Bureau ART maart 2012 Peter van der Zant

Omzien naar De Noorderlingen

eindrapport van een onderzoek onder ex-deelnemers van De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater naar effecten van talentontwikkeling, in opdracht van het Fonds voor Cultuurparticipatie

Bureau ART maart 2012 Peter van der Zant

Samenvatting en conclusies In februari en maart 2012 voerde Bureau ART in opdracht van het Fonds voor Cultuurparticipatie en in samenwerking met De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater een onderzoek uit onder ex-deelnemers van de vooropleiding. In het onderzoek stond de vraag centraal welke effecten deelname aan de Vooropleiding Theater heeft gehad op de persoonlijke ontwikkeling van de deelnemers. Het onderzoek maakt deel uit van een serie onderzoeken naar de effecten van activiteiten gericht op talentontwikkeling die mede door het Fonds voor Cultuurparticipatie worden gefinancierd. Uit de effectmeting onder de 70 ex-deelnemers van De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater kunnen de volgende conclusies worden getrokken.

Talentontwikkeling dankzij De Noorderlingen/ VOT

De ex-deelnemers kijken in alle gevallen positief terug op hun tijd bij de Vooropleiding Theater en op de bijdrage die deze opleiding heeft geleverd aan hun persoonlijke (talent)ontwikkeling: 98% geeft aan, dat zij bij De Noorderlingen/ VOT veel hebben geleerd; 98% zegt dat de Vooropleiding Theater heeft bijgedragen aan hun artistieke ontwikkeling; 93% heeft er sociale vaardigheden opgedaan die ook nu nog van pas komen, zoals het functioneren in een groep, kunnen omgaan met verschillende typen mensen en kritiek kunnen verdragen; 90% is dankzij De Noorderlingen/ VOT bewuster geworden van wat zij in hun latere leven wilden gaan doen; bij 85% heeft het geholpen van theater hun vak te maken; bij 80% heeft het geholpen om de juiste opleiding en/ of het juiste beroep te kiezen; eveneens 80% zegt meer zelfvertrouwen te hebben gekregen, bijvoorbeeld bewust worden van jezelf, je kwetsbaar durven opstellen en jezelf leren accepteren; bij 53% heeft het geholpen om op gebied van theater (inter)nationaal door te breken.

Opleiding

Ruim een kwart van de ex-deelnemers volgt nog onderwijs; in ruim de helft van de gevallen gaat het dan om een hbo-theateropleiding, in ruim een kwart van de gevallen om een andere hbo-opleiding. De overige ex-deelnemers volgen geen onderwijs meer; driekwart van hen heeft als hoogste vorm van onderwijs een theateropleiding in het hoger beroepsonderwijs afgerond.

Actief bezig met theater

Bijna alle ex-deelnemers zijn momenteel nog actief bezig met theater, slechts 7% is dat niet. Alle ex-deelnemers die nog actief bezig zijn met theater, zijn uitsluitend als professional actief, doorgaans als theatermaker/ regisseur (59%) en/ of docent (38%). Niemand is als amateur actief met theater.

Thuis actief met theater/ toneel

Bij een minderheid (42%) van de deelnemers werd er vroeger al thuis iets actief met theater/ toneel gedaan, door vader en of moeder dan wel broers of zussen.


Pagina 2

Achtergrondkenmerken van de respondenten

Van alle ex-deelnemers die de vragenlijst invulden is 48% een man en 52% een vrouw. Verreweg de meeste deelnemers (78%) woonden destijds, toen ze aan de Noorderlingen/ Vooropleiding Theater deelnamen, in Groningen; 18% kwam uit Drenthe en 2% uit Friesland.


Pagina 3

Inhoudsopgave blz. Samenvatting en conclusies

2

1. Inleiding

5

2. De achtergrond van de ex-deelnemers

6

3. De opleiding van de ex-deelnemers

9

4. De mate waarin ex-deelnemers nog actief zijn met theater

11

5. De effecten van deelname aan De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater

14

Bijlage: Vragenlijst onderzoek De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater


Pagina 4

1.

Inleiding

In opdracht van het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) voert Bureau ART in 2012 een serie onderzoeken uit onder ex-deelnemers van culturele instellingen en evenementen, zoals het Prinses Christina Concours, Jeugdorkest Nederland, Theatergroep Dox, NJO (Nederlandse Orkest- en Ensemble-Academie), De Noorderlingen en Popwaarts. In de onderzoeken staat de vraag centraal welke effecten deelname aan dergelijke culturele instellingen heeft gehad, in het bijzonder op de ontwikkeling van jonge talenten. De onderzoeken zijn simpel van opzet. Elke culturele instelling stelt een bestand samen met mailadressen van deelnemers van de afgelopen jaren. Aan deze ex-deelnemers wordt eerst gevraagd of zij bezwaar hebben om aan het onderzoek deel te nemen. Vervolgens ontvangen zij per mail een link naar een digitale vragenlijst en na twee weken een herinneringsmail. De digitale vragenlijst is kort en bevat vragen als: wat doe je nu? ben je nog actief? als prof of als amateur? hoe kijk je terug op jouw deelname? heeft het jou geholpen om je talenten verder te ontwikkelen? Bureau ART stelt per culturele instelling een rapportage samen met de hoofdlijnen van de uitkomsten. De onderzoeken hebben meerdere doelen: - Ze leveren inzicht in de effecten van de inspanningen om jonge talenten in de kunsten zich te laten ontwikkelen; inzicht in deze effecten is zowel voor het Fonds voor Cultuurparticipatie als voor de betreffende culturele instelling van belang. - Ze geven gezamenlijk een algemeen inzicht in het proces van talentontwikkeling in de kunsten. Daarnaast vormen de onderzoeken een voorbeeld hoe op eenvoudige wijze en met bescheiden middelen effectmeting van andere talentontwikkelingsprojecten van het FCP kan worden georganiseerd. Dit is het eindrapport over het onderzoek bij de ex-deelnemers van De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater. In totaal 70 ex-deelnemers ontvingen de link naar de vragenlijst (zie bijlage). Uiteindelijk vulden 40 de vragenlijst in, een respons van 57%. In hoofdstuk 2 gaan we eerst in op de achtergrond van de ex-deelnemers. In hoofdstuk 3 kijken we naar de opleiding van de deelnemers. Hoofdstuk 4 gaat in op de vraag of de deelnemers nog steeds actief zijn met theater. Hoofdstuk 5 beschrijft de effecten van deelname aan De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater op de ontwikkeling van de deelnemers. In kaders in de tekst vindt u typerende uitspraken van ex-deelnemers.


Pagina 5

2.

De achtergrond van de ex-deelnemers

Van alle ex-deelnemers die de vragenlijst invulden (respondenten) is 48% een man en 52% een vrouw (grafiek 1).

Grafiek 1: Verdeling man-vrouw

48%

man vrouw

52%

Ik heb er heel veel aan gehad, het heeft me de kans gegeven op hoog niveau bezig te zijn met kanten van mijn persoonlijkheid waar ik anders niet aan toe was gekomen. Ik heb me leren te ontspannen op het podium, naar je lichaam en gevoelens te luisteren, ik ben er begonnen na te denken over kunst (zowel het proces als de resultaten) en ten slotte heb ik er allerlei technische dingen opgestoken als tekstbehandeling, minimal acting, dat soort dingen.

De meeste respondenten (98%) zijn woonachtig in Nederland, 2% woont in een ander land.

Grafiek 2: Verdeling Nederland – ander land

2% Nederland ander land 98%

De vooropleiding is een goeie basis om aan de Toneelacademie te beginnen en daar door te leren en verder te ontwikkelen. Vooral omdat je nog lekker in de luwte in Groningen bent, waar kritiek wel bestaat, maar leren voorop staat. Daarnaast dat je nog jong bent en leert om zelf na te denken en om je heen te kijken en je te verhouden tot de wereld. Een vrijheid en onbevangenheid die je eigenlijk moet proberen niet te verliezen op het moment dat je naar de Academie gaat of in het vak werkzaam bent.


Pagina 6

Meer dan de helft (55%) van de respondenten is geboren na 1980, dus 30 jaar of jonger.

Grafiek 3: Leeftijdsverdeling 8%

10% 41-50 jaar 31-40 jaar 35%

47%

21-30 jaar <21 jaar

De ex-deelnemers zijn goed gespreid over de afgelopen 25 jaar (grafiek 4).

