeerde prijs w ordt dit jaar toegekend aan een in technisch opzicht inno­ vatief schip dat (grotendeels) in N ederland is ontw orpen en in 2002 is afgebouwd. Er w or­ den vijf categorieën in be­ schouwing genomen. T e w e­ ten Zeevaart, Binnenvaart, Visserij, Jachtbouw en Specia­ le vaartuigen (waaronder Rijks- en Defensievaartuigen en Dredgers). De prijs zal door de M inister van Verkeer en W aterstaat worden uitgereikt op zaterdag 15 mei 2004 in het Van Der Valk Hotel te Katwoude. De prijs bestaat uit een authentiek

K N V T S S ch ip va n h o t J a a r P rijs

S C H IP & W ERF

cto Z E E - Mijd* ?004

model van een fluitschip, een in N ederland ontw orpen en in grote getale gebouwde zeilen­ de vrachtvaarder uit de 16' en 17° eeuw. Afgelopen jaar werd de prijs toegekend aan L C F Hr.M s. 'D e Zeven Provinciën’, een zeer innovatief fregat van de Koninklijke Marine. W ed er­ om heeft de ju ry , bestaande uit vooraanstaande functionaris­ sen uit de maritieme sector, aan een aantal werven nadere informatie gevraagd over een aantal schepen, dat voor nade­ re selectie dit jaar in aanm er­ king kunnen komen. In vol­ gende edities van Schip en W e rf de Zee zal verder aan­ dacht aan de K N V T S Schip van het Jaar Prijs worden ge­ schonken.

lm M e m o r ia m

Zoals reeds vermeld in het fe­ bruarinum m er is de heer H . v an D o n g e n op 8 december 2003 in Zaandam overleden. D e heer Van Dongen, voor velen Henk, was nadat hij had gevaren als scheepswerktuigkundige bij deS M N , van 1964 tot 1994 leraar aan de Hogere Zeevaartschool voor scheeps-

werktuigkundigen te A m ster­ dam. Hij heeft het leraarschap, in alle veranderende vormen, 30 jaar lang op zijn bijzondere ei­ gen wijze vervuld. Opgewekt, attent, scherp, sarcastisch en met heel veel hum or wist hij de grootste problem en op in ­ ventieve wijze over het voet­ licht te krijgen. Altijd was hij bereid om iets wat moeilijk te begrijpen was, nog eens, maar dan op een heel andere manier uit te leggen. Hij wist ingewik­ kelde zaken uiteen te rafelen en dan vanuit een eenvoudig beginsel, geheel begrijpelijk voor de leerling, later student, weer op te bouwen en inzich­ telijk te maken. Een talent, ge­ dreven voor het vak en gedre­ ven voor de mens. Door zijn sociale bewogenheid was hij naast zijn werk betrokken bij vele zaken in zijn woonplaats Zaandam en ver daarbuiten. Zeer velen hebben goede her­ inneringen aan Henk van D ongen en zullen in gedach­ ten altijd een glimlach krijgen als zij aan hem denken. Hij is 72 jaar geworden,

hem een beroep gedaan om sa­ men m et Suze Zeegers de no­ dige financiële middelen voor een geslaagd eeuwfeest bijeen te 'sponsoren'. O nder de b e­ zielende leiding van Albert zijn zi j samen vele malen voor dit doel zeer succesvol op pad geweest. D at uiteindelijk voor het ccuwjubileum over ruime financiële middelen kon w or­ den beschikt, was voor het overgrote deel te danken aan het 'acquisitievermogcn' van Albert. Hij leverde een unieke prestatie. Daarnaast was Albert een steunpilaar van het sociëteitsgebeuren op de dinsdagen. T yperend was hierbij dat hij leden van hoge leeftijd die minder goed ter been waren, van huisadres naar de sociëteit en terug vervoerde, zodat zij toch aan het sociale leven van de vereniging deel konden blijven nemen. T erecht werd hem dan ook tijdens de alge­ mene ledenvergadering van 16 mei 1998 het erelidmaatschap van de vereniging verleend.

O p 10 februari 2003 bereikte het Algemeen Secretariaat het droeve bericht dat op 9 febru­ ari 2003 is overleden A. M o ­ le n aar, erelid van de Vereni­ ging. Albert, geboren op 19 oktober 1933, was lid sinds 25 februari 1966. N a zijn studie H TS W erktuigbouw heeft hij ver­ schillende functies bekleed, laatstelijk als directeur Svanehoj International. A lbert was een gedreven en betrokken lid van de vereni­ ging. Hij was vele jaren lid van het bestuur van de afdeling Rotterdam. Cïelet op zijn vele contacten werd in de aanloop naar het jubileum ter gelegen­ heid van het 100-jarig bestaan van de vereniging in 1998, op

Albert Molenaar

Ballotage Voorgesteld en gepas­ seerd voor het JUNIOR LIDM AATSCHAP P.J. Elzinga Student M .T .-T U -D elft Ricardishof 55 a 47

