Buiten. Gewoon werken. De professional centraal. Ik wil werkgevers ontzorgen, dat wekt vertrouwen. Wouter Meijer - jobcoach

Buiten Gewoon werken

De professional centraal ‘Ik wil werkgevers ontzorgen, dat wekt vertrouwen.’ Wouter Meijer - jobcoach

najaar 2015


najaar 2015

Inhoud Gecertificeerd jobcreator Leon ten Have:

‘Het kaf van het koren scheiden’

De professional centraal ‘Ik wil werkgevers ontzorgen, dat wekt vertrouwen.’ Wouter Meijer - jobcoach

pagina Aan deze editie van BuitenGewoon werkten mee: Leon ten Have, Hameland Thomas Krikken, Felua-groep Wouter Meijer, WNK Personeelsdiensten, Gertjan ten Hove, Soweco, Lesly Green, WerkgeversServicepunt Den Haag Nadja Jungmann, Hogeschool Utrecht Bernard ter Haar, ministerie SZW Elly Philips, GMTO SBCM-medewerkers Hoofdredactie: Huib van Olden, Josje Lesterhuis Eindredactie: Nathalie van Delft Redactie: Paul Kattestaart, Nathalie van Delft Fotografie: Ivonne Zijp / De Beeldredaktie Vormgeving: Vormplan Design, Amsterdam

Naar een inclusieve arbeidsmarkt:

werkprocessen en professionals

pagina

6 8

Training Schulden:

Schuldenaars leven bij de dag en nemen ondoordachte beslissingen pagina

12

Colofon Bijdragen aan passend, zo regulier mogelijk en duurzaam werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in het gemeentelijk domein. Dàt is de missie van SBCM, het A&O-fonds voor de SW. SBCM wordt bestuurd door werkgeversen werknemersorganisaties: VNG, Cedris, FNV Overheid en CNV Overheid. SBCM Postbus 556 2501 CN Den Haag T: 070 – 376 58 47 E: [email protected] W: www.sbcm.nl Twitter: @SBCMsw

2

BuitenGewoon werken | najaar 2015

Van intuïtief naar ‘evidence based’ begeleiden pagina

Werken bij een reguliere werkgever

Functiecreatie:

pagina

14

16

De professional centraal De gemeentelijke en regionale uitvoering die zich richten op het aan het werk helpen van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, is al een tijd behoorlijk in beweging. Sociale diensten en SWbedrijven zijn druk bezig de werkprocessen rondom het begeleiden van mensen en het creëren van werk zo efficiënt mogelijk vorm te geven. Voor het vakmanschap van de betrokken professionals is in toenemende mate aandacht. In dit magazine zetten we daarom de professional centraal. We gaan in op het werkproces en de verschillende professionals die daarin een rol vervullen. Zij vertellen over hun uitdagingen in het werk. Een gecertificeerd jobcreator komt aan het woord. Jobcreation is een relatief nieuw ‘vak’. En certificering hiervan is van groot belang om de kwaliteit van het werk op een hoger peil te brengen. Werk dat tot meer banen moet leiden voor ons fundament van de arbeidsmarkt. Een heel andere ‘kunde’ betreft het signaleren van schuldenproblematiek en het coachen van mensen om hun financiën weer op orde te krijgen. Nadja Jungmann is als lector gespecialiseerd in deze problematiek en u kunt in dit magazine met haar kennismaken. Zij gaat in opdracht van SBCM ook trainingen geven aan professionals. Ten slotte een interview met Bernard ter Haar, directeur-generaal Sociale Zekerheid en Integratie van het ministerie van SZW, over het nieuwe, meerjarige kennisprogramma ‘Versterking gemeentelijke uitvoering’. De resultaten hiervan zullen ook bruikbaar zijn voor de uitvoeringspraktijk van de SW en moeten eraan bijdragen om die uitvoering nóg beter te maken. Ik wens u als professional veel inspiratie toe en hoop dat dit magazine daaraan bijdraagt! Huib van Olden Voorzitter SBCM

BuitenGewoon werken | zomer 2015

3

Kort

najaar 2015

E-learningmodule ‘Begeleiden van mensen met psychische kwetsbaarheid’ Cliënten met een psychische aandoening kunnen prima functioneren in een (reguliere) werkomgeving. Voorwaarde is wel dat zij goed voorbereid en begeleid worden. De e-learningmodule ‘Begeleiden van mensen met psychische kwetsbaarheid’ geeft klantmanagers, trajectbegeleiders, jobcoaches en andere professionals inzicht in psychische aandoeningen en de wijze waarop de begeleiding effectief vorm kan krijgen. De module is onderdeel van de ParticipatieCampus, de e-learning portal voor professionals die cliënten en medewerkers met een grote afstand tot de arbeidsmarkt begeleiden.

