Businessplan Stichting SamenScholen

27/4/2010

VERSIE 2.2

Businessplan Stichting SamenScholen

Stichting SamenScholen Postbus 714 3500 AS Utrecht www.stichtingsamenscholen.org +31 (0) 6 510 611 67 | Kristel de Krijger

Business plan Stichting SamenScholen

2

Inhoudsopgave 1. Samenvatting ………………………………………………………………………………………………………………………………… 3 2. Voorwoord .…………………………………………………………………………………………………………………………………… 5 3. Inleiding ….…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 8 4. Stichtinggegevens ………………………………………………………………………………………………………………………… 9 5. Wie zijn wij? ....................................................................................................................................... 9 5.1 Bestuur …..………………………………………………………………………………………………………………………… 11 5.2 Directie ..……………….……………………………………………………………………………………………………… 12 5.3 Ambassadeurs …………………………………………………………………………………………………………………. 12 6. Doelstelling …………………………………………………………………………………………………………………………………. 13 6.1 Onderwijs ………………………………………………………………………………………………………………………… 14 6.2 Armoedebestrijding ……………………………………………………………………………………….……………….. 16 6.3 Meetbare subdoelstellingen ……………………………………………………………………………………………. 17 6.3.1.Nicaragua korte termijn …………………………………………………….………………………….. 19 6.3.2 Nicaragua middellange termijn ……………………………………………………………………… 19 6.3.3 Nederland korte termijn …..………………………………………………………….………………. 20 6.3.4 Nederland middellange termijn …………………………………………………………………… 22 7. Missie / Randvoorwaarden ………………………………………………………………………………………………………….. 23 7.1 Duurzaamheid …………………………………………………………………………………………………………………. 23 7.1.1 Orkaanbestendigheid ………………………………………………………………………………….. 23 7.1.2 Lokale ecologische bouwmaterialen …………………………………………………………. 24 7.1.3 Community Based ………………………………………………………………………………………… 24 7.2 Empowerment ……………………………………………………………………………………………………………….. 25 7.2.1 Praktijkopleiding …………………………………………………………………………………………… 25 7.2.2 Ownership …………………………………………………………………………………………………….. 26 8. Lokale partners …………………………………………………………………………………………………………………………….. 28 9. Marketing & Communicatie ………………………………………………………………………………………………………. 31 9.1 Particulieren …………………………………………….……………………………………………………………………….. 31 9.2. Bedrijven …………………………………………………………………………………………………………………………. 33 9.3. Scholen ……………………………………………………………………………………….……………………………………. 34 9.4. Overheidsinstellingen ………………………………………………………………………………………………………. 34 9.5. Non-profit organisaties ……………………….…………………………………………………………………………… 35 9.6. Free Pubicity ……………………………………………………………………………………………………………………. 35 10. Toekomst ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 37 Bronvermelding …………………………………………………………………………………………………………………………………. 38 Bijlagen I ……………………………………………………………………………………………………………………………………..……… 40

Stichting SamenScholen

Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

2 Stichting


3

1. Samenvatting Stichting SamenScholen werd opgericht in december 2007. Ze heeft een jong, enthousiast en veelzijdig bestuur met expertise in verschillende relevante werkgebieden. De stichtingdirectie heeft de dagelijkse leiding en er wordt veel samengewerkt met stagiaires en vrijwilligers. Doelstelling De Stichting verbetert de onderwijsvoorzieningen aan de Oostkust van Nicaragua, door het bouwen van duurzame scholen en het faciliteren van onderwijsmateriaal. Concreet betekent dit dat jaarlijks 150 kinderen toegang krijgen tot onderwijs, aangezien de Stichting ieder jaar één basisschool bouwt. Met haar projecten levert Stichting SamenScholen een bijdrage aan het volbrengen van de millenniumdoelstellingen; het uitbannen van armoede en universele basiseducatie. De Oostkust van Nicaragua In de regio waar Stichting SamenScholen haar projecten heeft, wonen voornamelijk Inheemse bevolkingsgroepen waarvan het gros moet rondkomen van minder dan 2 dollar per dag. De regio is lange tijd geïsoleerd geweest van de rest van Nicaragua. Vandaag de dag is de Inheemse bevolking nog altijd uitgesloten van sociale, economische en politieke participatie in de Nicaraguaanse maatschappij. Onderwijs is voor velen van hen de enige manier om aan deze ondergeschikte positie te ontsnappen. Daarnaast kenmerkt de regio een moeilijk klimaat en een beperkte infrastructuur. Er valt jaarlijks veel regen en de Oostkust loopt jaarlijks het risico te worden geteisterd door orkanen. De regio is dunbevolkt en sommige dorpen zijn louter bereikbaar per kano. Lokale bevolking De projecten van de Stichting zijn gebaseerd op een samenwerking met de lokale bevolking. De vraag om verbeterde onderwijsvoorzieningen komt van de lokale bevolking zelf. De ontwerpfase, het bepalen van de werkwijze gedurende het bouwproces en het bouwproces zelf geschiedt per definitie vanuit dit samenwerkingsverband. Gedurende het bouwproces wordt er gebruik gemaakt van lokale bouwmaterialen en voorzieningen. Hiermee creëren we werkgelegenheid in de regio en stimuleren de lokale markt. Duurzaamheid Stichting SamenScholen bouwt duurzame basisscholen. De gebouwen zijn orkaanbestendig en worden op ecologisch verantwoorde wijze gebouwd, met lokale bouwmaterialen. De lokale bevolking is uiteindelijk verantwoordelijk voor het beheer van de basisschool. Zij hebben ownership. Hiermee is de Stichting de katalysator die de ontwikkeling van de regio stimuleert. Het is absoluut niet de bedoeling om een afhankelijkheidsrelatie te creëren. Empowerment De lokale bevolking helpt vrijwillig mee met het bouwen van de school, ongeacht hun bouwervaring. Voor hen is het bouwproces een praktijkopleiding. De kennis en vaardigheden die ze ontwikkelen kunnen ze in de toekomst gebruiken voor het bouwen van hun eigen woning. Hierdoor lopen ze minder risico om hun huis te verliezen tijdens een tropische storm of orkaan. Maar ook voor toekomstige onderhoudswerkzaamheden van de basisschool is deze bouwervaring belangrijk. Het Stichting SamenScholen

Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

3 Stichting


4

feit dat de capaciteit om het schoolgebouw te onderhouden in het dorp of de wijk zelf zit, komt de duurzaamheid van de school ten goede. Innovatief Het soort projecten die de Stichting heeft zijn niet nieuw in de ontwikkelingssamenwerking, maar het soort project in combinatie met deze regio is wel nieuw. De Oostkust van Nicaragua kent voornamelijk de verschillende vormen van noodhulp, dus hulp op de korte termijn. Structurele hulp in de vorm van participatieve projecten als die van Stichting SamenScholen is de regio onbekend. Innovatief is met name het basisschoolontwerp. Dit is speciaal ontworpen door Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) voor deze regio. Hierin worden ecologische bouwmaterialen en constructies verweven met de beschikbare duurzame lokale materialen en de traditionele manier van bouwen. Vervolgprojecten Na afloop van ieder bouwproject volgt een uitvoerige analyse. Het basisschoolontwerp en het projectconcept worden vervolgens geoptimaliseerd voor vervolgprojecten. Projecten in de toekomst zullen in de regel plaatsvinden in de dorpen, waar de nood het hoogst is maar de infrastructuur zeer beperkt. Het basisschoolontwerp en het projectconcept wordt aangepast aan de behoeften van de dorpelingen en de desbetreffende fysieke context. Samenwerkingsverbanden Stichting SamenScholen streeft naar duurzame samenwerkingsverbanden met Nederlandse en Nicaraguaanse bedrijven, organisaties en onderwijsinstituten. Op dit moment werken we nauw samen met een tal van non-profit organisaties, de TU/e, de Hogeschool Breda (NHTV) en het ROC Amsterdam. In Nicaragua werkt de Stichting met name samen met Stichting Marijn, betrouwbare lokale contactpersonen en comités in de wijk of het dorp waar de Stichting haar projecten heeft. Marketing & Communicatie In Nederland houdt de Stichting zich hoofdzakelijk bezig met fondsenwerving en het bewust maken van de Nederlandse bevolking van de beperkte onderwijsvoorzieningen aan de Oostkust. Hierbij richt zij zich op verschillende doelgroepen; particulieren, bedrijven, scholen, overheidsinstellingen en non-profit organisaties. Vanuit de stichting organiseren wij voor deze doelgroepen verschillende activiteiten. Bijvoorbeeld internetcampagnes, een benefietdiner voor particulieren, benefietseminars voor bedrijven, lesprogramma’s op scholen en presentaties voor non-profit organisaties. In de communicatie naar deze doelgroepen maken wij gebruik van internet, geschreven media, film & TV. Hierbij speelt duurzaamheid een belangrijke rol; we maken zoveel mogelijk gebruik van milieuvriendelijke communicatiemiddelen. Toekomst Stichting SamenScholen wil zich allereerst bezighouden met het optimaliseren van haar projectconcept en het basisschoolontwerp. Op de lange termijn streeft zij naar het delen van haar concept en ontwerp met andere organisaties en eventueel zelfs het transporteren van haar projecten naar een regio buiten Nicaragua.


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

4 Stichting


5

2. Voorwoord Normaal gesproken laat ik onbekende nummers overgaan, maar na drie keer besluit ik toch op te nemen. De lijn piept en kraakt en het duurt even voor ik begrijp wie ik aan de telefoon heb. Het is Lina, de vrouw bij wie ik maandenlang in huis woonde tijdens mijn masteronderzoek aan de Oostkust van Nicaragua. Ik ben volledig verrast want ik weet hoe duur het is om vanuit Nicaragua naar Nederland te bellen. ‘Ik wilde je laten weten dat we godzijdank ongedeerd zijn’, stottert ze vanaf de andere kant. ‘Anderen hadden minder geluk.’ Het haperen van haar stem ligt niet aan de slechte verbinding. ‘Je zou het hier niet meer herkennen. Jouw kamer bijvoorbeeld; die bestaat niet meer.’ Dan wordt de lijn abrupt onderbroken. Wanneer Lina me belt is het enkele dagen geleden dat orkaan Felix op 4 september 2007 met een allesverwoestende kracht over de Oostkust van Nicaragua joeg. Windstoten van 260 kilometer per uur bliezen die nacht daken van huizen, ontwortelden bomen, verruïneerden de akkers, verslonden de in paniek uitgevaren kano’s en braken veel gebouwen tot op de grond toe af. Orkaan Felix haalde in Nederland slechts twee alinea’s op de buitenlandpagina van de krant. Een schril contrast met de Nicaraguaanse realiteit, die vele malen meer aandacht verdient. Zelfs jaren nadien worstelt de lokale bevolking nog altijd met de gevolgen van deze orkaan. Tijdens mijn verblijf aan de Oostkust was me opgevallen in wat voor beroerde toestand veel schoolgebouwen verkeren. Veel kinderen gaan slechts enkele maanden per jaar naar school omdat basisscholen aan de Nicaraguaanse Oostkust noodgedwongen sluiten tijdens het regenseizoen – dat ruim 6 maanden aanhoudt. De kans dat basisschoolleerlingen het redden tot aan het hogere onderwijs, laat staan universiteit, is hierdoor minimaal. Vanuit meerdere kanten werd mij gevraagd of Nederland niet iets kon doen ter verbetering van deze onderwijsfaciliteiten. Vanuit mijn oogpunt is het bieden van een helpende hand alleen zinvol als het gaat om structurele hulp. Binnen dit kader is onderwijs bij uitstek een investering in een betere toekomst. Kennisontwikkeling geeft mensen de mogelijkheid om uit hun armoedige situatie te kunnen ontsnappen. Orkaan Felix gaf mij het laatste zetje in de rug… Enkele maanden later was Stichting SamenScholen een feit!

door Kristel de Krijger directrice (en ex-voorzitter) van Stichting SamenScholen

Met dank aan: Het bestuur van Stichting SamenScholen (Merel de Krijger, Arthur de Nerée, Vincent van Thuijl, Pim van Campen, Anne de Zeeuw, Marjolein Wirtz, Rubien Bloeme), onze Stichting ambassadeurs (Harm Brugging, Jean Ton prong, Jasper Staring, Maarten Coolen), Leo Groeneweg, Fleur de Graaf, Michiel Groeneveld, de TU Eindhoven, restaurant Heerenplein en alle ervaringsdeskundigen die ons van deskundig advies voorzagen tijdens gesprekken die gevoerd zijn voorafgaand aan dit 1 Business Plan. 1

