2de bach rechten
Buitenlandse Rechtstelsels Engels
Q R14
uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be
3.90 EUR
www.quickprintershop.be
Online samenvattingen kopen via
Nieuw!!!
2e Bachelor Rechten
I.
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
Kenmerken en historische ontwikkeling van het Anglo-Amerikaanse recht A. Het begrip Anglo-Amerikaans recht 4 Niet: één bepaald positiefrechtelijk stelsel 5 Wel: een bepaalde structuur en een bepaalde systematiek van het recht
Anglo-Amerikaans x
de
de
“Export van Engels recht” aan het einde van de 17 en in de 18 eeuw, als gevolg van de kolonisatie door Engeland O.m. VS, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland
x
Pluralistische democratie als politiek systeem
x
Markteconomie met vrije mededinging
Anglo-Amerikaans x
De Engelse oorsprong
x
De grote politieke en economische betekenis van de VS
x
Zelfstandige en belangrijke ontwikkeling van het Engelse recht in de VS
Angelsaksisch (Anglo-Saxon) recht? 4 Geen goede benaming: veeleer rechtshistorische term voor de ontwikkeling van het Engelse rechtssysteem in de periode 600-1000
B. Elementaire karaktertrekken van het continentale en het AngloAmerikaanse recht 1. Het continentale recht Anglo-Amerikaans recht onderging niet de beslissende invloed van de “receptie van het Romeinse recht” De geleidelijke doordringing, gedurende de late middeleeuwen in een belangrijk deel van Europa, van wetgeving en rechtspraktijk, door een systeem van wetenschappelijke rechtsbeoefening op basis van Romeinse wetboeken, gedragen door een beroepsgroep van academisch gevormde juristen
Europa in de late middeleeuwen x
12 eeuw: nieuwe start van het onderwijs en de studie van het Romeinse recht in Bologna
x
Glossatoren en post-glossatoren: wetenschappelijk groeiend recht
x
Verspreiding in landen van herkomst van de studenten
de
Julie Devos
1
2e Bachelor Rechten
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
Gerationaliseerde structuur van regels x
Binnen dit systeem tot oplossingen komen voor juridische problemen
x
Versterkt door de codificatiebeweging in de 18 en 19 eeuw
de
de
Gemeenschappelijke continentaalrechtelijke juridische systematiek x
Continentaal Europa o
o
Clustering in een aantal “families” -
Het Napoleontische recht
-
Het Duitse recht
-
Het Scandinavische/Noordse recht
Ook “gemengde families” -
x
Bv. Nederland
Landen onder de Franse (Afrika; Louisiana; Québec) en Spaanse (Centraal- en Zuid-Amerika) invloedssfeer
Gemeenschappelijke systematiek maar geen identiek positiefrechtelijk stelsel x
Verschillen per staat
x
Wel dezelfde systematische denkwijze langs deductieve weg: van het algemene (de wet) naar het bijzondere (de casus) besluiten
x
Sterk ontwikkelde wetenschappelijke rechtsbeoefening
x
Begrijpelijk voor de beoefenaars uit verschillende landen, ondanks de verschillen
2. Het Anglo-Amerikaanse recht a) De Angelsaksische periode (600-1100) Resultaat van 9 eeuwen rechtsontwikkeling in Engeland en Wales !
