Brede School: ontwikkelingen in Nederland Lia Blaton Universiteit Gent – Steunpunt Diversiteit & Leren Januari 2014 – ter informatie
Inhoud Brede School in Nederland: geschiedenis Evoluties in Nederland Verschijningsvormen Brede School Brede School en het lokale beleid? Noden en uitdagingen
BREDE SCHOOL IN NEDERLAND: GESCHIEDENIS
Brede School in Nederland: geschiedenis Begin jaren ’90 – Rotterdam (brede school), Groningen (vensterschool), Nijmegen (wijkschool) – Aanleiding: achterstandsbestrijding - nood aan intensief samenwerkingsverband – Andere gemeenten volgden met soortgelijke initiatieven
Brede School in Nederland: geschiedenis 2000: beleidsnota brede scholen – Ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) • Brede school = netwerk van onderwijs, welzijn en zorg voor kinderen en hun ouders. • Rol voor lokale overheid in ontwikkeling van brede scholen • Ontwikkeling ondersteunen via gericht inzetten van beschikbare instrumenten
Brede School in Nederland: geschiedenis 2007: impuls brede scholen, sport en cultuur – Akkoord werd de intentie ondertekend om met een meer gebundelde inzet van geldstromen te komen tot grotere samenhang in het aanbod van onderwijs, sport, cultuur en buitenschoolse opvang. De regierol van gemeenten moet daartoe versterkt worden. De middelen werden ingezet voor de personele component van de bekostiging van de brede scholen. – Vervolgens hebben de staatssecretarissen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) gemeenten op 7 augustus 2007 rechtstreeks per brief geïnformeerd over de Impuls brede scholen, sport en cultuur (PO/ZO/200730206). Het gaat hierbij om structurele rijksmiddelen ten behoeve van gemeenten voor de inzet van professionals die een brug vormen tussen de genoemde sectoren (een vanaf 2008 oplopend aantal tot in totaal 2500 fte combinatiefuncties in 2012) en daarmee deze sectoren tevens verbreden en versterken. – 2008: start combinatiefuncties – De Impuls loopt van 2008 t/m 2012 en wordt uitgevoerd onder regie van de gemeenten. Gemeenten ontvangen een bijdrage van de rijksoverheid en ‘matchen’ deze met eigen middelen. In het eerste jaar financiert de rijksoverheid 100%. In de jaren daarna betaalt het rijk ca. 40% en gemeenten ca. 60%. – http://www.combinatiefuncties.nl/
Brede School in Nederland: geschiedenis Kern: instellingen werken samen om zo de ontwikkelingskansen van kinderen te vergroten en ontwikkeling te verrijken. 1999: Vijf profielen van een brede school: achterstanden, verrijking, wijk, zorg & opvang. Later: multifunctionele accommodatie 2009: Jaarbericht brede school: “Er is sprake van brede school
ontwikkeling wanneer scholen een bredere functie hebben dan die van onderwijsgever alleen en wanneer zij structureel samenwerken met meerdere partners op het gebied van welzijn, zorg, kinderopvang, sport en/of cultuur. (…) Daarbij kan de brede school verschillende vormen aannemen zoals geïntegreerde huisvesting, samenwerkende instellingen in één gebouw of versterking van de samenwerking tussen bestaande voorzieningen.” Bronnen: Studulski & Peterink, 2012; Pirard, Ruelens & Nicaise, 2004; Landelijk Steunpunt Brede Scholen, 2011)
EVOLUTIES IN NEDERLAND
Evoluties in Nederland Maatschappelijke & politieke/beleidsmatige ontwikkelingen 1. Krimpregio’s 2. Nieuwe tijden in onderwijs en opvang 3. Verlengde dagarrangementen en combinatiefunctionarissen 4. Integrale kindcentra 5. Doorgaande lijn
(1) Krimpregio’s Krimpregio’s – Ontgroening & vergrijzing op het platteland – = demografische krimp
Veroorzaakt druk: – Scholen komen beneden opheffingsnorm – Kwaliteit van kleine voorzieningen onder druk
Dan: samenwerking als kans om voorzieningen overeind te houden
(2) Andere tijden in onderwijs en opvang 2009: Werkagenda nieuwe tijden onderwijs en opvang Website Modellen voor andere schooltijden – Het vijf-gelijke-dagenmodel – Het bioritme-model – Het 7-7 model of integraal kindcentrum
Andere tijden in onderwijs en opvang Het vijf-gelijke-dagenmodel
Bioritme-model
Integraal kindcentrum
•vijf identieke schooldagen, van 8 tot 14 uur of van 8.30 tot 14.30 uur •geen vrije woensdag- en vrijdagmiddag •korte lunchpauze met leerkrachten in de klas (geen aparte overblijfvoorziening) •naschoolse opvang sluit elke dag direct aan op de lessen •gaat verder dan het continurooster, dat wel de middagpauze verkort, maar houdt vast aan begintijd en vrije woensdagmiddag