VerSTERK de eigen kracht Samen Sterk! Hoe mobiliseert u als professional optimaal de eigen kracht van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt?

De handreiking ‘Samen Sterk’ biedt handvatten voor professionals om medewerkers meer in hun eigen kracht te zetten. In de handreiking staan de volgende vragen centraal: • Wat is eigen kracht? • Hoe kun je die kracht in kaart brengen? • Aan welke regels moet je je als professional houden om eigen kracht te stimuleren? • Welke concrete methodieken kun je daarvoor inzetten? De handreiking is ontwikkeld op basis van onderzoek van het lectoraat Duurzaam Werken.

Download de handreiking van de SBCM-site: Producten > Diagnose, Opleiden en begeleiden > Producten > De werkwijze STERK

4


WERK-portal als voorbereiding op de reguliere arbeidsmarkt Laagopgeleiden met weinig werkervaring hebben vaak geen reëel beeld van welk werk bij hen past en wat werkgevers belangrijk vinden. Fivelingo en Felua-groep zetten de WERKportal al geruime tijd in om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt voor te bereiden op de reguliere arbeidsmarkt. De WERK-portal (www.oefenen.nl/werk) biedt een groot aantal e-learningprogramma’s voor lager opgeleide volwassenen. Met de portal vergroten zij hun zelfredzaamheid en bereiden ze zich voor op een duurzame werkkring.

Training ‘De werkleider Participatiewet-proof’ De begeleiding van de Participatiewet-doelgroep stelt andere eisen aan direct leidinggevenden van sociale werkbedrijven. Deze professionals hebben doorgaans veel ervaring met de begeleiding van de SW-doelgroep, maar zijn minder gewend om te gaan met ander, ongemotiveerd gedrag en weerstanden, zoals die zich bij de nieuwe doelgroepen regelmatig voordoen. Ook vraagt de nieuwe rol om ‘zelfsturing en zelfregie’ bij de cliënt te stimuleren en het overnemen van verantwoordelijkheden te vermijden. Om professionals hierin te ondersteunen, biedt SBCM in het najaar van 2015 de training ‘De werkleider Participatiewet-proof’ aan.


5

Gecertificeerd jobcreator Leon ten Have:

‘Het kaf van het koren scheiden’ 6


Een jobcreator onderzoekt de mogelijkheden binnen bedrijven om nieuwe banen te creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Met een certificaat op zak tilt Leon ten Have, jobcreator bij Hameland in Lichtenvoorde, zijn vakgebied naar een hoger niveau. Hij maakt een match tussen vraag en aanbod en zijn doel is vooral meerwaarde te creëren voor alle partijen.

Ten Have behoort tot de relatief kleine, maar groeiende, groep van gecertificeerde jobcreators. Het aantal moet dan ook fors omhoog, vindt hij. De verwachting is namelijk dat het aantal vacatures de komende jaren stijgt door economisch herstel, ontgroening en vergrijzing. Veel mensen vallen buiten de boot, omdat hun competenties niet goed op de huidige ontwikkelingen aansluiten. Tegelijkertijd neemt de druk op ondernemers toe om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan te nemen en de ambitie om 125.000 extra banen in Nederland te realiseren, waar te maken. “Kortom, er zijn meer gecertificeerde jobcreators nodig om het gat tussen vraag en aanbod te dichten. Professionals die bestaande functies en werkprocessen analyseren en ondernemers adviseren over het creëren van kansen, waarbij de waarde voor alle betrokkenen toeneemt.”

Vraag en aanbod Een certificaat is een voet tussen de deur bij bedrijven, meent Ten Have. “We gaan met bedrijven de diepte in en nemen een kijkje in hun keuken. Logisch dat ze dan niet met de eerste de beste in zee gaan. Zij hebben de vraag, wij het aanbod. Samen onderzoeken we hoe we elkaar van dienst kunnen zijn. Wij doen dat door de juiste vragen te stellen. Hoeveel flexkrachten heeft het bedrijf, hoe staat het met de werkdruk, blijven bepaalde taken liggen en tillen de medewerkers de dienstverlening naar een hoger niveau? Functiecreatie is een goed middel om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te begeleiden naar passend werk. Bij Hameland ondergaan alle medewerkers een uitgebreide intake en diagnose. We kijken naar: wie ben je, wat wil je, wat kun je, waarin wil je je ontwikkelen en wat voor type werkgever past bij jou? Met dat profiel gaan we op zoek naar een geschikte werkgever. Bij een match ontvangt de organisatie een persoonlijk overzicht van de medewerker. Aan de hand daarvan weten ze aan welke knoppen ze moeten draaien om het beste in die persoon boven te halen.”

