Bureau ART april 2012 Peter van der Zant

Omzien naar het NJO

eindrapport van een onderzoek onder oud-leden van het NJO/ Nederlandse Orkest- en Ensemble-Academie naar effecten van talentontwikkeling, in opdracht van het Fonds voor Cultuurparticipatie

Bureau ART april 2012 Peter van der Zant

Samenvatting en conclusies In december 2011 en januari 2012 voerde Bureau ART in opdracht van het Fonds voor Cultuurparticipatie en in samenwerking met het NJO een onderzoek uit onder oud-leden van het NJO/ Nederlandse Orkest- en Ensemble-Academie. In het onderzoek stond de vraag centraal welke effecten deelname aan het NJO heeft gehad op de persoonlijke ontwikkeling van de leden. Het onderzoek maakt deel uit van een serie onderzoeken naar de effecten van activiteiten gericht op talentontwikkeling die mede door het Fonds voor Cultuurparticipatie worden gefinancierd. Uit de effectmeting onder de oud-leden van het NJO kunnen de volgende conclusies worden getrokken1.

Talentontwikkeling dankzij NJO

De oud-orkestleden kijken in vrijwel alle gevallen positief terug op hun tijd bij het NJO en op de bijdrage die het spelen in het orkest heeft geleverd aan hun persoonlijke (talent)ontwikkeling: 97% zegt dat het spelen in het NJO heeft bijgedragen aan hun muzikale ontwikkeling; 95% geeft aan, dat zij bij het NJO veel hebben geleerd; 71% is dankzij het NJO bewuster geworden van wat zij in hun latere leven wilden gaan doen; bij 64% heeft het geholpen van muziek hun vak te maken; 58% zegt door het spelen in het NJO meer zelfvertrouwen te hebben gekregen; 51% heeft er sociale vaardigheden opgedaan die ook nu nog van pas komen; bij 37% heeft het geholpen om de juiste opleiding en/ of het juiste beroep te kiezen; bij 33% heeft het geholpen om op muzikaal gebied (inter)nationaal door te breken.

Opleiding

Thans volgt nog ruim de helft van de oud-orkestleden onderwijs. In driekwart van de gevallen gaat het om het conservatorium, in bijna een kwart van de gevallen om de universiteit. Degenen die geen onderwijs meer volgen, hebben bijna allemaal een opleiding aan het conservatorium afgerond, soms naast een universitaire studie.

Actief in muziek

Bijna alle oud-orkestleden zijn nu nog actief in de muziek, doorgaans als professional, 7% uitsluitend als amateur. Degenen die professioneel actief zijn, zijn doorgaans docent of lid van een muziekgroep, ensemble e.d. Degenen die als amateur actief zijn, zijn doorgaans lid van een orkest of lid van een harmonie, fanfare of brassband.

Thuis muziek maken

Bij de meeste oud-orkestleden werd er vroeger al thuis door vader/ moeder en/ of door broers / zussen actief muziek gemaakt; slechts bij 19% van de oud-orkestleden is dit niet het geval.

1

Door de geringe respons zijn de percentages slechts indicatief.

Omzien naar het NJO

Pagina 2

Achtergrondkenmerken van de respondenten

Van alle oud-orkestleden die de vragenlijst invulden is 20% een man en 80% een vrouw. De meeste respondenten zijn woonachtig in Nederland; 8% woont in een ander land. De meeste respondenten waren in de periode 2007-2011 in het NJO actief. De grootste groep respondenten woonde, toen ze in het NJO speelden, in Zuid-Holland (43%). Daarnaast worden Noord-Holland (21%), Utrecht (14%) en Limburg (12%) het meest genoemd.

Omzien naar het NJO

Pagina 3

Inhoudsopgave blz. Samenvatting en conclusies

2

1. Inleiding

5

2. De achtergrond van de oud-orkestleden

6

3. De opleiding van de oud-orkestleden

9

4. De mate waarin oud-orkestleden nog actief zijn in muziek

12

5. De effecten van deelname aan het NJO

16

Bijlage: Vragenlijst onderzoek NJO / Nederlandse Orkest- en Ensemble-Academie

Omzien naar het NJO

Pagina 4

1.