Deze mensen worden genoemd in de Bronvermelding


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

5 Stichting


6

3. Inleiding Tussen Nederland en Nicaragua bestaat een historische band. Toen de Sandinisten eind jaren zeventig, met hun – van oorsprong – boerenrevolutie, dictator Somoza uit het zadel joegen, toonde Nederland zich solidair met deze Sandinistische Revolutie.2 In meerdere Europese landen ontstonden Nicaragua comités die onder de paraplu vielen van het Sandinistische Europese Secretariaat wat werd voorgezeten door Nederlanders.3 Eenmaal aan de macht verklaarde veel Nicaragua Comités, waaronder ook het Nicaragua Kommitée in Nederland, zich onafhankelijk van de politiek omdat er twijfel ontstond over het politieke beleid van de Sandinistisch top.4 Vanaf het jaar 1982 investeerde het Nicaragua Kommittée alleen nog in Nederlandse organisaties die zich bezighielden humanitaire lokale initiatieven in Nicaragua. Uit die lokale organisaties ontstonden veel stedenbanden tussen Nicaraguaanse en Nederlandse steden. Anno 2009 zijn er zestien stedenbanden5. Er bestaat echter nog geen stedenband met Puerto Cabezas of een andere stad in de regio RAAN6, waar Stichting SamenScholen haar projecten heeft. Desondanks sluiten de projecten van Stichting SamenScholen goed aan bij de aspiraties van het vroegere Nicaragua Kommittéé en de huidige stedenbanden. Nicaraguaanse Oostkust De Oostkust van Nicaragua bestaat uit een noordelijke en een zuidelijke autonome regio, RAAN en RAAS7. [Figuur 1] Samen bestrekken ze ongeveer de helft van het nationale grondgebied, maar er huist slechts 12% van de totale bevolking. De Oostkust kenmerkt een tropisch klimaat waar hitte en regen dagelijkse kost is. Jaarlijks loopt deze regio bovendien de kans te worden geteisterd door tropische stormen en orkanen. 2

Klaas Wellinga is hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en voorzitter van het, inmiddels opgedoekte, Kultuur Kollectief Latijns Amerika. In 1977 werden zij benaderd door een representant van de Sandinisten. Vanuit een politieke commune op de van Speijkstraat in Utrecht ontstond het Nicaragua Komittee, dat geld inzamelde voor en informatie verspreidde over de Sandinistische Revolutie. 3 Klaas Wellinga was van 1978 tot 1985 Secretaris van het Sandinistische Europese Secretariaat. 4 Klaas Wellinga: ‘Er waren steeds meer voorbeelden die erop duiden dat de Sandinistische top zich verrijkten. Macht corrumpeert. Dat wilden wij niet steunen.’ 5 Amsterdam – Managua, Rotterdam – Corinto, Den-Haag – Juigalpa, Utrecht – Leon, Eindhoven – Chinandega, Nijmegen – Masaya, Maastricht – Rama, Delft – Estelí, Zoetermeer – Jinotega, Leiden – Juigalpa, Helmond – San Marcos, Doetichem – La Libertad, Rijswijk – Candega, Diemen – Nandaime, Gennep – San Pedro de Lovago, Tilbur – Matagalpa. Bron: www.lbsnn.nl 6 RAAN is de afkorting van Región Autonoma del Atlántico Norte 7 RAAN is de afkorting van Región Autonoma del Atlántico Sur Stichting SamenScholen

Postbus 714

Figuur 1: Nicaragua met buurlanden Honduras en Costa Rica. Het oosten van Nicaragua is autonoom gebied en is verdeeld in een noordelijke en een zuidelijke regio. 3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

6 Stichting


7

Inheemse bevolkingsgroepen De Oostkust van Nicaragua wordt grotendeels bevolkt door Inheemse bevolkingsgroepen, die kunnen worden onderverdeeld in Miskitos, Mayangnas en Ramas. Zij zijn de oorspronkelijke bewoners van het gebied. In tegenstelling tot het westen van Nicaragua is de Oostkust nooit gekoloniseerd door Columbus. De Inheemse bevolkingsgroepen in West Nicaragua zijn met de komst van de Spaanse kolonisten grotendeels uitgeroeid door ziekten en slavernij. Door mestizaje8 verdween de Inheemse bevolking in dit gedeelte van Nicaragua uiteindelijk helemaal. Stukje geschiedenis Gedurende de 17e en 18e eeuw was de Oostkust van Nicaragua – dat toen nog de naam Miskitia droeg – een protectoraat van Groot Brittannië. Op grote schaal werd er gehandeld in hout. In de 19e eeuw kwamen grote Amerikaanse industriële bedrijven naar de Oostkust. De Inheemse bevolking werkte als arbeider in deze bedrijven. Eind 19e eeuw besloot de politiek in Managua om de Oostkust (ongevraagd) samen te voegen met het westen van Nicaragua. Met de komst van het Sandinisme, trokken de Amerikaanse bedrijven weg uit de Oostkust. In de burgeroorlog van de jaren tachtig vochten verschillende gewapende Inheemse troepen zij aan zij met de – door de Verenigde Staten gesteunde – Contras, tegen de Sandinsten. De Inheemse bevolking staakte deze strijd pas toen de Sandinisten in 1987 de Autonomie Wet opstelde, waarmee de Oostkust wettelijk autonoom gebied werd en de Inheemse bevolking het recht kreeg op de grond en diens natuurlijke hulpbronnen. Een recht dat van oorspong aan hen toebehoorde, maar waar vanuit het politieke centrum in Managua nooit naar was gehandeld. Sociale uitsluiting Gedurende een lange periode – vrijwel tot aan de Sandinistische Revolutie– is de Inheemse bevolking geïsoleerd gebleven van de rest van Nicaragua waar voornamelijk mestiezen9 wonen. Pas tijdens de revolutie vond er in toenemende mate verkeer van mensen en goederen plaats tussen beide regio’s. De Oostkust van Nicaragua kenmerkt nog altijd een zeer beperkte infrastructuur. Grote delen van de regio zijn alleen bereikbaar per kano. Dit beperkt de toegang tot onderwijs en gezondheidszorg in de regio. Bovendien is het gemiddelde inkomen per hoofd van de bevolking aan de Oostkust lager dan in het Westen. Het merendeel leeft onder de armoedegrens. Dat betekent dat zij moeten rondkomen van minder dan 2 dollar per dag. Veel van hen voelen zich hierdoor tweederangsburger in eigen land. Deze sociale uitsluiting maakt het vrijwel onmogelijk voor de Inheemse bevolking om uit hun armoedige situatie te ontsnappen. Politieke en economische uitsluiting Het politieke en economische zwaartepunt ligt in het Westen van Nicaragua. Vandaag de dag is de Inheemse bevolking nog altijd ondergeschikt binnen het politieke spectrum. Ook wordt er van oudsher, door overheid en internationale bedrijven, meer geïnvesteerd in het westen van Nicaragua. De Oostkust is in vergelijking tot de omringende regio’s in politiek en economisch opzicht dan ook enorm achtergebleven.

8

Door het proces van vermenging van Inheemse achtergronden met die van de Spaanse kolonisten, werd de nationale bevolking steeds blanker en minder Inheems. 9 Iemand van gemengde etnische afkomst. In dit geval een kind van een Spaanse vader en Indiaanse moeder, of andersom. Stichting SamenScholen

Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

7 Stichting


8

Externe invloeden De Inheemse cultuur kenmerkt vandaag de dag vele externe invloeden, veelal afkomstig uit het Angelsaksische westen. In de Inheemse taal zitten bijvoorbeeld Engelse accenten verweven en de religie is een mix van Inheemse en Katholieke aspecten. Ook vandaag nog staat de Inheemse bevolking aan de Oostkust open voor externe invloeden. Ze deinzen ook niet terug voor een samenwerking met Westerlingen. Hun houding naar het Westen is juist open en nieuwsgierig. Politieke stabiliteit Van groot belang is de politieke stabiliteit in Nicaragua. Sinds 1987 – het einde van de burgeroorlog tussen de Sandinisten en de Inheemse bevolking – is de politieke situatie stabiel. Ondanks de Autonomie Wet is de roep vanuit de Inheemse bevolking om autonomie blijven bestaan, omdat de nationale regering deze wet in de praktijk niet respecteert. Echter tot een gewapend verzet zal het niet snel meer komen. Vanaf eind jaren tachtig speelt de Inheemse bevolking een bescheiden rol in de nationale politiek. Sindsdien is de politiek het middel waarmee de Inheemse bevolking verder strijdt voor een vorm van autonomie die niet alleen bestaat op papier. Stichting SamenScholen aan de Oostkust De Nederlandse solidariteit met Nicaragua in combinatie met de open houding van de Inheemse bevolking jegens externe invloeden, maakt een culturele uitwisseling tussen Stichting SamenScholen en de Inheemse bevolking reëel. De sociale, economische en politiek achtergestelde positie van de Inheemse bevolking staat haaks op het gebrek aan ontwikkelingssamenwerking in de regio RAAN. Het geeft de Stichting een extra drive om zich in te zetten voor dit deel van Nicaragua, waar nog zoveel te verbeteren valt. De politieke stabiliteit van de regio geeft Stichting SamenScholen de mogelijkheid om succesvol haar projecten op te zetten: een groot voordeel in vergelijking met andere Midden Amerikaanse landen, waar het voor NGO’s lang zo veilig niet is om te werken. Blik vooruit In de volgende hoofdstukken staat uitgebreid beschreven welke doelstellingen de Stichting nastreeft, wat haar missie is, welke mensen en organisaties hierbij betrokken zijn en welke financiële verantwoording hierbij hoort.


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

8 Stichting


9

4. Stichtinggegevens Naam Stichting: Gezeteld in: Opgericht op: Notaris:

Stichting SamenScholen Utrecht 21 november 2007 Leo Groeneweg, Notariskantoor Groenweg, Heesch

Contactgegevens Adres Stichting: Contactadres Stichting: Telefoonnummer Stichting: Mailadres: Website: Rechtsvorm Rechtsvorm: Fiscaal nummer: ANBI status: Welk doel heeft de Stichting:

KvK Kamer van Koophandel te: Nummer handelsregister: Datum inschrijving:

Postbus 714 3500 AS Utrecht Admiraal van Gentstraat 1B 3572 XE Utrecht +31 6 51061167 [email protected] www.stichtingsamenscholen.org

Stichting 818703982 Ja Het creëren van duurzame onderwijsmogelijkheden aan de Oostkust van Nicaragua, door de bouw van scholen en het faciliteren van lesmateriaal. Bij onze projecten betrekken we de lokale bevolking zoveel mogelijk; we scheppen werkgelegenheid, dragen bouwkennis over en streven naar zelfredzaamheid. Met als doel dat deze achtergestelde regio zich in sociaal en economische opzicht kan meten aan de omringende regio’s.

Utrecht 30232160 23 november 2007

Tijdsinvestering De directrice van de Stichting is de enige die op dagelijkse basis tijd investeert in de Stichting: minimaal 24 uur per week. Verder telt de Stichting nog zeven bestuursleden die gemiddeld vier uur per week in de Stichting investeren.


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

9 Stichting


10

5. Wie zijn wij? In de loop van de tijd is het Stichtingbestuur uitgegroeid tot vijf actieve bestuursleden die elk vanuit de eigen discipline een waardevolle bijdrage leveren. Sinds 1 juli 2009 valt het dagelijkse bestuur van de Stichting onder de verantwoordelijkheid van de directrice. Vanwege de toegenomen werkdruk is deze functie in het leven geroepen door het Stichting bestuur. Daarnaast wordt de Stichting gesteund door een vijftal adviseurs die gezamenlijk de Raad van Advies vormen. Dit zijn mensen uit het bedrijfsleven. De Stichting mag naast advies ook profiteren van hun netwerk. 10

5.1. Bestuur Arthur de Nerée Voorzitter Achtergrond: (Horeca)ondernemer 'Idealisme binnen een Stichting is mooi, maar een ondernemersmentaliteit is evengoed noodzakelijk voor het voortbestaan ervan. Als (horeca)ondernemer weet ik tevens hoe belangrijk Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is en via de Stichting probeer ik andere ondernemers op ditzelfde spoor te krijgen.'