Je onderscheiden van de massa Ten Have werkt al geruime tijd als jobcreator en heeft intussen een stevig netwerk opgebouwd. Zijn werk combineerde hij altijd met studies, waardoor ‘een leven lang leren’ op hem zeker van toepassing is. Hij is enthousiast over de certificering door SBCM en Locus, dat uit een onafhankelijke kwaliteitstoets op het afgeleverde werk bestaat. “Ik bood voor de certificering een casus van functiecreatie binnen de revalidatieafdeling van een grote regionale zorginstelling aan. Met succes. Hierdoor behoor ik nu tot de eerste lichting jobcreators in Nederland die gecertificeerd en erkend zijn. Het certificaat maakt het voor opdrachtgevers makkelijker om, zonder waardeoordeel, het kaf van het koren te scheiden. Als jobcreator onderscheid je je hiermee van de massa.”

Mes snijdt aan twee kanten Ten Have heeft intussen veel medewerkers bij verschillende bedrijven geplaatst. De meest spraakmakende vindt hij de functie

van assistent catering in het Streekziekenhuis Koningin Beatrix in Winterswijk. Het mes snijdt hier aan twee kanten. De baan is de medewerker op het lijf geschreven. Hij neemt taken van vakkrachten uit handen, waardoor zij meer tijd hebben voor contact met klanten. Het resultaat is een omzetstijging van de catering afdeling, waardoor een win-winsituatie is ontstaan.

Toegevoegde waarde “Het certificaat is een toegevoegde waarde voor jezelf en de organisatie die je vertegenwoordigt”, zegt Ten Have. “Het is een uitdaging om ondernemers ervan te overtuigen dat functiecreatie een goede methode is om waardecreatie voor alle partijen te realiseren. Je onderwerpt hun werkprocessen aan een analyse en dat schept verwachtingen die je wilt waarmaken. Aan de voorkant moet je functiecreatie goed managen, maar dat is de investering absoluut waard.”

De voordelen van certificering op een rij: • Beoordeling van het bedrijfsadvies door een expert. • Deel uitmaken van een gezamenlijk netwerk van SBCM en Locus. • Ervaringen uitwisselen met andere jobcreators tijdens exclusieve kennisbijeenkomsten. • Voorrang krijgen in samenwerkingsprojecten met andere sectoren en werkgevers.

Exclusieve kennisbijeenkomst voor gecertificeerde jobcreators SBCM en Locus organiseren speciaal voor gecertificeerde jobcreators een exclusieve kennisbijeenkomst op 13 oktober. De veranderende arbeidsmarkt en de banenafspraken volgens de Participatiewet vragen nadrukkelijk om meer gecertifieerde jobcreators. Het zijn de jobcreators die mensen die aan de kant staan, begeleiden naar een baan. Een certificaat maakt dan het verschil. Kennis delen, van elkaar leren en de professionaliteit vergroten, daarom draait het tijdens de kennisbijeenkomst op 13 oktober. Ook gecertificeerd jobcreator worden? Meldt u aan op de aanmeldpagina: https://vragenlijst.caop.nl/jobcreators.


7

Naar een inclusieve arbeidsmarkt:

werkprocessen en De professional staat centraal in dit nummer. Maar wat doen de professionals in de

Werkproces begeleiden van mensen m

SW-sector? Dit artikel gaat in op wat, op

Werk: weinig ondersteuning

basis van de ervaring in de SW, nodig is

afstand tot de arbeidsmarkt te realiseren. Met andere woorden: wat nodig is om bij

Screening

om duurzaam werk voor mensen met Werk: veel ondersteuning

Diagnose

te dragen aan een inclusieve arbeidsmarkt? Andere vormen van participatie

Er zijn twee werkprocessen: 1) begeleiding naar werk en op de werkplek; 2) realiseren van passend werk.

Het tweede werkproces is randvoorwaarde

Gemeente

Werkproces werkgevers: realiseren pa

voor het eerste: zonder werk geen match! Regionaal marktbewerkingsplan • Uitvoeren marktonderzoek • Bepalen dienstenportfolio • Opstellen acquisitieplan portfolio Sociale diensten en sociale werkbedrijven voeren vaak samen het eerste werkproces uit. Wat de een of de ander doet, of er een knip is en waar die ligt, is voor het werkproces als zodanig niet van belang. Het tweede werkproces start met marktonderzoek in de regio. Op basis van dit onderzoek wordt het dienstenportfolio vastgesteld. Het dienstenportfolio bestaat uit:

• Overnemen van (productie)werk / outsourcing; • Personeelsdiensten aan sociale ondernemingen.