Grafiek 4: Percentage deelnemers dat in een bepaald jaar actief was bij De Noorderlingen/ VOT 2011 2009 2007 2005 2003 2001 1999 1997 1995 1993 1991 1989 1987 0%

5%

10%


15%

20%

25%

30%

35%

Pagina 7

Ik merkte wel dat er veel van je gevergd wordt op jonge leeftijd (grenzen verleggen, verdieping etc.), ik was daar toen niet klaar voor. Wel heeft Josha Hamann heel scherp gezien hoe en wat er voor nodig zou zijn voor mij om bepaalde grenzen over te gaan, dit neem ik nog steeds mee in mijn achterhoofd!

Verreweg meeste deelnemers (78%) woonden, toen ze bij De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater actief waren, in Groningen; 18% kwam uit Drenthe, 2% uit Friesland (grafiek 5).

Grafiek 5: Provincie waar deelnemer destijds woonde Groningen

Friesland

Drenthe

Anders

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Bij ‘anders’ wordt genoemd: -

Eerst Drenthe, daarna Groningen.

De VOT/ Noordelingen heeft voor mijn ontwikkeling als toneelspeler een essentiële rol gespeeld. Het was een belangrijke grenspost op de overgang van het toneelspelen voor mijn plezier naar het vakmatig beoefenen van het toneelspeelambacht. Het was, na de Jeugdtheaterschool (die voornamelijk vrijetijdsbesteding bood), de eerste plek waar ik serieus genomen werd als individu, die op authentieke wijze iets bij zou kunnen dragen aan het theater (in de breedste zin). Er werd meer investering van me geëist, zowel in persoonlijk inhoudelijke zin, als praktisch in tijd. De basis voor mijn professionele mentaliteit is me hier geboden. Er werden geleidelijk meer verantwoordelijkheden aan me gegeven (belangrijker rollen, een sleutel van de repetitieruimte), er werd voor het eerst met me gepraat over onderwerpen als de zin van theater (en kunst in het algemeen), er werd voor het eerst van me gevraagd ambities te vormen en visie te ontwikkelen. Zo vormde De Noordelingen een ideale voorbereiding op de Toneelschool waar ik al deze zaken verder uitgebreid en ontwikkeld heb. De basis kwam uit Groningen.


Pagina 8

3.

De opleiding van de deelnemers

Thans volgt nog ruim een kwart (28%) van de ex-deelnemers onderwijs (grafiek 6).

Grafiek 6: Volg je nu nog onderwijs?

2% 28% ja nee anders 70%

Josja Hamann heeft me opgeleid/ opgevoed, hij werd mijn 'toneelvader'. Hij heeft me klaargestoomd voor de toneelschool. De zes jaren lessen en producties van de vooropleiding gedurende mijn middelbare school hebben me gevormd en enorm geholpen. De kwetsbare jaren in de periode van mijn 14de tot en met mijn 20ste jaar waren in veilige handen.

In ruim de helft van de gevallen (55%) gaat het om een theateropleiding in het hbo, in ruim een kwart van de gevallen (27%) om een andere hbo-opleiding (grafiek 7). Geen enkele respondent zegt vmbo, havo, vwo of mbo te volgen, maar dit zal ook komen doordat het onderzoek ex-deelnemers betreft die zich inmiddels al in een latere fase van hun onderwijsloopbaan bevinden.

Grafiek 7: Wat voor onderwijs volg je nu? universiteit ander hbo hbo theater vwo havo mbo/ roc vmbo ander onderwijs 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Bij ‘anders’ wordt genoemd: Master Theater België


Pagina 9

Er is me discipline en liefde voor het vak bijgebracht, en ik kreeg les van erg goeie docenten die het enthousiasme voor theater alleen maar aanwakkerden en mijn fantasie gingen prikkelen. Zover zelfs, dat theater nu mijn complete leven in beslag neemt. Er wordt serieus met je omgegaan, hoe jong je ook bent, wat een goeie voorproef is voor bijvoorbeeld een theateropleiding of de praktijk. Als jij het niet wil, willen de Noorderlingen je ook niet meer, je doet het echt voor jezelf, en als je dat doet, helpen ze je met alle middelen die ze maar hebben. Ze willen echt dat je er komt.

De overige respondenten volgen geen onderwijs meer. Driekwart (75%) heeft als hoogste vorm van onderwijs een theateropleiding in het hoger beroepsonderwijs afgerond (grafiek 8).

Grafiek 8: Wat is de hoogste vorm van onderwijs die je hebt afgerond? universiteit hbo theateropleiding hbo geen theateropleiding havo/ vwo mbo/ roc vmbo anders 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Bij ‘anders’ wordt genoemd: Niets

De vooropleiding theater is voor mij de speeltuin van het vak... Op zeer professionele wijze leren, heel veel lol maken, ontdekken wat theater voor jou is, je eigen verbeelding en inspiratie vinden. Proeven aan je eigenheid, leren wie anderen zijn en daarin elkaar weer bevragen en inspireren. Altijd stond de ontwikkeling bovenaan zonder het gevoel te hebben dat je dwangmatig moest presteren of voldoen. Met als parel van de lesjaren natuurlijk te eindigen in de productiegroep. Het werken met verschillende makers en theaterstijlen, première in het Grand theater en dan op tournee door het land was een rijkdom om mee te nemen naar de toneelacademie. Voor jonge mensen de plek om te onderzoeken of je wil en kan doorstromen naar het kunstvakonderwijs.


Pagina 10

4.

De mate waarin ex-deelnemers nog actief bezig zijn met theater

Bijna alle ex-deelnemers zijn momenteel nog actief bezig met theater; slechts 7% is niet (meer) actief met theater (grafiek 9).

Grafiek 9: Ben je momenteel nog actief bezig met theater 5%

7%

ja nee anders

88%

Bij ‘anders’ wordt genoemd:

De performance/ media kant Ik combineer acteren met fotografie.

Heel waardevol, deze periode van ontwikkeling als speler, later ook als maker en docent. Inhoud en ontwikkeling staan voorop, er is ruimte voor kwaliteit.

Alle ex-deelnemers die nog actief bezig zijn met theater zijn uitsluitend als professional actief; niemand is als amateur actief met theater (grafiek 10).

Grafiek 10: Ben je professioneel actief of als amateur? 0% 0% 2% zowel professioneel als amateur anders als professional als amateur 98%

Bij ‘anders’ wordt vermeld: In opleiding actief bezig met theater om professional te worden in het theatervak.


Pagina 11

Ik heb hier het vak geleerd. En vooral de mentaliteit, het doorzettingsvermogen en de zelfstandigheid die nodig zijn om het vak nog beter te leren en te blijven doen.

Degenen die professioneel actief zijn, zijn doorgaans theatermaker/ regisseur (59%) en/ of docent (38%).

Grafiek 11: Aard van activiteit als professional toneelschrijver

theatermaker/ regisseur

docent

anders

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Bij ‘anders’ staat vermeld:

Artistiek leider Decorbouw/ techniek Ik ben filmmaker geworden, dus ik regisseer mijn films Performance kunstenares/ fotograaf Performer, podiumdichter, muzikant Presentator, model Producent Technicus.

De Noorderlingen is een kweekvijver waarin je leert omgaan met een groep, jezelf, het professionele theater, de 'losbandige kant' van theater en echte discipline. Het is een plek waar je met elkaar extreem je jeugd aan het beleven bent en ondertussen word opgeleid tot een professionele deelnemer in de kunstwereld.


Pagina 12

Ik ben ontzettend dankbaar voor die periode bij de Vooropleiding. Mijn beste vrienden stammen voor een gedeelte uit die periode en zaten daar ook. We zijn allemaal nog werkzaam in de culturele sector. Hoewel niet allemaal in het theater.

Van de weinige ex-deelnemers die momenteel niet actief zijn met theater heeft 67% wel plannen om actief te worden, bijvoorbeeld als theatermaker/ regisseur of het maken van eigen voorstellingen. Een belangrijk vormende periode, die de basis heeft gelegd voor de ontwikkeling van mijn individuele vorm van spelen. Het zelfvertrouwen dat ik daar heb opgebouwd over mijn kunnen in theater maken is mij altijd bijgebleven.

Bij een minderheid (42%) van de deelnemers werd er vroeger al thuis iets actief met theater/ toneel gedaan, door vader en of moeder dan wel broers of zussen (grafiek 12).

Grafiek 12: Werd/ wordt er bij jou thuis iets actief met theater/ toneel? 70% 60%

58%

50% 40% 30% 17%

20%

20% 7%

10% 0% nee

ja, mijn vader en/of moeder

ja, mijn broer(s) of zus(sen)

anders

Bij ‘anders’ wordt o.a. genoemd: Theaterbezoek Mijn vader was toneelmeester Mijn ouders gingen met enige regelmaat naar het theater als toeschouwer, mijn broer doet de theaterschool.