2614 JE D E L F T Voorgesteld door J. Pinkster Afdeling Rotterdam

9746 PD G R O N IN G E N Voorgesteld door R. Scholma Afdeling Noord

L. van Reeven Jr. Student M an.Haven Vervoer & Logistiek T ransport College-Rotter­ dam Pietermaai 96 A

O.A. W illemse Student M aritiem techniek T U -Delft B.v.d. Polweg 338 2628 A Z D E L F T Voorgesteld door J. Pinkster Afdeling Rotterdam

WILLEMSTAD (Neth.Antilies) Voorgesteld door L. van Ree­ ven Sr. Afdeling N eth.Antilies

H aven Zuidzijde 22 318 AJ B R O U W E R S H A ­ VEN Voorgesteld door J. Pinkster Afdeling R otterdam

G .R . Stuart Student M aritiem Officier Hogeschool Rotterdam D e Snoostraat 108 A 4624 VJ B ER G EN O P ZOOM Voorgesteld door S.A, Zeegers-de Manck Afdeling Rotterdam

S. Tienpont Student E conom ie/M anage­ ment Rijksuniversiteit Groningen Jozef Israelsstraat 92 a 9718 G R G R O N IN G E N Voorgesteld door A. T ienpont Afdeling Noord

V oorgesteld en gepas­ seerd voor het GE­ W O O N LIDM AATSCHAP

M .I, Volmer Student M l M aritiem Officier MI W illem Barentsz Tjariet 37

J. van den Boogert Scheepsbouwkundige-Damen Shipyard-Gorinchem

W .H . Dijkhuizen R eder/D irecteur Rederij Dijkhuizen-Vlissingen Burg.v.W oelderenlaan 2 4382 C M V LISSIN G EN Voorgesteld door N . Parlevliet Afdeling Zeeland P.G. Dijkstra Com m . M edewerker G T I Rotterdam van H eutszstraat 104 2593 P L 's-G R A V E N H A G E Voorgesteld door C. A. Franken Afdeling Rotterdam

Afdeling N oord W .H . Schouwink BU -M anager G T I Seton Pijpleidingen D ordrecht Oosteind 13 3274 KB H E IN E N O O R D Voorgesteld door C. Franken Afdeling Rotterdam B.W .M . V olmerink -T heu nissen Algemeen D irecteur T heunissen T echnical T rading BV-M alden Postbus 70 6580 AB M A L D E N Voorgesteld door T . Theunissen, Afdeling Rotterdam

Voor m eer informatie: KNVTS M athenesserlaan 185 3014 H A Rotterdam Tel.:010-2410094 Fax:010-2410095 E-mail: secretaris.knvts@ planet.nl

F .j.C .E . Papp International Project M anager Vuyk Engineering-Groningen Albert Cuypstraat 17 8932 EC L E E U W A R D E N Voorgesteld door P.F.A . M arttin

Het s n e lle com puterprogram m a o m te v o ld o e n a a n :

l i l :

de In te rn a tio n a l Ship and Port Facility Security Code.

S tu d ie b u r e a u

delta marine engineering nv Engineering ♦ Planning ♦ Berekeningen Wij beschikken over volgende computersystemen:

Autocad, M icrostation, Nupas en Cadmatic. Een unieke com binatie van een s oftw arepakket en bijbehorende gebruikers» en Ship Security O fficer (SSO) trainin g. 2,7 Deze aanbieding is geldij Neem nu contact op en op één van de trainingsdagen.

pril 2004. van een plaats

dme nv: Winninglaan 11 9140 Temse - B Tel: +32/3/710.58.19 - Fax: +32/3/710.58.11 E-mail: [email protected] Web: http://www.dtne.be

svste 550TI

emen m et

Voor meer inform atie k

S o ftw a re pakket m e t c o m p le te o p lo s s in g e n v o o r d e p ro d u c tie v a n le id in g s y s te m e n

TOP (T ra in in g O rga n isa tie Personeel) b.v. Biezen 118

2771 CN B O S K O O P tel: +31 (0)172 23 60 70

► w f

»

of kijk o p o n z e w e b s ite : W W W

j

^

top-a

v o o r een dêOlDnstratie van de m o g elijkhed en van h et prögnirfim a

y 1

L

• Gesimuleerde loop van de ledigen • R a m in g

• Constructie • Werkvoorbereidng

Met onze programma s. gebaseerd op een ervanng van vele jaren alsmede succesvolle wereldwijde toepassingen, optim aliseren w ij ook voor U hel proces van Planning, constructie en productie tot en met de m ontage Onze Software w e riet snel, precies, vergemakkelijkt hel werk, door de stunng van de prod u ctie ^ dal wil zeggen een vermindering van het totale kosten pakket .v ft .Ook toe te passen op bestaande > systemen

• Produde stunng • Stalstsche uiT#erkiig ale gegevens •ASCII DXF,RAW,30S .

