8. Exploratie 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Wat is exploratie? Waarom exploreren? Hoe maak je een goede explo? Het verslag Een tocht/hike voorbereiden Natuurspoortekens (teervoet) Stripkaart/ schets op rechte lijn. (teervoet)
64
1. Wat is exploratie? De verkenning van de eigen streek en andere streken? Concreet komt dit neer op het onderzoek van landbouw, huizenbouw, folklore, zeden en gewoonten van de bevolking, kunstschatten, oude gebouwen, fauna en flora,… 2. Waarom exploreren? De bedoeling van een explo is niet een wetenschappelijk werk klaar te krijgen over een streek, maar wel het ontdekken van het grootse en schone van een streek, zodat anderen achteraf kunnen meegenieten?Een explo is trouwens een van de lmeest vormende activiteiten die je kan uitwerken en meemaken: je moet zelfstandig werken, je moet een aantal opdrachten uitvoeren, je moet samenwerken met je ploeg, je moet verslag uitbrengen,… . Buiten deze directe ontwikkeling van je persoonlijkheid is er nog het feit dat je op esthetisch, cultureel en sociaal vlak aantal zaken bijleert.
3. Hoe maak je een goede explo? Voor een goede explo bespreek je tal van gegevens over het dorp of stad waar je je bevindt. We geven hieronder een zeer uitgebreide lijst van alle items die je kan onderzoeken, opgedeeld per categorie. Meestal zal je leiding je zeggen te beperken tot enkele van onderstaande of je zelf de vrije keuze laten. Je moet zelf observeren & begrijpen wat je geobserveerd hebt en het samenbundelen met een eigen oordeel. Om dat alles doelmatig te bereiken moet je een voldoende kennis van Teervoet en de andere 2de klasproeven bezitten. Denk maar aan: kamperen, kaartlezen, oriënteren, schetsen, schatten, natuur, observatie, schatten, … Volgende schema's kunnen een goed hulpmiddel zijn. Aan jouw om een creatief explo-verslag te maken !
De verstedelijking Steden
Grondplan Geschiedenis Industrie Handel
Dorpen
Grondplan Hoevebouw Bodem en teelten Industrie Handel Dorpsleven
Landschap
Schoonheid Structuur Relatie mens natuur
Men beperkt zich best tot één bepaald aspect van de stad: monumenten, kerken, gebouwen, ruïnes, schilderachtige plekjes, begijnhoven, standbeelden, groene zones, nieuwe wijken, winkelcentra, markten, fabrieken, …
65
Wegen Wegen
Autosnelwegen Steenwegen Kleine wegen Wandelpaden
We letten hier op de aard, toestand, veranderingen, de frequentie van het gebruik, wegwijzers
Waterlopen
Rivieren Bijrivieren Beken Kanalen
Hier letten we op de bevaarbaarheid, het debiet, de aanmeerplaatsen, het nut, het leven in het water, de vervuiling, de begroeiing op de oevers, aanleg van dijken of sluizen, …
Openbaar vervoer
Spoorwegen Bussen Trams
Let op de stations, de halten, de bereikbaarheid, de frequenties
Natuur Reliëf
Horizon Hoogteverschillen Hellingen Hoogteligging
Grondlagen Geologie (of Delfstoffen bodemkunde) Holle wegen
Zijn we in een vlakte, een plateau, een gebergte, een dal, een vallei, … Is het een rijke of een arme bodem? Wordt de bodem bewerkt? Is er veel humus? Is er erosie? Hoe wordt erosie tegengegaan?Zijn er mijnen in de buurt? Zijn er grotten in de buurt?
Flora
Planten Bloemen Struiken Bomen Gewassen
We proberen om een inventaris te maken van alles wat voorkomt in het geëxploreerde gebied.Is de flora aangepland? Zo ja, waarom? Komt deze flora ook bij ons voor? Hoe is de flora aangepast aan het klimaat?
Fauna
Wilde dieren Huisdieren Vee Zoogdieren Vogels Reptielen Amfibieën Vissen Insecten
Zijn deze dieren de oorspronkelijke bewoners van deze streek? Komen ze bij ons ook voor? Is er een beschermde diersoort bij? Helpt de mens sommige diersoorten? (bv.: zoutblokken, ingeënt vlees tegen honsdolheid, … ) Wordt er gejaagd? Vind je dierensporen?
De boswachter kan je hierbij een heel stuk op weg helpen!
66
De mens
Dagelijks leven
Feestelijkheden Kermissen Markten Braderijen Volksspelen Vrije tijdsbesteding Cafés
Spelen de kinderen op straat? Babbelen de buren veel met elkaar? Kent iedereen iedereen? Zijn er volksspelen? Zijn er regelmatige markten, braderijen? Zijn er speciale feesten? Wat doen de mensen in hun vrije tijd?
Bevolking
Leeftijd Werkloosheid Afkomst Klederdracht Bijzondere personen
Is er een boswachter? Is er iemand die een oude ambacht uitoefent? Hoe was de bevolking hier 50, 100 jaar geleden? Hoe is de mensen hun klederdracht? Is het een verouderde bevolking? Zijn er veel kinderen?
Religie
Geloof Bijgeloof Legende
Is er een bedevaart, een ommegang? Wordt er gesproken over heksen, spoken, tovenarij? Bestaan er legendes?
Het verleden Oude documenten Oude afbeeldingen, oude documenten, ruïnes, e.d. kunnen ons Ruïnes Geschiedenis Archief veel bijbrengen over het verleden. Oude afbeeldingen Kastelen Kerken Hoeven Architectuur Huizen Openbare gebouwen Toponymie Typologie
Naam stad, dorp Plaatsnaam Straatnaam
In welke stijl is er gebouwd? Hoe oud is de stad? Wanneer bloeide de stad? Uit welke grondstoffen zijn de gebouwen opgetrokken? Waarom?
