Bundel van de Ingekomen stukken oordeelsvormend van 29 september 2015

Bundel van de Ingekomen stukken oordeelsvormend van 29 september 2015

1

FYS - CIB beroep Nijverwaard ab - CIB beroep Nijverwaard.pdf CIB Beroep Nijverwaard.pdf

2

SOC - CIB Procesbeschrijving Jeugdwelzijnsbeleid ab - Procesbeschrijving Jeugdwelzijnsbeleid.pdf CIB Procesbeschrijving Jeugdwelzijnsbeleid.pdf By 1 - CIB Procesbeschrijving Jeugdwelzijnsbeleid.pdf

3

SOC - CIB Regionaal samenwerkingsagenda Passend Verbinden 2015-2017 ab - Regionaal samenwerkingsagenda Passend Verbinden 2015-2017.pdf CIB Regionaal samenwerkingsagenda Passend Verbinden 2015-2017.pdf By 1 - Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden Drechtsteden 2015 - 2017.pdf

4

SOC - CIB Voortgang Sociaal team Sliedrecht ab - CIB Voortgang Sociaal Team Sliedrecht, Wmo-team Q2.pdf CIB Q2 2015 Wmo lokaal def..pdf By 1 - CIB Q2 StS.pdf

5

FYS - WOB (Wet Openbaarheid van Bestuur) verzoek van bestuur OVK over project Kerkbuurt 14-19 Sliedrecht 20150921 WOB verzoek De Vries over de Kerkbuurt.pdf

6

FYS - Brief VNG aan college en raad: Oproep gemeenten beschikbaar stellen verblijfseenheden 20150916 Brief VNG over oproep gemeenten beschikbaar stellen verblijfseenheden.pdf

7

BEST - Email Deloitte (accountant) over accountantscontrole Sociaal Domein 20150922 email Van Vugt van Deloitte.pdf 20150922 by 1 Brief WGDO Gemeenten Knelpunten Decentralisaties.pdf 20150922 by 2 Model oplegger VNG.pdf

8

SOC - Email Transitiecommissie Sociaal Domein: TSD en Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning Email 18/9 van TSD by 1 Derde rapportage TSD kort (def ).pdf by 2 Casusboek sociale wijkteams.pdf

9

BEST - Email uw besluit toetreding Hardinxveld-Giessendam tot de Drechtsteden

10 FYS - Brief vz CVAH dhr. J. Stoel over vergunningverlening kermis op marktdag 150923 brief CVAH vz dhr. J. Stoel.pdf 11 BEST - Vergaderschema 2016 Vastgesteld in AC 15sept15 Vergaderschema 2016 Vastgesteld in AC 15sept15.doc

1 FYS - CIB beroep Nijverwaard 1 ab - CIB beroep Nijverwaard.pdf

Aan de leden van de gemeenteraad Sliedrecht

Datum 17 september 2015

Hierbij bieden wij u bijgevoegde stukken aan voor: besluitvorming

Bijlagen CIB Zaaknr. -

zienswijze

B&W besluit 15 september 2015

kennisname Geheimhouding op grond van de Wet openbaarheid van bestuur n.v.t.

Portefeuillehouder L. van Rekom

Fatale termijn nee

Fysiek en economie Onderwerp

College informatiebrief.

Wat wordt gevraagd

Kennis nemen van de mededeling vanuit het college.

Toelichting

In de College informatiebrief komt het volgende onderwerp aan de orde: 1. Beroep tegen reactieve aanwijzing provincie op bestemmingsplan Nijverwaard

Bijgaande stukken

College informatiebrief d.d. 15 september 2015

Ambtelijk contactpersoon

J.C. van der Meer Tel.nr. 06 - 1029 6377

Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Sliedrecht, De loco-secretaris, De burgemeester,

drs. S.G.A.F. Karnebeek drs. A.P.J. van Hemmen

2 CIB Beroep Nijverwaard.pdf

College informatiebrief Onderwerp:

mededelingen vanuit het college

Datum:

15 september 2015

Portefeuille L. van Rekom Beroep tegen reactieve aanwijzing provincie op bestemmingsplan Nijverwaard Met een College informatiebrief van 10 juli 2015 hebben wij u meegedeeld dat de provincie ZuidHolland een reactieve aanwijzing heeft gegeven na de vaststelling van het bestemmingsplan Nijverwaard. Hierbij brengen wij u er van op de hoogte dat wij hebben besloten om bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State in beroep te gaan tegen het aanwijzingsbesluit van de provincie. Wij zijn tot het besluit om in beroep te gaan gekomen op basis van de volgende argumentatie: 1. Zowel de vaststelling van het bestemmingsplan als het aannemen van de motie waren unanieme besluiten van de raad. Een logisch vervolg hiervan is het laten toetsen van het besluit van de raad door de rechter. 2. Aan het bestemmingsplan liggen een paar uitgebreide onderzoeken ten grondslag. De provincie heeft onder haar reactieve aanwijzing geen enkel (tegen)onderzoek liggen. Het instellen van beroep geeft zekerheid over de vraag of de door de gemeente uitgevoerde onderzoeken juist zijn. 3. De aanwijzing van de provincie zorgt er voor dat Nijverwaard als het ware 'op slot zit'. Als de gemeente geen beroep instelt wordt het aanwijzingsbesluit van de provincie onherroepelijk. Dit betekent dat er geen uitbreidingsmogelijkheden voor detailhandel op Nijverwaard zijn op basis van het nieuwe bestemmingsplan. Een positieve uitspraak van de rechter zorgt voor veel flexibiliteit in het bestemmingsplan qua vestigingsmogelijkheden van (nieuwe) bedrijven. 4. Het instellen van beroep hoeft de verhouding met de provincie niet te schaden. Richting de provincie wordt – bestuurlijk en ambtelijk – het volgende standpunt verwoord: "We willen een goede ruimtelijke oplossing voor Nijverwaard. Het liefst door middel van gesprek, maar we willen graag helderheid krijgen over het tegengestelde standpunt van de gemeente en de provincie en stellen daarom beroep in." 5. Mochten nieuwe ontwikkelingen hier aanleiding toe geven, dan kan het beroep op ieder moment weer worden ingetrokken. Het instellen van beroep weerhoudt ons er niet van om in overleg met de provincie te blijven om te bezien of we er op een minnelijke wijze met elkaar uit kunnen komen. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Sliedrecht, De loco-secretaris, De burgemeester,


2 SOC - CIB Procesbeschrijving Jeugdwelzijnsbeleid 1 ab - Procesbeschrijving Jeugdwelzijnsbeleid.pdf


Datum 17 september 2015 Bijlagen 1 Zaaknr. B&W besluit 15 september 2015

Hierbij bieden wij u bijgevoegde stukken aan voor:

Portefeuillehouder G.J. Visser-Schlieker

besluitvorming zienswijze kennisname Geheimhouding op grond van de Wet openbaarheid van bestuur n.v.t. Is hiermee een motie afgedaan n.v.t. Is hiermee een toezegging afgedaan ja Fatale termijn nee Sociaal Onderwerp

College informatiebrief Procesbeschrijving Jeugdwelzijnsbeleid

Wat wordt gevraagd


Toelichting

In de College informatiebrief komt het volgende onderwerp aan de orde: Ter vervanging van een beeldvormende bijeenkomst m.b.t. het jeugdwelzijnsbeleid op 8 september 2015, is besloten het reeds doorlopen proces via deze College informatiebrief te beschrijven en toe te lichten.

Bijgaande stukken

College informatiebrief d.d. 15 september 2015


R. Aarts Tel.nr. (0184) 495 887 [email protected]

Kopieën aan: Archief



2 CIB Procesbeschrijving Jeugdwelzijnsbeleid.pdf


Mededelingen vanuit het college

Datum:

15 september 2015

Portefeuille G.J. Visser-Schlieker 1. Procesbeschrijving Jeugdwelzijnsbeleid

Ter vervanging van een beeldvormende bijeenkomst m.b.t. het jeugdwelzijnsbeleid op 8 september 2015, is besloten het reeds doorlopen proces via deze College informatiebrief te beschrijven en toe te lichten. Startnotitie In de Startnotitie Jeugdwelzijnsbeleid zijn in overleg met professionals op het gebied van jongeren in Sliedrecht, waaronder jongerenwerkers van SOJS en Pand33, verschillende thema's benoemd die in het jeugdwelzijnsbeleid aan bod komen. Het betrekken van professionals en jongeren is doorgevoerd bij het opstellen van het beleid. In de startnotitie staat hier het volgende over opgenomen: 'Het beleid zal aan de hand van co-productie, dus met behulp van jongeren en organisaties die met jongeren te maken hebben, tot stand komen. Hiervoor wordt actief gezocht naar plekken waar jongeren zich bevinden, om op locatie input op te halen.' Meeloopdagen De afgelopen maanden is er bij verschillende organisaties meegelopen om het gesprek aan te gaan met jongeren in een voor hen vertrouwde omgeving. Van een aantal bezoeken is verslag gedaan op de website van de gemeente Sliedrecht (zie bijlage). Een verslag als vrijwilliger bij Pand 33 volgt nog. Via de zogenoemde 'meeloopdagen' is er o.a. gesproken met bezoekers van SOJS en Pand33, deelnemers en vrijwilligers bij KNOTS en met jongeren gedurende activiteiten van de Combinatiefunctionaris Sport in de wijken en op scholen. Professionals Naast de gesprekken met jongeren is er met de volgende professionals / organisaties gesproken over het jeugdwelzijnsbeleid; Jongerenwerkers van SOJS en Pand33, binnen het CJG met diverse medewerkers uit het Sociaal Team Sliedrecht Jeugd en het consultatiebureau, wijkagent, Sportraad, Griendencollege, combinatiefunctionaris en Stichting Welzijnswerk. Met aanvullende groepen als de Christelijke jongerenvereniging (CJV), de moskee, Stichting Sliedrecht & Cultuur en het basisonderwijs worden afspraken gemaakt. Bijeenkomst Alle eerder genoemde professionals / organisaties worden eveneens uitgenodigd voor een bijeenkomst op maandagavond 28 september. Een bijeenkomst waar ook jongeren en de raad voor worden uitgenodigd, met als doel om nieuwe input op te halen voor in de beleidsnota. Op een beeldende wijze komen een aantal thema's aan bod die in het jeugdwelzijnsbeleid worden opgenomen. Uitgenodigde professionals en jongeren kunnen op de verschillende thema's reageren. De raad heeft de mogelijkheid om met hen in gesprek te gaan hierover. De bijeenkomst wordt geleid door een extern persoon.

Enquête Vanuit SOJS, met lichte ondersteuning van de gemeente, is er een enquête uitgezet onder jongeren uit Sliedrecht. De input van de enquête wordt meegenomen in het jeugdwelzijnsbeleid. 159 jongeren hebben uiteindelijk de enquête ingevuld, waarvan 60% vrouw en leeftijden tussen de 14 en 26 jaar.

Vervolgplanning Op 28 september vindt een bijeenkomst plaats met jongeren, professionals en de raad. Input van de bijeenkomst wordt meegenomen in de beleidsnota, die op 17 november oordeelsvormend in de raad ligt (agendacommissie op 26 oktober). Op 8 december staat de besluitvormende raad op de planning.



3 By 1 - CIB Procesbeschrijving Jeugdwelzijnsbeleid.pdf

Bijlage CIB Procesbeschrijving Jeugdwelzijnsbeleid Nieuw jeugdwelzijnsbeleid: Remco loopt mee bij… SOJS Iedere jongere moet in Sliedrecht zijn of haar eigen plek kunnen vinden. Daarbij maakt het niet uit welke achtergrond de jongere heeft. Naast een fysieke plek gaat het ook om de plek die de jeugd binnen Sliedrecht inneemt. De gemeente werkt hiervoor aan een nieuw jeugdwelzijnsbeleid, dat eind september wordt aangeboden aan de gemeenteraad. Bij het opstellen van dit beleid worden zowel jongeren als professionals nadrukkelijk betrokken. We maken dit beleid dus mét elkaar! Remco Aarts van de gemeente Sliedrecht loopt de komende weken mee in het veld, spreekt met professionals en zoekt het contact met de Sliedrechtse jeugd. We doen hier regelmatig verslag van. Vandaag deel 1: Aan het werk bij de jongerenwerkers van SOJS. Door Remco Aarts De rol van jongerenwerkers is in een jeugdwelzijnsbeleid onmisbaar. Iets wat de jongerenwerkers van Stichting Open Jeugdwerk Sliedrecht, Henk van Griensven en Jeroen Loeve, alleen maar kunnen beamen. Beiden hebben weliswaar een andere levensstijl en verschillen nogal eens van mening, maar met het jongerenwerk hebben ze hetzelfde doel voor ogen: het versterken van de eigen kracht van jongeren via sociale talentontwikkeling en preventieve activiteiten. Jeroen Loeve: "We moeten niet streven naar het idee om continu iets voor jongeren aan te bieden en zoveel mogelijk mensen hier binnen te krijgen. De jeugd heeft ook te maken met huiswerk, speelt thuis een spelletje of hangt graag samen met vrienden of vriendinnen om hun belevenissen te delen. Als jongerenwerker ben je er altijd voor hen die het nodig hebben en ben je intensief bezig met preventie". Een interessant gesprek volgde over actieve participatie, de vele vrijwilligers bij SOJS, toegankelijkheid van voorzieningen, de pedagogische kant van het jongerenwerk, ambulant werk en preventie en overlastbestrijding. FIFA Het weer stond het helaas niet toe de straat op te gaan, maar ondanks de vakantie kwamen er in de loop van de dag een tiental jongeren binnenwandelen. De één geïnteresseerd in een potje FIFA op de Playstation, de ander om zijn verhaal te kunnen delen: "Misschien dat ik toch maar eens naar Turkije moet gaan emigreren. Met mijn VMBO kan ik hier niks, alleen dat werk wat ik nu ook doe aan de lopende band, maar dat kan ik niet eeuwig volhouden." Bruggen slaan Veel jongeren die in Elektra komen hebben problemen op school, of het nu op VWO of VMBO niveau is. Het ontbreekt hen aan een vooruitzicht, een doel, wat ten koste gaat van de motivatie. Een kans ligt in het slaan van meer bruggen tussen het jongerenwerk en het onderwijs, maar ook richting andere instanties. Om jongeren uiteindelijk een plek te bieden die zij in Sliedrecht kunnen innemen. Kentucky Met een grote glimlach wisten de jongeren nog een aantal wensen mee te geven voor in het beleid. Van een Kentucky, een kermis, maandelijks een goed feest, 'simpelweg' iets meer leven in het dorp, goedkoper naar de stad, tot een hangplek waar ze ook echt in vrijheid kunnen hangen in plaats van steeds maar weer te worden weggestuurd. Een jongere: "Maar eigenlijk zijn er best veel plekken waar we terecht kunnen in Sliedrecht…" Al met al was het werken bij SOJS een nuttige en leerzame dag. Het sluit niet alleen aan bij de ambitie van het college om van 'buiten naar binnen' te werken, maar het geeft een kijk op de werkelijkheid. Inzichten die achter de computer niet zichtbaar worden. Van een Kentucky tot beleidsinput.

Nieuw jeugdwelzijnsbeleid: Remco loopt mee bij… het CJG Iedere jongere moet in Sliedrecht zijn of haar eigen plek kunnen vinden. Daarbij maakt het niet uit welke achtergrond de jongere heeft. Naast een fysieke plek gaat het ook om de plek die de jeugd binnen Sliedrecht inneemt. De gemeente werkt hiervoor aan een nieuw jeugdwelzijnsbeleid, dat eind september wordt aangeboden aan de gemeenteraad. Bij het opstellen van dit beleid worden zowel jongeren als professionals nadrukkelijk betrokken. We maken dit beleid dus mét elkaar! Remco Aarts van de gemeente Sliedrecht loopt de komende weken mee in het veld, spreekt met professionals en zoekt het contact met de Sliedrechtse jeugd. We doen hier regelmatig verslag van. Vandaag deel 2: Op bezoek bij het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Door Remco Aarts Hoewel in het jeugdwelzijnsbeleid niet inhoudelijk aandacht wordt besteed aan jeugdhulp, is het CJG een voorziening die aansluit bij het doel van het jeugdwelzijnsbeleid: het bieden van een plek aan alle jongeren. Zo ook aan jongeren die hulp nodig hebben. Daarnaast zijn binnen de muren van het CJG-gebouw veel jeugdprofessionals te vinden, die overigens ook geregeld naar buiten gaan. Daarmee is het CJG een interessante plek om input op te halen voor het jeugdwelzijnsbeleid. Lastig thema 'Een lastig thema'. Met deze woorden opende Margret van Schie (kwartiermaker bij Sociaal Team Sliedrecht Jeugd) een onderling gesprek. Gelukkig volgde al snel een toelichting op deze in eerste instantie niet echt hoopgevende woorden. "We zijn al snel geneigd om de touwtjes in handen te hebben bij jongeren, en het liefst trekken we deze zo strak mogelijk aan. Ik denk dat dit alleen maar averechts werkt. Als je jong bent wil je immers wat, je hebt behoefte aan vrijheid. Een jongere moet geholpen worden wanneer hij/zij dat nodig acht. Je moet weten hoe iets op te lossen als er iets gebeurt. Verder moet je ze durven loslaten. Dit maakt het thema niet eenvoudiger." Meetbaarheid Na het bijwonen van het wekelijkse jeugdteamoverleg stond er een overleg gepland met het jongerenwerk, politie en het onderwijs. Door een miscommunicatie ging dit helaas niet door, maar duidelijk is dat de samenwerking is ingezet. Een praatje her en der volgde, onder meer over ambulant werk, pedagogiek, sociale media en meetbaarheid. Een jeugdprofessional: "De kracht van bijvoorbeeld jongerenwerk is dat het informeel en laagdrempelig is. De resultaten zijn alleen niet altijd meetbaar, maar moeten we dan meteen stoppen met dergelijk maatwerk?" Er is veel te doen in Sliedrecht Een netwerklunch sloot mijn ochtend bij het CJG af. Gedurende de lunch werd het beeld dat ik aan het creëren ben van de werkzaamheden binnen het CJG verder compleet gemaakt. Zo hebben we het gehad over via welke wegen jongeren binnenkomen en over een mogelijke vertrouwenspersoon voor verenigingen. In gesprek met consultatiedeskundigen kwam de leeftijdsgroep van 0 tot 4 jaar ter sprake. Laatstgenoemden gaven mij nog het volgende mee: "Er is veel te doen in Sliedrecht. Dit in kaart brengen zou zeker een meerwaarde zijn voor jongeren, maar ook voor andere betrokkenen." Na het bezoek aan het CJG ben ik weer een aantal interessante visies en ideeën rijker, die we zeker kunnen gebruiken voor het jeugdwelzijnsbeleid. Ook voor het traineeproject waar ik me mee bezighoud, gericht op een (be)grijpbare Drechtsteden, heb ik nieuwe informatie verzameld. Ten slotte heb ik een goed beeld gekregen van hoe het in zijn werk gaat binnen het CJG. Al met al heeft het bezoek aan het CJG me dus op drie vlakken vooruit geholpen. Een zeer nuttige ochtend!

Nieuw jeugdwelzijnsbeleid: Remco loopt mee bij… KNOTS Iedere jongere moet in Sliedrecht zijn of haar eigen plek kunnen vinden. Daarbij maakt het niet uit welke achtergrond de jongere heeft. Naast een fysieke plek gaat het ook om de plek die de jeugd binnen Sliedrecht inneemt. De gemeente werkt hiervoor aan een nieuw jeugdwelzijnsbeleid, dat eind september wordt aangeboden aan de gemeenteraad. Bij het opstellen van dit beleid worden zowel jongeren als professionals nadrukkelijk betrokken. We maken dit beleid dus mét elkaar! Remco Aarts van de gemeente Sliedrecht loopt de komende weken mee in het veld, spreekt met professionals en zoekt het contact met de Sliedrechtse jeugd. We doen hier regelmatig verslag van. Vandaag deel 3: Hutten bouwen bij KNOTS Door Remco Aarts In de laatste week van de basisschoolzomervakantie wordt traditiegetrouw KNOTS georganiseerd op het ijsbaanterrein in Sliedrecht. Een plek waar dagelijks zo'n 500 kinderen van 6 t/m 12 jaar knutselen of timmeren aan hutten, maar ook een evenement waarbij jongeren een plek innemen. Gericht op het jeugdwelzijnsbeleid dus een ideale locatie om een dag mee te lopen als vrijwilliger! Vrijwilligers Naast de leeftijdsgroep waarvoor KNOTS is bestemd zijn er ongeveer 100 vrijwilligers actief gedurende de week. Vaak jongeren die niet zelf meer mogen deelnemen, maar de activiteitenweek zo leuk vinden dat ze graag een steentje willen bijdragen of omdat ze simpelweg iets terug willen doen; "Henk (jongerenwerker) kwam altijd met mij en mijn zusje voetballen. Nu vroeg hij mij als vrijwilliger. Dan kan ik geen nee zeggen, ik wil graag iets terugdoen voor hem." Ook Rik, 16 jaar, is al jaren actief bij KNOTS; "Ik kom hier al jaren. Eerst als deelnemer en nu al enkele jaren als vrijwilliger. Dit is gewoon echt een leuk evenement. In Sliedrecht is er daarnaast niet zo veel te doen, maar ik vermaak me wel. Wat ik leuk vind aan Sliedrecht? Ons kent ons, rustig en voel me op mijn gemak hier." Voorzetje "Meneer, kunt u de spijker er hier een heel klein beetje inslaan.. dan sla ik hem er daarna helemaal in en zit dit vast", aldus de 6-jarige Rens die dit jaar voor het eerst mee mag doen met hutten bouwen. Een mooie metafoor naar jongerenparticipatie en de rol van de gemeente hierin. De jongere heeft een idee, de gemeente geeft de eerste aanzet of ondersteunt/faciliteert wanneer nodig en de jongere gaat er vervolgens vol enthousiasme mee aan de slag. Want enthousiasme was er bij Rens, na een paar fikse klappen met zijn hamer verdween de spijker in het hout. Met een trotse glimlach ging hij opzoek naar een plek voor zijn volgende spijker. Zijn broer en vrienden doen al jaren mee aan KNOTS. Een groep waarbij talentontwikkeling duidelijk zichtbaar is. De één zet de lijntjes uit. De ander timmert zich suf om het stevig te maken, omdat hij veiligheid belangrijk vind en weer een ander houdt zich bezig met het creatieve deel zoals een dakgoot. Een team vol verschillende talenten, met een ware villa in wording tot gevolg. Door weer en wind Dat het regende maakte de kinderen overigens allemaal niet uit. Ook een spijker in de vinger weerhield ze niet. EHBO-vrijwilliger: "Er gebeurd ieder jaar wel iets, maar een pleister en een snoepje doet wonderen. Liefst gaan ze zo snel mogelijk weer verder". Al met al heeft een dagje meelopen bij KNOTS me een aantal leuke gesprekken opgeleverd met kinderen, variërend van 6 tot 16 jaar, over wat te doen in Sliedrecht en het verenigingsleven. Aan de hoeveelheid vrijwilligers en de actieve jongeren te zien werd duidelijk dat er mogelijkheden zijn tot jeugdparticipatie. Maar bovenal heb ik een ontzettend leuke dag gehad. Gelukkig wordt het de rest van de week beter weer, hoewel… dat maakt ze toch niet uit.

Foto: de mannen van hut nummer 6. Zeiknat geregend, maar de hut zal er komen!

3 SOC - CIB Regionaal samenwerkingsagenda Passend Verbinden 2015-2017 1 ab - Regionaal samenwerkingsagenda Passend Verbinden 2015-2017.pdf




Portefeuillehouder T.C.C. den Braanker

besluitvorming zienswijze kennisname Geheimhouding op grond van de Wet openbaarheid van bestuur n.v.t. Is hiermee een motie afgedaan n.v.t. Is hiermee een toezegging afgedaan n.v.t. Fatale termijn nee Sociaal Onderwerp


Wat wordt gevraagd


Toelichting

In de College informatiebrief komt het volgende onderwerp aan de orde: 1. Regionaal samenwerkingsagenda Passend Verbinden 2015-2017

Bijgaande stukken

College informatiebrief d.d. 15 september 2015 en Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden Drechtsteden 2015-2017

Kopieën aan: Archief


Fatima Malaab Tel.nr. (0184) 495 5888



2 CIB Regionaal samenwerkingsagenda Passend Verbinden 2015-2017.pdf


mededelingen vanuit het college

Datum:

15 september 2015

Portefeuille T.C.C. den Braanker 1. Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden Drechtsteden 2015-2017 Met het oog op de decentralisatie jeugd (1 januari 2015) en de stelselwijziging passend onderwijs (1 augustus 2014) heeft u op 1 oktober 2013 de "Kadernotitie Passend verbinden van onderwijs en zorg voor jeugd in de Drechtsteden" vastgesteld (Zaaknummer 1079607). De kadernotitie bevat de gezamenlijke visie van bestuurlijke vertegenwoordigers van de zes Drechtstedengemeenten, de samenwerkingsverbanden voor primair en voortgezet onderwijs in de Drechtsteden (inclusief de landelijke reformatorische samenwerkingsverbanden) en jeugdhulpaanbieders omtrent "passend verbinden": de verbinding en samenhang tussen passend onderwijs en jeugdhulp. Hierbij ontvangt u ter informatie de Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden Drechtsteden 2015-2017, als nadere uitwerking van de kadernotitie. De samenwerkingsagenda is opgesteld door het Bestuurlijk platform Passend Verbinden Drechtsteden, bestaande uit gemandateerde wethouders van de zes Drechtstedengemeenten, besturen van de samenwerkingsverbanden en besturen van jeugdhulpaanbieders. In de samenwerkingsagenda staat beschreven hoe van een gezamenlijke visie in de kadernota is gekomen tot de voorliggende samenwerkingsagenda, welke aspecten van passend verbinden prioriteit krijgen en welke activiteiten we daartoe ondernemen, en welke planning we hanteren. Aan de samenwerkingsagenda is geen budget toegewezen; indien activiteiten om financiële middelen vragen, zal hiervoor bestaand budget van de betrokken partners moeten worden aangewend.



3 By 1 - Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden Drechtsteden 2015 - 2017.pdf

REGIONALE SAMENWERKINGSAGENDA PASSEND VERBINDEN DRECHTSTEDEN 2015 – 2017 Samenwerkingsverbanden: • • • • • • • •

Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Drechtsteden PO (28.09) Samenwerkingsverband VO-VSO Oost-IJsselmonde / West-Alblasserwaard Samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs Dordrecht (28.10) Samenwerkingsverband VO Dordrecht (28.04) Vereniging Reformatorisch Passend Onderwijs voor primair en speciaal onderwijs Berséba (PO 0001) Samenwerkingsverband Reformatorisch Voortgezet Onderwijs (VO 0001) DaVinci College Wellantcollege (mbo)

Gemeenten: • • • • • •

Alblasserdam Dordrecht Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht

Betrokken partners: • • • • • • • • • •

Careyn Dienst Gezondheid en Jeugd FlexusJeugdplein JB West MEE Rivas Stichting Jeugdteams ZHZ TriviumLindenhof Vivenz William Schrikker Groep.

1

Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden Drechtsteden 2015 – 2017

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1: Inleiding 1.1 Aanleiding 1.2 Opbouw notitie

Pagina 02 02 02

Hoofdstuk 2: route naar de Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden 2.1 Inleiding 2.2 Route naar de Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden 2.2.1 Bestuursopdracht passend verbinden in de Drechtsteden 2.2.2 Kadernotitie passend verbinden 2.2.3 Structuur voorbereidingsplatform – bestuurlijk platform 2.2.4 Wettelijk OOGO over de ondersteuningsplannen en beleidsplannen jeugdhulp 2.2.5 Thema's regionale samenwerkingsagenda passend verbinden 2.2.6 Initiatie "Lokale leertafels Passend Verbinden" 2.2.7 Kort overzicht van de opbrengsten van het proces tot nu toe

03 – 06 03 03 – 06 03 03 – 04 04 – 05 05 05 05 – 06 06

Hoofdstuk 3: Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden 3.1 Inleiding 3.2 Visie, doelen, algemene principes en uitgangspunten 3.3 Prioriteiten in de samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp 3.3.1 Thema "Verbinding Zorgroute Primair Onderwijs – Voortgezet Onderwijs en Jeugdhulp" 3.3.2 Thema "Verbinding MBO en Jeugdhulp" 3.3.3 Thema "Dyslexiezorg" 3.3.4 Thema "Spreiding onderwijsvoorzieningen" 3.4 Voorraadagenda 3.4.1 Thema "Relatie aanpak Leerplicht, Voorkomen Schooluitval, VSV en Thuiszitters" 3.4.2 Thema "Aantakking voorschoolse voorzieningen" 3.4.3 Thema "Leerlingenvervoer" 3.4.4 Thema "Onderwijshuisvesting" 3.4.5 Thema "Verbinding Diagnostisch meldpunt onderwijs en Diagnostisch Advies Netwerk"

07 – 13 07 07 – 09 09 – 11 09 – 10 10 – 11 11 11 12 – 13 12 12 12 12 13

Hoofdstuk 4: Financiën, planning en vervolg 4.1 Inleiding 4.2 Financiën 4.3 Planning en vervolg

14 – 15 14 14 14 – 15

Bijlagen Samenvatting Kadernotitie Passend Verbinden

16 – 18


2

Hoofdstuk 1: Inleiding 1.1 Aanleiding Voor u ligt de "Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden Drechtsteden 2015 – 2017". De samenwerkingsagenda is tot stand gekomen in samenwerking met vertegenwoordigers vanuit onderwijs, jeugdhulp en gemeenten in de Drechtsteden. De samenwerkingsagenda is een vervolg op de eerder vastgestelde "Kadernotitie Passend verbinden van onderwijs en zorg voor jeugd in de Drechtsteden". In de samenwerkingsagenda wordt uiteengezet hoe we in de Drechtsteden van een gezamenlijke missie (kadernotitie) tot een gezamenlijke agenda zijn gekomen en met welke thema's we in de periode 2015 – 2017 aan de slag gaan. We grijpen daarbij terug op de gezamenlijke visie, doelen, principes en uitgangspunten die in de kadernotitie zijn geformuleerd en bij de uitwerking van de verschillende thema's steeds leidend zijn. Waarom een samenwerkingsagenda: van een gezamenlijke missie naar een gezamenlijke agenda In de kadernotitie is de volgende passage opgenomen die de basis voor de samenwerkingsagenda weergeeft: "Enerzijds hebben gemeenten en onderwijs (en zorgpartners) duidelijk onderscheiden eigen verantwoordelijkheden. Daarnaast hebben we een gezamenlijk belang en een gezamenlijke verantwoordelijkheid om te zorgen voor samenhang tussen onderwijsondersteuning in de school en jeugd- en welzijnsvoorzieningen, opvoedings- en opgroeiondersteuning en jeugdhulp buiten de school. Ook ten aanzien van onderwerpen als voor- en vroegschoolse educatie, voortijdig schoolverlaten en de overgang onderwijs – arbeidsmarkt zijn we op elkaar aangewezen. Op deze laatste domeinen wordt in de Drechtsteden al meer of minder intensief samengewerkt. De samenwerkingsagenda wordt in belangrijke mate bepaald door de ondersteuningsplannen van de samenwerkingsverbanden en de consequenties daarvan voor het gemeentelijk beleid en door het beleid van de gemeenten ten aanzien van de uitvoering van de Jeugdwet en de effecten daarvan op de plannen van de samenwerkingsverbanden". Onderwerpen die aanleiding zijn geweest om tot een Drechtstedelijke agenda te komen in aanvulling op de lokale voorzieningen: -

-

-

sommige specialistische voorzieningen hebben een dusdanig specifieke doelgroep dat zij enerzijds een groter voedingsgebied kunnen bedienen, maar dat anderzijds ook nodig hebben om de kwaliteit van hun aanbod te kunnen garanderen; Hetzelfde geldt voor sommige vormen van jeugdhulp waarvoor regionale afstemming gewenst en nodig is; Regionaal moet worden afgestemd welke speciale voorzieningen er nodig zijn, wat de omvang van de populatie is en hoe in de regio de voorzieningen zo goed mogelijk kunnen worden gespreid , zodat er voldoende plaatsen beschikbaar zijn en de bereikbaarheid zo optimaal mogelijk is met behoud van kwaliteit Iedere verandering in onderwijsaanbod heeft invloed op leerlingenstromen en daarmee consequenties voor bekostiging van onderwijsondersteuning en leerlingenvervoer Samenwerking tussen regulier onderwijs en speciaal onderwijs leidt tot meer maatwerk in de vorm van arrangementen. Ook deze ontwikkelingen hebben invloed op de leerlingenstromen.

In de samenwerkingsagenda leest u terug hoe deze onderwerpen zijn ingebed in de thema's die we in de nauwe samenwerking tussen onderwijs, jeugdhulp en gemeenten in de periode 2015 – 2017 oppakken. 1.2 Opbouw notitie In de notitie wordt eerst stilgestaan bij de totstandkoming van de regionale samenwerkingsagenda (hoofdstuk 2). Welke route is gelopen en wat heeft dit opgeleverd? Vervolgens wordt ingegaan op de verschillende thema's die we gezamenlijk oppakken: de samenwerkingsagenda zelf (hoofdstuk 3). Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen thema's die prioriteit hebben de komende jaren en thema's die op de voorraadagenda komen te staan. Tot slot wordt kort stilgestaan bij de financiën, planning en de vervolgstappen binnen de regionale samenwerkingsagenda (hoofdstuk 4).

3


Hoofdstuk 2: route naar de Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt geschetst hoe de Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden tot stand is gekomen en wat de achtergrond is van de voorgestelde aanpak. In hoofdstuk 2.2 worden de stappen beschreven die genomen zijn om tot een gedragen samenwerkingsagenda te komen. 2.2

Route naar de Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden

2.2.1 Bestuursopdracht passend verbinden in de Drechtsteden In september/ oktober 2011 is een eerste verkenning uitgevoerd naar Passend Onderwijs en eventuele veranderingen die dit voor gemeenten met zich mee zou brengen in de samenwerking met het onderwijs. In december 2011 is deze bestuursopdracht door het Drechtstedenbestuur vastgesteld met een tweeledig doel: a)

De zes Drechtstedengemeenten informeren over het Wetsvoorstel passend onderwijs en de gemeentelijke rol daarin; b) Legitimering om ambtelijke capaciteit in te zetten om een regionaal plan van aanpak op te stellen ten aanzien van het passend verbinden van onderwijs en zorg voor jeugd in de Drechtsteden. Na de vaststelling van de bestuursopdracht is een projectleider samen met de regionaal portefeuillehouder jeugd in gesprek gegaan met de coördinatoren van de samenwerkingsverbanden voor primair en voortgezet onderwijs in de Drechtsteden. Doel hiervan was om verder te verkennen waar gemeenten en onderwijs elkaar raken en van gedachten te wisselen over de wijze waarop we als onderwijs en gemeenten zorg en ondersteuning aan kinderen en jongeren en hun gezinnen in de Drechtsteden op elkaar kunnen laten aansluiten. Daarnaast is tijd geïnvesteerd in het kennismaken met elkaars werkwijzen en structuren. Na eerste verkenningen zijn ook zorgpartners aangehaakt bij het overleg. Dit overleg heeft de naam "Voorbereidingsplatform Passend Verbinden" (verder Voorbereidingsplatform) meegekregen. 2.2.2 Kadernotitie passend verbinden De opbrengsten van de gesprekken met de partners in het Voorbereidingsplatform zijn vertaald in de "Kadernotitie Passend Verbinden van onderwijs en zorg voor jeugd in de Drechtsteden". Hierbij waren betrokken: -

-

Bestuurlijk en ambtelijk vertegenwoordigers van de zes Drechtstedengemeenten: Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik Ido Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht; Bestuurlijk en operationeel vertegenwoordigers van de samenwerkingsverbanden voor primair en voortgezet onderwijs in de zes Drechtsteden (inclusief de landelijke reformatorische samenwerkingsverbanden); Het MBO; Vertegenwoordigers van de zorgaanbieders in de Drechtsteden waaronder Yulius, TriviumLindenhof, Bureau Jeugdhulp, de Dienst Gezondheid en Jeugd, SPON, Horizon en Eleos.

In de kadernotitie hebben gemeenten, samenwerkingsverbanden en zorgpartners een gezamenlijke visie, doelen en uitgangspunten vastgelegd ten aanzien van de verbinding tussen passend onderwijs en jeugdhulp. Deze vindt u terug in hoofdstuk 3.2 van deze samenwerkingsagenda. De notitie is besproken met de bestuursvoorzitters van de samenwerkingsverbanden (21-02-2013), met zorgpartners (februari – april 2013) en in het Portefeuillehoudersoverleg Sociaal van de Drechtsteden (concept 2 april 2013, definitief 2 juli 2013). Daarna is de kadernotitie vastgesteld en ondertekend door diverse zorgpartners, de besturen van de samenwerkingsverbanden en de lokale colleges. Doel van de kadernotitie was: a)

Uitdrukking geven aan de urgentie en meerwaarde die bij partners gevoeld wordt om ten gunste van jeugdigen in onze regio af te stemmen en samen te werken; b) Een kader te bieden waarbinnen de partners samen verder werken aan passende verbinding tussen onderwijs en zorg voor jeugd in de Drechtsteden.

4


Met de vaststelling van de kadernotitie is het Voorbereidingsplatform geformaliseerd en heeft zij de volgende opdracht meegekregen: Kom binnen de kaders zoals beschreven in de kadernotitie met voorstellen ten aanzien van de inhoudelijke verbinding tussen onderwijs en zorg voor jeugdigen in de Drechtsteden. Zoek daarbij verbinding met al lopende initiatieven en de provinciale pilots in het kader van de decentralisatie Jeugd. Na vaststelling van de kadernotitie is het voorbereidingsplatform aan de slag gegaan met het verdere verkenning naar verbindingen en de vertaling van gezamenlijke ambities in een regionale samenwerkingsagenda. Uitdaging hierbij was dat zowel onderwijs als zorgpartners en gemeenten op dat moment volop in de voorbereidingen voor de nieuwe wet Passend Onderwijs en de Jeugdwet zaten en de focus in 2014 vooral lag op het voorbereiden op nieuwe taken. In de bijlagen treft u een samenvatting aan van de kadernotitie. 2.2.3 Structuur voorbereidingsplatform – bestuurlijk platform In de kadernotitie is een paragraaf opgenomen met als titel "Van een gezamenlijke missie naar een gezamenlijke agenda". Hierin is aangegeven dat er meerwaarde werd gezien in een regionaal platform waar onderwijs, gemeenten en zorgpartners de ondersteuningsplannen van de samenwerkingsverbanden en de plannen rondom jeugdhulp van de gemeenten konden bespreken. Er was behoefte aan één tafel waar de verbinding wordt gelegd tussen passend onderwijs en zorg voor jeugd. Daarnaast is zowel in de Wet Passend Onderwijs als de Jeugdwet de verplichting opgenomen om Op Overeenstemming Gericht Overleg (OOGO) te voeren over de ondersteuningsplannen en de plannen rondom jeugdhulp. Omdat de samenwerkingsverbanden in de Drechtsteden met meerdere gemeenten zaken moeten doen is er voor gekozen hiervoor een regionale procedure vast te stellen (zie hoofdstuk 2.2.4). Om zowel vorm te kunnen geven aan de inhoudelijk verbinding tussen Passend Onderwijs en Jeugdhulp is de onderstaande structuur opgezet. Hierbij moet worden opgemerkt dat besluitvorming over regionale documenten zoals deze samenwerkingsagenda plaatsvindt via de lokale colleges, besturen van de samenwerkingsverbanden en besturen van betrokken jeugdhulp organisaties. Voorbereidingsplatform passend verbinden Het voorbereidingsplatform bestaat uit vertegenwoordigers (middenkader) vanuit het onderwijs en jeugdhulp (zowel het preventieve veld als de niet vrij toegankelijke zorg is vertegenwoordigd). Doel van het Voorbereidingsplatform: Elkaar leren kennen en elkaar informeren over ontwikkelingen binnen onderwijs, gemeenten en jeugdhulp; Expertise over inhoudelijke onderwerpen delen en gezamenlijk in kaart brengen waar inhoudelijke verbindingen tussen onderwijs en jeugdhulp moeten worden gelegd; Communicatie met professionals in het onderwijs, jeugdhulp en bij gemeenten over verbindingen, benodigde integrale arrangementen, knelpunten etc. Voorbereiden van de bijeenkomsten van het Bestuurlijk Platform Passend Verbinden: thema's agenderen en voorbereiden, input leveren vanuit de praktijk. Bestuurlijk platform Passend Verbinden Voor het voeren van het wettelijk OOGO is het "Bestuurlijk platform Passend Verbinden" ingericht (verder: Bestuurlijk platform). Het Bestuurlijk platform bestaat uit wethouders (gemandateerd door het college), bestuursvoorzitters of directeuren van samenwerkingsverbanden passend onderwijs (door hun bestuur gemandateerd) en bestuursvoorzitters van verschillende gecontracteerde jeugdhulporganisaties die gemandateerd zijn het wettelijk OOGO te voeren en inhoudelijke afspraken te maken. Doel van het Bestuurlijk platform: Voeren van het wettelijk OOGO over de ondersteuningsplannen van de samenwerkingsverbanden; Voeren van het wettelijk OOGO over de beleidsplannen jeugdhulp; Richting bepalen en prioritering aanbrengen inzake passend verbinden in de Drechtsteden waar het thema's betreft die zijn opgenomen in deze regionale samenwerkingsagenda passend verbinden; Besluitvorming op inhoudelijke thema's die worden aangeleverd door het voorbereidingsplatform; Bestuurlijke reflectie op en evaluatie over passend verbinden; Voorbereiding van besluitvorming in lokale colleges, samenwerkingsverbanden en jeugdhulporganisaties;

5


Opdrachtgeverschap voor uit te werken thema's en voorstellen. Daarnaast vindt regelmatig afstemming plaats met de regionaal portefeuillehouder jeugd, de voorzitter van het Bestuurlijk platform en met de ambtenaren met jeugd/onderwijs in hun pakket. 2.2.4 Wettelijk OOGO over de ondersteuningsplannen en beleidsplannen jeugdhulp Na de vaststelling van de kadernotitie is ambtelijk in samenspraak met het voorbereidingsplatform een procedure uitgewerkt voor het voeren van het wettelijk OOGO over de ondersteuningsplannen en de plannen rondom jeugdhulp. Tijdens een bijeenkomst van het Bestuurlijk Platform op 3 maart 2014 zijn de volgende documenten vastgesteld en ondertekend door de daartoe gemandateerde wethouders van de 6 Drechtstedengemeenten en de bestuursvoorzitters (gemandateerd door hun bestuur) van de 6 samenwerkingsverbanden passend onderwijs in de Drechtsteden: a) Procedure Op Overeenstemming Gericht Overleg Ondersteuningsplan b) Overeenkomst OOGO ondersteuningsplan c) Reglement Geschillencommissie OOGO ondersteuningsplan Tijdens deze bijeenkomst hebben de wethouders uitgesproken namens de colleges dat zij zich kunnen vinden in de hoofdlijnen van de ondersteuningsplannen van de samenwerkingsverbanden. Een afschrift van het verslag van deze bijeenkomst is verzonden aan de Inspectie van het Onderwijs die controleert of het wettelijk OOGO over de ondersteuningsplannen heeft plaatsgevonden. Over de beleidsplannen jeugdhulp is het wettelijk OOGO gevoerd tijdens het bestuurlijk platform op 10 april 2014. De bestuursvoorzitters van de samenwerkingsverbanden hebben ter vergadering uitgesproken zich te kunnen vinden in de hoofdlijnen van de beleidsplannen jeugdhulp van de gemeenten in de Drechtsteden. 2.2.5 Thema's regionale samenwerkingsagenda passend verbinden Tijdens de bijeenkomst op 3 maart 2014 heeft het Bestuurlijk Platform een aantal agendapunten benoemd voor de toekomst die hun beslag moeten krijgen in de regionale samenwerkingsagenda: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Onderwijs is een vindplaats van jongeren met problemen. Dat geeft onderwijs een extra opdracht (waarbij we benadrukken: er gaat veel goed). Consolideren: er is al veel gedaan, geanticipeerd op passend onderwijs. Het verwijzingspercentage is al laag. Intersectoraal verbinden: PO en VO moet ontkokeren, en ook onderwijs en zorg (jeugdhulp, JGZ). Samenwerking is van groot belang. Duiden van de consequenties van passend onderwijs voor faciliteiten die gemeenten ondersteunen: schoolmaatschappelijk werk, leerlingenvervoer, huisvesting. Belang van kleinschaligheid in aanpak (versus regionaal afstemmen) Professionaliseren Budgetbewaking (Spreiding van) Vestigingen en clusterscholen. Aandacht voor thema schooluitval (met name VO en MBO)

Op 7 januari 2015 is tijdens het Bestuurlijk Platform verder gesproken over de richting van de regionale samenwerkingsagenda en de thema's die hierin aan bod komen en hierin is prioritering aangebracht. De uitwerking van deze thema's treft u aan in hoofdstuk 3 van deze notitie.