P

&

f

Gustav A. Nieweg

In dan Schloan 6

39519»

TUBE Düsseldorf 29 03 *02.04 2004 3F06 48

Fon +49-2924-2321 Fax +49-2924-2327 hftp-VAivww.3-r.de

S C H I P S W E R F d e Z E E - V ä iB l 2O0J

V N S I

Vernieuwde leerm idde­ len voor de basisbe­ roepsopleiding Scheepsbouw Eind jaren negentig kreeg VNSI vanuit de branche het signaal dat bestaande les- en leermiddelen niet langer aan­ sloten op de praktijk. D aarop startte in de herfst van 1999 het project VAKS. Doel was om een compleet nieuw les­ pakket te ontwikkelen voor de basisberoepsopleiding Scheepsbouw. D e leerm idde­ len voor de basisberoepsoplei­ ding Scheepsmetaal bewerker niveau 2 zijn klaar. Z e bestaan uit losbladige lesboeken en ondersteunende IT-m iddelen, waarbij gebruik wordt ge­ maakt van een browser versie N U PA S C A D M A T 1C van het N um eriek C entrum G ro ­ ningen. D e inhoud van de leermiddelen is in nauw over­ leg met deskundigen uit de branche bepaald. H et lesmate­ riaal kan ook voor de deelkwa­ lificaties Scheepsbouw A en Productietechniek Scheeps­ bouw A worden gebruikt. Meer informatie: - Kenteq (Kenniscentrum voor technisch vakm an­ schap), Shane de Buijzer, tel. 035 - 750 42 51 o f e-mail: shane. de. bu ij zer@ kenteq,nl - VNSI, Dick Schotte, tel. 079 - 353 11 65 of e-mail: d.schotte@ vnsi.nl

tionale uitvoering van het LeaderSH IP 2015 initiatief. In dit kader is een werkgroep Innovatie in oprichting die zich buigt over mogelijke maatregelen op gelijknamig werkterrein. D e Europese scheepsbouwassociatie CESA heeft door de Britse consultant FM I een Europese studie uit laten voe­ ren naar het Research, Developm ent en Innovatie (RD I) percentage per scheepstype. In navolging hiervan heeft Nederland M aritiem Land (N M L ) aan FM I de opdracht gegeven om ook de omvang van investeringen in innovatie voor specifieke Nederlandse scheepstypen te onderzoeken. Deze gegevens dienen als b a­ sis voor een goede N ederland­ se innovatieregeling voor de scheepsbouwindustrie. D it onderzoek wordt uitge­ voerd door F M I en BOS en ondersteund door VNSI, H M E e n BM OC.

bedrag en wordt jaarlijks tij­ dens de M aritiem e Innovatiedag uitgereikt. O p 12 decem ber 2003 werden er twee winnaars door de vak­ jury gekozen. O scar ten Heggeler, O rd er Engineer bij 1H C Holland N V , kreeg de prijs voor het model dat hij ontw ik­ kelde om het slingergedrag van sleephopperzuigers te m e­ ten. D e tweede prijs was voor E sther ter Bekke. ingenieur bij de M arine. Zij kreeg de prijs voor haar design tooi voor de vergelijking van gewichtsbesparende dekconcepten. Voor een samenvatting van de presentaties kijk op: wtvw.imsi nl

de Europese Com missie op korte term ijn zal besluiten dat de looptijd van de 'T R O S ' verlengd mag worden. Deze loopt nu a f op 31 m aart 2004. D e Commissie zal de looptijd naar verwachting koppelen aan de duur van de behande­ ling van de W T O tegen K o­ rea. Eén en ander is uitgebreid aan de orde gesteld tijdens het 'algemene overleg' scheeps­ bouw (openbaar, vaste K a­ mercommissie, Staatssecreta­ ris E Z )o p 27 november jl. A l­ le partijen zijn van mening dat de Nederlandse scheepsbouw op de kaart moet worden ge­ houden. De regeringspartijen doen tot op heden geen u it­ spraak over een extra T R O S-

Voor meer informatie (onder meer Kaderregeling inzake staatssteun aan de scheeps­ bouw) kijk op: www.vnsi.nl Wim Timmers (links), deelnemers en winnaars Timmersprijs 2 0 0 3

Op 20 november jl. reikte Fred

RDI studie Eind 2003 is het LeaderSH IP 2015 rapport uitgebracht. D it rapport biedt tal van m aatre­ gelen om een level playing field te realiseren voor de E u ­ ropese scheepsbouwindustrie. In de nieuwe Europese kader­ regeling inzake staatssteun aan de scheepsbouw (31 decem ber 2003) is dan ook de mogelijk­ heid voor steun aan innovatie opgenomen tot een maximale steunmtensiteit van 20%. In N ederland wordt in­ middels samen met Econom i­ sche Zaken gewerkt aan de n a ­ S C H I P S W E R F d® Z E E - IIUBT 2004

Busker (voorzitter VNSI) het Lead­ erSHIP 2 0 1 5 rapport uit aan Ka­ nen van Gennip (Staatssecretaris van Economische Zaken).

M a ritie m e Innovatiedag uitreiking Timmersprijs M aritiem N ederland kent sinds 2001 een eigen on w erpprijs: de Timm ersprijs. Deze prijs - vernoemd naar oud-directeur W im T im m ers van scheepswerf Van der Giessende Noord - is bedoeld om u it­ wisseling tussen ontwerpers te stimuleren. D e prijs bestaat uit een oorkonde en een geid-

Esther ter Bekke (links) en Oscar tan Heggeler (rechts), winnaars Timmersprijs 2 0 0 3

TROS-regeling Het beschikbare budget van € 60 miljoen in het kader van de TRO S-regeling is besteed. VNSI dringt aan op verrui­ m ing van het budget, ook o m ­ dat verwacht mag worden dat

budget. Kamerbreed blijft de druk op de Staatssecretaris zeer hoog. Uiterlijk in maart moet duidelijk zijn waar de scheepsbouw op mag rekenen.