• Individuele bemiddeling / matching op bestaande vacatures, al dan niet via detachering; • Individuele / groepsgewijze bemiddeling op werkplekken met behulp van functiecreatie, al dan niet via (groeps) detachering; • Overnemen van bedrijfsprocessen / insourcing;

In feite gaat het hier dus om een marktbewerkingsplan van regionale werkbedrijven in de arbeidsmarktregio. Hierbij wordt vaak de expertise van de SW-bedrijven benut. De uitvoering ervan gebeurt steeds vaker in samenwerking met andere partijen in de werkgeverservicepunten.

8


Zie informatie en handreikingen op www.sbcm.nl

professionals Beschut werk (praktijkdiagnose)

Functioneringsgesprek loonwaardebepaling

Werk bij werkgever (praktijkdiagnose)

Evaluatie loonwaardebepaling

met een afstand tot de arbeidsmarkt naar passend en duurzaam werk

Voortzetting of nieuwe match

Voortzetting of match naar werkgever

Ontwikkeling en begeleiding op maat

assend werk

• Verkennend gesprek werkgever • Nader onderzoek en bedrijfsadvies

• Passend win-win aanbod • Contractering

• Uitvoeren afspraken • Monitoring & evaluatie

© SBCM 2015

Voor beide werkprocessen geldt dat ze op onderdelen in toe nemende mate door verschillende soorten professionals met verschillende expertises worden uitgevoerd. Specialisatie draagt bij aan optimale dienstverlening, of die nu op de cliënt/mede werker is gericht of op werkgevers.

nauw samen met beleidskeuzen die gemeenten en regionale werkbedrijven maken. Als het gaat om het bevorderen van vakmanschap van alle betrokken ‘soorten’ professionals, is het belangrijk om hier meer inzicht in te krijgen. Met dank aan Tom de Haas Consultancy voor de input.

De (bovenstaande) werkprocessen zijn niet bedoeld als blauwdruk. De vormgeving van de werkprocessen hangt in de praktijk

Lees verder op pagina 10


9

Professionals uit de werkprocessen aan het woord Hieronder een korte impressie van de verschillende soorten professionals in de SW die werkzaam zijn in de twee werkprocessen en de uitdagingen waarvoor zij zich gesteld zien. Thomas Krikken, Felua-groep, Apeldoorn

De diagnoseprofessional “Diagnose is een investering die zichzelf terugverdient”, zegt Thomas Krikken, coördinator van het diagnosecentrum van Felua-groep. Het centrum bestaat een jaar of tien, inmiddels inclusief een assessmentcentrum. “Door de diagnose krijgen we een goed beeld van de arbeidsmogelijkheden van de cliënt, diens werken denkniveau en de noodzakelijke rand voorwaarden op de werkplek. Daarover adviseren wij de opdrachtgever, zodat die de beste match kan maken. Dat voorkomt uitval en vergroot de kans op succes.” Was die opdrachtgever lange tijd vooral Felua-groep, sinds de invoering van de Participatiewet is het steeds vaker de

Gertjan ten Hove, Soweco, Almelo

De trajectbegeleider Cliënten stimuleren en motiveren, is de hoofdtaak van Gertjan ten Hove. Hij helpt mensen die van een detachering terugkomen - omdat een bedrijf failliet is, ze niet optimaal functioneren of anderszins - een nieuwe werkplek te vinden. “Dat is vaak lastig. Ze zijn teleurgesteld, bezorgd, hebben een negatief toekomst- en/of zelfbeeld. Ik probeer ze weer positief vooruit te laten kijken. Cruciaal daarbij is dat ik hun persoonlijke problemen probeer te tackelen. We bespreken wat ze willen en kunnen, wat de mogelijkheden zijn. Ook onderzoek ik hun basisvaardigheden. Dat alles zet ik in hun kandidaatsprofiel.” Na dit intakegesprek werken veel kandidaten eerst drie weken, soms zes,

10


bij Soweco voor observatie. Een derde heeft zo’n terugval, dat ze voorlopig niet meer detacheerbaar zijn. Zij stromen hopelijk tijdelijk - door naar de beschutte afdeling. “Daar blijf ik de vinger aan de pols houden.” De overigen vinden een nieuwe externe werkplek. “De eerste twee maanden begeleid ik hen als een soort jobcoach om hun plaatsing te laten slagen.” Als grootste uitdaging noemt Ten Hove: zijn cliënten laten zien dat er altijd mogelijkheden zijn, direct of op termijn. “Ik merk dat steeds meer bedrijven begrip voor onze mensen hebben en bereid zijn hen een kans te bieden.”