Geweldig! Zonder de VOT was is nu heel anders geweest denk ik...misschien was ik dan niet creatief bezig geweest, misschien ook wel. Het was zowel heel goed voor mijn ontwikkeling als actrice als dat het goed was als omgeving...als puber ga je niet altijd naar je ouders met dingen, maar op de VOT hangt zo'n open sfeer dat je het eigenlijk over alles kan hebben. Ik heb er veel vrienden/ kennissen opgedaan. Ik heb er mezelf ontdekt.


Pagina 13

5.

De effecten van deelname aan De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater

In de vragenlijst werd een aantal stellingen aan de ex-deelnemers voorgelegd over de effecten van deelname aan De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater. Bij alle ex-deelnemers geven aan dat het heeft geholpen van theater hun vak te maken en heeft bijgedragen aan hun artistieke ontwikkeling. Maar meer dan driekwart van de deelnemers heeft er ook sociale vaardigheden opgedaan en is bewuster geworden van wat ze in het latere leven wilden gaan doen (grafiek 13).

Grafiek 13: Scores op stellingen over waarde van deelname aan De Noorderlingen/ VOT Het heeft mij geholpen om op het gebied van theater (inter)nationaal door te breken. Het heeft mij geholpen van theater mijn vak te maken.

Ik heb er meer zelfvertrouwen door gekregen.

Ik heb er sociale vaardigheden opgedaan die nu nog van pas komen.

Het heeft bijgedragen aan mijn artistieke ontwikkeling.

Het heeft mij geholpen om de juiste opleiding en/of het juiste beroep te kiezen. Het heeft mij bewuster gemaakt van wat ik in mijn latere leven wilde gaan doen.

Ik heb er veel geleerd.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

volstrekt niet mee eens

niet mee eens

deel mee eens, deels niet mee eens

mee eens

helemaal mee eens

weet niet/ n.v.t.

In de volgende bladzijden worden deze uitkomsten verder toegelicht.


Pagina 14

Van alle deelnemers is 98% het (helemaal) eens met de stelling ‘ik heb er veel geleerd’. Dat wordt als volgt toegelicht: Kennis van scènes en opbouw, wetten op het toneel, samenspelen als bron, zelf maken in plaats van alleen uitvoeren. Toneelspeelonderzoek. Spelen, theater maken, de wetten en de regels op het podium. Doorzettingsvermogen, sociale vaardigheden, creatief problemen oplossen, zelfstandig werken, samenwerken, presenteren, lichamelijke ontwikkeling, zelf inzicht. Al heb ik maar 1,5 jaar op de Vooropleiding gezeten, toch heb ik er veel geleerd. Goede lessen en projecten met professionele acteurs en regisseurs Zowel op sociaal als artistiek gebied. Je leert hoe je omgaat met medespelers, hoe je teksten analyseert, hoe je improviseert, hoe je op sociaal gebied met mensen omgaat, hoe je zelf dingen verzint en maakt, je discipline wordt aangescherpt, je fysieke gesteldheid wordt beter door trainingen, je leert er te genieten van jezelf en van anderen. Je leert de regels in het professionele theatercircuit. Je leert veel mensen kennen, die je nooit vergeet, en waarbij je zelfs jaren later nog profijt van kan hebben. Ik had al aan producties meegedaan bij toneelverenigingen, maar wilde meer. Bij de vooropleiding hadden we 1 of 2 x per week les en kregen we workshops van docenten van de toneelscholen. Stemlessen, danslessen, warming-ups, emotielessen, tekstlessen, clownslessen, improvisatielessen, alles wat er bij acteren komt kijken en alles wat er komt kijken bij het bedenken, maken en spelen van een voorstelling. Heel veel. De basis, op jonge leeftijd, dus snel gevormd. Ik was klaar voor de toneelschool. Vanaf mijn 12de tot mijn 19de heb ik hier zo gigantisch veel geleerd. 2 keer in de week 2 uur les. Reken maar uit. Ik heb er op sociaal gebied veel geleerd. Op theoretisch vlak: stukken lezen, filosofie, boeken lezen. Ik heb het theatervak op verschillende manieren leren kennen. Spelen, maken, verschillende disciplines maar ook op persoonlijk gebied. Dankzij De Noorderlingen heb ik geleerd hoe ik moet regisseren. Heb ik geleerd hoe je je stem in moet zetten, hoe je je lichaam in moet zetten. Al deze dingen helpen mij met het maken van films. Ook heb ik door De Noorderlingen een andere kijk op film maken. Ik ben andere dingen interessant gaan vinden. Ik heb een breed scala aan lessen gekregen. En ik heb veel geleerd uit het werken in een dezelfde groep een jaar lang. Juist omdat het niet altijd makkelijk is, omdat er conflicten boven komen, en omdat je nog niet altijd begrijpt wat de regisseur van je vraagt. Hierdoor zijn er ook mensen die besluiten 'dit is niets voor mij'. Wat volgens mij een even juiste keuze is. Ik heb maar twee jaar op de Noorderlingen gezeten, maar in die twee jaar is het fundament voor mijn acteursschap gelegd en dat is een stevig fundament. Geleerd: verschillende theaterstijlen. Mijn eerste tekstlessen. Bewust worden en hanteren van je lichaam en stem. Mentaliteit en discipline. Zelfstandig leren denken over wat goed spelen is. Zelfstandig leren theater maken. Ontwikkelen van eigen smaak. Sociale omgangsvormen zoals het functioneren in een groep en samenspelen. Op de Noorderlingen ben ik voor het eerst gaan spelen. Toen ik begon was ik een wat verlegen en introverte speler. Ik ben nu veel opener en expressiever. Ook kwam ik er daar achter dat je spelen met je hele lichaam doet en dat er meer is dan alleen met tekst acteren. Je puberteit is een rare periode..waarin je veel dingen kan leren,maar ook heel tegendraads en hardleers kan zijn. Hier heb ik aardig mee om leren gaan, want ik was nogal boos op/over van alles.. Ik heb een Mavo opleiding gedaan waar absoluut geen lessen werden gegeven richting kunstgeschiedenis en/of belangrijke personen in de literatuur en/of bewustmaking van je lijf en je emoties. Ook heeft het me bijgebracht dat geld en roem niet het hoogste streven is, het gaat om wat je gelukkig maakt


Pagina 15

Van alle deelnemers is 90% het (helemaal) eens met de stelling ‘Het heeft mij bewuster gemaakt van wat ik in mijn latere leven wilde gaan doen’. Dat wordt als volgt toegelicht: Door intensief met toneel bezig te zijn, wordt iets van een kinderdroom een reële optie. In mijn tijd bij de Vooropleiding wilde ik acteur worden (en tegen het einde regisseur). Uiteindelijk is het iets anders geworden: dichter. Maar ik heb destijds veel van mijn talenten en interesses voor het eerst ontdekt en onderzocht. Niet voor niets sta ik ook als dichter nog graag op het podium. Zonder de vt weet ik niet of ik was gaan auditeren op de Toneelschool. Ik werk (nog steeds) in het theater. Acteur, of alle aanverwante beroepen, is een heftig bestaan. Je moet er absoluut 100 procent zeker van zijn dat je je leven wilt geven voor dit vak. Een vooropleiding helpt enorm, zeker als je jong bent, bij het uitzoeken van je passie. Je kan doen alsof je al acteur bent, zonder dat je je brood er mee hoeft te verdienen. Een hele serieuze en belangrijke speeltuin, waar je in kleine schaal geconfronteerd wordt met de sores die later zou kunnen komen. Alle talenten die ik ontdekte kan ik in het theater blijven voeden. Ik deed theater en wist daardoor dat ik dat wilde blijven doen. Omdat ze zo serieus en soms hard met je omgaan geven ze een goed beeld van hoe de praktijk is in theaterland. Als je de Noorderlingen niet leuk vindt door de manier waarop ze met je omgaan, ligt dat toch echt aan jou denk ik, want later zal het net zo gaan of misschien nog harder. Als je de Noorderlingen aankan, word je bewust hoe het later zal zijn in de praktijk en bewust of je dat dus echt wil gaan doen of niet. Ik in ieder geval wel. Door de lessen en de groep realiseerde ik me dat ik mijn dromen kon realiseren. Het heeft duidelijk gemaakt dat ik het liefst voor de camera acteer en improviseer. Het was duidelijk dat ik naar de toneelschool wilde en op de VOT heb ik mijn aanloop genomen. Je leert wie je bent, wat je wil en wat je niet wilt. Daar heeft de Noorderlingen een groot aandeel in gehad. Ik leerde dat toneel echt een vak is en dat ik dus mijn beroep er van kon maken. En dat wilde ik. Ik wist zeker dat ik wilde toneelspelen. Ik wilde altijd rijk worden, toen ik hoorde op de Noorderlingen dat je dat als acteur niet wordt, heeft uiteindelijk de lol, vrienden en passie het gewonnen van mijn portemonnee. Ik wilde technicus worden. Ik wist al jong dat ik met theater verder wilde. Na de Noorderlingen en hoe passievol iedereen daar bezig was wist ik het zeker. Door de Noorderlingen weet ik dat ik mijn hele leven lang films wil regisseren. Kwam er achter dat acteren mijn passie is. Ze gaven je een kijkje in de keuken van hoe het er later ook ongeveer aan toe zou gaan. Dus dan kwam je er al gauw achter of dat bij je past of niet. Door de Noorderlingen weet ik dat ik van acteren mijn beroep wil maken. Ik wist dat ik iets creatiefs wilde doen in mijn leven. Ik had op het moment dat ik naar de Vooropleiding ging al diverse dingen uitgeprobeerd: pianospelen, fotograferen, tekenen en schrijven) en iedere keer als ik bevestiging kreeg van mijn omgeving dat ik 'talent' had vond ik het niet interessant genoeg meer en ging ik op zoek naar iets anders. Op het moment dat ik, na de introductiecursus, werd aangenomen op de Vooropleiding, grapte mijn moeder dat ze benieuwd was wat het volgende was waar ik mee thuis zou komen. Maar ik was me bewust van het feit dat ik het heerlijk vond om de bevestiging te krijgen dat ik goed genoeg was om te worden aangenomen maar dat ik voelde dat ik meer kon dan ik had laten zien. Dat gevoel zorgt er nog steeds voor dat ik me wil blijven ontwikkelen als mens en actrice. Toen wist ik het zeker..ik word acteur .. en alles moest daar voor wijken. Ik heb mij zo als een vis in het water gevoeld tijdens de periode dat ik bij de Noorderlingen speelde, dat ik zeker weet dat ik alleen maar thuis hoor op plekken waar ik kan fladderen. Ik weet nog niet wát ik precies wil gaan doen, maar wel dat het geen kantoorbaan is en ergens in de artistieke hoek is. Ik hou van de mensen en de omgang met elkaar.