49

----------

VNSI Leden Akerboom Yacht Equipment Aiblasserdam Yachtbuiiding B V Werf Alblasserdam B V, Scheepswerf 't Ambacht B.V. Amels Hofland B V. Amels Schelde B.V. Scheepsbouwbedrijf Het Anker Barkmeijer Stroobos B V. Bodewes Binnenvaart B.V. Bodewes Shipyards B.V. Scheepswerven Gebr. G. & H Bodewes B.V. Scheeps- en Jachtwerf L.J. Boer B.V. Breko Nieuwbouw en Reparatie B.V. Scheepswerf v/h C. Buitendijk B.V. Scheepswerf Bljlsma Lemmer B.V. Central Industry Group N V. Conoship International B.V. Damen Dredging Equipment Damen Shiprepair Rotterdam B.V, Van Brink Yard Niehuis Yard Rotterdam United Yard Vlaardingen Oost Yard Damen Shipyards Bergum Damen Shipyards Gortnchem Damen Shipyards Group Damen Shipyards Hardinxveld Damen Shipyards Hoogezand Shipyard K. Damen Joh. van Duijvendijk B.V, Scheepswerf Ferus Smit B.V. Scheepswerf Geertman B.V. Scheepswerf 'Gelria' B.V. Scheepswerf’Grave’ B V. Scheepsbouw De Greuns B.V Van Grevenstein's Scheepswerf B.V. Scheepswerf Hoebée B.V. A & L Hoekman B.V. Scheepswerf Hoogerwaard B.V. Scheepswerf De Hoop Heusden B.V. Scheepswerf De Hoop Lobith B.V. Werf 'De Hoop' (Schiedam) B.V. IHC Holland N V. IHC Holland Beaver Dredgers IHC Holland Dredgers IHC Holland Parts & Services B.V Scheepswerf De Kaap Keppel Verolme B.V. Gebr. Kooiman B.V. Scheepswerf Wout Liezen B.V. Dokbednjf Luyt B.V. Scheepswerf 'Maasbrachl' N.V.

SCHEEPSBOUW NEDERLAND Vereniging

Nederlandse

B.V. Scheepswerf Maaskant Maaskant Bruinisse B.V. Merwede Shipyard B.V. Scheepswerf Metz B.V. Nedertof Scheepsbouw B.V. Nicoverken Holland B.V. Scheepsreparatie H. Niessen B.V. Koninklijke Niestern Sander B.V. Oranjewerf Scheepsreparatie B.V. Padmos Bruinisse B.V. Padmos Stellendam B.V. Scheepswerf Peters B.V. RDM Submarines B.V Koninklijke Schelde Groep B.V. Schelde Marinebouw B.V. Scheldepoort B.V. Reparatiewed Schram & Van Beek B.V. Scheepswed De Schroef B.V. Serdijn Shiprepair B.V. Shipdock Amsterdam B.V. Scheepswed Slob B.V. Smits Scheepsreparatie B.V. Texdok B.V. B.V. Scheepswed 'Vahali' Scheepswed Visser B.V. Volharding Shipyards Foxhol B.V. Volharding Shipyards Harlingen B.V. Volharding Shipyards Waterhuizen B.V. Scheepswed Vooruit B.V. VOSTA LMG B.V. Waterhuizen Shipyard B.V. Scheepswed v/d Werff en Visser D. van de Wetering B.V. Antwerp Shiprepair N.V. Geassocieerde leden ALBCON B.V. Alfa Laval Benelux B.V. Alubouw de Mooij B.V. Arbode Maritiem B.V. Atlas IMCS B.V. Verenigde Bierens Bedrijven B.V. BlesMA B.V. Handelsbureau Boone B.V. Boonk Van Leeuwen Advocaten Borand B.V. Bucomar CAPE Groep B V. Center Line DELTA Surveys Expertisebureau Van Duyvendijk & Zn. B V. Econosto Nederland B.V. Edaircon EDS PLM Solutions

Scheepsbouw

Industrie

Eurostar Shipbuilding & Trading Farnest Engineering B.V. Flender Bruinhof Marine/Bruinhof B.V. FNV Bondgenoten Havenbedrijf Rotterdam N.V. Heriel B.V. Marine Services Hoogendoorn Maritieme Betimmeringen & tnterieurbouw IFS Netherlands B.V. IHDA Shipbuilding Service Scheepsbouwkundig Bureau Herman Jansen B.V. Ketting Handel B.V. KLC Marine Consultants B.V. KNVTS Logic Vision B.V. MARIN Marin Ship Management B.V. Directie Materieel Koninklijke Marine Afdeling Maritieme Techniek MasterShip Metalix B.V. Navingo B.V. NESEC Scheepsfinancieringen Numeriek Centrum Groningen B.V. Quercus Technical Training Services B.V. Subsidie-adviesbureau Raad & Daad B.V. Ralteco B.V. Randstad Nederland B.V. Staalsnijbedrijf RIAM B.V. Ridderinkhof B.V. Rolls-Royce Marine Benelux B.V. SAS TECH Selier Consultants & Engineering B.V. SIGMA Coatings B.V. Marine Divisie Sika Nederland B.V. Stork Bronswerk B.V. Struik & Hamerslag B.V. TLO Holland Controls B.V. Touw B&B Holding B.V. VeKa Group B.V. A. van der Velden B.V. Museumwerf Vreeswijk Vuyk Engineering Rotterdam B.V. Scheepsbouwkundig Bureau Zeeman B.V.