Judith Wissink Penningmeester Achtergrond: Consultant Treasury & Finance ‘Om de vele goede ideeën van de Stichting te verwezenlijken, is een sterk financieel plan nodig. Deze financiële kant van de zaak is mijn pakkie-an. Ik ben blij me aan te mogen sluiten bij dit enthousiaste Stichtingbestuur. Zelf actief bijdragen aan ontwikkelingssamenwerking is naar mijn mening leuker dan ‘alleen maar geld geven’.’

Vincent van Thuijl Secretaris Achtergrond: Projectleider 'Ik ben afgestudeerd in Bestuurs- en Organisatiewetenschap en werk nu voor de provincie Utrecht. Maatschappelijk Verantwoord en Betrokken Ondernemen zijn thema’s waar ik veel mee te maken heb. Het beleid van de Stichting sluit hier perfect bij aan.'

10

Voor meer informatie over de mensen achter Stichting SamenScholen, zie de bijlage.


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

10 Stichting


11

Pim van Campen Bestuurslid & Projectcoördinator project 2010 Achtergrond: Timmerman, zelfstandig ondernemer 'Van alle klussen die ik heb gedaan, is het coördineren van de projecten van de Stichting verreweg de mooiste ervaring. Het geeft ontzettend veel voldoening om iets te kunnen betekenen voor, en samen te mogen werken met, de lokale Nicaraguaanse bevolking. Ik hoop dit nog lang te blijven doen!'

Marjolein Wirtz Bestuurslid & Financieel adviseur Achtergrond: Accountantmanager Rabobank 'Ik adviseer de Stichting bij financiële zaken. De ontwikkelingssector trekt mij enorm. Naast Stichting SamenScholen ben ik ook actief bij een project voor straatkinderen in Cambodja.'


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

11 Stichting


12

5.2. Directie Kristel de Krijger Directeur & oprichter Achtergrond: Sociologe, Journalist 'Als master student deed ik onderzoek aan de Oostkust van Nicaragua. Herhaaldelijk werd mij toentertijd gevraagd of wij vanuit Nederland niet iets konden doen aan de slechte onderwijsvoorzieningen, doelend op het grote aantal verwoeste of ontbrekende schoolgebouwen in de regio. Terug in Nederland - september 2007 - werd ik gebeld: ‘Wij zijn godzijdank ongedeerd, maar jouw kamer bestaat niet meer.’ Het was de vrouw bij wie ik in huis woonde tijdens mijn onderzoek. Orkaan Felix was over de Nicaraguaanse Oostkust geraasd en had een spoor van vernieling achtergelaten. Dit moment was het begin van Stichting SamenScholen!' Bijna twee jaar na oprichting, is de Stichting uitgegroeid tot veel meer dan een nevenactiviteit. De toenemende hoeveelheid werk vroeg om iemand die structurele werkzaam kon zijn voor de Stichting. Sinds 1 juli 2009 vervult Kristel daarom de functie van Stichtingdirectrice.

5.3. Ambassadeurs Naam: Functie: Bedrijf:

Harm Bruggink Advocaat & Belastingadviseur Bruggink & Van der Velden

Naam: Functie: Bedrijf:

Jean Ton Sprong Bedrijfsmakelaar Barkey Wolf & Sprong Bedrijfshuisvesting


Maarten Coolen CEO & director business development -


Jasper Staring Director at Investment Publishing International ABNC & Fin Files


Rubien Bloeme PR adviseur Real estate analyst bij SNS Property Finance


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

12 Stichting


13

6. Doelstelling De algemene doelstelling van Stichting SamenScholen is: Het creëren van duurzame onderwijsmogelijkheden aan de Oostkust van Nicaragua, door de bouw van scholen en het faciliteren van lesmateriaal. Bij onze projecten betrekken we de lokale bevolking zoveel mogelijk; we scheppen werkgelegenheid, dragen bouwkennis over en streven naar zelfredzaamheid. Met als doel dat deze achtergestelde regio zich in sociaal en economische opzicht kan meten aan de omringende regio’s. Ontwikkelingshulp is geen lineair proces met een begin en een eind.11 Stichting SamenScholen heeft dan ook de rol van katalysator in het proces naar ontwikkeling. Door middel van menselijke ontwikkeling tracht de Stichting de regio een stapje verder te helpen. Deze doelstelling sluit aan bij de millenniumdoelstellingen [Figuur 2]. 12Stichting SamenScholen levert met name een bijdrage aan het bereiken van de eerste twee millenniumdoelstellingen: het uitbannen van armoede en honger en streven naar universele basiseducatie. Aan beide thema’s wordt uitgebreid aandacht besteed in de volgende paragrafen.

Millenniumdoelstellingen 1. Het uitbannen van armoede en honger 2. Het bereiken van een universele basiseducatie 3. Gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen 4. Kindersterfte tegengaan 5. Het tegengaan van moedersterfte 6. Het uitbannen van HIV/AIDS, malaria en andere ziekten 7. Bescherming van het milieu, iedereen schoon drinkwater en minder mensen in sloppenwijken 8. Het ontwikkelen van een wereldwijde samenwerking voor ontwikkeling Figuur 2: Stichting SamenScholen levert een bijdrage aan de eerste twee millenniumdoelstellingen

11

Jan P. pronk (1999) p. 614 De millenniumdoelstellingen, United Nation Millennium Development Goals, zijn een achttal doelstellingen, in het leven geroepen door de Verenigde Naties. In het jaar 2000 werden deze ondertekend door alle 191 lidstaten. De bedoeling is om de doelstellingen uiterlijk in 2015 te behalen. 12


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

13 Stichting


14

6.1. Onderwijs In Nicaragua zijn bijna 6.000 scholen. Hiervan staat 94% in het westen van Nicaragua, dat grenst aan de Pacifische oceaan. Slechts 358 scholen, dat wil zeggen 6% van het totale aantal scholen, staat aan de Oostkust van Nicaragua. De Oostkust van Nicaragua is weliswaar minder dichtbevolkt dan het westen; 12% van de totale bevolking woont in deze regio, maar dan zouden er verhoudingsgewijs nog twee maal zoveel scholen aanwezig moeten zijn aan de Oostkust, om ervoor te zorgen dat alle kinderen naar school kunnen.13 Geen toegang tot goede schoolgebouwen Basisonderwijs in Nicaragua is gratis. Onderwijzers worden betaald vanuit de overheid. Echter de overheid heeft onvoldoende geld voor goede onderwijsvoorzieningen (ofwel liggen haar prioriteiten elders). Veel wijken en dorpen aan de Oostkust van Nicaragua hebben geen basisschool. Sommige kinderen moeten iedere dag uren lopen om in een buurdorp naar school te gaan. Orkaan Felix bewees daarnaast dat de basisscholen die er zijn, vaak niet voldoende stevig gebouwd zijn. Tevens is er vaak een gebrek aan ruimte en lesmateriaal. Het extreme klimaat (zie Figuur 3 en 4) van de Oostkust in combinatie met de gebrekkige onderwijsvoorzieningen, heeft tot gevolg dat veel basisscholen een groot deel van het jaar gesloten zijn. De forse regenbuien en harde windstoten gedurende het regenseizoen, maken het maandenlang onmogelijk en niet veilig voor kinderen om lessen te volgen. Het gevolg van deze beperkte onderwijsvoorzieningen is dat veel kinderen niet naar school gaan.

14

Figuur 3: De vijf orkanen die de afgelopen twee decennia de Oostkust aandeden (in 1988, 1993, 1998, 2005, 2007). Met verschillende kleuren is aangeven met welke windsnelheid – dus welke categorie orkaan zij aan land kwamen. 13

Bron: El Nuevo Diario, ‘Sin educacíon, minorías no sladrán de la pobreza.’, 17 december 2008 Informatie over orkanen in Midden Amerika. [bron: www.wunderground.com/hurricane] Ieder jaar heeft de Oostkust teven te maken met tropische stormen met windkracht 8 – 11. Een orkaan heeft minimaal windkracht 12. 14


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

14 Stichting


15

temperatuur in graden

neerslag in mm

Veilig en volledig Stichting SamenScholen vindt dat ieder kind toegang moet hebben tot onderwijs en heeft zich daarom de taak gesteld om deze onderwijsvoorzieningen aan de Oostkust te verbeteren. In de eerste plaats door het bouwen van basisscholen. Dit zijn orkaanbestendige schoolgebouwen die het gehele jaar rond open blijven, ongeacht de klimaatomstandigheden. De Stichting draagt per bouwproject niet alleen zorg voor de vloer, de muren en het dak, maar ook voor de inrichting van het schoolgebouw waaronder tafels, banken, lessenaars en kasten vallen. Standaard faciliteiten zoals sanitaire voorzieningen, een keuken en een opbergruimte horen er ook bij. Kinderen moeten bovendien met plezier naar school gaan. Daarom vestigt Stichting SamenScholen in haar bouwontwerp ook de aandacht op de sociale functie van een basisschool, waarbij een speelplaats en sportveld een belangrijke rol spelen. Speelruimten zijn zeldzaam in deze regio. Als kinderen toegang hebben tot basisonderwijs, kunnen ze vervolgens doorstromen naar het middelbare onderwijs. Wie weet zelf naar de Universiteit. Op de lange termijn draagt dit ook bij aan de sociale en economische ontwikkeling van de regio.

maanden

Managua valt

Onderwijsmateriaal Per project is er ook een budget voor lesmateriaal. Hieronder vallen boeken, schriften en andere onderwijsgerelateerde zaken, zoals een schooluniform, rugzak en schrijfmateriaal. Dit wordt eenmalig aan de ouders en leerlingen van de basisschool verstrekt, in ruil voor participatie in het project. Het fungeert hiermee als een extra pullfactor voor ouders en kinderen om zich betrokken op te stellen tegenover de projecten van de Stichting. Praktijkopleiding Het bouwproces van iedere basisschool fungeert bovendien als praktijkopleiding voor de lokale bevolking. Deze kennis en vaardigheden kan de lokale bevolking in de toekomst gebruiken voor het Stichting SamenScholen

Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

15 Stichting


16

bouwen van hun eigen woning of eventueel op professionele basis, dus als inkomstenbron.


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

16 Stichting


17

6.2. Armoedebestrijding Het grootste gedeelte van de Inheemse bevolking, woonachtig aan de Oostkust van Nicaragua, leeft onder de armoedegrens. Zij verdienen dagelijks niet meer dan 2 dollar. Maar armoede is meer dan alleen een laag inkomen. Voor de Inheemse bevolking is het bijvoorbeeld ook van groot belang dat ze toegang hebben tot een stuk grond dat ze kunnen bewerken, een ziekenhuis in de buurt en of zij zich persoonlijk kunnen ontwikkelen en kunnen deelnemen aan de maatschappij. Onderwijs speelt hierbij een cruciale rol. Wie geen onderwijs geniet, heeft zeer beperkte mogelijkheden binnen de maatschappij en kan niet de keuzes maken in het leven die hij / zij graag zou willen. In die zin wordt onderwijs vaak gezien als de meest duurzame vorm van armoedebestrijding. 15

16

Armoede is bovendien afhankelijk van hoe kwetsbaar iemand is in zijn leefomgeving. De mensen aan de Oostkust van Nicaragua lopen bijvoorbeeld het risico om, gemiddeld eens in de vijf jaar, hun huis en andere bezittingen kwijt te raken vanwege een storm of orkaan. Werkgelegenheid Om de armoede in de regio te bestrijden wil Stichting SamenScholen, naast het voorzien in onderwijsfaciliteiten, dat ook de omgeving profijt heeft van haar projecten. In het bouwproces wordt daarom zoveel mogelijk gebruik gemaakt van lokale middelen, zowel qua materialen als qua arbeid. Het is niet de bedoeling om met louter Nederlanders of professionals uit andere delen van Nicaragua een school te bouwen. Het bouwproces wordt geleid door een lokale aannemer die daarvoor betaald krijgt. De lokale vrijwilligers die deelnemen aan het bouwproces worden weliswaar niet betaald, maar krijgen hiervoor toch een beloning in de vorm van lunch en diner op de dagen dat zij meehelpen en onderwijsgerelateerde zaken die zij anders voor hun kinderen hadden moeten kopen. Daarnaast doen zij ervaring op in de bouw, waardoor zij ook hun eigen woningen bouwtechnisch kunnen verstevigen. De bouwmaterialen zijn per definitie afkomstig uit de regio zelf. In tegenstelling tot de bouwprojecten van de overheid waarbij grotendeels gebruik wordt gemaakt van bouwmaterialen die

15

De Indiaanse econoom Amartya Sen onderzocht de mechanismen achter armoede. Hij inspireerde een nieuw paradigma binnen het armoedebeleid wereldwijd. Sen vond dat armoede niet alleen afhankelijk is van een laag inkomen, maar ook van de mogelijkheden (capabilities) die iemand heeft om het leven te leiden wat hij / zij wil en hiertoe haar keuzes te maken. Deze opvatting leidde tot het ontstaan van het jaarlijkse Human Development Report van de UNDP (Verenigde Naties Ontwikkelingsprogramma). 16 Ieder jaar geeft het UNDP een Human Development Report uit met daarin onder andere de cijfers met betrekking tot de armoede van elk land. De HDI (Human Development Index) meet de menselijke ontwikkeling ten opzichte van andere landen. Hiertoe gebruikt het cijfers die betrekking hebben op de gemiddelde levensverwachting, analfabetisme en de levensstandaard. In deze grafiek staat de menselijke ontwikkeling van Nicaragua ten opzichte van andere regio’s. Stichting SamenScholen

Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

17 Stichting


18

getransporteerd worden vanuit de hoofdstad. Gebruik maken van lokale materialen bij het bouwproces heeft als grote voordeel dat het werkgelegenheid creëert en de lokale markt stimuleert.