Inleiding

In opdracht van het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) voert Bureau ART in 2012 een serie onderzoeken uit onder ex-deelnemers van culturele instellingen en evenementen, zoals het Prinses Christina Concours, Jeugdorkest Nederland, Theatergroep Dox, NJO/ Nederlandse Orkest- en Ensemble-Academie, De Noorderlingen en Popwaarts. In de onderzoeken staat de vraag centraal welke effecten deelname aan dergelijke culturele instellingen heeft gehad, in het bijzonder op de ontwikkeling van jonge talenten. De onderzoeken zijn simpel van opzet. Elke culturele instelling stelt een bestand samen met mailadressen van deelnemers van de afgelopen jaren. Aan deze ex-deelnemers wordt eerst gevraagd of zij bezwaar hebben om aan het onderzoek deel te nemen. Vervolgens ontvangen zij per mail een link naar een digitale vragenlijst en na twee weken een herinneringsmail. De digitale vragenlijst is kort en bevat vragen als: wat doe je nu? ben je nog actief? als prof of als amateur? hoe kijk je terug op jouw deelname? heeft het jou geholpen om je talenten verder te ontwikkelen? Bureau ART stelt per culturele instelling een rapportage samen met de hoofdlijnen van de uitkomsten. De onderzoeken hebben meerdere doelen: - Ze leveren inzicht in de effecten van de inspanningen om jonge talenten in de kunsten zich te laten ontwikkelen; inzicht in deze effecten is zowel voor het Fonds voor Cultuurparticipatie als voor de betreffende culturele instelling van belang. - Ze geven gezamenlijk een algemeen inzicht in het proces van talentontwikkeling in de kunsten. Daarnaast vormen de onderzoeken een voorbeeld hoe op eenvoudige wijze en met bescheiden middelen effectmeting van andere talentontwikkelingsprojecten van het FCP kan worden georganiseerd. Dit is het eindrapport over het onderzoek bij de oud-leden van NJO/ Nederlandse Orkest- en Ensemble-Academie. In tegenstelling tot de andere culturele instellingen zond NJO de digitale enquête (zie bijlage) zelf naar 431 oud-leden Daarvan zonden er 43 de enquête ingevuld terug aan NJO. Een zeer lage respons derhalve van 10% (bij de andere onderzoeken lag de respons tussen de 34% en 63%). De uitkomsten van het onderzoek zijn derhalve slechts indicatief. In hoofdstuk 2 gaan we eerst in op de achtergrond van de oud-orkestleden. In hoofdstuk 3 kijken we naar de (muzikale) opleiding van de orkestleden. Hoofdstuk 4 gaat in op de vraag of de oud-orkestleden nog steeds actief zijn in de muziek. Hoofdstuk 5 beschrijft de effecten van deelname aan NJO op de ontwikkeling van de oud-orkestleden. In kaders in de tekst vindt u typerende uitspraken van oud-orkestleden. Het NJO (Orkest van de 18e eeuw) was mijn eerste aanraking met oude instrumenten. Dit heeft mij aangezet om de richting van de authentieke uitvoeringspraktijk in te gaan. Nu volg ik mijn Master baroktrombone in Köln en ben ook zeer actief in deze richting. Het NJO heeft dus in die zin een grote invloed op mijn carrière gehad!

Omzien naar het NJO

Pagina 5

2.

De achtergrond van de oud-orkestleden

Van alle oud-orkestleden die de vragenlijst invulden (respondenten) is 20% een man en 80% een vrouw (grafiek 1).

Grafiek 1: Verdeling man-vrouw 20% man vrouw 80%

Het was heel waardevol en motiverend om bij het NJO met andere muziekstudenten van hetzelfde niveau samen te spelen. Ik heb verdere orkestervaring opgedaan en bijzonder repertoire gespeeld, zoals 'Lontano' van Ligeti.

De meeste respondenten (92%) zijn woonachtig in Nederland; 8% woont in een ander land.

Grafiek 2: Verdeling Nederland – ander land

8% Nederland ander land 92%

Zeer leerzaam door met allemaal gemotiveerde musici te werken. De dirigenten waren ook goed om mee te werken. Het was ook leerzaam om in een korte periode zo intensief bezig te zijn. Daarnaast breid je je netwerk uit.

Omzien naar het NJO

Pagina 6

De grootste groep (80%) van de respondenten is geboren in de periode 1981-1990, dus 21 – 30 jaar oud.

Grafiek 3: Leeftijdsverdeling 8%

12%

31-40 jaar 21-30 jaar <21 jaar

80%

De meeste respondenten waren in de periode 2007- 2011 actief (grafiek 4).

Grafiek 4: Percentage deelnemers dat in bepaald jaar actief was in NJO 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 0%

10%

Omzien naar het NJO

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Pagina 7

Super! Fantastische tijden gehad! Op m’n 18e gaf mijn zomer bij het NJO de doorslag om de muziek in te gaan!

De grootste groep respondenten woonde, toen ze in het NJO speelden, in Zuid-Holland (43%). Daarnaast worden Noord-Holland (21%), Utrecht (14%) en Limburg (12%) het meest genoemd (grafiek 5).

Grafiek 5: Provincie waar orkestlid destijds woonde Overijssel Zuid-Holland Gelderland Groningen Noord-Holland Friesland Limburg Utrecht Noord-Brabant Drenthe Flevoland Zeeland Anders 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Bij ‘anders’ wordt België genoemd. Veel mensen leren kennen, heel leuk om op hoog niveau en met goede dirigenten en studiebegeleiders te werken. Heerlijke weken in Apeldoorn.

Omzien naar het NJO

Pagina 8

3.

De opleiding van de orkestleden

Thans volgt nog ruim de helft (57%) van de oud-orkestleden onderwijs (grafiek 6).

Grafiek 6: Volg je nu nog onderwijs?