2.2.6 Initiatie "Lokale leertafels Passend Verbinden" In iedere gemeente worden zogenaamde leertafels ingericht, zo veel mogelijk binnen al bestaande structuren. Aan deze tafels wordt casuïstiek, op basis van aangeleverde cases, besproken door vertegenwoordigers van de diverse partners (gemeente, zorg en onderwijs). De volgende doelen worden nagestreefd: • Elkaar leren kennen en leren van en met elkaar; • Leren werkprocessen op elkaar aan te sluiten; • Vaststellen waar de mankementen en hiaten zichtbaar worden; • Optimaliseren van de verbinding zorg en onderwijs; • Onderwerpen selecteren welke op bestuurlijk niveau besproken/opgelost moeten worden.

6


Aangezien leren een voortdurend proces is, ligt het voor de hand de leertafels structureel te organiseren; zeker nu er na 1 januari 2015 sprake is van een overgangsperiode van de oude naar de nieuwe structuur. Na samenstelling van de leergroepen, vaardigt iedere leertafel één vertegenwoordiger af voor de regionale regiegroep. In deze regionale regiegroep worden de ervaringen en leerpunten gedeeld. De lokale werkwijze wordt aan elkaar gepresenteerd. Vervolgens worden thema’s en gesprekspunten die bestuurlijke aandacht vragen geselecteerd. Deze punten vormen onder andere de input voor de agenda van het REA overleg.

2.2.7 Kort overzicht van de opbrengsten van het proces tot nu toe Hieronder volgt een kort overzicht van de opbrengsten van het proces passend verbinden tot nu toe: • De kadernotitie is opgesteld en vastgesteld; • Er is een structuur ingericht waarbinnen bestuurlijk en operationeel wordt samengewerkt; • Het wederzijdse OOGO over de ondersteuningsplannen en de plannen rondom jeugdhulp heeft plaatsgevonden; • Het onderwijs is betrokken bij de planvorming en invulling van jeugdhulp; • Gemeenten zijn betrokken bij de inspecties door de Inspectie van het Onderwijs bij de samenwerkingsverbanden; • Er vindt een gezamenlijke zoektocht plaats naar een nieuwe vorm voor dyslexiezorg per 1 januari 2016; • We werken samen waarbij de doorgaande ontwikkellijn van kinderen leidend is; • Er worden lokale leertafels voorbereid die worden ingebed in lokale overlegstructuren om knelpunten en gezamenlijke opgaven scherp te krijgen; • We nemen met een aantal andere regio's samen deel aan de pilotmonitor van het NJI passend verbinden waaruit informatie voortkomt op basis waarvan de samenwerking en samenhang verder kan worden verbeterd; • Het MBO is aangehaakt en er is een zoektocht gestart naar de aansluiting jeugdhulp en de ondersteuningsstructuur in het MBO (MBO als wijk); • Er ligt een samenwerkingsagenda voor de periode 2015 – 2017 waarbinnen gezamenlijke thema's benoemd zijn en acties worden uitgevoerd.

7


Hoofdstuk 3: Regionale Samenwerkingsagenda Passend Verbinden 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden de verschillende thema's van de Regionale Samenwerkingsagenda uiteengezet. Eerst grijpen we terug op de gezamenlijke visie, doelen, principes en uitgangspunten die in de kadernotitie zijn geformuleerd en die bij de uitwerking van de verschillende thema's steeds leidend zijn. Vervolgens worden de thema's beschreven die door het Bestuurlijk Platform als prioriteit zijn benoemd voor 2015 – 2017. Vervolgens komen de thema's aan bod die belangrijk zijn in de samenwerking maar niet met prioriteit worden opgepakt. In dit hoofdstuk wordt kort een toelichting gegeven op het thema, wat we rondom dit thema gaan doen en wat het moet opleveren en welke (sub)thema's hiermee samenhangen. 3.2

Visie, doelen, algemene principes en uitgangspunten

Visie Hieronder volgt de gezamenlijke visie op passend verbinden in de Drechtsteden zoals geformuleerd in de kadernotitie: Jeugdigen in de Drechtsteden krijgen kansen zich te ontwikkelen en naar vermogen mee te doen in de samenleving. Scholen en gemeenten dragen en voelen een gezamenlijke verantwoordelijkheid ten aanzien van het welzijn en welbevinden van kinderen en gezinnen. Kern hiervan is wat jeugdigen en gezinnen nodig hebben om een optimaal ontwikkelproces voor jeugdigen mogelijk te maken en een passende plaats in het arbeidsproces te verwerven. Het gaat daarbij om gerichte ondersteuning die bijdraagt aan het versterken van de eigen (pedagogische) kracht van gezin en school. Scholen en Centra voor Jeugd en Gezin / Jeugdteams zijn belangrijke scharnierpunten: vindplaatsen voor ondersteuningsbehoeften van school en/of gezin op onder meer onderwijskundig en opvoedkundig gebied. Adequaat inspringen op ondersteuningsvragen vraagt om het positioneren van scholen en centra voor jeugd en gezin als scharnierpunten naar onderwijsondersteuning (binnen de school) en zorgondersteuning (binnen en buiten de school). Regievoering voor onderwijsgerelateerde ondersteuningsvragen ligt bij de scholen in gezamenlijkheid met de samenwerkingsverbanden. Het onderwijs gebruikt daarvoor haar ondersteuningsstructuur (één zorg route) en maakt gebruik van de expertise van zorgpartners indien nodig. In principe geldt dat de extra (onderwijs)ondersteuning thuis- en schoolnabij wordt geboden. Het kan voorkomen dat leerlingen vanwege hun specifieke ondersteuningsbehoefte zijn aangewezen op een andere school met een passend profiel binnen het samenwerkingsverband of dat kinderen vanwege de aard van hun problematiek gebruik moeten maken van niet lokaal georganiseerde zwaardere voorzieningen (niet vrij toegankelijk). Regievoering voor ondersteuningsvragen op het gebied van jeugdhulp ligt bij de gemeenten. De Centra voor Jeugd en gezin/ Jeugdteams vervullen daarin een belangrijke rol. Via de Centra voor Jeugd en gezin/ Jeugdteams wordt bij meervoudige problemen in een gezin de zorgcoördinatie via het principe 1 Gezin,1 Plan ingezet. In de praktijk blijkt dat een deel van de ondersteuningsvragen zowel het terrein van de onderwijszorg als het terrein van de jeugdhulp raken. Bij dergelijke casussen streven we naar integraal arrangeren: onderwijs- en (jeugd)hulppartners komen, in overleg met jeugdige en ouders, gezamenlijk tot een arrangement. Regievoering is bij deze ondersteuningsvragen casusafhankelijk. Integraal arrangeren gebeurt aan de tafel van de multidisciplinaire ondersteuningsteams op de scholen. Vanuit de loketfunctie van de samenwerkingsverbanden kan tevens de verbinding worden gelegd met de centra voor Jeugd en gezin/ Jeugdteams. In hoofdstuk 3.3.1 wordt verder uitgewerkt hoe we zorgroute in het onderwijs en de jeugdhulproute verder met elkaar willen verbinden zonder afbreuk te doen aan de lokale infrastructuur. Gezamenlijke uitgangspunten Om de samenwerking tussen gemeenten, onderwijs en zorgpartners in de Drechtsteden tot een succes te maken hanteren we als belangrijkste uitgangspunt:


8

Eén kind, één gezin, één plan. Daarnaast zijn belangrijke uitgangspunten: • We zetten vooral in op preventie; • We zorgen voor goede samenwerking/ verbinding tussen onderwijs, gemeenten en zorgpartners; • We richten ons op kinderen en jeugdigen van 0 – 23 jaar; • SBO en SO blijven gehandhaafd. Passend verbinden is vooral noodzakelijk bij de volgende problematiek van kinderen/jeugdigen (en/of in sommige gevallen hun ouders)1: • Het hebben van een lichamelijke en/of zintuiglijke handicap. • Het hebben van een langdurige (somatische) aandoening. • Het hebben van een (licht) verstandelijke handicap. • Het hebben van een psychiatrische aandoening. • Het vertonen van gedragsproblemen. Dit kunnen op zichzelf staande problemen zijn, maar ze kunnen ook worden veroorzaakt door de directe omgeving van het kind ofwel de opvoedsituatie. Daarnaast kunnen de gedragsproblemen het gevolg zijn van een van de eerder genoemde problemen. • Handelingsverlegenheid van ouders/opvoeders. • Het hebben van leerproblemen als gevolg van één of meer van de voorgaande problemen. Het beeld van deze problemen is divers, maar het uit zich meestal in gedrags- en/of leerproblemen. Vaak doet zich een combinatie van deze problemen voor. Doelen Het hoofddoel van de samenwerking tussen gemeenten, onderwijs en zorgpartners in de Drechtsteden is als volgt geformuleerd: “Onderwijs en gemeenten stemmen de ondersteuning binnen de scholen en de mogelijkheden van zorg buiten de school voor jeugdigen (0 t/m 23 jaar) optimaal op elkaar af. We komen tegemoet aan de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften in de ontwikkeling van jeugdigen waardoor zij een zo optimaal mogelijk ontwikkelingsproces doormaken en uiteindelijk een passende plaats in het arbeidsproces verwerven en actief participeren in de samenleving”. Achterliggende kernwoorden bij deze doelstelling zijn: thuis- en gezinsnabij en uitgaan van ontwikkelingsbehoeften. De samenwerking en afstemming tussen onderwijs, gemeenten en zorgpartners moet leiden tot: a)

Preventie Basisondersteuning van de scholen voldoet minimaal aan de basiskwaliteit conform de norm van de onderwijsinspectie, aan criteria voor gezondheid, welzijn en veiligheid b) Signalering In scholen, kinderopvang en buurten. Verbreding van onderwijsachterstanden en leerachterstanden met psychosociale problemen en gezinsproblemen. c) Integrale (multidisciplinaire) beoordeling/weging Op scholen, in de gemeente, samenwerkingsverbanden/regio Nieuwe gecombineerde en verbonden rol voor Zorgteams en Centra voor Jeugd en Gezin d) Arrangeren (denken in ondersteuning en hulp) Voor kinderen, gezinnen en leerkrachten Werkwijzen met simpele procedures Criteria liggen in de (ondersteunings)behoeften e) Arrangementen bieden Integraal ondersteuningsarrangement

1

Uit het rapport “Combinaties van zorg bij jeugdigen – Deel 1 Analyse 8 regelingen” (samenhang en uitsluitingen van regelingen) van B&A Consulting BV.


9

Interventies, tussenvoorzieningen, speciaal basisonderwijs, speciaal onderwijs, jeugdhulpverlening, opvoedingsondersteuning etc. Dit betekent zowel verbetering in processen als in opbrengsten. Positieve uitkomsten van de samenwerking en afstemming voor jeugdigen moeten zichtbaar worden in maatschappelijke resultaten: • • •

Meer jongeren behalen een startkwalificatie Meer jongeren verwerven duurzaam een inkomen uit arbeid Meer jongeren participeren actief in de samenleving

Doorgaande ontwikkellijn van een kind als uitgangspunt Met de meeste kinderen in de Drechtsteden gaat het goed. Deze kinderen groeien op in een prettige thuissituatie en maken deel uit van een sociaal netwerk. Ze doorlopen zonder veel problemen het reguliere primair en voortgezet onderwijs, kiezen een passende vervolgopleiding en vinden hun plek op de arbeidsmarkt. Echter, een deel van de kinderen ondervindt hierbij problemen en heeft een ondersteuningsbehoefte op bepaalde momenten in zijn/ haar ontwikkeling. Voor deze kinderen is het van belang dat we in de Drechtsteden een samenhangend onderwijs-zorgnetwerk vormen zodat we deze kinderen optimaal kunnen ondersteunen in hun ontwikkeling. Intersectoraal werken bevordert een goede begeleiding van kwetsbare kinderen in de overgang tussen onderwijssectoren (voorschool – primair onderwijs – voortgezet onderwijs – beroepsonderwijs). Uitgangspunt hierbij is "wat heeft dit kind in deze situatie nodig, hoe gaan we dat organiseren en arrangeren, wie hebben we daarvoor nodig en hoeveel kost het”. Dit vereist een flexibele inzet van expertise en voorzieningen die deel uit maken van de expertise en voorzieningen van samenwerkingsverbanden en gemeente (preventieve veld – CJG en jeugdteams). We zetten ons samen in voor een vloeiende doorgaande ontwikkellijn voor ieder kind. We beschouwen de reguliere onderwijsroute daarbij als basis voor de doorgaande ontwikkellijn. Waar nodig bieden we een kind extra, passende ondersteuning en bij multidisciplinaire problematiek zetten we integrale arrangementen in.

3.3 Prioriteiten in de samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp In het realiseren van de doorgaande ontwikkelingslijn zien we een aantal thema's die aandacht behoeven. In deze paragraaf komen de onderdelen van de samenwerkingsagenda aan bod waarvan de deelnemers aan het bestuurlijk platform gezamenlijk prioriteit willen geven. Deze onderdelen worden verder uitgewerkt tot concrete voorstellen en acties die een bijdrage leveren aan de lokale en regionale verbinding tussen onderwijs en jeugdhulp. Hieronder staan de thema's opgesomd. De eerste vier thema's hebben prioriteit: in de periode 2015-2017 focussen we op deze thema's. Thema's 5-9 staan op de voorraadagenda: deze thema's hangen samen met de prioriteiten, maar we pakken ze in eerste instantie niet in subregionaal verband als apart thema op. Lokaal kunnen deze thema's wel prioriteit hebben. 3.3.1 Thema "Verbinding Zorgroute Primair Onderwijs – Voortgezet Onderwijs en Jeugdhulp" Bijna alle kinderen en jongeren brengen een groot deel van hun dag door op school. Professionals binnen de scholen kunnen eventuele problemen in de ontwikkelingen van kinderen al vroeg signaleren. Door scholen wordt, al dan niet met expertise vanuit de samenwerkingsverbanden, ondersteuning geboden. In eerste instantie is die ondersteuning gericht op de didactische ontwikkeling van kinderen (vanuit een breder perspectief dan alleen leren). Deze preventieve ondersteuning beperkt zich niet tot de school. Opvoed- en opvoedondersteuning moet integraal onderdeel zijn van het totale zorgen ondersteuningssysteem rond de school en het gezin. Goede communicatie, afstemming en samenwerking tussen scholen en de lokale jeugd- en gezinshulp is daarom van cruciaal belang. In de hulpbehoefte van jeugdigen valt onderscheid te maken tussen onderwijsondersteuning (verantwoordelijkheid samenwerkingsverbanden) en jeugd- en gezinshulp (verantwoordelijkheid gemeenten). In de praktijk blijkt dat er in een deel van de casuïstiek zowel behoefte is aan onderwijszorg als aan jeugd- en/of gezinshulp. Bij dergelijke casussen streven we naar integraal arrangeren: onderwijs- en (jeugd)hulppartners komen, in overleg met jeugdige en ouders, gezamenlijk tot een arrangement. Integraal arrangeren gebeurt aan

10


de tafel van de multidisciplinaire ondersteuningsteams op de scholen, en/of aan de tafel van de loketfunctie van de samenwerkingsverbanden. Wat gaan we hiervoor doen? We organiseren een bottom-up leerstructuur, met als doel om op uitvoeringsniveau good practices en structurele knelpunten te detecteren, en deze waar nodig te agenderen op beleids- en/of bestuurlijk niveau. We hebben een regionale regiegroep samengesteld die verantwoordelijk is voor de bottom-up leerstructuur. De regiegroep heeft de opdracht om in iedere gemeente lokale leertafels in te richten (aansluitend bij de al bestaande lokale structuur) waarbij professionals uit het onderwijs en de jeugdhulp met elkaar in gesprek gaan over de verbinding onderwijs-jeugdhulp in de praktijk. De regionale regiegroep bundelt en duidt de besproken thema's, en agendeert vervolgens de thema's die bestuurlijke aandacht vragen bij het Bestuurlijk platform Passend Verbinden. In eerste instantie vinden er in de periode september 2015 – februari 2016 drie bijeenkomsten van de leertafels plaats in iedere gemeente. Onderstaande (sub)thema's zijn onderwerpen die we in ieder geval als vraagstukken bij de lokale leertafels willen neerleggen. Welke (sub)thema's hangen hiermee samen? - rol/functie/positie SMW, jgz en orthopedagogen in zorgroute; - aansluiting voorschoolse voorzieningen en buitenschoolse opvang; - schakelmomenten voorschool-PO, PO-VO, VO-MBO, VO-arbeidsmarkt, MBO-arbeidsmarkt; - privacy; - thuiszitters en voortijdig schoolverlaters; - woonplaatsbeginsel. - rol huisartsen inzake jeugdhulp: ook huisartsen kunnen jeugdigen doorverwijzen naar jeugdhulp. Op het niveau van Zuid Holland-Zuid worden door de Serviceorganisatie afspraken gemaakt met huisartsen over de afstemming en verhouding tussen huisartsen en centra voor Jeugd en gezin/ Jeugdteams inzake het doorverwijzen naar jeugdhulp. Deze afspraken zijn ook voor het onderwijs relevant. Ontwikkelingen op dit gebied worden medegedeeld in het Bestuurlijk platform Passend Verbinden.

3.3.2 Thema "Verbinding MBO en Jeugdhulp" Net als PO- en VO-scholen heeft het MBO een belangrijke signalerende functie met betrekking tot de problematiek van jeugdigen. Ook voor leerlingen op het MBO die kampen met problemen geldt dat vaak zowel behoefte is aan onderwijszorg als jeugdhulp (tot 18). Een goede communicatie, afstemming en samenwerking tussen het onderwijs en de lokale jeugd- en gezinshulp is daarom erg belangrijk. De casuïstiek die onder jeugdigen op het MBO speelt verschilt echter wel van PO en VO. "Jongeren van 16-27 jaar maken een specifieke ontwikkelfase door die zich onder andere kenmerkt door een groei naar volwassenheid en zelfstandigheid. Ouders raken in deze fase meer op de achtergrond en zijn voor sommige jongeren niet (meer) aanwezig. Deze leeftijdsgroep kenmerkt zich juist door eigen verantwoordelijkheid, soms al voor eigen kinderen.", aldus het NJi (2014) in het rapport 'MBO als Wijk, verbinden vanuit een ander perspectief'. Dit vraagt om affiniteit met de doelgroep (MBO-leerlingen) en specifieke expertise van de betreffende zorgprofessional. Het MBO voegt daaraan toe dat het in het kader van integraal arrangeren ook belangrijk is dat de zorgprofessional affiniteit heeft met het MBO als instelling. Wederom is communicatie, afstemming en samenwerking cruciaal. Ter verbinding van onderwijs en zorg bestaat vanuit het MBO de wens om een jeugdteamlid met affiniteit met de doelgroep en het MBO aan te laten sluiten bij het al operationele "Zorg, Onderwijs, Werk"-loket (ZOWloket). De regiofunctie van het MBO in combinatie met het woonplaatsbeginsel in de Jeugdwet is daarbij een aandachtspunt. Bovendien treedt ook het vraagstuk 18-/18+ op bij de doelgroep MBO-leerlingen. Zaak is om met alle betrokken partners te zoeken naar gezamenlijke werkwijze waarmee we de doelgroep MBO-leerling passend ondersteunen vanuit een ononderbroken zorglijn (overgang 18- naar 18+). Hierbij is ook de aansluiting met de arbeidsmarkt belangrijk: sommige jeugdigen zijn geholpen met een passende werkplek, in plaats van het inzetten van een onderwijszorg- en/of jeugdhulparrangement.

11


Wat gaan we hiervoor doen? Vanuit gemeente Dordrecht is een bestuurlijk overleg geïnitieerd met Drechtstedenpartners aan tafel over problematiek bij jongeren tussen 16 en 27. Na een grondige inventarisatie van de behoeften en problematiek van de doelgroep in Dordrecht (via de methode Social Lab) is door deze bestuurlijke tafel vastgesteld dat het vraagstuk rondom de doelgroep vijf domeinen kent, te weten: onderwijs, werk/participatie/dagbesteding en inkomen/schulden, begeleiding, zorg, wonen. Een concrete uitwerking van de opdracht volgt in het najaar van 2015. Met betrekking tot de domeinen onderwijs en zorg zoeken we vanuit het Bestuurlijk platform Passend Verbinden nadrukkelijk de verbinding en samenwerking met deze bestuurlijke tafel. De doorontwikkeling en versteviging van het ZOW-loket heeft van beide bestuurlijke tafels de aandacht. Het Bestuurlijk overleg 16-27 benadert deze opgave in de volle breedte van de vijf domeinen. Een deel van de opgave, namelijk de verbinding MBO met jeugdhulp <18, landt bij het Bestuurlijk platform Passend Verbinden. Ten behoeve van de verbinding MBO met jeugdhulp <18 werken we vanuit het platform Passend Verbinden een voorstel uit voor een pilot waarbij een jeugdteamlid wordt toegevoegd aan het ZOW-loket. Een soortgelijk initiatief wordt voorbereid voor de locatie in Gorinchem. Aanleiding is het feit een MBO-instelling leerlingen heeft vanuit de hele regio, en inzake jeugdhulp met veel verschillende gemeenten moet afstemmen. Integraal arrangeren vereist bovendien specifieke kennis van MBO-leerlingen die niet per definitie in de lokale Jeugdteams terug te vinden is. De jeugdteamleden kunnen verschillende functies vervullen in het loket: • • • •

zelf hulp bieden aan jeugdigen; functioneren als brugfunctionaris in de verbinding met de lokale zorg. Op deze manier wordt het principe ‘één gezin één plan’ geborgd; doorverwijzen naar gespecialiseerde zorg, in overleg met lokale zorg; bieden van kritische reflectie aan het onderwijs / ZOW-loket.

Door middel van deze pilot onderzoeken we of dit een goede werkwijze is om de doelgroep MBO-leerling <18 passend te ondersteunen. Het voorstel voor de pilot wordt eind 2015 aan het Bestuurlijk platform Passend Verbinden gepresenteerd. Vervolgens wordt het voorstel ter besluitvorming doorgeleid naar de juiste bestuurlijke gelederen inzake de inzet van de jeugdteamprofessionals. Welke (sub)thema's hangen hiermee samen? - Woonplaatsbeginsel; - Knip 18-/18+; - Aansluiting arbeidsmarkt; - Privacy; - Doorontwikkeling ZOW; - Laaggeletterdheid: samenhang/afstemming programma Tel mee met taal.

3.3.3 Thema "Dyslexiezorg" Dyslexiezorg voor leerlingen met niet-ernstige dyslexie behoort tot de basisondersteuning van scholen. Bij vermoeden van Ernstige Enkelvoudige Dyslexie (EED) bij een jeugdige kan de school of de ouder een aanvraag doen voor aanvullende dyslexiezorg. Met de inwerkingtreding van de Jeugdwet is de gemeente verantwoordelijk voor de organisatie van dyslexiezorg. De toeleiding naar aanvullende dyslexiezorg gaat via de Jeugdteams. Voor gemeenten is de organisatie van dyslexiezorg een nieuwe taak. Het onderwijs heeft daarentegen veel ervaring met dyslexiezorg. Dat maakt dyslexiezorg bij uitstek een thema om gezamenlijk te benaderen: welke aandachtspunten ziet het onderwijs inzake dyslexiezorg, en hoe kunnen gemeenten daaraan gehoor geven in de organisatie ervan? Wat gaan we hiervoor doen? Vertegenwoordigers van de samenwerkingsverbanden, Stichting Jeugdteams ZHZ en de Serviceorganisatie voeren gesprekken over de organisatie van en route naar dyslexiezorg. Doel is om gezamenlijk tot een procedure te komen per 1 januari 2016. Ook wordt gesproken over de contractering van zorgaanbieders.

12


Welke (sub)thema's hangen hiermee samen? - routing naar dyslexiezorg; - contractering zorgaanbieders; - afname zorgkosten.

3.3.4 Thema "Spreiding voorzieningen" We hebben de ambitie dat iedere leerling in de Drechtsteden een passende onderwijsplek heeft, al dan niet in combinatie met jeugdhulp. Maatwerk en couleur locale zijn daarbij belangrijke uitgangspunten. Samen streven we naar een dekkend aanbod van voorzieningen. Wat gaan we hiervoor doen? We vormen samen een visie over wat we verstaan onder een dekkend aanbod. Op basis van een overzicht van de huidige voorzieningen en inzicht in kengetallen inventariseren we of ons aanbod dekkend is, of dat er "witte vlekken" zijn. In het geval van witte vlekken, stellen we gezamenlijk een ontwikkelplan op. Welke (sub)thema's hangen hiermee samen? - kengetallen; - huidige voorzieningen; - leerlingenvervoer; - onderwijshuisvesting; - NT2-onderwijs; - verbinding cluster 1 en 2. 3.4 Voorraadagenda Onderstaande thema's zijn wel benoemd als onderwerpen die samenhangen met passend verbinden, maar in eerste instantie pakken we deze niet als apart thema op. 3.4.1 Thema "Relatie aanpak Leerplicht, Voorkomen Schooluitval, Voortijdig Schoolverlaten en Thuiszitters" Zoals eerder vermeld streven we ernaar dat iedere leerling in de Drechtsteden een passende onderwijsplek heeft. Door versterking van de doorgaande lijn in de Drechtsteden willen we voorkomen dat leerlingen uitvallen in het onderwijs of thuis komen te zitten. Leerplicht en de aanpak Voortijdig Schoolverlaten is belegd op regionaal niveau bij de Dienst Gezondheid en Jeugd. De Dienst is vertegenwoordigd in het bestuurlijk en ambtelijk platform passend verbinden. Via de Dienst en de regionale (Zuid-Holland Zuid) aanpak zijn verzuimende jeugdigen in beeld, kennen we de belangrijkste oorzaken van thuiszitten en knelpunten bij plaatsing. We zien een daling in het aantal voortijdig schoolverlaters regionaal. Het is van belang dit onderwerp zowel lokaal als Drechtstedelijk aandacht te blijven geven om te bewerkstelligen dat het aantal VSV-ers blijft dalen en dat door goede aansluiting tussen onderwijs en jeugdhulp de juiste ondersteuning geboden wordt aan leerlingen. Thema's die hierbij om aandacht vragen: -

-

Overstapmomenten: hoe organiseren we een warme overdracht, doorlopende zorglijn, sluitend vangnet voor uitvallers en maatwerkconstructies voor jongeren die tussen diverse wettelijke regels vallen? Entree-onderwijs en afspraken over bindend studieadvies: dossiervorming, inschakeling BLVS/ZAT/ZOW. Bovenschoolse opvang. Verbinding MBO-jeugdzorg. Toeleiding naar werk: realiseren stage- en arbeidsplaatsen, overeenkomsten entreeleerlingen en pro/vso-leerlingen.

3.4.2 Thema "Aantakking voorschoolse voorzieningen" In het kader van preventie en vroegsignalering is het wenselijk dat de voorschoolse sector (0-4) goed is aangehaakt op het de samenhangende structuur die we met elkaar (onderwijs, gemeente en zorg) realiseren.

13


Binnen de Drechtsteden wordt hier al op verschillende manieren gestalte aan gegeven, zoals bijvoorbeeld kindcentra 0-12, en afspraken over een "warme overdracht" tussen voorschoolse voorzieningen en basisscholen. Ook zijn/worden op lokaal niveau al afspraken gemaakt over de verbinding tussen de voorschoolse sector en de ondersteuningsteams. In eerste instantie laten we dit thema dan ook een lokaal aandachtspunt. Wel is het thema als aandachtspunt benoemd in de bottom-up leerstructuur (zie thema 1). Indien er structurele knelpunten komen bovendrijven in de regionale regiegroep, kunnen we besluiten het thema alsnog op het niveau van de Drechtsteden op te pakken. 3.4.3 Thema "Leerlingenvervoer" Bij integraal arrangeren hoort ook het aspect leerlingenvervoer: is het arrangement gezien de reisafstand wel de beste oplossing voor de leerling? En welke kosten levert het arrangement qua leerlingenvervoer op? De afstemming op dit thema een blijft een lokaal aandachtspunt. Leerlingenvervoer kan in het kader van de spreiding van voorzieningen (thema 4) wel een aanverwant onderwerp zijn op Drechtstedenniveau. 3.4.4 Thema "Onderwijshuisvesting" Onderwijshuisvesting faciliteert de toegankelijkheid van onderwijs. Passend onderwijs kan vragen om aanpassingen in de onderwijshuisvesting. In geval van nieuwbouw kan expertise vanuit het speciaal onderwijs worden benut om ruimten nog multifunctioneler en toegankelijker te maken. Onderwijshuisvesting valt onder de verantwoordelijkheid van de lokale colleges. De afstemming op dit punt blijft een lokaal thema. Eventueel kan onderwijshuisvesting in het kader van spreiding van voorzieningen (thema 4) op Drechtstedenniveau aan de orde komen.

3.4.5 Thema "Verbinding Diagnostisch meldpunt onderwijs en Diagnostisch Advies Netwerk" Binnen het onderwijs maken professionals gebruik van een Diagnostisch meldpunt. Een Intern Begeleider van een school kan, na overleg met een of meerdere functionarissen van het ondersteuningsteam en met toestemming van ouders, besluiten om een leerling aan te melden voor nader psychodiagnostisch onderzoek. Deze onderzoeken worden verricht door medewerkers van het Diagnostisch Meldpunt. Deze voorziening is binnen de samenwerkingsverbanden georganiseerd. Binnen jeugdhulp maken professionals gebruik van het Diagnostisch Advies Netwerk. Een professional uit het jeugdteam kan bij het Diagnostisch Advies Netwerk terecht voor advies, consultatie en specialistische diagnoses. Deze voorziening is op Zuid- Holland Zuid niveau georganiseerd. Het betreft twee voorzieningen die met hetzelfde doel zijn ingericht: Waar nodig ondersteuning door middel van consultatie en advies aan professionals en in voorkomende gevallen diagnostisch onderzoek. Om tot integrale adviezen en integrale arrangementen te komen is het van belang dat gekeken wordt welke verbindingen hier gelegd kunnen worden, of dit ook anders georganiseerd kan worden ten bate van kinderen.

14


Hoofdstuk 4: Financiën, planning en vervolg 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk is een korte financiële paragraaf opgenomen. Daarnaast wordt uiteengezet welke vervolgstappen er worden genomen voor de vaststelling van en implementatie van de regionale samenwerkingsagenda passend verbinden in de Drechtsteden.

4.2 Financiën Aan de samenwerkingsagenda is geen budget toegewezen. De samenwerkingsagenda beschrijft de gezamenlijk bepaalde koers, waar iedere partner vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid inzet op levert. In de uitwerking van de thema's zal blijken of een thema ook om een financiële bijdrage van de partners vraagt. Indien dat het geval is, zullen partners hiervoor bestaande gelden moeten aanwenden. De samenwerking moet leiden tot effectieve en efficiënte methoden.

4.3 Planning en vervolg In deze paragraaf wordt uiteengezet op welke wijze de regionale samenwerkingsagenda wordt vastgesteld en welke stappen en opgaven hieruit volgen. Vaststelling van de samenwerkingsagenda Onderdeel Bespreking concept samenwerkingsagenda agenda ambtelijk Bespreking concept samenwerkingsagenda voorbereidingsplatform Bespreking concept samenwerkingsagenda bestuurlijk platform Verwerking van de aanvullingen van alle betrokkenen Aanbieding samenwerkingsagenda lokale colleges ter vaststelling (ter informatie naar de gemeenteraad) Aanbieding samenwerkingsagenda aan de besturen van de samenwerkingsverbanden ter vaststelling Aanbieding samenwerkingsagenda betrokken jeugdhulppartners ter vaststelling Communicatie over de samenwerkingsagenda richting achterban door middel van een nieuwsbrief

Planning Mei 2015 Juni 2015 Juni 2015 Juni 2015 Aanbieding begin juli 2015 Vaststelling september 2015 Aanbieding begin juli 2015 Vaststelling september 2015 Aanbieding begin juli 2015 Vaststelling september 2015 Oktober 2015

Vervolgstappen implementatie samenwerkingsagenda Na de vaststelling van de regionale samenwerkingsagenda is de belangrijkste vervolgstap om met de thema's van de agenda verder te gaan in de bottom up leerstructuur. Hieronder een grove planning. Onderdeel Voorbereiden bottom up leerstructuur Inbedding lokale leertafels in lokale structuur Start lokale leertafels met thema's van de samenwerkingsagenda Ontwikkelplan verbinding zorgroute PO / VO Jeugdhulp

Ontwikkelplan verbinding MBO en jeugdhulp

Ontwikkelplan Dyslexiezorg

Planning Mei – juli 2015 Vanaf augustus – september 2015 Vanaf Oktober 2015 Signaleren en analyseren samenhang en aandachtspunten oktober 2015 – december 2015 Bestuurlijk gesprek aandachtspunten januari 2016 Ontwikkelplan vaststellen april 2016 Voorbereidingen pilot juni – oktober 2015 Uitvoeren pilot vanaf november 2015 Bestuurlijk gesprek eerste bevindingen maart 2016 Ontwikkelplan vaststellen juni 2016 Voorbereidingen nieuwe aanpak april – juni 2015

15


Ontwikkelplan Spreiding onderwijsvoorzieningen

Thema's oppakken voorraadagenda Voortgangsrapportage richting colleges Informatievoorziening richting professionals

Bestuurlijk uitgangspunten vaststellen september 2015 Start inkoopproces 2016 – oktober 2015 In kaart brengen alle voorzieningen onderwijs en jeugdhulp mei – oktober 2015 Inzicht in kengetallen – oktober 2015 Bestuurlijk gesprek over dekkend aanbod – najaar 2015 Bestuurlijke vaststelling ontwikkelplan – april 2016 Vanaf 2017 April 2016 September 2015 Januari 2016 Mei 2016


16

Bijlage: Samenvatting "Kadernotitie Passend verbinden van onderwijs en zorg voor jeugd in de Drechtsteden" Aanleiding “Met de stelselwijziging Passend onderwijs en de transitie jeugdhulp wordt de verantwoordelijkheid voor hulp aan kinderen en gezinnen die extra ondersteuning nodig hebben, belegd bij schoolbesturen en gemeenten. Schoolbesturen krijgen de opdracht en de middelen om elk kind passend onderwijs te bieden. Gemeenten worden verantwoordelijk voor hulp aan jeugdigen en ouders in gezin, wijk en buurt. Beiden krijgen de opdracht om de speelvelden met elkaar te verbinden en de plannen over en weer af te stemmen. Dat ligt voor de hand omdat de achterliggende gedachte dezelfde is, namelijk effectiever, sneller en preventiever ondersteuning bieden aan kinderen en ouders die hulp nodig hebben bij opgroeien, opvoeding en onderwijs. De spiegelwetgeving met betrekking tot passend onderwijs en de concept Jeugdwet biedt een kader om de ondersteuning van jeugdigen in en buiten scholen integraal aan te pakken, dicht bij hun belangrijkste leefdomeinen. In beide wetten zijn bepalingen opgenomen met betrekking tot wederzijdse afstemming tussen schoolbesturen/samenwerkingsverbanden en gemeenten omtrent het ondersteuningsplan enerzijds en het gemeentelijke plan voor de jeugdhulp (visienota en plan van aanpak) anderzijds. Daarmee ontstaat een nieuwe, horizontale bestuurlijke verhouding tussen gemeenten en schoolbesturen en worden zij samen verantwoordelijk voor een sluitend aanbod aan ondersteuning en hulp voor jeugdigen en hun ouders/gezinnen2”.

Samenwerking in de Drechtsteden: visie en doelstellingen Samenwerkingsverbanden, schoolbesturen en gemeenten hebben elkaar nodig. Gezamenlijk kunnen we meer tot stand brengen dan alleen. VO Raad, PO Raad en VNG vullen hierop aan “mits er sprake is van een gezamenlijke visie, mits de rolverdeling helder is, mits er een efficiënte en effectieve overlegstructuur is ingericht en mits men de vinger aan de pols en elkaar aan de afspraken houdt”. Gemeenten, samenwerkingsverbanden en zorgpartners in de Drechtsteden voelen het nut en de noodzaak (urgentie) om er voor te zorgen dat geen kind buitenboord valt en hebben dit neergelegd in de volgende visie:

“Jeugdigen in de Drechtsteden krijgen kansen zich te ontwikkelen en naar vermogen mee te doen in de samenleving. Scholen en gemeenten dragen en voelen een gezamenlijke verantwoordelijkheid ten aanzien van het welzijn en welbevinden van kinderen en gezinnen. Kern hiervan is wat jeugdigen en gezinnen nodig hebben om een optimaal ontwikkelproces voor jeugdigen mogelijk te maken en een passende plaats in het arbeidsproces te verwerven. Het gaat daarbij om gerichte ondersteuning die bijdraagt aan het versterken van de eigen (pedagogische) kracht van kind, gezin en school”.

Om de samenwerking tussen gemeenten, onderwijs en zorgpartners in de Drechtsteden tot een succes te maken hanteren we als belangrijkste uitgangspunt “Eén kind, (één gezin), één plan, daar waar passend verbinden noodzakelijk is”. Daarnaast zijn belangrijke uitgangspunten: • • • •

2

Preventie Samenwerking/ verbinding tussen onderwijs, gemeenten en zorginstellingen We richten ons op kinderen en jeugdigen van 0 – 23 jaar; Handhaven van SBO/SO

Uit de handreiking van de VO Raad, PO Raad en VNG: “De verbinding van passend onderwijs en zorg voor jeugd”.


17

Er liggen goede kansen voor een integrale aanpak en ontschotting van onderwijs-, opvoed- en opgroeihulp. Hoofddoel van de samenwerking tussen gemeenten, onderwijs en zorgpartners in de Drechtsteden: “Onderwijs en gemeenten stemmen de ondersteuning binnen de scholen en de mogelijkheden van zorg buiten de school voor jeugdigen (0 t/m 23 jaar) optimaal op elkaar af. We komen tegemoet aan de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften in de ontwikkeling van jeugdigen waardoor zij een zo optimaal mogelijk ontwikkelingsproces doormaken en uiteindelijk een passende plaats in het arbeidsproces verwerven en actief participeren in de samenleving”.