Pagina 16

Ik heb meegenomen dat er tijdens een evaluatie werd geschreven dat ik moeite had om dingen ‘los te laten’ en dus schreef Josha H. de navolgende vragen op mijn evaluatieformulier: Wat verlies je wanneer je je rationaliteit opzij zet? In hoeverre ben je bezig om de schijnwerkelijkheid jouw werkelijkheid te maken? En: onthoud goed dat het besef van de aanwezigheid van het publiek je boven jezelf kan doen uitstijgen. Jammer genoeg was ik op die leeftijd niet klaar voor deze vragen, maar kwamen deze de afgelopen jaren weer op mijn pad, erg treffend en scherp geobserveerd dus. Ook werd mij verteld dat ik een komisch talent had dat ik moest ontwikkelen wat ik later ook deels heb gedaan. Kortom, ik voelde dat er bijzondere dingen gebeurde op de Vooropleiding, al liep mijn ontwikkeling wat achter bij de rest, of: ik kon het niet direct benoemen en/of vertalen naar het theater.

Van alle deelnemers is 80% het (helemaal) eens met de stelling ‘Het heeft mij geholpen om de juiste opleiding en/ of het juiste beroep te kiezen’. Dat wordt als volgt toegelicht: Zonder de vt was ik misschien niet gaan auditeren op de toneelschool. Door de enorme vrijheid van de toneelwereld, alles wat je bedenkt kun je gaan maken, werden heel veel andere beroepen ineens erg saai De nadruk lag meteen al bij mij op het acteren zelf en daar bood de vooropleiding alle ontwikkelingsmogelijkheden voor mij... Ik ben blij dat ik voor theater heb gekozen. Zonder een veilige basis zoals de Noorderlingen, waar ook het auditeren er als vanzelf bij hoorde, was het misschien niet gelukt, of moeilijker. Toen ik op de VOT kwam, twijfelde ik of ik van toneelspelen mijn vak wilde maken, of dat ik scheikundige wilde worden. Door de professionele benadering heb ik de keuze voor het vak gemaakt. Ik heb de toneelschool gedaan, dat was de juiste keuze. De vooropleiding bevestigde dat ik kon wat ik wilde. Daarom heb ik nu de leukste baan. Ik kwam er helemaal aan het einde achter dat ik toch (nog) niet klaar was voor de toneelschool en ook een ander vak wilde leren. O.a. doordat ik met productiehuis had ervaren hoe het was om in gezelschap te reizen, maar ook door het kijken naar het leven van andere afgestudeerden. Daardoor wist ik dat ik niet alleen wilde acteren maar het wel wilde blijven doen. Door het productie-groepjaar heb ik eerste ervaringen met op tournee gaan gehad. Met een bus naar de schouwburg, ik doe het nog steeds heel graag. Doordat je op de Noorderlingen jezelf uit pluist, ontdekt hoe je in elkaar zit, heeft dit mij geholpen waar ik nu sta. Ik heb bij de Noorderlingen leren denken. Ik wist al vrij vroeg dat theater niet 'alles' is. Dus tja, als zo’n school hem niet wordt, maak je als vanzelf een andere keuze, iets waar ik achter kwam dat ook heel graag te willen. Ik kreeg informatie over de verschillende toneelscholen en werd naar open dagen gestuurd. Bovendien was er de mogelijkheid om te praten en samen te denken over je beroepskeuze. Na de productiegroei zei toenmalig artistiek leider Richard Gonlag tegen me dat ik mime moest proberen. Dat heeft allicht meegespeeld in het feit dat ik ben blijven proberen toen ik niet gelijk werd aangenomen. En hij heeft gelijk gekregen, ik ben sinds de vooropleiding nooit zo thuis geweest als op de mime opleiding. Ik weet niet of ik het zonder had durven doorzetten. Ik kwam op de Noorderlingen in de tijd dat ik op de middelbare school snuffelstages en beroepskeuzes moest gaan maken. Op de Noorderlingen kwam ik er achter wat ik met terugwerkende kracht allang wist: voor de mensen een toneelstukje spelen. Ik had er nooit aan gedacht om daar m'n beroep van te maken. Ik volg nu een HBO theater opleiding. Door de Noorderlingen weet ik dat ik naar de filmacademie wil. Dat ik films wil regisseren.


Pagina 17

Dankzij de Noordelingen werd helder dat ik hier in door wilde. De discipline en ambitie waarmee gewerkt wordt ligt in de lijn van het werkveld, en daarmee is het de ultieme graadmeter om te bepalen of je dit wel echt wil doen. Vanaf de eerste les bij de noorderlingen wist ik dat ik naar een toneelschool wou. Wist dat ik naar toneelschool wilde door de VOT. Er waren gesprekken met de docenten destijds en die ons adviezen gaven over de scholen. Ook stimuleerden zij naar opendagen van de scholen te gaan. Op de Noorderlingen worden veel verschillende voorstellingen gemaakt en lessen gegeven. Hierdoor heb ik een beter keus kunnen maken in welke theateropleiding bij mij past . Mede doordat Josja zo duidelijk was over de toewijding en discipline die dit vak van je vergt. Daar leerde je op de Vooropleiding al vroeg mee omgaan. Door de lessen en de voorstellingen die we maakten wist ik heel zeker dat ik actrice wilde worden. Nou ja ik doe nog steeds wat ik leuk vind en ik sta nog steeds achter al mijn keuzes.

Ik ben na de productiegroep gaan studeren aan de Toneelacademie van Maastricht. En nu werkzaam als acteur, regisseur in het Jeugdtheater en werk veel als docent en regisseur met talentvolle jongeren. Waaronder bij de Noorderlingen. Je kan ontdekken op de VOT dat je de rest van je leven (nou nou) bezig wilt zijn met theater. Iets teweeg brengen bij een publiek of bij jongeren die ook het vak in willen. Het is wel zo dat de Toneelacademie daar natuurlijk een nog grotere stempel opdrukt, aangezien je daar vier jaar zeer intensief bezig bent en je dan ook op een leeftijd bent dat je echt bewust keuzes kan maken. En nog steeds eigenlijk. Theater moet altijd in beweging zijn en jezelf daarin bevragen is zeer belangrijk. Dit mechanisme is wel in werking gezet door de VOT omdat we daar zowel in de lessen als daarbuiten en in de evaluaties altijd mee bezig waren.