43% ja nee 57%

Door het vele spelen bij NJO veel ervaring op gedaan en daarmee veel geleerd. Dus ook bijgedragen aan mijn muzikale ontwikkeling. Dit was breder bij het NJO dan op het conservatorium, omdat je intensiever met orkest en samenspel bezig bent en omdat je met mensen op een hoger niveau musiceert en met goede dirigenten.

In driekwart van de gevallen (75%) gaat het om het conservatorium, in bijna een kwart van de gevallen (21%) om de universiteit (grafiek 7).

Grafiek 7: Wat voor onderwijs volg je nu? ander onderwijs universiteit ander hbo hbo conservatorium vooropleiding conservatorium havo/ vwo 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Bij ‘anders’ wordt genoemd:

Contractstudent aan conservatorium Den Haag, student Ligeti Academy.

Omzien naar het NJO

Pagina 9

Ik vond het een hele leuke ervaring, alles was goed geregeld. De muziek was ook mooi, maar het was jammer dat onze partijen (trompet) makkelijk waren.

De overige respondenten volgen geen onderwijs meer. Het allergrootste deel daarvan (83%) heeft als hoogste vorm van onderwijs het hoger beroepsonderwijs afgerond, de rest de universiteit (grafiek 8).

Grafiek 8: Wat is de hoogste vorm van onderwijs die je hebt afgerond? universiteit hbo havo/ vwo mbo/ roc vmbo anders 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

Bij ‘anders’ wordt genoemd: Master

Ik heb heel veel van het NJO geleerd, zowel van elkaar als van de dirigenten en coaches, die stuk voor stuk allemaal hun eigen ideeën en interpretaties hebben. Je bevindt je in een erg motiverende omgeving met alleen maar musici, die (bijna) allemaal hetzelfde doel willen bereiken: een paar fantastische concerten geven, op een zo hoog mogelijk niveau, voorbereid in een paar dagen, en daarnaast een gezellige tijd hebben met alle deelnemers. Er is zoveel positieve energie dat je er helemaal voor gaat.

Omzien naar het NJO

Pagina 10

Bijna alle respondenten (90%) die geen onderwijs meer volgen hebben een opleiding aan het conservatorium afgerond (grafiek 9).

Grafiek 9: Heb je (ook) een opleiding aan het conservatorium gevolgd?

0%

10%

24%

ja, naast een universitaire of andere hbo-opleiding ja, uitsluitend hbo conservatorium nee anders

66%

Ik heb NJO als heel leerzaam, gezellig en leuk ervaren. Zo veel op een dag bezig zijn met muziek en na een week al resultaat te zien is echt tof. Heb ook met inspirerende dirigenten gewerkt en de programma´s zijn afwisselend en leuk om in te studeren. De sfeer is top en NJO zorgt er in ieder geval voor dat ik, hoewel ik er niet voor heb gekozen om conservatorium te gaan doen, toch nog op hoog niveau kan blijven spelen, wat voor mij toch wel de uitdaging erin houdt.

Bij ‘anders’ wordt genoemd: Geprobeerd conservatorium te combineren met universiteit, maar dat was lastig, aangezien je voor muziek alleen 100% kan gaan. Na twee jaar universiteit laten vallen en gekozen voor muziek. Jongtalentenklas en vooropleiding. Na en naast promotiestudie. Niet afgemaakt.

Het NJO begon voor mij op een tijd dat ik erg aan mijzelf en mijn kunnen twijfelde. Alleen al meedoen was op dat moment een goede boost. Je speelt in een orkest met geweldige musici, inspirerende dirigenten en solisten. Je merkt dan ook wat voor werkwijze van dirigenten/aanvoerders/coaches je wel en welke je niet aanspreken. Doet er dan ook weer ideeën op om die later zelf toe te passen. Je leert er in een orkest functioneren, maar ook het sociale aspect moet je niet vergeten. Je doet er contacten op die je later ook weer kunnen helpen. Zo heb ik voor een eenmalig project een orkestje bij elkaar moeten zoeken. Uiteraard zaten daar een aantal mensen in die ik via het NJO had leren kennen.

Omzien naar het NJO

Pagina 11

4.

De mate waarin oud-orkestleden nog in muziek actief zijn

Bijna alle oud-orkestleden zijn momenteel nog actief in de muziek; slechts 5% is niet (meer) actief in de muziek (grafiek 10).

Grafiek 10: Ben je momenteel nog actief in de muziek? 5%

2%

ja nee anders

93%

Bij ‘anders’ wordt genoemd: Amateur en student.

Door de goede coach die ik bij het NJO heb gehad, heb ik geleerd hoe een houtblazersgroep in elkaar zit, wie naar wie moet luisteren, hoe je überhaupt samen kunt spelen, en wat belangrijk is over de andere instrumenten te weten, om een samenspel mogelijk te maken. Ik heb geleerd hoe de verhoudingen tussen instrumenten en musici in elkaar zitten. Dit heeft me voor verdere projecten in andere orkesten, en vooral ook voor mijn huidige baan, erg geholpen. Ik heb tijdens mijn twee weken NJO geleerd hoe ik in een orkest kan en moet functioneren. Met vooral dank aan de coach.