De samenwerking en afstemming in de Drechtsteden moet leiden tot: a) b) c) d) e)

Preventie Signalering integrale (multidisciplinaire) beoordeling/weging arrangeren (denken in ondersteuning en hulp) arrangementen

De positieve uitkomsten van de samenwerking moeten zichtbaar worden in maatschappelijke resultaten (onder andere): • • • • •

Meer jongeren behalen een startkwalificatie Meer jongeren verwerven duurzaam een inkomen uit werk Meer jongeren participeren actief in de samenleving Minder jeugdmaatregelen Minder beroep op residentiële zorg

Van een gezamenlijke missie naar een gezamenlijke agenda Enerzijds hebben gemeenten en onderwijs (en zorgpartners) duidelijk onderscheiden eigen verantwoordelijkheden. Daarnaast hebben we een gezamenlijk belang en een gezamenlijke verantwoordelijkheid om te zorgen voor samenhang tussen onderwijsondersteuning in de school en jeugd- en welzijnsvoorzieningen, opvoedings- en opgroeiondersteuning en jeugdhulp buiten de school. Ook ten aanzien van onderwerpen als voor- en vroegschoolse educatie, voortijdig schoolverlaten en de overgang onderwijs – arbeidsmarkt zijn we op elkaar aangewezen. Op deze laatste domeinen wordt in de Drechtsteden al meer of minder intensief samengewerkt. Er wordt meerwaarde gezien in een regionaal platform waar onderwijs en gemeenten (en andere partners op afroep) de ondersteuningsplannen van de samenwerkingsverbanden en de plannen rondom zorg voor jeugd besproken kunnen worden. Er is behoefte aan één tafel waar de verbinding tussen passend onderwijs en zorg voor jeugd wordt gelegd en waar de zes gemeenten vertegenwoordigd zijn en zowel de samenwerkingsverbanden van Dordrecht als die van de Drechtsteden aan tafel zitten. Ondanks de schaalvergroting van de samenwerkingsverbanden is er op dit moment nog geen dekkend onderwijscontinuüm. De VO Raad, PO Raad en VNG geven hierover aan: -

-

sommige specialistische voorzieningen hebben een dusdanig specifieke doelgroep dat zij enerzijds een groter voedingsgebied kunnen bedienen, maar dat anderzijds ook nodig hebben om de kwaliteit van hun aanbod te kunnen garanderen; Hetzelfde geldt voor sommige vormen van jeugdhulp waarvoor regionale afstemming gewenst en nodig is; Regionaal moet worden afgestemd welke speciale voorzieningen er nodig zijn, wat de omvang van de populatie is en hoe in de regio de voorzieningen zo goed mogelijk kunnen worden gespreid , zodat er voldoende plaatsen beschikbaar zijn en de bereikbaarheid zo optimaal mogelijk is met behoud van kwaliteit


18

-

Iedere verandering in onderwijsaanbod heeft invloed op leerlingenstromen en daarmee consequenties voor bekostiging van onderwijsondersteuning en leerlingenvervoer Samenwerking tussen regulier onderwijs en speciaal onderwijs leidt tot meer maatwerk in de vorm van arrangementen. Ook deze ontwikkelingen hebben invloed op de leerlingenstromen.

De samenwerkingsagenda wordt in belangrijke mate bepaald door de ondersteuningsplannen van de samenwerkingsverbanden en de consequenties daarvan voor het gemeentelijk beleid en door het beleid van de gemeenten ten aanzien van de Nieuwe Jeugdwet en de effecten daarvan op de plannen van de samenwerkingsverbanden. In de Wet Passend Onderwijs is de verplichting opgenomen voor samenwerkingsverbanden PO en VO en gemeenten om te komen tot een procedure voor het op overeenstemming gericht overleg. Omdat de samenwerkingsverbanden in de Drechtsteden met meerdere gemeenten zaken moeten doen ligt het voor de hand deze procedure regionaal vast te leggen. Vanuit de Jeugdwet worden gemeenten verplicht overleg te voeren met de samenwerkingsverbanden over de plannen rondom zorg voor jeugd. Gezien de regionale samenwerking in het kader van de transitie jeugdhulp is de wens om dit overleg inclusief de gemeente Dordrecht en de Dordtse samenwerkingsverbanden vorm te geven. Voorgesteld wordt na vaststelling van de “Kadernotitie passend verbinden van onderwijs en zorg voor jeugd in de Drechtsteden” de procedure uit te werken en vast te stellen voor een regionale samenwerkingsagenda. Voorgesteld wordt in 2013 het OOGO over de concept ondersteuningsplannen met de samenwerkingsverbanden PO en VO met scholen in Alblasserdam, Hendrik Ido Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht regionaal te voeren en het OOGO met de samenwerkingsverbanden PO en VO in Dordrecht nog apart gezien de verschillende fasen waarin de juridische vormgeving van de nieuwe samenwerkingsverbanden en de totstandkoming van de concept ondersteuningsplannen zich bevinden. Ook voor het Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO) heeft de Wet Passend Onderwijs gevolgen. De wet kent voor het MBO geen verplichting om op overeenstemming gericht overleg te voeren met gemeenten. De MBO Raad geeft aan dat zij weinig verschuivingen verwachten binnen de opleidingen van niveau 2,3 en 4. Op niveau 1 is mogelijk wel een toename te verwachten van instroom van leerlingen zonder diploma uit het voortgezet onderwijs. In eerste instantie is de focus daarom vooral gelegd op het primair en voortgezet onderwijs in de Drechtsteden. Het MBO wordt nu bij de verdere ontwikkelingen en het voorbereidingsplatform betrokken zodat er goede afstemming in het kader van de transitie jeugdhulp kan plaatsvinden.

Inhoudelijke verbinding passend onderwijs en zorg voor jeugd Onderwijs en gemeenten moeten samen en in samenhang passend onderwijs en passende opvoed- en opgroeiondersteuning bieden voor het kind en het gezin. In de Drechtsteden proberen we daarom op kleine schaal uit hoe expertise uit de geïndiceerde zorg (JGZ, GGZ) eerder kan worden ingezet zonder dat daar indicaties voor nodig zijn. We kijken in praktijk hoe door preventieve inzet van jeugdhulp in ondersteuningsteams of bovenschoolse zorgteams de inzet van zwaardere zorg kan worden voorkomen. Ook willen we – gebruikmakend van het transitiebudget voor jeugdhulp - aan de slag met nieuwe/ innovatieve ideeën die tot minder jeugdmaatregelen en minder beroep op residentiële moeten leiden. De ervaringen die hiermee worden opgedaan leveren input voor het ontwerp voor de regio in het kader van zorg voor jeugd.

4 SOC - CIB Voortgang Sociaal team Sliedrecht 1 ab - CIB Voortgang Sociaal Team Sliedrecht, Wmo-team Q2.pdf




Portefeuillehouder G.J. Visser-Schlieker

besluitvorming zienswijze kennisname Geheimhouding op grond van de Wet openbaarheid van bestuur n.v.t. Fatale termijn Nee Sociaal Onderwerp


Wat wordt gevraagd


Toelichting

In de College informatiebrief komt het volgende onderwerp aan de orde: Voortgang Sociaal Team Sliedrecht, Wmo-team Q2

Bijgaande stukken

College informatiebrief d.d. 15 september 2015 en bijlage


Annelies van den Dool Tel.nr. (0184) 495 880



2 CIB Q2 2015 Wmo lokaal def..pdf


Mededelingen vanuit het college

Datum:

15 september 2015

Portefeuille G.J. Visser-Schlieker 1. Voortgang Sociaal Team Sliedrecht Wmo-Team, Q2

Ruim een half jaar op weg, bieden wij u voor de tweede keer de kwartaalrapportage over de voortgang van het STS in 2015 aan. Terugkijkend op de inhoud van deze rapportages hebben wij u voornamelijk meegenomen in de ontwikkelingen en perikelen rondom het verwerven van gegevens en misschien nog wel vaker, het ontbreken van bepaalde gegevens. In de kwartaalrapportage proberen wij een beeld te schetsen van hoe het reilt en zeilt binnen het team en wat de stand van zaken is binnen het lokale Wmo uitvoeringsprogramma. Wat hier vooral uit naar voren is gekomen, zijn de uitdagingen waarvoor het team staat in de uitvoering van haar taak. De cijfers die over de afgelopen maanden zijn verzameld, samen met de cijfers die we in de komende maanden nog zullen verzamelen, vormen een goede basis aan ervaringscijfers en zullen vooral dienst doen als nulmeting over 2015. Dat de rapportage inhoudelijk nog niet is wat het moet zijn, daar zijn wij ons volledig van bewust. Er wordt hard gewerkt aan een centraal registratiesysteem zodat we sneller en efficiënter kunnen rapporteren en monitoren. Het derde en vierde kwartaal verwachten we hierin de nodige slagen te kunnen maken. Zoals we eerder hebben gezegd: we leren nog iedere week. Dit geldt dus ook voor de vorm van de kwartaalrapportage. Het doorontwikkelen van de monitoring en rapporteren blijft voorlopig een terugkerend item op onze agenda. In de bijlage vindt u het kwantitatieve reguliere verslag van het StS, conform het lokale WmoUitvoeringsplan. De kwantitatieve cijfers laten een redelijk constant beeld zien en zijn vergelijkbaar met die van het eerste kwartaal. In juni 2015 is een lichte stijging te zien. Verder is er een tabel opgenomen waarin gemeld is hoeveel dossiers er zijn behandeld en hoe lang de doorlooptijd hiervan is geweest. In totaal zijn er 31 dossiers behandeld.



3 By 1 - CIB Q2 StS.pdf

Bijlage 1:

Voortgang Sociaal team Sliedrecht (StS) Wmo, 2e kwartaal 2015 Overzicht kwantitatieve gegevens Contacten Q1 2015 met het Wmo-loket als toegang tot het StS: Maand Januari Februari Maart (t/m 23 mrt)

Telefonisch contact 152 156 127

Gemeld aan het loket 41 42 33

Contacten Q2 2015 met het Wmo-loket als toegang tot het StS: Maand April Mei Juni

Telefonisch contact 150 166 192

Gemeld aan het loket 40 52 45

e-mail 4 -

Telefonisch en aan het loket worden vooral vragen gesteld die betrekking hebben op: - Algemene voorzieningen en Maatwerkvoorzieningen - Eigen bijdrage CAK - Diverse vragen rond- en over PGB - Parkeervoorzieningen voor gehandicapten - Vervallen regelingen en alternatieven - Hulp bij het invullen van formulieren - Informatie over Schulphulpverlening, Vrijwilligerswerk en Mantelzorgondersteuning - Meervoudig complexe vragen met een doorverwijzing naar het StS - Vragen over Jeugdzorg Dossiers in Q2 2015 behandeld door het StS (meervoudig complex): nr 35-15 36-15 37-15 38-15 39-15 40-14 41-15 42-15 43-15 44-15

geopend gesloten onderwerp 13-apr 18-mei psy-soc 13-apr 4-mei psy-soc 13-apr 4-mei multi 13-apr 18-mei huur/fin 13-apr 4-mei opvoed 20-apr 1-jun huur/fin 20-apr 18-mei huur/fin 28-apr 1-jun huur/fin 4-mei 24-apr huur/fin 4-mei 1-jun psy-soc

45-15 46-15 47-15 48-15 49-15 50-15 51-15 52-15 53-15 54-15 55-15 56-15 57-15 58-15 59-15 60-15 61-15 62-15 63-15 64-15 65-15 totaal: 31 psy/soc huur/fin opvoed multi zorg/med

4-mei 11-mei 11-mei 11-mei 11-mei 1-jun 1-jun 1-jun 8-jun 8-jun 8-jun 8-jun 8-jun 15-jun 22-jun 22-jun 22-jun 29-jun 29-jun 29-jun 29-jun

1-jun psy-soc huur/fin psy-soc huur 22-jun psy-soc psy-soc huur/fin huur/fin huur/fin zorg/med 22-jun zorg/med psy-soc psy-soc opvoed multi psy-soc huur/fin huur/fin huur/fin huur/fin huur/fin

10 dossiers 15 dossier 2 dossier 2 dossiers 2 dossiers

Vooruitblik: Binnen het StS zijn voor het 3e en 4e kwartaal in 2015 de volgende prioriteiten (conform het door de Raad geaccordeerde raadsvoorstel ‘Het lokaal Uitvoeringsprogramma Wmo 2015 – 2018’, vastgesteld op 16 december 2014): 1.

Het ontwikkelen van een registratie(-model) voor individuele klantcontacten samen met team Jeugd;

2. De werkwijze binnen het StS optimaliseren door de opgedane lessen te verankeren in de gezamenlijke manier van werken. Het ontwikkelen van werkprocessen en het creëren van randvoorwaarden om deze te kunnen toepassen. De JSO-methodiek Ik-Wij-Wijk zou op termijn geschikt kunnen zijn om het StS verder door te ontwikkelen en individuele talenten van teamleden op de juiste plek te benutten binnen het team. 3. Huisvesting: het invulling geven aan een fysieke plek als uitvalsbasis van het StS. 4. PR en communicatie: herkenbaarheid, zichtbaarheid en bereikbaarheid.

5. Verdere invulling geven aan de tweede schil van betrokken professionals. Om wie gaat het? Wat is hun rol? Wat vragen wij van hen? En waar ligt hun meerwaarde? 6. Samen met Waardeburgh invulling geven aan de rol van de S1- of wijkverpleegkundige (met betrekking tot zorgaanspraken), de plek van de huisarts binnen het StS Wmo en het (bij hen) vergroten van het draagvlak voor de werkwijze in het team. 7. In het 4e kwartaal wordt het Mantelzorgcompliment uitgevoerd.

5 FYS - WOB (Wet Openbaarheid van Bestuur) verzoek van bestuur OVK over project Kerkbuurt 14-19 Sliedrecht 1 20150921 WOB verzoek De Vries over de Kerkbuurt.pdf

Vos-Hulleman, HM Van: Verzonden: Aan: CC: Onderwerp:

Aalst, RPA van maandag 21 september 2015 9:57 'Firma de Vries' Rekom, L van; Hemmen, APJ van; Karnebeek, SGAF; Vos-Hulleman, HM; Zwienen, KJ van; griffie RE: WOB procedure project kerkbuurt 14-18 sliedrecht

Geachte heer De Vries, U hebt een WOB-verzoek ingediend bij de raad en het college, Voor wat betreft de raad wordt uw verzoek geplaatst bij de ingekomen stukken, in behandeling bij het college. Het is het college die dit soort verzoeken behandelt. De verdere correspondentie loopt dan ook via het college. Vriendelijke groet, Rumo van Aalst Griffier

Van: Firma de Vries [mailto:[email protected]] Verzonden: vrijdag 18 september 2015 14:12 Aan: griffie CC: Feddema-Wardenaar, MY <[email protected]> Onderwerp: WOB procedure project kerkbuurt 14-18 sliedrecht

Geacht college en raad Middels een beroep op wet openbaar van bestuur (wob) verzoeken wij u alle stukken betrekking hebbende op de procedure rond het project kerkbuurt 14 – 18 aan ons ter beschikking te stellen. Bestuur OVK Voorzitter Anne de Vries Penningmeester Tineke Alblas Secretaris Hetty Vermaas

1

(3 5 0

6 FYS - Brief VNG aan college en raad: Oproep gemeenten beschikbaar stellen verblijfseenheden 1 20150916 Brief VNG over oproep gemeenten beschikbaar stellen verblijfseenheden.pdf

11 ,!!!!!!!!! 1 1 91J1 01 891W GSD

17.09.2015

0127 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad

informatiecentrum tel.

uw kenmerk

(070) 373 8393 betreft

1 ons kenmerk

Oproep gemeenten beschikbaar ECSD/U201501515 stellen verblijfseenheden

bijlage(n) datum

16 september 2015

Lbr. 15/070

Samenvatting

Het aantal vluchtelingen neemt toe. Het COA heeft besloten om met extra maatregelen te komen om zowel de instroom te kunnen huisvesten, als de uitstroom van vergunninghouders te versnellen. Alleen dan kan het COA voldoende capaciteit beschikbaar houden om iedere vluchteling opvang te bieden. Daarom heeft het COA besloten de zelfzorgarrangement-regeling (zza) te verbreden naar gemeenten. Gemeenten kunnen een beroep doen op deze regeling. De VNG heeft met het COA afgesproken hierin samen op te trekken.

I G -11 122) Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Aan de leden

informatiecentrum tel.

uw kenmerk

(070) 373 8393

bijlage(n) 1

betr eft

ons kenmerk

datum

Oproep gemeenten

ECSD/U201501515

16 september 2015

beschikbaar stellen

Lbr. 15/070

verblijfseenheden

Geacht college en gemeenteraad,

Het aantal vluchtelingen dat asiel aanvraagt in Nederland groeit zo snel, dat voortdurend gezocht moet worden naar nieuwe maatregelen om zowel de instroom te kunnen huisvesten, als de uitstroom van vergunninghouders te versnellen. Alleen dan kan het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) voldoende capaciteit beschikbaar houden om iedere vluchteling opvang te bieden.

Het COA wil inzetten op het versneld uitplaatsen van vergunninghouders die al zijn gekoppeld aan gemeenten; en door het instellen van 'regeling ZZA voor gemeenten'. Gemeenten kunnen een beroep doen op deze regeling. De VNG heeft met het COA afgesproken hierin samen op te trekken.

Bij een zelfzorgarrangement gaat het niet om de huisvestingsprocedure die al bekend is bij de gemeenten, maar om tijdelijk onderdak in gemeenten voor vergunninghouders die nog niet zijn uitgeplaatst naar een gemeente. Huisvesting derhalve buiten de reguliere kaders. De bezetting van het COA bedraagt momenteel ca 33.000 vreemdelingen. Binnen deze populatie bevindt zich een groep van ca 10.000 vergunninghouders (vergunninghouders die al gekoppeld zijn in gemeenten en vluchtelingen die nog niet gekoppeld zijn). In de bijlage bij deze brief treft u het door het COA opgestelde overzicht per gemeente van het aantal gekoppelde vergunninghouders. Bij ruim 4800 personen is sprake van een (forse) vertraging in het uitplaatsingproces. Voor deze groepen wil het COA versneld stappen zetten. Daarvoor stelt COA ook faciliteiten beschikbaar en garandeert ondersteuning voor gemeenten.

Gemeentelijk Zelf zorg arrangement Gemeenten worden met nadruk verzocht om onderdak beschikbaar te (laten) stellen voor vergunninghouders en op te treden als 'gastheer'. Het gaat om tijdelijke huisvesting totdat de bemiddeling naar een gekoppelde gemeente is afgerond en de vergunninghouder zich definitief kan gaan vestigen.

Uitgangspunten -

Gemeenten geven bij het COA aan hoeveel vergunninghouders versneld naar de gemeente kunnen uitstromen;

-

COA levert de vergunninghouder aan de gemeente. In eerste instantie richt het COA zich op uitplaatsing van reeds aan gemeenten gekoppelde vergunninghouders. In dat geval is sprake van beëindiging van de opvang en telt de vergunninghouder direct voor de taakstelling. Maar het kan ook gaan om de (tijdelijke) opvang van vluchtelingen die bovenop de taakstelling van gemeenten komen. In dat geval wordt de ZZA in werking gezet, in afwachting van definitieve huisvesting in de gemeente waar de vergunninghouder aan gekoppeld is.

De doelgroep bestaat dus uit vergunninghouders. Deze opvang is tijdelijk. Het is aan de gemeente om te bepalen langs welke weg aan de vergunninghouder onderdak geboden wordt. Financieel

Het Gemeentelijk zelfzorg arrangement (GZZA) is een administratief eenvoudige opvangnnogelijkheid. Enerzijds is de recht- en doelmatigheid geborgd en aan de andere kant heeft de gemeente voldoende ruimte om vluchtelingen op te vangen. Voor de gemeentelijke vergoeding gelden 3 componenten: Een bijdrage in de kosten voor de wooncomponent Een bijdrage in de eerste kosten voor inrichting Een bijdrage voor de apparaatskosten van de gemeente Het betreft een lumpsum bedrag. Het COA stelt het bedrag beschikbaar aan gemeenten. De COA regeling voor de vergoeding van ziektekosten blijft onverkort van kracht. Informatievoorziening over deze regeling. Het COA biedt 3 mogelijkheden om te reageren op deze oproep: 1. Voor inhoudelijke vragen over de ZZA-regeling kunt u centraal terecht bij [email protected] 0800-0238023. Deze helpdesk is ook beschikbaar voor alle

vragen rondom taakstelling. 2.

inhoudelijke vragen kunnen ook lokaal gesteld worden aan de regievoerders van het COA

3.

Voor het daadwerkelijk melden van aantallen te plaatsen vergunninghouders kunt u zich wenden tot [email protected]. Achter deze mailbox zitten namelijk de medewerkers die de noodzakelijke administratieve handelingen kunnen verrichten.

onderwerp

Oproep gemeenten beschikbaar stellen verblijfseenheden

datum

16 september 2015

02/03

Hoogachtend, Vereniging van Nederlandse Gemeenten

J. Kriens Voorzitter directieraad

Deze ledenbrief staat ook op www.vng.n1 onder brieven.

onderwerp

Oproep gemeenten beschikbaar stellen verblijfseenheden datum 16 september 2015

03/03

Gemeente Aa en Hunze Assen Borger-Odoorn Coevorden De Wolden Emmen Hoogeveen Meppel Midden -Drenthe Noordenveld Tynaarlo Westerveld Almere Dronten Lelystad Noordoostpolder Urk Zeewolde Achtkarspelen Ameland Dantumadiel De Friese Meren Dongeradeel Ferwerderadiel Franekeradeel Harlingen Heerenveen Het Bildt Kollumerland en Nieuwkruisland Leeuwarden Leeuwarderadeel Littenseradiel Menameradiel Ooststellingwerf Opsterland Schiermonnikoog Smallingerland SL:idwest Fryslán Terschelling Tytsjerksteradiel Vlieland Weststellingwerf Aalten Apeldoorn Arnhem Barneveld Berkelland Beuningen Bronckhorst Brummen Buren Culem borg Doesburg Doetinchem Druten Duiven Ede Elburg

Provincie Drenthe Drenthe Drenthe Drenthe Drenthe Drenthe Drenthe Drenthe Drenthe Drenthe Drenthe Drenthe Flevoland Flevoland Flevoland Flevoland Flevoland Flevoland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Friesland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland 'Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland

Fase2 Fase3 'Totaal 17 0 ' 17 43 0 43 18 2 . 20 14 0 . 14 13 0 . 13 59 1 60 19 1 20 16 2 18 21 0 21 7 2 ' 9 6 0 6 2 0 ' 2 1 298 299 13 13 0 55 0 . 55 22 7 29 18 0 18 21 0 21 8 3 11 0 0 0 7 2 . 9 18 5 23 0 0' 0 . 3 0 7 0 7 4 0 4 34 0 34 4 0 ' 4 4 2 6 25 6 ' 31 5 5 0 ' 2 5 ' 7 3 0 3 5 2 7 21 5 . 26 0 0 0 -' 36 0 36 28 1 29 0 0 0 19 2 21 0 0 ' 0 21 0 ' 21 15 1 . 16 62 9 71. 79 9 88_ 48 0 48 32 1 33 16 0 16 7 0 7 2 8 10 9 1 10 0 0 0 3 3 0 21 1 22 12 1 . 13 13 1 ' 14 25 4 29 5 1 6

Epe Ermelo Geldermalsen Groesbeek Harderwijk Hattem Heerde Heumen Lingewaal Lingewaard Lochem Maasdriel Montferland Neder -Betuwe Neerijnen Nijkerk Nijmegen Nunspeet Oldebroek Oost Gelre Oude IJsselstreek Overbetuwe Putten Renkum Rheden Rijnwaarden Rozendaal Scherpenzeel Tiel Voorst Wageningen West Maas en Waal Westervoort Wijchen Winterswijk Zaltbommel Zevenaar Zutphen Appingedam Bedum Bellingwedde De Marne DelfzijI Eemsmond Groningen G rootegast Haren Hoogezand-Sappemeer Leek Loppersum Marum Menterwolde Oldambt Pekela Slochteren Stadskanaal Ten Boer Veendam Vlagtwedde

Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Gelderland Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen

11 10 23 28 12 3 3 17 3 17 10 20 19 6 0 26 89 6 9 11 11 30 17 24 35 15 0 8 31 19 25 0 10 19 30 14 2 15 4 2 4 5 3 6 58 7 5 12 12 1 3 9 9 2 0 3 4 8 8

1 10 0 1 2 5 4 0 1 0 5 1 0 0 0 0 11 4 5 0 11 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 6 4 0 5 0 0 0 0 0 1 13 1 1 0 1 5 0 0 5 0 6 0 0 0 0

12 20 23 29 14 8 7 17 4 17 15 21 19 6 0 26 100 10 14 11 22 35 17 24 35 15 0 8 31 19 25 0 11 20 36 18 2 20 4 2 4 5 3 7 71 8 6 12 13 6 3 9 14 2 6 3 4 8 8

Winsum Zuidhorn Beek Beesel Bergen (L) Brunssum Echt-Susteren Eijsden-Margraten Gennep Gulpen-Wittem Heerlen Horst aan de Maas Kerkrade Landgraaf Leudal Maasgouw Maastricht Meerssen Mook en Middelaar Nederweert Nuth Onderbanken Peel en Maas Roerdalen Roermond Schinnen Simpelveld Sittard-Geleen Stein Vaals Valkenburg aan de Geul Venlo Venray Voerendaal Weert Aalburg Alphen-Chaam Asten Baarle-Nassau Bergeijk Bergen op Zoom Bern heze Best Bladel Boekel Boxmeer Boxtel Breda Cranendonck Cuijk Deurne Dongen Drimmelen Eersel Eindhoven Etten-Leur Geertruidenberg Geldrop-Mierlo Gemert-Bakel

Groningen Groningen Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Limburg Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant

4 4 18 18 7 16 25 51 5 4 84 19 24 44 45 22 94 27 7 18 13 11 30 36 44 0 16 46 14 12 8 92 36 9 44 7 3 2 3 10 37 24 29 14 10 21 16 105 9 18 5 7 12 13 52 23 22 24 21

0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 4 0 2 0 0 0 9 0 1 0 0 5 1 0 5 0 1 3 3 0 0 1 0 6 0 0 0 0 1 0 12 5_ 0 0 0 4 0 23 1 0 1 1 0 0 3 0 0 3 2

4 4 18 18 11 16 25 51 5 4 88 19 26 44 45 22 103 27 8 18 13 16 31 36 49 0 17 49 17 12 8 93 36 15 44 7 3 2 4 10 49 29 29 14 10 25 16 128 10 18 6 8 12 13 55 23 22 27 23

Gilze en Rijen Goirle Grave Haaren Halderberge Heeze-Leende Helmond Heusden Hilvarenbeek Laarbeek Landerd Loon op Zand Mill en Sint Hubert Moerdijk Nuenen, Gerwen en Nederwetten Oirschot Oisterwijk Oosterhout Oss Reusel -de Mierden Roosendaal Rucphen Schijndel 's-Hertogenbosch Sint Anthonis Sint-Michielsgestel Sint-Oedenrode Som eren Son en Breugel Steenbergen Tilburg Uden Valkenswaard Veghel Veldhoven Vught Waalre Waalwijk Werkendam Woensdrecht Woudrichem Zundert Aalsmeer Alkmaar Amstelveen Amsterdam Beemster Bergen (NH) Beverwijk Blaricum Bloemendaal Bussum Castricum Den Helder Diemen Drechterland Edam-Volendam Enkhuizen Haarlem

Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Brabant Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland

15 14 17 7 11 13 23 22 8 18 5 13 1 10 18 14 9 38 50 10 33 20 19 81 9 23 16 19 10 18 57 26 10 22 32 43 17 16 6 39 15 31 24 52 27 652 2 19 12 0 15 21 15 31 15 8 14 11 124

0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 8 0 0 0 4 0 0 1 0 8 3 0 0 0 0 0 0 4 4 3 0 0 0 0 0 7 0 0 0 1 4 0 42 0 0 0 0 0 0 0 2 0 1 0 0 1

15 14 17 7 11 13 26 22 8 18 5 13 1 18 18 14 9 42 50 10 34 20 27 84 9 23 16 19 10 18 61 30 13 22 32 43 17 16 13 39 15 31 25 56 27 694 2 19 12 0 15 21 15 33 15 9 14 11 125

Haarlemmerliede en Spaarnwoude Haarlemmermeer Heemskerk Heemstede Heerhugowaard Heiloo Hilversum Hollands Kroon Hoorn Huizen Koggenland Landsmeer Langedijk Laren Medemblik Muiden Naarden Oostzaan Opmeer Ouder-Amstel Purmerend Schagen Stede Broec Texel Uitgeest Uithoorn Velsen Waterland Weesp Wijdemeren Wormerland Zaanstad Zandvoort Zeevang Almelo Borne Dalfsen Deventer Dinkelland Enschede Haaksbergen Hardenberg Hellendoorn Hengelo (0) Hof van Twente Kampen Losser Oldenzaal Olst-Wijhe Ommen Raalte Rijssen-Holten Staphorst Steenwijkerland Tubbergen Twenterand Wierden Zwartewaterland Zwolle

Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Noord-Holland Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel Overijssel

3 171 30 23 44 16 44 27 45 16 20 9 20 23 28 9 7 15 8 8 26 16 13 13 14 11 37 11 17 9 8 81 8 5 4 42 3 53 12 40 5 34 12 17 14 18 3 5 4 22 20 24 1 18 5 21 16 11 59

0 6 0 3 0 0 0 0 0 14 0 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 4 0 2 2 0 1 0 7 1 1 0 4 5 8 0 1

3 177 30 26 44 16 44 27 45 30 20 14 20 23 28 9 7 15 8 8 26 16 13 13 14 11 41 11 17 11 8 81 8 5 4 42 3 53 14 40 5 34 12 21 14 20 5 5 5 22 27 25 2 18 9 26 24 11 60

Amersfoort Baarn Bunnik Bunschoten De Bilt De Ronde Venen Eemnes Houten Usselstein Leusden Lopik Montfoort Nieuwegein Oudewater Renswoude Rhenen Soest Stichtse Vecht Utrecht Utrechtse Heuvelrug Veenendaal Vianen Wijk bij Duurstede Woerden Woudenberg Zeist Borsele Goes Hulst Kapelle Middelburg Noord-Beveland Reimerswaal Schouwen-Duiveland Sluis Terneuzen Tholen Veere Vlissingen Alblasserdam Albrandswaard Alphen aan den Rijn Barendrecht Binnenmaas Bodegraven-Reeuwijk Brielle Capelle aan den IJssel Cromstrijen Delft Dordrecht Giessenlanden Goeree-Overflakkee Gorinchem Gouda Hardinxveld-Giessendam Hellevoetsluis Hendrik-ldo-Ambacht Hillegom Kaag en Braassem

Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Zeeland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland

143 26 13 23 41 24 8 30 35 31 12 8 41 2 3 16 47 72 303 51 17 3 7 20 9 27 7 10 12 8 38 3 11 15 7 17 5 14 39 4 17 52 40 2 23 1 8 23 63 6 12 17 19 37 8 18 1 4 6

11 1 0 0 0 0 0 6 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 34 0 7 4 0 14 0 6 0 0 0 0 0 0 0 1 0 2 0 0 0 0 0 4 1 0 0 0 0 0 2 7 0 0 2 0 0 3 0 0 0

154 27' 13' 23' 41' 24' 8' 36 36 31 12 8 41 2 3 16 47 72 337 51 24 7 7 34' 9 33 7 10' 12' 8' 38' 3' 11 16 7' 19' 5' 14' 39' 4' 17' 56 41 2 23 1 8' 23 65 13' 12' 17' 21 3T 8' 21' 1' 4 6

Katwijk Korendijk Krimpen aan den IJssel Krimpenerwaard Lansingerland Leerdam Leiden Leiderdorp Leidschendam-Voorburg Lisse Maassluis Midden-Delfland Molenwaard Nieuwkoop Nissewaard Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest bud-Beijerland Papendrecht Pijnacker-Nootdorp Ridderkerk Rijswijk Rotterdam Schiedam 's-Gravenhage Sliedrecht Strijen Teylingen Vlaardingen Voorschoten Waddinxveen Wassenaar Westland Westvoorne Zederik Zoetermeer Zoeterwoude Zuidplas Zwijndrecht

Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Zuid-Holland Totaal

21 6 3 31 58 8 119 37 42 13 6 17 6 7 46 17 7 23 9 16 31 29 3 351 28 367 17 2 12 18 16 6 11 59 0 9 85 4 36 80 9931

10 0 0 0 1 0 2 0 7 0 0 6 1 0 2 0 0 0 0 0 1 0 0 32 0 7 0 0 10 0 1 0 0 6 0 0 5 0 2 2 666

31 6 3 31 59 8 121 37 49 13 6 23 7 7 48 17 7 23 9 16 32 29 3' 383 28 374 17 2 22 18 17 6 11 65 0 9 90 4 38 82 10597

7 BEST - Email Deloitte (accountant) over accountantscontrole Sociaal Domein 1 20150922 email Van Vugt van Deloitte.pdf

Vos-Hulleman, HM Van: Verzonden: Aan: Onderwerp: Bijlagen:

Van Vugt, Rein-Aart (NL - Rotterdam) dinsdag 22 september 2015 10:04 Van Vugt, Rein-Aart (NL - Rotterdam) Accountantscontrole Sociaal Domein Model oplegger VNG.pdf; Brief WGDO Gemeenten Knelpunten Decentralisaties.pdf

Geachte relatie, De accountantscontrole op de processen inzake het sociaal domein (decentralisaties) is omvangrijk en complex. Uit de eerste waarnemingen blijkt ook dat tegen belangrijke aandachtspunten wordt aangelopen, die waarschijnlijk gevolgen zullen hebben voor de strekking (het oordeel) in de controleverklaring over 2015. Het NBA (Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants) heeft gisteren een brief gepubliceerd over de knelpunten bij de decentralisaties. Deze brief is geadresseerd aan alle besturen van gemeenten en relevante gemeenschappelijke regelingen. Deloitte komt met nog aanvullende informatie hierover. Uiteraard licht ik het graag mondeling verder toe. Eerder heeft de VNG een modeloplegger rechtmatigheidsvereisten 2015 Jeugdwet en WMO 2015 opgesteld. Hierbij beiden documenten. Vriendelijke groeten, Rein-Aart van Vugt Audit Public Sector Rotterdam Deloitte Accountants B.V. Wilhelminakade 1, 3072 AP Rotterdam Postbus 2031, 3000 CA Rotterdam Tel: +31 (0) 6 11002352 Secretariaat 088-288 2581, Tuba Gerdan [email protected] | www.Deloitte.nl

1

2 20150922 by 1 Brief WGDO Gemeenten Knelpunten Decentralisaties.pdf

Aan de gemeenteraden, Colleges van B&W en Gemeentesecretarissen van de Nederlandse gemeenten en aan de besturen van de gemeenschappelijke regelingen betrokken bij de gedecentraliseerde taken (hierna: het bestuur)

Datum Onderwerp Referentie Bijlage(n) 21 september 2015 Knelpunten Decentra- WGDO2015/1/MdH/KV lisaties vragen actie van gemeente en GR

Geachte bestuursleden, Sinds 1 januari 2015 zijn de decentralisaties van Jeugdwet, WMO 2015 en Participatiewet naar de gemeenten een feit. De implementatie is voorbij en de uitvoering is nu in volle gang. De decentralisaties confronteren gemeenten, gemeenschappelijke regelingen (GR’en) en zorgaanbieders met grote wijzigingen op het terrein van jeugd, zorg en werk. Het is derhalve een complexe stelselwijziging met: • overdracht van verantwoordelijkheden, taken en bevoegdheden; • nieuw lokaal beleid met een andere manier van werken (integrale aanpak en (boven) regionale samenwerking); • overdracht van budgetten met een forse bezuinigingsdoelstelling; • lokale kaderstelling (spelregels) door de individuele gemeenteraden met daarbij nieuwe vormen van verantwoording en controle op getrouwheid en rechtmatigheid. In de afgelopen periode hebben gemeenten zoals gebruikelijk de opdracht aan de accountants verstrekt om de jaarrekening 2015 te controleren. Die jaarrekening bevat vanwege de decentralisaties in het sociale domein grote, nieuwe bedragen waarvan de getrouwheid en rechtmatigheid moeten worden vastgesteld. Gezien de hierbij gesignaleerde knelpunten zal 1 mogelijk meer dan voorgaande jaren , sprake zijn van niet goedkeurende controleverklaringen.

Beter inzicht in 3D geldstromen, verplichtingen en geleverde prestaties gewenst Na het zomerreces 2015 maken wij vanuit onze rol graag met u de balans op. Zo heeft de NBA commissie voor de zorgsector ‘Coziek’ eind augustus een brief uitgebracht aan de besturen van alle GGZ, ouderen- gehandicapten- en jeugdzorginstellingen waarin zij in2 gaan op diverse knelpunten uit hoofde van de decentralisaties. Veel van deze knelpunten raken ook gemeenten en GR’en.

1

Voor de inventarisatie controleverklaringen jaarrekening 2014 van decentrale overheden zie Kamerstuk 34000B-28 van 2 september 2015. 2 Zie de volgende link voor die Coziek-brief: https://www.nba.nl/Actueel/Nieuws/Nieuwsarchief/Knelpuntendecentralisatie-sociaal-domein/. Eerder hebben wij in een brief aan gemeenten tips gegeven voor het opstellen van accountantsprotocollen sociaal domein, hebben wij in een brief aan de VNG opgeroepen tot verdere uniformering en hebben wij ook aanbevelingen gedaan in verband met de risico’s van decentralisaties in de Publieke managementletter Gemeenten 'Taak op taak risico op risico'.

Doorkiesnummer 020-3010347

Bij deze organisaties ontvangen wij ook signalen dat de administratieve inbedding van de decentralisaties nog op veel plekken in de keten (bij zowel decentrale overheden, de SVB als zorgaanbieders) niet op orde is. De bedrijfsvoering is wat dit betreft nog onvoldoende robuust. Wij geven een aantal voorbeelden. Er lijken diverse knelpunten te bestaan ten aanzien van de juiste en volledige verantwoording van (financiële) gegevens tussen de verschillende partijen. Dit maakt dat het voor de decentrale overheden nog onzeker is of zij de getrouwheid en rechtmatigheid van baten en lasten van de decentralisaties in de jaarrekening voldoende kunnen onderbouwen. Belangrijke vragen hierbij zijn enerzijds de vraag of de prestatie waarvoor u betaalt is geleverd in overeenstemming met de afspraken. Anderzijds bestaat de vraag of u een adequaat inzicht heeft in de financiële verplichtingen; wat bent u de ketenpartner op 31 december 2015 nog verschuldigd? Wij adviseren u om nu de knelpunten op het gebied van verantwoording en controle systematische te inventariseren. De uitkomsten van deze inventarisatie kunnen onderwerp van gesprek zijn tussen u, uw ketenpartners en uw accountant. Hierbij kan de accountant zijn bevindingen vanuit de interim controle inbrengen. Gezamenlijk kan worden bekeken welke mogelijkheden er bestaan ter oplossing van de bestaande knelpunten en welke bijdrage daaraan geleverd kan worden, teneinde de gemeente meer ‘in control’ komt.

Knelpunten en focuspunten in het invoeringsjaar 2015 Duidelijk is dat de decentralisaties grote consequenties hebben voor de Nederlandse gemeenten. In de afgelopen periode heeft de focus gelegen op continuïteit van zorg en de implementatie en uitvoering van de operationele processen. Als accountants constateren wij dat op diverse onderdelen duidelijke stappen zijn gemaakt. Ook in de uitwisseling van gegevens tussen gemeenten en ketenpartners is er voortgang en (concept) controleprotocollen worden uitgewerkt en uitgewisseld. Echter er resteren diverse knelpunten. Hierbij wordt ook steeds meer zichtbaar dat de eisen ten aanzien van getrouwheid en rechtmatigheid nog onvoldoende zijn geanalyseerd. Voor het komende kwartaal is focus op verantwoording en controle dan ook van groot belang. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn onder meer: •

Zicht op de regels. Is er een centraal inzicht bij uw gemeente op de totale set aan geldende regels en de voorwaarden die daarin zijn gesteld aan de transacties met de ketenpartners in het sociaal domein? Deze regels liggen vast in de materiewetten enerzijds (landelijke) en de lokale kaderstelling anderzijds (verordeningen van de Raad of Algemeen Bestuur en contracten met de ketenpartners).

•

Zicht op de totale financiële geldstromen. Financiering geschiedt op dit moment nog veelal op basis van voorschotten; is er al voldoende zicht op geleverde prestaties en daarmee de werkelijke financiële situatie?

•

Zicht op de rechtmatigheid van de uitgaven. Hierbij dienen de bovengenoemde spelregels in acht te worden genomen; onder welke voorwaarden worden de middelen definitief aan de zorgaanbieders/samenwerkingsverbanden en/of ketenpartners toegekend? Het komt voor dat (mogelijk onbedoeld) bepalingen uit gemeentelijke verordeningen en/of contracten complexe eisen stellen (financieel en niet-financieel) aan verantwoording en controle (zowel vanuit perspectief van gemeenten als zorginstellingen).