gemeente Apeldoorn en het UWV. “In de kern verandert de diagnose weinig, wel wordt de waarde er meer dan ooit van ingezien. Ook gemeenten en UWV hebben behoefte om vooraf de koers van cliënten te bepalen richting betaald werk of dagbesteding. Sinds 1 januari onderzoeken wij onder anderen Wajongers, WWB’ers en schoolverlaters met een afstand tot de arbeidsmarkt en adviseren we de klantmanagers en arbeidsdeskundigen van onze samenwerkingspartners.” Zijn grootste uitdaging? “Nauw aansluiten bij de processen en wensen van onze nieuwe regionale partners. Elkaar versterken, dat gaat steeds beter.”

Wouter Meijer, WNK Personeelsdiensten, Alkmaar

De jobcoach

Gelijkwaardigheid en vertrouwen creëren. Dat vind Wouter Meijer het belangrijkste in zijn samenwerking met cliënten. “Ik wil dat we op gelijk niveau komen, dat ze niet tegen mij opkijken. We moeten open, eerlijk en respectvol met elkaar omgaan. Ik laat zien dat ik de medewerker serieus neem en er voor hem of haar ben.”

persoon, met welke beperkingen en aandachtspunten, kan die verwachten? Wat zijn precies de regels? Hoe zit het financieel? Ik wil werkgevers ontzorgen, dat wekt vertrouwen. Ik toon ook interesse in het werkproces, denk mee, koppel dingen die ik zie terug. Dat waarderen ze.”

Meijer concentreert zich de laatste jaren op één project: de plaatsing van zestig cliënten bij zestig filialen van Vomar Voordeelmarkt. Binnen de regio zijn dit SW-medewerkers, erbuiten vooral Wajongers. In zijn contacten met de werkgevers gaat het in de eerste plaats om duidelijkheid scheppen. “Wat voor

Zijn grootste uitdaging? “Omgaan met de Participatiewet! Er zijn nog veel onduidelijkheden, vragen over verantwoordelijkheden, andere subsidie stromen. En de uitvoering verschilt ook nog eens per gemeente. Het vergt tijd om alles te stroomlijnen.”

Lesly Green, WerkgeversServicepunt Den Haag

Coördinator Jongeren aan het werk Het WerkgeversServicepunt (WSP) Den Haag regelt duurzame plaatsingen van mensen met een arbeidsachterstand. Het WSP zorgt voor een match tussen kandidaten en werkgevers en alles daaromheen, zoals arrangementen, arbeidsbemiddeling, acquisitie, maar ook ondersteuning op de werkplek. Lesly Green: “Wij bieden werkgevers zo veel mogelijk inzicht in de kandidaten, zodat we gezamenlijk tot een goede match komen. Zo nodig zijn we aanwezig bij het sollicitatiegesprek. Waar nodig begeleiden we op de werkplek. Eventueel adviseren we om een jobcoach in te schakelen.” De werkgever kan zelf een jobcoach inhuren of aanstellen, of hiervoor aankloppen bij een SW-organisatie of het WSP. “Die taak zijn wij nu aan het vormgeven. We richten onze organisatie zo in, dat we werkgevers

Kort

maximaal kunnen ondersteunen en faciliteren.” Green verwacht dat het WSP meer gaat samenwerken met het UWV. “Onze doelgroepen zijn nog gescheiden, maar die van hun komt onze kant op. We benaderen al samen werkgevers om te proberen onze cliënten onder te brengen. Zo draai ik een project waarin we begeleide leerwegplekken creëren, waar we onze kandidaten voor twee jaar plaatsen. Ook grote accounts - zoals Shell, Siemens, de rijksoverheid - benaderen we als één partij.” Zijn grootste uitdaging? “Duurzame banen regelen voor al onze werkzoekenden, afgezet tegen de afspraak in de Participatiewet om 10.000 arbeidsgehandicapten te plaatsen.”

ParticipatieCampus Begeleidt u als professional in de SW of bij de Sociale Dienst mensen met een (grote) afstand tot de arbeidsmarkt naar werk? Om u in uw werk te faciliteren, ontwikkelen SBCM en Divosa de e-learningportal ParticipatieCampus. Op deze portal vindt u binnenkort tal van interactieve trainingen en modules, handreikingen, werkwijzers, methodiekbeschrijvingen, relevante onderzoeken, achtergrondartikelen en praktijkcases. Wij houden u via onze site en digitale nieuwsbrief op de hoogte van de ontwikkelingen rondom de ParticipatieCampus.