•het leren volgt het bioritme van de kinderen, het onderwijs maakt gebruik van de momenten van maximale alertheid (10-12 uur voor leren en presteren en 14.30 -16.30 voor repeteren). •extra lange middagpauze met sport, cultuur en andere activiteiten, verzorgd door de kinderopvang of andere organisaties •leerkrachten gebruiken de lange middagpauze voor voorbereiding, vergadering, bijscholing •voor kinderen van werkende ouders is er na schooltijd opvang
•aaneengesloten programma met afwisseling in blokken met onderwijs, opvang, sport en ontspanning •het gehele jaar open, geen collectieve schoolvakanties •één loket voor ouders en kinderen •geïndividualiseerd onderwijs •eenduidig pedagogisch beleid •één team van medewerkers vanuit verschillende disciplines •concentratie van voorzieningen in één gebouw
Bron
(3) Verlengde dagarrangementen Dagarrangement – Ontstaan: 2002: Commissie dagarrangementen – Samenhangend en op elkaar aansluitend aanbod tussen 7.30u en 18.30u dat de basisschool, buitenschoolse opvang en andere welzijns- of vrijetijdsorganisaties samen verzorgen voor alle kinderen van een school of een wijk. – Drieledige doelstelling: opvang, rust en een toegankelijk vrijetijdsaanbod – Onderdeel van brede school
Verlengde dagarrangementen en combinatiefunctionarissen Projecten dagarrangementen en combinatiefuncties –
–
1. Een project dagarrangement heeft ten doel bij te dragen aan de ontwikkeling van een doorlopend aanbod tussen ten minste twee van de volgende sectoren: • a. activiteiten op de terreinen van het welzijnsbeleid van de gemeenten, betreffende welzijn jeugd, kinderopvang en sport, als bedoeld in artikel 2, onderdelen a, b en h van de Welzijnswet 1994; • b. primair onderwijs, bedoeld in de Wet op het primair onderwijs; • c. voortgezet onderwijs, bedoeld in de Wet op het voortgezet onderwijs en de Wet op de expertisecentra, • d. culturele activiteiten, uitgevoerd door cultuurinstellingen, die bijdragen aan de ontwikkelingsmogelijkheden van kinderen tot en met 16 jaar. 2. Een project combinatiefunctie heeft ten doel een functie te realiseren die wordt uitgevoerd door één persoon, waarbij de werkzaamheden zich uitstrekken tot twee of meer van de sectoren omschreven in het eerste lid, ten behoeve van het uitvoeren van een dagarrangement. (OCW-regeling, 2006)
Project Brede Impuls combinatiefuncties (voorheen: Impuls brede scholen, sport en cultuur): –
Ook in 2013 kunnen gemeentes subsidies krijgen om combinatiefunctionarissen aan te stellen. “De combinatiefunctionarissen die via dit project aan het werk waren, werden voornamelijk ingezet in het onderwijs, een sportvereniging of een culturele organisatie. Door de uitbreiding met buurtsportcoaches is de naam van het project in 2012 veranderd in Brede impuls combinatiefuncties. Deze buurtsportcoaches kunnen samenwerkingsverbanden leggen tussen sport- en beweegaanbieders aan de ene kant en zorg- en welzijnsinstellingen, of het bedrijfsleven aan de andere kant. ” (Bron)
(4) Integraal kindcentrum Ontstaan: – Onderwijs & kinderopvang dichter/beter op elkaar afstemmen
Wat? – Een voorziening waarin professionals met uiteenlopende achtergronden vanuit één organisatie werken aan de ontwikkeling van kinderen van 0 tot 12 jaar.
Een kindcentrum voldoet aan volgende kenmerken: – – – – – –
Eén visie 0-12 jaar Breed aanbod (onderwijs, opvang, zorg, sport, spel) Hele dag, het hele jaar door Eén team, één organisatie Eenduidige communicatie met ouders
Filmpje IKC En … Brede School?
(5) Doorgaande lijn Doorgaande lijn: ononderbroken ontwikkeling van kinderen om hun talenten te ontplooien in verschillende omgevingen. Thuisomgeving-buurt-opvang-onderwijs Opvang – onderwijs: geen gescheiden werelden, gericht op ontwikkeling van het kind. Doorgaande lijn: niemand kan het alleen. Partners zijn noodzakelijk & complementair.
VERSCHIJNINGSVORMEN BREDE SCHOOL NEDERLAND
Verschijningsvormen Brede School Landelijk Steunpunt Brede Scholen (2011) – DS: inzicht geven in trends, knelpunten en ontwikkelingen van Brede School. – Beschrijving van verschijningsvormen van brede school.