•

Zicht op de wijze van verantwoording en controle. Op welke wijze wordt er verantwoording door ketenpartners afgelegd? Uiteindelijk dient iedere gemeente over een controleerbare totaalverantwoording te beschikken. Hierbij kan men afhankelijk zijn van verantwoordingen van regionale samenwerkingsvormen en de prodcutieverantwoording van ketenpartners. Wie rapporteert aan wie en wanneer en welke zekerheid krijgt de gemeente daarbij? Worden deze controles bij de zorgaanbieders intern uitgevoerd of door een externe accountant? Is er gewaarborgd dat de toetsingselementen uit de geldende spelregels goed zijn verwerkt in deze controles? In beide gevallen vereist dit adequate controle-instructies voor zowel interne als externe controleurs. Pagina 2 van 5

•

Zicht op informatieverstrekking effectiever maken. Thans bereiken ons signalen dat vanuit uw ketenpartners en zorgaanbieders gemeenten, gezien de wijzigende registratieregels en de grote diversiteit aan gemeentelijke verordeningen en contracteisen, een forse wissel trekken op de administratieve functie van zorginstellingen en overige ketenpartners. Dit gaat gepaard met risico’s rondom de betrouwbaarheid van informatieaanlevering door zorginstellingen en ketenpartners aan gemeenten. Een complicerende factor is hierbij dat gegevensuitwisseling via het gemeentelijk gegevensknooppunt (GGK) nog niet adequaat functioneert. Ook de problematiek rondom de verantwoording van de PGB-middelen vormt een punt van aandacht. Onduidelijk is in hoeverre de ketenpartners in staat zijn om over 2015 controleerbaar aan de getrouwheids- en met name rechtmatigheidsvereisten te voldoen. Het is van belang dat u vanuit het gemeentelijke totaaloverzicht, kennis neemt van deze signalen en deze vertaalt naar mogelijkheden tot herstel en bijsturing.

•

Zicht op de kwaliteit van de gemeentelijke bedrijfsvoering. Hoe is de interne organisatie, administratieve organisatie en interne controle met betrekking tot toekenning van zorg, zowel de zorg in natura, de PGB’s als de toekenning in het kader van participatie/ re-integratie? Is er voldoende beheersing en documentatie rondom de criteria recht, hoogte, duur binnen de gemeentelijke organisatie? Is deze informatie dusdanig geregistreerd dat er een koppeling kan worden gelegd met de verantwoording van de zorgaanbieders? Is deze informatie voldoende om een oordeel te vormen over de getrouwheid en rechtmatigheid van de verantwoorde lasten? e

Actieplan 4 kwartaal: uitwerking topdown ‘verantwoording en controlescan’ e

Wij roepen u op prioriteit te geven aan een actieplan voor het 4 kwartaal van dit jaar om in ‘in control’ te raken op alle getrouwheids- en rechtmatigheidsaspecten voortvloeiend uit de decentralisaties. Uw doelstelling is immers dat u in het kader van de gemeentelijke jaarrekening 2015 kan vaststellen dat de bedragen gerelateerd aan de decentralisaties getrouw worden verantwoord en dat de daaraan ten grondslag liggende financiële transacties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Om daadwerkelijk ‘in control’ te raken adviseren wij u de volgende acties en/of aandachtspunten uit te voeren, uiteraard voor zover concreet in uw situatie aan de orde: •

•

• •

Normenkader. Uitwerken van het totaal overzicht aan geldende regels. Wat is het geldende normenkader (zowel extern de betreffende materiewetten als de gemeentelijke regelgeving/ verordeningen in dit kader) waarbij aanvullend normen kunnen zijn opgenomen in onderliggende contracten. Toetsingskader. Vertalen van dit normenkader naar een toetsingskader. Welke elementen zijn er opgenomen in de spelregels die nader moeten worden getoetst in het kader van getrouwheid en financiële rechtmatigheid (recht, hoogte, duur) van de verantwoorde financiële stromen in de jaarrekening? Totaaloverzicht financiële stromen. Uitwerken totaaloverzicht van de financiële stromen per deel wet/ regelgeving (Jeugd, WMO en Participatie) en waar mogelijk naar soorten zorg of uitkering (zowel inkomsten en uitgaven). Koppeling financiële stromen met externe partijen en inzicht in status verantwoording en controle. Vervolgens een nadere analyse van de financiële stroom per deel wet. Een deel van het proces vindt buiten de gemeente plaats. Met deze analyse en koppeling ontstaat inzicht in welk deel dit betreft dit en welke (belangrijke) zorgaanbieders, ketenpartners dan wel samenwerkingsvormen worden onderkend. Vervolgens is het van belang na te gaan in hoeverre de gemeente afspraken heeft gemaakt (in het contract of in een verantwoordings- en controleprotocol) met deze partijen over de verantwoording van de processen/kosten die buiten de gemeente zijn geplaatst en welke zekerheid daarbij wordt verstrekt. Op deze wijze wordt inzicht verkregen in hoeverre de gemeente tijdig de juiste informatie krijgt van de ketenpartners over de uitvoering van het beleid, de voortgang van uitvoering van de contractuele afspraken, hoe een en ander voldoende meetbaar is en de financiële beheersing (getrouwheid en rechtmatigheid) kan worden gewaarborgd. Financiële beheersing heeft daarbij de eerste prioriteit voor 2015, maar ook de overige elementen zijn van belang om tot een goede beheersing voor begroting en realisatie 2016 te komen. Pagina 3 van 5

•

Koppeling financiële stromen met interne afdelingen en inzicht in status verantwoording en controle. Wij adviseren u inzicht te verkrijgen in de processen inzake decentralisaties welke worden uitgevoerd door de gemeente zelf. Hierbij is een inventarisatie van risico’s en beheersmaatregelen van belang ter waarborging van de betrouwbaarheid en integriteit van het cliëntregistratiesysteem en te onderkennen subadministratie. Te noemen vallen PGB en zorg in natura (Wmo, Jeugd en participatie/reintegratie) en overige uitgaven. Hierbij kan uitvoering van verbijzonderde interne controlewerkzaamheden op de werking van deze geïdentificeerde beheersmaatregelen de kwaliteit van het proces verhogen.

Op basis van bovenstaande informatie kan een “verantwoordings- en controlescan” worden uitgevoerd. In deze scan analyseert u voor welke onderdelen de interne/externe partijen in staat zijn om te voldoen aan de verantwoordings- en controle vereisten en voor welke onderdelen niet. Deze verantwoording en controlescan kan de basis vormen voor een plan van aanpak inzake de gevolgen van mogelijke hiaten die uit deze scan blijken. Het is van belang dat uw organisatie op basis van de ‘verantwoordings- en controlescan’ in overleg treedt met de partijen om vast te stellen of reparatie van de leemtes haalbaar is en binnen welke tijdslijnen. Indien reparatie niet mogelijk blijkt, adviseren wij u in overleg te treden met uw controlerend accountant. Er kan dan met uw accountant een analyse worden opgesteld over de ontstane situatie, de impact op de inhoud van de accountantscontrole en de mogelijke impact op het oordeel van uw accountant bij uw jaarrekening. Overigens heeft uw Raad de mogelijkheid om ten aanzien van de eigen gemeentelijke regels, zoals opgenomen in de verordeningen, alsnog te besluiten deze voor 2015 te versoepelen. Een dergelijke besluit dient wel voor 31 december 2015 te worden genomen. Voor de eisen die zijn opgenomen in het contract kunt u een addendum opstellen om pragmatische oplossingen voor de situatie in 2015 overeen te komen. In de modeloplegger zorgaanbieders worden aandachtspunten genoemd die u in een dergelijk addendum bij het contract zou kunnen opnemen.

Gebruik modeloplegger zorgaanbieders Zoals hiervoor geschetst en uit signalen van accountants van zorgaanbieders blijkt dat er zoveel onduidelijkheden zijn dat het belangrijk is om daarover met de betreffende zorgaanbieders in overleg te treden. Als handvat voor dat overleg is landelijk door de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) in samenwerking met de werkgroep rechtmatigheid van VWS, de brancheorganisaties in de zorg en de NBA een ‘model-oplegger’ opgesteld. Deze is eind april 2015 door de VNG verzonden en kan als basis dienen voor het lokale overleg tussen de gemeenten, GR’en en de zorgaanbieders. De landelijk meest voorkomende knelpunten zijn hierin aan de orde gesteld inclusief een mogelijke oplossingsrichting. Let 3 wel: de modeloplegger kan slechts als basis dienen voor het overleg. Nadere uitwerking is afhankelijk van de lokale-/ regionale situatie en keuzes van de gesprekspartners.

Focus is noodzakelijk Wij roepen u op om op korte termijn eerder genoemde ‘verantwoordings- en controlescan' uit te voeren. Daarbij zijn wij ons ervan bewust dat in het implementatiejaar 2015 noodzakelijke beheersmaatregelen nog niet altijd geborgd zullen zijn. Juist een dergelijke scan kan een bijdrage leveren aan het beeld welke beheersmaatregelen nog geëffectueerd moeten worden maar ook wat nog de specifieke knelpunten zijn voor uw gemeente voor boekjaar 2015. Het biedt een basis om aanvullende maatregelen en werkzaamheden te treffen en uit te voeren. Hierbij bestaat ook de mogelijkheid tot het implementeren en specifiek maken van de modeloplegger als addendum op de bestaande verordeningen/contracten. Dit natuurlijk in afstemming met de gemeenteraad en de betreffende ketenpartner(s). 3

Zie ook de oproep van de VNG om de modeloplegger te gebruiken https://vng.nl/onderwerpenindex/sociaaldomein/nieuws/tip-gebruik-modeloplegger-rechtmatigheidseisen-wmo-jeugd Pagina 4 van 5

De timing is hierbij cruciaal, er valt weinig tijd meer te verliezen. Een en ander ook met het oog op het jaar 2016 waarbij de uitdaging zal liggen in het meer vooraf voorkomen van de knelpunten en het beter inzicht verkrijgen in de financiële effecten van de decentralisaties. Graag gaat uw accountant met u het gesprek aan over de uitkomsten van de ‘verantwoordings- en controlescan’ en de gevolgen voor de accountantscontrole. De verwachting bestaat dat er financiële stromen zijn waarbij de knelpunten in controle- en verantwoording voor 2015 onoplosbaar blijken. De gevolgen voor de getrouwheid en rechtmatigheid van de jaarrekening zijn afhankelijk van uw specifieke regels en de beschikbare informatie. Belangrijk is dat deze fouten/onzekerheden worden gekwantificeerd en geïsoleerd. Mogelijk heeft dit impact op de strekking van de controleverklaring. In de controleverklaring en het accountantsverslag worden de bevindingen nauwkeurig gekwantificeerd en beschreven. Dit stelt de raad, het college en de organisatie in staat om specifiek op deze bevindingen herstelmaatregelen naar de toekomst in te richten. Wij willen hierbij benadrukken dat het proces van en een effectieve communicatie zelf cruciaal zijn. Het is van belang dat het college de raad tijdig meeneemt in de knelpunten rondom de controle- en verantwoording en de hieruit voortvloeiende gevolgen voor het tijdspad van de controle en de inhoud van de controleverklaring. Hierbij valt dus niet uit te sluiten dat de te verstrekken controleverklaring, meer dan voorgaande jaren, niet goedkeurend zal zijn. Ook valt niet uit te sluiten, mede vanwege de grote afhankelijkheid van de verantwoording door de ketenpartners, dat het tijdspad voor de jaarrekening en de controle daarvan nadelig wordt beïnvloed. Graag gaat uw accountant met u het gesprek aan om te bezien welke verdere uitwerking of oplossingen er mogelijk zijn.

Wij vertrouwen erop u hiermee van dienst te zijn en wensen u succes toe bij het in gang zetten van deze acties.

Drs. R.B.M. Mul MPA Director Public Trust

mv drs. M.H. de Hair RA Voorzitter Werkgroep Decentrale Overheden (WGDO)

Pagina 5 van 5

3 20150922 by 2 Model oplegger VNG.pdf

Modeloplegger rechtmatigheidsvereisten Wmo 2015 en Jeugdwet

Samengesteld door Versie Datum

: VNG, project iZA en VWS met advies NBA : 1.0 : 16 april 2015

1

Inhoudsopgave 1.

Aanleiding ........................................................................................................................................ 3

2.

Toepasbaarheid van de modeloplegger .......................................................................................... 5

3.

Focus op verantwoording gericht op financiële rechtmatigheid .................................................... 5

4.

Overige eisen en verantwoording ................................................................................................... 6

5.

Gebruik van de modeloplegger indien een overeenkomst ontbreekt ............................................ 6

6.

Privacy ............................................................................................................................................. 7

7.

Opbouw van dit document.............................................................................................................. 7

- ADDENDUM –........................................................................................................................................ 9 1.

Het recht op verstrekken van zorg .............................................................................................. 9 1.1 Opdrachtverstrekking buiten het afgesproken proces ............................................................. 9 1.2 Tijdigheid van de beschikking / besluit / toewijzing................................................................ 10 1.3a Overgangsrecht Jeugdwet .................................................................................................... 10 1.3b Overgangsrecht Wmo........................................................................................................... 11 1.4 Woonplaatsbeginsel Jeugdwet................................................................................................ 12 1.5 Verwijzing (zogenaamde ‘artsenroute’ Jeugdwet).................................................................. 12

2.

Omvang van de zorg (op cliëntniveau) ...................................................................................... 12

3.

Declaratie .................................................................................................................................. 13 3.1 Vorm van de declaratie. .......................................................................................................... 14 3.2 Aansluiting naar de toewijzing. ............................................................................................... 14 3.3 Tijdigheid van de declaratie .................................................................................................... 14

4.

Levering ..................................................................................................................................... 15

2

1. Aanleiding Vanuit zowel aanbieders als gemeenten ontvangen VWS, VNG en brancheorganisaties signalen dat er in 2015 mogelijk rechtmatigheidsproblemen gaan ontstaan in de uitvoering van de Wmo 2015 en de Jeugdwet. Deze problemen zijn een te begrijpen gevolg van de transitie, de contractering, die in 2014 onder hoge druk tot stand is gekomen, het ontbreken van een landelijk normenkader of controleprotocol en het nog onvoldoende ingeregeld zijn van de administratieve processen tussen gemeenten en aanbieders. Het feit dat gemeenten diverse eisen stellen aan de verantwoording en de rechtmatigheid zorgt hierbij voor extra complexiteit. VWS, VNG en de aanbieders erkennen dat nadere afspraken nodig zijn, enerzijds om in het transitiejaar rechtmatigheidsproblemen bij gemeenten te voorkomen en anderzijds om aanbieders helderheid te verschaffen welke vereisten in de overeenkomst financiële consequenties kunnen hebben. Daarmee wordt tijdige betalend bevorderd in het belang van continuïteit van de zorgverlening. De verantwoordelijkheid voor het maken van deze nadere afspraken ligt lokaal bij contractpartijen, dus tussen aanbieder en gemeente. Met dit oogmerk hebben VNG en vertegenwoordigers van aanbieders Wmo en Jeugd deze modeloplegger opgesteld. Deze stelt gemeenten en aanbieders in staat lokaal (nadere) duiding te geven van eisen in bestaande overeenkomsten. De modeloplegger bevat adviezen om in het transitiejaar 2015 reële eisen aan de rechtmatigheid te formuleren in contracten en subsidieovereenkomsten, met daaruit voortkomende verantwoording. De eigen bijdragen, ouderbijdragen en PGB’s vallen buiten de scope van de modeloplegger. Gemeenten1 en aanbieders gebruiken deze modeloplegger lokaal in gesprekken over vereisten in de bestaande overeenkomsten voor 2015 voor Wmo en Jeugdhulp. De modeloplegger is gestructureerd rond de thema’s die relevant zijn voor de rechtmatigheidsbeoordeling en bevat diverse mogelijkheden voor gemeenten om een rechtmatigheidseisen te hanteren in het transitiejaar 2015. Na een keuze van de gewenste bepalingen en ondertekening door betrokken contractpartijen, vormt dit document een addendum op de lokale overeenkomsten tussen gemeente en aanbieder. ADVIES: Wanneer gemeenten en aanbieders afspraken hebben gemaakt over declaratie, verantwoording en controle in 2015 die voor beide partijen acceptabel zijn, dan is het niet nodig deze modeloplegger toe te passen. In dat geval wordt aangeraden de accountant van de gemeente tijdens de interim-controle te laten toetsen of er sprake is van controleerbare eisen, eventueel in afstemming met de accountant van de aanbieder. ADVIES: De modeloplegger kan worden toegepast wanneer eisen in bestaande contracten en de daaraan gekoppelde verantwoording als niet duidelijk, niet realistisch en/of niet werkbaar worden beschouwd. Met behulp van deze modeloplegger kunnen vereisten worden verduidelijkt en verminderd. De modeloplegger heeft niet als doel vereisten te verzwaren.

1

Lees voor gemeente in het hele document ook ´gedelegeerde van de gemeente´, wijkteam, regio, samenwerkingsverband, etc. In de aanhef moet beschreven worden wie als opdrachtgever wordt aangemerkt.

3

ADVIES: In alle gevallen kan de modeloplegger een leidraad zijn voor gesprek over verantwoordingseisen van gemeenten aan aanbieders.

4

2. Toepasbaarheid van de modeloplegger De modeloplegger is toepasbaar in situaties waarin een overeenkomst bestaat tussen gemeente en aanbieder, waarbij de verplichting tot betalen afhankelijk is van een zorglevering aan individuele cliënten en waarover door de gemeente aan de aanbieder verantwoording wordt gevraagd op het niveau van de cliënt, ten behoeve van het voldoen aan de voorwaarden om tot een goedkeurende verklaring bij de jaarrekening te komen.

3. Focus op verantwoording gericht op financiële rechtmatigheid De modeloplegger beoogt administratieve lasten te beperken en partijen te ondersteunen bij een gezamenlijke focus op eisen die van belang zijn voor het vaststellen van de rechtmatigheid bij gemeentelijke jaarrekening. We maken daarbij onderscheid tussen financiële en procedurele rechtmatigheid. Financiële rechtmatigheid betreft handelingen en beslissingen met directe financiële gevolgen, dus gekoppeld aan een geldstroom. Bij procedurele rechtmatigheid heeft de rechtmatigheid geen financiële dimensie. De Jeugdwet en Wmo geven veel ruimte aan gemeenten om invulling te geven aan voorzieningen, processen en contracten. Analyse van de Jeugdwet en Wmo door VWS laat dit zien. De financiële rechtmatigheid wordt daarom in deze oplegger ingekaderd tot de naleving van de gemeentelijke verordening en de contractvoorwaarden. Op die onderdelen ligt daarom de focus van deze modeloplegger. De modeloplegger benoemt de mogelijke eisen gerelateerd aan financiële rechtmatigheid in de gemeentelijke jaarrekening. Dit zijn tevens de eisen in de overeenkomst welke financiële consequenties kunnen hebben voor aanbieders. Juist in het transitiejaar is het belangrijk dan gemeenten én aanbieders samen realistische en controleerbare eisen formuleren. Uitgangspunt is dat gemeenten eerst zelf zaken accorderen (per declaratie en/of betaling) en hierbij ook toetsen op rechtmatigheidsaspecten. Voor die rechtmatigheidsaspecten die de gemeente niet zelf kan controleren zal zij verantwoording vragen van de aanbieder. De gemeente en aanbieder kunnen vervolgens, indien gewenst, in afstemming met de NBA2 een passend controleprotocol opstellen om het proces en de inhoud van deze toetsing en verantwoording te controleren3. De modeloplegger helpt dus partijen bij het verduidelijken van verantwoording gerelateerd aan financiële rechtmatigheid en het vaststellen van de getrouwheid van betalingen. Het legt de focus op verantwoording over die onderdelen in de overeenkomst die relevant zijn voor het creëren van de voorwaarden voor het komen tot een goedkeurende verklaring bij de gemeentelijke jaarrekening. Focus op deze onderdelen helpt gemeenten tevens om administratieve lasten bij aanbieders te beperken. Aan de andere kant betekent deze focus voor de aanbieders dat duidelijk is wat de minimale eisen zijn waaraan ze moeten voldoen om financiële risico’s te vermijden. ADVIES: Maak duidelijk welke eisen relevant zijn voor financiële rechtmatigheid en leg daar de focus van verantwoording en controle. Bespreek met uw accountant of de NBA of de afgesproken 2

Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants De Schrijfwijzer Accountantsprotocollen van de NBA geeft gerichte adviezen over het opstellen en toepassen van controleprotocollen; https://www.nba.nl/Vaktechniek/Vaktechnische-themas/controleprotocollenCOPRO/Schrijfwijzer-Accountantsprotocollen/ 3

5

eisen controleerbaar zijn. Hij/zij kan ook adviseren welk type verklaring passend is, bijvoorbeeld een accountantsverklaring, een rapport van bevindingen of een assurancerapport.

4. Overige eisen en verantwoording Om administratieve lastendruk in het transitiejaar te beperken is het belangrijk dat gemeenten aan aanbieders duidelijk maken welke eisen in de contracten aangemerkt worden als relevant voor rechtmatigheid en op welke wijze daarover dus verantwoording en controle gewenst is. Dit maakt de overige eisen en informatiestromen niet minder belangrijk, maar biedt duidelijkheid en prioritering in het transitiejaar. In de overeenkomsten kunnen diverse andere eisen zijn opgenomen naast de thema’s en eisen in deze modeloplegger, bijvoorbeeld kwaliteitseisen of het aanleveren van beleidsinformatie. Ook kunnen gemeenten periodieke rapportages vragen voor sturing en eventuele periodieke bespreking met de aanbieder. Deze eisen zijn voor de gemeente wel belangrijk, maar door het toepassen van dit addendum hebben ze geen consequenties voor de voorwaarden voor een goedkeurende verklaring bij de gemeentelijke jaarrekening. ADVIES: Beperk de uitvraag van beleidsinformatie waar mogelijk. In het belang van zowel aanbieders als gemeenten is het nadrukkelijke advies het leveren van beleidsinformatie niet te verbinden aan de rechtmatigheid, noch daarop controle door de accountant te vragen.

5. Gebruik van de modeloplegger indien een overeenkomst ontbreekt De oplegger beoogt afspraken over rechtmatigheid in bestaande overeenkomsten nader te duiden. Echter, door diverse oorzaken kan de situatie (zijn) ontstaan dat een aanbieder ondersteuning, hulp of zorg levert zonder dat daarvoor een contract is afgesloten met de betreffende gemeente. Het is dan in ieders belang dat beide partijen samen in gesprek gaan over mogelijkheden om dit te repareren. Daarmee ontstaat duidelijkheid voor de aanbieder of hij betaald wordt voor zijn dienstverlening en voor de gemeente wat de daarmee verbonden kosten zijn. Het maken van dit soort nadere afspraken is een belangrijke voorwaarde voor het kunnen vaststellen van de rechtmatigheid van deze betaling. Ook bij het maken van deze nadere afspraken kan de modeloplegger dienen als handvat. ADVIES: Daar waar nog geen of onvoldoende afspraken bestaan is het belangrijk dat snel actie wordt ondernomen zodat voor alle verlening van zorg, begeleiding of ondersteuning een heldere afspraak tussen gemeenten een aanbieder bestaat in de vorm van een PGB of een overeenkomst. Voor cliënten onder de Jeugdwet heeft VNG het factsheet ‘Factureren bij geen contract’4 opgesteld voor situaties dat zorg wordt geleverd aan een jeugdige zonder dat daarvoor een contract bestaat met de betreffende gemeente. Voor de Wmo 2015 is het overgangsrecht anders dan in de Jeugdwet. Specifiek voor overgangscliënten is in de Wmo 2015 artikel 2.6.5 opgenomen, overeenkomstig Wmo 4

http://www.vng.nl/onderwerpenindex/decentralisaties-sociaal-domein/decentralisatiejeugdhulp/publicaties/factsheet-factureren-bij-geen-contract

6

2007. Dit artikel zegt dat niet gecontracteerde aanbieders zorg dienen te dragen voor overdracht van cliënten en personeel naar wel gecontracteerde aanbieders die een passend aanbod kunnen bieden. De gemeente moet dit proces faciliteren. De handreiking ‘Overgangsrecht AWBZ-Wmo’5 van de VNG biedt handvaten om in deze gevallen tot afspraken te komen. Ook kan een cliënt die zorg wil blijven afnemen van een niet gecontracteerde aanbieder, een PGB aanvragen.

6. Privacy Privacy is een belangrijk thema bij gegevensuitwisseling tussen aanbieders en gemeenten op het niveau van individuele cliënten. Deze modeloplegger veronderstelt dat partijen samen een privacyprotocol hanteren.

7. Opbouw van dit document De modeloplegger bevat na deze toelichting een addendum dat kan worden toegevoegd aan bestaande overeenkomsten, met toelichting welke bepalingen in de oorspronkelijke overeenkomst worden vervangen of explicieter gemaakt. Het document hanteert vier thema’s die relevant zijn voor het vaststellen van de rechtmatigheid en de getrouwheid van betalingen: 1. Het recht op het verstrekken van zorg; 2. De bepaling van de omvang van de zorg; 3. De vereisten aan de declaratie; 4. Het aantonen van de levering van zorg. Rond deze thema’s kunnen partijen samen komen tot nadere duiding of vereenvoudiging van vereisten in bestaande overeenkomsten. De onderlinge relatie tussen deze thema’s is weergeven in onderstaande diagram.

5

http://www.vng.nl/files/vng/publicaties/2015/201412-handreiking-overgangsrecht-awbzwmo2015_0.pdf 7

Figuur 1 Thema’s rechtmatigheid en betrokken actoren

De gemeente controleert een declaratie door vergelijking van de opdrachtverlening, de declaratie en de levering. Omdat gemeenten in de verordening verschillende keuzes konden maken, zal ook dit controleproces niet overal gelijk zijn. Daarom bevat deze oplegger rond deze thema’s verschillende varianten van bepalingen. BELANGRIJK : Een gemeente kan alleen kiezen voor bepalingen uit deze oplegger die binnen haar verordening passen, of de gemeente zal tegelijkertijd ook de verordening moeten aanpassen indien zij lichtere bepalingen willen opnemen. Bij de vier thema’s worden mogelijke bepalingen/vereisten beschreven, veelal aan de hand van potentiële knelpunten en/of onduidelijke situaties op het gebied van financiële rechtmatigheid die het gevolg zijn van de transitie. Bij deze knelpunten worden mogelijke verhelderende bepalingen of oplossingen geformuleerd die in het addendum geselecteerd kunnen worden. Waar meerdere bepalingen of oplossingen denkbaar zijn, vermeldt de modeloplegger de lichtste eis bovenaan. Daarbij wordt aangegeven wat een reële bandbreedte zou zijn voor de vereisten vanuit het perspectief van de gemeente. Bij een keuze voor lichtere bepalingen, dus boven de bandbreedte, is het belangrijk te toetsen of dit past binnen de verordening en overige waarborgen die gemeente heeft georganiseerd of afgesproken. Eventueel kan de gemeente kiezen de verordening aan te passen.

8

- ADDENDUM – Algemeen - Doel van dit document (hierna: Addendum) is nadere duiding te geven aan rechtmatigheidseisen in de overeenkomst tussen gemeente en aanbieder voor dienstverlening in 2015 in het kader van Jeugdwet en/of Wmo. Hiernaast heeft dit Addendum als doel om het onderscheid te maken tussen informatie die noodzakelijk is in verband met financiële rechtmatigheid, welke indien gewenst gecontroleerd kan worden door een accountant, en informatie die hiervoor niet direct noodzakelijk is. - Dit document geldt als addendum op overeenkomst XYZ {referentie naar contract of subsidie, lokale referentie toevoegen} (hierna: Overeenkomst) tussen (gedelegeerde van) gemeente(n) en zorgaanbieder voor dienstverlening binnen genoemde domein (hierna: Partijen). - De bepalingen in dit Addendum zijn vereisten voor financiële rechtmatigheid. Overige vereisten en bepalingen in de Overeenkomst zijn onverminderd van kracht, maar hebben geen rechtmatigheidsconsequenties. - Daarmee wordt buiten werking gesteld artikel {nog in te vullen} van overeenkomst. De Partijen die de Overeenkomst hebben ondertekend wensen de vereisten in deze Overeenkomst, voor zover deze gerelateerd zijn aan financiële rechtmatigheid, nader te duiden en waar mogelijk te vereenvoudigen en rubriceren naar recht op zorg(verlening), omvang, declaratie en levering vanuit de overweging dat: - 2015 een transitiejaar is; - waarin Partijen zich inspannen om organisatorische en administratieve processen in te richten passend bij de Overeenkomst maar waarvan de implementatie nog niet is voltooid; - waardoor meer praktische bepalingen voor financiële rechtmatigheid worden geformuleerd voor de zorg, ondersteuning of begeleiding verleend in het boekjaar 2015.

1. Het recht op verstrekken van zorg Het recht op verstrekken van zorg, binnen de Overeenkomst komt primair voort uit de door de gemeente verstrekte Beschikking / Besluit / Toewijzing {terminologie invoegen conform overeenkomst}. In algemene zin wordt het rechtmatig verstrekt zijn van de zorg aangetoond door aanwezigheid van dat document of bericht. Er zijn diverse situaties denkbaar die ertoe leiden dat het in de overeenkomst genoemde document of bericht niet aanwezig is. De volgende paragrafen geven daar voorbeelden van, met daarbij suggesties voor afspraken tussen gemeente en aanbieder om ook in die situaties tot voldoende verantwoording te komen zodat rechtmatigheid kan worden vastgesteld.

1.1 Opdrachtverstrekking buiten het afgesproken proces Situatie: het kan voorkomen dat contractueel een bepaald proces is afgesproken voor het verstrekken van de opdracht (bijvoorbeeld: een toewijzingsbericht), maar dat hier in de praktijk van wordt afgeweken (bijvoorbeeld: een verzoek per e-mail). 9

Mogelijke bepalingen/oplossing: a) De gemeente beschouwt elke vorm van opdrachtverstrekking die de aanbieder aannemelijk kan maken als een rechtmatigheidsgrondslag. b) In aanvulling op de in de contracten genoemde vormen (en kanalen) worden de volgende vormen als rechtmatig geaccepteerd: …… (mail), ……. (papier), …… (mondelinge opdracht) c) Ter verzwaring van b), deze moet voorzien zijn van een toewijzingsnummer, dat de aanbieder in verdere correspondentie gebruikt. d) Ter opvolging van b), deze moet gevolgd zijn door een formeel {beschikking / besluit / toewijzing}. Bandbreedte: VNG acht de opties b) en c) de acceptabele bandbreedte. Onder optie a) is het recht op zorgverstrekking door de aanbieder mogelijk onvoldoende bepaald, mede afhankelijk van de gemeentelijke verordening. Optie d) is een wenselijke situatie waar tijdelijk van kan worden afgeweken (verlicht). Noot: Bij opties b) en c) dient ten alle tijden te worden voldaan aan de privacy- en informatiebeveiligingsvereisten.

1.2 Tijdigheid van de beschikking / besluit / toewijzing Situatie: Door diverse redenen kan in 2015 dienstverlening binnen deze overeenkomst zijn gestart voordat de in de overeenkomst afgesproken {beschikking/besluit/toewijzing} aanwezig is. Een voorbeeld is het later afsluiten van een contract met terugwerkende kracht, achterstand in administratieve procedures of knelpunten in de ICT. Mogelijke bepaling: In aanvulling op de in Overeenkomst genoemde grondslagen voor rechtmatige zorgverlening is er sprake van rechtmatige zorgverlening: a) de {beschikking / besluit / toewijzing} is niet nodig; b) indien de {beschikking / besluit / toewijzing} is verzocht (verzoek om toewijzing); c) indien de {beschikking / besluit / toewijzing} is verstrekt, maar het moment waarop is niet relevant mits in 2015; d) indien de {beschikking / besluit / toewijzing} is verstrekt binnen een termijn van 1 maand {periode ntb} na aanvang van de zorg en/of binnen 1 maand {periode ntb} na einde van het boekjaar. e) indien de {beschikking / besluit / toewijzing} is verstrekt voorafgaand aan de (eerste) declaratie; Bandbreedte: VNG acht de opties c) t/m e) de acceptabele bandbreedte. Onder opties a) en b) is het recht op zorgverstrekking door de aanbieder op cliëntniveau niet te achterhalen. Dit kan een keuze zijn passend in gemeentelijk beleid en modelverordening.

1.3a Overgangsrecht Jeugdwet Situatie: De overeenkomst eist dat ook voor zorgverlening onder het overgangsrecht voor jeugdigen per 1-1-2015 een nieuwe zorgtoewijzing moet zijn afgegeven. Het is mogelijk dat deze niet of niet tijdig is afgeven. Mogelijke bepalingen/oplossing {gesorteerd van lichte naar zware eisen}: a) Voor zorgverlening aan jeugdigen vallend onder overgangsrecht is geen zorgtoewijzing nodig;

10

b) Alle zorgverlening aan jeugdigen vallend onder het overgangsrecht die via de ´initiële vulling´ is overgedragen aan de gemeente wordt via dit addendum op generiek niveau geaccordeerd. Voor overige zorgverlening geldt de procedure zoals vermeld in de overeenkomst; c) Alle zorgverlening aan jeugdigen vallend onder het overgangsrecht die via de ´initiële vulling´ is overgedragen aan de gemeente wordt op individueel niveau geaccordeerd en bevestigd naar zowel cliënt als aanbieder. Voor zorg voor cliënten niet opgenomen in de geaccordeerde vulling geldt de procedure zoals vermeld in de overeenkomst. Bandbreedte: VNG acht de opties b) en c) de acceptabele bandbreedte. Onder optie a) is het recht op zorgverstrekking door de aanbieder niet te achterhalen. Toepassing van deze bepaling zal mogelijk aanpassing van gemeentelijke verordening vragen.

1.3b Overgangsrecht Wmo Voor Wmo-cliënten met een geldige AWBZ-indicatie is (in tegenstelling tot de Jeugdwet) geen zorgtoewijzing nodig. Het leveren van zorg door de aanbieder aan deze cliënten binnen het daarvoor afgesloten contract tussen gemeenten en aanbieder is daarmee rechtmatig. Er verandert in de periode in principe niets aan de zorg. Bij het aflopen van het overgangsrecht per 31-12-2015, of indien een AWBZ-indicatie in 2015 afloopt, zal de gemeente acht weken voor afloop van de oude indicatie een nieuwe Wmoindicatie afgeven. Daarbij kan het zorgaanbod worden aangepast. Is de gemeente te laat met een nieuwe indicatie, dan is het redelijk dat de aanbieder de zorg blijft doorleveren totdat er een nieuwe Wmo-indicatie is. Gemeente bevestigt dit aan de aanbieder zodat deze zorg daarmee rechtmatig kan worden gedeclareerd. Het is daarbij wel de plicht van de cliënt en de aanbieder om tijdig en actief aan de gemeente te melden dat de indicatie binnenkort verloopt. Bij het aflopen van een Wmo-indicatie kan het ook voorkomen dat de gemeente van mening is dat de cliënt in aanmerking komt voor de Wlz. Dan wordt een Wlz aanvraag gestart. Gemeente kan voor een eventuele tussenliggende periode ter overbrugging een Wmo indicatie afgeven met beperkte looptijd, bijvoorbeeld 8 weken. Indien het CIZ concludeert dat de persoon geen recht heeft op de Wlz dan zal de gemeente opnieuw een Wmo indicatie afgeven. Mogelijke bepaling: In bovenstaande situaties kan voor de periode tussen het aflopen van de oude en het afgeven nieuwe indicatie de zorg rechtmatig worden verleend, mits de cliënt en de aanbieder tijdig {ntb termijn} en actief aan de gemeente melden dat de oude indicatie binnenkort verloopt.6 Wanneer deze bepaling niet wordt opgenomen, hoeft er geen zorg te worden verleend tussen aflopen van de AWBZ-indicatie en het ingaan van de nieuwe Wmo-indicatie. Er kan dus een gat ontstaan waardoor cliënten deze periode geen ondersteuning krijgen.

6

De rechtmatigheid van de zorgverstrekking zelf is aantoonbaar aan de hand van de originele AWBZ indicatie, en de levering door een bepaalde (maar niet hiervoor aangewezen) aanbieder door de bepaling in dit addendum.

11

1.4 Woonplaatsbeginsel Jeugdwet In de Jeugdwet speelt de woonplaats van de gezagsdrager een zeer belangrijke rol. Formele toelichting op het woonplaatsbeginsel is opgenomen in het Factsheet “Woonplaatsbeginsel”. Een praktische vertaling is opgenomen in het Factsheet “Woonplaatsbeginsel in de praktijk”7. Daarin is de verantwoordelijkheidsverdeling beschreven tussen aanbieder en gemeente. Situatie: In diverse gevallen beschreven in het Factsheet is de aanbieder in eerste instantie verantwoordelijk voor het toepassen van het woonplaatsbeginsel. Nadere duiding: a) Aanbieder dient aan te tonen dat hij de woonplaats van de gezagsdrager heeft vastgesteld op basis van de eigen administratie of, indien op basis van waarneming, de aard van deze waarneming. Daarna neemt de gemeente de verantwoordelijkheid dat de declaratie wordt betaald en indien nodig wordt doorgestuurd aan een andere gemeente.

1.5 Verwijzing (zogenaamde ‘artsenroute’ Jeugdwet) Situatie: Een zorgtraject is gestart na verwijzing van een daartoe gerechtigde arts of functionaris uit het rechterlijke domein. Aan de start van het proces heeft geen gemeentelijke toewijzing ten grondslag gelegen. Mogelijke reguliere werkwijze of in dit addendum op te nemen rechtmatigheidsgrond: Er is aan de vereiste van rechtmatigheid voldaan als a) de verwijzing aanwezig is; b) het feit van de verwijzing met de gemeente is gedeeld; c) de verwijzing zelf met de gemeente is gedeeld8; d) op de verwijzing een toewijzing vanuit de gemeente is gevolgd. Bandbreedte: VNG acht de opties b) t/m d) de acceptabele bandbreedte. Optie a) ontneemt de gemeente de mogelijkheid zich administratief op de verplichting voor te bereiden. Voor optie d) moet in acht worden genomen dat zij acceptabel is wanneer de gemeente het proces zó heeft ingericht dat op de artsen-verwijzing ook een toewijzing volgt. Zo niet, dan zou optie c) de ´bovengrens´ zijn.

2. Omvang van de zorg (op cliëntniveau) In contracten kunnen verschillende soorten afspraken staan over of en hoe ‘hoogte’ of ‘omvang’ kan worden vastgesteld op het niveau van de cliënt, bijvoorbeeld:  Vastgelegd in de beschikking (bijvoorbeeld een traject). Dan ligt het voor de hand dat de vastgelegde omvang de rechtmatige omvang is.  Gemaximeerd in de beschikking (bijvoorbeeld aantal uur begeleiding). Dan is omvang rechtmatig mits binnen dit maximum.  Onbegrensd (bijvoorbeeld DBC). De aanbieder is vrij om de omvang van de zorg vast te stellen. De omvang kan daarmee niet onrechtmatig zijn.9 7

http://www.vng.nl/onderwerpenindex/decentralisaties-sociaal-domein/decentralisatiejeugdhulp/publicaties/factsheet-woonplaatsbeginsel-in-de-praktijk 8 Deze situatie kan voorkomen als er een directe uitwisseling van informatie bestaat tussen huisarts en de daartoe bevoegd persoon bij de gemeente. In andere gevallen kan de privacyregelgeving deze optie blokkeren. 9 Mogelijk is de omvang vrij maar met begrenzingen. In dat geval is de aanbieder vrij om de zorg tot de begrenzing vast te stellen, en kan de omvang (binnen de begrenzing) ook niet onrechtmatig zijn.

12



Gebaseerd op resultaat10, niet op omvang. Mogelijk is coulance wenselijk over de het aantonen van deelresultaten en deel-facturen (in geval van resultaat niet helemaal gehaald).

Situatie: De omvang van zorg geleverd aan een cliënt wijkt af van de omvang in de (beschikking / besluit / toewijzing) . Mogelijke bepalingen: a) Afwijkingen zijn toegestaan en worden door de gemeente niet beschouwd als onrechtmatig; b) Afwijkingen zijn binnen een percentage van … % toegestaan en worden door de gemeente niet beschouwd als onrechtmatig c) Afwijkingen kunnen voorkomen. Zij worden tussen aanbieder en gemeente vastgesteld en vastgelegd en worden daarna niet door de gemeente beschouwd als onrechtmatig d) Afwijkingen zijn alleen acceptabel (rechtmatig) als zij zijn geaccordeerd door de gemeente. e) Te verwachten afwijkingen moeten vooraf – voor levering – met de gemeente zijn afgestemd. Bandbreedte: VNG acht de opties b) t/m d) de acceptabele bandbreedte. Optie a) doet een volumeafspraak (in termen van rechtmatigheid) volledig teniet. Optie b) kan met een beperkt percentage worden toegepast. Optie e) zou een te grote last op het voortraject kunnen leggen.

3. Declaratie Voor de dienstverlening in de overeenkomst kunnen op verschillende manieren tarieven zijn vastgesteld, bijvoorbeeld a) Tarief is vast (een bedrag). In dit geval is dit het rechtmatige tarief hetgeen gemeente zelf kan vaststellen. b) Tarief is een afgeleide, bijvoorbeeld het tarief van 2014 min 10%. In dat geval moet de aanbieder de tariefbepaling en eventueel daarvoor gebruikte bronnen toetsbaar openbaar maken. In contracten kunnen verschillende soorten afspraken staan over declaratieproces. We onderscheiden drie onderwerpen: 1. Vorm van declaratie; 2. Aansluiting op toewijzing (opdracht); 3. Tijdigheid van declaratie. Voor elk van deze onderwerpen kunnen in het Addendum bepalingen worden gekozen om in transitiejaar coulant te zijn.

10

In deze context is ook relevant de samenloop met informatie over prijs en hoeveelheid in verband met eigen bijdrage (aan CAK). Mogelijke coulance op te nemen dat voor de rechtmatigheid alleen de resultaatafspraak naar de gemeente leidend is.