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

18 Stichting


19

Kennisoverdracht De meest duurzame vorm van armoedebestrijding is onderwijs. Stichting SamenScholen zorgt er met haar projecten voor dat meer kinderen aan de Oostkust van Nicaragua toegang krijgen tot onderwijs. Voor veel kinderen uit deze regio is onderwijs de enige manier om in de toekomst weerstand te kunnen bieden aan de eigen armoedige situatie. Het biedt kinderen een toekomstperspectief; een kans op een goede opleiding en een goede baan. Het bouwproces is een praktijkopleiding voor de volwassenen uit de wijk of het dorp, dus ook een vorm van onderwijs waarbij de bevolking handvaten krijgt aangereikt om te ontsnappen uit de armoedige situatie waarin zij zich bevinden. Het is een investering in hun eigen toekomst, gezien het feit dat ze er zeer bruikbare kennis en vaardigheden aan over houden. Risicovermindering Het grote risico dat mensen aan de Oostkust lopen, is om hun huis te verliezen door een orkaan. Het duurt vaak maanden – soms jaren – voor dit huis opgeknapt is. Dit vanwege een gebrek aan financiële middelen en dus materialen, maar boven alles ook een gebrek aan kennis om dit zelf op te knappen. Ze zijn hiervoor afhankelijk van derden. De praktijkopleiding geeft mensen de mogelijkheid op meer stabiliteit in hun leven. Mensen die participeren in het project doen veel kennis en ervaring op over het bouwen van een school. Die kennis kunnen ze in de toekomst ook toepassen bij het bouwen van andere gebouwen, zoals ook hun eigen huis of het eventuele herstellen van de school. Het maakt hen minder kwetsbaar en zelfstandig en is hiermee nog een belangrijke vorm van armoedebestrijding. Lucratieve initiatieven Bij het basisschoolontwerp is bovendien rekening gehouden met de sociale functies van het schoolgebouw en de mogelijkheid de ruimte in de toekomst te gebruiken voor lokale lucratieve initiatieven. Om die reden is de basisschool intern flexibel in te delen in grote en kleine klaslokalen. De Stichting wil hiermee de lokale lucratieve initiatieven onder de lokale bevolking stimuleren. Het is de bedoeling om in de toekomst ook meerdere handvaten te creëren; in de trant van workshops, georganiseerd in het basisschoolgebouw, over de mogelijkheid om microkredieten aan te vragen voor het opstarten van een eigen onderneming.


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

19 Stichting


20

6.3. Meetbare subdoelstellingen Om te streven naar universele basiseducatie en het bestrijden van de armoede aan de Oostkust van Nicaragua werkt Stichting SamenScholen toe naar een aantal meetbare doelstellingen. Omdat we aan het werk zijn in Nicaragua én in Nederland, zijn deze doelstellingen ook per land verdeeld. Er is bovendien een onderscheid gemaakt in korte en middellange termijn doelstellingen. De korte termijn doelstellingen hebben betrekking op het jaar 2010. Bij middellange termijn doelstellingen kijken we zeker drie jaar vooruit. In het Figuur 5 staat het overzicht van deze doelstellingen. meetbare doelstellingen

Nicaragua

Nederland

Korte termijn

(Pilot project)  160 Kinderen naar school  Empowerment17 van de wijk Nueva Jerusalem  Wijkbewoners bewust maken van het begrip ‘duurzaamheid’

 Begroting pilot project rondmaken

(Vervolg project)  Vooronderzoek18 in dorpen  Lokaal comité vormen

 Maatschappelijke bewustzijn vergroten: - Samenwerking minsten 5 basisscholen - Ieder kwartaal één benefietseminar - Jaarlijks één benefietdag

 Middellange termijn

Voorbereiding op het bouwproces

 Jaarlijks één basisschool neerzetten: gemiddeld 150 kinderen extra naar school  Jaarlijks empowerment van één dorp  Duurzame samenwerking met lokale organisaties  Duurzame energie verwerken in de projecten

 Analyse fondsenwervingmethodes  Pilot project analyseren  Projectconcept verder ontwikkelen

 Projecten analyseren  Project concept blijven ontwikkelen  Duurzame samenwerkingsverbanden creëren  Stichting SamenScholen ‘op de kaart zetten’

Figuur 5: Meetbare doelstellingen van Stichting SamenScholen,

6.3.1 Nicaragua: korte termijn 160 Kinderen naar school In 2010 wil Stichting SamenScholen haar pilot project ‘Een basisschool in de wijk Nueva Jerusalem’ afronden. In januari 2010 begint het bouwproces. Het basisschoolontwerp is een coproductie tussen de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), de Stichting en de lokale bevolking. In maart 2010 wordt deze basisschool overgedragen aan het lokale schoolbestuur. Concreet betekent dit dat 160 kinderen van inheemse afkomst de mogelijkheid krijgen om naar school te gaan. Ouders vinden

17

‘Iemand in staat stellen eigenmachtig te beslissen en te handelen; ook methodieken gericht op individuen, groepen of organisaties om zelfvertrouwen, zelfbewustzijn en positief zelfbeeld te vergroten.’ *bron: Online Encyclopedie] 18 Aan het Pilot project ging eenzelfde vooronderzoek vooraf. In de bijlage staat tot in detail vermeld wat dit vooronderzoek precies inhoudt. Stichting SamenScholen

Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

20 Stichting


21

onderwijs voor hun kinderen erg belangrijk. De projecten van de Stichting geven kinderen de mogelijkheid onderwijs te volgen en hiermee een kans op een betere toekomst. Empowerment van de wijk Nueva Jerusalem Stichting Samenscholen investeert met het bouwproject in de empowerment van de bewoners in de wijk Nueva Jerusalem. Zij werken namelijk actief mee gedurende het bouwproces. Deze bouwkennis en vaardigheden kunnen zij in de toekomst goed gebruiken. Niet alleen voor het onderhoud van de school, maar ook bij de bouw van hun eigen woningen. Het vergroot de zelfredzaamheid van de wijk, maar ook die van het individu. Men is niet meer afhankelijk van (niet) gouvernementele organisaties als het gaat om herstelwerkzaamheden van de school of woningen. Wijkbewoners bewust maken van het begrip ‘duurzaamheid’ De lokale bevolking dient zich te beseffen dat het belangrijk is dat niet alleen de huidige generatie voordeel heeft van deze basisschool, maar ook toekomstige generaties. Door middel van workshops maakt de Stichting de wijkbewoners bewust van het begrip duurzaamheid. Het project is een directe weerspiegeling van die duurzaamheid. De basisschool gaat in de eerste plaats jaren mee en is bestand tegen weer en wind. Daarbij wordt tijdens de bouw alleen gewerkt met ecologisch verantwoorde bouwmaterialen die verkrijgbaar zijn in de regio. De duurzaamheid van de projecten zit tevens in de bouwmethode: de wijkbewoners bouwen zelf de basisschool. Na afloop hebben zij de ervaring en kennis om zelf aan de slag te gaan. Daarnaast zijn ze van begin tot het einde betrokkenheid bij het project. Ze hebben zelf tijd en energie gestoken in het realiseren van de school en voelen zich hierdoor nadien ook meer verantwoordelijk voor het onderhoud ervan. Vooronderzoek in de dorpen In 2010 doet de Stichting vooronderzoek naar locaties op het platteland die in aanmerking komen voor vervolgprojecten. Deze locaties worden aangedragen door onze locale partner: een katholieke pastoor die voor zijn werk de verste uithoeken van de regio aandoet. Bestuurders van verschillende dorpen hebben hem reeds benaderd met het verzoek om betere onderwijsvoorzieningen. Het is aan de Stichting om te onderzoeken of de dorpen in aanmerking komen als vervolgproject. Lokaal comité vormen In het dorp waar het vervolg project gelegen zal zijn, zet Stichting SamenScholen een lokaal comité op waarmee ze zal samenwerken gedurende de voorbereiding en de implementatiefase van het project. Lokale voorbereiding bouwproces Net als bij het pilot project zal de lokale voorbereiding van het bouwproces van het vervolgproject starten in december. Het regenseizoen is dan net voorbij en de basisscholen zijn dan twee maanden gesloten vanwege vakantie.

6.3.2 Nicaragua: middellange termijn Jaarlijks één basisschool neerzetten: gemiddeld 150 kinderen extra naar school Op de middellange termijn streeft Stichting SamenScholen naar het bouwen van minimaal één basisschool per jaar. Dat betekent concreet dat jaarlijks ten minste 150 kinderen naar school kunnen. Stichting SamenScholen

Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

21 Stichting


22

Meerdere bouwprojecten per jaar is vooralsnog onmogelijk omdat er tijdens het regenseizoen – dat bijna zeven maanden aanhoudt – niet kan worden gebouwd. In de vijf maanden dat het droog is, kan de Stichting hoogstens één bouwproject afronden, aangezien de voorbereiding en de implementatiefase van het bouwproces op zijn minst drie maanden in beslag nemen. De vervolgprojecten zullen in de regel plaatsvinden in de dorpen op het platteland, waar de nood om verbeterde onderwijsvoorzieningen het hoogst is. 19 Jaarlijks empowerment van één dorp Ieder jaar draagt Stichting SamenScholen via haar projecten ook bouwkennis en vaardigheden aan de dorpsbewoners waar het project gelegen is. Het vergroot de zelfstandige positie van het dorp en maakt hen minder kwetsbaar. Duurzame samenwerking met lokale organisaties Stichting SamenScholen streeft naar een duurzame samenwerking met lokale organisaties in Nicaragua. Echter in de regio RAAN zijn er op dit moment nog geen lokale organisaties geschikt bevonden om vanuit Stichting SamenScholen een samenwerking mee aan te gaan. Desondanks houden we onze ogen en oren open als het gaat om samenwerking met lokale organisaties omdat een interculturele samenwerking een belangrijk principe van de Stichting is. Duurzame energie verwerken in de projecten Voor het pilot project was het zoeken naar een vorm van duurzame energie nog geen cruciaal aspect, aangezien er in de stad energievoorzieningen zijn. In de dorpen echter, waar de vervolgprojecten gesitueerd zullen zijn, is veelal geen sprake van energievoorziening. Enkel generatoren die lopen op benzine. Om het schoolgebouw toch te voorzien van elektriciteit wordt gedacht om aan het basisschoolontwerp een vorm van duurzame energie (zonnepanelen of pico hydro20).