Van alle deelnemers is 98% het (helemaal) eens met de stelling ‘Het heeft bijgedragen aan mijn artistieke ontwikkeling’. Opmerkingen zijn: Je zou kunnen zeggen dat de vt een beginpunt was van mijn artistieke ontwikkeling. Ik heb op de Noorderlingen in 8/9 jaar toch wel heel veel aspecten van theater maken en spelen behandeld. Van clowns tot Shakespeare. Niet lullen maar doen. Doordat er veel al inhoudelijk naar wat je maakt wordt gekeken, en doordat ik er al veel heb kunnen maken (kleine projecten die we vervolgens speelden) heb ik daar een start kunnen maken met het ontdekken van mijn artistieke smaak en stijl. Door de bewustzijnvergroting heb ik leren jongleren met emoties/ stemgebruik/ vormgevoeligheid en daar ontwikkelt de theatrale intelligentie van... Ik heb er leren spelen en maken. De Noorderlingen liet me scripts lezen, als aanzet, waardoor ik zelf geïnspireerd werd om bijvoorbeeld meer van Shakespeare of Albee te lezen. Ook hebben ze mijn blik verruimd in alle mogelijkheden die er zijn op de vloer, verschillende spelingangen die je kan pakken, hoe je zelf decor maakt en gebruikt, hoe je licht kan gebruiken, je tegenspelers en je eigen lichaam en spraak. Zeker. De basis van mijn vakmanschap is hier gelegd. Ik heb veel verschillende voorstellingen met veel verschillende thema's en stijlen gemaakt bij de Noorderlingen. Tijdens de Noorderlingen had ik dromen, ik heb nu hele ander dromen, wat bijna niets meer te maken heeft met de dromen van die tijd. De artistieke dromen die ik toen had, hebben mij wel meer doen vechten/werken. Dit vechten/werken heeft mij tot de Toneelacademie Maastricht geleid, en daar ben ik echt mijn artistieke ontwikkeling begonnen. Door de lessen leerde ik mijn impulsen te volgen en daar vorm en woorden aan te geven.


Pagina 18

Door zo jong te beginnen had ik al antwoord gevonden op basale vragen zoals 'wat is spelen? Hoe kan ik op mijn manier creatief zijn op de vloer? Hierdoor was mijn creatieve ontwikkeling al op vroege leeftijd begonnen, wat een grote winst was. Ik blijf creatief bezig maar het beïnvloed veel dingen die ik doe. Ik improviseer ook buiten het theater en combineer het acteren met andere werkgebieden. Mijn opvoeding en de Noorderlingen hebben mij artistiek verrijkt. Doordat er zo veel vrijheid was op artistiek vlak, had je elke week, en later in de productie groep dagelijks de kans om meer verschillende dingen te gebruiken en toe te passen. Je leert te ontdekken wat je erg leuk vind (dus spelen, maken, vormgeving, regisseren) en ontwikkelt dit zonder het spelen uit het oog te verliezen. Ik kwam er bij de Noorderlingen al een beetje achter wat ik wel en niet mooi vond. Ook leerde ik hoe een creatief proces gaat. De Noorderlingen bieden een klimaat waarin je wordt uitgedaagd om alles te geven en niet met het eerste resultaat tevreden te zijn. Ook werden er zeer persoonlijke, kritischconstructieve evaluaties geschreven die me op vroege leeftijd dwongen reflectief te zijn en bijv. niet in de verdediging te schieten. De productiegroei bood de kans dieper op de materie in te gaan en met een gemotiveerde en talentvolle groep te onderzoeken wat we echt wouden doen en hoe dan vervolgens. De verantwoordelijkheid die we vaak kregen hierbinnen was uniek en motiveerde enorm.

Het heeft die ontwikkeling in een stroomversnelling gebracht waardoor ik op de Toneelacademie duidelijk een voorsprong had. Dat werd door de docenten ook meteen opgemerkt. Ik had op de Vooropleiding al voorstellingen gemaakt en kon al verwoorden waarom een scene wel of niet werkte en was op een bepaalde manier vrij in oefeningen die we kregen. Josja hamerde altijd op eigenheid en vroeg je kritisch te zijn ten opzichte van jezelf en anderen en goed te kijken. Daar ben ik altijd wel naar op zoek gebleven.

Ik pas nog steeds een aantal theaterwetten toe die ik daar geleerd heb. Doordat ik altijd werd aangesproken op mijn kracht en zwaktes (en dat was bij de Noorderlingen voor het eerst) heb ik mijn zwaktes omgezet in mijn kracht. Ook werden we artistiek geprikkeld door films, boeken en theater te bespreken. We hebben destijds ook verschillende workshops gehad: tango, muziek maken en capoeira. Ik snap meer van theater maken en kijken. Door naast het spelen ook bezig te zijn met voorstellingen maken ben ik me ook gaan interesseren voor andere kunstvormen. In mijn huidige opleiding doe ik dit nog steeds. Om theater te maken kun je heel veel inspiratie halen uit andere kunstvormen. Dankzij De Noorderlingen heb ik de kans gekregen om mij te ontplooien. Te ontdekken en te voelen hoe het is om op het podium te staan. Hoe het is om te regisseren. De Noorderlingen is mede verantwoordelijk voor dat ik nu mijn eigen ficties regisseer. Het heeft voor mij de basis van mijn artistieke denken gelegd. Waarmee ik op de middelbare school, ondanks ckv, niet in aanraking kwam. Op de Noordelingen leerde ik bijv. improviseren en leerde ik de Grieken kennen. Die basis is al een enorme stap extra op het moment dat je op een toneelschool op hbo niveau terecht komt je hebt al een brede basis van dans tot Griekse tragedies, en theatraal denken (plus de discipline). Ik heb ervaren dat ik veel meer uit mijn latere theateropleiding heb kunnen halen doordat een bepaalde basis aan kennis en kunde al aanwezig was. ik hoefde namelijk niet eerst nog uit te zoeken 'hoe en waarmee te beginnen'. Bij de Noorderlingen krijg je niet alleen acteerles, maar waren er ook lessen waarin jezelf met andere leerlingen iets moest maken. Dit kwam vaak voor. Zo kwam je dus in aanraking met het maken en nadenken over theatraliteit. Heeft mijn acteerwerk sterk beïnvloed. Er was een breed aanbod in diverse lessen waardoor je al snel een voorkeur krijgt en dus smaak ontwikkeld.


Pagina 19

Ik zit nu op de mimeopleiding en heb 2 mooie stages gehad. Dat was me nooit gelukt zonder de Noorderlingen. Je leert wat je leuk vind en wat niet. Door zelf te spelen en te kijken wat anderen doen. En vooral ook waar je kwaliteiten liggen. En dingen waar je niet goed in bent.. Het heeft me laten zien wat er allemaal wel niet te doen is in de grote wereld aan theater, dans, kunst, en muziek. Terwijl ik toen ik er net kwam hoogstens naar de bioscoop ging. Ook ben ik gaan schrijven en veel bezig met mijn handen. Je krijgt een basis mee, iets waar je nog vaak aan kan terugdenken en kan meenemen in latere leersituaties.

De hele manier van hoe je met mensen omgaat. Laat weten wanneer je ergens niet kunt zijn, of dat iets niet kan, maar laat het weten! Dat is ook weer de discipline die er van meet af aan wordt ingehamerd bij de Noorderlingen. Je bent bijvoorbeeld niet ziek. Gewoon niet. Want dan mis je een les, dus dat is vervelend voor jou en voor je medespelers. Je bent er, punt. Mede daardoor zijn Noorderlingen volgens mij mensen waar je op kunt bouwen, die er altijd voor je zijn en die je kunt vertrouwen.