11

Training Schulden:

Schuldenaars leven bij de dag en nemen ondoordachte beslissingen Schulden bespreekbaar maken, de impact daarvan op gedrag begrijpen en mensen goed doorverwijzen. In de training begeleiden bij schulden komt dat allemaal aan bod. Nadja Jungmann, lector Schulden en incasso aan de Hogeschool Utrecht, ontwikkelde deze SBCMtraining voor professionals die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt begeleiden. 12


“Problematische schulden beïnvloeden het gedrag”, zegt Jungmann. “Mensen met schulden gaan meer bij de dag leven en nemen kwalitatief slechtere beslissingen.” Jungmann noemt als voorbeeld het stopzetten van een aanvullende ziektekosten verzekering door een cliënt met een zwakke gezondheid. De jobcoach begrijpt niet waarom de cliënt de verzekering opzegt, omdat te voorzien is dat er straks rekeningen aankomen waar geen geld voor is. Onbedoeld ontstaat de indruk dat de cliënt zijn financiën niet belangrijk vindt. In de training leren jobcoaches hoe schulden ons gedrag beïnvloeden, waardoor ze dat gedrag beter gaan begrijpen.

Relatie tussen schuld en werk Eén op de zes Nederlanders heeft grote financiële problemen en dat aantal is onder mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aanzienlijk hoger. Er is vaak een directe relatie tussen schuld en werk. Soms ontstaat er zelfs een patroon en zijn werknemers bijvoorbeeld altijd de laatste drie dagen van de salarismaand ziek, omdat ze geen geld hebben voor benzine of een treinkaartje. Jobcoaches kunnen invloed uitoefenen op de aanpak van schulden van hun cliënten, maar moeten zeker niet op de stoel van de schuldhulpverlener gaan zitten. Jungmann: “Als een werknemer niet op het werk verschijnt en je vermoedt dat schulden de oorzaak zijn, ga dan doelgericht en omzichtig te werk. Stel niet de vraag: heb je schulden? Beter is de vraag: lukt het om goed rond te komen?”

Gevangenis De lector Schulden hoopt dat jobcoaches financiële problematiek niet als een gegeven beschouwen. Zij hebben meer invloed dan ze denken op de financiële toekomst van hun cliënten. Het vraagt een lange adem, maar voor de meeste mensen is een schuldenvrije toekomst wel degelijk weggelegd. Toch is het aantal mensen dat doorleeft zonder hun schulden aan te pakken momenteel veel groter dan het aantal dat een beroep doet op de schuldhulp verlening. Dat kan grote gevolgen hebben. Zo weten maar weinig Nederlanders dat ze gevangenisstraf kunnen krijgen voor het niet betalen van een verkeersboete of onverzekerd rijden. “Stel dat iemand in de gevangenis komt en daardoor niet op het werk verschijnt. Op die grond mag een werkgever de werknemer

Profiel Nadja Jungmann (1974) is lector Schulden en incasso aan de Hogeschool Utrecht. Ze studeerde bestuurskunde in Leiden en promoveerde op het onderwerp ‘schuldhulpverlening’. Jungmann voerde opdrachten uit voor ministeries, gemeenten, rekenkamers en uitvoerende organisaties, zoals kredietbanken, sociale diensten en instellingen voor maatschappelijk werk. In Nederland is zij een autoriteit op het gebied van de schuldenproblematiek. Ze spreekt vaak op congressen en schreef zo’n 55 publicaties over dit onderwerp. Jungmann voerde onder meer onderzoeken uit die leidden tot de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening en tot het kabinetsbesluit om een landelijk beslag register in te stellen. In 2009 won zij de ROA Impact Prijs.

Wist u dat? Wist u dat het aantal mensen dat hun schulden niet aanpakt groter is dan het aantal mensen dat een beroep doet op de schuldhulpverlening, waardoor ze na drie jaar schuldenvrij zijn? En dat Nederlanders gevangenisstraf kunnen krijgen voor het niet betalen van een verkeersboete of onverzekerd rijden? Meer hierover in de training Schulden. Aanmelden kan via de SBCM-site: Actueel > Trainingsoverzicht > Diagnose, opleiden en begeleiden > Training begeleiden bij schulden: schuldhulpverlening Hier vindt u ook alle andere SBCM-trainingen die in het najaar van 2015 gegeven worden.