6.3.3 Nederland: korte termijn Begroting pilot project volbrengen Tot aan het einde van het pilot project is fondsenwerving in Nederland prioriteit. Het pilot project is begroot op € 85.000,-. Dit bedrag moet begin 2010 binnen zijn om het project in Nicaragua succesvol te kunnen afronden in maart 2010. Hiertoe richt de Stichting zich op particulieren, bedrijven, scholen, overheidsinstellingen en niet gouvernementele organisaties. Grote kostenposten in de begroting proberen wij zoveel mogelijk af te sponsoren door middel van bartering21.

19

Het is niet de bedoeling om als Stichting te hard te groeien. De focus moet scherp blijven en ieder project moet de aandacht krijgen die het verdient om de kans van slagen zo hoog mogelijk te houden. Op de lange termijn willen we het aantal bouwprojecten per jaar in Nicaragua eventueel opschorten, maar daarvoor moet de Stichting groeien in bezetting. De eerste drie jaar van Stichting SamenScholen – dus tot het jaar 2013 – zullen we daarom vooral specialiseren en nog niet zozeer uitbreiden. 20

Pico Hydro is een term die gebruikt wordt voor het genereren van elektriciteit tot 5 kW met behulp van waterkracht. Het wordt bij uitstek gebruikt in kleine afgelegen dorpen waar slechts een kleine hoeveelheid elektriciteit nodig is. Het maakt gebruik van permanent stromend water. Vrijwel alle dorpen aan de Oostkust van Nicaragua zijn gelegen aan een rivier, wat Pico Hydro een zeer reële mogelijkheid maakt tot stroomvoorziening. 21 Een vorm van ruilhandel waarbij in het geval van de Stichting bedrijven organisaties hun producten aanreiken in het kader van Maatschappelijk Betrokken Ondernemen. Stichting SamenScholen

Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

22 Stichting


23

Analyse fondsenwervingmethoden Na maart 2010 maakt de Stichting een analyse van de fondsenwervingmethoden die ze heeft gebruikt voor het financieren van het pilot project. Op basis van deze analyse maakt de Stichting een nieuw fondsenwervingplan om onze vervolgprojecten te financieren. We werken zoveel mogelijk toe naar een standaard plan waarmee we de komende jaren wat betreft fondsenwerving vooruit kunnen. Hierbij wordt er door de Stichting gezocht naar een balans tussen de hoeveelheid effort die in het traject van fondsenwerving wordt gestopt en wat het financieel oplevert. Pilot project analyseren Na afloop van het pilot project zal Stichting SamenScholen samen met de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) het project van begin tot eind analyseren, dus zowel de voorbereiding als de implementatie fase en de overdracht. Projectconcept verder ontwikkelen Op basis van de terugketende analyse wordt het projectconcept verder ontwikkeld. Dit zal als basis dienen voor vervolgprojecten. Hieronder valt ook het basisschoolontwerp. Na de analyse van het pilot project gaat Stichting SamenScholen samen met de TU/e aan de gang met het verbeteren van het basisschoolontwerp. Hierbij worden ook de resultaten uit het vooronderzoek meegenomen: de wensen van de lokale bevolking en de fysieke context van het desbetreffende dorp. Maatschappelijk bewustzijn vergroten In 2010 wil Stichting SamenScholen (nog) meer de aandacht richten op het maatschappelijke bewustzijn onder de Nederlandse bevolking. Door middel van onderwijsprogramma’s voor basisscholen, benefietseminars voor bedrijven en benefietactiviteiten voor particulieren willen we zowel kinderen als volwassenen bewust maken van de onderwijssituatie aan de Oostkust van Nicaragua. Ons doel is om in 2010 bij minimaal vijf scholen in Nederland het onderwijsprogramma aan te bieden, ieder kwartaal een benefietseminar te organiseren waarbij het thema aansluit bij maatschappelijk betrokken ondernemen en jaarlijks voor particulieren en vrienden van de Stichting een benefietmiddag / avond te initiëren die volledig in het teken staat van Nicaragua.

6.3.4 Nederland: middellange termijn Projecten analyseren Op basis van de analyse van het pilot project, haalt de Stichting de kinderziektes uit het projectconcept. Ook bij vervolgprojecten blijft deze analyse een belangrijk onderdeel van het project. Hiermee wordt geborgd dat het projectconcept en het basisschoolontwerp steeds verder wordt ontwikkeld en aangepast aan de – op dat moment geldende – voorwaarden. Bovendien onderhoudt de Stichting een nauw contact met het lokale schoolbestuur van het pilot project en de vervolgprojecten om te kijken of de aanpak en samenwerking met de lokale bevolking ook op de lange termijn succesvol is.


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

23 Stichting


24

Duurzame samenwerking We streven naar een langdurige samenwerking met de TU/e. Ieder basisschoolontwerp is namelijk in de basis gelijk, maar wordt aangepast aan de lokale context. Voorafgaand wordt onderzoek gedaan naar de randvoorwaarden die de desbetreffende dorpsbewoners stellen aan de basisschool. Bij de materiaalkeuze wordt rekening gehouden met de lokale bouwmaterialen die voor handen zijn. Dit lokale vooronderzoek maakt dat iedere basisschool een unieke versie wordt van het basisconcept. In de toekomst wil de Stichting dit soort duurzame samenwerkverbanden met bedrijven en organisaties in Nederland uitbreiden. Stichting SamenScholen op de kaart Door middel van een concreet en goed uitgedacht marketing & communicatie22 plan moet Stichting SamenScholen op de kaart worden gezet in Nederland. Dit gebeurt grotendeels door het vergroten van onze naamsbekendheid.

22

Zie hoofdstuk 8 ‘Marketing & Communicatie’


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

24 Stichting


25

7. Missie / Randvoorwaarden Stichting SamenScholen wil de onderwijsvoorzieningen aan de Oostkust van Nicaragua verbeteren door, samen met de lokale bevolking, orkaanbestendige scholen op een duurzame wijze te bouwen. Deze schoolgebouwen bestaan uit méér dan vier muren en een dak alleen. Sanitaire voorzieningen, een speelplaats, een sportveld, interieur en lesmateriaal; het hoort er allemaal bij. De wijze waarop de lokale bevolking samen met de Stichting deze basisscholen neerzet is erg belangrijk. Het maakt het verschil tussen een succesvol project of een mislukking. De missie van Stichting SamenScholen is dan ook minstens zo belangrijk als haar doelstellingen en wordt bepaald door twee pijlers, namelijk: duurzaamheid en empowerment. Beide pijlers worden in de onderstaande paragrafen nader uitgelegd aan de hand van de verschillende randvoorwaarden die de Stichting stelt aan haar projecten.

7.1. Duurzaamheid De projecten van Stichting SamenScholen moeten in de eerste plaats duurzaam zijn. Dat betekent dat een project lang mee dient te gaan. Het moet niet alleen voordelen bieden voor de hedendaagse generatie, maar ook voor generaties in de toekomst. In het geval van de Stichting houdt dat in dat de schoolgebouwen die worden neergezet, weerstand kunnen bieden tegen de moeilijke klimaatomstandigheden, bestaand uit materialen uit de omgeving die zoveel mogelijk kunnen worden hergebruikt. Daarnaast is het van groot belang dat het onderhoud van de school niet op de ‘schouders’ van de Stichting hangt. De lokale bevolking is zelf verantwoordelijk voor eventuele herstelwerkzaamheden in de toekomst. Het betekent ook dat benodigde kennis voor de uitvoering van een project wordt overgedragen aan de lokale bevolking en door hen geborgd. Basisschoolontwerp Om weerstand te bieden aan de moeilijke klimaatomstandigheden is het noodzakelijk dat we bij de bouw van basisscholen gebruik maken van een goed doordacht basisschoolontwerp. De randvoorwaarden voor dit ontwerp zijn gesteld door Stichting SamenScholen in samenwerking met de lokale bevolking. De belangrijke drie randvoorwaarden zijn hierbij: orkaanbestendig, ecologisch verantwoorde (duurzame) materialen en community based. Alle drie de randvoorwaarden dragen direct bij aan de duurzaamheid van het project.

7.1.1. Orkaanbestendig De basisschool moet bestand zijn tegen regen, hitte en orkanen. De Nicaraguaanse overheid investeert minimaal in scholen aan de Oostkust en de tijd heeft geleerd dat de basisscholen die ze er neerzetten niet orkaanbestendig zijn. In heel Nicaragua gebruiken ze vrijwel eenzelfde basisschoolontwerp, dat voor de Nicaraguaanse Oostkust ontoereikend is. Plannen om dit ontwerp in de nabije toekomst rigoureus te verbeteren heeft de overheid niet. De orkaanbestendigheid van het basisschoolontwerp hangt af van de bouwmaterialen en de bouwconstructies die gebruikt worden in het ontwerp. Waar de overheid de ramen bijvoorbeeld van glas maakt, besluit de Stichting dit te vervangen door horizontale houten lamellen. Tijdens een orkaanseizoen is glas namelijk het eerste wat sneuvelt. De bouwconstructies moeten ervoor zorgen Stichting SamenScholen

Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

25 Stichting


26

dat de wind geen vat krijgt op het gebouw. De meest kwetsbare constructie is over het algemeen degene die het dak verbindt met de gevel. In het basisschoolontwerp van de Stichting wordt daarom geprobeerd om dit soort ‘pijnpunten’ in het ontwerp zoveel mogelijk te elimineren.23

7.1.2. Lokale ecologische bouwmaterialen Ecologisch verantwoord betekent dat er zo weinig mogelijk belasting plaatsvindt bij de winning en productie van de bouwmaterialen, bij de toepassing ervan en bij de sloop in de toekomst. Voor het inwinnen van de bouwmaterialen moeten geen milieuvervuilende activiteiten nodig zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval bij het gebruik van staal, wat in het basisschoolontwerp van de overheid veel gebruikt wordt. In de regel wordt gebruik gemaakt van lokale bouwmaterialen, waardoor er geen transport nodig is en dus ook geen CO2 uitstoot. Het basisschoolontwerp van de Stichting gebruikt bij uitstek materialen die volop in de regio aanwezig zijn, bijvoorbeeld hout, zand, klei en grind. Hierbij is het de bedoeling dat deze natuurlijke hulpbronnen in de toekomst ook blijven bestaan. Daarom onderwijzen we de lokale bevolking bijvoorbeeld in duurzame houtkapstrategieën. Daarbij moeten de activiteiten gedurende de bouw van de school geen schadelijk effecten hebben voor de natuurlijke omgeving. We proberen zo weinig mogelijk gebruik te maken van milieuvervuilende elektriciteitsvoorzieningen, zoals aggregaten. In het ontwerp wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bouwmaterialen die recyclebaar zijn. Bij voorkeur de bouwmaterialen die gemaakt zijn van natuurlijke materialen. Lokaal = goedkoop Het gebruik van lokale bouwmaterialen voor de bouw van de basisschool heeft meerdere voordelen dan dat ze ecologisch verantwoord zijn. Ze zijn tevens goedkoper omdat er geen transportkosten bij komen kijken. Hierdoor kan de lokale bevolking de bouwmaterialen zelf kosteloos (of tegen weinig geld) inwinnen omdat ze de beschikking hebben over de natuurlijke hulpbronnen.24 Dit maakt het voor de lokale bevolking gemakkelijker om zonder interventie van derden zorg te dragen voor het onderhoud van de school. Ook dit komt de duurzaamheid van het gebouw ten goede.

7.1.3. Community based De slagingskans van een ontwikkelingsproject hangt voor een groot deel af van de draagkracht door de lokale bevolking. Als zij als één man achter het project staan, betekent dit dat zij zich medeverantwoordelijk voelen voor het slagen ervan. Als Stichting vinden wij het dan ook van groot belang dat de roep om verbeterde onderwijsvoorzieningen vanuit de bevolking zelf komt. Het is daarom noodzakelijk dat de lokale bevolking al in een vroeg stadium bij de projecten wordt betrokken. Zo hebben ze zelf ook een stem in het basisschoolontwerp. Zij geven aan wat zij belangrijk achten aan een basisschoolgebouw. Op basis daarvan en in combinatie met de randvoorwaarden van de Stichting op het gebied van duurzaamheid, heeft de TU/e het basisschoolontwerp gemaakt.