13

3.1 Vorm van de declaratie. Situatie: De declaratie moet zijn gedaan in het format van iWMO en iJW. Door diverse oorzaken kan dit in 2015 nog niet zijn gelukt. Mogelijke bepalingen: a) Alle vormen en routes zijn toegestaan zolang aan de volgende minimale voorwaarden {benoemen, waaronder privacy} is voldaan; b) Tijdelijk {benoemen} worden andere, {genoemde} vormen en routes (ICT) toegestaan; c) De vastgestelde vorm is de enige toegestane vorm, maar de route (ICT) kan afwijken; d) De vastgestelde vorm en route (ICT) zijn de enige toegestane. Bandbreedte: VNG acht de opties a) t/m c) de acceptabele bandbreedte. Optie d) is de reguliere weg (geen verzachting). Noot: Gemeenten kunnen voorschot verstrekken om liquiditeitsrisico voor aanbieders te beperken. Bij afrekening van het voorschot is onderbouwing van rechtmatige declaratie onverminderd van belang. 3.2 Aansluiting naar de toewijzing. De declaratie moet aan de toewijzing te koppelen zijn, via het beschikkingsnummer, om vast te stellen dat wat gedeclareerd wordt, ook ´besteld´ is. Daarbij moet mogelijk ook de zorgcategorie en zelfs de productcode en/of het volume overeen komen. Situatie: Door proceskeuzes of door transitieproblemen kan geen koppeling worden gemaakt tussen de toewijzing (opdrachtverlening) en de declaratie. Mogelijke bepaling: a) Gemeente verklaart deze koppeling niet als onderdeel van de rechtmatigheidsgrond te beschouwen. b) Wanneer de declaratie op een andere manier dan via het beschikkingsnummer aan de toewijzing te koppelen is {bijvoorbeeld door BSN of naam en geboortedatum}, wordt de declaratie als rechtmatig beschouwd. Bandbreedte: VNG acht de optie b) de acceptabele. Gebruik van optie a) leidt tot problematiek elders: aantonen van het recht op verstrekken van de zorg is dan niet (procesmatig) aan de betaling te relateren.

3.3 Tijdigheid van de declaratie In het contract zal zijn vastgelegd binnen welke termijn na aanvang of einde zorg, of na afloop van de declaratieperiode, de declaratie moet zijn ingediend. Dit is een onderwerp binnen rechtmatigheid indien de tijdigheid in de overeenkomst als eis is geformuleerd. a) De tijdigheidsvereiste wordt (tijdelijk) losgelaten, maar gemaximeerd tot een periode (bijv. 1 jaar} en/of een datum i.v.m. het einde boekjaar {benoemen} b) De tijdigheidsvereiste mag onder omstandigheden {benoemen} zijn overschreden met {benoemen} ; Bandbreedte: VNG acht de opties a) en b) de acceptabele bandbreedte om de huidige tijdigheidsvereisten te verlichten. 14

Noot: als er een opdrachtverstrekking ligt ( zie hoofdstuk 1), kan de tijdigheidsvereiste met meer flexibiliteit worden toegepast. Immers dan is de gemeente op basis van de opdracht in staat om een verplichting in de administratie op te nemen.

4. Levering Situatie: Controle op levering (van de zorg) kan onderdeel van de rechtmatigheidscontrole zijn, op verschillende manieren. Dit kan, maar hoeft niet, in het contract te zijn vastgelegd. LET OP: Privacy-richtlijnen! Mogelijke bepaling: Het addendum kan duidelijkheid scheppen over hoe de leveringscontrole tot rechtmatigheid kan leiden, bijvoorbeeld: a) Rechtmatigheid van de levering volgt uit de aanwezigheid van een vastlegging {bijvoorbeeld registratie of zorgplan} bij de zorgaanbieder; b) De gemeente kan steekproefsgewijs door een daartoe bevoegd persoon materiële controle laten uitvoeren naar levering; c) Door registratie van de levering en verstrekken van deze gegevens aan de gemeente en eventuele toets door accountant daarover. Dit kan zo werken bij tijdregistratie; Bandbreedte: VNG acht de opties a) t/m c) de acceptabele bandbreedte. Daarbij moet worden vermeld dat de aard van de dienst van grote invloed is op de te verwachten leveringsverantwoording.

15

8 SOC - Email Transitiecommissie Sociaal Domein: TSD en Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning 1 Email 18/9 van TSD

Vos-Hulleman, HM Van: Verzonden: Aan: Onderwerp: Bijlagen:

Vos-Hulleman, HM dinsdag 22 september 2015 11:20 Vos-Hulleman, HM TSD en Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning Derde rapportage TSD kort (def.).pdf; Casusboek sociale wijkteams.pdf

Van: PostbusTSD [mailto:[email protected]] Verzonden: vrijdag 18 september 2015 10:51 Aan: PostbusTSD Onderwerp: TSD en Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning Beste wethouders en raadsleden, Op 1 september jl. heb ik u geïnformeerd over de Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning. De Code biedt een handzaam kader voor een kwalitatief goed aanbestedingsproces vanuit het perspectief van cliënten en werknemers. De Code is inmiddels ook aan de Tweede Kamer verzonden en daar toegelicht door de staatssecretaris van VWS. De uitgangspunten van de Code zijn opgesteld en ondertekend door zorgaanbieders Cordaan, TSN Thuiszorg, TZorg, Vérian, Vierstroom Hulp Thuis en Zorgkompas, vakbond CNV Zorg & Welzijn en de gemeenten Amsterdam, Breda, Den Haag, Drimmelen, Enschede,‘s-Hertogenbosch, Nijmegen, Utrecht, Rotterdam, Tilburg, Zaanstad, Zeist en de samenwerkende regiogemeenten Drechtsteden Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht. Het doel is dat zoveel mogelijk gemeenten en zorgaanbieders de werkwijze uit de code gaan toepassen. Ik ben en blijf betrokken bij de Code vanuit mijn lidmaatschap van de Transitiecommissie Sociaal Domein. Deze commissie adviseert gemeenten en kabinet periodiek over de ontwikkeling van de decentralisaties. Bijgaand vindt u onze laatste rapportage ‘Mogelijk maken wat nodig is’ met interessante casusbeschrijvingen (over maatwerk door sociale wijkteams) en met signalen over onder meer rechtmatigheid, facturering, jeugdzorg en beschermd wonen. Onze rapportage biedt handvaten om op lokaal niveau het decentralisatieproces nog eens kritisch met elkaar te bespreken. Ook de stand van zaken rond de Code wordt er in beschreven (blz. 12). In ons volgende advies brengen we in beeld welke gemeenten de Code onderschrijven en welke gemeenten niet. Graag hoor ik vóór 1 november a.s. van u of uw gemeente de uitgangspunten van de Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning deelt en toepast bij inkoop. U kunt zich hier aanmelden of de Code lezen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met [email protected]. Met vriendelijke groet, Doekle Terpstra

Transitiecommissie Sociaal Domein p/a Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Secretariaat B.: Turfmarkt 147 | 2511 DP DEN HAAG | T. 06-52595534 P.: Postbus 20011 | 2500 EA DEN HAAG | E. [email protected] W: www.transitiecommissiesociaaldomein.nl T.: @Commissie_TSD

Dit bericht kan informatie bevatten die niet voor u is bestemd. Indien u niet de geadresseerde bent of dit bericht abusievelijk aan u is toegezonden, wordt u

1

verzocht dat aan de afzender te melden en het bericht te verwijderen. De Staat aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die verband houdt met risico's verbonden aan het elektronisch verzenden van berichten. This message may contain information that is not intended for you. If you are not the addressee or if this message was sent to you by mistake, you are requested to inform the sender and delete the message. The State accepts no liability for damage of any kind resulting from the risks inherent in the electronic transmission of messages. .

2

2 by 1 Derde rapportage TSD kort (def ).pdf

> Retouradres Postbus 20011, 2500 EA DEN HAAG

Minister Plasterk p/a Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus 20011 2500 EA Den Haag

Transitiecommissie Sociaal Domein p/a Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA DEN HAAG Contactpersoon [email protected] Kenmerk TSD-15-004

Datum

3 september 2015

Betreft

Derde rapportage Transitiecommissie Sociaal Domein “Mogelijk maken wat nodig is”

Uw kenmerk

Geachte minister, In onze tweede rapportage van april 2015 constateerden we dat gemeenten volop bezig zijn om zo goed als mogelijk uitvoering te geven aan hun nieuwe taken. Het transformatieproces staat echter nog in de kinderschoenen. Niet geheel onbegrijpelijk. Het betreft een veranderingsproces, met verschuivingen in macht, zeggenschap en geld. Het brengt de nodige onzekerheid met zich mee, het doet soms pijn en is niet te beheersen. Tenminste niet in de klassieke betekenis van het woord. Bovendien zitten we al jaren vast in de door onszelf aangeleerde rollen en patronen. Met veel verschillende spelers en nog meer verschillende belangen is de complexiteit groot. Die is trouwens niet nieuw. Het nieuwe is dat zij meer zichtbaar is dan ooit. In deze complexiteit ontstaat de neiging om het systeem ter discussie te stellen en de vrijheid die is ontstaan te knechten met (meer) regels en protocollen. Een begrijpelijke, maar verkeerde reflex. Het is goed dat we ons realiseren dat de verandering groter is dan wij zelf zijn. Onze bureaucratie zorgt voor een balans in de relatie tussen overheid en haar burgers. Zij beschermt de burger voor willekeur. Gelijktijdig beschermt zij de overheid voor het verwijt van machtsmisbruik en onrechtmatig handelen. De bureaucratie, hoezeer wij haar starheid vaak ook vervloeken, biedt veiligheid. Diezelfde bureaucratie moeten we door de opdracht van de drie decentralisaties opnieuw uitvinden. Dat is een fenomenale opgave. We komen uit een wereld waarin we op basis van indicaties exact vaststellen waar een individuele cliënt recht op heeft. Een wereld waarin we doen wat volgens de verordening moet en we het doen zoals het protocol het voorschrijft. We zijn op weg naar een wereld waarin we onderzoeken wat iemand nodig heeft en dat doen we samen met de zorgvrager. Daarmee verandert de relatie tussen overheid en burgers fundamenteel. Van kleine lettertjes naar keukentafelgesprekken. Naar onze mening krijgt juist die verandering tot nu toe te weinig aandacht. De commissie wil daar in haar volgende rapportage begin 2016 nadrukkelijk aandacht aan besteden. De decentralisaties gaan niet alleen over zorg, participatie en onderwijs maar ook, en misschien zelfs in de eerste plaats, om een andere relatie tussen burgers en

Pagina 1 van 23

overheid, waarbij de werking van de klassieke bureaucratie in onze verzorgingstaat opnieuw tegen het licht moet worden gehouden. Het gaat om de praktijk

Datum 3 september 2015 Kenmerk

Innovatie is niet een of ander theoretisch concept. Innovatie is iets dat je kunt zien in de praktijk. Teksten van beleidmakers verliezen elke betekenis als ze niet aansluiten bij het dagelijkse handelen van gemeente, zorgverlener en zorgvrager. Dat wat er in die relatie gebeurt, daaraan kun je zien of er echt iets aan het veranderen is. Dat is dan ook de reden dat de TSD de afgelopen periode juist veel sociale wijkteams heeft bezocht, gemeenten heeft gesproken, expertsessies heeft gehouden en haar netwerk heeft geraadpleegd.1 Wederom om het verloop van de transitie en transformatie te bespreken en om zicht te krijgen op de vraag of de belofte van de decentralisatie kan worden waargemaakt. Maatwerk is ook het thema waar wij in deze rapportage bijzondere aandacht aan geven. Mede vanuit de casuïstiek van de sociale wijkteams, want als innovatie érgens zichtbaar wordt, is het in die teams, op het scharnierpunt tussen gemeente, professional, vrijwilliger en burger. Om een beeld te geven van de ervaringen met het leveren van maatwerk, beschrijven we in de bijlage verschillende casussen. Deze zijn illustratief voor waar sociale wijkteams, burgers en aanbieders van zorg en ondersteuning mee worstelen, maar ook waar ze trots op zijn. Het is een greep uit de vele verhalen uit de praktijk van de decentralisaties. Er is een constatering die de TSD op voorhand wil meegeven: één gezin, één plan, één regisseur, het uitgangspunt van deze hele operatie, is niet mogelijk zonder volmondige samenwerking tussen al die organisaties die de mensen, de kennis en de kunde moeten leveren om tot dat integrale maatwerk te komen. En daar, in die samenwerking, lijkt het nogal eens mis te gaan. Maatwerk Praktijk is divers en complex Onderdeel van de decentralisaties is een nieuwe structuur voor de toegang tot zorg en ondersteuning. Laagdrempelig, integraal en maatwerk zijn nu de principes. En in combinatie met een andere juridische context. Niet meer het recht op een regeling of voorziening, maar de individuele behoefte van de burger staat centraal. Dit heeft belangrijke aanpassingen tot gevolg op lokaal niveau. Elke gemeente vult dit naar eigen inzicht in, maar helder is dat de werkwijze van sociale wijkteams dominant is bij het vormgeven van integraal maatwerk, dichtbij burgers. De term ‘sociaal wijkteam’ is een containerbegrip waarachter teams met grote verschillen schuil gaan. Voor alle duidelijkheid, die verscheidenheid is ook de bedoeling. Maar het blijft een lappendeken waarover (nog) geen algemene conclusies te trekken zijn. Idealiter hebben gemeenten in samenwerking met de ver-

1

Bijlage II geeft een overzicht van de gesprekspartners van de leden van de TSD. Pagina 2 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)

schillende partners2 een visie ontwikkeld over het aanbieden van zorg en ondersteuning. Over de opgaven en taakinhoud, over de toegang, de samenwerking, het bijbehorende mandaat en budget. Of een team zelf interventies verricht of doorgeleidt en met welke deskundigheid en competenties. Afhankelijk van die keuzes zijn teams ingericht en van start gegaan. In deze verscheidenheid viel ons een aantal ontwikkelingen op die we hier willen benoemen.


Een integrale aanpak Zo zien we deze eerste maanden enthousiasme en inzet om de beschikbare ruimte voor maatwerk te gebruiken en vraagstukken integraal op te pakken. Over het algemeen zijn de teams blij met hun mogelijkheden. Verschillende afzonderlijke indicaties kunnen nu worden geïntegreerd tot één ondersteuningsplan. Verdere verkruimeling van het sociaal domein wordt daardoor tegengegaan. Dat is een goed begin. Andere gesprekken Een ander pluspunt is dat we in de praktijk een andere betrokkenheid van beleidsmakers en politiek verantwoordelijken bij het sociaal domein zien ontstaan. Was het casusoverleg tot voor kort het exclusieve domein van professionals binnen teams in een zorgorganisatie, nu worden behalve professionals ook beleidsambtenaren en bestuurders bij dit overleg betrokken. In meerdere gemeenten is een opschalingsmodel ontwikkeld of worden ‘mediators’ aangesteld die doorzettingsmacht hebben gekregen om ingesleten werkwijzen ter discussie te stellen en ruimte te scheppen voor maatwerk. Bij andere gemeenten wordt het middenmanagement van de taakgebieden Maatschappelijke Ontwikkeling en Werk en Inkomen samen verantwoordelijk gesteld om dat maatwerk te bieden. Het zijn voorbeelden van een nieuwe houding waar beleidsbepalers en uitvoerders samen zoeken naar de optimale organisatievorm en de haalbare vrijheid van handelen voor de professionals. Daar ziet de TSD absoluut winst, want met elkaar het gesprek aangaan op casusniveau en over de werkwijze is nodig om verandering te bevorderen. 

De TSD ziet winst in de organisatiebrede dialoog op casusniveau en over de werkwijze. Dit is nodig om verandering te bevorderen.

Mogelijk maken wat nodig is De transformatie vindt zijn basis in kennis van zaken, brede samenwerking en vooral doorzettingsvermogen en lef. De opgave voor sociale wijkteams is zwaar. Met vaak nieuwe collega’s zoeken naar een nieuwe werkwijze, dichtbij en met de mensen, in een omgeving die onder een (politiek) vergrootglas ligt. Opboksend tegen oude systemen, vreemde logica’s, ingehouwen wetmatigheden, vastgeroeste protocollen. Opmerkelijk is dat we in de casuïstiek geregeld blokkades tegenkomen in de vorm van ervaren regels of ‘waarheden’, die in werkelijkheid lang niet altijd die hardheid hebben. Er is bij de teams onduidelijkheid of onbekendheid over waar oplossingen binnen de eigen invloedsfeer liggen en wat als gegeven uit weten regelgeving beschouwd moet worden. Dat geldt bijvoorbeeld voor privacybeperkingen en bij

2

We denken hierbij aan de lokale partners in de zorgen participatieketen en in de wijk, aan vrijwilligers en cliëntorganisaties. Pagina 3 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)

de inzet van bijzondere bijstand en schuldhulpverlening. Er is angst voor ‘de verkeerde beslissing’, die mogelijk gevolgen heeft voor het oordeel van de inspecties of de accountant. De (zelf) opgelegde beleidsbeperking wint het soms van de beschikbare beleidsvrijheid, regels bieden meer houvast dan improviseren. Dat zou niet moeten. De transformatie is juist een uitnodiging voor de professional om meer in de eigen invloedssfeer te trekken. Het gaat er niet om te doen wat mogelijk is, maar om mogelijk te maken wat nodig is.


De boodschap van ruimte en maatwerk moet herhaald worden, om de werkende principes van sociale wijkteams de kans te geven. Het gaat niet om gemiddelde scores, om codes, om systemen. Het gaat wel om zelfverzekerde teams met ruimte voor maatwerk, herkenbaar in de wijk, die zich veilig en gesteund voelen. Wij roepen raadsleden, wethouders en management op om wijkteams de ruimte te bieden en vertrouwen te hebben in de capaciteiten van de medewerkers. Om hun rol te nemen in het bevorderen van maatwerk en integraliteit, in het wegnemen van belemmeringen in lokale regelgeving en beleid of in de organisatorische en administratieve sfeer.  

Wijkteams: niet doen wat mogelijk is, maar mogelijk maken wat nodig is. De TSD roept raadsleden, wethouders en management op om wijkteams de ruimte te bieden en vertrouwen te hebben in de capaciteiten van de medewerkers. Om hun rol te nemen in het bevorderen van maatwerk en integraliteit, in het wegnemen van belemmeringen in lokale regelgeving of in de organisatorische en administratieve sfeer.

Investeer in professionalisering Mogelijk maken wat nodig is, vraagt ook om een andere professionaliteit. Daar is nog enorme winst te boeken. En niet alleen in kennisopbouw en competentietraining. Investeer ook in het organiseren van het ontwikkelen leersysteem van de teams zelf. Denk daarbij aan intervisie en peer-learning. Vanuit de reflectieve praktijk leren van elkaar, van de successen en de belemmeringen, van wat (on)veranderlijk en (on)mogelijk is en binnen het team bepalen welke normen daar bij horen. 

De TSD pleit voor de verankering van het leervermogen van de wijkteams in ontwikkelen leersystemen, bijvoorbeeld met intervisie en peerlearning. Wijkteams: neem hierin het initiatief.

Ook is het van groot belang dat het hoger management investeert in zijn eigen kennis van zaken en inzicht in de problematiek. Over het algemeen oriënteren zij zich vooral op het managen van het proces, terwijl ook inhoudelijke kennis en inzicht nodig zijn om (nieuwe) strategische keuzes te kunnen maken. En om een goede sparringpartner te kunnen zijn voor het bestuur en de medewerkers. 

Inhoudelijke kennis van zaken en inzicht in de problematiek bij het hoger management is nodig om (nieuwe) strategische keuzes te kunnen maken en een goede sparringpartner te kunnen zijn.

Het vermogen van gemeenten om elkaar hierin te ondersteunen en het leerproces te versnellen nemen we als aandachtspunt mee in onze volgende rapportage. Ook zijn we in gesprek met het programma Gemeenten van de Toekomst, onderwijsin-

Pagina 4 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)

stellingen en ambtelijke organisaties over de omslag binnen het ambtelijk apparaat (zie tweede rapportage). Schuldendominantie en kostenbewustzijn Het hebben van schulden raakt alle facetten van het bestaan van een willekeurige burger. Dat zien we ook terug in de dagelijkse praktijk van de wijkteams. Onze inschatting is dat financiële problemen van cliënten in zo’n 80% van de zaken bepalend is voor het al of niet kunnen vinden van een oplossing. Het is dan ook noodzakelijk om kennis van schuldsanering en (bijzondere) bijstand stevig te verankeren in het sociaal team en in de samenwerking met het taakgebied ‘Werk en Inkomen’.3


Ook komen situaties voor waarin vooral het ‘onlogisch oplossen’ tot hoge maatschappelijke kosten leidt. Bijvoorbeeld als iemand vanwege een beperkte huurschuld maanden langer in de maatschappelijke opvang blijft zitten, waardoor de kosten vele malen hoger zijn dan de huurschuld. Met het bieden van hetgeen wat nodig is tegen minder kosten, snijdt het mes aan meerdere kanten. 

De TSD adviseert kennis van Werk & Inkomen, inclusief schuldsanering, stevig te verankeren binnen sociale wijkteams.

Ruimte voor maatschappelijk initiatief Vol verwachting wordt gesproken over de rol die burgers kunnen spelen binnen het sociale domein. Om te voorkomen dat dit beperkt blijft tot een vorm van wensdenken, zullen burgers initiatieven moeten blijven nemen (en soms hun gemeenten wat steviger moeten uitdagen) en zullen gemeenten hier beleidsmatig en financieel ruimte voor moeten creëren en soms een stapje terug doen. Het is een samenspel dat in de ene gemeente meer aandacht krijgt dan in de andere. Het is in ieder geval een proces waar de TSD belangstelling voor heeft en in de volgende rapportage aandacht aan zal besteden. Andere positie zorgzoeker stelt hoge eisen aan gemeentelijke dienstverlening De decentralisaties beogen de verhouding tussen burger en overheid te veranderen. Voorheen waren aanspraken concreet benoemd en juridisch afdwingbaar. Dit maakte de positie van burgers sterk. De nieuwe wetgeving (met name Wmo 2015 en de Jeugdwet) is veel ruimer geformuleerd. In deze nieuwe situatie ontstaat eigenlijk een soort dialoogverhouding, waarin burgers zelf hun keuzes in zorg en ondersteuning kunnen maken. Maar in juridisch opzicht leidt dit tot een schemergebied waarin begrippen als ‘keukentafelgesprek’, ‘eigen kracht’ en ‘eigen verantwoordelijkheid’ leidend zijn. Dat leidt bij zorgzoekers tot de nodige angst en scepsis. Immers, dialoog suggereert een gelijkwaardige verhouding, maar uiteindelijk bepaalt de gemeente (of een sociaal wijkteam) welke zorg en ondersteuning nodig is en wordt ingezet. Maar het leidt ook tot onzekerheid bij het sociale wijkteam. Er is tenslotte niet meer de centrale indicatie en richtlijn om op terug te vallen. Als de burger niet krijgt wat hij wil, dan moet de medewerker van het wijkteam dat nu zelf toelichten en verantwoorden. Soms letterlijk aan diezelfde keukentafel. Dat is een totaal

3

Slechts in 55% van de sociale teams is Werk en Inkomen vertegenwoordigd, aldus Movisie. Bron: Sociale (wijk)teams in vogelvlucht, state of the art najaar 2014, februari 2015. Pagina 5 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)

andere rol dan dat zij vroeger hadden en die soms onveilig aanvoelt. Wanneer doe je het goed en wanneer niet. Een heldere en eenduidige normstelling ontbreekt hier ten principale. Het gaat immers om maatwerk en het betrekken van de omgeving bij het zorgplan. Dat betekent dat het iedere keer weer anders is. 


De TSD vraagt gemeenten na te denken hoe wijkteams op een vernieuwende manier hun eigen normen aan de hand van hun eigen praktijk kunnen (blijven) ontwikkelen. Intervisie en onderlinge reflectie aan de hand van praktijkvoorbeelden lijken daartoe een mogelijkheid.

De zelfstandige, maar ook afhankelijke positie van de burger stelt hoge eisen aan de kwaliteit, deskundigheid en zorgvuldigheid van de gemeentelijke dienstverlening. De gemeente zal bij de toekenning van zorg en ondersteuning zichtbaar moeten maken op welke manier aandacht is gegeven aan de situatie van de cliënt, welke afwegingen zijn gemaakt en hoe dit heeft geleid tot een gemotiveerd besluit en op welke wijze de zorgzoeker bezwaar kan maken tegen dat besluit. Verder kunnen binnen een gemeente voorzieningen worden getroffen om meldingen of klachten van zorgzoekers een steviger stem te geven zoals een speciale ombudsman voor het sociale domein. Ook dit aspect nemen we mee in de volgende rapportage. Privacy Het privacyvraagstuk is ingewikkeld en blijkt in de praktijk lastig voor een ‘integrale’ professional in een wijkteam, voor de samenwerking met en tussen zorgverleners en in de administratieve processen. Er bestaan wisselende beelden over wat kan en wat mag; de balans tussen zorgplicht en privacy is niet helder en wordt af en toe oneigenlijk gebruikt in de soms moeizame relatie tussen gemeenten en zorgaanbieders. Hier lijkt eerder sprake te zijn van wantrouwen tussen instituties dan tussen professionals. Voorop staat dat professionals onderling (al dan niet binnen een wijkteam) informatie kunnen uitwisselen in het belang van een cliënt. Iedereen is gehouden aan professionele standaarden, ook de gemeenteambtenaar door het afleggen van de ambtseed. Of de privacygevoelige informatie ook goed wordt geborgd in de administratieve systemen binnen de verschillende organisaties is lastiger. Daar is over en weer meer aandacht voor nodig en zijn duidelijke afspraken tussen organisaties onontbeerlijk. Wat ook niet helpt zijn de verschillende uitwerkingen van het juridisch kader binnen de drie materiewetten. Dat is weliswaar te begrijpen vanuit het uitgangspunt van de doelbinding, maar binnen de dagelijkse praktijk van een sociaal wijkteam is het redelijk onnavolgbaar. Om in een casus te moeten werken met verschillende richtlijnen rond privacy kan nadelig werken voor maatwerk en de integraliteit van zorg en ondersteuning. Het antwoord op de vraag welke gegevens wel en welke niet verwerkt mogen worden, zal in elke situatie anders zijn. Dat vergt kennis, een zorgvuldig afwegingsproces en ook het nodige doorzettingsvermogen. En op systeemniveau soms aanpassing van de wetgeving, zoals nu blijkt in de jeugdzorg. Rechtmatigheid Op bestuurlijk strategisch niveau zijn kennis van zaken en een heldere visie essentieel. Gemeenten moeten scherp hebben wat de opgaven en doelstellingen zijn, hoe en waarop gestuurd wordt en welke financiële- of beleidsinformatie daarvoor nodig is. Beslissingen met directe financiële gevolgen vallen onder de controPagina 6 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)

lelast van de accountant; vaststellen of het doel is bereikt en het evalueren van beleidseffecten niet. Dit moet zich ook vertalen in de afspraken die gemeenten in hun contracten met aanbieders aangaan. Naarmate de controle-eisen gedetailleerder en talrijker worden en (nodeloos) gericht zijn op een financieel gevolg, wordt het voldoen aan de beleidsdoelen en het afleggen van verantwoording daarover lastiger.


Dit zien we ook terug in de signalen dat mogelijk rechtmatigheidsproblemen gaan ontstaan in de uitvoering van de Wmo 2015 en de Jeugdwet. De verschillende regio’s en gemeenten hanteren een diversiteit aan eisen, waardoor het voldoen aan deze eisen, het opstellen van passende verantwoording en het aantonen van de rechtmatigheid bijna niet te doen is. Daarbij zijn de administratieve processen nog onvoldoende ingeregeld. Dit alles betekent een bedrijfsvoeringsrisico voor zowel aanbieders als gemeenten. Om rechtmatigheidsproblemen te voorkomen, zullen contractpartijen op lokaal of regionaal niveau moeten zoeken naar passende en realistische oplossingen. 4 Bijvoorbeeld om in het kader van transitie meer coulant om te gaan met de facturen. Daar is ruimte voor.5 In het kader van de horizontale verantwoording is het raadzaam om de gemeenteraad hierin te betrekken. Zij kunnen bijvoorbeeld een hardheidsclausule aan het college afgeven. En betrek uiteraard de accountant. 

De TSD roept contractpartijen op om op lokaal of regionaal niveau te zoeken naar passende en realistische oplossingen om rechtmatigheidsproblemen op de korte termijn te voorkomen. Dit in samenspraak met gemeenteraden en accountants.

Op de lange termijn kunnen een landelijk normenkader en een model controleprotocol uitkomst bieden. Compacte, duidelijke en eenduidige spelregels over verantwoording en controle dragen bij aan de borging van de financiële rechtmatigheid en vermindering van de administratieve last. Zoek uniformering waar kan in een set aan minimale vereisten waarover verantwoording moet worden afgelegd en dat tevens ruimte laat voor lokale oplossingen. Op landelijk niveau wordt hierover nagedacht door het Rijk, VNG, zorgbranches en de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants. Maar wil 2016 niet dezelfde onduidelijkheid kennen, dan heeft dit traject versnelling en een duidelijke keuze nodig. Het is volstrekt helder dat het eigenaarschap hiervoor bij partijen zelf belegd moet worden. Dat wil zeggen bij gemeenten en aanbieders. Het Rijk kan als regisseur optreden om partijen te bewegen (sneller) tot afspraken te komen. We zien gemeenten die gekozen hebben voor een bekostigingssystematiek waarin wordt gestuurd op outcome en resultaat. Zij hebben minder last van de administratieve problemen en de financiële rechtmatigheid speelt bijna geen rol. Ook het overwegen waard.

4

Omdat uit zowel de Jeugdwet als de Wmo geen specifieke eisen voor financiële rechtmatigheid voortkomen, zijn de gemeentelijke verordening en de lokale overeenkomsten met aanbieders leidend. Die bepalen de vereisten en de benodigde controles om de financiële rechtmatigheid vast te kunnen stellen. 5 De modeloplegger rechtmatigheid die in april door VNG, VWS en zorgbranches is ontwikkeld, kan daarbij behulpzaam zijn. Zie http://www.vng.nl/onderwerpenindex/sociaaldomein/nieuws/voorkom-risicos-met-rechtmatigheid-wmo-jeugdwet. Pagina 7 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)



De TSD ziet voor de langere termijn een landelijk normenkader en een model controleprotocol voor de zorgsector als mogelijke oplossing. Dit traject heeft versnelling en een duidelijke keuze nodig. Het eigenaarschap hiervoor ligt bij partijen zelf. Dat wil zeggen bij gemeenten en aanbieders. Het Rijk kan als regisseur optreden om partijen te bewegen (sneller) tot afspraken te komen.


Problemen rond het declaratie- en betalingsproces De TSD ontvangt meerdere signalen dat het declaratie- en betalingsproces tussen gemeenten en zorgaanbieders nog niet op orde is. Gegevensuitwisseling verloopt niet optimaal en door problemen met het berichtenverkeer en privacyvereisten komt de facturatie niet goed op gang of wordt buiten het systeem om gewerkt. Soms wordt gewerkt met voorschotten, maar in sommige gevallen worden aanbieders niet of niet tijdig betaald. Ook niet na acht maanden. En als deze praktijk aanhoudt, waar de oorzaak ook ligt, dan dreigen voor zowel gemeenten als aanbieders op korte termijn financiële risico’s. Dit vinden wij een zorgelijk perspectief. De oplossing in deze administratieve problemen ligt vooral bij gemeenten en aanbieders zelf, daar werken ze op lokaal niveau hard aan. Maar het vraagt ook om een gecoördineerde aanpak en een versnelling van ingezette trajecten op landelijk niveau.6 Het aanstellen van een onafhankelijke procesbegeleider kan daarin helpen. We vragen de staatssecretaris van VWS hierop toe te zien.  

De TSD roept gemeenten en aanbieders op te komen tot een oplossing voor de declaratie- en facturatieproblemen. Een onafhankelijke procesbegeleider kan helpen in een gecoördineerde aanpak en een versnelling van ingezette trajecten op landelijk niveau. De TSD vraagt de staatssecretaris van VWS hierop toe te zien.

Zorg voor jeugd Minder machtstaal en meer samenwerking gericht op transformatie In de jeugdhulp zien we een dynamiek tussen gemeenten en aanbieders die de commissie zorgen baart. Een zorg die we ook in de tweede rapportage hebben geuit. Door GGZ-instellingen wordt melding gemaakt van wachtlijsten. Bij de specialistische zorg zou juist sprake zijn van een daling van de instroom. Er worden zorgen geuit over het functioneren en de deskundigheid van de sociale wijkteams. De verklaringen van deze signalen kunnen zeer divers zijn. Daling van de instroom kan te maken hebben met gewenning aan de nieuwe werkwijze of doordat de vraag (terecht of onterecht) ondervangen wordt door interventies van het sociale wijkteam. Wachtlijsten kunnen ontstaan om uiteenlopende redenen. Omdat het (te laag ingeschatte) productieplafond of het aantal afgesproken verrichtingen is bereikt.7 Een instelling kan een reorganisatie hebben doorgevoerd of er kan spra-

6

Bijvoorbeeld binnen het programma Informatievoorziening Sociaal Domein (iSD) of in het kader van de Werkagenda Administratie en Informatievoorziening die VNG en zorgbranches hebben opgesteld. 7 In de treeknormen is vastgelegd welke normen gehanteerd worden voor maximaal aanvaardbare wachttijden. Deze zijn in 2000 tot stand gekomen in het zogenaamde ‘Treekoverleg’ tussen zorgaanbieders en verzekeraars. Pagina 8 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)

ke zijn van een stagnerende uitstroom. De wachtlijst kan hetzelfde zijn als voorgaande jaren en ook kunnen tactische redenen een rol spelen bij de wachtlijstproblematiek. In de stroeve relatie tussen gemeenten en Jeugd GGZ instellingen worden geregeld allerlei vraagstukken benoemd waarvan soms niet duidelijk is wat nu precies de betekenis ervan is. Het vermeende gebrek aan kennis bij de gemeenten, het belang van de privacy van de cliënt en de professionele verantwoordelijkheid van de zorgverlener worden daarvan wel het vaakst genoemd. Anderzijds twijfelen gemeenten aan de bereidheid van de sector om te transformeren en de zorg voor jeugd in partnerschap aan te gaan. De TSD vraagt zich oprecht af of dit soort argumenten samenwerking in de weg moeten staan. Het lijkt eerder de noodzaak voor samenwerking aan te tonen.


Wat de oorzaken ook zijn, het baart ons zorgen dat de discussie voornamelijk in de media en op bestuurlijk- en brancheniveau wordt gevoerd. Het bevestigt het beeld van een onderling institutioneel wantrouwen. Dat werkt averechts, zelfs escalerend, en dat brengt een oplossing niet dichterbij. De-escalatie is nodig, niet alleen in daden, ook in woorden. Minder machtstaal en meer samenwerking is nodig om het wantrouwen te doorbreken en tot innovatie te komen. Daarvoor moet de nieuwe rol van opdrachtnemer en opdrachtgever, als gelijkwaardige professionele partners met het nodige begrip en vertrouwen, worden aanvaard. Evenals een herdefiniëring van de professionele autonomie van de zorgverlener. Goede zorg voor het kind moet in een bredere context worden geplaatst, de mogelijkheid van het bieden van een integrale aanpak is de norm. Wanneer de sector en gemeenten bereid zijn deze denken werkwijze te aanvaarden, kan het ook mogelijk worden om administratieve obstakels uit het oude systeem, zoals de DBC-systematiek en de diverse productcodes en de daarop gebaseerde verantwoording, op te ruimen. Dat is de weg naar innovatie. De TSD biedt aan te faciliteren bij dit proces, op een vergelijkbare wijze als bij de Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning. 



Minder machtstaal en meer samenwerking is nodig om het onderlinge wantrouwen in de jeugdhulp te doorbreken en tot innovatie te komen. Daarvoor moet de nieuwe rol van opdrachtnemer en opdrachtgever worden aanvaard. Evenals een herdefiniëring van de professionele autonomie van de zorgverlener. De TSD roept gemeenten en de JGGZ-sector op deze nieuwe denken werkwijze te aanvaarden, waardoor ook oude administratieve systemen opgeruimd kunnen worden.

En de feitelijkheden boven tafel Op lokaal (regionaal) niveau moeten zo snel mogelijk de feitelijkheden boven tafel komen in een gesprek tussen gemeente(n) en aanbieders. Analyseer samen wat er gebeurt, hoe het loopt en welke oplossingen er zijn, gegeven het aantal cliënten, de verwijsmogelijkheid via de huisarts en het beschikbare budget. Betrek daarin de mogelijkheden voor herschikking. Stel een ontwikkelagenda op en houd zowel de korte als de lange termijn voor ogen. Gemeenten moeten hier de regie nemen. 

De TSD roept gemeenten en aanbieders in de jeugdhulp op om het gesprek aan te gaan over de wachtlijstenproblematiek bij GGZ-instellingen Pagina 9 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)



en de dalende instroom bij de specialistische zorg. Analyseer de feitelijke situatie en benut het herschikkingsinstrument. Gemeenten moeten hier de regie nemen en de verwijsmogelijkheid via de huisarts erin betrekken.


Het zou de gemeenten helpen als voor deze gesprekken gebruik kan worden gemaakt van de kennis en ervaring die de zorgkantoren en de zorgverzekeraars in voorgaande jaren hebben opgedaan over het verloop in de jeugdhulp. Ook stellen we voor dat zorgaanbieders en gemeenten afspraken maken over het geven van informatie over de daadwerkelijk geleverde zorg aan het einde van een kalenderjaar (te beginnen met 2015) en de nog te verrichten zorg in het daaropvolgende jaar, waardoor het schadelastjaar gelijk wordt aan het boekjaar. Met het voordeel dat een gemeente zicht krijgt op de verleende zorg en bijbehorende kosten. Als de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) de DIS-informatie ten gevolge van de afgesloten DBC’s op 31 december 2014 ter beschikking zou willen stellen, dan levert dat een vergelijkingsmogelijkheid op tussen realisatie 2014 en 2015. Dat helpt gemeenten en zorgaanbieders om het goede gesprek te voeren voor de contractering van 2016. Daartoe vragen we de medewerking van de staatssecretaris van VWS. 



Om zicht te krijgen op de omvang van de verleende zorg en bijbehorende kosten stelt de TSD voor dat zorgaanbieders en gemeenten afspraken maken over het geven van informatie over de daadwerkelijk geleverde zorg aan het einde van een kalenderjaar (te beginnen met 2015) en de nog te verrichten zorg in het daaropvolgende jaar. De TSD vraagt medewerking van de staatssecretaris van VWS en de Nederlandse Zorgautoriteit om de DIS-informatie ten gevolge van de afgesloten DBC’s op 31 december 2014 ter beschikking te stellen aan gemeenten.

Samenhang tussen wmo, curatieve en langdurige zorg De transformatie is voor gemeenten en betrokken partijen een grote opgave. De doelstelling om betere zorg te realiseren, zo integraal mogelijk, dichtbij en met de burger, met minder middelen maakt dat de financiers van de zorg (gemeenten, zorgkantoren, zorgverzekeraars) hun samenwerking moeten versterken. Met vereende krachten en met respect voor elkaars rol en positie. Een stevig samenwerkingsverband tussen de zorgfinanciers kan van grote waarde zijn voor de zorginfrastructuur, voor de cliënt en voor de belastingbetaler, op korte en lange termijn. Gemeenten zijn gebaat bij de informatie van zorgkantoren die het zicht van gemeenten op de doelgroep aanvult. Ook de kennis en ervaring van zorgkantoren en zorgverzekeraars met het inrichten van het toezicht en de materiële controles kunnen gemeenten goed gebruiken. Voor zorgkantoren biedt de samenwerking de mogelijkheid om te toetsen of een efficiënt aanbod van voorzieningen is bereikt. Het tempo van extramuraliseren8 kan voor een gemeente met een instelling voor Verpleging en Verzorging binnen haar gemeentegrenzen aanleiding zijn voor het maken van andere keuzes bij investeringen in zorg- of woonvoorzieningen. Het zorgkantoor en gemeente hebben beiden baat bij een zo goed mogelijk inzetbare en duurzame infrastructuur voor dagbesteding. Hetzelfde geldt voor crisisbedden. Afstemming over (gezamenlijke) inkoop is gewenst. Gemeen-

8

In 2020 moet 30% van de intramurale zorg zijn geëxtramuraliseerd. Pagina 10 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)

ten en zorgverzekeraars hebben er baat bij om de doelgroep 18-/18+ zo goed mogelijk door te geleiden naar volwassenenzorg en om goede afspraken te maken over de inzet van wijkverpleegkundigen in de wijkteams. Dus ook hier het devies: ga met elkaar in gesprek. Tot 1 juli 2015 werd het gesprek aangejaagd door de regiosecretarissen Hervorming Langdurige Zorg. Nu zullen betrokken partijen zelf de handschoen moeten oppakken. Gemeenten moeten hier het voortouw in nemen. Maar gegeven het gezamenlijk belang voor een effectieve en kwalitatieve zorg, roept de TSD nadrukkelijk de zorgverzekeraars en zorgkantoren op om de samenwerking met de gemeenten concreet en praktisch vorm te geven. Het Jongerius-overleg (tussen directeuren sociaal domein G32 en directeuren inkoop van de zorgverzekeraars) is een mooi begin. Maar we ontvangen ook signalen dat contact met gemeenten hardnekkig wordt gemeden. Praktische afstemming en samenwerking wordt in een enkel geval met veel moeite en uithoudingsvermogen en op zeer beperkte schaal tot stand gebracht. We hopen niet dat dit een beleidskeuze is van zorgverzekeraars, want dat zouden wij onbegrijpelijk en zeer onwenselijk vinden. Ter stimulering van de samenwerking kan de staatssecretaris van VWS de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) vragen om vanuit haar reguliere toezicht te bekijken of zorgverzekeraars en zorgkantoren voldoende aansluiting op en samenwerking met gemeenten zoeken, waardoor betere garanties zijn voor het realiseren van het geheel aan zorgdoelstellingen. 