Niet in Schotland: mengsysteem
43-400 (43: verovering van Groot-Brittannië door de Romeinen) de
(5 eeuw: Romeinse terugtrekking)
x
Romeins recht van toepassing op Romeinse burgers o
o x
Impact van RR op het lokale recht? -
RR heeft weinig sporen achtergelaten
-
LR bleef naast RR van kracht
Na Romeinse terugtrekking: opnieuw gewoonterecht
Daarnaast diversiteit aan (gewoonte)recht met oorsprong in Keltische religieuze praktijken en gewoonten
Julie Devos
2
2e Bachelor Rechten
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
400-600 x
Massale invasies door Noord-Europese stammen o
Juten (uit Jutland)
o
Angelen (uit Sleeswijk)
o
Saksen (uit Duitsland)
x
Zij verdreven de Kelten naar het westen van het eiland: Wales, Cornwall en zuidwest Schotland
x
En importeerden hun Teutoonse gewoonten en gebruiken
x
Eerste geschreven wetgeving van koning Aethelbert I van Kent
600
Aanvulling bij het bestaande gewoonterecht de
9 eeuw x
Nieuwe golf van invasies door de Danes (uit Denemarken/Zweden) die het Danelaw importeren
Gevolg x
3 grote gewoonterechtelijke systemen: Danelaw, Mercia en Wessex
x
Daarbinnen gediversifieerde toepassing binnen de 32 counties
Poging tot unificatie van koninkrijk door koning Alfred van Wessex x
880/890: Doom Book / Code of Alfred o
Gemeenschappelijke code, gebaseerd op een studie van de wetten van Aethelbert van Kent, Ine van Wessex en Offa van Mercia, en christelijke bronnen
o
Constitutioneel precedent voor wetgevende macht van de koning in de middeleeuwen -
Wetten van Koning Cnut (1018)
-
Wetten van Edward The Confessor (1043-1066)
Toch nog steeds divers, ongeschreven en variabel rechtssysteem x
Eerbied op basis van traditie, sociale verplichtingen en geloofsovertuiging
x
Door de afwezigheid van wetgevende en rechtsprekende autoriteit primeert de individuele macht: eigenrecht en geweld
Zoektocht naar vreedzame geschilbeslechting x
Vergadering o.l.v. doomsman o
Poging om tot een vergelijk te komen
o
Indien geen vergelijk mogelijk -
Eiser (ondersteund door zijn gevolg: secta/suit) kan de zaak laten beslechten
-
Verweerder zal zijn versie van de zaak bewijzen
Julie Devos
D.m.v. eed
3
2e Bachelor Rechten
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
Maar kan later ook aan een godsoordeel (ordeal) onderworpen worden à
Levensbedreigende test
à
Indien hij of zij de waarheid sprak, zou God met een mirakel tussenbeide komen en de betrokkene ongeschonden de beproeving doorstaan (bv. lopen over roodgloeiend stuk ijzer)
de
13 eeuw: vervangen door jurysysteem in strafzaken
de
Instellingen tot de 9 eeuw x
Meerdere koninkrijken
x
Onderverdeeld in shires (counties) op basis van hun koninklijke of tribale voorgeschiedenis, elk met een halfjaarlijkse assembly
x
Verdere onderverdeling in hundreds en (stedelijke) boroughs, elk met een assembly
Geschilbeslechting binnen die structuur x
Evolutie van o
x
Naleving van de gewoonte/bereiken van gerechtigheid
Naar o
Naleving van het gezag van de gemeenschap, gepersonaliseerd in de lord die eigen rechtbanken creëerde, naast die van de counties en hundreds
de
10 eeuw x
Centralisatie van de macht bij de koning o
Laat zich lokaal vertegenwoordigen door reeves (later de shire-reeve of sherrif) -
Misdrijven tegen de vrede van de koning worden bestraft
-
Start van een gemeenschappelijk rechtssysteem
de
Begin 11 eeuw x
Justitie als koninklijk prerogatief, zowel op strafrechtelijk als burgerrechtelijk vlak
b) Ontstaan en ontwikkeling van common law vanaf de 12de eeuw 1) De machtsconcentratie bij de koning 1066 x
Normandische periode met William the Conquerer
x
Geboortejaar van het Anglo-Amerikaanse recht
Einde van de Angelsaksische periode x
Behoud van het bestaande recht
x
Binnen het hiërarchische, feodale systeem verder ontwikkeld
Julie Devos
4
2e Bachelor Rechten
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
Feodaal systeem x
Koning aan de top
x
Grond in leen aan leenmannen (tenants in chief) in ruil voor raad en daad en financiële vergoeding
x
Verder in leen aan andere (lagere) vazallen
x
Onderaan de lijfeigenen
2) De rol van de koninklijke rechtspraak Rechtssystemen daaraan aangepast x
Alle wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht bij de koning
x
Creatie van enkele belangrijke instituten
x
o
Exchequer (de schatkist)
o
Chancery (de kanselarij)
o
Curia Regis of King’s Council (de hofraad: advies) (klein vs. ruim)