23

In de bijlage staat het (voorlopige) ontwerp van de basisschool. De TU/e is nog bezig ‘de puntjes op de i’ te zetten. De regio is autonoom gebied. Juridisch gezien heeft de inheemse gemeenschap daarmee het recht op de natuurlijke hulpbronnen in het gebied. 24


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

26 Stichting


27

Weggeven maakt waardeloos Community based betekent dus dat het project door de lokale bevolking wordt gedragen. Dat houdt ook in dat de lokale bevolking tijd en energie in het project stopt. Dit gaat had in had met het principe van de Stichting dat de school niet gratis aan de lokale bevolking wordt weggegeven. Wat gratis is, wordt namelijk vaak letterlijk beschouwd als ‘waardeloos’. Om dit te de voorkomen is de samenwerking met de lokale bevolking prioriteit. In de voorbereiding en tijdens het bouwproces wordt er van de lokale bevolking dan ook heel wat verwacht. Zij maken deel uit van het denkproces waaruit de randvoorwaarden van het bouwontwerp naar voren komen en gedurende het bouwproces levert de lokale bevolking zelf de arbeid. Alleen wanneer de lokale bevolking participeert in het proces vanaf het begin, zal zij zich verantwoordelijk opstellen ten opzichte van het onderhouden van het schoolgebouw. Zij moeten het gevoel hebben dat het project in de eerste plaats van hen is. Als zij namelijk het gevoel hebben dat het project bedacht en opgezet is door ‘het Westen’, zullen zij zich niet verantwoordelijk voelen voor het onderhoud en beheer van de school. Dit zou enorm afdoen aan de duurzaamheid van het gebouw.

7.2 Empowerment De duurzaamheid van het schoolgebouw is ook een taak van de lokale bevolking. Hier gaat het er voornamelijk om dat het onderhoud van de school goed geregeld is. In de praktijk betekent dit dat de lokale bevolking hiervoor de kennis moet hebben én het verantwoordelijkheidsgevoel. Daarom is het in de projecten van Stichting SamenScholen van belang dat de lokale bevolking zich betrokken voelt. Deze betrokkenheid moet zich gedurende het project ontwikkelen in een soort van verantwoordelijkheidsgevoel. Want alleen wanneer de lokale bevolking achter het project staat, zullen ze het schoolgebouw goed onderhouden zodra het er staat en de Stichting weer terug is in Nederland. De wijze waarop de Stichting dit probeert te bereiken is door middel van ‘empowerment’. Niet alleen in het kader van de duurzaamheid van het schoolgebouw, maar ook als principe op zich, speelt empowerment een belangrijke rol in de missie van de Stichting. Letterlijk betekent empowerment dat een bepaalde groep mensen wordt geholpen om kennis en vaardigheden op te doen zodat ze hun leven in eigen handen kunnen nemen. Toegepast op de projecten van de Stichting zie je de pijler empowerment terug in de randvoorwaarden: praktijkopleiding en ownership, die in de beide hierop volgende paragrafen worden uitgelegd.

7.2.1. Praktijkopleiding Een van de voorwaarden van de Stichting is, dat de projecten geschieden in samenwerking met de lokale bevolking. Dat betekent onder andere dat de basisscholen gebouwd worden door de lokale bevolking zelf. Daarom moet het bouwproces en de uitleg van het basisschoolontwerp dusdanig eenvoudig zijn, dat ook de (ongeletterde) dorpsbewoner zijn steentje kan bijdragen. Er moet geen hogere wiskunde nodig zijn om een handje te kunnen helpen tijdens het bouwproces.


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

27 Stichting


28

Capaciteit Het bouwproces is hiermee een praktijkopleiding voor de lokale bevolking en een vorm van empowerment. De opgedane kennis en vaardigheden gedurende het bouwproces kan de lokale bevolking in de toekomst gebruiken voor de bouw van de eigen huizen of eventueel professioneel. Maar de praktijkkennis kan ook worden gebruikt voor eventuele herstelwerkzaamheden aan het schoolgebouw in de toekomst. De capaciteit om het schoolgebouw zit in de wijk zelf. Hiervoor zijn ze dus niet afhankelijk van andere (niet) gouvernementele organisaties. Dit geeft ze een grote mate van zelfstandigheid wat de duurzaamheid van het schoolgebouw ten goede komt. Alternatieve inkomstenbron Alleen voor een gemeenschappelijk belang gaan mensen over het algemeen geen bergen werk verzetten.25 Ze moeten er ook zelf iets aan hebben. Daarom krijgt ieder die veel aanwezig is gedurende het bouwproces hiervoor een ervaringscertificaat van de Stichting voor de desbetreffende bouwfase waar deze persoon aan heeft meegeholpen. Ieder behaald ervaringscertificaat kenmerkt enkele voordelen. Dit is persoonsafhankelijk. Vrouwen die hebben deelgenomen aan het bouwproces krijgen bijvoorbeeld gratis schoolboeken voor hun kinderen of huishoudelijke zaken. Met de lokale aannemer maken we de afspraak dat hij mensen met ervaringscertificaten opneemt in het lijstje werknemers die hij kan benaderen voor bouwprojecten in de toekomst. Bovendien geven we de lokale bevolking een kans om vaardigheden te ontwikkelen die zij in de toekomst kunnen gebruiken als overlevingsstrategie. Met name in tijden van crisis schakelen mensen over op een andere overlevingsstrategie. Na een orkaan zijn akkers en huizen vaak verwoest en is er geld nodig voor het kopen van eten op de markt en het herstellen van woningen. De verworven vaardigheden in de bouw en het maken van meubels zouden in dit soort situaties uitkomst kunnen bieden.

7.2.2. Ownership Gedurende het project is de bevolking betrokken geweest en heeft deelgenomen aan de verschillende projectfasen; de ontwerpfase, de voorbereiding, de implementatiefase. Als de school er eenmaal staat begint de beheerfase. Stichting SamenScholen streeft zelfvoorzienendheid van de lokale bevolking na. Gedurende het project zijn zij zich bewust geworden van het belang van duurzaamheid waaronder ook een goed beheer van de school valt. De school wordt na de implementatiefase overgedragen door de Stichting aan een lokaal schoolbestuur. Dit bestuur beheert de school en heeft dus ownership. De Stichting wil namelijk de katalysator zijn in een duurzaam ontwikkelingsproces van de regio.26 We willen in geen geval een afhankelijkheidsrelatie creëren. Bestuursverkiezing Dit schoolbestuur bestaat niet noodzakelijkerwijs uit dezelfde mensen als zij uit het lokale comité waar de Stichting gedurende de voorbereidingsfase en het bouwproces mee samenwerkte. Het schoolbestuur wordt democratisch gekozen door de wijk- of dorpsbewoners. Potentiële bestuursleden stellen zichzelf kandidaat. De bestuursleden die gekozen worden tot schoolbestuur, kiezen onderling een voorzitter. Dit schoolbestuur heeft het ownership over de basisschool. Zij

25 26

Annelies Zoomers, pag. 39 Tim Brodhead, pag. 2


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

28 Stichting


29

nemen de verantwoordelijkheid voor het schoolgebouw over van de Stichting, dus ook als het gaat om eventuele herstelwerkzaamheden. Door middel van workshops vanuit de Stichting wordt het nieuwe schoolbestuur geleerd op welke wijze zij deze school dienen te beheren. De eerste maanden houdt de Stichting via lokale partners een oogje in het zeil. Daarna staat het schoolbestuur op eigen benen.27 Overdrachtovereenkomst De Stichting en het schoolbestuur tekenen bij de overdracht wel een overeenkomst met een aantal richtlijnen voor het schoolgebouw. Hierin zijn onder andere zaken opgenomen die niet toegestaan zijn in de toekomst, zoals: het schoolgebouw is in de eerste plaats een onderwijsinstelling voor basisschoolleerlingen, het dient niet te worden gebruikt voor politieke doeleinden, er mag geen alcohol worden geschonken of genuttigd en er mag geen drugs worden gebruikt. Sociale controle Wanneer mensen zichzelf kandidaat stellen voor dit schoolbestuur en vervolgens door de wijk- of dorpsbewoners worden verkozen, geeft deze bestuursfunctie hen naar alle waarschijnlijkheid een sociale status binnen het dorp. Bovendien is de sociale controle op goed beleid groot. Ervaring wijst uit dat deze methode bijzonder goed werkt en mensen hun verantwoordelijkheden op deze manier zeer serieus nemen. 28 Goed beleid en verantwoordelijkheidsgevoel zijn beide essentieel als het gaat om de duurzaamheid van het gebouw.

Figuur 6: De twee pijlers waarop de projecten van Stichting SamenScholen gebaseerd zijn, met de bijbehorende randvoorwaarden.

27

Uiteraard houden we wel nauw contact met het lokale schoolbestuur uit interesse. Op die manier kan de Stichting een adviserende rol bekleden, mocht het lokale schoolbestuur daar behoefte aan hebben. 28 Volgens architect Reonald Westerdijk en sociologe Hanneke Smits van Stichting SAM (Stedenband Amsterdam Managua) die in 2007 een gelijksoortig bouwproject neerzette in een wijk in Managua. Stichting SamenScholen

Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

29 Stichting


30

8. Lokale partner Samenwerken met de lokale bevolking is één van de randvoorwaarden (community based) van Stichting SamenScholen. In dit hoofdstuk komen de verschillende organisaties aan bod met wie de Stichting op locatie samenwerkt. Lokaal comité Bij gebrek aan een betrouwbare lokale partnerorganisatie zet de Stichting in de wijk of het dorp waar zij een project hebben, in samenwerking met de lokale ‘leiders’ van het dorp of de wijk, een lokaal comité op. Dit comité bestaat doorgaans uit de vooraanstaande figuren uit de wijk, zoals het wijkhoofd, de schooldirectrice, de voorzitter van de ouderraad, etc. Met dit comité wordt gedurende de voorbereidingfase en het bouwproces samengewerkt. Er is geen sprake van een gezagsverhouding. Bij de projecten van de Stichting gaat het om een gelijkwaardige samenwerking met de lokale bevolking. Lokaal verkozen schoolbestuur Halverwege het bouwproces wordt door het lokale comité én de Stichting een bestuursverkiezing georganiseerd in de wijk of het dorp waar het project plaatsvindt. Dat betekent dat iedere wijkbewoner zich verkiesbaar kan stellen als bestuurslid van de school die op dat moment gebouwd wordt. Het bestuur is in zijn totaliteit verantwoordelijk voor het onderhouden van het schoolgebouw nadat deze is overgedragen door het lokale comité en de Stichting aan de lokale bevolking van de wijk of het dorp. Uit interesse zal de Stichting in de toekomst met dit lokaal verkozen contact onderhouden. Echter de Stichting speelt geen enkele rol meer in de besluitvorming na afloop van het project. Indien gewenst kan het op zijn hoogst een adviserende rol spelen. Katholieke pastoor Een betrouwbare figuur voor de Stichting is Reverendo Padre Floriano Ceferino Vargas. Hij is een katholieke pastoor uit Waspam, een dorp gelegen aan de Rio Coco - de grens met Honduras. Hij is een zeer gerespecteerde figuur in de Miskito en Mayangna samenleving. Hij spreekt bovendien beide inheemse talen en moet voor zijn werk als pastoor regelmatig afreizen naar de meeste afgelegen dorpen in de regio Rio Coco29. Hij is bij uitstek de man die weet wat er speelt in zijn regio. Floriano koppelt de verzoeken om verbeterde onderwijsvoorzieningen vanuit verschillende dorpsbesturen naar de Stichting en brengt ons in contact met het bestuur van een dorp. Naar de lokale bevolking toe fungeert Floriano als representant van Stichting SamenScholen. In situaties waar de taal een barrière opwerpt, is hij onze spreekbuis. Stichting Marijn In Puerto Cabezas heeft onze Stichting het geluk dat daar nog een Nederlandse Stichting werkzaam is, namelijk Stichting Marijn. Stichting Marijn wordt gerund door Jet van Os, die zelf in Puerto Cabezas woont. Bij ons pilot project heeft Stichting SamenScholen in meerdere situaties de samenwerking gezocht met Stichting Marijn, bijvoorbeeld bij de onderhandelingen met de lokale notaris over de aankoop van het perceel voor de school in Nueva Jerusalem. Over zeer praktische vragen kunnen wij ook altijd bij de Stichting Marijn terecht. 29