Een stevig samenwerkingsverband tussen de zorgfinanciers is nodig voor de zorginfrastructuur, voor de cliënt en voor de belastingbetaler, op korte en lange termijn. De TSD roept zorgverzekeraars en zorgkantoren op om samen met gemeenten de samenwerking concreet en praktisch vorm te geven. Ter stimulering van de samenwerking kan de staatssecretaris van VWS de Nederlandse Zorgautoriteit vragen om vanuit haar reguliere toezicht te bekijken of zorgverzekeraars en zorgkantoren voldoende aansluiting op en samenwerking met gemeenten zoeken.

Beschermd Wonen Uit ons netwerk bereiken ons signalen over zorgelijke praktijksituaties die ontstaan bij herbeoordelingen van indicatie GGZ-B naar GGZ-C (Beschermd Wonen) en bij het omzetten van de indicatie GGZ-C van Zorg in Natura (ZIN) naar een Persoonsgebonden Budget (PGB). Het betreft hier cliënten die in de regel zeer kwetsbaar zijn. Gemeenten zien dat betrokken cliënten vaak niet in staat zijn zelf de regie te voeren over hun budget noch over de uitvoering van zorg. De kans op misbruik door PGB-aanbieders is groot en gemeenten ontvangen hierover ook concrete signalen. Zo treffen toegangsmedewerkers schrijnende gevallen aan van PGB-aanbieders die onvoldoende kwaliteit van zorg leveren en de herbeoordeling van GGZ-B naar GGZ-C gebruiken om onder het toezicht van de IGZ uit te komen. Het gaat ook om huisvesting die niet voldoet aan de kwaliteitseisen van beschermd wonen. Ze komen bijvoorbeeld woonvoorzieningen tegen zonder gemeenschappelijke ruimten en woonruimten op recreatievoorzieningen (bungalowparken en camping). En door middel van het koppelen van de woonfunctie aan zorg worden cliënten geconfronteerd met gedwongen winkelnering. Cliënten zijn afhankelijk van de zorgaanbieder, omdat die de woonvoorziening aanbiedt of een huurcontract heeft met de Pagina 11 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)

woningcorporaties. In het laatste geval wordt met het beëindigen van de zorg ook het huurcontract opgezegd. In het algemeen is er landelijk nagenoeg geen doorstroom uit Beschermd Wonen. Deels omdat cliënten willen vasthouden aan het overgangsrecht, maar deels ook omdat er geen passende woonvoorziening voorhanden is. Daardoor komen gemeenten in de knel bij het herbeoordelen. Gemeenten winnen tijd door indicaties te verlengen en doen dat dan ook veelvuldig. De huidige overgangsregeling (met behoud van indicatie voor 5 jaar) brengt het risico met zich mee dat de schaarse beschermd wonen plekken oneigenlijk worden gebruikt. Cliënten weigeren – onder druk van de bovengeschetste problematiek - een lichtere indicatie. Ook hebben cliënten een gerede kans om bij het zelfstandig wonen boven de huurtoeslaggrens te komen waardoor het zelfstandig wonen praktisch onhaalbaar wordt.


Wij zijn er ons van bewust dat deze praktijken onder het regime van de AWBZ zijn ontstaan en we realiseren ons dat het een complex onderdeel vormt van de Wmo. Dat neemt niet weg dat gemeenten onvoldoende mogelijkheden in handen lijken te hebben om tot een daadwerkelijk effectieve aanpak te komen. Het is de vraag of het lange overgangsrecht en de mogelijkheid voor een PGB in de huidige omstandigheden in het belang zijn van deze kwetsbare groep cliënten. Overgangsrecht In het belang van de transformatie, de cliënten en de medewerkers in de zorg zijn wij van mening dat termijnen van het overgangsrecht niet verlengd moeten worden, bijvoorbeeld door het herindiceren van cliënten uit te stellen. Standvastigheid en kaders zijn gewenst. Verlengen draagt niet bij aan het accepteren van de nieuwe koers en het realiseren van innovaties. Het biedt partijen de mogelijkheid om noodzakelijke veranderingen uit te stellen. Dit zien we ook al terug bij de overgangsmaatregelen die een langere termijn kennen. Zo vormt het werken met de DBC-systematiek in de jeugdzorg een hindernis om tot een nieuwe, beter toepasbare en vereenvoudigde bekostigingssystematiek te komen. Langdurige overgangsmaatregelen kunnen ook onbedoeld in het nadeel van cliënten werken, zoals hiervoor ook is geschetst bij de cliënten met een indicatie van Beschermd Wonen. 

De TSD adviseert om vast te houden aan de eerder vastgestelde termijnen van het overgangsrecht en deze niet te verlengen.

Terugblik tweede rapportage Code verantwoordelijk marktgedrag thuisondersteuning Ten aanzien van de inkoop van WMO- en Jeugdzorg en de ontwikkeling van de arbeidsmarkt hebben we in onze vorige rapportage het kabinet geadviseerd de jaren 2015 en 2016 te benutten om samen met de sector voor huishoudelijke hulp te komen tot een toekomstgerichte werkagenda voor de persoonlijke dienstverlening. Het kabinet heeft dit advies overgenomen en op 22 juni 2015 is ons ge-


vraagd een faciliterende rol hierin te vervullen.9 De opdracht aan de TSD bestaat uit: 



Het faciliteren van de totstandkoming van een ‘code verantwoord marktgedrag’, naar het voorbeeld van de schoonmaaksector, met oog voor de korte en lange termijn uitdagingen op de arbeidsmarkt en de regionale en lokale diversiteit (geen landelijke blauwdruk). Het formuleren van een toekomstgericht perspectief voor de dienstverlening aan huis gericht op innovatie en het ontwikkelen nieuwe vormen van ondersteuning thuis, met oog voor de regionale en lokale diversiteit (geen landelijke blauwdruk).


Samen met een aantal gemeenten en aanbieders en het CNV is de TSD aan de slag gegaan. Het eerste deel van de opdracht is eind augustus 2015 afgerond met de ondertekening van de Code Verantwoordelijk Marktgedrag Thuisondersteuning. De Code biedt een helder kader met gespreksthema’s, praktijkvoorbeelden en een handreiking kostprijsopbouw, waardoor een kwalitatief goed aanbestedingsproces kan worden ingericht; transparant, volledig en in partnerschap. Dit is van groot belang voor de volgende inkoopronde en daarmee voor de medewerkers. Het is de bedoeling dat steeds meer partijen zich gaan aansluiten bij de Code. Dat kan via www.transitiecommissiesociaaldomein.nl. In september is het gesprek gestart over het andere deel van de opdracht, dat wil zeggen het formuleren van het lange termijn perspectief. Monitoring en inspectietoezicht De transformatie ook op Rijksniveau een uitdaging Ten aanzien van de aanbevelingen uit de tweede rapportage over de monitoring en het inspectietoezicht zien we aarzelende stappen. Met name in het politiek beleggen van de regierol. Gemeenten worden geacht te transformeren en oude rolpatronen ter zijde te schuiven. De nadruk wordt gelegd op ontkokering en het leggen van dwarsverbanden, zelfs buiten het sociaal domein. Hen wordt gevraagd de administratieve lasten te beperken en niet in de regelreflex te schieten. Het is opmerkelijk dat de departementen, de inspecties en ook de Tweede Kamer daar zelf moeite mee hebben. Gemeenten hebben daar last van. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) moet zijn regierol hierin steviger vorm geven. Integraal inspectietoezicht Vanuit het Rijk moet er echt helderheid komen over de werkwijze van de verschillende inspecties. Departementen geven aan dat er stappen worden gezet, maar in de praktijk wordt dit nog niet zo ervaren. Voor wat betreft het systematischer vormgeven en inrichten van het integrale inspectietoezicht in het sociaal domein reageerde het kabinet dat deze verantwoordelijkheid kan worden opgepakt door de Inspectieraad. Dat vindt de TSD ‘meer van hetzelfde’ en daarmee weinig perspectiefvol. Politieke verankering is nodig om bestaande kaders te doorbreken en het in gang gezette proces verder te stimuleren. Vandaar de oproep aan de minister van BZK om de politieke verantwoordelijkheid naar zich toe te trekken. Zodat

9

Zie https://www.rijksoverheid.nl/documenten/brieven/2015/06/22/opdracht-tsd-codeverantwoord-marktgedrag. Pagina 13 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)

het integraal toezicht consistenter en intensiever en ook sneller vorm wordt gegeven. Met één benaderingswijze en uniforme governance. 

De TSD roept nadrukkelijk de minister van BZK op om de politieke verantwoordelijkheid te nemen voor het systematischer vormgeven en inrichten van het integrale toezicht in het sociaal domein.


Overigens horen we ook dat het gemeentelijk Wmo-toezicht niet of in beperkte mate van de grond komt. Een aantal gemeenten vindt het lastig scherp te krijgen waar de grens tussen landelijk en lokaal toezicht ligt en met welke kwaliteitseisen ze moeten werken. We dagen gemeenten uit een aantal koplopers de opdracht te geven om het beleid, proces en de eisen uit te werken in een lokaal toepasbaar model voor Wmo-toezicht. Uiteraard in afstemming met de cliëntorganisaties en aanbieders. En waar mogelijk met gebruik van standaarden en handreikingen die al ontwikkeld zijn.10 

De TSD daagt gemeenten uit een aantal koplopers de opdracht te geven om het beleid, proces en de eisen voor Wmo-toezicht uit te werken in een lokaal toepasbaar model.

Samenhang monitoring Ten aanzien van het drastisch en blijvend beperken van de administratieve lasten heeft het Rijk een voorbeeld functie. Het is niet voor niets dat de commissie een sterkere regie vraagt van de minister van BZK. Om de sturing richting departementen serieus ter hand te nemen, om een gestructureerde uitvraag en een gecontroleerde set aan gegevens te creëren - met een stringente bewaking op uitbreiding van de uitvraag - is het nodig dat de minister zijn opdracht om te komen tot één monitor sneller vorm gaat geven. Dit veronderstelt dat departementen én parlement zich bewust moeten zijn van de effecten van het gedrag als een ‘rupsje-nooit-genoeg’. Zo lazen wij met enige ongerustheid de brief van de leden van de vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken van 9 juni jl., waarin zij de minister van BZK informeert over de wijze waarop zij geïnformeerd wil worden. 11 Departementen en parlement, beheers reflexen om de onzekerheid te willen controleren met (meer) informatie. Bekijk kritisch wat wordt verstaan onder stelselverantwoordelijkheid, welke informatie daarvoor noodzakelijk is en richt daar de uitvraag op. Sluit aan bij elkaars en bestaande informatiebronnen en denk aan alternatieve vormen.  

De TSD vraagt de minister van BZK om zijn opdracht om te komen tot één monitor sneller vorm te geven. De TSD vraagt departementen én het parlement om kritisch te kijken naar welke informatie strikt noodzakelijk is om te voldoen aan de stelselverantwoordelijkheid en informatieplicht en daar de uitvraag op te richten. Sluit aan bij elkaars en bestaande informatiebronnen en denk aan alternatieven.

10

Zoals van de VNG (bijvoorbeeld het model basisset kwaliteitseisen), de Inspectie Gezondheidszorg, het Zorginstituut Nederland en kennisinstituten. 11 Zie http://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2015D21852.


Wat betreft de gemeentelijke informatie heeft de TSD in de vorige rapportage gemeenten aangesproken om gebruik te maken van de gemeentelijke monitor. Het kabinet onderschrijft dit belang in haar reactie en ook de VNG geeft aan zich maximaal in te zetten om het aantal aangesloten gemeenten spoedig te verhogen. Maar naar wij begrijpen is het aantal aangesloten gemeenten minimaal toegenomen. Half augustus stond de teller op 255. Daarom willen wij de oproep aan gemeenten met klem herhalen en de VNG uitdagen om het belang nog beter uit te dragen. Gemeenten verliezen geen autonomie door een efficiënte verantwoording. Het is wél randvoorwaardelijk om de administratieve lasten te beperken en om het lerend vermogen – door benchmark - te vergroten. 


De TSD roept nogmaals gemeenten op om gebruik te maken van één monitor: de gemeentelijke monitor.

Samenvattend Transformatie vraagt om tijd, ruimte en vertrouwen. Om verbinding, partnerschap en gedeelde verantwoordelijkheid. Om zelfreflectie en het (leren) accepteren dat we te maken hebben met verschillende culturen, dynamiek en werkelijkheden. De complexiteit is alleen te reduceren door deze verschillen te (er)kennen en van elkaar te leren. We benadrukken het belang van lokale en regionale dialoog waarbij vanuit een gedragen toekomstvisie wordt gewerkt aan manieren om ‘de weg er naar toe’ in te vullen. Samenwerking en een voortdurend en gelijkwaardig gesprek tussen partijen is de enige weg naar innovatie. Ook binnen de gemeentelijke organisatie en in de sociale teams. Het gaat niet om gemiddelde scores, om codes, om systemen. Het gaat om goede zorg en ondersteuning voor burgers die daar behoefte aan hebben, om mogelijk te maken wat nodig is. Onze adviezen uit deze rapportage op een rijtje. Maatwerk   





 

De TSD ziet winst in de organisatiebrede dialoog op casusniveau en over de werkwijze. Dit is nodig om verandering te bevorderen. Wijkteams: niet doen wat mogelijk is, maar mogelijk maken wat nodig is. De TSD roept raadsleden, wethouders en management op om wijkteams de ruimte te bieden en vertrouwen te hebben in de capaciteiten van de medewerkers. Om hun rol te nemen in het bevorderen van maatwerk en integraliteit, in het wegnemen van belemmeringen in lokale regelgeving of in de organisatorische en administratieve sfeer. De TSD pleit voor de verankering van het leervermogen van de wijkteams in ontwikkelen leersystemen, bijvoorbeeld met intervisie en peerlearning. Wijkteams: neem hierin het initiatief. Inhoudelijke kennis van zaken en inzicht in de problematiek bij het hoger management is nodig om (nieuwe) strategische keuzes te kunnen maken en een goede sparringpartner te kunnen zijn. De TSD adviseert kennis van Werk & Inkomen, inclusief schuldsanering, stevig te verankeren binnen sociale wijkteams. De TSD vraagt gemeenten na te denken hoe wijkteams op een vernieuwende manier hun eigen normen aan de hand van hun eigen praktijk kunnen (blijven) ontwikkelen. Intervisie en onderlinge reflectie aan de hand van praktijkvoorbeelden lijken daartoe een mogelijkheid. Pagina 15 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)

Rechtmatigheid 



De TSD roept contractpartijen op om op lokaal of regionaal niveau te zoeken naar passende en realistische oplossingen om rechtmatigheidsproblemen op de korte termijn te voorkomen. Dit in samenspraak met gemeenteraden en accountants. De TSD ziet voor de langere termijn een landelijk normenkader en een model controleprotocol voor de zorgsector als mogelijke oplossing. Dit traject heeft versnelling en een duidelijke keuze nodig. Het eigenaarschap hiervoor ligt bij partijen zelf. Dat wil zeggen bij gemeenten en aanbieders. Het Rijk kan als regisseur optreden om partijen te bewegen (sneller) tot afspraken te komen.


Problemen rond het declaratie- en betalingsproces  

De TSD roept gemeenten en aanbieders op te komen tot een oplossing voor de declaratie- en facturatieproblemen. Een onafhankelijke procesbegeleider kan helpen in een gecoördineerde aanpak en een versnelling van ingezette trajecten op landelijk niveau. De TSD vraagt de staatssecretaris van VWS hierop toe te zien.

Zorg voor jeugd 





 



Minder machtstaal en meer samenwerking is nodig om het onderlinge wantrouwen in de jeugdhulp te doorbreken en tot innovatie te komen. Daarvoor moet de nieuwe rol van opdrachtnemer en opdrachtgever worden aanvaard. Evenals een herdefiniëring van de professionele autonomie van de zorgverlener. De TSD roept gemeenten en de JGGZ-sector op deze nieuwe denken werkwijze te aanvaarden, waardoor ook oude administratieve systemen opgeruimd kunnen worden. De TSD roept gemeenten en aanbieders in de jeugdhulp op om het gesprek aan te gaan over de wachtlijstenproblematiek bij GGZ-instellingen en de dalende instroom bij de specialistische zorg. Analyseer de feitelijke situatie en benut het herschikkingsinstrument. Gemeenten moeten hier de regie nemen en de verwijsmogelijkheid via de huisarts erin betrekken. Om zicht te krijgen op de omvang van de verleende zorg en bijbehorende kosten stelt de TSD voor dat zorgaanbieders en gemeenten afspraken maken over het geven van informatie over de daadwerkelijk geleverde zorg aan het einde van een kalenderjaar (te beginnen met 2015) en de nog te verrichten zorg in het daaropvolgende jaar. De TSD vraagt medewerking van de staatssecretaris van VWS en de Nederlandse Zorgautoriteit om de DIS-informatie ten gevolge van de afgesloten DBC’s op 31 december 2014 ter beschikking te stellen aan gemeenten.

Samenhang tussen wmo, curatieve zorg en langdurige zorg 

Een stevig samenwerkingsverband tussen de zorgfinanciers is nodig voor de zorginfrastructuur, voor de cliënt en voor de belastingbetaler, op korte en lange termijn. De TSD roept zorgverzekeraars en zorgkantoren op om




samen met gemeenten de afstemming en samenwerking concreet praktisch vorm te geven. Ter stimulering van de samenwerking kan de staatssecretaris van VWS Nederlandse Zorgautoriteit vragen om vanuit haar reguliere toezicht bekijken of zorgverzekeraars en zorgkantoren voldoende aansluiting op samenwerking met gemeenten zoeken.

en de te en


Overgangsrecht 

De TSD adviseert om vast te houden aan de eerder vastgestelde termijnen van het overgangsrecht en deze niet te verlengen.

Monitoring en inspectietoezicht 



 



De TSD roept nadrukkelijk de minister van BZK op om de politieke verantwoordelijkheid te nemen voor het systematischer vormgeven en inrichten van het integrale toezicht in het sociaal domein. De TSD daagt gemeenten uit een aantal koplopers de opdracht te geven om het beleid, proces en de eisen voor Wmo-toezicht uit te werken in een lokaal toepasbaar model. De TSD vraagt de minister van BZK om zijn opdracht om te komen tot één monitor sneller vorm te geven. De TSD vraagt departementen én het parlement om kritisch te kijken naar welke informatie strikt noodzakelijk is om te voldoen aan de stelselverantwoordelijkheid en informatieplicht en daar de uitvraag op te richten. Sluit aan bij elkaars en bestaande informatiebronnen en denk aan alternatieven. De TSD roept nogmaals gemeenten op om gebruik te maken van één monitor: de gemeentelijke monitor.

Vierde rapportage In onze volgende rapportage zullen we bijzondere aandacht besteden aan de aansluiting van de participatiewet (en aanpalende wetgeving) op het zorgdomein. Daarin staat onder andere de vraag centraal hoe betaalde en onbetaalde participatie wordt bevorderd met het totaal aan mogelijkheden die gemeenten nu ter beschikking hebben. Verder willen we ingaan op het thema ‘vergroting lokale democratie’. We willen inzichtelijk maken dat met de decentralisaties een enorme ruimte is ontstaan om bestuur, organisatie en burger meer of anders met elkaar te verbinden en welke mogelijkheden die ruimte biedt. Hoogachtend,

Han Noten Voorzitter Transitiecommissie Sociaal Domein


BIJLAGE Datum 3 september 2015

Overzicht gesprekspartners leden TSD12

Kenmerk



Mevrouw A. van der Aa

Gemeente Boxtel



De heer F. van Abbema

zelfstandig adviseur



Mevrouw T. Abma

Vumc



De heer J. Akse

Vereniging van Drentse Gemeenten



Mevrouw S. Alders

Gemeente Zeist



Mevrouw R. van Altena

Gemeente Zaanstad



Mevrouw T. Ariaans

Gemeente Nijmegen



Mevrouw S. van Arum

Movisie



De heer M. van de Beek

Gemeente Leeuwarden



Mevrouw L. Belonje

USG People



De heer M. van den Berg

Tzorg



Mevrouw P. Bieringa

BNG Bank



De heer C. Blaauw

Gemeente Groningen



De heer P. Blokhuis

Gemeente Apeldoorn



De heer H. de Boer

Cooperatie Amaryllis



Mevrouw T. de Bloois

Gemeente Delft



De heer L. van Borssum Waalkes

Roads



De heer J. van den Bos

Inspectieraad, inspectie SZW



De heer J. Broumels

Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten



Mevrouw P. van der Brug

UWV



Mevrouw E. de Bruin

Gemeente Leeuwarden



De heer S. Bruinsma

Gemeente Leeuwarden



De heer E. van der Burg

Gemeente Amsterdam

12

Het betreft hier een overzicht van alle gesprekspartners sinds het aantreden van de commissie. Vertegenwoordigers van departementen, VNG, IHLZ en TAJ zijn hierin niet opgenomen, evenals personen/organisaties die het secretariaat van de TSD heeft gesproken. Pagina 18 van 23 pagina’s (inclusief voorblad)



Mevrouw R. van Cadsand

Gemeente Utrecht



De heer F. Candel

Intermetzo



De heer P. de la Chambre

's Heeren Loo



De heer S. Czyzewski

Antes



De heer N. Dam

Bureau HHM



De heer E. Damen

Cordaan



Mevrouw E. Dansen

Gemeente Gorinchem



De heer J. Deuten




Mevrouw H. van Diermen

Spirit jeugd- en opvoedhulp



De heer M. van Eck

ActiZ



De heer B. Eigeman

Programma Betrouwbare Publieke Gezondheid



De heer J. Eigeman




De heer A. Ekhart

Gemeente Leeuwarden



Mevrouw H. Engels

Gemeente Deventer



De heer R. den Uyl

Radar



De heer A. Faro

Gemeente Gorinchem



De heer M. Fluitman

Gemeente Zeist



De heer J. Fraanje

Gemeente Boxtel



De heer H. Freije

Gemeente Gorinchem



De heer B. Frings

Gemeente Nijmegen



De heer G. Frische

Gemeente Echt-Susteren



Mevrouw H. Garmouhi

Buurt M/V



De heer L.J. Gebben

Gemeente Barendrecht



Mevrouw J. Geel

GGZ Nederland



De heer T. Gelissen

Gemeente Brunssum



De heer D. Giltay Veth

DGV Creatieve Impulsen BV



Mevrouw C. Graafland

Gemeente Zeist



De heer T. Groeliker

Gemeente Nijmegen





De heer G. Groeneveld

Bizob



De heer R. de Groot

Gemeente De Wolden



Mevrouw M. Haagh

Gemeente Breda



De heer R. Hartogh Heys

Gemeente Deventer



Mevrouw T. Heeren

GGz Centraal



De heer A. Hendrikse

Zelfstandig adviseur



De heer D. Hettinga

Reik



De heer A. Hiemstra

Gemeente Hoogeveen



De heer P. Hilhorst

Publicist / ondernemer



Mevrouw M. van den Hoed

Samenwerkingsverband Sociaal Domein Friesland



De heer W. Hoven

Significant



De heer W. van Ittersum

Gemeente Utrecht



De heer S. Jansen

Gemeente Zeist



Mevrouw L. Jansz

Gemeente Zeist



De heer J. de Jonge

Gemeente Vlissingen



De heer H. de Jonge

Gemeente Rotterdam



De heer L. Jongen

Gemeente Kerkrade



De heer S. Jongepier

Gemeente Middelburg



Mevrouw M. Jongerius

Gemeente Utrecht



De heer E. Jongsma

Algemene Rekenkamer



De heer Z. Jongstra

TSN



De heer W. Juurlink

Alliade



De heer H. Kamps

Jeugdzorg Nederland



Mevrouw K. Kervezee

Commissie innovatie zorgberoepen en opleidingen



De heer J. Kleijburg

Gemeente Almere



De heer S. Klein

Gemeente Amsterdam



De heer J. Klienbannink

Gemeente Súdwest-Fryslân



Mevrouw L. van der Kooij

Gemeente Haarlem





De heer H. Kouwenhoven

Cordaan



De heer W. Kooistra

Gemeente Opsterland



Mevrouw C. Kroezen

Gemeente Amsterdam



De heer M. de Krosse

CIZ



De heer H. van der Laan

Gemeente Noordenveld



De heer L. Lablans

CNV



De heer J. van der Lans

Publicist / ondernemer



Mevrouw B. Lahuis

Karakter Kinder- en Jeugdpsychiatrie



Mevrouw M. van Leeuwen

Gemeente Zoetermeer



De heer W. van Leeuwen

Gemeente Utrecht



Mevrouw G. Leijenhorst

Gemeente Zeist



De heer R. Liefers

Samenwerkingsverband Sociaal Domein Friesland



Mevrouw K. Louwes

Berenschot



Mevrouw L. Lubberman

BMC



De heer L. Manders

Samenlevingswerk / De Zuiderling



Mevrouw L. van Meeteren

Hilverzorg



Mevrouw M. Middendorp

Gemeente Alphen a/d Rijn



Mevrouw A. Mikulic

Deloitte



De heer J. Muller

Stichting Arkin



Mevrouw E. Nicolai

Reik



De heer G. van Nijendaal

Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv)



Mevrouw I. Nooijen

Gemeente Dalfsen



De heer J. van den Oever

Fundis



De heer A. Ogink

KPMG Plexus



De heer J. Olthof

Gemeente Zaanstad



De heer J. Onland

Gemeente Eindhoven



Mevrouw M. van Oostveen

Gemeente Deventer



De heer M. van Oosterhout

Gemeente Drimmelen





Mevrouw B. den Outer

JB Lorenz



De heer R. Paas

Divosa



De heer F. Paling

UWV



Mevrouw M. Pauwels

Gemeente De Wolden



De heer B. Peek

Stichting De Grasboom



De heer P. Pennekamp

Inspectieraad



De heer P. Poortvliet

Gemeente Vlissingen



Mevrouw C. Rijsdijk

CuraMare Middelharnis



Mevrouw J. Santema

Gemeente Súdwest-Fryslân



Mevrouw M. Schonewille

Vilans



De heer G. Schonfeld

Gemeente Boxtel



Mevrouw R. Schoorl

Movisie



Mevrouw J. de Schutter

Tzorg



De heer A. Smit

Gemeente Assen



Mevrouw M. Smitsmans-Burhenne

Gemeente Roermond



Mevrouw W. Springeling

Porthos



Mevrouw M. Stadlander



De heer G. Sterkenburg

Gemeente Almelo



Mevrouw A. Steverink

Gemeente Boxtel



De heer K. Stoter

Verian



De heer D. Stuurman

Gemeente Zaanstad



De heer J. Telgen

Universiteit Twente



De heer T. Thissen

UWV WERKbedrijf



Mevrouw T. Tom

Gemeente Utrecht



De heer W. Touw

KPMG Plexus



De heer M. van der Vaart

Gemeente Zeist



De heer A. Vader

Gemeente Vlissingen



De heer J. Varkevisser

Gemeente Zeist





Mevrouw M. Vennevertloo

Algemene Rekenkamer



Mevrouw A. Verblakt

Gemeente Sittard-Geleen



Mevrouw H. Verhoef

Gemeente Gorinchem



Mevrouw R. Verhoeven

Gemeente Boxtel



De heer A. Visser

Algemene Rekenkamer



Mevrouw H. Vlieg

Gemeente Assen



De heer G. van der Vlies

Gemeente Hendrik Ido Ambacht



Mevrouw M. Voogt

Gemeente Almelo



De heer G. Vos

Gemeen Hoogeveen



De heer R. van Vugt

Deloitte



Mevrouw M. Wagenmakers

Vereniging van Friese Gemeenten



De heer J. Wallage

Raad voor het Openbaar Bestuur



De heer S. van de Weerd

Gemeente Rotterdam



De heer J. Weggemans

Gemeente Enschede



De heer P. Wesdorp

What Works BV



De heer N. van Wijk

Gemeente Rotterdam



De heer A. Willems

Gemeente Maastricht



De heer J. Wisse

Gemeente Vlissingen



De heer A. Witlak

Kafkabrigade



Mevrouw K. Zeeman

Stichting Humanitas



De heer D. Zijlmans

EY



De heer P. van Zutphen

Gemeente Heerlen



De heer R. Zwart

Verian



3 by 2 Casusboek sociale wijkteams.pdf

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninklijksrelaties

Programma Gemeenten van de Toekomst

Transitiecommissie Sociaal Domein

Mogelijk maken wat nodig is

Mogelijk maken wat nodig is 17 casussen uit de dagelijkse praktijk van sociale wijkteams



P2

…

Voorwoord Beste lezer Wij, de leden van de Transitiecommissie Sociaal Domein (TSD), zijn ervan overtuigd dat als je wilt weten of er echt sprake is van een transformatie in het sociaal doemein, dat je dan naar de dagelijkse praktijk moet kijken. Daar moet het gebeuren. Daarom beschrijven we in dit e-book verschillende casussen.1 Deze zijn illustratief voor waar sociale wijkteams, burgers en aanbieders van zorg en ondersteuning mee worstelen en waar ze trots op zijn. Het is een greep uit de vele verhalen uit de praktijk van de decentralisaties. Daarbij gaat het iedere keer weer om wijkteams en professionals die alles op alles zetten om de opdracht van de decentralisaties: “een gezin, een plan, een regisseur”, waar te maken.

1

We kiezen bewust voor casussen waarin de optimale maatwerkoplossing wordt belemmerd omdat men tegen grenzen aan loopt. Of dat in ieder geval zo ervaart. Dat kunnen financiële grenzen zijn, grenzen die te maken hebben met wetten, regels of protocollen of grenzen die te maken hebben met samenwerking, cultuur, kennis, organisatie. Een aantal casussen omschrijft daarentegen juist een situatie waarin maatwerk heeft bijgedragen aan een oplossing. Een oplossing die vóór de decentralisaties misschien niet werd gezien of niet mogelijk was. Van de casussen kan geleerd worden, ze zeggen niets over het al dan niet functioneren van het nieuwe stelsel en/of de wijkteams in algemene zin. De casussen zijn veelal in opdracht van de TSD uit de praktijk verzameld en

opgeschreven door Jos van der Lans en Pieter Hilhorst. Een aantal is op ons verzoek opgeschreven door personen uit ons netwerk en door medewerkers van de wijkteams die we hebben bezocht. Deze bezoeken waren voor ons erg leerzaam, ze gaven ons veel inzicht in de praktijk. De energie, de samenwerking en de creativiteit bij het zoeken naar maatwerkoplossingen voor mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben was inspirerend. Veel leesgenot. Er is één constatering die ik op voorhand wil meegeven. Integraal werken, in samenhang maatwerk leveren aan mensen die dat nodig hebben, is niet mogelijk zonder de bereidheid tot samenwerken en over de eigen grenzen heen te kijken. Daar lijkt het in de praktijk nog wel eens aan te ontbreken. Onze boodschap is dan ook; niet alleen doen wat kan, maar samen mogelijk maken wat nodig is. Doe er uw voordeel mee! Han Noten, Voorzitter TSD

De casussen zijn, met uitzondering van casus 13 en 15, zo opgeschreven dat zij niet te herleiden zijn tot bestaande personen en instanties.



P3

…

Inhoudsopgave Op titel 1. Wanbetaler zorgverzekering | P5 2. Geen grondslag voor financiering | P8 3. Rekening doorschuiven | P11 4. Strikte toepassing Participatiewet | P14 5. Overgangsrecht verstopt voorziening | P16

6. Wie is verantwoordelijk | P18 7. Bijzondere bijstand als belemmering | P20 8. Niks verdienen, wel een kostendelersnorm | P22 9. CJIB als belemmering | P24 10. Met spoed naar een andere gemeente | P26 11. Privacy en de strijd over de toegang | P28

12. Het escalatiemodel | P31 13. Organiseer vitale coalities | P33 14. Problemen op alle leefgebieden aanpakken | P35 15. Gemeente werkt zichzelf tegen | P38 16. Slapende Wajongers | P41 17. Bijstand en regels | P43

Op thema

Samenwerking

Schulden

Privacy

Participatie Wet

Overgangsrecht

Eigen kracht

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17

1, 3, 7, 9, 14, 15

11

1, 4, 7, 8, 14, 16, 17

5

13, 15

De Rode draden Casussen

Mogelijk Casus Sociale maken wijkteams wat nodig is

P46 → P49


P4

…

1. Wanbetaler zorgverzekering Bijzondere bijstand en de lange arm van het rijk Bart is 43 jaar. Toen Bart 17 was, is hij aan het werk gegaan bij een grote supermarktketen. Hij heeft zich in de loop der jaren opgewerkt van vakkenvuller tot rayonmanager. Tijdens zijn werk ontmoette Bart Chantal. Met haar stapte hij in 2008 in het huwelijksbootje. Een jaar later kochten Bart en zijn vrouw een huis. Het echtpaar heeft 2 kinderen, Sander (12 jaar) en Samantha (9 jaar).

Als gevolg van een grote reorganisatie raakten Bart en Chantal in 2010 hun baan kwijt en zijn sindsdien aangewezen op een uitkering. Zij waren ervan overtuigd dat ze snel weer werk konden vinden. Niet dus. Twee jaar later moeten ze hun woning verkopen, met een restschuld van €25.000,-. In de gemeente A. huren ze een sociale huurwoning, te klein voor een gezin met twee kinderen, maar ze hadden geen keuze. Zij solliciteerden op alle vacatures die maar voorbij kwamen. Uiteindelijk lukte het Chantal als eerste een baan te vinden. Zij kon fulltime aan de slag. Dit leverde behalve opluchting wonderlijk genoeg ook nieuwe stress op, omdat Bart niet wist hoe hij hiermee om moest gaan. De spanningen in het gezin lopen hoog op en medio 2014 besluit Chantal dat het genoeg is. Zij wil scheiden en verlaat samen met de kinderen de echtelijke woning.


Bart belandt in een diepe depressie. Hij krijgt antidepressiva, raakt aan de drank en begint te gokken, waardoor hij zijn administratie verwaarloost. Het gevolg is dat er achterstanden ontstaan in de betaling van de vaste lasten. Een huisuitzetting lijkt onafwendbaar. Tijdens de rechtbankbehandeling van de echtscheiding realiseert Bart zich dat Chantal niet van plan is om hun kinderen bij hem weg te houden. Zij wil co-ouderschap op voorwaarde dat Bart hun kinderen een veilige en gezonde leefomgeving kan aanbieden. Bart besluit hierop dat het tijd wordt om zichzelf te herpakken. In februari 2015 meldt Bart zich bij het wijkteam van de gemeente A.


5

1. Wanbetaler Zorgverzekering

Samen met Bart stelt de wijkcoach een plan op. Uitkeringen en toeslagen worden op orde gebracht, betalingsregelingen worden afgesproken, de stadsbank neemt de schuldsanering ter hand. Bart wordt aangemeld voor een zorgtraject bij een verslavingskliniek en hij begint aan een re-integratietraject. Eind mei zijn alle trajecten opgestart. Bart doet met overgave mee aan het reintegratietraject. Hij is ook een paar keer uitgenodigd voor sollicitatiegesprekken,


zonder resultaat. Volgens Bart komt dat mede door zijn zeer slechte gebit, dat hij dramatisch heeft verwaarloosd tijdens zijn periode van drankgebruik. Hij wil daarom zijn gebit laten herstellen. Bart neemt contact op met zijn zorgverzekeraar om te informeren naar de kosten en vergoedingen. Helaas, omdat Bart tijdens zijn depressie de premie van zijn ziektekostenverzekering niet heeft betaald, heeft zijn zorgverzekeraar hem als wanbetaler aangemeld bij het Zorginstituut en is de aanvullende verzekering van Bart

beëindigd. Bart is nu alleen verzekerd volgens de basisverzekering en die vergoedt geen tandartskosten. Wat nu? Bart doet na een suggestie van de wijkcoach een beroep op bijzondere bijstand. Helaas voor Bart wordt de aanvraag afgewezen. De kosten kunnen namelijk niet als ‘noodzakelijk’ worden aangemerkt volgens de bijzondere bijstand; anders zouden ze wel via de basisverzekering worden gedekt. Daarnaast kan Bart zich, volgens de


P6

1. Wanbetaler Zorgverzekering

gemeente, aanvullend verzekeren en zo voor een vergoeding via de zorgverzekeraar in aanmerking komen. Deze aanvullende verzekering wordt als ‘een voorliggende voorziening’ aangemerkt. Maar Bart kan zich niet aanvullend verzekeren zolang er nog sprake is van een betalingsachterstand bij de zorgverzekeraar. Daarbij gaat het niet alleen om achterstallige premies, maar ook de bestuursrechtelijke boete die daar bovenop is gekomen. Bart beschikt over onvoldoende financiële draagkracht om deze schuld ineens weg te werken.

Vervolgens heeft Bart op advies van zijn wijkcoach bij de gemeente een aanvraag bijzondere bijstand ingediend voor de betalingsachterstand bij de zorgverzekeraar.

DUIDING Bart moet voorlopig met een rottend gebit aan een baan zien te komen. Wellicht dat hij nog een beroep kan doen op een lokaal ‘bijzondere noden’-fonds. Maar vooralsnog zit hij vast in een uitkering. Dat de kosten daarvan vele malen hoger kunnen zijn dan de tandartsrekening is een maatwerkafweging die – ondanks de decentralisaties - de gemeente zelf niet gemakkelijk kan maken. Onzekerheid over wat nu wel en wat niet mag leidt tot terughoudendheid bij gemeenten om op basis van goede argumenten maatwerk te leveren, zelfs als ze daardoor kunnen aantonen dat ze door het inzetten van bijzondere bijstand kosten kunnen besparen. De decentralisaties zijn geënt op de veronderstelling dat gemeenten beter maatwerk kunnen leveren. De consequentie daarvan zou moeten zijn dat hun beleidsvrijheid om op basis van eigen overwegingen bijzondere bijstand te verlenen daarmee evenredig toeneemt en zij niet ‘bestraft’ worden als zij dit instrument effectief inzetten om er maatwerk mee te kunnen leveren en mogelijk kosten te besparen. Daar heeft de gemeente zelf de hand in, want de wet biedt de nodige vrijheid voor gemeenten om nadere regels te stellen rond bijzondere bijstand. Binnen nogal wat gemeenten lijkt een cultuur van risicomijdend gedrag het vooralsnog te winnen van de houding van kansen-zoeken. Oplossing zou zijn om een lokale re-integratieverordening vast te stellen, waarin de visie en doelstellingen van de gemeente helder zijn verwoord en welk instrumentarium daarvoor wordt ingezet. Daarnaast zijn meerdere gemeenten in de weer gegaan om 'by-passes' in de vorm van vrij inzetbare middelen te vinden om de geschetste problemen op te lossen. Zo experimenteert een aantal gemeenten met vrij inzetbare budgetten voor de wijkteams om dit type problemen het hoofd te bieden.

Maar ook deze aanvraag wordt door de gemeente afgewezen, omdat op grond van de Participatiewet geen bijstand kan worden verstrekt voor schulden. Daarbij geldt als extra grond voor de afwijzing dat de gemeente vreest bij controle door de accountant op de rechtmatigheid van de uitgaven op de vingers getikt te worden. Met de nodige gevolgen in het geval dat de gemeente een beroep moeten doen op een Vangnetuitkering van het Rijk wegens een tekort op het bijstandsbudget.



P7

…

2. Geen grondslag voor financiering Een gemeente zou alles moeten betalen Patricia (18) en Michel (19) zijn beiden verstandelijk beperkt, zij heeft een IQ van 69 en hij van 73. Zij heeft een problematische geschiedenis met pleeggezinnen en jeugdzorginstellingen en is nu zwanger. Hij heeft een al even problematische geschiedenis, waarin hij ook al voor de nodige criminaliteit is veroordeeld en wordt nu vader.

De verloskundige maakt zich ernstig zorgen of het stel voldoende is toegerust voor het komende ouderschap en heeft het gezin aangemeld voor ambulante behandeling.


In overleg met Veilig Thuis meldt zij Patricia en Michel aan voor een screening bij een bovenregionale expertisecentrum in gemeente B., dat gespecialiseerd is in problemen van (toekomstige) ouders met een licht verstandelijke beperking. Aan de hand van een tiendaagse screening zijn ook Patricia en Michel ervan overtuigd dat zij bij deze zorgaanbieder de goede plek hebben gevonden om zich voor te bereiden op hun toekomstig ouderschap en er eventueel ook de eerste periode na de geboorte ondersteuning te kunnen vinden. Het betreft hier een zorgaanbieder waar jongeren/jong volwassenen/jonge gezinnen met vergelijkbare problematiek (dat wil zeggen: licht verstandelijke beperking en een IQ tot 80) naartoe worden doorverwezen door gezinsvoogden, jeugdbescherming en jeugdzorginstellingen. Zij biedt hulpverlening die letterlijk dichtbij komt. De deelnemers verhuizen voor een periode van tenminste een half jaar naar een woning in de gemeente B. Daar heeft een woningcorporatie elf woningen ter beschikking gesteld die als zelfstandige woonruimte gehuurd worden. Wonen en zorg worden op deze manier bewust gescheiden, vooral ook om de betrokken jongeren zoveel mogelijk de regie over hun eigen leven te laten houden.