VNSI Boerhaavelaan 40 Postbus 138, 2700 AC Zoetermeer Tet.: (079) 353 11 65 Fax: (07 9 )3 5 31 1 55 E-mail [email protected] Internet: www.vnsi.nl

meer info op: W W W . V N S I . N L 50

S C H I P & W E R F d e Z E E - MAART

Maritime Aggregaten D B R P ro je c ts B V Rivierdijk 452 3372 B W Hardinxveld E-mail: sales(d dbr-hardinxvdd.com A rbeidsbemiddeling_______

Search T h o fe x B V / C h ris M a r in e Daniël Pichotstraat 10 3115 JB Schiedam T d . 0 1 0 -4 1 2 02 90 Fax 0 1 0 -4 1 3 5 4 69 E-mail: thofex@ hetnet.nl www.thofex.nl OP werkschepen en

m a ritie m e v a c a tu re b a n k >J

P la a ts o f zo ek v a c a tu re s o p w w w .m aritie m ev a c a tu re b a n k .n l D é website waar vraag naar en aanbod van m ensen in de maritieme bedrijfstak elkaar kunnen vinden w w w .maritiemevacaturebank nl info@>mari tiemevacaturebank. nl Audiovisuele Produkties W e s th o lla n d V id eo / G ro e p W H V G Hollewandsweg 20 8014 BH Zwolle T el. 0 3 8 -4 2 3 9 5 8 3 Fax 0 3 8 -4 2 3 89 98 Producent van trainings-, voorlichtingse n bedrijfsfilms Autom atisering

xantic X a n tic B e n e lu x ( F o rm e r S ta tio n 12 & S p ectec) Schenkkade 100 2 59 5 AS D en Haag T el. 070 -3 4 3 33 50 Fax 0 7 0 -3 4 3 33 50 E-mail: [email protected]

m

maritime consultants

M a ritim e C o n su lta n ts Irisstraat 23 2015 AS Haarlem Tel. 023-5344048 Fax 023-5344051 E-mail: rob@ bos-m aritinie consultants.com Elektrotechnische installaties en nautischs apparatuur

IILle wijnse A lew ijn se M a r in e B V Energieweg 46c 6541 C X Nijmegen Postbus 6973 6503 G L N ijmegen Tel. 0 2 4 -371 6311 Fax 024 - 371 63 10 E-mail: [email protected] W ebsite: www.alewijnse.nl Hefkolom/Sectiebouw

Autom atisering

PÜn K O N G S B ER G

K o n g sb e rg M a r itim e S h ip S y ste m s B .V . M alledijk 7b 3208 L A Spijkenisse T el. 0181 -6 2 3611 Fax 0181 62 5013 ww w .km ss.no

C o o p s e n N ie b o rg B V Postbus 226 9600 A E Hoogezand T e l.0 5 9 8 -3 9 55 00 Fax 0598 - 39 24 27 E-mail: coops-nieborg@ coopsnieborg.nl M u lti E n g in e e rin g N . V. Kapel an ielaan 13d 9140Tem se(B) T d . 00 3 2 -3 -7 1 0 5 8 1 0 Fax 00 3 2 -3 -7 1 0 5 8 1 1 E-mail: [email protected]

C onstructiepakketten ISM - Systemen, 'trainingen en manuals

M e ta lix B .V . Postbus 4 2960 A A Kinderdijk T d ; 078-6910627 Fax 078-6914520 E-mail: infofa metalix.nl www.metalix.nl

T o p ( T ra in in g O rg a n is a tie P e rso n e el) B V Biezen 118 2771 C N Boskoop Tel. 0 172- 23 6070 Fax 0 1 7 2 -4 6 28 38 E-mail: infcKi2jtop-advies.nl www.top-advies.nl Lastoevoegmaterialen

Loodswezen

Loodswezen

N e d e rla n d s e L o o d s e n c o rp o ra tie Seattleweg 7 ,3 1 9 5 N D PcmisRotterdam H avennum m er 2801. G ebouw 3 Postbus 830 - 3000 AV Rotterdam t d : +31 (0)104000500 fax:+31 (0)10 411 55 88 e-mail: [email protected] www.loodswezen.nl Management Solutions

4;

xantic

X a n tic B en elu x ( F o rm e r S tatio n 12 & Spectec) Schenkkade 100 2595 AS D en Haag Tel. 070 - 343 33 50 Fax 070 34333 50 E-mail: info nl@ xantic.net M aritiem Projectbureau

t

r LO W LA N D IN T E R N A T IO N A L

L o w la n d In te rn a tio n a l B .V . Postbus 3036 2130 KA Hoofddorp Tel. 0 2 3 -5 5 7 01 01 Fax 0 2 3 -5 6 3 79 44 E-mail: [email protected] www.lowland.com Maritiem e Dienstverlening