Van alle deelnemers is 93% het (helemaal) eens met de stelling ‘Ik heb er sociale vaardigheden opgedaan die nu nog van pas komen’:

Spreken over of vanuit je gevoel. Met in mijn laatste jaar ben ik hevig in aanraking gekomen met het verschijnsel groepsprocessen daar heb ik veel van geleerd. De omgang op de vt was compleet anders dan op de middelbare school. Openhartiger en vrolijker, minder hard. Dat was een hele openbaring, zo kan het dus ook. Ik voelde mij er meteen thuis en serieus genomen. Je leert goed omgaan met verschillende soorten mensen, met verschillende karakters. Minder gesloten zijn. Op het toneel moet je echt contact maken met je medespelers, in het echte leven net zo. Dat wilde ik vroeger niet, maar door toneel werd dat minder eng. Ik put nog steeds uit het netwerk dat ik bij de Noordelingen heb opgedaan. En de goede vrienden die ik nog steeds zie niet te vergeten. De teamgeest werd al vroeg aangesproken, maar uiteraard ook de empathische vermogens die je nodig hebt om je te kunnen inleven. In je puberteit zo intensief met anderen omgaan als in theater gebeurt, is heel leerzaam. Het praten en delen over en van visie, mening, standpunt. Het verantwoordelijkheid nemen voor uitspraken. Ik kan het gedrag/ de gevoelens van anderen preciezer 'lezen' dan ik had gekund zonder theateropleiding,. Ik kan mijn eigen gevoelens genuanceerder en gevarieerder uiten, ik kan beter spreken in het openbaar en ik voel me zekerder omdat ik kan improviseren... Zowel in groepsverband, als het maken van connecties. Ik zat er in mijn puberteit en vond daar een plek waar ik mocht zijn wie ik wilde en leerde om te gaan met mezelf en anderen, door de intensieve lessen. Het doen van veel improvisatie oefeningen, onderricht door Josha Haman en Cora Broekhuizen, heeft mij bewuster gemaakt van mijn sociale positie en communicatie mogelijkheden. Het leven in een klein groepje zoals bij de productiegroep lever veel vaardigheden op. Ook heb ik veel geleerd over omgaan met elkaar en omgaan met een groep. Over mezelf geleerd, hoe ik in elkaar steek. Wat mijn positieve en negatieve kanten zijn als persoon. Ik heb geleerd mijn eigen persoonlijke kenmerken en ideeën in te zetten als acteur. Hier heb ik geleerd te improviseren, blanco in een situatie te kunnen staan. Positief leren denken. Ook een zeer belangrijke is dat het mij mede door de Noorderlingen lukt om mensen niet te veroordelen. En ook om open te staan voor verandering. Je leert met verschillende soorten mensen om te gaan.


Pagina 20

Zoals ik al zei, leren samenwerken, geleerd wat hard werken is, dat je er wat voor moet doen als je iets wil bereiken. Bij de Vooropleiding was het ok om niet geheel normaal te zijn, en dat uit te leven. Ik heb er mijn eerste grote liefdes beleefd, mijn eerste biertje gedronken, diepe gesprekken over het leven gevoerd en waanzinnige avonturen beleefd. Veel geleerd van de vrijheid die er heerste en de mate van (on)verantwoordelijkheid waar we mee om moesten leren gaan. Ook veel geleerd van de talloze groepsprocessen die kunnen plaatsvinden in een diverse wisselende groep gedurende jaren... Inzicht in mensen op en buiten het toneel. De sociale druk en controle zijn veel sterker dan bijvoorbeeld op je middelbare school. De Noorderlingen(docenten en spelers) vragen veel meer verantwoording voor wat je doet of zegt. Door dat mijn zelfvertrouwen een boost had gekregen en we op de Noorderlingen meekregen je collega's aan te spreken op gedrag en discipline. Ook moest je leren kritisch te zijn naar het werk van anderen zowel op positief als negatief vlak. Ik heb veel mensenkennis opgedaan. Een voorbeeld is dat ik minder verlegen ben geworden. Meer mijn mening durf te geven. Naast dat De Noorderlingen een theatervooropleiding is van hoog niveau, is het ook een plek waar jonge creatievelingen elkaar ontmoeten. Toen ik op mijn 13de aangenomen werd had ik nog niet heel veel sociale ervaringen. Ook kwam ik van het platteland (Borgercompagnie). De Noorderlingen heeft mij geholpen om mij sociaal te ontplooien. Je ontmoet andere jonge mensen van je leeftijd. Je doet contacten op waar ik mijn hele leven lang nog contact mee zou hebben. Op de Noordelingen werkten we intens samen. In het productiejaar zaten we met een groep van 5/6 mensen 24/7 op elkaars lip. Op deze manier leer je dus wel samen te werken en leer je welke conflicten er in een dergelijk samenwerkingsverband op kunnen duiken èn hoe daar mee om te gaan. Bovendien leer je er je verantwoordelijkheden kennen binnen een groep, die zowel vriendschappelijk als professioneel als huishoudelijk is. Buiten de lessen werd er flink wat afgediscussieerd, jezelf leren verdedigen, maar ook participeren aan gesprekken is een bijkomstig iets wat je leert op de Noorderlingen. Goed voor groepswerk. Leren samenwerken, verantwoordelijkheid voor het gebouw, elkaar helpen, met een open blik naar elkaar kijken. Je leert zo intensief samenwerken. Samen maken. Leren van kijken naar hoe anderen het doen. Elkaar niet zien als concurrenten maar als medestanders/spelers. En de intensiteit is zo hoog. Ik heb veel geleerd over emoties. En omdat je op zo'n kwetsbare en interessante leeftijd bent, lijkt dat wat je dan leert nogal stevig te beklijven. Door zo jong te leren kijken naar mezelf en anderen en al in allerlei (spel)situaties terecht te komen leerde ik veel over mensen. Leren praten over jezelf en het vak.. Ik heb er meer mensenkennis door gekregen. Kritiek durven te geven en kunnen ontvangen. Werkattitude, geen ego's maar openheid in het werken en communicatie.

Je zit toch met de jongeren waarmee je tegelijk bent aangenomen in hetzelfde schuitje, net nieuw, fris. Je bouwt hechte vriendschappen op daardoor, en mensen die al langer op de noorderlingen zitten, zijn meteen aardig voor je en willen je helpen met alles waar je mee zit. Zo word je sociaal vaardiger, en daarnaast krijg je soms ook wel eens de wind van voren in evaluaties van docenten, wat je alleen maar sterker maakt en waardoor je dingen op andere manieren gaat proberen, waardoor je meer leert en je meer zelfvertrouwen krijgt in je eigen capaciteiten.


Pagina 21

80% van de deelnemers is het (helemaal) eens met de stelling ‘Ik heb er meer zelfvertrouwen door gekregen’: Dat gaat in zekere zin denk ik hand in hand met op het podium staan voor publiek. Daarnaast leer je je ook wel verhouden tot anderen. Confrontatie niet uit de weg gaan, echt contact maken, kwetsbaar durven zijn, en zelf van begin tot eind een productie op touw zetten. Doordat je veel vrienden maakt en met leeftijdsgenoten bent die dezelfde passie delen op een andere plek dan de middelbare school maak je sneller een diepere band. Hoe groter het bewustzijn des te meer overzicht en ruimte voor intuïtie. Je leert vaardigheden en je leert over je fysieke uitstraling. Dat geeft zelfvertrouwen. Ach ja.... Ik ging vol vertrouwen auditeren. Het is geen peptalkvervanger geweest. Het heeft me gedegen voorbereid. Mijn 'succes' als acteur liep gelijk op met mijn eerste successen bij meisjes. Daar krijg je zelfvertrouwen van. Serieus: je krijgt zelfvertrouwen van de Noorderlingen. Punt. Het omgaan met een groep is iets wat je in een latere theateropleiding veel tegenkomt. Ik heb tijdens mijn productiejaar een jaar alles gedeeld/gedaan met één groep, dit heeft mij zeker gemaakt tot het sociale mens wat ik nu nog steeds kan zijn. Ik leerde mezelf kennen en leerde met mezelf omgaan, zoals ik dat zonder de vooropleiding niet had geleerd. Binnen het vak en ook daarbuiten wordt je in de improvisatie oefeningen al snel geconfronteerd met uiteenlopende situaties, en belangrijker, je eigen reacties op die situaties. Dit geeft soms een vals vertrouwen, want het zijn fictieve spelsituaties, maar dat geeft toch vertrouwen. Het geeft je vertrouwen in je eigen eigenaardigheden en dat die ook als mooi kunnen worden ervaren. Het geeft je vertrouwen door op het podium te mogen staan en applaus in ontvangst te mogen nemen en omdat je er vaak duidelijk je mening moet laten horen. Het gaat er vooral om dat je om verder te komen in toneel je op je bek moet durven gaan. Ook moet je jouw lelijke kant kennen en benutten en ook liefkozen. Dus ben ik meer zeker geworden/ minder streng op mijzelf. Ook omdat de leerlingen er allemaal voor elkaar zijn en waren door dik en dun. Door veel op de vloer te staan leer je jezelf kennen en accepteren. waardoor je dus ook minder onzeker wordt. Je krijgt automatisch zelfvertrouwen als je je talenten ontwikkelt. Ik weet niet hoe ik deze moet toelichten, behalve dat je al jong serieus werd genomen in je toekomstdroom. Je wordt er bewust van jezelf. Ik heb er geleerd wat mjn kracht en wat zwakte is. Mijn zwakte van toen is nu mijn kracht. Zeggen ze. Bij de Noorderlingen moet je je kwetsbaar op durven stellen. Je komt dingen van jezelf tegen en leert jezelf kennen. Ook door het spelen heb ik meer zelfvertrouwen gekregen.