De Rio Coco regio beslaat een groot deel van het noorden van de provincie RAAN


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

30 Stichting


31

9. Marketing & Communicatie Eén van onze doelstellingen op de korte en middellange termijn is: Stichting SamenScholen op de kaart zetten in Nederland. Dit moet ertoe leiden dat ook het aantal donateurs en fondsen in de loop van de tijd toeneemt. Bij onze fondsenwerving richten wij ons op meerdere doelgroepen, namelijk: particulieren, bedrijven, scholen, overheidsinstellingen en non-profit organisaties. Iedere doelgroep benaderen we op een aparte wijze. Een goed uitgedacht Marketing & Communicatieplan is hierbij een vereiste. In onderstaand schema staan de hoofdpunten uit het Marketing & Communicatie plan aangegeven. Deze worden verder uitgelegd in onderstaande paragrafen. Doelgroep

Doelstelling

Marketingtool

Communicatiemiddel

Particulieren

Fondsenwerving Bewustwording

 Incassokaart  Donateurformulier  Benefietavond

Bedrijven


 Benefietseminar  Club OVN

Persoonlijk Internetcampagne Nieuwsbrief Vermelding op de website Mailmarketing Persoonlijk

Scholen


 Lesprogramma

Non-profit organisaties Overheidinstellingen

Fondsenwerving

 Fondsaanvraag

Persoonlijk afspraken maken op scholen Persoonlijk bewust maken van kinderen Briefwisseling naar de ouders Mail

Fondsenwerving

 Subsidieaanvraag

Mail

9.1 Particulieren Particuliere donateurs zijn mensen die structureel naar de Stichting een klein bedrag overmaken, dat varieert van vijf tot twintig euro in de maand. Dit gebeurt door middel van automatische incasso’s aan het einde van iedere maand. Naast fondsenwerving is de doelstelling van de Stichting tevens om de (potentiële) donateurs bewust te maken van de beperkte onderwijsvoorzieningen aan de Oostkust van Nicaragua en welke gevolgen dit heeft voor de regio in haar algemeenheid. Incassokaarten

Figuur 6: Incassokaart, handmatig in te vullen Stichting SamenScholen

Postbus 714

Particuliere donateurs geven toestemming voor het automatisch incasseren vanuit de Stichting door het invullen van een incassoformulier. Aanvankelijk kon dat alleen door het handmatig invullen van een incassokaart [zie figuur 6]. Het werven van particuliere donateurs begint bij het persoonlijke netwerk van de bestuursleden van de Stichting. Incassokaarten zijn handig wanneer iemand uit de persoonlijke omgeving zich geïnteresseerd toont in de Stichting. Wanneer het desbetreffende 3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

31 Stichting


32

bestuurslid de incassokaart op zak draagt kan de belangstellende op datzelfde moment de incassokaart invullen en ondertekenen en zo donateur te worden van Stichting SamenScholen. Met deze methode speel je als Stichting voornamelijk in op de gunfactor. De mensen uit jouw persoonlijke netwerk kennen jou persoonlijk en hebben zo een gezicht bij de Stichting. Het worden van donateur doen ze uiteraard omdat ze het een goed doel vinden. Het nadeel hiervan is echter dat het persoonlijke netwerk op een gegeven moment is uitgeput. Bovendien blijkt uit de praktijk dat veel mensen liever eerst rustig op de website kijken om vervolgens, zonder ‘onder druk’ te worden gezet, donateur te worden. Donateurformulier op de website Daarom heeft de Stichting ervoor gezorgd dat belangstellenden ook via de website donateur kunnen worden. Sinds augustus 2009 kunnen donateurs ook digitaal via de website [zie figuur 7]een donateurformulier invullen. Het voordeel hiervan is dat mensen eerst uitgebreid de informatie over de Stichting kunnen doorlezen en een beter beeld hebben bij wat de Stichting doet. Bovendien wordt op deze wijze ook aan mensen buiten ons persoonlijke netwerk de mogelijkheid geboden donateur te worden. Internetcampagne Het werven van particulieren donateurs zal in de toekomst via internet gaan. Door middel van een internetcampagne waarbij Nederlandse particulieren de mogelijkheid krijgen om kinderen in Nicaragua te sponsoren met concrete zaken zoals een lesbank, een tafel, schoolboeken, schrijfmateriaal en een rugzak. De keuze om hiervoor internet te gebruiken heeft ook als reden dat het ecologisch verantwoord is. Stichting SamenScholen streeft duurzaamheid na in haar projecten in Nicaragua, maar ook in onze fondsenwervingmethoden. Daarom verkiest de Stichting het gebruik van internet en email boven het uitprinten en laten drukken van promotiemateriaal of communicatiemiddelen. Als er toch iets in papiervorm moet worden geleverd, dan gebruiken wij hierbij in de regel gerecycled papier en het lettertype Ecofont30. Bovendien is een internetcampagne ook een goedkoper marketingtool en communicatiemiddel, aangezien je niet te maken krijgt met druk- en verzendkosten. Nicaragua op het netvlies gebrand Bij deze internetcampagne is het voor de Stichting van belang dat haar projecten in beeld worden gebracht. In de eerste plaats moeten mensen een beeld hebben bij de projecten omdat het voor velen anders een ‘ver van mijn bed show’ blijft31. Men moet de kans krijgen om zich te kunnen identificeren met de bewoners van de Oostkust van Nicaragua. Daarbij is het tevens van belang om particulieren die reeds donateur zijn, goed op de hoogte te houden van de ontwikkelingen die de Stichting doormaakt. Ook hierbij is het gebruik van beeldmateriaal essentieel. De internetmiddelen die wij hiervoor gebruiken zijn onder andere nieuwsbrieven die we ieder half jaar aan belangstellenden en donateurs per mail verstuurd worden. Na ieder afgerond project proberen we de donateurs zo concreet mogelijk laten zien wat zij hebben gesponsord, door ze ook een link te sturen naar een filmpje waarop het bouwproces zichtbaar is of foto’s van basisschoolleerlingen met hun rugzak vol schoolboeken. 30

Een lettertype wat 20% minder inkt gebruikt en daardoor milieuvriendelijker is. Uiteraard geldt dit niet alleen voor particulieren, maar ook voor bedrijven, scholen, non profit organisaties en overheidsinstellingen. 31


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

32 Stichting


33

Benefietactiviteit Jaarlijks organiseert Stichting SamenScholen eind januari ook een benefietdag waarop alle ‘vrienden’ van de Stichting en andere belangstellenden worden uitgenodigd. In een ruime locatie in Utrecht verzorgt de Stichting een informele middag en avond die volledig in het teken staat van Nicaragua en de projecten van de Stichting. Op deze dag betalen particulieren voor een plaatsje aan tafel. Hiervoor krijgen ze een diner, drankjes, entertainment en de mogelijkheid om artesania32 te kopen33. De genodigden zijn vrijwel allemaal mensen die al betrokken zijn bij de Stichting en waarvan de persoonlijke gegevens bekend zijn. Daarom is de beste manier om deze mensen te bereiken via een (extra) nieuwsbrief en een vermelding van de activiteit op de website. Uiteraard kan iedere genodigde introducés meenemen.

9.2 Bedrijven Stichting SamenScholen richt zich met name op het midden en kleinbedrijf (MKB). MKB is een belangrijke doelgroep voor Stichting SamenScholen op meerdere vlakken. Allereerst wat betreft de fondsenwerving. Bedrijven doneren over het algemeen grotere bedragen dan particulieren. In tegenstelling tot de particuliere donateurs gaat het hier vaak om niet-structurele bijdragen. Daarnaast kunnen bedrijven bijdragen door middel van bartering. Dat houdt in dat bedrijven geen financiële bijdrage leveren aan de Stichting, maar bijdragen in de vorm van kennis of in natura.34 Op die manier kunnen we grote kostenposten weg sponsoren. Net als bij de doelgroep particulieren is ook voor bedrijven het bewustwordingsproces een van de doelstellingen naast fondsenwerving. Benefietseminars Bedrijven proberen we met name te bereiken door benefietseminars te organiseren. Ieder kwartaal organiseert Stichting SamenScholen op Buitenplaats Slangevegt35 een benefietseminar voor geïnteresseerde bedrijven. Ieder benefietseminar heeft haar eigen thema. Deze thema’s sluiten aan bij de principes van de Stichting, zoals: ecologische materialen, duurzame energie, maatschappelijk betrokken ondernemen. Bij ieder seminar nodigen we een gastspreker uit, die vrij van kosten een lezing houdt. Voorafgaand nodigen we een dertigtal bedrijven uit wier interesse aansluiten bij het thema. Deze bedrijven betalen om aanwezig te zijn bij deze lezing. Het seminar wordt afgesloten met een borrel. Met deze seminars wil de Stichting ook mond op mond reclame stimuleren om op die wijze haar netwerk verder uit te breiden. Op deze manier haalt de Stichting enerzijds geld binnen en vergoot anderzijds haar netwerk. Club Kupia Kumi Bij ieder seminar wordt ook een gedeelte van de tijd gereserveerd om de bedrijven te informeren over de Stichting en haar projecten. Het is de bedoeling dat enthousiaste bedrijven, naast het betalen voor het seminar ook op de langere termijn betrokken blijven bij de Stichting.

32

Kunst die overwegend met de hand wordt gemaakt. Vrienden van de Stichting verkopen kunst en handwerk. De opbrengst hiervan gaat naar de Stichting. 34 Bijvoorbeeld het Notariskantoor Groeneweg dat kosteloos de Stichtingstatuten in orde maakte en notariële adviezen geeft of Drukkerij-Pascal die gratis flyers en posters drukte. 35 Een restaurant, gelegen aan de rivier de Vecht, in Breukelen. [www.slangevegt.nl] 33


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

33 Stichting


34

Ondernemers die eenmalig een groot bedrag doneren (meer dan € 4.500) of jaarlijks meer dan € 1.500 over de periode van minimaal drie jaar, worden lid van de Club Kupia Kumi36. Wie lid wordt van de Club krijgt een marketing pakket vanuit de Stichting, met daarin verschillende voordelen vanuit de Stichting, mogelijkheden om hun maatschappelijke betrokkenheid naar buiten uit te dragen en intern te communiceren. Clubleden kunnen bijvoorbeeld benefietseminars en activiteiten in de toekomst gratis bijwonen, ze krijgen een vermelding op onze website, kunnen een banner van de Stichting op de eigen website plaatsen, krijgen een fotokalender voor op hun kantoor en hebben de mogelijkheid om het eigen bedrijfspersoneel als vrijwilligers te laten meehelpen bouwen bij bouwprojecten in Nicaragua.

9.3. Scholen In het kader van het bewustwordingproces van de jongeren in onze samenleving, richt Stichting Samenscholen zich ook tot de Nederlandse scholen. Dit zijn voornamelijk basisscholen. Dit doen we in de vorm van lesprogramma’s, die gevolgd worden door een activiteit waarbij de desbetreffende school geld inzamelt voor het financieren van de projecten van de Stichting. Lesprogramma Op deze scholen verzorgt de Stichting een les van anderhalf uur, waarin we gebruik maken van lesmateriaal wat eigenhandig vervaardigd is en veel beeldmateriaal in de vorm van een PowerPoint Presentatie gemaakt van foto’s. De les is gebaseerd op de situatie waarin de Nicaraguaanse leeftijdsgenootjes van de (basisschool) leerlingen naar school gaan. Het is een pedagogisch verantwoorde les, waarin zowel geschiedenis, topografie, sociologie en taal aan de orde komt. Op een leuke interactieve manier krijgen de leerlingen een idee van Nicaragua en wat Stichting SamenScholen daar doet. Stichtingspaarpot De meeste scholen zien niks in het organiseren van benefietactiviteiten met de basisschoolleerlingen. Daarom heeft de Stichting het de school zo gemakkelijk mogelijk gemaakt. De kinderen kunnen meesparen met Stichting SamenScholen door middel van een spaarpot37 die gedurende een bepaalde (met de desbetreffende school afgesproken) periode, in de klas staat. Hierin kunnen zij of de ouders van de leerlingen een bijdrage doen. Dit communiceren we door middel van een brief aan de ouders van deze leerlingen. Uiteraard staat de Stichting ook positief tegenover het organiseren van benefietactiviteiten door samen met de school en / of de leerlingen. In bepaalde mate willen we daar ook graag een handje bij helpen, door middel van bijvoorbeeld het verzorgen van promotiemateriaal om mee te denken over de invulling.