P8

2. Geen grondslag voor financiering

Patricia en Michel moeten zich, om een huurcontract te kunnen krijgen, inschrijven bij de gemeente B. Door intensieve training, begeleiding en behandeling wordt in die periode samen met de gezinnen aan ‘goed genoeg’ ouderschap gewerkt, waarbij de gemiddelde begeleiding 16 uur per week is. Per half jaar kost deze begeleiding/behandeling zo’n €37.000,-. Na 1 januari blijkt in de praktijk de financiering voor een gezin met meervoudige problematiek er bepaald niet eenvoudiger op te zijn geworden. De AWBZ is ‘verdeeld’ over de WMO (toegang


via gemeenten), ZVW (toegang via de huisarts) en WLZ (toegang via zorgkantoor en CIZ). De zorgaanbieder is opgezet als een behandelcentrum en meent dus (voor een deel van de kosten) aanspraak te kunnen maken op financiering via de ZVW. Het zorgkantoor en CIZ volgen deze redenering niet. Zij stellen dat de psychische problematiek ‘bovenliggend’ is, waardoor niet de ZVW maar de WMO geldt als financiële grondslag. Het gaat hier in hun ogen om ‘wonen met intensieve zorg/begeleiding’ en daarvan is afgesproken dat het WMO-zorg is. De instelling moet zich dus melden bij de gemeente.


P9

2. Geen grondslag voor financiering

DUIDING Het uitgangspunt van deze zorgaanbieder is dat mensen gedurende de begeleiding en behandeling hun zelfstandigheid zoveel mogelijk in stand houden. Daartoe huren zij zelfstandig de woning. Voor huurcontracten, uitkeringen en huurtoeslagen moeten zij ingeschreven zijn bij de huisvestende gemeente. Door de behandeling te definiëren als WMO-zorg is de consequentie daarvan dat de gemeente B. alle kosten zou moeten dragen. Bij elf woningen gaat het dan alleen al voor de professionele begeleiding (en dus afgezien van mogelijke uitkeringen) om een bedrag dat jaarlijks fors in de papieren loopt, terwijl de betrokken cliënten er maar tijdelijk wonen. Na het traject bij de zorgaanbieder keren zij terug naar de oorspronkelijke of een andere woonplaats. Kortom, omdat de woningen toevallig op gemeentegrond van B. staan, zou deze gemeente daardoor financieel buitenproportioneel belast worden. Daar voelt de gemeente begrijpelijkerwijs niets voor. Maar andere gemeenten kunnen niet bijdragen omdat zij niet zonder meer zorg kunnen betalen voor en uitkeringen kunnen toekennen aan mensen die niet langer in de gemeente woonachtig zijn.


De zorgaanbieder zou geholpen zijn als het vanzelfsprekend zou zijn om in deze gevallen tot een gezinsindicatie te komen, waar de financiering door verschillende bronnen zou kunnen worden gevoed. Voor zover het een ggzbehandeling betreft, zou deze gefinancierd kunnen worden vanuit de ZVW, terwijl de gemeenten waar de mensen woonachtig zijn een financiële bijdrage kunnen leveren voor begeleiding en uitkeringen. Zo zou maatwerk voor deze categorie jongeren/jongvolwassenen mogelijk worden. Voor zo’n totaalpakket is veel te zeggen, omdat de instelling immers geen individuen behandelt, maar het hele gezin. Er is op zichzelf niets dat zo’n samengestelde indicatie in de weg staat, maar in de praktijk blijkt deze heel moeilijk te realiseren. Het zou het resultaat moeten zijn van collectieve welwillendheid, maar die ontbreekt. De ‘betalende’ partijen houden de boot af, verwijzen naar elkaar en er is geen vanzelfsprekende plek of een ‘commissie moeilijke gevallen’ waar knopen kunnen worden doorgehakt. Het gevolg is wel dat de zorgaanbieder, die een vorm van begeleiding en behandeling biedt die op veel waardering kan rekenen en simpelweg niet per gemeente georganiseerd kan worden, in een lastiger pakket is komen te zitten, met de nodige bedrijfsvoeringrisico’s.

Transitiecommissie Sociaal Domein P10

…

3. Rekening doorschuiven Geen woning vanwege huurschulden Het gezin G. te C. wordt in september 2014 ontruimd wegens huurschulden. Man en vrouw van Marokkaanse afkomst, drie kinderen. De schulden zijn veroorzaakt door gokgedrag van de man en bedragen €6000,- Het uitgezette gezin heeft eerst een tijdje in Marokko gezeten en zijn vervolgens via het sociaal wijkteam op een camping terecht gekomen, wat zeker voor de kinderen geen goede situatie is. Ouders hebben een echtscheiding


aangevraagd, vader woont weer in gemeente C., moeder komt uiteindelijk bij de regionaal georganiseerde crisisopvang in de naburige gemeente D. terecht en geeft daar te kennen zelfstandig verder te willen. In gemeente C. kan zij niet terecht omdat er een huurschuld open staat en de corporatie als regel heeft dat mensen met huurschuld niet in aanmerking komen voor een woning. Het feit dat vader heeft gemeld na de scheiding de schuld op zich te willen nemen, is voor de corporatie geen reden om nu al mee te werken. Voordat de scheiding formeel kan worden, moeten er papieren uit Marokko komen, en tot dan kan de corporatie niks betekenen.

De moeder kan drie maanden op de crisisopvang blijven, dus haar begeleidster neemt direct actie in de richting van de gemeente D. Kan de moeder daar met urgentie niet in aanmerking komen voor een woning, is haar vraag.


3. Rekeningen doorschuiven

In D. buigt een gemeentelijke regiegroep zich over de aanvraag. Zij gaat met de vrouw en met de drie betrokken hulpverleners (een van de crisisopvang, een van het sociaal wijkteam te C. en een van een gespecialiseerde instelling) in gesprek. De vrouw spreekt niet of nauwelijks Nederlands, kan niet fietsen, moet nog beginnen met inburgeren - zij is in feite geheel geïsoleerd. Ze wil wel werken, zegt ze, maar één blik op de drie kleine kinderen en de nauwelijks communicatieve vrouw maakt duidelijk dat dit wel eens een heel lang traject kan worden.



3. Rekeningen doorschuiven

Toch zegt gemeente D. toe om na te gaan wat de mogelijkheden zijn. Maar naarmate de betrokken ambtenaar de casuïstiek scherper tot zich door laat dringen, realiseert hij zich dat de gemeente op deze manier iemand inwoner van de gemeente maakt die vermoedelijk jarenlang een stevige kostenpost oplevert.

Een voorzichtige schatting dat de vrouw zeker de komende tien jaar gebonden zal zijn aan een bijstandsuitkering betekent dat de gemeente ongeveer voor een kwart miljoen euro aan kosten zal hebben.

DUIDING Zonder dat hier sprake is van opzet dreigt de ene gemeente hier een andere met stevige kosten op te zadelen. Doordat een openstaande huurschuld en de regels van de woningcorporatie de voortgang in de eigen stad blokkeert, het sociale wijkteam hier geen oplossing voor kan vinden en de regionaal georganiseerde crisisopvang volgens haar prestatieafspraken binnen drie maanden het gezin moet laten uitstromen, zoekt de begeleider een plek in de gemeente waar de opvang gevestigd is. Of dat de beste oplossing is, is een vraag die in het sociaal wijkteam niet speelt. Of de blokkade van de huurschuld niet op een creatieve wijze kan worden opgelost in gemeente C. is een mogelijkheid waar niet echt over nagedacht wordt. Bijna onmerkbaar wordt zo de rekening richting een andere gemeente geduwd. Dat mechanisme beloont in zeker opzicht tekortschietende ondersteuning in de gemeente waar het probleem is ontstaan. Er is natuurlijk wel een oplossing, beseft men in gemeente D. Als D. de huurschuld betaalt of op enigerlei wijze regelt dat daarin wordt voorzien, is het belangrijkste obstakel opgelost om in de woonplaats C. een oplossing te zoeken. Die oplossing zou de gemeente D. op termijn een kleine kwart miljoen schelen, maar iedereen ziet dat als een ongebruikelijke stap. Zo zou immers iedereen met huurschuld in C. via de band van gemeente D. een garantiestelling voor zijn huurschuld binnen kunnen tikken. Dat beseffen de wethouders van C. en D. ook en zij treden met elkaar in overleg om een elegante oplossing te zoeken. Onderdeel daarvan is dat zij de corporaties in hun regio aanspreken op het feit dat zij met hun rigide afwijzing van mensen met een huurschuld de gemeente nodeloos op kosten jagen. Daar moeten nieuwe prestatieafspraken over worden gemaakt.

En dat alleen om de reden dat de vrouw vanwege een openstaande huurschuld niet in haar oude woonplaats terecht kan. Dat voelt niet goed. De man en de vrouw zijn in goede harmonie aan het scheiden, de man blijft een rol spelen in de opvoeding van de kinderen en woont in C., dus ook om die reden is een verhuizing naar een andere gemeente niet voor de hand liggend.



4. Strikte toepassing Participatiewet 18-jaar grens als onneembare barrière Thomas is 17 jaar en zit in zijn laatste jaar van het Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO). Hij wordt in september 18 jaar, maar heeft in juni zijn hoogst haalbare startkwalificatie gehaald. Volgens zijn begeleiders op school zou Thomas prima uit kunnen stromen naar (beschermde) arbeid, met op termijn mogelijk een garantiebaan.

Daarvoor moet hij begeleid worden, waarvoor de Participatiewet een passend instrumentarium levert. Maar daarvoor moet hij wel 18 jaar zijn, aldus de gemeente, en dat is hij niet.


Dus vangt Thomas bot bij de Dienst Werk & Inkomen. Thomas dreigt daardoor in een gat van ruim drie maanden te vallen. Dat lijkt niet veel, maar drie maanden thuis zitten is volgens de school voor Thomas meer dan riskant. De school heeft hem een basisstructuur geboden, een soort levensritme, en als dat weg valt is de kans verre van denkbeeldig dat hij dat kwijt raken en is voor hem de verleiding om allerlei vormen van grensoverschrijdend gedrag te vertonen moeilijk te weerstaan. En voordat dat weer gecorrigeerd is en er een nieuwe basisstructuur ontstaat zijn we snel een jaar verder. De school gaat op zoek naar een alternatief. Bij een tweetal voorzieningen voor kwetsbare jongeren in de regio wordt hij niet aangenomen omdat hij volgens deze instanties niet in staat zou zijn om binnen een half jaar uit te stromen naar de reguliere arbeidsmarkt, wat op zichzelf een bijzondere contra-indicatie is voor voorzieningen die juist gericht zijn op kwetsbare jongeren.


4. Strikte toepassing Participatiewet

De Dienst Werk & Inkomen houdt vol niks voor hem te kunnen doen, zolang hij geen 18 is, maar verwijst hem door naar het UWV om daar een WAJONG aan te vragen. Aangezien het advies van het VSO is dat Thomas (beschermde) arbeid kan verrichten, geeft het UWV aan dat het zinloos is om een WAJONG aan te vragen en verwijst weer naar de gemeente. Thomas en zijn ouders willen ook geen WAJONG. Uiteindelijk oppert de gemeente de mogelijkheid om binnen het kader van de WMO een indicatie voor dagbesteding aan te vragen, zodat er een traject richting begeleid werken ingezet kan worden. Maar voor het niveau van deze dagbesteding is Thomas eigenlijk weer te goed.

DUIDING Omdat de Participatiewet niet wordt toegepast, wringt de gemeente zich in bochten om een andere ‘regime’ (de WMO) aan te spreken om Thomas een aansluiting te bezorgen op de jarenlange investering van het VSO. Ontschotting blijkt in de praktijk ver weg. Regels gaan boven improvisaties. In het geval van Thomas levert dat een suboptimale oplossing op. Waar de decentralisatie en het ongedeeld budget gemeenten de mogelijkheid biedt om kokers te doorbreken, blijkt de daarvoor benodigde bestuurlijke en ambtelijke creativiteit in de praktijk (nog) niet te kunnen worden opgebracht. Gemeenten moeten dit durven in te zien en daar anders naar willen kijken. De oplossing is volgens het VSO dat voor elke jongere die aan zijn laatste jaar begint in het speciaal onderwijs een plan van aanpak wordt gemaakt met alle betrokken partijen (VSO, participatiemedewerkers gemeente, sociale wijkteams, beschutte werkvormen) over het vervolgtraject, zodat het VSO niet met zijn jongeren moet leuren, maar voor een warme overdracht kan zorgen en de financiering op maat kan worden gesneden. Uiteraard kan een gemeente er ook voor kiezen om jongeren onder de 18 jaar die geen bijstand ontvangen een re-integratievoorziening aan te bieden (al dan niet aan de hand van een gezamenlijk plan van aanpak). Dit kan worden vastgelegd in de lokale verordening.



…

5. Overgangsrecht verstopt voorziening Blijven zitten waar je zit

Dennis is 25 jaar. Hij kampt met een verstandelijke beperking en verblijft in een voorziening Beschermd Wonen. Hij heeft sinds een half jaar een beschutte werkplek bij een distributiebedrijf gekregen, waardoor hij aanmerkelijk steviger in zijn schoenen is komen te staan. Zijn begeleiders zijn van mening dat het tijd is om langzaam te gaan werken aan een volgende stap, richting zelfstandig wonen.


De RIBW-instelling neemt contact op met het sociaal wijkteam of zij hierin begeleiding kunnen bieden. Dat team wil daarover graag met Dennis en zijn ouders in gesprek om te kijken wat een passend traject is.

De instelling neemt dit op met Dennis en zijn ouders. Die reageren ronduit afwijzend. Zij willen juist nu het zo goed gaat dat Dennis blijft wonen waar hij nu woont, er is voor wat betreft Zorg in Natura (ZIN) immens nog een geldige indicatie tot in 2018.


5. Overgangsrecht verstopt voorziening

DUIDING Voor Beschermd Wonen geldt een overgangsrecht van vijf jaar. Tijdens het overgangsrecht houdt men recht op de zorg die in de AWBZ-indicatie staat (Beschermd Wonen met bijbehorende ondersteuning). Voor Beschermd Wonen kan het overgangsrecht tot 1-1-2020 duren, tenzij, zoals bij Dennis het geval is, de einddatum op de AWBZ-indicatie eerder is. Dan stopt het overgangsrecht op de einddatum die op de indicatie staat. Het overgangsrecht is erop gericht om onzekerheid en onnodige onrust te voorkomen bij kwetsbare mensen die vaak toch al kampen met psychiatrische problemen of andere beperkingen. Tegelijkertijd is de begeleiding er in toenemende mate op gericht om mensen zelfstandig te laten wonen. Het overgangsrecht helpt daar niet altijd bij. Het bevriest als het ware de bestaande situatie en dwarsboomt het streven om een stap verder richting zelfstandigheid te maken. De consequentie daarvan is dat de doorstroom/uitstroom in deze voorziening stagneert. Dat doet zich in meerdere voorzieningen Beschermd Wonen voor. Mensen zijn – begrijpelijkerwijs - bang voor onzekerheden, houden vast aan waar ze recht op hebben en blijven liever zitten waar ze zitten. Binnen veel van deze voorzieningen is dit ook het verhaal dat bewoners en hun naasten (familieleden, ouders) onderling uitwisselen: ‘kijk uit, ze proberen je weg te werken, maar dat kan helemaal niet, want je hebt er recht op’. Het gevolg is dat juist mensen die toe zijn aan een volgende fase van een traject (meer zelfstandigheid) de hakken in het zand zetten en niet willen meewerken. Resultaat: het systeem verstopt.



…

6. Wie is verantwoordelijk Geen regisseur, wel een rekening

“Zelfbepalend gedrag,” zo noemt Sandra het probleem van haar 16-jarige zoon Tim. Of minder diplomatiek uitgedrukt: hij luistert naar niemand en hij accepteert geen gezag. Tim is dan ook bij verschillende scholen weggestuurd. Hij heeft een cito-score voor het VWO, maar is uiteindelijk beland bij speciaal onderwijs in het examenjaar VMBO T. In januari gaat het weer niet goed op school. Hij wordt van school gestuurd. Nu zit Tim thuis. Sandra neemt contact op met de leerplichtambtenaar. Die belooft contact op te nemen, maar Sandra hoort niks meer van hem. Als ze er achteraan belt, krijgt ze te horen dat hij ziek is. Een vervanger is er niet. De school geeft moeder wel een tip van de behandeling die hij zou moeten krijgen. Misschien helpt het als hij naar een bootcamp gaat in de Ardennen waar ze hem discipline bijbrengen. Sandra zoekt uit wat voor traject dat is en raakt enthousiast. Via haar huisarts regelt ze een indicatie. Op 1 april kan hij naar de Ardennen.


Het wijkteam van de wijk waar Sandra en Tim wonen weet van niks. De zorginstelling neemt wel contact op om te vragen waar de rekening precies naar toe kan: €32.000. De generalist van het wijkteam vraagt in het teamoverleg of iemand het gezin kent. Niemand heeft met het gezin te maken gehad. De generalist neemt contact op met de huisarts en de moeder. De moeder vindt het vervelend dat de gemeente nu vlak voor de start van het traject contact opneemt.

“Leerplicht is al twee maanden op de hoogte dat hij thuis zit. En pas nu het geld kost, bellen ze.” De generalist vindt het op haar beurt jammer dat er geen contact opgenomen is met het wijkteam. Ze vraagt zich af of dit traject wel het beste is voor Tim. Maar omdat in de jeugdwet ook de huisarts bevoegd is om een indicatie af te geven, kan het wijkteam het traject niet tegenhouden. Tim vertrekt naar de Ardennen. Helaas vertoont hij ook daar ‘zelfbepalend gedrag’. Hij wordt al snel weggestuurd. En zo zit hij weer thuis.


6. Wie is verantwoordelijk

Nu is er wel contact tussen generalist en moeder. Is het een idee als Tim een coach krijgt die hem kan begeleiden. Ze gaan beiden op zoek naar een geschikte coach. Sandra vindt er een waar Tim kan sporten (“om zijn agressie kwijt te raken”) en begeleiding krijgt op zijn gedrag. De generalist heeft inmiddels ook met de huisarts gesproken. Hij zegt dat hij de indicatie heeft afgegeven omdat de moeder en de school dat een goed idee vonden en ‘hij toch onmogelijk al het aanbod uit de jeugdzorg kan beoordelen.’ Voortaan zal hij in zo’n geval er eerst zijn praktijkondersteuner huisartsen geestelijke gezondheidszorg naar laten kijken. En dan kan zij eventueel contact opnemen met het wijkteam. Eind goed al goed, lijkt het. Maar dan wordt Tim in het weekend gearresteerd door de politie. Hij heeft iemand bedreigd met een taser. Sandra is ten einde raad: “toen ze me belden om hem op te halen, zei ik: hou hem maar een tijdje in die cel.”

DUIDING Het wijkteam wil regisseur van de zorg zijn. De toegang naar het wijkteam is echter niet goed georganiseerd. De leerplichtambtenaar heeft niet gemeld dat er iets met Tim aan de hand is. En ook de huisarts neemt geen contact op met het wijkteam voor hij een indicatie afgeeft van €32.000,-. De school heeft evenmin contact opgenomen toen Tim van school werd gestuurd. De belofte van de decentralisatie van minder verkokering wordt niet waargemaakt. Het gevolg is dat niemand de moeite neemt om goed te onderzoeken wat er nu met Tim aan de hand is. Hij is wel eens getest, maar daar kwam uit gedragsstoornis NAO (niet anders omschreven). Dat zegt ook niet veel. Moeder denkt dat het te maken kan hebben met een ongeluk dat hij in zijn jeugd heeft gehad. Niemand weet het en dus is het moeilijk om een goed behandelplan op te stellen. Een goede samenwerking tussen cliënt, ouders, wijkteam, huisarts, school/leerplichtambtenaar en zorgaanbieder is dus noodzakelijk. Bij het signaleren en indiceren, maar ook bij het analyseren en opstellen van het behandelplan.



…

7. Bijzondere bijstand als belemmering Failliete ondernemer krijgt levenslang Het is een gebruikelijke fout van ondernemers: te lang doorgaan met een verlieslijdende onderneming die ten dode is opgeschreven. Pedro geeft toe dat hij te lang heeft vastgehouden aan zijn steigerbouwbedrijf. Nu zitten hij, zijn vrouw en hun twee dochters (van 8 en 19) met een schuld van rond een ton. De familie moet rondkomen van 70 euro leefgeld per week. Vanwege een lichte hersenbeschadiging na een ongeluk, kan Pedro moeilijk aan een nieuwe baan komen. Ondanks alles wil de familie graag werken aan een frisse start. Ze melden


zich aan voor schuldhulpverlening. Met hulp van het wijkteam ruimen ze de eerste problemen uit de weg en vullen ze een aanvraag in.

Er is echter een probleem: er is geen slotbalans van de onderneming opgesteld. Daardoor is het niet duidelijk hoeveel de schuld precies bedraagt – en is het onmogelijk om een voorstel te doen aan de schuldeisers.

Een schuldregeling is dus onmogelijk. Het opmaken van de laatste balans van een onderneming is een lastige klus, waar Pedro niet toe in staat is. Iemand inhuren om het voor hem te doen à €2.500,- kan de familie zich niet veroorloven. Ze hebben immers niks meer. Om uit deze schuldenspiraal te breken, is een beroep gedaan op de bijzondere bijstand. Daar kunnen burgers in nood hulp krijgen met het betalen van eenmalige, noodzakelijke kosten. Tot driemaal toe werden ze afgewezen. Er was, volgens een van de afwijzingsbrieven, geen sprake van “zwaarwegende individuele omstandigheden”.


7. Bijzondere bijstand als belemmering

Al begrijpt de briefschrijver dat “het gezin niet in de schuldhulpverlening terecht kan komen met alle consequenties van dien voor de toekomst”. En die consequenties zijn niet mis. Want hoe ga je verder als je bijna een ton schuld hebt en geen enkel perspectief hebt op een schone lei? De medewerkers van het sociale wijkteam spreken hun verbazing uit over die beslissing. Daarbij voelen ze zich machteloos: wat kunnen zij nog doen als ze de familie niet naar een schuldhulpverleningstraject kunnen begeleiden? De medewerkers van de sociale dienst voelen zich op hun beurt machteloos. Ze zijn bang dat als ze in dit geval wel bijzondere bijstand verlenen, deze uitgave bij een controle door de accountant als onrechtmatig wordt gezien, waardoor de gemeente geen goedkeurende verklaring krijgt. Dan kan de gemeente een groot deel van de bijzondere bijstand moeten terugbetalen. Ondertussen wordt de familie in een neerwaartse spiraal gezogen. Omdat het papierwerk rondom de failliete onderneming nog niet af is, heeft de familie het nu ook aan de stok met de belastingdienst. Er wordt beslag gelegd op hun leefgeld. Dit is in strijd met de regels rond de beslagvrije voet, maar de belastingdienst hanteert een omgekeerde bewijslast. Eerst beslagleggen en dan mag de betrokkene bewijzen dat de beslagvrije voet wordt geschonden. En tot dat geregeld is, zakt het gezin onder het bestaansminimum.


DUIDING Zonder sluiting van de boeken van de oude onderneming heeft het gezin in feite levenslang. Ze zullen nooit meer te besteden hebben dan het leefgeld. En omdat de belastingdienst zich niet houdt aan de regels van de beslagvrije voet is zelfs dat niet veilig. Ondertussen is het volstrekt duidelijk dat de huidige situatie erg kostbaar is voor de samenleving. Vele malen hoger dan de €2.500,- die het kost om de boeken op orde te brengen. Binnen de participatiewet is ruimte voor interpretatie, vooral ten aanzien van de bijzondere bijstand en de re-integratietrajecten. Dit kan worden vastgelegd in de lokale regels. Maar deze ruimte wordt echter niet altijd gezien, genomen of juist ‘dichtgetimmerd’ uit angst voor precedentwerking of de accountant. En dat kan serieuze gevolgen hebben voor een cliënt, zoals deze casus aantoont. Een andere optie is dat de gemeente een fonds maakt naast de bijzondere bijstand, waaruit uitgaven kunnen worden gefinancierd die maatschappelijk wenselijk zijn. Het is met een ontschot budget niet nodig, maar kan wel helpen om te ‘mindset’ te veranderen.


…

8. Niks verdienen, wel een kostendelersnorm Bureaucratische onverschilligheid

Mo is in 1994 in Nederland geboren en getogen. Bij zijn geboorte hadden zijn uit Marokko afkomstige ouders geen geldige verblijfstitel. In 2011, toen Mo 17 was, kwam het gezin in beeld bij de hulpverlening vanwege huiselijk geweld. De vader van Mo is toen vertrokken. In 2012 hebben de moeder en de zussen van Mo een verblijfsvergunning gekregen. Mo niet. Waarschijnlijk is dat gekomen omdat Mo niet is meegegaan naar het Blijf van mijn lijf huis. Hij is thuis gebleven. Zijn dossier is daarom gekoppeld aan dat van zijn vader en niet van zijn moeder. Zijn vader is ongewenst vreemdeling verklaard vanwege criminele activiteiten. Tegen het besluit van de IND jegens Mo is beroep ingesteld. Mo woont immers al zijn hele leven in Nederland en woont bij zijn moeder. Met zijn vader heeft hij niks te maken. De stress van de dreigende uitzetting doet Mo geen goed. Zijn mbo-opleiding heeft hij in zijn laatste jaar afgebroken. Door het ontbreken van een verblijfsvergunning kan Mo niet werken.


Hij is zo bang dat hij wordt opgepakt dat hij het huis nauwelijks uitkomt. Mo is inmiddels 21 jaar en staat ingeschreven bij zijn moeder. Hadia is de moeder van Mo. Ze spreekt slecht Nederlands en heeft een bijstandsuitkering. Omdat Mo bij haar thuis staat ingeschreven en inmiddels ouder is dan 21 jaar, krijgt zij te maken met de kostendelersnorm. De gedachte achter deze wetsbepaling is dat mensen die met meer volwassenen op een adres wonen, de kosten kunnen delen. De uitkering van Hadia wordt op 1 juli daarom met ongeveer €300,- per maand gekort. Het betekent dat er na het betalen van de vaste lasten geen geld meer over is om van te leven.


8. Niks verdienen, wel een kostendelersnorm

Toen Hadia dit vertelde aan het wijkteam, is onmiddellijk bezwaar aangetekend bij de Sociale Dienst. De bezwaarperiode van zes weken was echter al verstreken en daarom is het bezwaar ongegrond verklaard. Het wijkteam ziet nog maar één mogelijkheid. De moeder moet haar zoon uitschrijven. Dan heeft ze geen last meer van de kostendelersnorm en heeft ze voldoende inkomen om haar gezin te onderhouden. Mo kan zich echter onmogelijk ergens anders inschrijven. Ook een briefadres is niet mogelijk omdat dit alleen verstrekt kan worden aan mensen met een geldige verblijfsvergunning. Hadia is bang dat als ze haar zoon uitschrijft hij geen enkele kans meer maakt om zijn hoger beroep te winnen bij de IND. Hij verblijft dan immers niet meer officieel in Nederland. Bovendien is het fraude als ze hem wel uitschrijft en hij ondertussen gewoon bij haar blijft wonen. Ze moet haar zoon dus niet alleen uitschrijven, maar ook wegsturen. Ze heeft het gevoel dat ze een kind moet opofferen om haar andere kinderen te eten te kunnen geven. Wat moet Mo bovendien in Marokko, een land waar hij nog nooit heeft gewoond en zelfs nooit is geweest? Mo voelt dat hij de familie tot last is. Hij krijgt psychologische begeleiding. Hulpverleners zijn bang dat hij zichzelf iets aandoet.


DUIDING Wijkteams krijgen te maken met tegenstrijdige regels van de overheid. Mo woont wel in huis, maar kan niet bijdragen in de kosten omdat hij niet mag werken. Het is juist de Nederlandse overheid die dat verbiedt. Tegelijkertijd gaat die overheid er wel vanuit dat Mo €300,- per maand bijdraagt aan de kosten van de huishouding. Door deze tegenstrijdige regels worden de generalisten van het wijkteam vooral mensen die proberen om de bureaucratie te doorbreken. “Verschuil je niet achter een termijn van 6 weken voor bezwaar, maar kijk wat er aan de hand is.” Hier is sprake van bureaucratische onverschilligheid. Het dilemma daarbij is steeds wat moeten we accepteren en waar moeten we juist tegen strijden. De bij het gezin betrokken jongerenwerker staat inmiddels op het punt om dwars door de hiërarchie heen de wethouder te benaderen: “Dit gebeurt in jouw stad. Wil je dat?”


…

9. CJIB als belemmering Hardnekkige kortzichtigheid

Gerard is de laatste jaren een ‘voorbeeldige bewoner’ geweest van een regionale instelling Begeleid Wonen (RIBW). Na een periode van dakloosheid en verslaving was Gerard weer op het goede pad geraakt. Inmiddels verdient hij al jaren zijn eigen geld als interieurverzorger en hij heeft nauwelijks tot geen hulpvraag. Hij is helemaal abstinent en vastbesloten zo te blijven. Een succesverhaal. Het ging dusdanig goed dat Gerard en de RIBWmedewerkers begonnen toe te werken naar zelfstandig wonen. Vol goede moed ging Gerard kijken bij verschillende contingent woningen. Toen stond opeens de politie voor de deur, om hem mee te nemen ‘ter gijzeling’.

Het bleek dat Gerard nog schulden had openstaan bij de overheid. Een scooter die hij al lang niet meer had, had hij nooit uitgeschreven. De boetes die hij elk kwartaal kreeg vanwege een ‘onverzekerde scooter’ schoof hij onder de spreekwoordelijke deurmat.

Zijn hulpverleners geven aan dat zo’n struisvogelreactie normaal is bij mensen met de (geestelijke) problematiek van Gerard.

Zo’n situatie is een grote klap voor iemand die net weer op de eigen benen leert te staan. Bovendien heeft Gerard een baan, die hij vrijwel zeker zou verliezen als hij wekenlang niet zou komen opdagen. Dankzij de inzet van Gerards hulpverleners werd de gijzeling afgewend, ‘bij wijze van hoge uitzondering’. Gerard hoefde niet naar de gevangenis, op voorwaarde dat hij akkoord zou gaan met een betalingsregeling. Helaas was het maandbedrag zo hoog, dat Gerard het bijna niet kon opbrengen. Op zichzelf wonen met deze schuldenlast leek hem uitgesloten. Het RIBW heeft vervolgens deze angst serieus genomen en zijn financiële situatie laten toetsen door een onafhankelijk budgetteringsbureau.

Wanneer er zo veel boetes zijn opgestapeld, heeft het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) het recht om iemand op te pakken. Per boete moet de wanbetaler dan een week in de gevangenis doorbrengen. Dat noemt men een gijzeling.



9. CJIB als belemmering

Deze heeft bevestigd dat op basis van de prijs van contingent woningen en Gerards inkomen, zelfstandig wonen geen optie is. Volgens de ‘zelfredzaamheidsmatrix’ is Gerard klaar om uit te stromen, maar met deze extra schuldenlast is het volstrekt duidelijk dat hij op zichzelf kopje onder zou gaan. Dan zou hij terug moeten naar begeleid wonen – een persoonlijk drama, zeker gezien de lange weg. Gerard en zijn hulpverleners zijn nerveus over het vooruitzicht van zelfstandig wonen met zo’n penibele financiële situatie. Hij is bang om terug te vallen in dakloosheid en verslaving. Misschien, zeggen de betrokkenen, is het beter als hij voorlopig bij het RIBW blijft.

DUIDING Het tragische van dit verhaal is dat iedereen liever heeft dat Gerard op zichzelf woont. Het zou een mooi resultaat zijn na jaren solide herstel. Ook voor de samenleving zou het beter zijn. Mensen helpen om weer op eigen benen te komen staan: dat is de filosofie die de overheid wil uitdragen. Natuurlijk moet Gerard verantwoordelijkheid nemen voor zijn eigen daden, maar hier wordt hij wel erg hard aangepakt – zo hard, dat het een lang herstel teniet lijkt te doen. Een oplossing voor dergelijke situaties is het oprichten van een fonds, dat deze boetes voorschiet. Het fonds kan dan later weer worden gevuld met de uitgespaarde maatschappelijke kosten, zodat het revolverend wordt.



…

10. Met spoed naar een andere gemeente Een levensgevaarlijke schoonvader

Fabian is 17 als hij voor het eerst in aanraking komt met het wijkteam. Omdat hij strafbare feiten heeft begaan, heeft hij een dwangmaatregel gekregen en moet hij begeleiding aanvaarden van jeugdreclassering. Begeleiders uit zijn eigen gemeente E. zetten een traject in gang. Maar dan wordt de zaak gecompliceerd: Fabian heeft zijn vriendin geslagen en is doodsbang voor haar vader.

Deze schoonvader is verbonden aan motorbende X. en wil zijn voormalig schoonzoon mores leren. Niet zo lang daarvoor is een 16-jarige jongen vermoord. Fabian vreest voor zijn leven. De hulpverleners en de politie schatten in dat die dreiging reëel is. Ze besluiten dat Fabian zo snel mogelijk moet worden ondergebracht in een andere gemeente. Het is vrijdagmiddag en voor het weekend moet een andere plek worden gevonden.


Het lukt de hulpverleners om een plek te vinden waar Fabian terecht kan: het Leger des Heils in gemeente F. kan hem onderdak bieden en begeleiding geven. Het Leger des Heils van gemeente F. is echter geen contractpartij van gemeente E. Dat betekent een forse extra uitgave voor de gemeente E. Het hoofd van de wijkteams overlegt met de wethouder en krijgt van haar de benodigde toestemming. De jongen is voor het weekend veilig. Nu moet worden bepaald of de jongen bij het Leger des Heils wel op de juiste plek zit. De jongen is onderzocht door het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie. Het NIFP maakt geen haast. De uitblijvende diagnose leidt tot een discussie tussen de gemeenten. Fabian is bijna 18. Bij zorg tot 18 jaar geldt dat de woonplaats van de ouders leidend is. Omdat de ouders van Fabian in gemeente E. wonen, betaalt deze gemeente de zorg. Als Fabian zich inschrijft op het adres van het Leger des Heils en hij wordt 18 dan moet gemeente F. die kosten op zich nemen. Alles bij elkaar gaat het om tienduizenden euro’s. Gemeente F. wil Fabian pas inschrijven als uit het onderzoek van het NIFP blijkt dat dit inderdaad de juiste behandelplek voor hem is.


10. Met spoed naar een andere gemeente

DUIDING Het is een conflict waar veel gemeenten die intramurale voorzieningen hebben, mee worstelen. Tot 18 jaar betaalt de gemeente waar de ouders wonen, maar daarna komen de kosten voor rekening van de gemeente waar de instelling staat. Dat maakt dat zij liever alleen tijdelijk onderdak willen bieden. Deze onzekerheid komt de cliënten natuurlijk niet ten goede. Jongens als Fabian hebben juist baat bij zekerheid. Juist het ontbreken van perspectief verergert de problemen. Het is dan ook misgelopen met Fabian in de opvang bij het Leger des Heils. Inmiddels is Fabian terugverhuisd naar een opvanglocatie in zijn eigen gemeente E. De jongen en het meisje zijn uit elkaar, waardoor ook het gevaar van de schoonvader is verminderd. De onzekerheid over de precieze diagnose blijft bestaan. De uitslag is er nog steeds niet. “Maar,” verzucht de teamleider van het wijkteam, “of dat veel uitmaakt weet ik niet, want de informatie over de diagnose hoeven ze niet eens met ons te delen.” Voormalig Bureau Jeugdzorg zet nu in op volwassenenreclassering. Daarmee vervalt de betrokkenheid van het wijkteam. En dat is in dit geval eigenlijk een opluchting, want de teamleider is somber over deze jongen. “Hij is heel agressief en lijkt onverbeterlijk.” Maar juist eindeloos rondzeulen en doorverwijzen heeft nog nooit een ingewikkeld geval goed gedaan.



…

11. Privacy en de strijd over de toegang Privacy legitimeert wantrouwen Er is een melding gedaan over het gezin K. te gemeente G. Daarop volgt een onderzoek van de Raad van de Kinderbescherming. De uitkomst daarvan is dat het gezin bereid is om hulp te accepteren. De Raad zoekt contact met de instantie Y. die in de regio verantwoordelijk is voor de toegang tot jeugdzorg en ondersteuning. Instantie Y. geeft namens deelnemende gemeenten beschikkingen af en formuleert de zorgopdrachten. De Raad meldt dat er voor dit gezin ambulante jeugdhulp van een specifieke aanbieder nodig is.

De enige informatie die daarbij wordt geleverd, is de naam van de jongen, zijn leeftijd en Burgerservice nummer, en dat er een vader en moeder aanwezig zijn. Dat is alles. Voor instantie Y. is die informatie erg karig. Zij wil in het kader van de nieuwe uitgangspunten (inschakelen netwerk, eigen kracht) kunnen toetsen of de verwijzing optimaal is. Zij vraagt of de Raad niet wat globaler aan kan geven wat voor soort problematiek speelt in het


gezin K. Voor het toewijzen van goede hulpverlening zou dat immers relevante informatie zijn. De Raad weigert dat en is daar principieel in. Dat kan niet, dat mag niet. Privacy. Al in eerdere kwesties heeft instantie Y. geopperd dat de Raad, als het onderzoek afgerond is, aan het gezin kan vragen of er bezwaren zijn dat de hoofdlijnen van de rapportage gedeeld worden met de instantie die de gewenste hulpverlening op gang brengt. De Raad ziet dat niet als haar taak. Sterker: zij stelt dat haar medewerkers dat niet mogen. Dus moet instantie Y. zelf bellen met de ouders om toestemming te vragen om kennis te nemen van de rapportage van de Raad voor Kinderbescherming.


11. Privacy en de strijd over de toegang

Vergelijkbare situaties doen zich voor als Jeugdbescherming of een andere gecertificeerde instelling zich bij de toegangspoort meldt met jongeren of gezinnen die hulp nodig hebben. Als het om begeleiding in een gedwongen kader gaat, heeft instantie Y. besloten daar voorlopig geen punt van te maken. Dan beperkt de rol van de toegang verlenende instantie Y. zich om op basis van de summiere informatie een zorgopdracht en een eventuele beschikking af te geven en wordt het advies van bijvoorbeeld Jeugdbescherming snel opgevolgd.



11. Privacy en de strijd over de toegang

Maar als het vrijwillige hulpverlening betreft wil instantie Y. minder klakkeloos te werk gaan. Anders dan in het gedwongen kader hebben Jeugdbescherming en gecertificeerde instellingen niet de bevoegdheid om aan te geven welke aanbieder er ingezet moet worden, wel dat er hulp ingezet moet worden. Zij geven een korte omschrijving van de situatie, een motivatie waarom er hulp nodig is en zo nodig een voorkeur voor een aanbieder die de hulp kan leveren. Instantie Y. kan als ‘toegang’ hier een eigen afweging maken. Maar ook hier moet instantie Y. met weinig informatie een beschikking opstellen. En ook hier stuiten ze op de mededeling van de zijde van Jeugdbescherming of andere gecertificeerde instellingen dat verdere uitwisseling van informatie bij wet verboden is. In een instelling is zelfs de waarschuwing afgegeven dat medewerkers die toch gevoelige informatie zouden delen met instantie Y. het risico lopen om zich voor de tuchtrechter te moeten verantwoorden.

DUIDING Het gaat in deze casus om meer dan alleen de vraag wat er nu wel en niet mag volgens de privacyregels. Hoe cruciaal deze regels ook zijn, de ruimte voor een respectvolle omgang is vrijwel altijd groter dan wordt aangenomen. Nogal eens functioneren privacy-argumenten als een soort vesting waarachter professionals zich verschansen om zeggenschap van anderen over hun professionele oordelen buiten de deur te houden. Zij zien de beschikking afgevende en zorgopdracht formulerende instanties (en dus de gemeenten die hun opdrachtgevers zijn) in de eerste plaats als een technische instantie, die formele besluiten neemt, niet als een professionele sparringspartner waarmee men over de meest adequate hulpverleningsinzet in gesprek kan gaan. En zo’n gesprek is sinds de decentralisaties natuurlijk ook niet onschuldig. Want van haar kant heeft de toegang verlenende instantie ook een opdracht: de zorg moet wel veranderen; het moet anders als in het verleden.

patronen en in onze ogen wel erg makkelijk zorg inzetten en te weinig kijken naar bijvoorbeeld het inzetten van eigen kracht en het mobiliseren van het netwerk. Daarover zouden wij een open gesprek willen voeren, maar met een beroep op privacyregels wordt dat gezamenlijke gesprek ontlopen. Het beroep op privacyregels legitimeert zo onderling wantrouwen, dat zou dus eigenlijk niet moeten.” Vertrouwen is iets wat met personen te maken heeft en altijd valt te organiseren. Dat kan door korte lijnen te creëren. Met geanonimiseerde casuïstiekbespreking gezamenlijk naar elegante vormen van informatie-uitwisseling zoeken. En de uitwisseling op gang brengen met collega-organisaties waar deze problemen zich niet voordoen en men werkbare en legitieme oplossingen heeft gevonden. Daarnaast kan voorlichting worden gegeven over de mogelijkheden van de wetgeving.

Een leidinggevende van instantie Y. formuleert het zo: “Het is zoeken naar een passend antwoord op de vraag in hoeverre wij kunnen varen op het oordeel van de professional. Dat willen wij in de toegang erg graag doen, maar we merken ook dat veel professionals vasthouden aan oude



…

12. Het escalatiemodel Opschalen als het vastloopt

Joost is 12 jaar en vertoont dusdanig agressief en grensoverschrijdend gedrag dat hij thuis niet meer te handhaven is. Zodra de ouders van Joost enige begrenzing, enige regels aangeven, flipt hij totaal en op een gegeven moment staat hij met messen tegenover zijn ouders. Er is al veel hulp ingeroepen, maar echt geholpen heeft het niet. De ouders hebben contact gezocht met het sociaal wijkteam omdat ze niet het gevoel hebben dat er adequate hulp voor Joost wordt geregeld. Onlangs is Joost in behandeling gekomen bij de Jeugd GGZ, waarna hij in overleg met ouders is geplaatst in de crisisopvang.