Vroeger was ik erg onzeker. Ik had veel last van acne en ik had een behoorlijk lompe houding. De Noorderlingen heeft mij tijdens de lessen een soort van uitlaatklep gegeven. Waardoor ik even alles eruit kon hallen wat in mij zat, wat vast zat. Door veel te bewegen en veel theater te spelen, ben ik in de loop der jaren sterker in mijn schoenen gaan staan.

Op mijn latere theateropleiding had ik zeker meer zelfvertrouwen door de Noordelingen, doordat ik al een basis had. Op de Noordelingen zelf schommelde dat tussen zelfvertrouwen en onzekerheid, omdat je soms ook beseft wat je nog allemaal moet leren. Of het gaat eens niet goed in de les. Maar uiteindelijk maakt dat wel dat ik sterker naar mijn vervolgopleiding ben gegaan. Je leert jezelf wel goed kennen als je op zo'n jonge leeftijd zo intensief met toneel bezig bent, maar dat is ook nodig juist.


Pagina 22

Zelfontplooiing stond heel erg hoog. En als je daar hard aan werkte en er vervolgens voor beloond werd door goeie evaluaties en groei in je eigen spel, ja, daar deed je het voor! Dan gaf zelfvertrouwen. Of als medespelers je complimenteerden na een goeie les. Ik denk dat ik onder anderen door de Noorderlingen beter weet wat ik binnen en buiten het theater wil, heb meer lef gekregen en ik ben er denk ik socialer en opener van geworden. Josja legde de lat hoog, behandelde ons heel volwassen en dat maakte dat ik me echt serieus genomen voelde en mezelf ook serieuzer nam in wat ik kon en niet kon. Daarnaast heeft Josja me altijd het gevoel gegeven dat hij in me geloofde. Ik denk niet dat ik het zonder zijn lessen had aangedurfd om naar Maastricht te gaan. Als je als 15-jarig meisje les hebt in een groep van allemaal andere 15- en 16-jarigen en je begeeft je op heel gevoelig gebied, namelijk het op toneel staan en je naakte 'ik' laten zien en je merkt dat het veilig is en mensen je waarderen zelfs als je kwetsbaar bent of fouten maakt, maakt dat je sterk. Niemand lacht elkaar uit, iedereen maakt plezier en heeft respect voor elkaar. De VOT geeft je een les in theater en daardoor ook in sociale vaardigheden. Deze zelfkennis, ook al ben je jong, geeft wel zelf vertrouwen. in de zin van altijd durven te onderzoeken en je kwetsbaar op durven te stellen. Je hebt zekerheid nodig om je werk te doen(de vloer op te gaan) en onzekerheid om jezelf en anderen, het materiaal, theaterlandschap te bevragen en te onderzoeken.

Wat ik me herinner is dat Josja ons stimuleerde om je eigen keuzes te maken binnen het spelen en de lessen. Dat heeft me geholpen op de toneelschool. Omdat de verleiding bestaat om te leunen op andermans goedkeuring (de docenten). Uiteindelijk weet je alleen zelf of je alles hebt gedaan of niet. Het vertrouwen op jezelf en tegelijkertijd complimenten en kritiek te verwerken daar begin ik nu pas echt een beetje grip op te krijgen, maar dat heeft Josja ons al proberen duidelijk te maken!

85% van de deelnemers is het (helemaal) eens met de stelling ‘Het heeft mij geholpen van theater mijn vak te maken’:

Door vijf jaar lessen te volgen werd ik mij er van bewust dat ik het vak echt wilde leren en naar de Toneelschool wilde. Ik werk fulltime bij verschillende gezelschappen, daarnaast heb ik mijn eigen (succesvolle) gezelschap. Na de Noorderlingen heb ik geen vervolgopleiding gehad in het theater. Hier ontdekte ik de immense vrijheid die theater in zich heeft. Het was zo leuk om te doen. Zo veel gelachen en rare gekke dingen gemaakt en gespeeld. En daar je beroep van maken? Kan dat? Voordat dit je vak kan worden, moet je er eerst achter komen of je het kunt en leuk vind. Daar is de Noordelingen voor. Zonder deze vooropleiding was ik denk ik niet in een keer aangenomen op een toneelschool. Zonder de Noorderlingen was ik onervarener geweest, of wellicht zelfs verkeerd opgeleid. Ik keek echt elke week uit naar mijn lessen bij de Noorderlingen. Zonder de Noorderlingen had ik niet de basis gehad om überhaupt door de audities te kunnen komen van toneelscholen. Ze bereiden je goed voor en helpen je waar ze kunnen. Zodoende ben ik aangenomen en maak ik mijn vak van theater. Het bereidde voor op de Toneelschool. De vooropleiding heeft mijn liefde voor het vak versterkt. Als ik niet in aanraking was gekomen met de Vooropleiding Theater was ik niet aan theater begonnen (maar aan een andere creatieve opleiding. Ik weet dat ik altijd op een of andere manier met acteren bezig wil blijven. Soms kan dat door een bijrolletje ergens te spelen, soms door voorstellingen van anderen te bezoeken en soms doordat ik het op een of andere manier verwerk in mijn andere vakgebieden. Ik leerde bij de Noordelingen dat er verschillende toneelscholen bestonden en dat je auditie moest doen, ik werd daarin begeleid. En ik had genoeg geleerd om aangenomen te worden.


Pagina 23

Ik ben op talloze manieren als performer actief geweest voor- en nadat ik op de mime opleiding werd aangenomen. Ik denk dat het feit dat ik mijzelf voortdurend in beweging gehouden heb en mijn eigen doelen gesteld heb veel dankt aan mijn instelling vanuit de vooropleiding. De discipline en het doorzettingsvermogen dat je bij de Noorderlingen krijgt, zijn heel belangrijk tijdens de toneelschool. Doordat de Noorderlingen mij in hun lessen hebben klaargestoomd voor de toneelacademie en ze me veel konden vertellen over de beroepspraktijk. Ook hebben ze contacten met castingbureaus, zodoende kon ik een bijrol vertolken in een speelfilm. Ik ben technicus worden, en heb veel van mijn ervaring opgedaan bij De Noorderlingen. Ik volg nu een HBO theaterdocent opleiding. Met deze opleiding kun je veel kanten in het theatervak op. Dit ben ik ook van plan na mijn opleiding. Misschien is films maken niet helemaal theater, maar ik werk wel constant met acteurs, schrijf ik scripts, vertellen wij op een artistieke wijze een verhaal. Eigenlijk maak ik een theater stuk met beelden. Het lijkt dus heel erg op elkaar. De Noorderlingen heeft mij geholpen om zo ver te komen in het vak film maken. Dan kom ik weer terug op het intense samenwerkingsverband en de discipline. Er is namelijk op de Noordelingen altijd een (semi) professionele werksfeer geweest. Desalniettemin ook een zeer aangename. We werden dus als het ware voorbereid op het werkveld, zonder overigens de speelsheid te verliezen. Na de eerste les bij de Noordelingen wist ik dat ik aan het toneel wou, door de goeie lessen en de discipline die me bij de noorderlingen zijn geleerd is het me gelukt om op een toneelschool te geraken en nu mijn brood te verdienen met acteren. Dit was dé plek waar je vroeg al heel serieus met het vak bezig was. En wat dat dan inhield. Geen amateuristisch of halfbakken gedoe. Nee, dit was een doorstroomplek voor het vak als je dat wou. Zonder de vooropleiding zou ik nu niet op de mime school zitten. In 1987, na zes jaar lessen te hebben gevolgd bij Josja Hamann, werd ik toegelaten op de Toneelacademie Maastricht waar ik in 1991 afstudeerde aan de acteursopleiding. Sindsdien ben ik als actrice werkzaam in het theater en voor film/ televisie. Na de productiegroep heeft Richard (artistiek leider) actief gelobbyd om mij aan het spelen te houden/ krijgen, omdat ik niet naar de toneelschool wou/kon.

Het was geen amateurclubje waar je een hobby deed. De Vooropleiding was een serieuze voorbereiding op de toneelschool en het vak, daar kwam je snel genoeg achter. En toen ik eenmaal de smaak te pakken had, wilde ik het ook echt gaan doen, dat kon bijna niet anders! En nog steeds denk ik af en toe terug aan die basis en probeer ik de elementen die me toen zijn aangereikt te bewaken in mijn spelende leven op dit moment.