H u h i’l M a r in e B V Vlierbaan 40 2908 LR Capelle a /d IJssel Tel. 0 1 0 -4 5 8 73 38 Fax 010 - 458 7662 E-mail: eriteh u b elm arin e.co m T a k m a rin e B .V . G overt van W ijnkade 37 3144 EG Maassluis T el. 0 1 0 - 592 1966 Fax 010 - 592 77 72 E-mail: cornpanyföjtakmarine.nl Maritiem e T oeleveranciers

Dieselmotoren onderhouds en reparatie apparatuur D e H a a s D ie se lm o to re n BV G overt van W ijnkade 3 3144 E D M aassluis Tel.: 010- 5913511 Fax 010-5902805 E-mail: mfcyadehaasdiesel.nl www dehaasdiesd nl

S C H I P & W E R T óm Z E E - MAAR7 2004

F lg a B en elu x Ediaonstraat 10 3261 L D Oud-Beijeriand T d . 0186-64 14 44 Fax 0186 - 6408 80 E -mail : info@dga. nl www .dgzweldmg com

M aritiem e Training

N ic o v erk en M a rin e Services B V Kegoulstraat t 3125 BH Schiedam T d . 010 - 238 09 99 Fax 010 2 3 80988 Email: marine@ nicoverken.nl

M a ritie m T r a in in g s c e n tru m B V Heerweg 101 3199 L C M aasvlakte T d . 0 1 8 1 -3 6 2 3 94 Fax0181 -3 6 2 9 81 Email: info@ m tc-nl.org M aritiem Instituut IJm uiden

M a ritie m e ,

A c a d e m ie

N o v a C o n tra c t O p le id in g & T r a in in g Kanaalstraat 7 1975 BA IJmuiden T d . 0255-54 72 00 E-mail: neot [email protected] w ww.ncot.nl Mega .Jachten

m

maritime consultants

M a ritim c C o n s u lta n t! Irisstraat 23 2015 AS Haarlem T d . 023-5344048 Fax 023-5344051 E-mail rob(a bos maritim e cot\siiltants.a>m Milieu en Veiligheid________ A h a n rh it B .V . Küppervweg 15 2031 EA Haarlem T d . 023 - 553 99 99 Fax 023-553 99 90 E-mail: [email protected] www.ab8orbit.nl IMaval Architect*» Consulting Engineers G ro e n e n d ijk & S o e te rm e e r G roothandelsgebouw E-7 Postbus 29156 3001 G D Rotterdam Tel. 010 -413 08 52 FaxO lO - 41308 51 E-mail info@ groensoet.nl Onafhankelijk Coatings S. Corrosie Onderzoek COT Zijlweg 340-342 2015C P Haarlem T d . 023-5319544 Fax 023-5277229 E - mai I:spoel@jcot -nl .com Bafe t y Training

mi

M a ritie m T r a in in g s c e n tru m BV Heerweg 101 3199 L C M aasvlakte T d . 0181 -3 6 2 3 9 4 Fax 0181 -36 2 9 8 1 Email: info@ mtc-nl.org

51

Scheepsbouwkundig ingenieursbureau

Scheepers parat ie

'•

Pallship ■ninnt i»oi*c1i A lk h ip M a r in e P roject» Bobeldijk 35 1647 C E Berkhout Tel. 0229 -5 5 12 0 5 / 5 5 1 3 0 6 F a x 0229 - 55 1292 E m ail: aJlshjp m an n e.prc;jecta@ti*cali.nJ www.allship.nj Scheepsluiken/ tuikenk renen ( Zoops e n N ie b o rg B V Postbus 226 9600 A E Hoogexanc! Tel. 0598 -3 9 5500 Fax 0 5 9 8 -3 9 24 27 E mal I: coops -nieborg^coopsniehorg.nl R o d e n Staal b.v. Postbus 4

9300 AA I« >1JEN T el. verkoop: 0 5 0 -3 6 7 7 5 0 0 Fax:050-5 0 1 67 25 E m ail: in f < r o d e n staal.nl www.n Klenst aal. nl Bcheeperegistretie

N ic o v erk en H o lla n d b.v. Regoutstraat I 3125 BH Schiedam Tel. 010 - 238 09 99 Fax 010 - 23809 88 Email: shiprepairfejucoverken.nl Schroefasafdichtingen M a p r o m E n g in e e rin g B V M axwellstraat 22 3316 G P D ordrecht T el. 0 7 8 -6 1 8 08 77 Fax 0 7 8 -6 1 8 30 34 E-mail: info@ m aprom nl Internet: w ww.maprom.nl Schroefaekok er­ af dicht Ingen T e c h n is c h B u re a u U ittc n b o g a a rt BV Brugwachter 13,30.34 K D Rotterdam T el. 0 1 0 -4 1 1 4 6 1 4 Fax 0 1 0 -4 1 4 1004 E-mail: info(ä)tbu,nl