Koninklijke rechtspraak en optreden – de koning als bron voor ius et consuetudo regni – dragen bij tot ontwikkeling van een gemeenschappelijk rechtssysteem: common law
x
Rechtshandhaving geleidelijk aan afgesplitst in eigen instellingen de
o
11-13 eeuw: justiciarius en chief justiciar (onderkoning, met alle prerogatieven)
o
Uitzenden van rechters ad hoc
o
-
Leden van de King’s Council
-
Horen belangrijke zaken (pleas of the Crown)
-
12 eeuw: circuit systeem
de
de
Rechtsprekende tak van de Curia Regis (Bench) vestigt zich eind 12 eeuw permanent te Westminster
o
Nadien opsplitsing in 3 autonome rechtbanken (common law courts) -
Court of Common Pleas: eigendom en bezit
-
Court of King’s/Queen’s Bench: pleas of the Crown (wrongs tegen de koninklijke vrede) en toezicht op lagere rechters
o
Court of Exchequer: koninklijke inkomsten en schuldvorderingen tussen burgers
Lokale beoordeling in circuits met jury en oplossing van rechtspunten te Westminster Common law Landelijk stelsel van rechtersrecht met oorsprong in oude gewoonten, verduidelijkt en uitgebreid door de koninklijke rechters
Julie Devos
5
2e Bachelor Rechten
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
3) De rechtspleging via de forms of action Forms of action x
In een bepaalde welomschreven feitenconstellatie kent men aan een persoon een actie (een mogelijkheid om een procedure te voeren) toe d.m.v. een writ
x
Recht volgt uit de actie: eisers moesten vorderingen in de bestaande writs inpassen, zo niet was de toegang tot de common law rechtbanken onmogelijk o
x
Ubi remedium, ibi ius (remedies precede rights; no writ, no right)
Vergelijk met continentaal recht: het recht verleent de actio (dus juist andersom)
c) De opkomst en ontwikkeling van equity 1) Verstarring in de common law en de genese van het Court of Chancery Vanaf 1258 verstarring in de common law x
Numerus clausus op de writs die de adel aan de koning oplegde in de Provisions of Oxford (1258) o
x
Geen nieuwe writs meer dan met toestemming van de Curia
Ook inhoudelijke verstarring o
Rigide rechtsregels, niet meer aangepast aan maatschappelijke en economische ontwikkelingen
o
O.m. in het contractenrecht -
Enkel de schadevergoeding als remedy
Gevolg x
Beroep op de macht van de koning om gerechtigheid te doen wanneer common law in gebreke blijft
x
Koning komt tussen op basis van equity
x
Verzoek (petition) aan de koning
de
14 eeuw: toevertrouwd aan de Chancellor x
Oordeel naar eer en geweten in billijkheid (equity) o
x
“Court of Conscience”: geleid door ideas of fairness and natural justice
Efficiënte rechtspraak o
Inquisitoriale procedure (zonder sheriff en jury)
o
Efficiënte dwangmiddelen (arrestatie van de verweerder bij niet-naleving van de uitspraak)
x
Voorbeelden: syllabus p. 18
x
Geen beroep op jury, maar eigen procedure en discretionaire rechtspraak “Equity varies with the length of the Chancellor’s foot”
x
Geen vonnissen (judgements), maar decree of specific performance (doen) of injunctions (nalaten) Equity acts in personam (d.i. tegen de persoon en het geweten van de gedaagde)
Julie Devos
6
2e Bachelor Rechten
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
de
Einde 15 eeuw: ontstaan van de Court of Chancery uit de praktijk van de Chancellor x
Onafhankelijk rechtscollege
x
Informele procedure waarbij met een bill of petition de verwerende partij wordt aangemaand om onder eed verklaring af te leggen
x
Geen cause of action, geen form of action
x
Gebod of verbod; niet-naleving is contempt of court en strafbaar
2) De verhouding tussen common law en equity law Equity follows the law x
Aanvankelijk waren common law en equity eerder een aanvulling op elkaar
x
Chancellor mocht slechts ingrijpen als het bij de common law verkeerd liep o
Leemten (afwezigheid van een writ)
o
Geen geschikte remedy
o
Onbillijke uitspraak
o
Geen bevoegdheid (bv. tegenover buitenlanders)
x
Regelmatig overleg tussen Court of Chancery en common law rechtbanken
x
Gaandeweg toch conflicten en discussies over rechtszekerheid (common law) vs. rechtvaardigheid (equity law)
Where Common Law and Equity are in conflict, Equity shall prevail x
Regel om tegenstrijdige uitspraken van de common law en equity rechtbanken te beslechten
x
Earl of Oxford’s Case (1615) (syllabus p. 20-21)
x
o
Bij strijdige beslissingen krijgt equity voorrang
o
Zo niet zou equity van nul en generlei waarde zijn
Primauteit van equity bevestigd in Judicature Acts (1873/1875)
Nadien ook meer rigiditeit in equity x