Stel niet de vraag: heb je schulden? Beter is de vraag: lukt het om goed rond te komen?” ontslaan”, legt Jungmann uit. “Zonder baan raken cliënten nog dieper in de problemen. Voor jobcoaches is het daarom belangrijk dat ze de risico’s in relatie tot het werk kennen en weten hoe ze moeten handelen. Zo kan de jobcoach contact opnemen met het Centraal Justitieel Incassobureau en zijn hechtenis en ontslag wellicht voorkomen.”

Schuld kwijtschelden Uit onderzoek blijkt dat het IQ door het hebben van schulden daalt, waardoor schuldenaren slechter gaan functioneren. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zijn al kwetsbaar. Een daling van het IQ stelt hen voor een nog grotere opgave om schulden op te lossen. Jobcoaches kunnen hun cliënten naar de juiste voorziening begeleiden, zoals bewindvoering of schuldhulpverlening. “Maak een keuze op basis van wat een voorziening oplevert en niet alleen op basis van de inspanning die de voorziening vooraf kost”, luidt het advies van Jungmann. “Professionals verwijzen cliënten soms naar een bewindvoerder omdat de aanmelding eenvoudiger is. Het is vaak niet bekend dat schuldhulpverlening een schuldenvrije start oplevert en dat dit bij bewindvoering nog maar de vraag is. Welk pad je het beste kunt inslaan verschilt per situatie. De training gaat in op de belangrijkste voorzieningen.”

Routekaart De training Schulden die Jungmann voor SBCM heeft ontwikkeld, is te beschouwen als een routekaart. “Samen met de cliënt bewandelen de jobcoaches de weg naar schuldeloosheid. Door de signalen op te vangen, brengen ze de persoonlijke situatie van de cliënt in kaart en verwijzen ze hem door naar de juiste instantie.”


13

Van intuïtief naar ‘evidence based’ begeleiden “We moeten het met ons allen doen”, zegt Bernard ter Haar, directeur-generaal Sociale Zekerheid en Integratie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). “Mensen goed begeleiden naar werk, vraagt om vakmanschap. Hiervoor zijn veel instrumenten beschikbaar, maar we weten nog lang niet of ze allemaal effectief zijn. Dat willen we onderzoeken met het meerjarige kennisprogramma ‘Versterking gemeentelijke uitvoering’. De resultaten hiervan zijn zeker ook bruikbaar voor de SW.” 14


“De gemeenten nemen in dit programma het voortouw bij de inhoud”, vervolgt Ter Haar. “Zij zijn wat dat betreft zoveel mogelijk eigenaren van het proces, het ministerie ondersteunt en faciliteert daarin. Dat is de grote verandering in de decentralisatie. Die zie je ook terug in de opzet van het kennisprogramma. Het is een programma voor gemeenten. Wij ondersteunen het.” “In de afgelopen periode is er met het programma Vakmanschap van Divosa veel kennis verzameld en ontwikkeld over het begeleiden van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk. Ook is er veel informatie beschikbaar, zoals werk wijzers over onderwerpen als het omgaan met belemmeringen en gespreksvoering. Van een aantal interventies weten we dat die effectief zijn, maar dat weten we nog lang niet van allemaal. Ook zien we dat het nog geen gemeengoed is om structureel effectieve interventies toe te passen op de werkvloer. Veel begeleiders doen dit nog intuïtief en stellen vragen als ‘Waarom moet ik het nu anders doen?’ ‘Wat levert het me op wanneer ik het anders doe?’ Daarop willen we een stevig antwoord hebben.”

“We willen graag dat de mensen ‘evidence based’ gaan werken. Maar dan moet het ‘evidence’ er natuurlijk wel zijn.” Effectieve instrumenten Met het onderzoeksprogramma willen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Divosa, UWV en het ministerie van SZW en VWS systematisch kennis over instrumenten, methodes en werkwijzen valideren en ontwikkelen. Belangrijk is dat nieuwe kennis wordt ontwikkeld die aansluit bij de vragen van de gemeenten en dat het kennis is waar zowel het bestuur of management als beleidsmakers en mensen in de uitvoering iets aan hebben. Ter Haar: “We willen de huidige kennis goed inzetten en meer kennis ontwikkelen om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt effectief te begeleiden. Het proces om hiertoe te komen, is een cirkel. We betrekken bestuur, beleidsmakers en mensen in de uitvoering actief erbij en vragen waar ze mee zitten. Deze vragen vertalen we naar onderzoeksvragen. Op basis daarvan worden de inhoudelijke thema’s van het programma verder uitgewerkt. Kennisinstellingen kunnen dan, met gemeenten en eventueel andere stakeholders zoals SW-partners waarmee zij het onderzoek willen uitvoeren, een onderzoekvoorstel indienen. De onderzoeken worden met gemeenten uitgevoerd. ZonMw voert de regie op het onderzoeksprogramma uit. De onderzoeksresultaten moeten leiden tot onderbouwde, effectieve oplossingen voor de aangebrachte vraagstukken. Deze oplossingen brengen we weer terug bij degenen die de vragen gesteld hebben. Ik hoop en verwacht dat de echt effectieve instrumenten zo boven komen