Bijna alle oud-orkestleden die actief zijn in de muziek (71+22=93%) is professioneel actief in de muziek, 7% uitsluitend als amateur (grafiek 11).

Grafiek 11: Ben je professioneel actief of als amateur?

7% 22% als professional zowel professioneel als amateur als amateur 71%

Omzien naar het NJO

Pagina 12

Degenen die professioneel actief zijn in de muziek, zijn doorgaans docent of lid van een muziekgroep, ensemble e.d.

Grafiek 12: Aard van activiteit als professional in muziek docent lid van muziekgroep, ensemble e.d. lid van symfonieorkest

dirigent

lid van kamerorkest

anders 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Bij ‘anders’ staat o.a. vermeld: All round uitvoerend en docerend Freelance (3x) Losse schnabbels Remplaçant (2x) Solist en componist/ orkestrator Uitvoerend muzikant in lichte muziek Orkest van de Koninklijke Luchtmacht Organisatie schoolmusical en culturele avonden Schnabbelen bij ensembles en symfonieorkesten.

Het NJO heeft mij de basis van professioneel orkestspel geleerd. Spelen in een orkest is veel meer dan alleen de juiste noten met het juiste ritme spelen. Samenspel, het functioneren als een groep en individu op hetzelfde moment. Dat soort zaken worden erg nauwkeurig behandeld. Ook de inspirerende dirigenten (voor mij Ludovic Morlot en Reinbert de Leeuw) hebben mij een onvergetelijke ervaring bezorgd. Na mijn eerste NJO ervaring besefte ik dat ik echt later in een orkest wil spelen.

Omzien naar het NJO

Pagina 13

Degenen die als amateur actief zijn in de muziek, zijn doorgaans lid van een orkest of van een harmonie, fanfare of brassband (grafiek 13).

Grafiek 13: Aard van activiteit als amateur in muziek lid van een orkest

lid van een andersoortige muziekgroep, ensemble e.d.

lid van harmonie, fanfare, brassband

anders

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

Het NJO gaf mij de mogelijkheid om ervaring op te doen in het spelen in een symfonieorkest van niveau. In Nederland is het al lastig om orkestervaring op te doen en het NJO is een fantastische manier om die ervaring te krijgen. Ook het ontmoeten van inspirerende dirigenten en medemuzikanten was erg leuk en leerzaam.

Van de drie oud-orkestleden die momenteel niet actief zijn in de muziek (noch als professional, noch als amateur) hebben er twee wel plannen om actief te worden, bijvoorbeeld lid worden van een orkest. Ik ben uiteindelijk aangenomen bij het EUYO, mede dankzij auditie-ervaring opgedaan bij het NJO. Heb veel geleerd bij het NJO, hoewel ik het aan het einde jammer vond dat het niet echt meer een eer was om te worden aangenomen. Mensen moesten worden gesmeekt om mee te doen.

Omzien naar het NJO

Pagina 14

Veel geleerd en leuk dat ik uiteindelijk tweede violen kon aanvoeren en 2 e concertmeester kon zijn. Miste wel heel erg de social banding die je wel bij NSO en Nesko hebt. Vond de groep meestal een beetje suf en kneuzig en soms kwam er niet veel op gang qua feesten. Feestcommissies instellen zou geweldig zijn. Ook een jaarlijkse zomertournee met één grote groep zou leuker zijn dan die losse projecten in de zomer. Eerste jaren wel ontzettend leuk gehad.

Bij de meeste orkestleden werd er vroeger al thuis door vader en/ of moeder en vaak ook door broers of zussen actief muziek gemaakt; slechts bij 19% van de deelnemers is dit niet het geval.

Grafiek 14: Werd/ wordt er bij jou thuis actief muziek gemaakt? ja, mijn broer(s) of zus(sen)

61%

ja, mijn vader en/of moeder

70%

nee

19%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Ik heb er heel veel geleerd wat betreft orkestgedrag en discipline, maar ook veel repertoirekennis opgedaan. Natuurlijk heeft het NJO bijgedragen aan mijn muzikale ontwikkeling, je leert er heel veel in een paar weken. De selectie voor het NJO is een bevestiging geweest voor mij, dat ik op de goede weg was, je twijfelt toch veel aan jezelf. Het NJO kan deuren openen en heeft veel aanzien in de orkesten. Dit heeft voor mij dan ook gezorgd voor een paar schnabbels.

Omzien naar het NJO

Pagina 15

5.

De effecten van deelname aan het NJO

In de vragenlijst werd een aantal stellingen aan de oud-orkestleden voorgelegd over de effecten van deelname aan het NJO. Bij alle oud-orkestleden geven aan dat zij er veel geleerd hebben en dat het heeft bijgedragen aan hun muzikale ontwikkeling. Maar bij een ruime meerderheid van de deelnemers heeft het ook geholpen van muziek hun vak te maken. Ook heeft het de orkestleden bewuster gemaakt van wat zij in hun latere leven wilden gaan doen (grafiek 15).