53% van de deelnemers is het (helemaal) eens met de stelling ‘Het heeft mij geholpen om op gebied van theater (inter)nationaal door te breken’: Ik was anders niet op de toneelschool aangenomen denk ik, daardoor daar ook niet afgestudeerd etc. Met m'n eigen gezelschap spelen we elk jaar (inter)nationaal. In NL al 7 maal op Oerol, verder alle festivals zo'n beetje wel gehad. Verder in het buitenland onder andere Belgie, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Zuid Afrika, Verenigde Staten. Met het gezelschap De Jongens maken we nu al bijna 8 jaar voorstellingen die we spelen in binnen en buitenland. Allemaal hebben we de Noorderlingen gedaan. Hoewel het moeilijk precies te definiëren is wat dat dan precies is, is het voornamelijk een instelling. Jezelf serieus nemen als speler. Doorzetten. Nuchter blijven. Hard werken. De naam 'stichting vooropleiding theater van josja hamann uit Groningen' en later 'de Noordelingen' doet het vaak goed op de scholen en in het theaterlandschap zelf aangezien een flink aantal van ons is doorgebroken en landelijke bekendheid verwierf.


Pagina 24

Met mijn afstudeervoorstelling won ik de Ton Lutz regie prijs. Ik werk nu in theater. Ideale voorbereiding op de Toneelschool - ik vind alleen doorbreken zo'n raar woord... Ik speel nu fulltime professioneel toneel, maar ben volgens mij niet 'doorgebroken' dat doen sterren mijns inziens. Toneelspelers werken en zijn te zien, hebben succes en worden herkend. Het heeft me geleerd toegewijd te werken aan projecten die soms onmogelijk lijken en heeft me een groot netwerk gegeven, doordat ik daar tientallen mensen heb ontmoet die ook het vak in zijn gegaan, mij begrepen en stimuleerden. De basisbeginselen geleerd op de VOT vanaf een jonge leeftijd. Dat heb ik natuurlijk verder ontwikkeld op de toneelschool zelf, maar nu pas ik het toe in de praktijk. Inmiddels al 7 volle seizoenen met optredens in Europa en Amerika, en een brede ervaring in het grote zalen circuit. Bovendien nominaties. Om zo jong al zo gedreven met het vak bezig te zijn heeft mijn ontwikkeling versnelt. Door in de productiegroep gezeten te hebben en we voorstellingen door het land speelden en ik door de Noorderlingen een rolletje in een film kreeg, heb ik mijn lijntjes uitgelegd. Dankzij De Noorderlingen heb ik geleerd hoe het is om te regisseren. Wat je het beste kan zeggen, wat je het beste kan doen en hoe je om moet gaan met acteurs. Doordat ik zelf 4 jaar lang een speler bij De Noorderlingen ben geweest weet ik ook hoe het is om acteur te zijn en weet ik dus heel goed hoe een acteur zich voelt. Dit helpt mij met het regisseren. De Noorderlingen hebben mij dit opstapje gegeven. Nu maak ik films en heb ik inmiddels 45 nationale en internationale prijzen gewonnen. Ben ik met mijn film geselecteerd voor het Nederlands Film Festival in Utrecht, en worden we voor internationale film festivals geselecteerd in Polen, Luxemburg en Bulgarije. Ik ben na de toneelacademie meteen begonnen bij toneelgroep de Appel, daar speel ik nu bijna drie jaar. Ik kan nog niet zeggen dat ik doorgebroken ben, maar ik heb wel 2 goeie stages gehad en een rol in een korte film. Tja, het is nu mijn vak geworden en mijn dagelijkse bezigheid. Ik verdien er mijn brood mee en ben er gelukkig in. Nog even afwachten wat de toekomst ons kunstenaars brengt, maar anders hoop ik er nog lang hard door te kunnen werken en ervan te kunnen genieten.

Naar aanleiding van een voorstelling van de Noordelingen (mightysociety 5) kon ik in mijn jaar na de productiegroep (nog voor ik op de toneelschool zat) fulltime aan het werk in het theater. Met één van deze producties spelen we zelfs nog steeds af en toe in het buitenland. Bovendien heeft Sam Bogaerts - artistiek leider van de theaterschool in Gent - me gevraagd om auditie te komen doen. Kortom: mijn opleiding heb ik er ook aan te danken. Mijn contactenkring binnen de theaterwereld zoals ze nu is, vindt zonder twijfel haar wortels in mijn tijd bij de Noorderlingen.


Pagina 25

BIJLAGE: VRAGENLIJST ONDERZOEK OUD-DE NOORDELINGEN

Jij hebt in het verleden deelgenomen aan De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater. Wij willen graag van onze ex-deelnemers weten hoe zij zich sindsdien hebben ontwikkeld. Voor ons is dat belangrijk om te weten, zeker nu het steeds noodzakelijker wordt om aan subsidiegevers en sponsors te laten zien wat de resultaten zijn van onze aanpak. Wil je daarom zo vriendelijk zijn de onderstaande vragen te beantwoorden? Het kost een paar minuten. In welke jaren ben jij actief geweest bij De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater? (klik alle jaren aan dat jij actief was) 0 0 0 0 0 0

1987 1990 1991 1992 1993 weet niet meer/

0 1988, 0 1994 0 1995 0 1996 0 1997 anders, nl…..

0 0 0 0 0

1989 1998 1999 2000 2001

0 0 0 0

2002 2003 2004 2005

0 0 0 0

2006 2007 2008 2009

0 2010 0 2011

In welke provincie woonde je toen je bij De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater actief was? 0 Friesland

0 Groningen

0 Drenthe

0 anders, nl.

Volg je nu nog onderwijs? 0 ja

0 nee

0 anders, nl…

Bij ja: Welk onderwijs volg je? 0 0 0 0

vmbo havo hbo theateropleiding universiteit

0 middelbaar beroepsonderwijs (mbo, ROC) 0 vwo 0 hbo, geen theateropleiding 0 ander onderwijs, namelijk ….

Bij nee: Wat is de hoogste vorm van onderwijs die je hebt afgerond? 0 0 0 0

vmbo havo hbo theater universiteit


0 0 0 0

middelbaar beroepsonderwijs (mbo, ROC) vwo hbo, geen theateropleiding anders, namelijk ……

Pagina 26

Ben je momenteel actief bezig met theater? 0 ja

0 nee

0 anders, nl….

Bij ja: Ben je professioneel actief of als amateur? 0 Als professional

0 Als amateur 0 Zowel als professional als amateur

0 Anders, nl….

Bij professional: (je mag meerdere antwoorden aanklikken) 0 0 0 0 0

als acteur als toneelschrijver als theatermaker/regisseur als docent anders, nl……………………….

Bij amateur: (je mag meerdere antwoorden aanklikken) 0 0 0 0 0

als acteur als toneelschrijver als theatermaker/regisseur als docent anders, nl……………………….

Bij nee: Heb je plannen om actief te worden? 0 ja

0 nee

Zo ja, welke plannen heb je? 0 0 0 0 0

acteur worden toneelschrijver worden theatermaker/regisseur worden docent worden anders, nl……………………….

Werd/ wordt er bij jou thuis iets actief met theater/ toneel gedaan? 0 0 0 0

nee ja, mijn vader en/ of mijn moeder ja, mijn broer(s) en/ of zus(sen) anders, nl.

We zijn benieuwd hoe je achteraf terugkijkt op de periode bij De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater. Kun je hieronder in enkele zinnen aangeven wat voor jou de waarde was van die periode bij De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater:


Pagina 27

Kun je hieronder aangeven in hoeverre je het eens bent met de volgende stellingen over De Noorderlingen/ Vooropleiding Theater? volstrekt niet mee eens

niet mee eens

deels eens, deels niet mee eens

mee eens

helemaal mee eens

weet (nog) niet/ niet van toepassing

Ik heb er veel geleerd. Het heeft mij bewuster gemaakt van wat ik in mijn latere leven wilde gaan doen. Het heeft mij geholpen om de juiste opleiding en/of het juiste beroep te kiezen. Het heeft bijgedragen aan mijn artistieke ontwikkeling. Ik heb er sociale vaardigheden opgedaan die nu nog van pas komen. Ik heb er meer zelfvertrouwen door gekregen. Het heeft mij geholpen van theater mijn vak te maken. Het heeft mij geholpen om op gebied van theater (inter)nationaal door te breken.

Steeds bij ‘mee eens’ of ‘helemaal mee eens’: Graag hieronder je antwoord toelichten. Tot slot: Wat is jouw geboortejaar? 0 0 0 0 0 0

<1950 1951 – 1961 – 1971 – 1980 – 1991 –

1960 1970 1980 1990 2000

Je bent: 0 man

0 vrouw

Je woont: 0 in Nederland 0 in een ander land

Dit was het. Heel veel dank voor je medewerking. Omzien naar De Noorderlingen

Pagina 28

Bureau ART maart 2012 Peter van der Zant

Recommend Documents