9.4. Overheidsinstellingen Tot op heden heeft Stichting SamenScholen nog geen beroep gedaan op overheidsinstellingen in Nederland met betrekking tot de fondsenwerving. Daar willen we op de korte termijn verandering in brengen. Via digitale aanvraagformulieren kan je als Stichting een beroep doen op de beschikbare 36 37

De naam van de Club ligt nog niet vast. ‘Kupia Kumi’ is Miskito voor ‘met zijn allen’ ofwel ‘één hart’. Zelfgemaakt van duurzame (recyclebare) materialen


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

34 Stichting


35

subsidies. Het nadeel hiervan is dat het een enorme bureaucratische en tijdrovende manier van fondsenwerving is.

9.5 Non-profit organisaties In Nederland zijn er veel non-profit organisaties die geld doneren aan concrete projecten zoals die van Stichting SamenScholen. Sommige van hen hebben een website waarop heel specifiek een aanvraag om een fonds kan worden gedaan. Andere organisaties hebben geen website en geen voorwaarden waaraan een aanvraag moet voldoen. In dat geval nemen wij, zo mogelijk, contact op met de desbetreffende organisatie met de vraag welke documenten de aanvraag moet bevatten om in aanmerking te komen voor financiering.

9.6 Free Publicity Om meer naamsbekendheid te verwerven probeert Stichting SamenScholen een brede doelgroep te bereiken via verschillende media. Hieronder valt het internet, de geschreven media en televisie. Website Stichting SamenScholen heeft een website38 waarop alle informatie over de Stichting te vinden is. Ook bevat de website verschillende links naar (officiële) documenten zoals het jaarverslag, de begroting en de nieuwsbrief. Op de website zetten we regelmatig updates in de vorm van korte nieuwsberichten. Hierdoor raakt de website niet verouderd. Banner Bedrijven waarmee we samenwerken, die lid zijn van Club Kupia Kumi kunnen een banner van de Stichting op hun eigen website plaatsen. Deze banner is een link waarmee bezoekers van hun eigen bedrijfswebsite kunnen doorklikken naar de website van de Stichting. Mail Ieder half jaar verstuurt Stichting SamenScholen aan alle particuliere donateurs, ‘vrienden’ van de Stichting en belangstellende bedrijven en organisaties een nieuwsbrief waarin de laatste nieuwsfeiten over de Stichting en haar projecten staan vermeld. Bij activiteiten die de Stichting organiseert hebben we ook de mogelijkheid om de verschillende doelgroepen per mail hierop te attenderen. Email marketing Verschillende organisaties en bedrijven helpen Stichting SamenScholen ook door middel van email marketing te doen, waarbij ze een boodschap vanuit de Stichting doorsturen naar hun eigen (zakelijke) netwerk. Hyves, Facebook & LinkedIn Stichting SamenScholen heeft ook een Hyves pagina, waarop voornamelijk foto’s en vacatures voor vrijwilligers worden geplaatst. De Stichting is nog bezig met een pagina op facebook en LinkedIn. 38

www.stichtingsamenscholen.org


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

35 Stichting


36

Twitter Gedurende de bouwprojecten kunnen belangstellenden het bouwproces volgen doordat er dagelijks op Twitter een update wordt gegeven. Geschreven media We proberen zoveel mogelijk naamsbekendheid te creëren door middel van de geschreven media, waarvan de doelgroep aansluit bij die van de Stichting. Gratis advertenties In de dagkrant van het jaarlijks terugkerende Latijns Amerikaanse Film Festival (LAFF) zetten we vanuit de Stichting een advertentie. Film & TV Gedurende ons pilotproject (zowel de voorbereiding als het bouwproces) maakt een filmploeg opnames, die vervolgens worden gemonteerd tot verschillende filmproducten. Het eerste product is een promofilm (3 minuten) dat we kunnen gebruiken bij benefietactiviteiten, zoals het benefietseminar en de benefietdag, maar ook op scholen. Hierin vertelt het bestuur van de Stichting over het Wie?, Waarom? en Hoe? van Stichting SamenScholen. Dit promofilmpje komt ook op onze website te staan. Het tweede product is een lange versie van de film (50 minuten). Hier is meer ruimte om ook de diepte in te gaan. Deze documentaire, waarbij ook het bouwproces uitgebreid aan bod komt, willen we na afloop van het pilot project onder meer gaan gebruiken als marketing tool voor vervolgprojecten van de Stichting. Deze documentaire zullen we uitzenden via IDTV of Llink. Bezoekers van onze website kunnen hem ook bekijken via een link naar YouTube. Het derde product is een korte versie van de documentaire (8 minuten), die wij kunnen plaatsen op onze website en eventueel ook bij benefietactiviteiten kunnen tonen. Het vierde product is een filmpje wat is gemonteerd als Infomercial, ofwel promotiefilmpje (halve minuut). Dit is een lange televisiereclame. Deze Infomercial heeft als doel: het werven van nieuwe donateurs en fondsen. Het is de bedoeling om deze Infomercial na ons pilot project op de Nederlandse televisie te vertonen. Filmdagboek Stagiaires van het ROC Amsterdam zullen de Stichting vanaf februari 2010 gaan helpen met het maken van filmpjes bij belangrijke activiteiten of gelegenheden van de Stichting. Deze filmpjes zullen worden getoond op ons website.


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

36 Stichting


37

10 Toekomst Stichting SamenScholen zal in de toekomst in zowel Nicaragua als Nederland haar methodologie optimaliseren. In Nicaragua gaat het om het verder ontwikkelen van het projectconcept en het basisschoolontwerp waardoor jaarlijks gemiddeld 150 kinderen toegang krijgen tot onderwijs. In Nederland betekent dit dat we steeds efficiënter gaan fondsenwerven, maar de aandacht voor het bewustwordingproces onverminderd laten. In beide landen richt de Stichting zich bovendien op het aanknopen en onderhouden van duurzame samenwerkingsverbanden, die bijdragen aan onze doelstellingen. Zodra het projectconcept zich heeft bewezen en het basisschoolontwerp duurzaam blijkt, wil de Stichting in contact treden met (overheid)organisaties die geïnteresseerd zijn in het implementeren ervan bij hun eigen bouwprojecten39. In deze context zal de Stichting een meer adviserende rol krijgen. Op deze manier kunnen er meerdere organisaties streven naar eenzelfde doel met behulp van een bewezen succesvolle methodologie. De Stichting zelf zal zich voorlopig concentreren op de Oostkust van Nicaragua. We sluiten echter niet uit dat ons projectconcept transporteerbaar is naar andere regio’s. De mogelijkheid om in de toekomst ook projecten neer te zetten buiten Nicaragua houden we daarom open. In de toekomst wil Stichting SamenScholen bovendien kijken op welke manier we de lokale bevolking (de omgeving) nóg meer bij het project kunnen betrekken. Hierbij denken we voornamelijk aan het creëren van lokale lucratieve initiatieven. Deze intentie zal echter altijd gekoppeld blijven aan de het verbeteren van de onderwijsvoorzieningen in de regio. Alternatieve inkomstenbronnen Verder staat Stichting SamenScholen open voor lokale initiatieven die als basis kunnen dienen voor alternatieve inkomstenbronnen in de dorpen waar zij haar projecten lanceert. Deze initiatieven moeten wel gekoppeld kunnen worden aan de hoofddoelstelling van de Stichting: het verbeteren van de onderwijsvoorzieningen. Hierbij wordt gedacht aan het stimuleren van lucratieve activiteiten waarbij de school de ruimte faciliteert. Bijvoorbeeld de keuken van een school die in de avonduren als dorpsrestaurant draait. Of een bibliotheek waar ook volwassenen tegen bepaalde tarieven boeken lenen. Een lucratieve activiteit in een dorp zou ook de ontwikkeling van toerisme kunnen zijn. De toeristische sector is zeer beperkt ontwikkeld aan de Oostkust van Nicaragua en daar valt voor de lokale bevolking nog een hoop wint te behalen.40 Met de projecten van de Stichting komen er ook verschillende Nederlandse vrijwilligers mee. Hier kan de lokale bevolking op inspelen en hier een alternatieve inkomstenbron van maken. Als er behoefte aan is, kan de Stichting de lokale bevolking hierin adviseren en het wellicht zelfs meenemen in haar projectconcept.

39 40

Mits dit een maatschappelijk doel dient. Jessica de Jaeger (2003) p. 81


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

37 Stichting


38

Bronvermelding       

Annelies Zoomers, ‘Linking livelihood strategies to development.’ Amsterdam: Royal Tropical Institute (1999) Jessica de Jaeger, ‘Toerisme als nieuwe economische activiteit aan de Atlantische kust van Nicaragua’, Afstudeerscriptie Universiteit Utrecht (2003) Jan P. pronk, In: Development and Change. Vol. 32 (2001), 611 – 629 ‘Aid as a Catalyst’ Nicaragua komitee Nederland en België, ‘De Costa Atlantica en de Sandinistische Revolutie; een reconstruktie.’ Antwerpen (1986) Tania Sirias, In: El Nuevo Diario, ‘Sin educación, minorías no saldrán de la pobreza.’ Managua (17 december 2008)41 Tim Brodhead, In: World Development. Vol. 15 (1987), 1-6 ‘NGO’s: In one year, Out the other?’ Willem Bos, ‘De Atlantische Kust van Nicaragua. Inheemse volken en autonomie’, Amsterdam: Stichting Grenzeloze Solidariteit (1993)

Het projectconcept kwam tot stand met hulp van ervaringsdeskundigen van organisaties, onderwijsinstituties en bedrijven:  Adrianne Jonquiére – Breure, bestuurslid CSR chicks & afgestudeerd TU Delft  Carlos Huijser, ex-voorzitter Stichting Zutphen steunt Nicaragua  Christel Brenninkmeijer, Stichting niños de Guatemala  Dorien van Schie, directeur Mpowering People  Erik Segers, Civiele Techniek; adviseur planning, risicomanagement en projectleiding  Fred Gonlag, ex-werknemer van Stedenband Nicaragua Nederland (LSBNN)  Hanneke Smits, projectcoördinator Stichting SAM  Jan-Egbert Bijlsma, architect & danktank Solid House Foundation  Jet van Os, ex-voorzitter Stichting Marijn  Joost Buiter, docent assistent TU Delft: duurzame energie  Joost Keuskamp, bioloog  Joralin Simons Flores, ex-directrice basisschool in Nueva Jerusalem  Klaas Wellinga, hoogleraar Universiteit Utrecht en ex-voorzitter Nicaragua Kommittée  Lenny van Gessel, Sociologe Latin & American Studies  Marcel Rector, fair trade innovator  Marieke de Leede, SNS bank: microkredieten  Marieke Schijvens, communicatieadviseur Kirkman Company  Martijn Schildkamp, Smart Shelter Foundation  Mila van Egmond, Sociologe Latin & American Studies  Olga Ketellapper, Sociologe Latin & American Studies  Peter Erkelens, TU/e stagecoördinator  Petra de Bruijn, bestuurslid Stichting Wildverband  Reonald Westerdijk, architect Stichting Stedenband Amsterdam Managua (SAM)  Reverendo P. Floriano Ceferino Vargas, katholieke pastoor in Waspan

41

Nationale krant in Nicaragua. Vertaling van de titel: ‘Zonder onderwijs zullen minderheden de armoede niet kunnen ontsnappen’. Stichting SamenScholen

Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

38 Stichting

Business plan Stichting SamenScholen  

39

Rianne Hensen, afgestudeerd Latijns Amerika Studies Wim Stroecken, directeur Solid House Foundation

En uiteraard met de medewerking van:  de Technische Universiteit Eindhoven  de ambassadeurs van Stichting SamenScholen  het lokale comité in Nueva Jerusalem


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

39 Stichting


40

BASISSCHOOLONTWERP Project Nueva Jerusalem, Puerto Cabezas, Nicaragua.


Postbus 714

3500 AS Utrecht

+31 (0) 6 510 611 67

40 Stichting

Businessplan Stichting SamenScholen

Recommend Documents