Ontwikkeling van discretionaire rechtspraak naar een meer gesystematiseerd rechtsstelsel (Rules of Equity)
x
Eveneens een case law stelsel, zoals common law
x
Maar toegepast in afzonderlijke rechtbanken: Court of Chancery vs. common law rechtbanken
Julie Devos
7
2e Bachelor Rechten
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
d) De versmelting van common law en equity law in de 19de eeuw 1852: afschaffing van de specifieke actions x
Court of Chancery en common law rechtbanken kunnen elkaars remedies uitspreken
1873-75: Judicature Acts x
Fusie van de common law en equity rechtbanken Supreme Court of Judicature, onderverdeeld in -
Crown Court
-
High Court of Justice
-
Queen’s Bench Division (< 3 common law rechtbanken)
Chancery Division (< Court of Chancery)
Family Division
Court of Appeal
Thans x
Engelse rechtbanken kunnen zowel common law als equitable remedies uitspreken
x
Zo er nog conflict zou bestaan, heeft equity voorrang
x
Remedies onder common law zijn een recht
x
Equitable remedies zijn nog steeds discretionair (de rechter oordeelt naar eigen inzicht) o
Bv. damages for breach of contract (recht) vs. specific performance (gunst)
e) De positie van het wettenrecht Tot 1688: wetgeving als koninklijk prerogatief Nadien: suprematie van het parlement (zie ook verder) de
18/19 eeuw x
Wetgeving (acts/statutes) als secundaire rechtsbron, na common law o
Uitzonderingen op common law
o
Beperkend geïnterpreteerd
Thans x
Meer prominente rol van de wetgever
x
Maar wetgeving als reactie op heel concrete situaties: pragmatisch en praktijkgericht
Julie Devos
8
2e Bachelor Rechten
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
Geen codificatiebeweging x
Consolidations o
Het coördineren van bestaande wetten en latere wijzigingen rond een bepaalde materie
o
Bv. Sale of Goods Act 1979 (d.i. een coördinatie van de Sale of Goods Act 1893 en latere wetswijzigingen)
x
Law Commission (°1965) o
Onafhankelijke instantie
o
Opgericht om tot beter recht te komen d.m.v. onderzoek van bestaand recht, het geven van aanbevelingen en het opstellen van o.m. codificaties
o
Vergelijkbaar met de codificatiebewegingen van het continentale recht
Vindplaats x
Geen staatsblad o
Online: www.opsi.gov.uk/legislation/uk
x
Chronological Table of Statutes (sinds 1205)
x
Halsbury’s Laws of England: encyclopedisch overzicht van common law en wettenrecht
x
Halsbury’s Statutes of England and Wales: actuele tekst van geldende wetgeving
f)
De export van common law
In onbewoonde kolonies of kolonies niet onder het gezag van beschaafde naties x
Common law, in zoverre aangepast aan de levensomstandigheden
x
Volgt de rechtsontwikkelingen van het moederland
In veroverde of overgedragen kolonies x
Behoud van het bestaande recht “unless such as are against the law of God, as in the case of an infidel country”
Bij onafhankelijkheid x
Vaak verder van toepassing
x
Diverse technieken
x
o
Stilzwijgend (bv. Canada 1982)
o
In Grondwet (bv. Constitution New York 1777; Basic Law of Hong Kong 1997)
o
In specifieke reception statutes
Meestal zijn latere rechtsontwikkelingen in Engeland niet meer verbindend o
Julie Devos
In de praktijk toch verwijzingen naar rechtspraak uit andere common law landen
9
2e Bachelor Rechten
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
g) Conclusie x
Voornamelijk een vanuit de casuïstiek gegroeid (dubbel)stelsel
x
Gekenmerkt door inductief redeneren: van het bijzondere naar het algemene besluiten
x
Historisch continuüm
x
Vanaf de 19 eeuw belangrijke koerswijzigingen
de
o
1852: afschaffing van forms of action
o
Systematisering, o.m. van het contractenrecht
o
Common law en equity bij dezelfde rechter
o
20
ste
eeuw: invloed EVRM en Europees recht
Engeland raakt meer ingeschakeld in de Europees-continentale rechtstraditie
C. De termen Civil Law en Common Law Civil Law x
Overkoepelende term voor continentaal recht o
x
Cf. Corpus Iuris Civilis van Justinianus met de Digesta, de Institutiones en de Codex
Ook gebruikt voor burgerlijk recht als rechtsdomein !
Aandachtig zijn voor de context waarin “civil law” wordt gebruikt
Common Law x
Overkoepelende term voor Anglo-Amerikaans recht ~
Het gemene recht, gezamenlijk voor de gehele bevolking
x
Rechtersrecht (case law)
x
Onderscheiden van Equity Law
x
Vertaling van Ius Commune: privaatrecht bestaande uit Romeins en canoniek recht als subsidiaire rechtsbron (1500-1800)
Julie Devos
10
2e Bachelor Rechten
II.