Grafiek 15: Scores op stellingen over waarde van deelname aan het NJO Het heeft mij geholpen om op muzikaal gebied (inter)nationaal door te breken. Het heeft mij geholpen van muziek mijn vak te maken.

Ik heb er meer zelfvertrouwen door gekregen.

Ik heb er sociale vaardigheden opgedaan die nu nog van pas komen.

Het heeft bijgedragen aan mijn muzikale ontwikkeling.

Het heeft mij geholpen om de juiste opleiding en/of het juiste beroep te kiezen. Het heeft mij bewuster gemaakt van wat ik in mijn latere leven wilde gaan doen.

Ik heb er veel geleerd.

0% volstrekt niet mee eens

Omzien naar het NJO

10%

niet mee eens

20%

30%

40%

50%

60%

deel mee eens, deels niet mee eens

70% mee eens

80%

90%

100%

helemaal mee eens

Pagina 16

Van alle orkestleden is 95% het dus (helemaal) eens met de stelling ‘ik heb er veel geleerd’. Van alle orkestleden is 71% het (helemaal) eens met de stelling ‘Het heeft mij bewuster gemaakt van wat ik in mijn latere leven wilde gaan doen’. Van alle orkestleden is 37% het (helemaal) eens met de stelling ‘Het heeft mij geholpen om de juiste opleiding en/ of het juiste beroep te kiezen’. Van alle orkestleden is 97% het (helemaal) eens met de stelling ‘Het heeft bijgedragen aan mijn muzikale ontwikkeling’. Van alle orkestleden is 51% het (helemaal) eens met de stelling ‘Ik heb er sociale vaardigheden opgedaan die nu nog van pas komen’. 58% van de orkestleden is het (helemaal) eens met de stelling ‘Ik heb er meer zelfvertrouwen door gekregen’. 64% van de orkestleden is het (helemaal) eens met de stelling ‘Het heeft mij geholpen van muziek mijn vak te maken’. 33% van de orkestleden is het (helemaal) eens met de stelling ‘Het heeft mij geholpen om op muzikaal gebied (inter)nationaal door te breken’. Ik vond het heel erg leuk om in het NJO te spelen. Reinbert de Leeuw was/is een uitstekende dirigent die wist hoe hij het beste resultaat uit ons kon krijgen. Het NJO motiveerde ons en gaf ons uitdagende stukken om te spelen die vervolgens veel succes hadden bij het publiek. De repetities waren wel erg zwaar (veel uren achter elkaar de hele dag) wat af en toe zorgde voor last van de rug en schouders. Ik vind dat het NJO erg belangrijk is voor de ontwikkeling van elke jonge musicus op zowel muzikaal als sociaal niveau.

Dit wordt als volgt toegelicht. -

-

-

Ik heb bij het NJO veel geleerd in de zin dat ik meer orkestervaring heb opgedaan. Het spelen in het NJO heeft bijgedragen aan mijn muzikale ontwikkeling zoals als het altijd het geval als je in een goed orkest speelt. Sociale vaardigheden: Vooral in groepsrepetities geleerd hoe je moet repeteren, dus ook hoe je met elkaar om moet gaan. Zelfvertrouwen: Als mensen (dirigent, mede musici en publiek) enthousiast zijn gebeurt dat. Door het vele spelen bij NJO veel ervaring op gedaan en daarmee veel geleerd. Dus ook bijgedragen aan mijn muzikale ontwikkeling. Dit was breder bij het NJO dan op het conservatorium, omdat je intensiever met orkest en samenspel bezig bent en omdat je met mensen op een hoger niveau musiceert en met goede dirigenten. Ik vond het NJO een geweldige ervaring waarvan ik ontzettend veel geleerd heb en veel leuke mensen heb leren kennen van over de hele wereld. Mooi programma, fijne dirigenten, internationaal gezelschap. Leren kennen van repertoire en contact maken met medestudenten. En natuurlijk het leren spelen in een symfonieorkest. Wat ik nog kan toevoegen, is dat mijn NJO project inderdaad mijn zelfvertrouwen heeft verhoogd. Ik was aangenomen in het NJO vanwege mijn piccolospel, wat ik nooit had verwacht. Het was ook een flinke uitdaging om mijn partij te kunnen spelen, maar dankzij de samenwerking met coach en andere musici, is dit uiteindelijk goed gelukt. Dit heeft me zoveel zelfvertrouwen gegeven, dat ik vandaag een Master Piccolo studeer. Dit gaat mijn kansen

