Leren in de brede school
P.Robert-Jan Simons Hoogleraar Universiteit Utrecht Directeur Nederlandse School voor Onderwijsmanagement (NSO) 2-12-2013
1
Brede school / Kindcentra • Bredere functie dan onderwijs alleen • Integratie vve en kinderopvang • Samenwerking met en integratie van welzijn, kinderopvang, zorg, sport en/of cultuur
2-12-2013
2
Dus: • Bredere visie op onderwijs
• Het gaat echter m.i. om de visie op leren
2-12-2013
3
Informatieverwerking / Leren
2-12-2013
4
Probleem? • Er wordt slechts een klein deel opgenomen van wat wordt verteld (50%) • Van wat is opgenomen wordt maar een deel onthouden (50%) • Van wat is onthouden wordt maar een deel gebruikt op het juiste moment op de juiste plek (25%) • Resultaat: 50*50*25=6,25 % 2-12-2013
5
Kern • Kwaliteit van onderwijs staat of valt met het organiseren van het leren van leerlingen en niet het organiseren van kennisoverdracht! • Onderwijs is aanzetten tot leren • Primaire proces is leren en niet onderwijzen • Het gaat er niet om of iets is onderwezen, maar of het is geleerd
2-12-2013
6
Waarom en waartoe moet een (onderwijs-)organisatie een expliciete visie op leren hebben?
2-12-2013
7
Waarom is een visie op leren noodzakelijk?
• Richting geven aan ontwikkeling • Coherentie / eenheid in alle delen van de organisatie (ook Strategie, ICT, HRM, Bedrijfsvoering, PR, enz.) • Richting geven aan dagelijks gedrag van docenten in het onderwijs • Afstemming tussen vakken en docenten • Duidelijkheid naar leerlingen en alle anderen 2-12-2013
8
Meta-onderzoek: • Scholen met gedragen visie leveren betere leerprestaties
2-12-2013
9
Eisen die we aan een visie op leren stellen: 1. Is helder, onderscheidend, omvattend en precies 2. Wordt gedragen door de meerderheid van de docenten / medewerkers 3. Heeft voor alle betrokkenen ongeveer dezelfde betekenis (eigenaarschap) 4. Geeft sturing aan het gedrag van docenten en leerlingen in het onderwijs 5. Is geworteld in leertheorieën 6. Biedt ruimte voor eigen invulling en het 2-12-2013 10 onverwachte
Wat is er nodig om een school te verbreden vanuit leerperspectief? 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren centraal: Language of learning 21st century skills Ecologie van het leren Cultuur van formatief toetsen Feedback cultuur Ouders / verzorgers als codocenten en co-opvoeders als 2-12-2013
11
Language of learning • Gemeenschappelijk begrippenkader • Om manieren van leren en voorkeuren te benoemen en van elkaar te onderscheiden • Om leren meer centraal te kunnen stellen
2-12-2013
12
Participeren
Kunst afkijken
Kennis verwerven
13
Oefenen
Ontdekken
Vragen • Geven we alle 5 wel evenveel aandacht? • Houden we wel rekening met verschillen tussen leerlingen • Hoe verdelen we ze over educatie en de andere gebieden? • Genoeg ruimte voor informeel en nonformeel leren 2-12-2013
14
19 decmber 2013
afscheidscollege
15
• 21st centtury skills als uitbreding
• 21st century skill als transformatie
• Uitbreiding van curriculum met nieuwe vakken • Nieuwe uitkomsten afzonderlijk trainen
• Nieuwe vaardigheden integreren in curriculum • Uitkomsten kunnen niet los gezien worden van vormen
• Het meeste doen we al lang • De nieuwe skills worden vanzelf geleerd • Zittende leraren kunnen deze skills trainen • Kan best zonder ict (met uitzondering van digital wisdom) • Onduidelijk hoe de nieuwe vaardigheden moeten worden geleerd
• Dit doen we helemaal nog niet • De nieuwe skills vragen om nieuwe vormen van onderwijs • Nieuw soort leraren is hiervoor nodig • Ict als basis
19 decmber 2013
• Fundamentele verandering van het curriculum nodig
afscheidscollege
16
Ecologie van het leren (vrij naar Manon Ruijters, 2012)
Holistisch
– Informeel, formeel, nonformeel gemengd – Cognitief, affectief, volitioneel (Illeris) – Alle leervorkeuren
2-12-2013
17
Systemisch • Leg verbanden en verbindingen • 5 dimensies: – – – – –
Menselijke: humane benadering Ruimte: ontwerp de ruimte voor het leren Tijd: neem de tijd die leren kost Natuur: aanschouwelijk leren Muze: inspireer
2-12-2013
18
Organisch • Ook autonomie, betrokkenheid, zelfvertrouwen • Vorming • Ontwikkeling van wijsheid • Identiteitsontwikkeling • Ervaringsgericht • Ook: Gezamenlijk leren 2-12-2013
19
Recent geheugenonderzoek Karpicke & Blunt, 2011 80 studenten bestudeerden een natuurkundetekst. • 20 studenten: alleen studeren • 20 studenten: herhaald studeren • 20 studenten: concept mapping • 20 studenten: retrieval practice
Retentie na een week
2-12-2013
22
Cultuur van formatief toetsen • Diagnostisch toetsen • Assessment for learning • Alles wat we willen bereiken ook zichtbaar maken (=formatief toetsen) • Niet betrouwbaarheid van de toets maar validiteit centraal • Minder methode gebonden toetsen •2-12-2013 Opbouwen digitaal portfolio 23
Feedbackcultuur • • • • •
Breed aanbod vraagt veel feedbackkwaliteit Veel feedback Goede feedback: meer positief dan negatief Feedback met uitleg Ook feedback op proces en mate van zelfregulatie • Ook feedback op kernkwaliteiten (mits met uitleg) 2-12-2013
24
• Geautomatiseerde feedback • Docentfeedback • Peerfeedback
• Wederkerige feedback • Feedback als kernproces voor leren van iedereen (ook docent en management) 2-12-2013
25
Ouders / verzorgers als codocenten en als co-opvoeders Extra noodzaak om ouders te betrekken bij leren vanwege lange schooldagen NieuwZeeland Flaxmere project • Gepensioneerde docenten als liaison persons leerden ouders de weg op de computer en de taal van het leren, zodat zij hun kinderen konden helpen • Gevolg: flinke verbetering van leerprestaties van leerlingen 2-12-2013
26
Wat werkt ? Lezotte & Snyder, 2011 • Leren thuis bevorderen en ondersteunen • Hoge succesverwachtingen van ouders • De staf ondersteunen in het opbouwen van relaties met ouders • Training van de staf: wat zijn de uitdagingen van lage SES gezinnen • Family resource centers in of buiten de school 2-12-2013
27
en • Evalueren van de partnerships met ouders • Veel en op verschillende manieren communiceren met ouders • Anticiperen dat contact met ouders veel effort kost • Learning resources aanbieden aan ouders voor hun eigen leren en dat van hun kinderen 2-12-2013
28
Kortom: bredere school vraagt: • Denken vanuit leren • Verbreding van de doelstellingen • Systematische aandacht voor de ecologie (humaniteit, ruimte, tijd, natuur, muze) • Formatief toetsen • Feedbackcultuur • Ouders / verzorgers als co-docenten / coopvoeders 2-12-2013 29