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
De staatsrechtelijke organisatie en instellingen A. Engeland en het Verenigd Koninkrijk 1. De staatsvorm a) Groot-Brittannië, Verenigd Koninkrijk, Engeland
United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland x
Staat (rechtspersoon op internationaal niveau)
x
Samenstellende delen (geen rechtspersoon op internationaal niveau) o
o
Landen (3) -
Engeland
-
Schotland
-
Noord-Ierland
Prinsdom (1) -
o
Wales
Eilanden (o.m. Wight, de Shetland-eilanden, de Hebriden, …)
Staatkundig: Verenigd Koninkrijk Engeland Wales x
Geen eigen rechtssysteem
x
Laws of Wales Act 1535 o
Engelse wetten van toepassing
o
Welshe parlementsleden toegevoegd aan Engelse parlement
o
Ook te merken aan de benamingen van enkele juridische instellingen (Supreme Court of England and Wales, Law Society of England and Wales, …)
x
Devolution (cf. federalisering) !
Bevoegdheidsverdeling is niet in de grondwet verankerd: aanpasbaar bij gewone wet, met gewone meerderheid (zal niet snel gebeuren want risico op politieke instabiliteit)
Schotland x
Act of Union 1707 o
Deel van het Verenigd Koninkrijk
o
Opheffing Engelse en Schotse parlementen die door Parliament of the United Kingdom (Westminster Parliament) werden vervangen
x
Voortbestaan van Schots recht en rechterlijke instanties
x
Devolution
Julie Devos
11
2e Bachelor Rechten
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
Noord-Ierland x
x
Act of Union 1801 o
Deel van het Verenigd Koninkrijk
o
Behoud van eigen recht naast toepassing van VK wetgeving
Government of Ireland Act 1920 o
6 noordelijk gelegen Ierse counties
x
Northern Ireland Act 1998 (cf. Good Friday Agreement)
x
Devolution
Toepassing van wetgeving aangenomen door het Westminster Parliament in Schotland en Noord-Ierland x
Constitutionele conventie
x
Indien Act of Parliament niets vermeldt o
x
Enkel van toepassing in Engeland en Wales
Mogelijkheid van een extent-vermelding in de wetgeving o
Aanduiding van de bepalingen die ook voor Schotland en/of Noord-Ierland gelden
o
Voorbeeld: syllabus p. 31
b) Een parlementaire monarchie Kenmerken x
Monarch is staatshoofd en symbool van de uitvoerende macht aan wie grondwettelijk de Kroon (Crown) is toegewezen
x
Hoofd van de Commonwealth, opperbevelhebber van het leger en hoofd van de Church of England
x
Erfelijk o
Bepaald door common law-regels en wetgeving (Act of Settlement 1701)
o
Hoofdprincipe -
Kinderen van de overleden koning
-
Zonen > dochters l België: geen voorrang voor zonen meer (VK: House of Lords wilde geen verandering)
-
Oudere kind > jongere kind
The Monarch reigns, [s]he no longer rules x
Responsible government o
Onschendbaarheid van de koning
o
Politieke ministeriële verantwoordelijkheid
Julie Devos
12
2e Bachelor Rechten
BRS Engels
Prof. dr. D. Vanheule
Royal prerogatives x
Formele bevoegdheden van de koning
x
Grondwettelijke gewoonten vervat in common law
x
Tot het koninklijk prerogatief behoren o.m. o
Benoeming van de eerste minister -
o
Ontbinding van het parlement -
o
In feite op aangeven van de eerste minister
Benoeming van rechters -
c)
In feite op verzoek van de eerste minister
Ontslag van ministers -
o
In feite de leider van de winnende partij bij verkiezingen
In feite op aangeven van de Lord Chancellor
o
Verlenen van gratie (fountain of justice)
o
Verlenen van adellijke titels en eretekens (fontain of honour)
o
Sluiten van verdragen
o
Erkennen van vreemde staten
o
Verklaren van oorlog en vrede
Een constitutionele monarchie
Kenmerken x
Geen grondwet in de zin van een geschreven basiswet in een uniek document
x
Veelheid van o
Documenten -
o
Rechtspraak -
o
x
Magna Carta, Bill of Rights, Act of Settlement, Parliament Act, …
Bv. individuele rechten en vrijheden
Constitutional conventions -
Niet afdwingbaar voor de rechter
-
Maar belangrijke politieke betekenis (niet nageleefd: handeling is niet legitiem)
-
Bv. soevereiniteit parlement, regeringsvorming door de winnende politieke partij
Spanning met de idee van de constitutionele suprematie o
Grondwettelijke regels staan formeel-juridisch op hetzelfde niveau van wetgeving en zijn dus formeel-juridisch bij wet te wijzigen (gebeurt niet in de praktijk want belangrijke constitutionele beginselen hebben zeer grote morele geldingskracht) l België
Julie Devos
13