Daar gaat het snel mis. Na een paar dagen wordt Joost zonder de ouders in te lichten naar huis gestuurd, want door zijn gedrag (bedreiging/dealen/stelen) is hij niet meer te handhaven op de groep.


Jeugd GGZ heeft hem wel aangemeld bij een jeugdhulporganisatie die meer toegerust is op de problematiek van Joost. Daar is echter een wachtlijst van 8-10 weken. Het gevolg is dat Joost weer thuis is komen te zitten, met alle spanningen van dien. De ouders geven na drie weken aan dat ze het echt niet meer trekken en wenden zich tot de sociaal werker van het wijkteam. De sociaal werker zoekt contact met de Jeugd GGZ, maar komt daar geen stap verder. Er blijkt geen diagnose gesteld te zijn in de korte tijd dat hij op de crisisopvang zat. “Sorry, we kunnen nu niets doen”, meldt een leidinggevende van de Jeugd GGZ. Het is wachten op een plekje in de geschikte instelling; het is even niet anders. In meerdere gemeenten hebben ze voor deze situaties een soort opschalingsmodel ontwikkeld en vastgelegd in een uitgeschreven procedure. Dat als ze er op het uitvoerende niveau niet uitkomen, als de samenwerking stagneert en er geen knopen worden doorgehakt, dat dan de kwestie wordt voorgelegd aan een hoger beslisniveau. En dat uiteindelijk zelfs de wethouder in beweging kan komen. Voor opschaling hoeft het probleem niet eens heel ernstig te zijn; opschaling kan al als partijen in kringetjes om elkaar heen draaien en daarmee suboptimale oplossingen in stand houden.


12. Het escalatiemodel

Maar in het geval Joost is de zaak wel ernstig. De sociaal weker meldt de vastgelopen kwestie aan haar teamleider en die schaalt via de gemeentelijke functionaris op naar Veilig Thuis, dat in de positie is om met spoed een overleg bijeen te roepen met de betrokken vertegenwoordigers van de Jeugd GGZ, Veilig Thuis en de sociaal werker van het sociaal wijkteam. Ook de gemeentefunctionaris is bij de vergadering aanwezig en deze brengt de wethouder, hoewel voor hem nog geen rol is weggelegd, op de hoogte. In het maatwerkoverleg wordt afgesproken dat Veilig Thuis gaat beoordelen of een gesloten plaatsing (gedwongen) mogelijk is. Dat stagneert opnieuw. Het is inmiddels vrijdag en in overleg met de betrokken instelling blijkt dat een gesloten plaatsing niet kan. Het zou wel kunnen, maar dan moet er eerst een acute crisis plaatsvinden en daar is formeel gezien geen sprake van. De sociaal werker van het wijkteam vindt dit afhouden te gek voor woorden. Alsof het feit dat een jongen van 12 die ernstige gedragsproblemen kent, softdrugs gebruikt en experimenteert met hard drugs en al met messen tegenover zijn ouders heeft gestaan, niet een soort tikkende tijdbom is. Moet die eerst exploderen voordat er sprake is van een acute crisis? Zij vraagt of de gemeente een stap kan zetten in de richting van deze organisatie. Dat gebeurt. Er wordt contact gelegd met het hoofd plaatsing van de jeugdhulpinstelling waar Joost op de wachtlijst staat, maar deze neemt de telefoon niet op en reageert niet op sms-jes. De wethouder wordt ingelicht van de stand van zaken. Het sociaal wijkteam houdt in het weekend contact met het gezin. Vanuit de gemeente wordt contact gelegd met de jeugdpolitie en zij registeren een aandacht op locatie (AOL) in hun systeem in geval de situatie in het weekend uit de hand loopt.

DUIDING Hoezeer de decentralisaties ook uitnodigen tot open samenwerking, in werkelijkheid blijven veel professionals functioneren in de wereld van hun eigen mogelijkheden. Ze doen wat ze zelf moeten doen, maar wat niet kan, kan niet. Ze lopen niet warm voor het oordeel van collega-professionals. De neiging is zelfs om dan nog sneller te berusten in de onwrikbaarheid van formele gegevenheden (wachtlijst, strikte definitie van acute crisis). De decentralisaties hebben gemeenten echter in een positie gebracht dat zij impasses en stagnaties kunnen doorbreken. Ze hebben doorzettingsmacht en steeds meer gemeenten maken daar gebruik van om vastlopende situaties rondom bijvoorbeeld probleemgezinnen te doorbreken.

Direct na het weekend schakelt de gemeente door naar het hoogste niveau. De wethouder is nu stand by. De gemeente zegt in dit geval geen genoegen te nemen met de vanzelfsprekendheid van wachtlijsten en schaalt op naar de directeur van de jeugdhulporganisatie. Deze geeft te kennen dat er bij een acute crisis altijd plaats is. Nog diezelfde dag wordt Joost geplaatst en keert de rust terug in huis. De gemeentefunctionaris gaat met de betrokken instellingen in gesprek om te kijken wat er uit deze geschiedenis geleerd kan worden.



…

13. Organiseer vitale coalities Leren door training te geven

“We hebben de ouders niet direct verteld dat het om risicojongeren ging,” zegt Eelco Koot van de Hogeschool Utrecht. “Dat zou alleen maar weerstand oproepen.” Het klinkt ook een beetje als een eng idee. We gaan risicojongeren voetbaltraining laten geven aan kleine kinderen om ze weer op het rechte pad te krijgen. Toch is dat precies het idee van het initiatief Trainerskracht dat Stijn Verhagen en Eelco Koot hebben ontwikkeld in samenwerking met V.V. de Meern. Koot heeft zelf jarenlang in het eerste van V.V. de Meern gevoetbald. En op zijn werk richtte hij zich met Verhagen op innovatieve manieren om participatie te


bevorderen. Eén en één was drie. Inmiddels zijn er al 17 risicojongeren als trainer aan de slag gegaan. Ze worden daarbij begeleid door studenten van het lectoraat van Stijn Verhagen.

Het is een bijzondere verzameling jongens. Eentje heeft een vorm van autisme (PDD-NOS), eentje is verstandelijk beperkt. Een andere jongen is best intelligent, maar hing toch vooral op straat.

Er zijn jongeren die via het Leger des Heils zijn binnengekomen, maar ook een jongen die vanwege gedragsproblemen was weggestuurd bij de jeugdopleiding van F.C. Utrecht. Op het trainingsveld heeft hij zichzelf weer hervonden. Hij heeft zijn gedrag nu zo goed onder controle dat hij een nieuwe kans heeft gekregen in het betaalde voetbal bij Almere City. Ferdi Vrede werkt als combinatiefunctionaris voor V.V. de Meern. Hij is de schakel tussen de vereniging en alles rond de vereniging, zoals scholen of het project Trainerskracht. Hij geeft toe dat de jongeren in het begin wel eens te laat kwamen. Het zijn niet voor niks risicojongeren.


13. Organiseer vitale coalities

Dat gedrag verandert als ze beseffen dat ze niet de vereniging of hun begeleiders teleurstellen, maar een groep kleine voetballertjes. “En daarin schuilt de crux,” zegt Stijn Verhagen: “We zijn niet bezig om die jongeren iets bij te brengen, we geven ze verantwoordelijkheid en daardoor gaan ze zich anders gedragen. Ze groeien in de rol die ze krijgen.” Daarmee heeft trainerskracht een fundamenteel andere aanpak dan andere programma’s gericht op risicojongeren. Trainerskracht kent nog een andere innovatie. Een van de beloften van de decentralisatie is om veel beter gebruik te maken van de kracht die in de samenleving schuilt. Voetbalverenigingen zijn daarvan een goed voorbeeld. Maar die staan niet uit zichzelf te trappelen om risicojongeren op te nemen. Dat ze dat in dit geval wel doen, komt deels omdat Eelco Koot een verbindende schakel is tussen de vereniging en het lectoraat, maar ook


omdat het project een reëel probleem oplost voor de club. Er stonden veel kinderen uit de VINEX-wijk De Meern op de wachtlijst van de voetbalvereniging. Door het project Trainerskracht kunnen meer kleine voetballers uit de wijk bij de club terecht en is de wachtlijst weggewerkt. Het is dus een win-win project. En toen het project eenmaal liep en de ouders hoorden wat voor jongeren de training gaven, waren ook zij enthousiast.

DUIDING Wijkteams zijn gericht op huishoudens. In het contact met gezinnen wordt wel gekeken hoe zij gebruik kunnen maken van hun eigen kracht. Daarbij wordt vooral gekeken naar familie, buren en vrienden. Er is minder oog voor het netwerk van verenigingen in de buurt, laat staan dat er een verbinding mee ontstaat.

Het voorbeeld van Trainerskracht laat juist zien dat in het smeden van vitale coalities potentie zit. Die coalities ontstaan echter niet vanzelf. Daar moet energie in worden gestoken. Die energie kan niet louter van de sociale wijkteams komen, maar voor hun succes hebben de sociale wijkteams wel nodig dat het gebeurt. Trainerskracht is gefinancierd met een tijdelijke projectsubsidie. Dat maakt het ook kwetsbaar. In de financiering van het sociale domein zou daarom ook geld kunnen worden gereserveerd voor het versterken van de dragende samenleving, voor het creëren van vitale coalities. Niet voor de duur van een project, maar langdurig. Dat betaalt zich op lange termijn dubbel en dwars terug.


…

14. Problemen op alle leefgebieden aanpakken Zeuren en sleuren bij de gemeente

Helena is 23 en moeder van twee kinderen (7 en 5). Helena is opgegroeid op Aruba en via een tante in gemeente H. bij haar broer in gemeente I. terecht gekomen. Ze komt na meldingen bij het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (tegenwoordig Veilig Thuis) terecht bij een voorloper van het sociale wijkteam. Haar broer zit in de drugs- en wapenhandel. De broer heeft ook vrouwen die voor hem werken als prostituee. Soms nam hij de kinderen mee naar de prostituees. Jeugdzorg vindt het absoluut noodzakelijk dat Helena en de kinderen weggaan bij haar broer.

De generalist van het wijkteam onderzoekt wat er mogelijk is. Zij stuit daarbij direct op bureaucratische belemmeringen.


Zij wil dat Helena een urgentieverklaring krijgt voor een woning. Maar Helena heeft geen regiobinding. Ze woonde immers eerst bij haar tante in gemeente H. Het woonprobleem is volgens gemeente I. in gemeente H. ontstaan en dus moet ze voor een zelfstandige woning terug naar de gemeente H. Dat is echter uitgesloten. Als ze bij haar broer blijft wonen, hangt Helena een uithuisplaatsing voor haar kinderen boven het hoofd. Het is immers volgens Jeugdzorg geen veilige omgeving voor kinderen. Maar ze kan ook niet weg. De regel voor de regiobinding lijkt het te winnen van het welzijn van de kinderen. Zo dreigt er een ongewenste situatie te ontstaan, waarbij de kinderen worden gescheiden van de moeder. Niet goed voor de kinderen en ook nog eens duur. Of toch een urgentiebewijs afgeven?


14. Problemen op alle leefgebieden aanpakken

De generalist blijft de gemeente wijzen op wat zij voor de kinderen de beste oplossing vindt. Zij sleept na lang zeuren en sleuren voor Helena een urgentiebewijs in de wacht. Daarvoor moet ze echter nog meer stappen zetten. Omdat Helena ook schulden heeft, is via de generalist bewindvoering aangevraagd. Het is makkelijker om een huurwoning te krijgen als iemand onder bewind staat, omdat de corporatie dan zeker weet dat de huur binnenkomt. Daar zit wel een keerzijde aan, want het beperken van de risico’s van woningcorporaties leidt tot een stijging van het aantal mensen onder beschermingsbewind. En de kosten voor dat bewind zijn weer voor de gemeente, aangezien het betaald wordt uit de bijzondere bijstand.



14. Problemen op alle leefgebieden aanpakken

Helena krijgt vervolgens een woning aangeboden, alleen is deze weer veel te duur. Terwijl de corporatie weet dat de financiële situatie van Helena zeer penibel is. Maar een toegewezen urgentiewoning kan je niet zomaar afwijzen, dat kan je je urgentie kosten. Opnieuw laat de generalist het er niet bij zitten. Het lukt haar om een goedkopere woning toegewezen te krijgen. Vervolgens hebben ze bijzondere bijstand aangevraagd voor de inrichting van de woning. Helena moet daartoe een hele vragenlijst over alles en nog wat invullen. Vreemd, vindt de generalist. De gemeente kent haar inkomensgegevens. Desondanks doet de gemeente er vier weken over om tot een beslissing te komen. De generalist vindt het jammer dat ze niet zelf kan beslissen over de bijzondere bijstand. In een vorige functie werkte zij bij de sociale dienst, dus ze zou dat makkelijk kunnen. Als zij zelf de beslissing over de bijzondere bijstand had kunnen nemen, dan had zij met de bewoner de woning eerder en zo goedkoop mogelijk kunnen inrichten met tweedehands spullen. Goedkoper voor de gemeente en prettiger voor de bewoner. Helaas had zij dat mandaat niet. Helena is erg gemotiveerd om te gaan werken. Doordat ze nu een eigen woning heeft, kan dat ook. Ze hoeft niet meer bang te zijn dat de kinderen met onwenselijke situaties in aanraking komen. Juist omdat de generalist zo’n vertrouwensband met haar had opgebouwd, kon zij haar ook motiveren om bij aan de slag te gaan op een werkervaringsplek van de sociale werkvoorziening. Helena werkt nu in de catering.

lang geleden dat ze vergeten was dat dit haar nog boven het hoofd hing. De generalist heeft kunnen regelen dat die taakstraf ook bij de sociale werkvoorziening wordt uitgevoerd. Zo komt haar reintegratie naar werk niet in gevaar. Na de zomer gaat ze 7 uur per dag werken en komt er opvang voor de kinderen. En er is uitzicht op uitstroom naar betaald werk. Juist doordat de problemen op alle levensgebieden zijn aangepakt, heeft Helena niet een stap vooruit gezet, maar een reuzensprong gemaakt. De generalist heeft door het ontstane vertrouwen zelfs een gesprek kunnen voeren over anticonceptie. Helena wil zich verder ontwikkelen en niet opnieuw zwanger worden.

DUIDING De generalist van Helena verdient het om hier in de schijnwerpers te staan. Zij maakt de belofte van de drie decentralisaties waar, dat de problemen op meerdere leefgebieden in hun samenhang worden aangepakt. Een specialist die tot taak heeft haar aan het werk te helpen, zou nooit zo ver zijn gekomen. De generalist moet wel de strijd durven aangaan met diverse overheidsinstellingen om de problemen daadwerkelijk integraal te kunnen aanpakken. Vier en deel de successen als die van deze generalist. Dat inspireert anderen om vast te blijven houden aan de meest optimale oplossing.

Toen ze daar aan de slag ging diende zich nog een nieuw probleem aan. Voor een delict dat ze in 2013 had gepleegd, werd ze nu veroordeeld tot een taakstraf van 30 uur. Voor Helena was dat zo



…

15. Gemeente werkt zichzelf tegen Vastgoedbeleid dwarsboomt participatie Donderdag 18 juni moest Samar Shalaan, oprichtster van de Vrouwenbazaar in de Van der Pekbuurt in Amsterdam-Noord, bij de afdeling vastgoed van de gemeente de sleutel inleveren van de ruimte die zij de laatste twee jaar had gehuurd om vrouwen in de buurt meer perspectief te bieden. Ze kon de 1500 euro per maand die de ruimte moest opleveren niet meer opbrengen. Sinds 2014 hield Jesse Bos daar eens per week een spreekuur als 'ombudsvrouw', om advies te geven over problemen van vrouwen en gezinnen in de buurt. Over de sluiting schreef zij een ingezonden brief in Het Parool:


‘Het afgelopen jaar heb ik een boeiend inkijkje gekregen in de leefwereld van groepen vrouwen in de buurt en de activiteiten die de Vrouwenbazaar probeerde op te zetten in een van de armste en moeilijkste buurten van Amsterdam. Ik was verbijsterd dat een kleine groep bewoners het lange tijd zonder subsidie voor elkaar kreeg dit enorme maandelijkse bedrag op te brengen voor de huur van het oude speeltuingebouw. Ik zag ook hoe in deze buurt groepen volstrekt met de ruggen naar elkaar toe leven, geïsoleerd van de fantastische ontwikkelingen die zich voltrekken langs de rand van deze buurt aan het IJ en zelfs in de Van der Pekstraat zelf, waar de markt nieuwe levendigheid en mooie initiatieven brengt. Voor het eerst ging onlangs een groep vrouwen uit de buurt naar Eye, waar films van Arabische vrouwelijke regisseurs te zien waren, omdat ze een vrijkaart hadden gekregen. Wat een belevenis!

Maar nu is de ruimte gesloten. Sinds het vastgoed per 1 januari naar de centrale stad is overgeheveld, wordt 'orde op zaken gesteld'. De Vrouwenbazaar had een keer de huur te laat betaald, en ofschoon er op dat moment geen achterstand was, kreeg ze eind januari te horen dat de huur was opgezegd. Met de moed der wanhoop zochten ze een advocaat en vochten ze de beslissing aan, maar tegen de tijd dat de uitspraak kwam, was het perspectief vervlogen en waren de schulden opgelopen. Dat betekende einde oefening.


15. Gemeente werkt zichzelf tegen

Intussen had een groep bewoners die dit niet kon aanzien de koppen bij elkaar gestoken en een interim-bestuur samengesteld van een buurtvereniging (i.o.) van gebruikers van de ruimte. Er kwam een plan van aanpak om te proberen tot een doorstart te komen.


Tot voor kort stond eigenlijk nog niets op papier van wat bij De Vrouwenbazaar allemaal gebeurde: huiswerkbegeleiding, jongerenbijeenkomsten, eettafel voor ouderen in de buurt, Nederlandse les, Arabische les, ontbijtbijeenkomsten met vrouwen die weinig het huis uit

komen, discussiebijeenkomsten over radicalisering en opvoeding, een schoonmaakploeg bestaande uit kinderen, feesten, rots-en-waterbijeenkomsten, de maandelijks bazaar op zondag, de acties van buurtvaders, etc. Kleinschalig, maar belangrijk.


15. Gemeente werkt zichzelf tegen

Maar wat niet op papier staat, bestaat niet. (...) Samar kreeg een rekening voor achterstallige huur en kreeg te horen: 'De deur gaat op slot, er wordt gezocht naar een nieuwe beheerder voor het pand.' Bovendien schijnt het gebouw niet te voldoen aan allerlei formele eisen, dus voorlopig gebeurt er waarschijnlijk niets. Het stadsdeel zoekt naar oplossingen, maar heeft nog nauwelijks middelen in handen.

De afdeling vastgoed van de gemeente Amsterdam heeft zijn opdracht: vastgoed moet marktconform en volgens alle regels verhuurd worden.

DUIDING Nogal eens lijken gemeenten met een dubbele tong te spreken. Op het ene moment schrijft en spreekt de (ene afdeling van de) gemeente over de participatiesamenleving, over de sturende en verantwoordelijke rol van eigen kracht en eigenaarschap van bewoners. Maar op een volgend moment schrijft en spreekt de (andere afdeling van de) gemeente dat het maatschappelijk vastgoed wel geëxploiteerd moet worden op een wijze die meteen een probleem opwerpt voor initiatieven van bewoners die gebruik willen maken van deze ruimten. De eerste zorg voor hen is dan niet meer de organisatie van hun activiteiten, maar de vraag hoe brengen we de huur op en waar kunnen we daar (vaak bij de gemeente) subsidie voor krijgen. Het gemeentelijk vastgoedbeleid is daarbij een remmende factor op het participatiebeleid en de gemeente is niet in staat om op een weldoordachte wijze deze twee domeinen met elkaar in verband te brengen. De ene afdeling leeft in een totaal andere wereld dan de andere. Ga als gemeente op zoek naar de condities op basis waarvan je de participatiesamenleving wilt inrichten. Bijvoorbeeld hoe het maatschappelijk vastgoedbeleid stimulerend kan zijn in het bevorderen van ‘eigen kracht’. Stel je open voor de gedachte dat de waarde die bewoners met elkaar kunnen realiseren door het gebruik van voorzieningen zich niet direct in klinkende munten omzet, maar wel degelijk financiële betekenis heeft omdat die waarde substantieel kan bijdragen aan het streven om op het sociale domein de uitgaven te beheersen.

Mijn enige hoop is nog dat bewoners eindelijk elkaar zullen vinden, en zich samen zullen verzetten tegen dit beleid: de ruimte moet een maatschappelijke functie houden, waar bovengenoemde activiteiten kunnen worden voortgezet en in handen blijven van bewoners zelf. De buurt heeft het hard nodig!’



…

16. Slapende Wajongers Gedwongen inactief door regels UWV Rob is een jongen van 25 jaar die thuis zit. Hij werkt niet, hij heeft weinig sociale contacten en heeft een Wajong uitkering. Rob is zwak begaafd, maar woont zelfstandig. Tot zijn 18e jaar had hij elf verschillende hulpverleners/organisaties die bij hem betrokken waren (ook vanuit het gedwongen kader). Toen hij meerderjarig werd, heeft hij de meeste hulpverlening afgesloten (hulpverleningsmoe), met uitzondering van ambulante woonbegeleiding. Voor het beheer van zijn financiën heeft hij een bewindvoerder (vader), waardoor hij schuldenvrij is. Toen Rob op zijn 16e vanaf het praktijkonderwijs uitstroomde naar de arbeidsmarkt heeft hij wisselende werkgevers gehad. Op zijn 18e kreeg hij een Wajong uitkering en vond betaalde arbeid vanuit een re-integratietraject bij een voormalige fietsenfabriek in zijn gemeente. Hij had het naar zijn zin en werkte hier een aantal jaren naar tevredenheid. Tot het bedrijf door een uitslaande brand verwoest werd. Rob kwam thuis te zitten. Tot 2014 heeft hij vervolgens thuis gezeten (ruim twee jaar).

In die twee jaar thuiszitten heeft hij een netwerk aan ‘foute’


vrienden opgebouwd. Ook was zijn dagen nachtritme volledig weg. Hij gebruikte structureel alcohol en drugs. Hij hield de deur dicht voor de ambulante woonbegeleiding, kwam zijn afspraken niet na en het contact met zijn ouders verwaterde. Brieven van het UWV (evenals andere poststukken) verdwenen ongeopend in de prullenbak. In het voorjaar van 2014 kwam hij in beeld bij een jongerenwerker. Gezamenlijk stelden ze een plan op om ‘orde op zaken’ te stellen. De jongerenwerker nam contact op met het UWV. In de afgelopen jaren was er geen contact geweest tussen Rob en het UWV. Zijn eerdere contactpersoon was al enige tijd niet meer werkzaam voor het UWV. In overleg met Rob, de jongerenwerker en het UWV werd afgesproken dat Rob vrijwilligerswerk met behoud van uitkering mocht doen bij een plaatselijk camping. Voornaamste doel was een vorm van zinvolle dagbesteding, waarbij Rob weer leerde om in een gezond dagen nachtritme te komen. Het traject was succesvol. Naast het opbouwen van een gezond dagen nachtritme werd in de vrijetijdsbesteding, met ondersteuning


16. Slapende Wajongers

van de jongerenwerker, ingezet op een gezonde leefstijl. Rob zette zijn ‘foute’ vrienden aan de kant, kreeg grip op zijn alcohol- en drugsgebruik, herstelde het contact met zijn ouders en liet de ambulante woonbegeleider weer structureel binnen. In augustus 2014 werd het vrijwilligerswerk afgerond en Rob solliciteerde via de banenmarkt en werkkrant van het UWV naar vacatures. Elke sollicitatie liep uit op een teleurstelling. Langzaam gleed Rob terug in ‘oude gewoontes’. Het UWV kon slechts ondersteuning bieden bij het solliciteren, verder niets. In november 2014 trok de jongerenwerker aan de bel en vond wederom vrijwilligerswerk voor Rob. Het UWV ging schoorvoetend akkoord, maar gaf aan dat er wel uitzicht op een betaalde baan moest zijn. Het vrijwilligerswerk was bij een non-profit organisatie, uitzicht op een betaalde functie was er niet. Hij kreeg een kleine kilometervergoeding, waardoor hij gekort werd op zijn uitkering. Toch ging Rob aan het werk, aangezien duidelijk was dat hij anders terug zou vallen. Na moeizaam overleg en contact met het UWV moest Rob in februari 2015 stoppen met zijn vrijwilligerswerk en werd hij aangemeld voor een Sociaal Activerings Traject van het UWV. Het is inmiddels juli 2015 en Rob heeft nog steeds geen plek. Door centrale financiering van het Activeringstraject door het UWV bleek het re-integratiebureau (nog) niet betaald. Hierdoor werd het traject pas twee maanden later gestart. Rob doet zijn stinkende best om gemotiveerd te blijven, maar de realiteit is dat hij nog steeds thuis zit.

DUIDING Mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt zijn moeilijk te plaatsen en de toeleiding naar betaalde arbeid is een proces van een lange adem. Het nieuwe werken vergt een ‘out of the box’ mentaliteit en een flexibele instelling die conflicteert met de soms ‘rigide’ en gekaderde regels van het UWV. Het doel - Participatie en toeleiding naar duurzame arbeid - wordt hierbij uit het oog verloren, terwijl door relatief simpele (goedkope) en praktische acties, zoals een kilometervergoeding of duurzaam vrijwilligerswerk, de slagingskans van het traject groter wordt.



…

17. Bijstand en regels Aan welke knoppen moet je draaien? Floris is een jongen van 21 jaar. Hij leidt een moeizaam leven. Floris is een aantal jaren geleden gestopt met zijn Havoopleiding en leidt sindsdien een zwervend bestaan. Hij heeft zelfs een tijdje in een tent gewoond op een grasveld aan de rand van het dorp. Ook bivakkeerde hij veelvuldig in de hal van het gemeentehuis. Hij is al een aantal jaren in beeld bij de gemeente vanwege de leerplicht. Verder is hij in beeld bij de jongerenwerker van de lokale welzijnsorganisatie, die hem een beetje begeleidt.


Hij heeft een zeer slechte relatie met zijn ouders. Vorig jaar is dit geëscaleerd en heeft hij zijn vader met een mes gestoken.

Eerste stap voor de gemeente is het regelen van huisvesting. De gemeente heeft geen daklozenopvang. Een oplossing zou kunnen zijn dat de gemeente tijdelijk een woning gaat huren voor hem. Bijvoorbeeld in het kader van de WMO als alternatief voor “begeleid wonen”. Of vanuit de bijzondere bijstand, eventueel als aanvulling tot de alleenstaandennorm.

Om in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien heeft Floris een bijstandsaanvraag gedaan. Het uitkeringsproces is een weg vol obstakels. Zo moet er een (woon)adres zijn. Floris heeft geen of slecht contact met zijn ouders, dus daar wonen is geen optie. Hij woont nu bij de ouders van een vriend in huis, maar dit is eindig. Ze willen hem niet zomaar op straat zetten, maar op korte termijn zal hij daar toch weg moeten.


17. Bijstand en regels

Floris is gemotiveerd om te beginnen met de opleiding HAVO / VAVO sprint bij het ROC. Ook om zijn kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Hij kan daarvoor een tegemoetkoming in de studiekosten van DUO ontvangen van


€375,- per maand. Maar studiefinanciering is volgens de Participatiewet een voorliggende voorziening, waardoor de algemene bijstandsuitkering moet worden stopgezet.

Normaal gesproken zou Floris in z’n eigen inkomen moeten voorzien, maar dat is juist het probleem. Werk vinden en behouden lukt steeds niet. De tegemoetkoming van DUO is niet toereikend, daar kan hij de huur niet van betalen.


17. Bijstand en regels

De oma van Floris is wel in beeld en wil financieel bijdragen met ongeveer €100,à €200,- per maand. Oma betaalt op dit moment ook de zorgverzekering. De laatste stand van zaken is dat hij is begonnen met de sprint-Havo en dat hij nog inwoont bij de ouders van zijn vriend. Zijn bijstandsuitkering is stopgezet. De gemeente biedt ondersteuning bij het vinden van geschikte woonruimte. Mocht dit lukken dan is de volgende stap de eventuele financiële ondersteuning. Een andere overweging is het inzetten van (woon-)begeleiding. Dit moet hij dan wel accepteren. De begeleiding is waarschijnlijk nodig voor de structuur, de administratie en het voorkomen van overlast. En belangrijk is natuurlijk het volhouden van de opleiding.

DUIDING Deze casus is een voorbeeld waarbij er een soort cirkel is ontstaan die moet worden doorbroken. Een wijkteammedewerker heeft diverse keuzemogelijkheden als aanknopingspunt c.q. start van een traject. Eerst een woning regelen? Eerst de opleiding regelen? Inzetten op werk en re-integratie? Hoe een inkomen regelen? Onderzoek laten doen naar problematiek van Floris (“diagnose”)? Is (Wmo-) begeleiding nodig en zo ja in welke vorm? Uiteindelijk is het een mix van ondersteuningsinstrumenten die volgtijdelijk of gelijktijdig moeten worden ingezet. De casus is daarmee een voorbeeld van een geïntegreerde 3D-brede blik voor een maatwerkoplossing. De mogelijkheden zijn aanwezig. De problematiek in deze casus bevindt zich in een grijs gebied waarbij bijzondere bijstand, reintegratie en Wmo-begeleiding bij elkaar komen. Het kost echter veel tijd en vergt de nodige motivatie van de betrokkenen. De mate van dienstverlening, het persoonlijk contact, de benodigde tijdsinvestering en de financiële mogelijkheden van de gemeente, zijn factoren die mogelijk meer bepalend zijn voor een succesvolle ondersteuning dan juridische mogelijkheden of belemmeringen.



…

Rode draden Casussen Praktijk is divers en complex De term ‘sociaal wijkteam’ is een containerbegrip waarachter teams met grote verschillen schuil gaan. Voor alle duidelijkheid, die verscheidenheid is ook de bedoeling. Maar het blijft een lappendeken waarover (nog) geen algemene conclusies te trekken zijn. Idealiter hebben gemeenten in samenwerking met de verschillende partners2 een visie ontwikkeld over het aanbieden van zorg en ondersteuning. Over de opgaven en taakinhoud, over de toegang, de samenwerking, het bijbehorende mandaat en budget. Of een team zelf interventies verricht of doorgeleidt. Afhankelijk van die keuzes zijn teams ingericht en van start gegaan. In deze verscheidenheid viel ons een aantal ontwikkelingen op die we hier willen benoemen.

2

We denken hierbij aan de lokale partners in de zorgen participatieketen en in de wijk, aan vrijwilligers en cliëntorganisaties.



…

Een integrale aanpak Zo zien we deze eerste maanden enthousiasme en inzet om de beschikbare ruimte voor maatwerk te gebruiken en vraagstukken integraal op te pakken. Over het algemeen zijn de teams blij met hun mogelijkheden. Verschillende afzonderlijke indicaties kunnen nu worden geïntegreerd tot één ondersteuningsplan. Verdere verkruimeling van het sociaal domein wordt daardoor tegengegaan. Dat is een goed begin.

Andere gesprekken Een ander pluspunt is dat we in de praktijk een andere betrokkenheid van beleidsmakers en politiek verantwoordelijken bij het sociaal domein zien ontstaan. Was het casusoverleg tot voor kort het exclusieve domein van professionals binnen teams, nu worden behalve professionals ook beleidsambtenaren en bestuurders bij dit overleg betrokken. In meerdere gemeenten is een opschalingsmodel ontwikkeld of worden ‘mediators’ aangesteld die doorzettingsmacht hebben gekregen om ingesleten werkwijzen ter discussie te stellen en ruimte te scheppen voor maatwerk. Bij andere gemeenten wordt het middenmanagement van de taakgebieden Maatschappelijke Ontwikkeling en Werk en Inkomen samen verantwoordelijk gesteld om dat maatwerk te bieden. Het zijn voorbeelden van een nieuwe houding waar beleidsbepalers en uitvoerders samen zoeken naar de optimale organisatievorm en de haalbare vrijheid van handelen voor de professionals.

Mogelijk maken wat nodig is De transformatie vindt zijn basis in kennis van zaken, brede samenwerking en vooral doorzettingsvermogen en lef. De opgave voor sociale wijkteams is zwaar. Met vaak nieuwe collega’s zoeken naar een nieuwe werkwijze, dichtbij en met de mensen, in een omgeving die onder een (politiek) vergrootglas ligt. Opboksend tegen oude systemen, vreemde logica’s, ingehouwen wetmatigheden, vastgeroeste protocollen. Opmerkelijk is dat we in de casuïstiek geregeld blokkades tegenkomen in de vorm van ervaren regels of ‘waarheden’, die in werkelijkheid lang niet altijd die hardheid hebben. Er is bij de teams onduidelijkheid of



…

onbekendheid over waar oplossingen binnen de eigen invloedsfeer liggen en wat als gegeven uit weten regelgeving beschouwd moet worden. Dat geldt bijvoorbeeld voor privacybeperkingen en bij de inzet van bijzondere bijstand en schuldhulpverlening. Er is angst voor ‘de verkeerde beslissing’, die mogelijk gevolgen heeft voor het oordeel van de inspecties of de accountant. De (zelf ) opgelegde beleidsbeperking wint het soms van de beschikbare beleidsvrijheid, regels bieden meer houvast dan improviseren. Dat zou niet moeten. De transformatie is juist een uitnodiging voor de professional om meer in de eigen invloedssfeer te trekken. Het gaat er niet om te doen wat mogelijk is, maar om mogelijk te maken wat nodig is.

Investeer in professionalisering Mogelijk maken wat nodig is, vraagt om een andere professionaliteit. Daar is nog winst te boeken. En niet alleen in kennisopbouw en competentietraining. Investeer ook in het organiseren van het ontwikkelen leersysteem van de teams zelf. Denk daarbij aan intervisie en peerlearning. Vanuit de reflectieve praktijk leren van elkaar, van de successen en de belemmeringen, van wat (on)veranderlijk en (on)mogelijk is en binnen het team bepalen welke normen daar bij horen.

Schuldendominantie en kostenbewustzijn Het hebben van schulden raakt alle facetten van het bestaan van een willekeurige burger. Dat zien we ook terug in de dagelijkse praktijk van de wijkteams. Onze inschatting is dat financiële problemen van cliënten in zo’n 80% van de zaken bepalend is voor het al of niet kunnen vinden van een oplossing. Het is dan ook noodzakelijk om kennis van schuldsanering en (bijzondere) bijstand stevig te verankeren in het sociaal team en in de samenwerking met het taakgebied ‘Werk en Inkomen’. Ook komen situaties voor waarin vooral het ‘onlogisch oplossen’ tot hoge maatschappelijke kosten leidt. Bijvoorbeeld als iemand vanwege een beperkte huurschuld maanden langer in de maatschappelijke opvang blijft zitten, waardoor de kosten vele malen hoger zijn dan de huurschuld. Met het bieden van hetgeen wat nodig is tegen minder kosten, snijdt het mes aan twee kanten.



…

Andere posities De decentralisaties beogen de verhouding tussen burger en overheid te veranderen. Voorheen waren aanspraken concreet benoemd en juridisch afdwingbaar. De nieuwe wetgeving (met name Wmo 2015 en de Jeugdwet) is veel ruimer geformuleerd. In deze nieuwe situatie ontstaat een soort dialoogverhouding, waarin burgers zelf hun keuzes in zorg en ondersteuning kunnen maken. Maar in juridisch opzicht leidt dit tot een schemergebied waarin begrippen als ‘keukentafelgesprek’, ‘eigen kracht’ en ‘eigen verantwoordelijkheid’ leidend zijn. Dat leidt bij zorgzoekers tot de nodige angst en scepsis. Immers, dialoog suggereert een gelijkwaardige verhouding, maar uiteindelijk bepaalt de gemeente (of een sociaal wijkteam) welke zorg en ondersteuning nodig is en wordt ingezet. Maar het leidt ook tot onzekerheid bij het sociale wijkteam. Er is tenslotte niet meer de centrale indicatie en richtlijn om op terug te vallen. Als de burger niet krijgt wat hij wil, dan moet de medewerker van het wijkteam dat nu zelf toelichten en verantwoorden. Soms letterlijk aan diezelfde keukentafel. Dat is een andere rol dan dat zij vroeger hadden en die soms onveilig aanvoelt. Wanneer doe je het goed en wanneer niet. Een heldere en eenduidige normstelling ontbreekt hier ten principale. Het gaat immers om maatwerk. Dat betekent dat het iedere keer weer anders is.

Privacy Het privacyvraagstuk is ingewikkeld en blijkt in de praktijk lastig voor een ‘integrale’ professional in een wijkteam, voor de samenwerking met en tussen zorgverleners en in de administratieve processen. Er bestaan wisselende beelden over wat kan en wat mag. Voorop staat dat professionals onderling (al dan niet binnen een wijkteam) informatie kunnen uitwisselen in het belang van een cliënt. Iedereen is gehouden aan professionele standaarden. Of de privacygevoelige informatie ook goed wordt geborgd in de administratieve systemen binnen de verschillende organisaties is lastiger. Daar is over en weer meer aandacht voor nodig en zijn duidelijke afspraken tussen organisaties onontbeerlijk.

Casus Sociale wijkteams


De Transitiecommissie Sociaal Domein is september 2014 voor twee jaar ingesteld om een vinger aan de pols te houden bij de decentralisaties in het sociaal domein. De commissie kiest voor een aanmoedigende rol, als gesprekspartner, als ogen en oren, en wil lessen trekken uit zowel positieve ervaringen als knelpunten. De commissie rapporteert aan de Regietafel Decentralisaties waarin de vier direct betrokken ministeries (BZK, VWS, SZW en V&J) , gemeenten en de VNG zitting hebben. www.transitiecommissiesociaaldomein.nl

Wilt u reageren op deze uitgave: [email protected] Dit ebook is een uitgave van: de Transitiecommissie Sociaal Domein p/a Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus 20011 | 2500 EA Den Haag september 2015

tekst: TSD beeld: Hollandse Hoogte ontwerp: Beautiful Minds

10 FYS - Brief vz CVAH dhr. J. Stoel over vergunningverlening kermis op marktdag 1 150923 brief CVAH vz dhr. J. Stoel.pdf

11 BEST - Vergaderschema 2016 Vastgesteld in AC 15sept15 1 Vergaderschema 2016 Vastgesteld in AC 15sept15.doc

Vergaderschema 2016 – Vastgesteld door Agendacommissie 15 september 2015

Datum Jan 04

Feb

Mrt

Apr

Mei

Jun

Wat Nieuwjaarsreceptie

Bijzonderheden

11 12 19 26 01 02 09 15 16 23

Agendacie Drechtraad Beeld- / Oordeelsvormend Besluitvormend Agendacie Drechtraad Beeld-/Oordeelsvormend Agendacie Beeld- / Oordeelsvormend -- Reces –

Agenda’s 26 jan en 9 feb

01 07 08 15 22 29 (Di)

Drechtraad Agendacie Besluitvormend Beeld- / Oordeelsvormend Beeld- / Oordeelsvormend Agendacie (28mrt is 2e paasdag)

29 05 11 12 19 25 26 03

Besluitvormend Drechtraad Agendacie Beeld-/ Oordeelsvormend Beeld- / Oordeelsvormend Agendacie Besluitvormend -- Reces --

10 17 (Di)

Beeld- / Oordeelsvormend Agendacie (16mei is 2e pinksterdag)

17 24 31 6 7

Beeld- / Oordeelsvormend Besluitvormend Beeld- / Oordeelsvormend Agendacie Beeld- / Oordeelsvormend

1

Agenda 16 feb

Agenda’s 8 en 15 mrt Voorjaarsvakantie 22 t/m 26 feb Agenda's 22 en 29 mrt

Agenda’s 12 en 19 apr Aanvang: 19.00-20.00

Agenda 26 april

Agenda 10, 17 en 24 mei Meivakantie do 28 apr t/m vr 13 mei Hemelvaartsdag en bevrijdingsdag vallen dit jaar samen Agenda’s 31 mei en 7 juni, Aanvang: 19.00-20.00

Agenda's 21 en 28 juni NB: samenloop VNG-congres

Jul

Aug

Sept

Okt

Nov

Dec

14 21 28

Drechtraad Besluitvormend (oa jaarstukken) Kadernota

05 12

Drechtraad -- Reces --

…. …. 22

Agendacie

05 06 12 13 20 27 04 10 11 18 25 31 01 08

Beeld- / Oordeelsvormend Drechtraad Agendacie Beeld- / Oordeelsvormend Besluitvormend Beeld- / Oordeelsvormend Drechtraad Agendacie Beeld / oordeelsvormend -- Reces -Besluitvormend Agendacie Drechtraad Begrotingsraad

14 15 22 29 06 12 13 20

Agendacie Beeld / oordeelsvormend Beeld / oordeelsvormend Besluitvormend Drechtraad Agendacie Beeld / oordeelsvormend -- Reces --

Behandeling op 1 dag, vanaf 14.00u Zomervakantie 11 juli t/m 19 augustus

Agenda’s 5, 13 en 20 sept

2

Agenda’s 27 sept en 11 okt

Agenda’s 25 okt en 8 nov Herfstvakantie 15 t/m 23 okt Agenda’s 15 en 22 nov Behandeling op 1 dag, vanaf 14.00u Agenda’s 29 nov en 13 dec

Agenda's jan/feb 2017 Kerstvakantie 24 dec/8 jan 17

Bundel van de Ingekomen stukken oordeelsvormend van 29 september 2015

Recommend Documents