We gaan de oorsprong en de betekenis na van bepaalde, speciale namen.
4. Het verslag Je kan een uitgebreid schriftelijk verslag maken. Het is echter misschien veel interessanter om het op een andere manier te verwerken; met geluidsband, minireportage, creatief werk,… Alles hangt af van je eigen spitsvondigheid.
67
5. Een tocht/hike voorbereiden Je hebt nu zelf een aantal tochten en dergelijke achter de rug. Ooit komt misschien wel de dag dat je er zelf zal opstellen. Daarom staan hieronder enkele vuistregels die je zeker verder zullen helpen. Als je een tocht gaat voorbereiden, moet je dit zeer nauwkeurig doen. Neem er zeker je tijd voor. Als je een kaart wil gebruiken op de tocht, zorg er dan voor dat je met moderne kaarten te doen hebt. Met een kaart van 1971 ben je bitter weinig. De recentste kaarten hebben een schaal van 1/20000 Leg een lijst aan van mogelijke opdrachten die jein de tocht wil verwerken. Bepaal hoelang de tocht moet duren. Hou rekening met de lastigheid van het terrein. Ga niet zonder voorafgaande toestemming op particulier terrein. Indien je toch zonder het te weten op privé terrein bent gestrand en je wordt door de eigenaar aangesproken (lees boze boer). Behoud dan alle kalmte en leg de situatie en de route uit aan de eigenaar van het terrein. Meestal krijg je als beleefde scouts dan wel toestemming om je tocht verder te zetten. Akkers, ingezaaide velden en jonge aanplantingen laat je links liggen. Enkel passage langs de rand is mogelijk Hou er rekening mee dat anderen steeds de door jou aangebrachte sporen en boodschappen kunnen uitwissen en/of meenemen. Geef duidelijk een begin en het einde van de tocht aan. Maak de afstanden tussen de posten en de opdrachten niet te groot. Beschrijf duidelijk wat je van de deelnemers verlangt. Laat anderen jouw tocht controleren. Ze vinden misschien zaken die je over het hoofd hebt gezien. Als je een slaapplaats nodig hebt, zoek die dan tijdens de voorbereiding van de tocht.
6. Natuurspoortekens (teervoet) Spoorzoeken is een kunde die we nog kunnen terugvinden bij de traditionele volkeren, zoals bij de Masai in Kenia of bij de Indianen in Amerika. In films zie je soms hoe behendig iemand veel kan afleiden uit de afdrukken van dieren en mensen. Ook bij het uitzetten van een tocht kan je gebruik maken van de natuur. De tekens verraden aan de goede waarnemer dat je er geweest bent, net zoals de diersporen dat doen voor de traditionele spoorzoekers. Als “stadsscouts” maken meestal gebruik van krijtspoortekens… maar besef eigenlijk dat vanaf (J)VG-leeftijd de grenzen moeten opengetrokken tot natuurspoortekens. Hiernaast staan enkele voorbeelden van natuurspoortekens die je kan gebruiken. Eerst en vooral de conventionele spoortekens: ze worden op de grond getekend of gelegd door middel van takken of stenen. Onderstaande figuren zijn duidelijk Veel interessanter wordt het als een echt natuurspoor (indianenspoor) wordt aangelegd. Vergeet niet dat niet noodzakelijk alleen bent om een spoortocht aan te leggen. Merk dus op één of andere wijze je sporen door er bvb de initialen van je patrouilledier of de “Z” van Zebra’s erbij te schrijven. Een spoor moet dus dusdanig zijn dat je kameraden het kunnen volgen, maar niet de anderen. Maak spoortekens niet te groot
68
69
7. Stripkaart/ schets op rechte lijn. (teervoet) Dit is een verticale streep met links en rechts dwarsstrepen. Die dwarsstrepen geven de zijwegen aan die niet ingeslagen dienen te worden Zelf een stripkaart / schets op rechte lijn maken: Je tekent een verticale lijn op een papier. Deze lijn stelt de weg voor waarop je loopt. De afspraak is dat je atijd onderaan begint. Je gaat op stap en iedere weg, straat of pad dat je links laat liggen (waar je dus NIET inslaat), wordt als een streepje naar links getekend. Elke weg, straat of pad dat je rechts laat liggen (waar je dus NIET inslaat), wordt als een streepje naar rechts getekend. Volg eens het voorbeeld hiernaast Variatie : men kan nog meer gegevens op een stripkaart tekenen; een verharde weg dmv volle streep, een onverharde weg(pad, aardeweg, moeilijk berijdbare weg,… ) door een stippellijn. Je kunt ook bepaalde merkpunten aanbrengen; bvb een kapel, rivieren, brug hoogspanningslijn,… kortom alles kan met kaartsymbolen ook op de schets op rechte lijn gezet worden.
Een verharde weg links laten liggen Een verharde weg rechts laten liggen Kruispunt van verharde weg passeren en doorgaan op een niet verharde weg 2 verharde wegen links laten liggen Een niet verharde weg links laten liggen en doorgaan op een niet verharde weg Het nadeel van een stripkaart/ schets op rechte lijn, is dat je makkelijk verloren kan lopen als je niet goed oplet. Eenmaal een straat missen en je geraakt hopeloos in de knoei! Het is heel moeilijk na te gaan op welk punt je verkeerd bent gegaan. Daarom is het heel belangrijk aandachtig te zijn bij het maken en afleggen van een tocht, alsook bij het maken van de tocht, zovel mogelijk extra kaartsymbolen er op te zetten, zodat enige zelfcontrole bij het afleggen van de tocht mogelijk is.
70