Omzien naar het NJO

Pagina 17

-

-

(normaal gezien) verhogen op verdere audities die ik ga doen voor andere orkesten (want minder goede piccoloisten). Inspirerend, veel ervaring opgedaan. Eigenlijk wist ik al voordat ik mee ging doen met het njo, dat ik samenspel erg fijn vond en ik studeerde al aan het conservatorium. Ik heb wel meer ervaring in orkestspel gekregen. Het meespelen in het NJO was voor mij een bevestiging dat ik de juiste keuze had gemaakt om een conservatoriumopleiding te doen. Dit omdat het mij duidelijk werd dat ik het fantastisch vind om in een orkest te spelen en samen waanzinnig goede muziek te maken. Het was een leuke en leerzame ervaring in het samenspelen. Als pianist speel je niet vaak in grote ensembles of in orkestverband en daar heb ik bij het NJO veel van geleerd. Bevestiging van passie voor kamermuziek en samenspel. Je leert altijd weer nieuwe dingen voor je ontwikkeling. Inspirerend, motiverend en verrijkend wat betreft muzikale eigenschappen. Fantastisch! Had ik het maar eerder gedaan… Zal elke medestudent aanraden op zijn minst te auditeren. Een schat aan muzikale en sociale ervaringen. Ik ben begonnen met de Universitaire studie Biologie, en toen ik na mijn propedeuse jaar Biologie (weliswaar gehaald) met het NJO mee deed, was me het opeens duidelijk, dit is wat ik wilde. Nu studeer ik mijn Masters of Music (altviool) aan de Universität der Künste in Berlijn. door het NJO ben ik met biologie gestopt en studeer ik nu muziek. Heb nieuwe muziek, voornamelijk moderne muziek leren kennen waar ik daarvoor niet bekend mee was. Ik ben het NJO enorm dankbaar want tegenwoordig is orkestspel de kern van mijn activiteiten, en als pianist had ik anders de mogelijkheid nauwelijks gehad ervaren op te doen in dit gebied. Het is ook een zeer leuke tijd geweest vol met mooie herinneringen en het heeft geholpen mijn netwerk te vergroten. De fouten die ik in de projecten van het NJO heb gemaakt, heb ik niet hoeven te maken toen ik met professionele orkesten ging spelen. Ik heb met veel verschillende dirigenten gewerkt, en moeilijk repertoire uitgevoerd. Het heeft me dus zelfvertrouwen gegeven. Ik vond het een hele leuke, leerzame periode waar ik veel mensen heb leren kennen binnen de muziekwereld, maar vooral heel veel heb geleerd over het samen muziek maken van alle coaches, dirigenten en van elkaar. Leuk en leerzaam om korte periode intensief met een programma en orkest bezig te zijn Het was leuk en heb veel geleerd.

Het NJO is een belangrijk deel van mijn opleiding als muzikant. Ik heb er vaak meer mogen leren dan aan het conservatorium. Het NJO is een van de weinige schakels tussen het conservatorium en de beroepspraktijk. Ten slotte is het NJO onmisbaar als je een goed netwerk wilt opbouwen.

-

-

Ik heb er veel van geleerd qua samenspel. Ik vond het erg leuk om veel contacten op te doen en gecoacht te worden door een professionele dirigent. Daarnaast is het geweldig om in de mooiste concertzalen van Nederland en Belgie te concerteren. Bij het NJO heb ik veel buitenlandse contacten opgedaan. Veel internationale vrienden hebben me geïntroduceerd bij andere internationale orkesten, waar ik op mijn beurt weer veel heb geleerd. Professioneel samenspel heb ik echt geleerd bij het NJO. Ook frasering en muzikaliteit hebben zich erg ontwikkeld bij het NJO. Bij het NJO heb ik orkest- en ensemble ervaring opgedaan en musici ontmoet met wie ik nog steeds speel. Werken met de dirigenten en coaches zijn ervaringen waar ik nog steeds uit put. Veel geleerd: muzikaal, organisatorisch, sociaal Bewuster: Had al gekozen voor kamermuziek maar heb n.a.v. het NJO ook gekozen voor het spelen met orkesten. Juiste keuze: Had die keuze al gemaakt toen ik 10 was. Muzikale ontwikkeling: Coachings & dirigenten hebben me veel stof tot nadenken gegeven.

Omzien naar het NJO

Pagina 18

-

Sociale vaardigheden: Heb 5 jaar een internationaal festival geleid in Den Haag. Interactie met musici heb ik o.a. geleerd bij het NJO. Zelfvertrouwen: Orkestspel als pianist was vrijwel nieuw voor mij. Door de ervaring ben ik actiever geworden op dat gebied. Muziek als vak: Die keuze was al wel lang daarvoor gemaakt, maar het heeft wel bijgedragen. Doorbreken: Door de contacten die ik daar legde, ben ik weer een stap dichter bij mijn doel gekomen. Herkenning en erkenning. Orkestervaring Werken met goeie dirigenten Veel repertoire spelen in 1 zomer Veel podiumervaring met het orkest Leuke kamermuziekprogramma`s Spelen met mensen die állemaal enthousiast zijn en graag wíllen spelen! Gezellige tijd gehad! Veel collega`s van nu ken ik uit die tijd Hierdoor is o.a. mijn blaaskwintet het Amsterdam Wind Quintet ontstaan Studenten van andere conservatoria te ontmoeten. Verdere orkestervaring op te doen, en boven alles: een heerlijke tijd te hebben met zo veel musici om je heen! Geweldig dat het alleen maar om musiceren draait, zo’n periode, en het in de pauzes e.d. natuurlijk gezellig hebben. Dat geeft zo’n enorme rust en focus. Dat is misschien wel het fijnste van orkestprojecten zoals ook het NJO. Erg veel geleerd. Met hele goeie muzikanten samen spelen. Begeleid door uitstekende dirigenten.