Aantal brede scholen in Nederland 2001: 450 2009: 1200
Verschijningsvormen – Evolutie! – BS = lokaal verhaal (omgeving, inzichten, veranderende onderwijs- en jeugdbeleid)
Verschijningsvormen Brede School Type
Klassieke Brede School
Netwerk in de buurt
Breed Compact voorzieningen model gebouw
Integraal model
Drijfveer
Achterstandsbestrijding Verrijken Versterken
Achterstandsbestrijding Verrijken Versterken Buurt Dienstverlening instellingen
Bundelingen voorzieningen voor dorp/wijk/buurt Efficiënt gebruik van voorzieningen en personeel
Dagarrangement voor onderwijs en opvang Profilering van school
Dagprogramma met kind centraal, ontwikkelingen kind in context
Visie
Doorgaande ontwikkelingslijnen Achterstandsbestrijding Ouderbetrokkenheid Sociale (wijk)cohesie Benutten gebouwen Zorg in- en om de school
Doorgaande ontwikkelingslijnen Achterstandsbestrijding Ouderbetrokkenheid Sociale (wijk)cohesie Zorg in- en om de school
Benutten gebouw Doorgaande lijn in voorzieningen Ontmoeting (sociale cohesie)
Doorgaande ontwikkelignslijnen Achterstandsbestrijdig n Ouderbetrokkenheid Sociale (wijk)cohesie Benutten gebouwen Zorg in en om de school dagarrangementen
Doorgaande ontwikkelingslijnen Efficiënte organisatie
Doelgroep
(achterstands)leerlingen 0-4 jarigen 4-12 jarigen Zorgleerlingen Ouders Buurtbewoners
(achterstands)leerlingen 0-4 jarigen 4-12 jarigen Zorgleerlingen Ouders Buurtbewoners
0-4 jarigen 4-12 jarigen buurtbewoners
0-4 jarigen 4-12 jarigen buurtbewoners
0-4 jarigen 4-12 jarigen ouders
Bron
BREDE SCHOOL & HET LOKALE BELEID?
Brede School en het lokale beleid? Gemeenten: brede scholen BS vaak onderdeel van gemeentelijk beleid – Zeer verschillend – 50% van gemeenten is actief betrokken bij opzet brede school – Andere gemeenten: bottom-up benadering
(Studulski & Peterink, 2012)
Brede School en het lokale beleid
Bron: Studulski & Peterink, 2012
NODEN & UITDAGINGEN?
Noden en uitdagingen? Algemeen: • Bezuinigingen – Vb. kinderopvang
• Krimpregio’s • Hoe ontwikkelen die IKC zich, ervaringen? …. Specifiek voor BS in actie: • Interprofessioneel samenwerken • Versterken van samenwerkingsverbanden • Kwaliteitsopvolging/effecten • Verdieping van werking • Doelgerichtheid van acties • + cfr. Verschijningsvorm: per verschijningsvorm van brede scholen worden specifieke kansen & risico’s aangegeven.
MEER LEZEN?
Nederland Materialen Landelijk Steunpunt Brede Scholen (2011). Verschijningsvormen Brede Scholen 2011. Landelijk Steunpunt Brede Scholen: Den Haag. Studulski, F. & Peterink. S. (red.). (2012). Nieuwe trends in brede scholen en kindcentra. Amsterdam: Uitgeverij SWP. Doornenbal, J., Van Oenen, S. & Pols, W. (red). (2012). Werken in de brede school. Een pedagogische benadering. Bussum: Uitgeverij Coutinho. Studulski, F. i.s.m. de klankbordgroep integraal kindcentrum (2010). Op weg naar een integraal kindcentrum. Amsterdam: Uitgeverij SWP. Doornenbal, J. (2012). Opgroeien doe je maar één keer. Pedagogisch ontwerp voor het kindcentrum. Meppel: Ten Brink. Verhagen, S., Calkoen, P., Jurrius, K. & Verheijke, J. (2012). Opvoeden en ontmoeten in de wijk. Het ontwikkelen van een gezamenlijke pedagogische visie in de brede school. Lectoraat Participatie en Maatschappelijke ontwikkeling, Kenniscentrum Sociale Innovatie, Hogeschool Utrecht.
Nederland Websites Sardes: www.sardes.nl Landelijk Steunpunt Brede Scholen: http://www.bredeschool.nl/ Andere tijden & integraal kindcentrum: http://www.anderetijdeninonderwijsenopvang.nl/
Brede School Volgende publicaties kan je vinden op www.diversiteitenleren.be
Meer lezen? Eindrapport Brede School. Verslaggeving en aanbevelingen na drie jaar proefprojecten Brede School in Vlaanderen en Brussel (2010) www.diversiteitenleren.be brede school onderzoek eindrapport
Pirard, F., Ruelens, L. &Nicaise, I. (2004). Naar een brede school in Vlaanderen. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven, Hoger Instituut voor de Arbeid.
Vragen? Opmerkingen Geef een seintje …
[email protected] Steunpunt Diversiteit & Leren Sint-Pietersnieuwstraat 49 9000 Gent
www.diversiteitenleren.be