Vlierbaan 40 2908 L R Capelle a /d IJssel T el. 0 1 0 - 458 73.18 F'ax010-4 5 8 7662 E-mail: hubel-tnarine@ wxa.nl

I NNOTI V

s er

Innotiv C o -M a k in g M unsterstraat 203 7418 EV D eventer Postbus 72 7400 A B Deventer Tel. 0570 - 5021 70 Fax 0570 - 5021 71 www.innotiv.nl

L lo y d 's R e g iste r W eena Zuid 170 3012 N C Rotterdam Tel. 010-201 8447 Fax 0 1 0 -4 0 4 55 88

Uitlijnen en funderen

Waardevolle adressen

}iwrrnri^TJ3ir«i t

I JL L —'uurr

Mi *

*

« hüU

M a c h in e S u p p o rt B V Kaartenm akerstraat 7 2984 C B Ridderkerk T el. 0180 - 4 8 3 8 2 8 Fax 0180 -4 8 38 29 Email: info@ machinesupport.com w w w .m achinesupport .com Veiligheid

A lla rd -E u ro p e N V Veedijk 51 B-2300 T u rn h o u t E-mail; info@ allard europe.com www.allard-europe.com

5 C H I P S W E F1 1= m il l T I l il IIIII de Z E E ■

Colofon 'Schip en Werf de Zee*is het orgaan van de Stichting 'Schip en W erf ik Zee’ waarin participeren de koninklijke Nederlandse Vereniging van Technici op Scheepvaartgebied KNVTS, de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders KVN R. het Maritiem Research Instituut M A RIN, de Nederlandse Vereniging van Kapiteins ter Koopvaardij, de Vereniging Nederlandse Scheepebouwindustne VNSI. het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut, de

M a ritie m T r a in in g s c e n tru m B V Beerweg 101 3199 L C Maasvlakte T el. 0181 -3 6 2 3 9 4 Fax 0181 -3 6 2981 Email: info@ mtc-nl.org

Eindredactie: IL M . Buis Radactie: H R M Ih ll.d r N .G u M .fr W de Jong, Ir T . Lantau, Ir J Pinkster, H, RoocdaenN W cssebbsc

T echnofysica Zuideinde 80 2991 LK Barendrecht Tel. 0 1 8 0 -6 2 0211 FaxOlSO - 62 07 05 E-mail: [email protected]

Vertaalbureau’s

Radactie Adviesraad: Mevr A.A. Boers,

Abonnementen: Nederland € 64.00,

Dr. Ir. J.J Blok, Ing. P. 't Hart, M. de Jong, Ir. E.W .H. Keizer, Ir G .H G. lagers. Mr K Polderman. E. Sarton. T . Westra, J .K van der W ide

buitenland € 9 7 ,0 0 (zeepost). € 104,00 (luchtpost), losse exemplaren € 15,75. Abonnementen worden tot wederopzegging aangegaan. Opzegging

Radactie-adres: Maihenesserlaan 185,

kan uitsluitend plaatsvinden door twee maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode een aangetekende brief te sturen

3014 HA Rotterdam, telefoon 010 • 241 0094, fax 010 - 241 009S,e mailswz.rotterdamfaWxs nl

naar: Mathenesserlaan 185, .3014 HA Rotterdam voor leden van de KNVTS,

Uitgever: Media Business Press: Dra YvonneJoosten

Heemraadssingdl 323.3001 H C Rotterdam voor leden van de F W Z ,

(uitgever) en Dra. Suzanne W anders (adjunct-uitgever) Metaal hof 27.3067 G M Rotterdam. Postbus 8632,

Postbus 8632, .1009 AP Rotterdam voor overige abonnees. Moet het verzendadres gewijzigd worden stuur dan het etiket met

.1009 AP Rotterdam, telefoon 010-289 4 0 0 8 (abonnementen),

verbeterd adres terug.

010 289 40 75 (oveng). fax 010-289 40 76.

Or*M

VOO.vakana.l.ni.hap

»an»

Basisontwerp: Bo Sauer, Thieme MediaCenter, Rotterdam Lay-out en druk:

W erknemer» in de Zeevaart PW Z

Hoofdredacteur: I L A v a n A a b t

N esec S c h e ep slin a n c ic rin g e n K oninginnegracht 60 2514 A E D en Haag Tel. 0 7 0 -3 9 2 52 50 Fax 0 7 0 -3 9 2 37 35

Scheeps- en R egelTechmsche Vertalin­ gen N ederlands, Frans, Engels, Spaans S R T V e rta lin g e n Postbus 8203 3301 C E Dordrecht T e l.07 8 - 61791 17 Fax 07 8 - 6186802 E-mail: srtdel@ com puserve com

Afdeling Mantieme Techniek van het KM en de Federatie van

Vormchijnt * 1* 1 maal per |aar

H o lla n d M a r in e E q u i p m e n t , V e re n i­ gin g v a n m a ritie m e to e le v eran c ie rs H ulstkam pgebouw , M aaskade 119 Postbus 24074 3007 D B Rotterdam Tel. 0 1 0 -4 4 4 43 33 Fax 0 1 0 -2 1 3 07 00 E-mail info@ hm e.nl, www.hme.nl

Werktuigkundige Probleemanalyse

Staal • ijzer Gieterij

O R H ard

Hu bel Marine BV

Voor al uw maritieme zaken

CS1WTK aan de wal

TIJDSCHRIFTEN

"llueme MediaCenter. Rotterdam

Advartantia-axptoitatia: Media SaJes Support

Hoewel de informatie, gepubliceerd in deze uitgave, zorgvuldig is

Postbus 8632.3009 AP Rotterdam telefoon 010 >894060, fax 010 2894061

uitgezocht en waar mogelijk is gecontroleerd, sluiten uitgever, redactie en auteurs uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele

e nuU infoanxM.iasalcssupporr.nl

onjuistheid en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens.