Het eerste waar ik aan denk, is dat ik erg genoten heb van het muziek maken onder leiding van Etienne Siebens. Een zeer nauwgezette dirigent die op een positief stimulerende manier musici deze vaak moderne klassieke muziek correct te spelen. Erg fijn om met hem samen te werken, alle vijf de jaren. Daarnaast heb ik in 2009 twee ensembles onder mijn hoede mogen nemen, met Stijn Verstraete naast mij als orkestmanager (inclusief reis naar Denemarken). De klik tussen Stijn en mij was er eigenlijk meteen, vanaf mijn eerste keer NJO, toen hij het ensemble van Etienne Siebens begeleidde in Veere.

-

-

-

Het NJO was altijd erg gezellig, het was fijn om met dezelfde gestemde mensen samen te musiceren. Ik heb er veel van geleerd omdat ik verschillende muziekstukken beter heb leren kennen, goed heb leren functioneren in een symfonieorkest wat bij mijn huidige werk weer van pas komt. Dezelfde reden waarom het heeft bijgedragen aan mijn muzikale ontwikkeling. Het heeft mij geholpen van muziek mijn vak te maken omdat het mijn keuze van studie bevestigde. Om een dansvoorstelling te maken zoals wij dat graag wilden was super om te doen en het NJO heeft dit mogelijk gemaakt. Verder hebben we ons eigen programma mogen spelen en is er een concerto geschreven voor accordeonduo. Dit laatste was echter niet zo’n succes vanwege de slechte compositie. Via het NJO werden we gehoord door een vrouw die een tournee aanbood in Indonesië. De orkestervaring die ik heb opgedaan bij het NJO hebben ervoor gezorgd dat er een aantal 'puzzelstukjes' in elkaar vielen. Bovendien heb ik bij het NJO ervaren dat ik het spelen in een orkest/ensemble erg leuk vind! Heel leerzaam, bijzondere projecten met grote musici. Ik kijk met heel veel plezier terug op deze periode. Naast de muzikale ervaring die ik er heb opgedaan, hoe het is om in een groot orkest te spelen en te leren welke kwaliteiten daarvoor nodig zijn, was het ook vooral erg gezellig en is daardoor ook op sociaal vlak een belangrijk onderdeel geweest van mijn studietijd. Dit zijn vaardigheden waar ik nu nog iedere dag iets aan heb.

Omzien naar het NJO

Pagina 19

-

-

Ik heb er zowel op muzikaal als sociaal vlak veel geleerd. Door te spelen in het NJO wist ik dat ik me op mijn plek voelde als muzikant (in een orkest) en dat het mij veel plezier geeft om collectief tot een mooi resultaat te komen. Dit geldt tot op de dag van vandaag. De positieve ervaring in het NJO heeft mij bevestigd in de keuze om beroepsmusicus te zijn. Het heeft me specifiek geholpen in de keuze om me te richten op het musiceren in ensembleen orkestvorm. Door de muziek uit verschillende tijdsperioden en componisten voor een langere tijd te repeteren en er echt in te duiken krijg je een compleet beeld van de composities. Hierdoor werd mijn interesse aangewakkerd om meer muziek te luisteren en te begrijpen. Het heeft dus zeker bijgedragen aan mijn muzikale ontwikkeling. Doordat het orkest een gezamenlijk doel heeft en repeteren afgewisseld wordt met gezelligheid ontstaat er een hechte groep met veel sociale interactie. Je plek weten te vinden in zo’n groep is iets wat me nog steeds van pas komt. Het NJO was een positieve ervaring, wat altijd meer zelfvertrouwen geeft. Ook helpt het dat je moet auditeren voor een plek in het orkest. Het winnen hiervan was goed voor mijn zelfvertrouwen. Muzikaal heel veel geleerd, vooral door de repetities en uitvoeringen onder leiding van Etienne Siebens. Organisatorisch ook veel geleerd, door allerlei “werkoverleggen” (lees: gezellige gesprekken) met Stijn. Het NJO liet mij ook zien hoe het er in de muziekwereld aan toe gaat, als je tussen (aanstaande) beroepsmusici verblijft. Veel verschillende soorten, variërend van “tot in de puntjes voorbereid” tot het tegengestelde. Ook was de concurrentiestrijd tussen musici regelmatig zichtbaar, hoewel ik daar geen last van had, omdat ik geen concurrent ben (omdat ik scheikunde studeerde).

