Route B
■ 1
Zwartvoetpinguïns Zwartvoetpinguïns zijn aangepast aan het waterleven. Doordat hun korte veren dicht tegen elkaar zitten, zijn ze beschermd tegen het koude water. Bovendien hebben ze onder hun huid een dikke vetlaag. Zwartvoetpinguïns maken deel uit van de volgende voedselketen: algen → sardines → zwartvoetpinguïn
zwartvoetpinguïns
a
Welke drie redenen kun je noemen voor het feit dat hun aantal in Zuid-Afrika achteruit is gegaan? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
b
Leg kort uit dat een warm klimaat voor een pinguïn gevaarlijker is dan extreme kou. ___________________________________________________________________________
c
Welke aanpassing hebben zwartvoetpinguïns tegen te veel warmte? ___________________________________________________________________________
d
Op welke manieren imponeren pinguïns elkaar? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
e
Pinguïns hebben in een bepaalde periode een flinke vetreserve. Dit is een nuttige aanpassing. Leg in twee stappen uit waarom dat dan een nuttige aanpassing is. ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
f
Het bloedvatenstelsel van pinguïns vormt, samen met de hersenen, een belangrijk systeem als het gaat om de temperatuurregeling. Noem een andere functie die bloed kan hebben. ___________________________________________________________________________
■ 2
Aziatische olifanten Ooit hebben er vele soorten olifanten geleefd. Alleen de Aziatische olifant en de Afrikaanse olifant zijn (nog) niet uitgestorven. Verschillen tussen de Aziatische en de Afrikaanse olifant zijn onder andere de grootte van de oren en de bouw van de wervelkolom. Zoals je kunt zien, heeft Burgers' Zoo de Aziatische olifant.
Afrikaanse en Aziatische olifant a
Welke verklaring voor het verschil in oorgrootte kun je geven? ___________________________________________________________________________
b
Noem vier taken van de slurf van een olifant. ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
c
Uit welke organen is de slurf ontstaan? ___________________________________________________________________________
d
Op welke manier beschermt een olifant zich tegen de hitte? ___________________________________________________________________________
e
Pas als het vrouwtje ovuleert wordt ze bij de stier gezet. Dit kan bepaald worden door haar mest te controleren op bepaalde stoffen. Welke stoffen in de mest worden hier bedoeld? ___________________________________________________________________________
f
Een dierentuin heeft meestal maar één mannetjesolifant. Deze moet in een aparte ruimte gehouden kunnen worden omdat hij soms agressief is en ook gevaarlijk kan zijn voor de verzorgers en / of andere olifanten. De vrouwtjes leven in een groep. Wordt dit verschil in gedrag bepaald door erfelijke factoren, door omgevingsfactoren of door beide? ___________________________________________________________________________
g
Dierentuinen zijn een belangrijke plaats om bepaalde soorten in stand te houden. Vaak is er een uitgebreid fokprogramma waaraan veel Europese dierentuinen deelnemen. De afkorting EEP staat voor European Endangered species Program. Kun je een reden geven waarom dierentuinen meedoen met zo’n EEP? ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
■ 3 a
Stokstaartjes Stokstaartjes komen voor in Zuidwest-Afrika en worden daar soms als huisdier gehouden. Waarom heet een stokstaartje zo? ___________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
stokstaartje b
Waarom vertonen stokstaartjes dit, voor hen zo typische, gedrag? ___________________________________________________________________________
c
Welke relatie is er te noemen tussen het gedrag van stokstaartjes en de lange nagels? ___________________________________________________________________________
d
Zijn stokstaartjes herbivoren, carnivoren of omnivoren? Leg je antwoord uit. ___________________________________________________________________________
e
Stokstaartjes houden de omgeving erg in de gaten. Ze houden om de beurt de wacht. Toch vallen ze wel eens ten prooi aan slangen die vanuit een hinderlaag tevoorschijn komen. Welke reden kun je bedenken voor het feit dat stokstaartjes ook regelmatig de lucht afspeuren? ___________________________________________________________________________
■ 4 a
Sri-Lanka panters Sri-Lanka panters gaan net als andere panters sterk in aantal achteruit. Panters nemen hun prooi mee de boom in. Welke reden kun je hiervoor geven? ___________________________________________________________________________
b
Op Sri-Lanka zijn de panters en het aantal prooidieren van elkaar afhankelijk. Twee leerlingen beweren hierover het volgende: Joep: Als het aantal panters toeneemt, neemt hierdoor het aantal prooidieren ook toe. Sjaak: Als het aantal prooidieren toeneemt, neemt hierdoor het aantal roofdieren ook toe. Welke bewering is of welke beweringen zijn juist? ___________________________________________________________________________
■ 5
a
Katachtigen en hun gedrag Katachtigen vertonen grotendeels dezelfde gedragskenmerken. In bepaalde opzichten gedraagt een gewone huiskat zich dus hetzelfde als een tijger of panter. Hieronder zie je een aantal gelaatsuitdrukkingen van een panter. Zet bij de tekeningen A t/m D de cijfers 1 t/m 4 in de juiste volgorde die hoort bij een panter die steeds sneller bereid is om aan te vallen.
panterkoppen
b
Met voedsel is een panter erg kieskeurig. Zo eet een panter, na het doden van z’n prooi eerst organen als hart, lever, nieren, maag en darmen. Na de grote organen begint hij aan de neus en de tong. Een panter moet oppassen dat hij z’n prooi niet kwijtraakt aan jakhalzen en hyena’s. Wat doet een panter meestal meteen met z’n prooi zodat die niet ten prooi valt aan aaseters? ___________________________________________________________________________
■ 6
a
Jakhalzen De Latijnse naam van de goudjakhals is Canis aureus. Canis betekent ‘hond’. De jakhals is dus verwant met onze hond (Canis lupus familiaris). Jakhalzen jagen op de savanne en in (half)woestijnen op levende prooidieren maar nemen ook genoegen met aas. Wat zijn de (voedsel)concurrenten van de jakhals? ___________________________________________________________________________
b
Waarom heeft het dier zulke grote oren? ___________________________________________________________________________
c
Een jakhalzenpopulatie kan soms danig in aantal verminderen. De oorzaak kan hondsdolheid zijn want ook in het wild levende jakhalzen zijn er vatbaar voor. Hondsdolheid is een besmettelijke ziekte die door een virus wordt veroorzaakt. Het tast het zenuwstelsel, en dan vooral de hersenen, aan. Het virus wordt bijna altijd overgebracht door een beet van een aan dolheid lijdend dier. Het speeksel bevat het virus. Er zijn drie stadia te onderscheiden: het inleidende stadium, het stadium van de razernij en het stadium van de verlammingsverschijnselen. Welk stadium is je bekend van de dolle hond met een schuimende bek? ___________________________________________________________________________
d
Welk hersencentrum wordt aangetast als er inmiddels sprake is van verlammingsverschijnselen? ___________________________________________________________________________
e
Via welke soort zenuwcellen vertrekken impulsen vanuit dit centrum? Omcirkel de juiste letter. A B C
Gevoelszenuwcellen. Schakelcellen. Bewegingszenuwcellen.
einde Route B