drijven en dat we de bestuurders, beleidsmakers en uitvoerenden motiveren om de verworven kennis te gebruiken in de praktijk. En dat het hen aanzet om verder te gaan met dergelijke onderzoeken. We willen graag dat de mensen ‘evidence based’ gaan werken. Maar dan moet het ‘evidence’ er natuurlijk wel zijn.”

Uitstraling op het héle werkveld, ook de SW Ter Haar prijst de SW-sector. “De SW heeft heel veel ‘knowhow’ over de begeleiding van mensen met een (grote) afstand tot de arbeidsmarkt naar werk. En door de invoering van de Participatiewet zie je steeds meer gemeenten en SW-bedrijven integreren, dichter naar elkaar toe schuiven. Het is belangrijk die knowhow zoveel mogelijk te benutten. Het meerjarige kennisprogramma verzamelt nog meer kennis en nog meer ‘evidence’. De resultaten moeten uitstraling hebben op het héle werkveld. Dus ook op de SW. De effectieve instrumenten zijn ook toepasbaar in de SW. Gemeenten en SW-bedrijven moeten elkaar versterken met de beschikbare kennis. Dit draagt bij aan effectieve begeleiding. En uiteindelijk aan het zo veel mogelijk aan het werk helpen van mensen.”

Meerjarig kennisprogramma ‘Versterking gemeentelijke uitvoering’ De VNG, Divosa, UWV en het ministerie van SZW zijn dit langlopende project gestart om (wetenschappelijk) onderzoek naar de gemeentelijke werkzaamheden op het brede terrein van werk, participatie en inkomen te stimuleren en de praktijk te laten profiteren van de nieuwe kennis. Het doel van het kennisprogramma is tweeledig: 1. Systematisch en programmatisch kennis valideren en ontwikkelen; het gaat daarbij om kennis van instrumenten, methodes en werkwijzen. 2. Het vertalen, verzamelen en verspreiden van nieuwe en bestaande kennis, zodat deze toepasbaar is voor de uitvoeringspraktijk. De kennisvragen van gemeenten vormen belangrijke input voor de inhoudelijke focus in het programma. Op hoofdlijnen zijn de te onderzoeken onderwerpen inmiddels bekend. ZonMw (de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie) voert het hele onderzoeksprogramma uit. Omdat het programma in het najaar start, zullen de eerste resultaten nog even op zich laten wachten. De verwachting is dat de resultaten van de eerste onderzoeksvragen de komende twee jaar gespreid naar buiten zullen komen.


15


Elly Philips

Functiecreatie: Werken bij een reguliere werkgever Na tien jaar werken bij SW-bedrijf WNK in Alkmaar, begon Elly in december 2014 bij GMTO (Gerichte Motortechnische Opleidingen). Ze vond haar baan zelf. “Mijn broer werkt hier als trainer. Hij vroeg of WNK ook detacheringen regelde, want ze zochten iemand voor de nieuwe functie van frontofficemanager. Ik had er zin in en stapte naar mijn begeleider. Zo kwam ik hier op eigen initiatief terecht.”

Wat is het verschil tussen werken bij WNK en bij GMTO? “Bij WNK werkte ik zeven jaar als postbode en drie jaar achter de balie. Ook heel leuk, maar nu is mijn werk afwisselender. Ik neem de telefoon aan, maak cursusmaterialen en diploma’s. Ik doe wat administratie en leer steeds beter met de computer omgaan, zoals gegevens invoeren en mailen.”

Wat vind je van de begeleiding door WNK? “Daar ben ik heel tevreden over. Ik kan altijd alle vragen stellen die ik heb. Binnenkort komt mijn begeleider weer langs voor een evaluatiegesprek. Mijn contract is al een keer verlengd.”

Hoe zie je de toekomst? “Ik ga graag door hier. Ik krijg steeds meer te doen, heb fijne collega’s bij wie ik altijd kan aankloppen. En het is leuk om soms mijn broer te zien. Daardoor voel ik me nog beter thuis.”

Buiten. Gewoon werken. De professional centraal. Ik wil werkgevers ontzorgen, dat wekt vertrouwen. Wouter Meijer - jobcoach

Recommend Documents