Gekiend adverten óetarief: t januari 2004 .MIe advertentie-contracten worden afgesloten conform de

Reprorecht : Overname van artikelen ts alken toegestaan na

Regelen voor het Advertenbeweaen gedeponeerd bij de

toestemming van de uitgever

rechtbanken in Nederland.

S C H I P & W E R F d e Z E E * MAART 200*

Y O R K M a r i n e / global reach - local presence

H'JÉT

VETH MOTOREN HOUDT BIJ U DE VAART ERIN

BOEGSCHROEVEN

E

YORK Marine global supplier of - Turn key HVAC systems - XFlow Fire Fighting systems - Marine refrigeration units

wwwyork inhim.iom •infoVinham.nl

GESPECIALISEERDE VMBO- EN

inhflffl fCffiCJCrMion

-OPLEIDINGEN SCHEEPVAART en

TRANSPORT

C O L L E G E

SCHEEPVAART LOGISTIEK

INDUSTRIE

W illem Buytewechstraat 4 5 , 3 0 2 4 BK Rotterdam :

W aalhaven Z.z. 18, 3 0 8 8 HH Rotterdam :

Kerk hoek straat 1, 3 2 3 2 AE Brielle:

• maritiem officier • stuurman/werktuigkundige kleine schepen • schipper/machinist beperkt werkgebied

• • • •

• procesoperator • onderhoudstechnlcus

• baggeraar/stuurman/machinist • scheepsbouwkundige • kapitein Rijn- en binnenvaart • stuurman/schipper • matroos Deltahaven 4, 3251 LC Stellendam : • stuurman/werktuigkundige zeevisvaart

chauffeur goederenvervoer warehousemedewerker/voorman planner wegtransport assistent medewerker transport en logistiek • heftruckchauffeur/kraanmachinist/ straddlecarrierchauffeur • vmbo basisvorming • vmbo haven en vervoer/transport en logistiek/Rijn- en binnenvaart

Japarastraat 4, 3 0 2 9 NA Rotterdam , Logistiek/adm inistratie: • • • •

manager havenlogistiek medewerker havenlogistiek aankomend expediteur/cargadoor manager opslag en vervoer

• vmbo basisvorming en haven en vervoer

i n f o r m a t i e n u m m e r : 0 1 0 - 2 9 4 12 33 of ki j k o p w w w . s c h e e p v a

Atlas Personnel Services

Atlas is gespecialiseerd in het uitzenden en detacheren van professionals in de maritieme sector. Opdrachtgevers komen al 20 jaar bij ons voor gekwalificeerde en gemotiveerde krachten voor projecten over de hele wereld. Door jaren aan ervaring en branche-expertise weten we wat écht telt in

mm

vrijheid

de baggerindustrie en koopvaardij. We kennen uw sector door en door. We luisteren naar uw wensen en die van

Ü maakt het verschil. Daarom zorgen we er voor dat u de juiste

onze opdrachtgevers. Zo vinden we snel de werkplek die bij u past.

even contact met ons op of kijk op WWW.atlaSgroep.nl

De maritieme wereld is groot en vól mogelijkheden. Op een

U kunt nu inschrijven voor de volgende vacatures:

persoon op de juiste plek bent. Altijd. Interesse? Neem meteen

mooie, tijdelijke baan of fulltime carrière. Atlas Personnel Services biedt u de vrijheid de baan te kiezen die het beste

• kapiteins

bediendes

bij u past. Ook als u alleen in beperkte periodes of pas op

• stuurlieden

scheepselektronici

termijn beschikbaar bent. Een uitdagende baan, die u

• scheepswerktuigkundigen

machinisten

afwisseling en inhoud biedt. Met alle gelegenheid bijscholing

• maritieme officieren

(multicat-)schippers

of trainingen te volgen. En uiteraard een prima salaris

• kraanmachinisten

stortwerkers

en uitstekende secundaire arbeidsvoorwaarden.

• pijpenmannen

stortbazen

In de maritieme sector draait het om mensen en hun vakkennis.

• scheepskoks

matrozen

Atlas Personnel Services bv Postbus 307,1000 AH Am sterdam Kabelweg 37,1014 BA Amsterdam t e l : 020 - 584 08 0 0 , fax : 020 - 688 19 09 Email: info@>atlasgroep.nl VCU en ISO 9002 gecertificeerd

Atlas • alle vrijheid van de wereld (

lid v a n

Atlas Services Groep b v j