Omzien naar het NJO

Pagina 20

BIJLAGE: VRAGENLIJST ONDERZOEK DEELNEMERS NJO / NEDERLANDSE ORKEST- EN ENSEMBLE-ACADEMIE Jij hebt in het verleden deelgenomen aan orkesten/ ensembles van NJO / Nederlandse Orkest- en Ensemble-Academie (voorheen Nationaal Jeugd Orkest). Wij willen graag van onze ex-deelnemers weten hoe zij zich sindsdien hebben ontwikkeld. Voor ons is dat belangrijk om te weten, zeker nu het steeds noodzakelijker wordt om aan subsidiegevers en sponsors te laten zien wat de resultaten zijn van onze aanpak. Wil je daarom zo vriendelijk zijn de onderstaande vragen te beantwoorden? Het kost maar een paar minuten.

In welke jaren ben jij actief geweest? (klik alle jaren aan dat jij actief was) 0 0 0 0 0

voor 1991 1991 1992 1993 weet niet meer/

0 1994 0 1995 0 1996 0 1997 anders, nl…..

0 0 0 0

1998 1999 2000 2001

0 0 0 0

2002 2003 2004 2005

0 0 0 0

2006 2007 2008 2009

0 2010 0 2011

In welke provincie woonde je toen je aan activiteiten van NJO deelnam? 0 Zuid-Holland 0 Overijssel 0 Utrecht

0 Noord-Holland 0 Flevoland 0 Limburg

0 Friesland 0 Gelderland 0 anders, nl.

0 Groningen 0 Zeeland

0 Drenthe 0 Noord-Brabant

Volg je nu nog onderwijs? 0 ja

0 nee

0 anders, nl…

Bij ja: Welk onderwijs volg je? 0 havo/ vwo 0 hbo, conservatorium (master) 0 universiteit

0 vooropleiding conservatorium 0 hbo, geen conservatorium 0 ander onderwijs, namelijk ….

Bij nee: Wat is de hoogste vorm van onderwijs die je hebt afgerond? 0 vmbo 0 havo/ vwo 0 universiteit

0 middelbaar beroepsonderwijs (mbo, ROC) 0 hoger beroepsonderwijs 0 anders, namelijk ……

Bij hoger beroepsonderwijs en universiteit:

Heb je (ook) een opleiding aan het conservatorium gevolgd? 0 0 0 0

ja, naast een universitaire of een andere hbo-opleiding ja, uitsluitend hbo conservatorium nee anders, nl……

Omzien naar het NJO

Pagina 21

Ben je momenteel actief in de muziek? 0 ja

0 nee

0 anders, nl….

Bij ja: Ben je professioneel actief of als amateur? 0 Als professional

0 Als amateur 0 Zowel als professional als amateur

0 Anders, nl….

Bij professional: (je mag meerdere antwoorden aanklikken) 0 0 0 0 0 0

lid van een symfonieorkest lid van een kamerorkest lid van een muziekgroep, ensemble e.d. dirigent docent anders, nl……………………….

Bij amateur: (je mag meerdere antwoorden aanklikken) 0 0 0 0

lid van een orkest lid van een harmonie, fanfare, brassband lid van een andersoortige muziekgroep, ensemble e.d. anders, nl……………………….

Bij nee: Heb je plannen om actief te worden in de muziek? 0 ja

0 nee

Zo ja, welke plannen heb je? 0 0 0 0

lid worden van een orkest lid worden van een harmonie, fanfare, brassband lid worden van een andersoortige muziekgroep, ensemble e.d. anders, nl……………………….

Werd er vroeger bij jou thuis actief muziek gemaakt? 0 0 0 0

nee ja, mijn vader en/ of mijn moeder ja, mijn broer(s) en/ of zus(sen) anders, nl.

We zijn benieuwd hoe je achteraf terugkijkt op de periode dat je bij NJO speelde. Kun je hieronder in enkele zinnen aangeven wat voor jou de waarde was om bij NJO te hebben gespeeld:

Omzien naar het NJO

Pagina 22

Kun je hieronder aangeven in hoeverre je het eens bent met de volgende stellingen over het spelen bij NJO? volstrekt niet mee eens

niet mee eens

deels eens, deels niet mee eens

mee eens

helemaal mee eens

weet (nog) niet/ niet van toepassing

Ik heb er veel geleerd. Het heeft mij bewuster gemaakt van wat ik in mijn latere leven wilde gaan doen. Het heeft mij geholpen om de juiste opleiding en/of het juiste beroep te kiezen. Het heeft bijgedragen aan mijn muzikale ontwikkeling. Ik heb er sociale vaardigheden opgedaan die nu nog van pas komen. Ik heb er meer zelfvertrouwen door gekregen. Het heeft mij geholpen van muziek mijn vak te maken. Het heeft mij geholpen om op muzikaal gebied (inter)nationaal door te breken.

Steeds bij ‘mee eens’ of ‘helemaal mee eens’: Graag hieronder je antwoord toelichten. Tot slot: Wat is jouw geboortejaar? 0 0 0 0 0 0

<1950 1951 – 1961 – 1971 – 1980 – 1991 –

1960 1970 1980 1990 2000

Je bent: 0 man

0 vrouw

Je woont: 0 in Nederland 0 in een ander land

Dit was het. Heel veel dank voor je medewerking. Omzien naar het NJO

Pagina 23